PROGRAM KONTROLE KVALITETA VAZDUHA NA TERITORIJI GRADA KRALJEVA ZA 2022. GODINU ("Sl. list grada Kraljeva", br. 16/2022)

 

I TERITORIJA, PERIOD IZVOĐENJA I ZAKONSKI OKVIR MONITORINGA

Područje na kojem se sprovodi monitoring: Teritorija grada Kraljeva - Centralna urbana zona grada, naselje šire urbane zone - Ribnica

Period sprovođenja monitoringa: 01.01.2022. - 31.12.2022. godine.

Zakonski okvir: Zakon o zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09, 10/13 i 26/21 - dr. zakon), Uredba o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 11/10, 75/10 i 63/13)

II ZAGAĐUJUĆE MATERIJE KOJI SE KONTROLIŠU

U lokalnoj mreži mere se koncentracije sledećih zagađujućih materija: SO2,indeksa crnog dima - čađi, suspendovanih čestica (PM2,5), suspendovanih čestica (PM10) i teških metala Arsen (As), kadmijum (Cd), nikal (Ni) i olovo (Pb) iz uzorkovanih suspendovanih čestica (PM10).

U okviru namenskih merenja pratiće se ukupne taložne materije kao ukupne nerastvorne i ukupne rastvorne, pH, pepeo i sagorljive materije, SO4, Cl, Ca, elektroprovodljivost, amonijak, nitrati, nitriti.

Sva merenja, obradu i analizu podataka, proveru validnosti rezultata dobijenih merenjem i/ili uzimanjem uzoraka i interpretaciju rezultata vrši ovlašćeno pravno lice koje je akreditovano kao laboratorija za ispitivanje i poseduje akreditovane metode za merenje zagađujućih materija navedenih u Programu kao i ovlašćenje nadležnog Ministarstva da vrši monitoring kvaliteta vazduha. Stručna organizacija koja vrši monitoring vazduha stara se o primeni adekvatnih metoda ispitivanja, održavanju mernih mesta, mernih instrumenata sa pratećom opremom, opreme za prijem i prenos podataka radi obezbeđenja zahteva u pogledu kvaliteta podataka koji se koriste za ocenjivanje kvaliteta vazduha.

III LOKALNA MREŽA MERNIH MESTA

U skladu sa specifičnom konfiguracijom terena, monitoring će se sprovoditi na 7 mernih mesta (Tabela 1), a uzorci na mernim mestima će se uzimati u toku cele godine po predviđenoj dinamici:

- Sumpor dioksid i indeks crnog dima - čađ će se meriti u toku cele godine na dva (2) merna mesta (kontinualna fiksna merenja, 365 dana u toku godine):

1. U Kraljevu (Centralna urbana zona)

1. Skupština grada, Cara Lazara 31

2. U Kraljevu (urbana zona)

1. Ribnica, Dom zdravlja, Izletnička b.b.

- Ukupna masena koncentracija suspendovanih čestica PM10 i teških metala Arsen (As), kadmijum (Cd), nikal (Ni) i olovo (Pb) u frakciji suspendovanih čestica (PM10) uzorkovanih sekvencijalnim uzorkivačem na jednom mernom mestu (kontinualna fiksna merenja 365 dana):

U Kraljevu (Centralna urbana zona)

- Zgrada Policijske uprave, Vojvode Putnika 3

- Ukupna masena koncentracija suspendovanih čestica PM2,5 uzorkovanih sekvencijalnim uzorkivačem na jednom mernom mestu (kontinualna fiksna merenja 365 dana):

U Kraljevu (Centralna urbana zona)

1. Park kod železničke stanice

• Ukupne taložne materije, (i uz njih pH, pepeo i sagorljive materije, SO4, Cl, Ca, elektroprovodljivost, amonijak, nitrati, nitriti) meriće se metodom u aerosedimentu po dinamici predviđenoj za namenska merenja (jednom mesečno u toku godinu dana) na šest (6) mernih mesta (namenska merenja):

U Kraljevu (urbana zona)

- Skupština grada, Cara Lazara 31

- Ženeva, Karađorđeva 52

- Pekara, Grdica, Todorovića 36

- Ribnica, Dom zdravlja, Izletnička b.b.

- Sijaće Polje Beogradska 69/1

-Autobuska stanica, Olge Jovičić-Rite, b.b

Tabela 1. Fiksne merne lokacije u naseljenom području Grada Kraljeva koje finansira grad

r. b.

Naseljeno mesto

Upravni okrug

Lokacije

Tip

N φ

E λ

nadmorska visina (m)

Parametri

SO2

Indeks crnog dima - Čađ

PM10, As, Cd, Ni, Pb

PM2,5

UTM

N φ

E λ

nadmorska visina (m)

Centralna zona grada

RŠ

Skupština grada

43˚43’430"

020˚41’542"

215

43˚44’075"

020˚41’281"

213

Ribnica

43˚42’688"

020˚41’576"

99

43˚42’630"

020˚41’410"

203

Ženeva

43˚43’590"

020˚40’667"

215

Pekarstvo

43˚44’256"

020˚41’323"

203

Autobuska stanica

43˚43’717"

020˚41’355"

215

Sijaće Polje

43˚43’176"

020˚41’875"

200

Policijska uprava Kraljevo

G, S

43˚43’416"

020˚41’609"

195

Park kod železničke stanice

43˚43’400"

020˚41’360"

205

Legenda:

• φ(N) -severna geografska širina; λ(E) -istočna geografska dužina; H(m) -nadmorska visina;

• RŠ - Raški upravni okrug

• G - gradski tip, S - saobraćajni

• UTM - ukupne taložne materije sa analizom za pH, pepeo i sagorljive materije, SO4,Cl,Ca, elektroprovodljivost, amonijak, nitrati, nitriti,

• SO2- sumpor dioksid,

- PM10- frakcija suspendovanih čestica (particulate matter) koja prolazi kroz filter čiji su zahtevi utvrđeni u standardu SRPS EN12341, kojim je utvrđena referentna metoda za uzimanje uzoraka i merenje PM10 frakcije, sa efikasnošću od 50% zahvata čestica aerodinamičkog prečnika od 10 µm; i teških metala Arsen (As), kadmijum (Cd), nikal (Ni) i olovo (Pb),

- PM2,5- frakcija suspendovanih čestica (particulate matter) koja prolazi kroz filter čiji su zahtevi utvrđeni u standardu SRPS EN14907, kojim je utvrđena referentna metoda za uzimanje uzoraka i merenje PM2,5 frakcije, sa efikasnošću od 50% zahvata čestica aerodinamičkog prečnika od 2,5 µm.vata čestica aerodinamičkog prečnika od 2,5 µm.

IV CILJ KONTROLE KVALITETA VAZDUHA

Program je pripremljen sa osnovnim ciljem da se prate odgovarajuće osnovne i specifične zagađujuće materije, kako bi se sagledao uticaj kvaliteta vazduha na zdravlje i životnu sredinu.

Sistematskim merenjem zagađenosti vazduha na teritoriji grada Kraljeva obezbeđuju se i posebni ciljevi i aktivnosti, sagledavajući analize rezultata kontrole kvaliteta vazduha:

• Praćenje zagađenosti vazduha u odnosu na granične vrednosti nivoa zagađujućih materija

• Praćenje trendova koncentracija po zonama gradske teritorije

• Detekciju povećanih koncentracija zagađujućih materija

• Informisanje javnosti i davanje preporuka za ponašanje u epizodama povećanog zagađenja vazduha

• Identifikaciju izvora zagađenja ili rizika

• Analizu uticaja određenih izvora zagađivanja na kvalitet vazduha

• Razvoj odgovarajućih kratkoročnih akcionih planova i planova za upravljanje kvalitetom vazduha

• Predlaganje i preduzimanje preventivnih mera u segmentima značajnim za zaštitu vazduha od zagađivanja

• Procenu izloženosti populacije

• Sagledavanje uticaja preduzetih mera na nivo zagađenosti vazduha.

V IZVEŠTAVANJE I MERE U SLUČAJU PREKORAČENJA KONCENTRACIJE

Obaveza je grada kao jedinice lokalne samouprave da u skladu sa članom 17. Zakona o zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09, 10/13 i 26/21 - dr. zakon), Agenciji za zaštitu životne sredine redovno dostavlja podatke o kvalitetu vazduha dobijene kontrolom kvaliteta vazduha iz lokalne mreže, do 15. u mesecu za prethodni mesec, a godišnji izveštaj, najkasnije 60 dana od isteka kalendarske godine za prethodnu godinu. Godišnji izveštaj treba sa sadrži opis makrolokacije i mikrolokacije za obavljanje iksnih merenja; dokumentovani prikaz mernih mesta i lokacija za uzimanje uzoraka; opis metodologije merenja zagađujućih materija iz Programa; opis mernih uređaja pomoću kojih se obavljaju merenja zagađujućih materija iz Programa; rezultate merenja sa prikazom svih izmerenih dnevnih vrednosti koncentracija zagađujućih materija iz Programa; diskusiju rezultata sa zaključkom.

Izveštavanje i sprovođenje mera u slučaju prekoračenja koncentracija će se vršiti prema članu 31. i 33. u skladu sa Zakonom o zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09, 10/13 i 26/21 - dr. zakon).

Po potrebi se izrađuju Planovi kvaliteta vazduha i Kratkoročni akcioni planovi u skladu sa Pravilnikom o sadržaju planova kvaliteta vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 21/10) i Pravilnikom o sadržaju kratkoročnih akcionih planova ("Službeni glasnik RS", broj 65/10), a u cilju smanjenja negativnih uticaja i podizanja kvaliteta životne sredine. U zonama i aglomeracijama u kojima je vazduh treće kategorije, odnosno kada zagađenje vazduha prevazilazi efekte mera koje se preduzimaju, odnosno kada je ugrožen kapacitet životne sredine ili postoji stalno zagađenje vazduha na određenom prostoru, nadležni organ jedinice lokalne samouprave dužan je da donese Plan kvaliteta vazduha sa ciljem da se postignu odgovarajuće granične vrednosti ili ciljne vrednosti utvrđene aktom iz člana 18. stav 1. Zakona zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09, 10/13 i 26/21 - dr. zakon). Ovaj plan donosi se na osnovu ocene stanja kvaliteta vazduha i obuhvata sve glavne zagađujuće materije i glavne izvore zagađivanja vazduha koji su doveli do zagađenja. Ministarstvo daje saglasnost na planove kvaliteta vazduha.

Nadležni organ jedinice lokalne samouprave prema članu 33. Zakona o zaštiti vazduha ("Službeni glasnik RS", broj 36/09, 10/13 i 26/21 - dr. zakon) je dužan da donese kratkoročne akcione planove radi zaštite zdravlja ljudi i/ili životne sredine na teritoriji svoje zone ili aglomeracije, u slučaju da postoji opasnost da nivoi zagađujućih materija u vazduhu prekorače jednu ili više koncentracija opasnih po zdravlje ljudi utvrđenih aktom iz člana 18. stav 1.ovog zakona. Ministarstvo takođe daje i saglasnost na kratkoročne akcione planove.

Redovni izveštaji, sa komentarom i poređenjem sa propisanim vrednostima, o stanju kvaliteta vazduha, kontinuirano će se ažurirati preko WEB stranice grada Kraljeva, kao:

1) Dnevni (ukoliko ima indikacija), (indeks crnog dima - čađ, ukupna masena koncentracija suspendovanih čestica PM10),

2) mesečni (SO2, indeks crnog dima - čađ, ukupna masena koncentracija suspendovanih čestica PM10 i PM2,5 i ukupne taložne materije),

3) godišnji izveštaj sa godišnjim prosecima za ukupne taložne materije, suspendovane čestice PM10, PM2,5 i teške metale Arsen (As), kadmijum (Cd), nikal (Ni) i olovo (Pb) kao izveštaj u elektronskoj formi i pisani izveštaj.

Gradska uprava grada Kraljeva - Odeljenje za inspekcijske poslove, Odsek za zaštitu životne sredine u obavezi je da angažuje ovlašćeno pravno lice za realizaciju Programa kontrole kvaliteta vazduha za 2022. godinu.

Sprovođenje Programa kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji grada Kraljeva za 2022. godinu finansiraće se iz sredstava Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine, u skladu sa Programom korišćenja sredstava budžetskog fonda za zaštitu životne sredine ("Službeni list grada Kraljeva", broj 4/22), programska aktivnost PA 0401-0002 Praćenje kvaliteta elemenata životne sredine, stavka 2.1. Specijalizovane usluge - monitoring kvaliteta vazduha.

Program kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji grada Kraljeva za 2022. godinu stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Kraljeva".