ODLUKAO UPRAVLJANJU TOKOVIMA GOTOVINE("Sl. glasnik RS", br. 60/2012, 64/2013, 115/2013, 76/2016 i 111/2022) |
1. Ovom odlukom propisuje se način upravljanja tokovima gotovine isplatom bankama gotovog novca i uplatom Narodnoj banci Srbije gotovog novca, obradom gotovog novca i postupanjem s gotovim novcem nakon njegove obrade.
2. Pojedini pojmovi u ovoj odluci imaju sledeće značenje:
1) banka označava banku sa sedištem u Republici Srbiji koja, u skladu sa zakonom kojim se uređuju banke, ima dozvolu za rad Narodne banke Srbije;
2) gotov novac označava novčanice i kovani novac koje izdaje Narodna banka Srbije;
3) vraćanje u opticaj gotovog novca označava aktivnost banke kojom se gotov novac primljen od klijenata ponovo vraća u opticaj;
4) klijent banke označava bilo koje lice koje koristi ili je koristilo usluge banke;
5) obrada gotovog novca označava poslove provere autentičnosti, utvrđivanja brojne tačnosti i sortiranja gotovog novca;
6) provera autentičnosti gotovog novca označava postupak provere gotovog novca radi izdvajanja primeraka tog novca za koje postoji sumnja da su falsifikovani;
7) sortiranje gotovog novca označava fizičko odvajanje (razvrstavanje) gotovog novca prema apoenima i fizičkim osobinama (podobnosti za dalji opticaj);
8) podoban gotov novac označava autentičan gotov novac čije su fizičke osobine proverene i koji je ocenjen kao podoban za vraćanje u opticaj;
9) nepodoban gotov novac označava autentičan gotov novac čije su fizičke osobine proverene i koji je zbog nedostataka ocenjen kao nepodoban za vraćanje u opticaj;
10) makulatura novčanica označava novčanice koje su izrađene sa izvesnom greškom i kao takve dospele u opticaj;
11) škartni kovani novac označava kovani novac koji je izrađen sa izvesnom greškom i kao takav dospeo u opticaj;
12) novčanice obojene upozoravajućom bojom (ALERT COLOUR) označavaju novčanice koje su promenile boju ili intenzitet boje usled dejstva uređaja za elektro-hemijsku zaštitu od krađe;
13) gotov novac za koji postoji sumnja da je falsifikovan označava gotov novac za koji postoji sumnja da se po svim ili pojedinim elementima zaštite razlikuje od gotovog novca koji je Narodna banka Srbije pustila u opticaj;
14) ekspertiza gotovog novca označava postupak kojim se utvrđuje da li gotov novac koji se ispituje ima sve elemente zaštite gotovog novca koji je Narodna banka Srbije pustila u opticaj, odnosno da li su ti elementi originalni, tj. autentični;
15) falsifikovan gotov novac označava gotov novac za koji je ekspertizom utvrđeno da se po svim ili pojedinim zaštitnim elementima razlikuje od gotovog novca koji je Narodna banka Srbije pustila u opticaj;
16) mašina za rukovanje novčanicama označava mašinu koja obavlja jedan ili više poslova obrade veće količine novčanica bez intervencije rukovaoca mašinom;
17) mašina za obradu kovanog novca označava mašinu koja obrađuje veću količinu kovanica bez intervencije rukovaoca mašinom;
18) uređaji za isplatu novčanica označavaju različite vrste samouslužnih uređaja koji se, upotrebom platnih kartica ili drugih sredstava, koriste za isplatu novčanica uz zaduženje računa klijenta (npr. bankomat - ATM);
19) provera rada mašina za rukovanje novčanicama i mašina za obradu kovanog novca označava postupak provere rada ovih mašina koji Narodna banka Srbije sprovodi u skladu sa ovom odlukom;
20) osposobljeni zaposleni označava zaposlenog u banci koji je u Narodnoj banci Srbije prošao obuku za postupak obrade gotovog novca.
Isplata i uplata gotovog novca
Mesto isplate i uplate gotovog novca
3. Isplata gotovog novca bankama i uplata gotovog novca koju vrše banke obavlja se u filijalama Narodne banke Srbije (u daljem tekstu: filijale) (Prilog 1).
4. Banka zahtev za isplatu gotovog novca (u daljem tekstu: zahtev za isplatu) dostavlja Narodnoj banci Srbije - Sektoru za poslove s gotovinom (u daljem tekstu: Sektor) u elektronskoj formi, a može ga dostaviti i u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema. Sadržina zahteva za isplatu u elektronskoj formi utvrđena je uputstvom kojim se uređuje elektronska razmena podataka između banaka i Narodne banke Srbije u vezi s trezorskim poslovima, a sadržina i forma zahteva u pismenoj formi utvrđene su u Prilogu 2.
Zahtev za isplatu u pismenoj formi mora biti overen pečatom i mora ga potpisati zakonski zastupnik banke ili lice koje je za to ovlašćeno (u daljem tekstu: odgovorno lice u banci).
5. Banka zahtev za isplatu podnosi dan pre dana isplate gotovog novca - do 16.00 časova, a može ga podneti i na sam dan isplate - do 15.00 časova.
O mogućnosti realizacije isplate, Sektor će banku obavestiti elektronski, odnosno u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema.
Zahtev za isplatu ne mogu podnositi organizacioni delovi banke.
Radi uspostavljanja optimalne apoenske strukture gotovog novca u opticaju Narodna banka Srbije može utvrditi kriterijume za specifikaciju apoenske strukture, a može izvršiti i isplatu gotovog novca u apoenskoj strukturi različitoj u odnosu na specifikaciju iz zahteva za isplatu.
6. Minimalna isplata gotovog novca po apoenima je sledeća: za apoene od 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000 i 2000 dinara - 1 svežanj (1.000 komada), a za apoen od 5000 dinara - 1 paket (100 komada).
U slučaju isplata manjih od minimuma iz stava 1. ove tačke, Narodna banka Srbije naplaćuje naknadu u skladu sa odlukom kojom se utvrđuje jedinstvena tarifa po kojoj Narodna banka Srbije naplaćuje naknadu za izvršene usluge.
Minimalna isplata kovanog novca je sledeća: za apoen od 1 dinara - 1.000 komada, a za apoene od 2, 5,10 i 20 dinara - 500 komada.
7. Banka na dan isplate gotovog novca, i to do 15.00 časova, sredstva sa svog računa prenosi na račun Narodne banke Srbije otvoren za te namene br. 908 0000000098101 70.
Banka je dužna da, na osnovu obaveštenja Sektora, zahtev za isplatu uskladi s nalogom za prenos sredstava. U slučaju ove neusklađenosti - gotov novac neće se isplatiti.
8. Gotov novac preuzima lice u banci koje je za to ovlašćeno (u daljem tekstu: ovlašćeno lice u banci) i koje je navedeno u zahtevu za isplatu, a koje je dužno da licu u filijali koje je ovlašćeno da predaje/preuzima gotov novac (u daljem tekstu: ovlašćeno lice u filijali) dâ na uvid ličnu kartu ili pasoš (ličnu ispravu), radi identifikacije.
Gotov novac preuzima se na osnovu naloga - specifikacije za isplatu gotovog novca (Prilog 3).
9. Ovlašćeno lice u banci dužno je da preuzeti gotov novac prebroji u prisustvu ovlašćenog lica u filijali i utvrdi njegovu brojnu tačnost, kao i da tačnost primljenog iznosa potvrdi svojim potpisom na nalogu - specifikaciji za isplatu gotovog novca (u dva primerka).
10. Ako ovlašćeno lice u banci gotov novac ne preuzme do 15.30 časova - Sektor će nepreuzeti iznos sredstava uplatiti na račun banke na kraju radnog vremena (u 16.30 časova).
Ako banka na račun Narodne banke Srbije iz tačke 7. stav 1. ove odluke sredstva prenese u vremenu od 15.00 do 16.30 časova - Sektor će povraćaj tih sredstava na račun banke izvršiti na kraju radnog vremena (u 16.30 časova).
Ako banka na račun Narodne banke Srbije iz stava 2. ove tačke sredstva prenese posle 16.30 časova - Sektor će povraćaj tih sredstava na račun banke izvršiti narednog radnog dana, i to na početku radnog vremena RTGS sistema utvrđenog Dnevnim terminskim planom.
11. Banka zahtev za uplatu gotovog novca (u daljem tekstu: zahtev za uplatu) dostavlja Sektoru u elektronskoj formi, a može ga dostaviti i u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema. Sadržina zahteva za uplatu u elektronskoj formi utvrđena je uputstvom iz tačke 4. stav 1. ove odluke, a sadržina i forma zahteva u pismenoj formi utvrđene su u Prilogu 4.
Zahtev za uplatu u pismenoj formi mora biti overen pečatom i mora ga potpisati odgovorno lice u banci.
12. Banka zahtev za uplatu podnosi dan pre dana uplate gotovog novca - do 16.00 časova, a može ga podneti i na sam dan uplate - do 13.00 časova.
O mogućnosti realizacije uplate, Sektor će banku obavestiti elektronski, odnosno u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema.
Zahtev za uplatu ne mogu podnositi organizacioni delovi banke.
13. Banka gotov novac uplaćuje kao opticajni (bez razdvajanja na podoban, odnosno nepodoban) i kao vanopticajni.
Banka može uplaćivati gotov novac svakog radnog dana - do 14.30 časova.
14. Minimalna uplata gotovog novca po amanetu i apoenima je sledeća: za apoene od 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000 i 2000 dinara - 5 svežnjeva (5.000 komada), a za apoen od 5000 dinara - 1 paket (100 komada).
U slučaju uplata manjih od minimuma iz stava 1. ove tačke, Narodna banka Srbije naplaćuje naknadu u skladu sa odlukom iz tačke 6. stav 2. ove odluke, osim u slučaju uplate vanopticajnih novčanica u periodu njihove zamene koji je utvrđen odlukom kojom se uređuje povlačenje gotovog novca iz opticaja - kad se naknada ne naplaćuje.
15. Banka je dužna da, vodeći računa o tome da lice novčanice bude na isti način okrenuto prema gore, novčanice razvrstava i pakuje po kategorijama (opticajne i vanopticajne) i apoenima - u pakete od po 100 komada novčanica na koje se stavlja karika za pakovanje novčanica, u svežnjeve od po 1.000 komada (10 paketa) i u amanete koji ne mogu da sadrže više od 20.000 komada (20 svežnjeva) novčanica iste kategorije i apoena.
Ako se vrši uplata manje od pet svežnjeva novčanica apoena od 5000 dinara (5.000 komada), novčanice se pakuju u amanete zajedno s novčanicama apoena od 1000 dinara iste kategorije, na način utvrđen u stavu 1. ove tačke.
16. Karika za pakovanje novčanica mora da sadrži poslovno ime banke koja je izvršila pakovanje, apoen, broj komada, iznos novčanica, potpis zaposlenog i datum pakovanja.
Deset paketa novčanica iste kategorije i apoena formira se u svežanj i vezuje mašinom za vezivanje (unakrsno trakom za vezivanje novca) ili vakuumiranjem.
Amanet mora biti spakovan na takav način da su vrednosti potpuno bezbedne. Ako je potrebno vezivati amanet, koristi se isključivo sigurnosna veza.
Na amanetu (sigurnosna kesa, kutija i sl.), odnosno sigurnosnoj vezi (ako je amanet vezivan) mora biti upisan neponovljivi serijski broj pakovanja, i to u bar-kôdu standarda CODE 128 (u daljem tekstu: bar-kôd), pri čemu prva tri karaktera bar-kôda moraju označavati šifru banke koja vrši uplatu.
Šifra banke iz stava 4. ove tačke jeste jedinstveni identifikacioni broj utvrđen odlukom kojom je Narodna banka Srbije odredila jedinstvene identifikacione brojeve pružalaca platnih usluga.
17. Kovani novac istog apoena mora biti zapakovan na bezbedan način, i to 1.000 komada apoena od 1 dinara, a 500 komada apoena od 2, 5, 10 i 20 dinara. Ako je potrebno vezivati amanet - koristi se isključivo sigurnosna veza.
Na amanetu (sigurnosna kesa, kutija i sl.), odnosno sigurnosnoj vezi (ako je amanet vezivan) mora biti upisan bar-kôd.
18. Novčanica nepodobna za opticaj uplaćuje se samo ako površina dela novčanice podnetog radi uplate ili više delova koji nesumnjivo potiču od iste novčanice iznosi najmanje 51% površine novčanice.
19. Prijem od banaka nepodobnih novčanica čija je površina manja od 51% pojedine novčanice i novčanica za koje postoji sumnja da su obojene upozoravajućom bojom − vrši se u skladu s tač. 46, 47. i 50. ove odluke.
20. Narodna banka Srbije zadužiće račun banke kad u njenoj uplati utvrdi postojanje:
1) novčanice čija površina iznosi manje od 51% površine novčanice;
2) novčanice kojoj nedostaju dva dela okruglog oblika čiji prečnici iznose po 20 mm a odstojanje pravolinijski vodoravno levo i desno od središta novčanice po 25 mm bez obzira na veličinu ostalih delova koji nedostaju novčanici, kao i novčanice kojoj nedostaju tri dela okruglog oblika čiji prečnici iznose po 8 mm a čiji se centri nalaze na pravoj sa odstojanjem od 40 mm bez obzira na veličinu ostalih delova koji nedostaju novčanici;
3) novčanice obojene upozoravajućom bojom;
4) vanopticajne novčanice i vanopticajnog kovanog novca kojima je protekao period zamene utvrđen odlukom Narodne banke Srbije.
Narodna banka Srbije zadržava novčanice i kovani novac iz stava 1. ove tačke.
21. Gotov novac uplaćuje ovlašćeno lice u banci navedeno u zahtevu za uplatu, koje je dužno da ovlašćenom licu u filijali dâ na uvid ličnu ispravu, radi identifikacije.
22. Posle prijema gotovog novca, nalog - specifikaciju za uplatu gotovog novca (Prilog 6), koji se izrađuje u dva primerka, ovlašćeno lice u filijali overava potpisom i pečatom i predaje ga ovlašćenom licu u banci na potpis.
23. Ovlašćeno lice u banci može prisustvovati obradi gotovog novca koji se uplaćuje ako prethodno za to podnese pismeni zahtev Sektoru, a Sektor obaveštava banku o datumu, vremenu i mestu obrade tog novca. Ovaj zahtev ne mogu podnositi organizacioni delovi banke.
24. Za iznos uplaćenog gotovog novca Sektor istog dana odobrava račun banke.
Narodna banka Srbije zadržava pravo korekcije računa banke za eventualne razlike između deklarisane i obradom utvrđene vrednosti primljenog gotovog novca.
25. Ako se naknadno, na osnovu primljene deklarisane vrednosti, a pri obradi gotovog novca, utvrde razlike (manjak ili višak) - postupa se na sledeći način:
- za iznos utvrđenog manjka zadužuje se račun banke;
- za iznos utvrđenog viška odobrava se račun banke.
O utvrđenim razlikama iz stava 1. ove tačke Narodna banka Srbije petnaestodnevno sačinjava i banci dostavlja obaveštenje o razlikama utvrđenim u uplati banke, koje sadrži: naziv filijale u kojoj je vršena obrada gotovog novca, redni broj i datum sačinjavanja ovog obaveštenja, poslovno ime banke, datum uplate, broj dokumenta uplate i redni broj amaneta, vrstu, kategoriju i iznos uplaćenog gotovog novca, kao i iznos utvrđenog manjka ili viška.
Obaveštenje iz stava 2. ove tačke, Narodna banka Srbije dostavlja bankama na način utvrđen uputstvom iz tačke 4. stav 1. ove odluke, a može ga dostaviti i u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema.
Ako se u uplaćenom gotovom novcu ustanovi postojanje falsifikata - iznos tog novca smatra se manjkom, i za taj iznos zadužuje se račun banke.
26. Banka je dužna da Sektoru pismeno dostavi spisak ovlašćenih lica u banci, s deponovanim potpisima i podacima o imenima, prezimenima i jedinstvenom matičnom broju građana za ta lica. Ovaj spisak mora biti overen pečatom i mora ga potpisati odgovorno lice u banci.
Banka je dužna da, istovremeno s dostavljanjem spiska iz stava 1. ove tačke, Sektoru i elektronski dostavi (na kompakt-disku, i-mejlom na adresu ovlascena.lica@nbs.rs ili u elektronskoj formi u skladu sa uputstvom kojim se uređuje elektronska razmena podataka između banaka i Narodne banke Srbije u vezi s trezorskim poslovima) podatke iz tog stava o ovlašćenim licima u banci, kao i njihovu fotografiju i deponovani potpis.
Banka je dužna da o promeni ovlašćenih lica u banci obavesti Sektor najkasnije tri radna dana pre datuma isplate/uplate gotovog novca navedenog u zahtevu za isplatu/uplatu.
27. Banka je dužna da obradu gotovog novca vrši automatski i/ili ručno.
Banka automatsku obradu novčanica za opticaj vrši na mašinama za rukovanje novčanicama, u skladu s minimalnim standardima za automatsku proveru podobnosti novčanica za opticaj (Prilog 7), a automatsku obradu kovanog novca vrši na mašinama za obradu kovanog novca.
Banka ručnu obradu novčanica za opticaj vrši u skladu s minimalnim standardima propisanim za tu proveru (Prilog 8).
Banka obradu kovanog novca za opticaj vrši u skladu s minimalnim standardima za proveru podobnosti kovanog novca za opticaj (Prilog 8a).
28. Banka je dužna da u postupku automatske obrade gotovog novca koristi samo mašine za rukovanje novčanicama i mašine za obradu kovanog novca (u daljem tekstu: mašine) koje su na listi iz tačke 34. ove odluke, isključivo za apoene i izdanja novčanica navedene u ovoj listi.
Mašine su utvrđene u Prilogu 9. Opšti tehnički zahtevi koje mašine za rukovanje novčanicama moraju da ispune utvrđeni su u prilozima 10 i 11.
29. Ručnu obradu gotovog novca u banci vrše samo osposobljeni zaposleni.
Na osnovu posebnog zahteva banke, Narodna banka Srbije sprovodi obuku zaposlenih u banci za obavljanje poslova obrade gotovog novca, odnosno izrađuje izveštaje o sprovedenoj obuci za te zaposlene, koje dostavlja banci. Ovaj zahtev se dostavlja u elektronskoj formi, a može se dostaviti i u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema. Sadržina ovog zahteva u elektronskoj formi utvrđena je uputstvom kojim se uređuje elektronska razmena podataka između banaka i Narodne banke Srbije u vezi s trezorskim poslovima, a sadržina i forma tog zahteva u pismenoj formi utvrđene su u Prilogu 12. Zahtev u pismenoj formi mora biti overen pečatom i mora ga potpisati odgovorno lice podnosioca zahteva.
30. Narodna banka Srbije rad mašina proverava na osnovu zahteva banke, agenta, privrednog društva koje namerava da obavlja poslove agenta, proizvođača ili ovlašćenog zastupnika za prodaju, odnosno distributera mašina za teritoriju Republike Srbije (u daljem tekstu: podnosilac zahteva), koji se dostavlja u elektronskoj formi, a može se dostaviti i u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema, odnosno nemogućnosti elektronskog slanja. Sadržina ovog zahteva u elektronskoj formi utvrđena je uputstvom kojim se uređuje elektronska razmena podataka između banaka i Narodne banke Srbije u vezi s trezorskim poslovima, a sadržina i forma tog zahteva u pismenoj formi utvrđene su u Prilogu 13. Zahtev u pismenoj formi mora biti overen pečatom i mora ga potpisati odgovorno lice podnosioca zahteva.
Uz zahtev iz stava 1. ove tačke, podnosilac zahteva dostavlja odgovarajuću dokumentaciju (uputstvo za upotrebu, tehničku dokumentaciju koja se odnosi na rad mašine i dr.).
31. Narodna banka Srbije sprovodi postupak provere rada mašina tako što ispituje ispunjenost zahteva iz tačke 28. stav 2. ove odluke, a, u zavisnosti od vrste mašine, ispituje i sledeće:
1) sposobnost mašine da utvrdi autentičnost gotovog novca;
2) sposobnost mašine da utvrdi da li je gotov novac podoban za opticaj;
3) sposobnost mašine da proveren gotov novac fizički odvoji (razvrsta) u odgovarajuće odeljke;
4) sposobnost mašine da utvrdi brojnu tačnost gotovog novca;
5) sposobnosti mašine da evidentira podatke o klijentu koji je izvršio transakciju.
Provera iz stava 1. ove tačke vrši se na osnovu uzoraka poznatih falsifikata i uzoraka podobnog i nepodobnog gotovog novca, i to u roku od mesec dana od dana podnošenja zahteva iz tačke 30. ove odluke.
32. Narodna banka Srbije sačinjava izveštaj o izvršenoj proveri rada mašina, koji sadrži mišljenje Narodne banke Srbije o tome da li mašine ispunjavaju uslove za obradu gotovog novca, odnosno uslove za obavljanje pojedinih poslova obrade gotovog novca, i to u roku od 15 dana od dana izvršene provere. Ovaj izveštaj važi samo za tip mašina sa softverom i hardverom za koji je obavljena provera njihovog rada.
Izveštaj iz stava 1. ove tačke koji sadrži pozitivno mišljenje o radu mašine važi godinu dana od poslednjeg dana meseca u kome je tip mašine na koji se odnosi ovaj izveštaj objavljen na listi iz tačke 34. ove odluke.
33. Lice koje je već pribavilo izveštaj iz tačke 32. stav 2. ove odluke dužno je da ponovo podnese zahtev za proveru rada mašine, i to pre isteka roka iz tog stava - u sledećim slučajevima:
- nakon svake dogradnje ili ažuriranja hardvera/softvera na mašini;
- u slučaju pojave novog tipa falsifikata određenog apoena gotovog novca;
- kad Narodna banka Srbije pusti u opticaj novo izdanje apoena gotovog novca.
33a. Na listi iz tačke 34. ove odluke može, bez provere rada i sačinjavanja izveštaja iz tačke 32. stav 2. ove odluke, biti navedena i mašina istog tipa kao mašina za rukovanje novčanicama za koju je već sačinjen taj izveštaj i dobijeno pozitivno mišljenje (u daljem tekstu: dodatna mašina), ako Narodna banka Srbije - na osnovu zahteva lica iz tačke 30. stav 1. ove odluke i pismene izjave proizvođača dodatne mašine da dodatna mašina ima isti hardver, softver i ostale komponente kojima ispunjava zahteve iz tačke 31. stav 1. ove odluke kao i tip mašine za rukovanje novčanicama za koji je izrađen taj izveštaj - utvrdi da dodatna mašina ispunjava zahteve iz tačke 31. stav 1. ove odluke.
Podnosilac zahteva dužan je da, uz zahtev iz stava 1. ove tačke, dostavi izjavu proizvođača iz tog stava, kao i odgovarajuću dokumentaciju kojom dokazuje navode iz te izjave (npr. tehničku dokumentaciju koja se odnosi na rad dodatne mašine), a Narodna banka Srbije može da traži od proizvođača i dodatnu dokumentaciju, ako na osnovu dostavljene dokumentacije nije moguće utvrditi sve činjenice koje su značajne za odlučivanje o ispunjenosti zahteva za stavljanje dodatne mašine na listu iz tačke 34. ove odluke.
Narodna banka Srbije utvrđuje ispunjenost zahteva za stavljanje dodatne mašine na listu iz tačke 34. ove odluke na osnovu dokumentacije iz stava 2. ove tačke, i to u roku od mesec dana od dana dostavljanja uredne dokumentacije iz tog stava, i o tome obaveštava podnosioca zahteva iz stava 1. ove tačke.
Ako utvrdi da dodatna mašina ne ispunjava zahteve iz stava 1. ove tačke, Narodna banka Srbije u obaveštenju iz stava 3. ove tačke navodi i da se ta mašina ne može koristiti za obradu gotovog novca ili za obavljanje pojedinih poslova obrade.
Na dodatne mašine shodno se primenjuju odredbe tač. 34. do 37. ove odluke.
34. Narodna banka Srbije utvrđuje listu tipova mašina za koje je sačinila izveštaj iz tačke 32. stav 2. ove odluke, kao i tipova mašina za koje je dala pozitivno mišljenje.
Lista iz stava 1. ove tačke sadrži sledeće podatke: tip mašine, naziv proizvođača/zastupnika, naziv mašine, oznaku (verzija hardvera/softvera), apoene gotovog novca koje mašina može obrađivati, odnosno na kojima može obavljati pojedine poslove obrade i datum kad je tip mašine objavljen na ovoj listi.
Lista iz stava 1. ove tačke objavljuje se na Internet prezentaciji Narodne banke Srbije.
Narodna banka Srbije u listu iz stava 1. ove tačke redovno unosi sve promene koje se odnose na tipove mašina iz tog stava.
34a Ako naknadnom proverom u prostorijama banke ili na drugi način utvrdi da mašine koje banka koristi ne ispunjavaju uslove, odnosno nemaju sposobnosti iz tačke 31. ove odluke - Narodna banka Srbije sačiniće izveštaj o proveri rada ovih mašina, sa opisom utvrđenih nedostataka i rokom za njihovo otklanjanje, koji bez odlaganja dostavlja toj banci.
Dok Narodna banka Srbije u izveštaju o proveri rada mašina ne konstatuje da su otklonjeni svi nedostaci iz stava 1. ove tačke, banka ne može koristiti mašine iz tog stava, niti gotov novac obrađen na tim mašinama može vratiti u opticaj.
Ako na osnovu naknadnih provera iz stava 1. ove tačke utvrdi da određeni tipovi mašina s liste iz tačke 34. ove odluke nisu pouzdani za vršenje obrade gotovog novca u skladu sa odredbama te odluke − Narodna banka Srbije može te tipove mašina brisati sa ove liste, odnosno može brisati pojedine apoene gotovog novca koje ovi tipovi mašina mogu obrađivati.
Ako, u slučaju iz stava 3. ove tačke, Narodna banka Srbije izbriše pojedine apoene gotovog novca koje određeni tipovi mašina mogu obrađivati - izveštaj o proveri rada ovih mašina koji sadrži pozitivno mišljenje Narodne banke Srbije o njihovom radu važiće za preostale apoene gotovog novca do isteka roka važenja tog izveštaja.
35. Banka je dužna da Narodnu banku Srbije obavesti o nameri korišćenja mašina s liste iz tačke 34. ove odluke.
Obaveštenje iz stava 1. ove tačke banka dostavlja u elektronskoj formi, a može ga dostaviti i u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema. Sadržina ovog obaveštenja u elektronskoj formi utvrđena je uputstvom kojim se uređuje elektronska razmena podataka između banaka i Narodne banke Srbije u vezi s trezorskim poslovima, a to obaveštenje u pismenoj formi sadrži sledeće podatke: redni broj s liste iz stava 1. ove tačke, tip mašine, serijski broj mašine, naziv proizvođača/zastupnika, naziv mašine, oznaku (verzija hardvera/softvera) i adresu na kojoj je mašina instalirana. Obaveštenje u pismenoj formi mora biti overeno pečatom i mora ga potpisati odgovorno lice banke.
Banka može mašinu iz stava 1. ove tačke početi da koristi narednog radnog dana od dana kad je Narodna banka Srbije primila obaveštenje iz tog stava.
36. Mašine za koje Narodna banka Srbije u izveštaju o proveri njihovog rada navede da ne ispunjavaju uslove za obradu gotovog novca, odnosno uslove za obavljanje pojedinih poslova obrade gotovog novca, odnosno o čijem radu dậ negativno mišljenje - ne mogu se koristiti za obradu ili za obavljanje pojedinih poslova obrade.
37. Narodna banka Srbije ne snosi odgovornost ako mašine o čijem je radu dala pozitivno mišljenje nisu u stanju da gotov novac obrađuju u skladu sa odredbama ove odluke.
Postupanje s gotovim novcem nakon obrade
Vraćanje gotovog novca u opticaj
38. Gotov novac može se vratiti u opticaj samo ako je u postupku obrade utvrđeno da je podoban za opticaj.
Gotov novac preuzet od Narodne banke Srbije ne mora se obrađivati.
39. Novčanice koje su obrađene automatski i za koje je utvrđeno da su podobne za opticaj banka može vratiti u opticaj preko mašina za rukovanje novčanicama koje koriste klijenti, uređaja za isplatu novčanica i blagajni.
Novčanice koje su obrađene ručno i za koje je utvrđeno da su podobne za opticaj - banka može vratiti u opticaj samo preko blagajne.
Kovani novac koji je obrađen automatski ili ručno i za koji je utvrđeno da je podoban za opticaj, banka može vratiti u opticaj samo preko blagajne.
Blagajna, u smislu ove tačke, označava prostor u objektu banke u kome zaposleni u banci vrše isplatu gotovog novca klijentu i primaju uplate gotovog novca od klijenta.
40. Izuzetno od tačke 39. stav 2. ove odluke, u slučaju vanrednog događaja čija je posledica nemogućnost snabdevanja automatski obrađenim novčanicama mašina za rukovanje novčanicama koje koriste klijenti i uređaja za isplatu novčanica (kvar automatskog sistema, nestanak električne energije i sl.) - banka može privremeno, ali ne duže od tri radna dana, vraćati ručno obrađene novčanice preko ovih mašina i uređaja ako je o tome prethodno obavestila Narodnu banku Srbije.
Obaveštenje iz stava 1. ove tačke banka dostavlja u elektronskoj formi, a može ga dostaviti i u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema. Sadržina ovog obaveštenja u elektronskoj formi utvrđena je uputstvom kojim se uređuje elektronska razmena podataka između banaka i Narodne banke Srbije u vezi s trezorskim poslovima, a to obaveštenje u pismenoj formi sadrži sledeće podatke: opis vanrednog događaja, spisak mašina i uređaja koji će se privremeno snabdevati ručno obrađenim novčanicama, pretpostavljenu količinu ovih novčanica i procenu perioda u kome će banka preko ovih mašina i uređaja privremeno vraćati ručno obrađene novčanice. Obaveštenje u pismenoj formi mora biti overeno pečatom i mora ga potpisati odgovorno lice banke.
41. Gotov novac koji nije obrađen ne može se vratiti u opticaj, već se može predati Narodnoj banci Srbije u skladu sa odredbama ove odluke koje se odnose na uplatu gotovog novca.
Postupanje s gotovim novcem koji nije podoban za opticaj
42. Banke su dužne da pravnim i fizičkim licima zamenjuju novčanice i kovani novac koji nisu podobni za opticaj, i to:
1) kad se podnese na zamenu najmanje 51% površine ispravne novčanice;
2) kad se podnese na zamenu manje od 51% površine ispravne novčanice, pod uslovima iz tačke 44. odredba pod 1) ove odluke;
3) kovani novac koji je usled korišćenja u opticaju, korozije ili fizičkih uticaja promenio neke od svojih fizičkih osobina.
Banka je dužna da, u periodu njegove zamene, pravnim i fizičkim licima zamenjuje vanopticajni novac utvrđen odlukom kojom se uređuje povlačenje gotovog novca iz opticaja.
43. Banke i Narodna banka Srbije neće vršiti zamenu novčanica iz tačke 20. odredba pod 2) ove odluke.
44. Banka je dužna da kod prijema novčanica koje nisu podobne za opticaj postupa na sledeći način:
1) u slučaju da se podnese na zamenu manje od 51% površine ispravne novčanice - potrebno je da od podnosioca novčanice obezbedi pismeno obrazloženje kako je došlo do oštećenja novčanice, odnosno, ako nedostaje deo ili delovi novčanice, obrazloženje šta se dogodilo s delom, odnosno delovima koji nedostaju, odnosno kako je podnosilac novčanice došao u posed te novčanice, kao i podatke o ovom podnosiocu;
2) u slučaju da se podnese na zamenu novčanica za koju postoji sumnja da je obojena upozoravajućom bojom - potrebno je da od podnosioca novčanice obezbedi pismeno obrazloženje kako je došlo do oštećenja novčanice, odnosno kako je podnosilac novčanice došao u posed te novčanice, kao i podatke o ovom podnosiocu.
45. Banka uplaćuje Narodnoj banci Srbije nepodobne novčanice i kovani novac u skladu sa odredbama ove odluke koje se odnose na uplatu gotovog novca, osim novčanica iz tačke 44. te odluke.
46. Banka predaje filijalama novčanice iz tačke 44. ove odluke uz zahtev za predaju novčanica za koje postoji sumnja da su obojene upozoravajućom bojom i oštećenih novčanica (u daljem tekstu: zahtev za predaju), koji se Sektoru dostavlja elektronski, a može ga dostaviti i u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema. Sadržina zahteva za predaju u elektronskoj formi utvrđena je uputstvom iz tačke 4. stav 1. ove odluke, a sadržina i forma zahteva za predaju u pismenoj formi utvrđene su u Prilogu 14.
Zahtev za predaju u pismenoj formi mora biti overen pečatom i mora ga potpisati odgovorno lice u banci.
Zahtev za predaju ne mogu podnositi organizacioni delovi banke.
Novčanice iz stava 1. ove tačke predaju se u filijali uz podnošenje izjave o poreklu novčanica (Prilog 15), čije su sadržina i forma utvrđene u tom prilogu.
Predaju novčanica iz stava 1. ove tačke mogu obavljati isključivo ovlašćena lica u banci.
47. Pri preuzimanju novčanica iz tačke 44. ove odluke, ovlašćeno lice u filijali podatke sa ovih novčanica upoređuje s podacima upisanim u izjavi o poreklu tih novčanica i u zahtevu za predaju, i na primercima ove izjave potpisom i pečatom potvrđuje da su ti podaci identični. Ako utvrdi da ovi podaci nisu identični, ovlašćeno lice u filijali neće primiti te novčanice.
48. Posle izvršene ekspertize novčanica iz tačke 44. odredba pod 1) ove odluke, na osnovu koje se sa sigurnošću može utvrditi da je oštećena novčanica autentična i da delovi koji joj nedostaju neće moći biti zamenjeni, odnosno kad Narodna banka Srbije proceni da se novčanica može zameniti - Narodna banka Srbije odobrava račun banke i pismeno je obaveštava o tome, nakon čega banka gotov novac isplaćuje podnosiocu novčanice (klijentu).
49. Posle izvršene ekspertize novčanica iz tačke 44. odredba pod 2) ove odluke, Sektor obaveštava ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove (u daljem tekstu: MUP) o pojavi novčanica za koje postoji sumnja da su obojene upozoravajućom bojom i uz to obaveštenje prilaže izjavu o poreklu ovih novčanica, kao i fotokopiju lične isprave lica u banci koje je rukovalo novčanicama kad je došlo do bojenja tih novčanica, odnosno podnosioca novčanica. Posle dobijanja pismenog obaveštenja MUP-a, ako je zamena ovih novčanica moguća - Narodna banka Srbije odobrava račun banke i pismeno je obaveštava o tome, nakon čega banka gotov novac isplaćuje podnosiocu novčanice (klijentu).
50. Banka može predavati filijalama i novčanice iz tačke 44. ove odluke na način utvrđen tačkom 46. te odluke i ako za te novčanice ne raspolaže podacima o tome kako je došlo do njihovog oštećenja i ko je njihov podnosilac.
51. Nakon provere autentičnosti, gotov novac za koji se sumnja da je falsifikovan dostavlja se Narodnoj banci Srbije u skladu sa odlukom kojom se uređuje postupanje s novcem za koji postoji sumnja da je falsifikovan.
52. Banke i imaoci računa kod Narodne banke Srbije koji vrše automatsku i ručnu obradu gotovog novca dužni su da Narodnoj banci Srbije dostavljaju izveštaj o prometu gotovog novca (Prilog 16) i izveštaj o obrađenom gotovom novcu (Prilog 17), najkasnije 10. u mesecu za prethodni mesec.
Banke su dužne da Narodnu banku Srbije bez odlaganja obaveštavaju o svim promenama koje se odnose na naziv, mesto i adresu organizacionih jedinica banke (filijale, ekspoziture i sl.) u kojima se vrše uplate, isplate i obrada gotovog novca, kao i na mašine koje koriste klijenti banke, mašine kojima rukuju zaposleni u banci, mašine za obradu kovanog novca i uređaje za isplatu novčanica.
Izveštaji iz stava 1. ove tačke i obaveštenje iz stava 2. te tačke dostavljaju se Sektoru u elektronskoj formi, a mogu se dostaviti i u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema. Sadržina ovih izveštaja i obaveštenja u elektronskoj formi utvrđena je uputstvom iz tačke 4. stav 1. ove odluke.
Izveštaji i obaveštenja iz ove tačke u pismenoj formi moraju biti overeni pečatom i mora ih potpisati odgovorno lice u banci, odnosno odgovorno lice u imaocu računa kod Narodne banke Srbije.
Provera načina obavljanja poslova upravljanja tokovima gotovine kod banke
53. Narodna banka Srbije sprovodi provere radi utvrđivanja da li se poslovi upravljanja tokovima gotovine kod banke obavljaju u skladu sa odredbama ove odluke.
Provere iz stava 1. ove tačke vrše zaposleni u Narodnoj banci Srbije koje za to pismeno ovlasti guverner Narodne banke Srbije (u daljem tekstu: ovlašćena lica Narodne banke Srbije), i to neposrednim uvidom u način obrade gotovog novca i postupanje banke i/ili agenta s gotovim novcem, proverom rada mašina u prostorijama banke i/ili agenta, kao i uvidom u poslovne knjige i drugu dokumentaciju i podatke banke i/ili agenta.
U ovlašćenju iz stava 2. ove tačke navode se banka i/ili agent kod kojih se vrši provera i predmet te provere.
Banka i agent dužni su da ovlašćenim licima Narodne banke Srbije omoguće nesmetano vršenje provere i da sarađuju s njima.
54. Ovlašćena lica Narodne banke Srbije dužna su da, nakon provere iz tačke 53. ove odluke, sačine izveštaj koji se dostavlja banci kod koje je vršena provera upravljanja tokovima gotovine.
Ako se proverom iz tačke 53. ove odluke utvrdi da su banka, odnosno agent postupali suprotno odredbama ove odluke, Narodna banka Srbije sačiniće zapisnik o kontroli u skladu sa zakonom kojim se uređuju banke i odlukom kojom se uređuju bliži uslovi i način vršenja kontrole banaka i posebne revizije banke.
Na postupak nakon sačinjavanja zapisnika iz stava 2. ove tačke primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuju banke i odluke kojom se uređuju bliži uslovi i način vršenja kontrole banaka i posebne revizije banke.
tač. 55. - 57. (brisane)
Primena odredaba ove odluke na imaoca računa kod Narodne banke Srbije
58. Odredbe ove odluke koje se odnose na uplatu i isplatu gotovog novca, obradu gotovog novca, vraćanje gotovog novca u opticaj i postupanje s gotovim novcem koji nije podoban za opticaj u banci - primenjuju se i na imaoca računa kod Narodne banke Srbije.
59. Prilozi iz ove odluke odštampani su uz tu odluku i njen su sastavni deo.
60. Banke i imaoci računa kod Narodne banke Srbije dužni su da svoje poslovanje usklade sa odredbama tač. 28. i 29. ove odluke i tačkom 39. stav 2. te odluke do 30. juna 2013. godine.
Banke su dužne da plan usklađivanja u smislu stava 1. ove tačke dostave Narodnoj banci Srbije do 31. decembra 2012. godine.
Plan usklađivanja iz stava 2. ove tačke sadrži:
1) popis organizacionih jedinica banke (filijale, ekspoziture i sl.) u kojima se vrši uplata, isplata i obrada gotovog novca, sa stanjem na dan 30. septembra 2012. godine;
2) popis mašina koje koriste klijenti banke, mašina kojima rukuju zaposleni u banci, mašina za obradu kovanog novca i uređaja za isplatu novčanica, sa stanjem na dan 30. septembra 2012. godine (Prilog 18);
3) planirani obim obrade gotovog novca koji će se vraćati u opticaj u narednih godinu dana, po organizacionim jedinicama banke;
4) plan aktivnosti koji se odnose na organizaciju obrade planiranog obima gotovog novca i donošenje odgovarajućih procedura kojima se uređuju rukovanje mašinama i praćenje rada mašina, ručna obrada gotovog novca i postupanje sa obrađenim gotovim novcem;
5) plan i dinamiku nabavke i instaliranja mašina i uređaja za isplatu novčanica, po lokacijama (naznačeno mesto i adresa), u periodu usklađivanja, ako se planira automatska obrada gotovog novca;
6) ukupno planirani kapacitet obrade svih mašina na kojima se vrši obrada gotovog novca nakon isteka perioda usklađivanja (kapacitet obrade instaliranih mašina uvećan za kapacitet obrade mašina planiranih za instaliranje do kraja perioda usklađivanja), s pregledom planiranog kapaciteta obrade za svaki tip mašine.
Narodna banka Srbije može zahtevati od banke da joj dostavi i druge podatke i dokumente koji se odnose na usklađivanje iz stava 1. ove tačke.
61. Naknade za usluge u vezi sa uplatom i isplatom gotovog novca i naknade za proveru rada mašina i obuku zaposlenih u bankama i u imaocima računa kod Narodne banke Srbije obračunavaju se i naplaćuju u skladu sa odlukom kojom se utvrđuje jedinstvena tarifa po kojoj Narodna banka Srbije naplaćuje naknadu za izvršene usluge.
62. Danom stupanja na snagu ove odluke prestaju da važe Odluka o načinu upravljanja tokovima gotovine ("Službeni glasnik RS", broj 89/2011) i Uputstvo za sprovođenje Odluke o načinu upravljanja tokovima gotovine ("Službeni glasnik RS", broj 89/2011).
63. Ova odluka objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije" i stupa na snagu 1. septembra 2012. godine.
Samostalne odredbe Odluke o izmeni i dopunama
Odluke o upravljanju tokovima gotovine
("Sl. glasnik RS", br. 64/2013)
4. Banke i imaoci računa kod Narodne banke Srbije dužni su da svoje poslovanje usklade sa odredbama tač. 1, 2. i 3. ove odluke do 31. decembra 2013. godine.
5. Banke i imaoci računa kod Narodne banke Srbije dužni su da izveštaje iz tačke 52. stav 1. Odluke prvi put dostave u skladu sa ovom odlukom do 10. februara 2014. godine za prethodni mesec.
6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Samostalne odredbe Odluke o izmenama i dopunama
Odluke o upravljanju tokovima gotovine
("Sl. glasnik RS", br. 115/2013)
18. Banke i imaoci računa kod Narodne banke Srbije dužni su da svoje poslovanje usklade sa odredbama tač. 4, 11. i 12. ove odluke do 31. decembra 2014. godine, a izveštaje iz tačke 15. te odluke dužni su da prvi put dostave do 10. februara 2015. godine za prethodni mesec.
Banke su dužne da o usklađivanju u smislu stava 1. ove tačke sačine plan i dostave ga Narodnoj banci Srbije do 30. juna 2014. godine.
Banke su dužne da Narodnu banku Srbije periodično obaveštavaju o svim promenama podataka utvrđenih planom iz stava 2. ove tačke. Ovo obaveštavanje vrši se u elektronskoj formi, a može se vršiti i u pismenoj formi u slučaju prekida rada elektronskog sistema.
19. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
SPISAK FILIJALA NARODNE BANKE SRBIJE
Redni |
Naziv |
Adresa |
Šifra |
1. |
Beograd |
Beograd, Ustanička 130 |
111 |
2. |
Niš |
Niš, Milojka Lešjanina 19 |
180 |
3. |
Novi Sad |
Novi Sad, Vase Stajića 22 |
210 |
4. |
Užice |
Užice, Trg partizana 8 |
310 |
5. |
Kragujevac |
Kragujevac, Branka Radičevića 16a Leposavić, 24. novembra bb |
340 383 |
|
|
(poslovno ime banke) |
|
|
|
(sedište banke) |
|
|
|
(matični broj banke) |
|
ZAHTEV
ZA ISPLATU GOTOVOG NOVCA
1. Zahtev br.: |
od |
2. Datum isplate: |
3. Iz filijale NBS: |
4. Ovlašćeno lice u banci: |
|
Ime i prezime |
JMBG |
|
|
|
|
|
5. Banka ili izdvojena jedinica kojoj se vrši isplata: |
6. Specifikacija apoenske strukture: |
|
Novčanice |
Iznos |
Ukupno novčanice: |
|
Kovani novac |
Iznos |
|
|
Ukupno kovani novac: |
Ukupno za isplatu: |
(Delove zahteva obeležene rednim br. 3, 4, 5, 6 i 7 ponoviti za svaku filijalu NBS iz koje se vrši isplata, a delove zahteva obeležene rednim br. 4, 5, 6 i 7 ponoviti za svaku filijalu banke za koju se vrši isplata iz filijale NBS.) |
7. Ukupno isplata u filijali NBS: |
|
|
|
8. Ukupno isplata po zahtevu banke: |
|
9. Lice za kontakt:
Telefon:
Faks/i-mejl adresa:
|
|
(potpis odgovornog lica u banci) |
|
|
|
|
|
(ime i prezime) |
|
|
|
Narodna banka Srbije |
________________ |
NALOG - SPECIFIKACIJA
ZA ISPLATU GOTOVOG NOVCA
Za |
|
br. |
|
|
|
(poslovno ime banke) |
|
|
|
Šifra i naziv apoena |
Komada |
Iznos |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ukupan iznos za isplatu:
Predao: |
|
|
Primio: |
|
|
(potpis ovlašćenog lica u filijali) |
|
|
(potpis ovlašćenog lica u banci) |
|
M.P. |
|
||
(ime i prezime) |
|
(ime i prezime) |
||
|
|
(poslovno ime banke) |
|
|
|
(sedište banke) |
|
|
|
(matični broj banke) |
|
ZAHTEV
ZA UPLATU GOTOVOG NOVCA
1. |
Zahtev br.: |
od |
2. |
Datum uplate: |
Vreme uplate: |
3. |
U filijali NBS u: |
4. |
Ovlašćeno lice u banci: |
|
Ime i prezime |
JMBG |
|
5. |
Banka ili izdvojena jedinica koja vrši uplatu: |
6. |
Specifikacija amaneta: |
6.1. |
Amaneti koji sadrže samo jedan apoen: |
Broj amaneta* |
Vrsta |
Kategorija |
Apoen |
Komada |
Iznos |
|
|||||
6.2. |
Mešoviti amanet**: |
Broj amaneta* |
Vrsta |
Kategorija |
Apoen |
Komada |
Iznos |
|
|||||
Ukupno novčanica (6.1+6.2): |
||||||
6.3. |
Amaneti kovanog novca: |
Iznos |
||||
Broj amaneta* |
Vrsta |
Kategorija |
Apoen |
Komada |
Iznos |
|
|
||||||
|
|
Ukupno kovanog novca (6.3): |
|
|||
|
|
Ukupno za uplatu (6.1+6.2.+6.3): |
|
|||
(Delove zahteva obeležene rednim br. 3, 4, 5, 6 i 7 ponoviti za svaku filijalu NBS u kojoj se vrši uplata, a delove zahteva obeležene rednim brojevima 4, 5, 6 i 7 ponoviti za svaku filijalu banke koja vrši uplatu u filijali NBS.)
* Numerička oznaka bar-koda sa svakog amaneta, odnosno sigurnosne veze.
** Popunjava se samo u slučaju postojanja amaneta koji sadrži novčanice apoena od 1000 i od 5000 dinara.
7. |
Ukupna uplata u filijali NBS: |
8. |
Ukupna uplata po zahtevu banke: |
9. |
Lice za kontakt: |
|
Telefon: |
Faks/i-mejl adresa: |
|
|
(potpis odgovornog lica u banci) |
|
|
|
|
|
(ime i prezime) |
|
|
|
(Brisan)
Narodna banka Srbije |
_________________ |
NALOG - SPECIFIKACIJA
ZA UPLATU GOTOVOG NOVCA
Od |
|
br. |
|
|
|
(poslovno ime banke) |
|
|
|
Amanet koji sadrži samo jedan apoen: |
||||||
Broj amaneta* |
Vrsta |
Kategorija |
Apoen |
Komada |
Iznos |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mešoviti amanet:** |
||||||
Broj amaneta* |
Vrsta |
Kategorija |
Apoen |
Komada |
Iznos |
|
|
|
|
|
|
|
|
Ukupan iznos za uplatu: _____________________________
* Numerička oznaka bar-koda sa svakog amaneta, odnosno sigurnosne veze.
** Popunjava se samo u slučaju postojanja amaneta koji sadrži novčanice apoena od 1000 i od 5000 dinara.
Predao: |
|
|
Primio: |
|
|
(potpis ovlašćenog lica u banci): |
|
|
(potpis ovlašćenog lica u filijali): |
|
M.P. |
|
||
(ime i prezime) |
|
(ime i prezime) |
||
MINIMALNI STANDARDI ZA AUTOMATSKU PROVERU PODOBNOSTI NOVČANICA ZA OPTICAJ
Ovim prilogom utvrđuju se minimalni standardi za automatsku proveru fizičkih osobina novčanica za opticaj na mašinama za rukovanje novčanicama.
Novčanice koje ne ispunjavaju obavezne kriterijume za automatsku proveru podobnosti novčanica za opticaj utvrđene u ovom prilogu jesu novčanice nepodobne za opticaj.
Prihvatljivi nivo tolerancije kod mašine za rukovanje novčanicama je 5% ukupno obrađenih novčanica na toj mašini. To znači da najviše 5% novčanica koje ne zadovoljavaju kriterijume iz ovog priloga može biti pogrešno sortirano kao novčanice podobne za opticaj.
Tabela 1
Spisak kriterijuma za automatsku proveru podobnosti novčanica za opticaj
Redni |
Kriterijum |
Opis |
1. |
Zaprljanost |
Opšta raspodela prljavštine preko cele novčanice |
2. |
Mrlje |
Lokalizovana koncentracija prljavštine |
3. |
Grafiti |
Dodata slika i/ili slova, brojevi i drugi znaci napisani ili na bilo koji način naneseni na novčanici |
4. |
Izbledelost |
Nedostatak boje na delu novčanice ili na celoj novčanici, npr. oprana novčanica |
5. |
Zacepljenja |
Bez dodatnog objašnjenja |
6. |
Rupe |
Bez dodatnog objašnjenja |
7. |
Okrnjenost |
Novčanica s delom/delovima koji nedostaju uzduž najmanje jedne njene ivice (oštećenje različito od rupa) |
8. |
Popravke |
Delovi jedne ili više novčanica spojeni lepljivom trakom ili lepkom, ili na drugi način |
9. |
Izgužvanost |
Višestruki nepravilni nabori |
10. |
Mlitavost |
Strukturne promene novčanice koje su dovele do gubitka krutosti |
11. |
Presavijene novčanice |
Bez dodatnog objašnjenja |
12. |
Savijeni uglovi |
Bez dodatnog objašnjenja |
Dodatne informacije o kriterijumima za automatsku proveru podobnosti novčanica za opticaj
1. Zaprljanost
Prljavština na novčanici povećava optičku gustinu novčanice. U narednoj tabeli utvrđena su maksimalna povećanja optičke gustine novčanica usled prljavštine koja mogu pokazati novčanice sortirane kao podobne za opticaj u odnosu na nove novčanice. Novčanice s povećanjem nivoa optičke gustine navedenim u Tabeli 2 predstavljaju granične uzorke novčanica koje mogu biti sortirane kao podobne za opticaj.
Tabela 2
Nivoi optičke gustine novčanica
Apoen |
Maksimalno povećanje optičke gustine graničnog uzorka u odnosu na nove novčanice |
Filter |
10 dinara |
0,08 |
Magenta |
20 dinara |
0,08 |
Magenta |
50 dinara |
0,08 |
Magenta |
100 dinara |
0,07 |
Magenta |
200 dinara |
0,07 |
Magenta |
500 dinara |
0,07 |
Magenta |
1000 dinara |
0,06 |
Magenta |
2000 dinara |
0,06 |
Magenta |
5000 dinara |
0,06 |
Magenta |
Novčanice čije je povećanje optičke gustine veće od vrednosti utvrđenih u Tabeli 2 - nepodobne su za opticaj. Narodna banka Srbije čuva referentne uzorke novčanica sa zaprljanošću koja odgovara vrednostima navedenim u Tabeli 2. Denzitometrijsko merenje referentnih uzoraka novčanica obavlja se na osnovu sledećih kriterijuma:
- standard za merenje gustine: ISO 5 delovi 3 i 4,
- standard za filtere: DIN 16536,
- apsolutna merenja: standardno merenje (bela ploča),
- filter za polarizaciju: uključen,
- otvor blende: 3 mm,
- osvetljenje: D 65/2,
- pozadina: standardne kalibracije s belom pločom.
Povećanje optičke gustine referentne novčanice jeste najviša vrednost između proseka merenja s najmanje četiri tačke koje se mere na aversu (prednjoj strani novčanice) i reversu (zadnjoj strani novčanice). Merenja se vrše na delu novčanice na kome ne postoji štampa i gde nema promena u papiru zbog vodenog žiga.
2. Mrlje
Novčanice s koncentracijom zaprljanosti na jednom mestu koje pokriva površinu od najmanje 9 x 9 mm na delu novčanice gde nema štampe ili najmanje 15 x 15 mm na delu novčanice na kojoj postoji štampa - nepodobne su za opticaj.
3. Grafiti
Trenutno ne postoji obavezan uslov za otkrivanje grafita.
4. Izbledelost
Izbledelost novčanice nastaje usled uklanjanja boje s novčanice, koje se može pojaviti npr. ako su novčanice oprane ili tretirane agresivnim hemijskim sredstvima. Ovakve novčanice su nepodobne i mogu se otkriti detektorima slike ili UV detektorima.
5. Zacepljenja
Novčanice sa zacepljenjima koja su otvorena a pri tom nisu delimično ili potpuno pokrivena transportnim kaiševima mašina - nepodobne su ako je veličina zacepljenog dela veća od vrednosti navedenih u sledećoj tabeli:
Tabela 3
Zacepljenja
Pravac |
Širina |
Dužina |
Vertikalno |
4 mm |
8 mm |
Horizontalno |
4 mm |
15 mm |
Dijagonalno |
4 mm |
18 mm |
6. Rupe
Novčanice sa otvorom koji nije delimično ili potpuno pokriven transportnim kaiševima mašina - nepodobne su ako je površina otvora veća od 10 mm2.
7. Okrnjenost
Novčanice čija je dužina smanjena za 6 mm ili više, ili čija je širina smanjena za 5 mm ili više - nepodobne su za opticaj. Sva merenja odnose se na razlike u dužini i širini u odnosu na novu novčanicu.
8. Popravke
Popravljanje novčanica vrši se spajanjem delova novčanice, npr. korišćenjem lepljive trake ili lepka. Novčanice s delom pokrivenim lepljivom trakom koja pokriva površinu od 10 x 40 mm a i pri tom je traka deblja od 50µm - jesu nepodobne novčanice.
9. Izgužvanost
Izgužvane novčanice se obično mogu identifikovati ako je njihov nivo refleksije ili čvrstine smanjen. Ne postoji obavezujući uslov za sortiranje.
10. Mlitavost
Novčanice s veoma malom čvrstinom se u najvećoj mogućoj meri sortiraju kao nepodobne novčanice. Pošto je mlitavost novčanice obično povezana s njenom zaprljanošću, po pravilu se otkriva i preko detektora za prljavštinu. Ne postoji obavezujući uslov za sortiranje.
11. Presavijene novčanice
Presavijene novčanice se, zbog smanjene dužine ili širine, mogu otkriti detektorima za proveru veličine novčanica. Osim toga, takve novčanice mogu se otkriti i detektorima debljine novčanice. Međutim, zbog tehničkih ograničenja, novčanica se može smatrati nepodobnom samo ako postoji presavijenost koja ispunjava kriterijume postavljene za okrnjenost koja dovodi do smanjenja dužine za 6 mm ili više, ili širine za 5 mm ili više.
12. Savijeni uglovi
Novčanica sa savijenim uglom čija je površina veće od 130 mm2 i s kraćom ivicom savijenog ugla čija dužina iznosi minimalno 10 mm - jeste nepodobna novčanica.
MINIMALNI STANDARDI ZA RUČNU PROVERU PODOBNOSTI NOVČANICA ZA OPTICAJ
Ovim prilogom propisuju se minimalni standardi za ručnu proveru fizičkih osobina novčanica za opticaj, koju obavljaju osposobljeni zaposleni u banci.
Novčanice za koje se, tokom provere, utvrdi da ne ispunjavaju obavezne kriterijume za ručnu proveru podobnosti novčanica za opticaj utvrđene u ovom prilogu ili da imaju jasno vidljiv nedostatak u najmanje jednom od vidljivih zaštitnih elemenata novčanice - smatraju se nepodobnim. Izuzetno, presavijene novčanice i novčanice sa savijenim uglovima koje je moguće popraviti rukom sortiraju se kao novčanice podobne za opticaj. Provera podobnosti novčanice za opticaj obavlja se vizuelnom i taktilnom proverom pojedinačnih novčanica, i taj postupak ne zahteva upotrebu bilo kog uređaja.
Tabela 1
Spisak kriterijuma za ručnu proveru podobnosti novčanica za opticaj
Redni broj |
Kriterijum |
Opis |
1. |
Zaprljanost |
Jasno uočljiva raspoređenost prljavštine preko cele novčanice. |
2. |
Mrlje |
Jasno uočljiva grupisana koncentracija prljavštine. |
3. |
Grafiti |
Jasno uočljiva dodatna slika i/ili slova, brojevi i drugi znaci napisani ili naneseni na novčanici. |
4. |
Izbledelost |
Jasno uočljiv nedostatak boje na delu novčanice ili na celoj novčanici, npr. oprana novčanica. |
5. |
Zacepljenja |
Novčanica s najmanje jednim zacepljenjem. |
6. |
Rupe |
Novčanica s najmanje jednom jasno uočljivom rupom. |
7. |
Okrnjenost |
Novčanica s delom/delovima koji nedostaju uzduž makar jedne njene ivice (oštećenje različito od rupa), npr. ugao koji nedostaje. |
8. |
Popravke |
Delovi jedne ili više novčanica spojeni lepljivom trakom, lepkom i sl. |
9. |
Izgužvanost |
Novčanica s više nepravilno raspoređenih nabora koji znatno utiču na njen vizuelni izgled. |
10. |
Mlitavost |
Novčanica sa strukturnim promenama koje su dovele do gubitka krutosti. |
11. |
Presavijene novčanice |
Novčanica koja je presavijena i ne može se popraviti rukom |
12. |
Savijeni uglovi |
Novčanica s najmanje jednim jasno vidljivim savijenim uglom i ne može se popraviti rukom. |
MINIMALNI STANDARDI
ZA PROVERU PODOBNOSTI KOVANOG NOVCA ZA OPTICAJ
Ovim prilogom propisuju se minimalni standardi za proveru fizičkih osobina kovanog novca.
Kovani novac sortira se kao podoban za opticaj ako su ispunjeni svi sledeći uslovi:
- kovani novac je bez oštećenja;
- stanje spoljne površine kovanog novca je takvo da omogućava prepoznavanje kovanog novca preko dizajna lica, naličja i oboda kovanog novca.
Kovani novac sortira se kao nepodoban za opticaj u jednom od sledećih slučajeva:
- kovani novac je oštećen;
- stanje spoljne površine kovanog novca je takvo da je teško prepoznati kovani novac preko dizajna lica, naličja i oboda kovanog novca.
Smatra se da je teško prepoznati kovani novac preko dizajna lica, naličja i oboda kovanog novca naročito ako je spoljna površina kovanog novca u jednom od sledećih stanja:
- zaprljana;
- značajno promenila boju;
- korodirana.
Oštećenim kovanim novcem smatra se kovani novac koji je izgubio svoj prvobitni oblik.
MAŠINE ZA RUKOVANJE NOVČANICAMA I MAŠINE ZA OBRADU KOVANOG NOVCA
1. Mašine za rukovanje novčanicama
Mašina za rukovanje novčanicama treba da ima zahtevani broj određenih izlaznih odeljaka i/ili ostala sredstva da bi se obezbedilo pouzdano razdvajanje obrađenih novčanica, u skladu s Prilogom 10, odnosno Prilogom 11.
Mašine za rukovanje novčanicama treba da imaju mogućnost podešavanja za pouzdano otkrivanje novih falsifikata novčanica, kao i mogućnost podešavanja za uspostavljanje i drugačijih standarda za sortiranje.
Mašine za rukovanje novčanicama su:
1) mašine koje koriste klijenti banke;
2) mašine kojima rukuju zaposleni u banci.
Tabela 1
Mašine koje koriste klijenti banke
A. Mašine koje koriste klijenti i na kojima se uplaćuju novčanice, uz evidentiranje podataka o klijentima |
||
Redni broj |
Naziv |
Opis |
1. |
Mašine za uplatu novčanica (CIM) |
CIM mašine omogućavaju klijentima, koristeći platnu karticu ili neko drugo sredstvo, da polože novčanice na svoj račun u banci, ali nemaju funkciju isplate novčanica. CIM mašine proveravaju autentičnost novčanica i omogućavaju evidentiranje podataka o vlasniku računa. Provere fizičkih osobina novčanica su opcione. |
2. |
Mašine za uplatu/isplatu novčanica sa obradom (CRM) |
CRM mašine omogućavaju klijentima da, koristeći platnu karticu ili neko drugo sredstvo, polože novčanice odobravajući svoj račun i da podignu novčanice zadužujući svoj račun. CRM mašine proveravaju autentičnost i fizičke osobine novčanica i omogućavaju evidentiranje podataka o vlasniku računa. CRM mašine mogu koristiti podobne novčanice koje su položili drugi korisnici u prethodnim transakcijama za isplatu klijentima. |
3. |
Mašine za uplatu/isplatu novčanica (CCM) |
CCM mašine omogućavaju klijentima da, koristeći platnu karticu ili neko drugo sredstvo, polože novčanice odobravajući svoj račun i da podignu novčanice zadužujući svoj račun. CCM mašine proveravaju autentičnost novčanica i omogućavaju evidentiranje podataka o vlasniku računa. Provere fizičkih osobina su opcione. Kad je u pitanju isplata novčanica, CCM mašine ne mogu koristiti novčanice koje su položili drugi klijenti u prethodnim transakcijama, već samo obrađene novčanice kojima je mašina prethodno snabdevena. |
B. Ostale mašine koje koriste klijenti |
||
1. |
Mašine za isplatu novčanica (COM) |
COM mašine proveravaju autentičnost i fizičke osobine novčanica pre isplate klijentima. COM mašine koriste novčanice kojima je zaposleni banke prethodno snabdeo mašinu. |
B. Mašine za isplatu kovanog novca |
||
1. |
Mašine za isplatu kovanog novca (CDM) |
CDM mašine omogućavaju klijentima da pribave kovani novac umetanjem novčanica u mašinu. Pre isplate kovanog novca, CDM mašina vrši proveru autentičnosti novčanica. Novčanice primljene na ovaj način ne vraćaju se u opticaj. |
CRM mašine mogu se upotrebljavati kao CIM ili CCM mašine ako su sistemi detektora, softver i druge komponente za obavljanje njihovih osnovnih funkcija isti kao kod CRM mašina koje se nalaze na listi iz tačke 34. ove odluke.
CCM mašine mogu se upotrebljavati kao CIM mašine ako su sistemi detektora, softver i druge komponente za obavljanje njihovih osnovnih funkcija isti kao kod CCM mašina koje se nalaze na listi iz tačke 34. ove odluke.
Tabela 2
Mašine kojima rukuju zaposleni banaka
Redni broj |
Naziv |
Opis |
1. |
Mašine za obradu novčanica (BPM) |
BPM mašine proveravaju autentičnost i fizičke osobine novčanica. |
2. |
Mašine za proveru autentičnosti novčanica (BAM) |
BAM mašine proveravaju autentičnost novčanica. |
3. |
Mašine koje pomažu blagajniku pri obradi i polaganju novčanica (TARM) |
TARM su mašine na kojima rade osposobljeni zaposleni, a koje proveravaju autentičnost i fizičke osobine novčanica pri njihovom polaganju. Za isplate novčanica TARM mašine mogu koristiti podobne novčanice koje su prethodno uplatili klijenti. Pored toga, TARM mašine drže novčanice u bezbednom prostoru i omogućavaju banci da zaduži ili odobri račun klijenta. |
4. |
Mašine koje pomažu blagajniku pri polaganju novčanica (TAM) |
TAM su mašine kojima rukuju osposobljeni zaposleni, a koje proveravaju autentičnost novčanica. Osim toga, TAM mašine drže novčanice na bezbednom mestu i omogućavaju banci da zaduži ili odobri račun klijenta. |
Mašine kojima rukuju zaposleni banaka moraju omogućiti obavljanje poslova obrade novčanica u količini od najmanje jednog paketa novčanica bez intervencije rukovaoca mašinom.
CRM i CIM/CCM mašine mogu se upotrebljavati kao TARM, odnosno TAM mašine, ako se nalaze na listi iz tačke 34. ove odluke. U tom slučaju, mašinom mogu rukovati samo zaposleni banke.
Tipovi mašina za rukovanje novčanicama mogu se međusobno razlikovati po detektorima (senzorima), softveru ili ostalim komponentama za obavljanje osnovnih funkcija. Osnovne funkcije mašina za rukovanje novčanicama su: provera autentičnosti novčanica, otkrivanje i odvajanje novčanica za koje se sumnja da su falsifikovane, otkrivanje i odvajanje nepodobnih novčanica od novčanica podobnih za opticaj i praćenje novčanica za koje se sumnja da su falsifikovane i novčanica koje nisu jasno utvrđene kao autentične.
2. Mašine za obradu kovanog novca
Da bi se mogla smatrati mašinom za obradu kovanog novca (CPM), mašina mora da odvaja autentičan kovani novac od kovanog novca za koji postoji sumnja da je falsifikovan i nepodobnog kovanog novca bez intervencije operatera.
Mašina za obradu kovanog novca treba da ima izlazne odeljke da bi se obezbedilo pouzdano razdvajanje obrađenog kovanog novca na kategorije.
Tipovi mašina za obradu kovanog novca mogu se međusobno razlikovati po detektorima (senzorima), softveru ili ostalim komponentama za obavljanje osnovnih funkcija. Osnovne funkcije mašina za obradu kovanog novca su: provera autentičnosti kovanog novca, otkrivanje i odvajanje kovanog novca za koji se sumnja da je falsifikovan, kao i otkrivanje nepodobnog kovanog novca i njegovo odvajanje od kovanog novca podobnog za opticaj.
OPŠTI TEHNIČKI ZAHTEVI KOJE MORAJU ISPUNITI MAŠINE ZA RUKOVANJE NOVČANICAMA KOJE KORISTE KLIJENTI BANKE
Mašine za rukovanje novčanicama koje koriste klijenti banke sortiraju novčanice u jednu od kategorija navedenih u tabelama koje slede. Mašine za rukovanje novčanicama koje ne vrše proveru fizičkih osobina novčanica ne moraju imati opciju razlikovanja kategorija pod rednim br. 4 i 5 u Tabeli 1.
Tabela 1
Sortiranje novčanica i postupanje s novčanicama koje se obrađuju na mašinama koje koriste klijenti i na kojima se uplaćuju novčanice, uz evidentiranje podataka o klijentima
Redni broj |
Kategorija |
Opis (značenje) |
Postupak |
1. |
Predmeti koji nisu prepoznati kao novčanice izdanja NBS |
Predmeti nisu prepoznati kao novčanice izdanja NBS iz jednog od sledećih razloga: |
Mašina predmet vraća klijentu. |
2. |
Novčanice izdanja NBS za koje se sumnja da su falsifikovane |
Novčanice su identifikovane kao novčanice izdanja NBS za koje se sumnja da su falsifikovane jer su slika i format prepoznati, ali mašina nije detektovala jedan ili više zaštitnih elemenata novčanice koje proverava ili ti elementi odstupaju u toleranciji. |
Povlače se iz opticaja i, zajedno s podacima o vlasniku računa, prosleđuju se NBS. Ne odobrava se račun klijenta. |
3. |
Novčanice izdanja NBS za koje se ne može sa sigurnošću tvrditi da su autentične |
Novčanice su u potpunosti prepoznate kao novčanice izdanja NBS jer su slika i format prepoznati, ali mašina nije detektovala sve zaštitne elemente novčanice koje proverava ili ih nije prepoznala zbog kvaliteta i/ili odstupanja u toleranciji. U većini slučajeva u ovu kategoriju svrstavaju se nepodobne novčanice. |
Povlače se iz opticaja i prosleđuju NBS. Podaci o vlasniku računa dostavljaju se NBS za sve novčanice za koje se to zahteva u ovoj odluci. Podaci o vlasniku računa čuvaju se 60 dana od trenutka kad je mašina otkrila ove novčanice. Račun klijenta može biti odobren. |
4. |
Novčanice izdanja NBS koje su autentične i podobne za opticaj |
Sve provere autentičnosti i fizičkih osobina novčanica koje je obavila mašina dale su pozitivne rezultate. |
Mogu se vratiti u opticaj. Odobrava se račun klijenta. |
5. |
Novčanice izdanja NBS koje su autentične i nepodobne za opticaj |
Sve provere autentičnosti obavljene uz pomoć mašine dale su pozitivne rezultate. Najmanje jedna provera fizičkih osobina novčanice dala je negativan rezultat. |
Ne mogu se vratiti u opticaj. Odobrava se račun klijenta. |
Posebna pravila u vezi s Tabelom 1:
1. Novčanice iz kategorija pod rednim br. 2 i 3 ne vraćaju se klijentu banke ako mašina ima mogućnost otkazivanja, odnosno odbijanja transakcije uplate. Kad mašina pokrene proceduru otkazivanja, odnosno odbijanja transakcije uplate novčanice - zadržavanje tih novčanica može se obaviti smeštanjem u odeljak za privremeno sortiranje novčanica u mašini.
2. Novčanice iz kategorije pod rednim brojem 2 predaju se Narodnoj banci Srbije u skladu sa odlukom kojom se uređuje postupanje s novcem za koji postoji sumnja da je falsifikovan.
3. Novčanice iz kategorije pod rednim brojem 3 nije neophodno fizički odvojiti od novčanica iz kategorija po rednim br. 4 ili 5. Ako ne dođe do fizičkog odvajanja, zahtevi u pogledu evidentiranja podataka o klijentu koji je položio novčanicu iz kategorije pod rednim brojem 3 i dalje se primenjuju.
4. Novčanice iz kategorije pod rednim brojem 3, same ili pomešane s novčanicama iz kategorija pod rednim br. 4 ili 5, mogu ponovno biti obrađene na svakoj mašini za rukovanje novčanicama koja se nalazi na listi iz tačke 34. ove odluke. Te se novčanice potom smatraju novčanicama iz kategorije u koju ih je svrstala druga mašina za rukovanje novčanicama, pri čemu je potrebno obezbediti mogućnost praćenja izvornih podataka o klijentu koji je uplatio novčanice iz kategorije pod rednim brojem 3, i to za slučajeve u kojima druga mašina za rukovanje novčanicama odbije te novčanice kao novčanice za koje se ne može sa sigurnošću tvrditi da su autentične.
5. Novčanice iz kategorije pod rednim brojem 3 predaju se Narodnoj banci Srbije u skladu sa ovom odlukom.
Tabela 2
Sortiranje novčanica i postupanje s novčanicama koje se obrađuju na mašinama za isplatu novčanica (COM)
Redni broj |
Kategorija |
Opis (značenje) |
Postupak |
1. |
Predmeti koji nisu |
Predmeti nisu prepoznati kao novčanice izdanja NBS iz jednog od sledećih razloga: |
Ne mogu se isplaćivati klijentima. |
2. |
Novčanice izdanja NBS za koje se sumnja da su falsifikovane |
Novčanice identifikovane kao novčanice izdanja NBS za koje se sumnja da su falsifikovane jer su slika i format prepoznati, ali mašina nije detektovala jedan ili više zaštitnih elemenata novčanice koje proverava ili ti elementi odstupaju u toleranciji. |
Ne mogu se isplaćivati klijentima. |
3. |
Novčanice izdanja NBS za koje se ne može sa sigurnošću tvrditi da su autentične |
Novčanice koje su u potpunosti prepoznate kao novčanice izdanja NBS jer su slika i format prepoznati, ali mašina nije detektovala sve zaštitne elemente novčanice koje proverava ili ih nije prepoznala zbog kvaliteta i/ili odstupanja u toleranciji. U većini slučajeva u ovu kategoriju svrstavaju se nepodobne novčanice. |
Ne mogu se isplaćivati klijentima. |
4. |
Novčanice izdanja NBS koje su autentične i podobne za opticaj |
Sve provere autentičnosti i stanja novčanica koje je obavila mašina dale su pozitivne rezultate. |
Mogu se isplaćivati klijentima. |
5. |
Novčanice izdanja NBS koje su autentične i nepodobne za opticaj |
Sve provere autentičnosti obavljene uz pomoć mašine dale su pozitivne rezultate. Najmanje jedna provera fizičkih osobina novčanice dala je negativan rezultat. |
Ne mogu se isplaćivati klijentima. |
Posebna pravila u vezi s Tabelom 2:
1. Novčanice iz kategorija pod rednim br. 1, 2 i 3 nije potrebno fizički odvojiti. Ako su pomešane, novčanice iz ovih kategorija smatraju se novčanicama iz kategorije pod rednim brojem 2. Ako je novčanice iz kategorija pod rednim br. 1, 2 i 3 moguće odvojiti upotrebom neke druge mašine za rukovanje novčanicama ili je moguće da to odvajanje obavi osposobljeni zaposleni, tada se sa ovim kategorijama novčanica postupa u skladu s Tabelom 2.
2. Novčanice iz kategorije pod rednim brojem 3 nije potrebno fizički odvojiti od novčanica iz kategorija po rednim br. 4 ili 5. Ako ne dođe do fizičkog odvajanja, zahtevi u pogledu evidentiranja podataka o klijentima koji su položili novčanicu iz kategorije pod rednim brojem 3 i dalje se primenjuju.
3. Novčanice iz kategorije pod rednim brojem 3, same i pomešane s novčanicama iz kategorija pod rednim br. 4 ili 5, mogu ponovno biti obrađene na svakoj mašini za rukovanje novčanicama koja se nalazi na listi iz tačke 34. ove odluke. Te novčanice se potom smatraju novčanicama iz kategorije u koju ih je svrstala druga mašina za rukovanje novčanicama.
4. Novčanice iz kategorije pod rednim br. 2 predaju se Narodnoj banci Srbije u skladu sa odlukom kojom se uređuje postupanje s novcem za koji postoji sumnja da je falsifikovan.
5. Novčanice iz kategorije pod rednim br. 3 predaju se Narodnoj banci Srbije u skladu sa ovom odlukom.
Tabela 3
Sortiranje novčanica i postupanje s novčanicama koje se obrađuju na mašinama za isplatu kovanog novca (CDM)
CDM mašine moraju proveriti autentičnost novčanica koje su primile i zadržati one novčanice za koje se sumnja da su falsifikovane, ali ne moraju fizički odvajati novčanice prema kategorijama. Novčanice koje je primila CDM mogu se ponovo obraditi na drugoj mašini za rukovanje novčanicama koja se nalazi na listi iz tačke 34. ove odluke. Te novčanice se potom smatraju novčanicama iz kategorije u koju ih je svrstala druga mašina za rukovanje novčanicama. Pri novoj obradi potrebno je obezbediti mogućnost praćenja izvornih podataka o klijentu koji je uplatio novčanice koje su novom obradom svrstane u kategorije pod rednim br. 2 i 3, ako su ti podaci dostupni. |
OPŠTI TEHNIČKI ZAHTEVI KOJE MORAJU ISPUNITI MAŠINE ZA RUKOVANJE NOVČANICAMA KOJIMA RUKUJU ZAPOSLENI U BANCI
Mašine za rukovanje novčanicama kojima rukuju zaposleni u banci svrstavaju novčanice u jednu od kategorija navedenih u Tabeli 1. Novčanice iz kategorija pod rednim br. 4 i 5 treba fizički odvojiti od novčanica iz kategorija pod rednim br. 1, 2 i 3. Mašine koje ne vrše proveru fizičkih osobina novčanica ne moraju imati mogućnost razlikovanja novčanica iz kategorija pod rednim br. 4 i 5 navedenih u Tabeli 1.
Tabela 1
Sortiranje novčanica i postupanje s novčanicama koje se obrađuju na mašinama za rukovanje novčanicama kojima rukuju zaposleni u banci
Redni broj |
Kategorija |
Opis (značenje) |
Postupak |
1. |
Predmeti koji nisu prepoznati kao novčanice izdanja NBS |
Predmeti nisu prepoznati kao novčanice izdanja NBS iz jednog od sledećih razloga: |
Mašina predmete izdvaja i prosleđuje operateru radi daljeg postupanja. Nakon što osposobljeni zaposleni obavi vizuelnu proveru, banka predmete može vratiti klijentu. |
2. |
Novčanice izdanja NBS za koje se sumnja da su falsifikovane |
Novčanice su identifikovane kao novčanice izdanja NBS za koje se sumnja da su falsifikovane jer su slika i format prepoznati, ali mašina nije detektovala jednu ili više karakteristika autentičnosti ili je detektovala odstupanje u toleranciji. |
Mašina novčanice izdvaja i prosleđuje operateru radi daljeg postupanja. |
3. |
Novčanice izdanja NBS za koje se ne može sa sigurnošću utvrditi da su autentične |
Novčanice su u potpunosti prepoznate kao novčanice izdanja NBS jer su slika i format prepoznati, ali mašina nije detektovala sve karakteristike autentičnosti ili ih nije prepoznala zbog kvaliteta i/ili odstupanja u toleranciji. U većini slučajeva su to nepodobne novčanice. |
|
4. |
Novčanice izdanja NBS koje su autentične i podobne za opticaj |
Sve provere autentičnosti i fizičkih osobina novčanica koje je obavila mašina dale su pozitivne rezultate. |
Ove novčanice mogu se vratiti u opticaj. Odobrava se račun klijenta. |
5. |
Novčanice izdanja NBS koje su autentične i nepodobne za opticaj |
Sve obavljene provere autentičnosti dale su pozitivne rezultate. Najmanje jedna provera fizičkih osobina novčanice dala je negativan rezultat. |
Ove novčanice se ne mogu vratiti u opticaj. Odobrava se račun klijenta. |
Posebna pravila u vezi s Tabelom 1:
1. Novčanice iz kategorija pod rednim br. 2 i 3 potrebno je fizički odvojiti pomoću same mašine, neke druge mašine za rukovanje novčanicama ili to treba da učini osposobljeni zaposleni. U tom slučaju, novčanice iz kategorije pod rednim brojem 3 mogu se predati Narodnoj banci Srbije zajedno s novčanicama iz kategorije pod rednim brojem 5, ako nije drugačije uređeno ovom odlukom.
2. Novčanice iz kategorije pod rednim brojem 2 predaju se Narodnoj banci Srbije u skladu sa odlukom kojom se uređuje postupanje s novcem za koji postoji sumnja da je falsifikovan.
Posebni uslovi za sortiranje novčanica koje se obrađuju na mašinama za rukovanje novčanicama kojima rukuju zaposleni u banci
1. Mašine za obradu novčanica (BPM) moraju da sortiraju novčanice iz kategorija pod rednim br. 1, 2 i 3 u jedan ili više izlaznih odeljka, a novčanice iz kategorija pod rednim br. 4 i 5 odvojeno u dva posebna izlazna odeljka u skladu sa ovim prilogom, za šta su potrebna najmanje tri izlazna odeljka kako ne bi bila potrebna intervencija operatera mašine pri obradi.
2. Mašine za obradu novčanica (BPM) koje imaju samo dva izlazna odeljka mogu obrađivati novčanice ako su ispunjeni sledeći uslovi:
1) provera autentičnosti i fizičkih osobina novčanica sprovodi se u istom prolazu, u kom novčanice iz kategorije pod rednim brojem 4 moraju biti izdvojene u jedan stacionarni odeljak, a novčanice iz ostalih kategorija moraju biti sortirane u poseban stacionarni izlazni odeljak koji nema fizičkog kontakta s novčanicama iz kategorije pod rednim brojem 4;
2) ako je mašina identifikovala novčanice iz kategorija pod rednim br. 1, 2 ili 3 u drugom odeljku, operater mora ponoviti postupak obrade s novčanicama iz ovog odeljka, pri čemu u ponovljenom postupku novčanice iz kategorija pod rednim br. 1, 2 i 3 moraju biti fizički odvojene od novčanica iz kategorije pod rednim brojem 5, sortiranjem prvih u namenski odeljak, i sa ovim novčanicama se postupa u skladu s Tabelom 1; budući da mašina ne može fizički da odvoji novčanice iz kategorija pod rednim br. 1, 2 i 3 u različite izlazne odeljke, one se sve smatraju novčanicama iz kategorije pod rednim brojem 2 i u skladu s tim s njima se i postupa.
3. Mašine za proveru autentičnosti novčanica (BAM) sortiraju novčanice iz kategorija pod rednim br. 1, 2 i 3 u jedan izlazni odeljak, a novčanice iz kategorija pod rednim br. 4 i 5 u drugi izlazni odeljak, za šta su potrebna najmanje dva namenska izlazna odeljka kako ne bi bila potrebna intervencija operatera mašine.
4. Mašine za proveru autentičnosti novčanica (BAM) sa samo jednim odeljkom za sortiranje mogu se koristiti za ovu namenu ako ispunjavaju sledeće uslove:
1) svaki put kad se proverava novčanica iz kategorija pod rednim br. 1, 2 ili 3, mašina mora odmah zaustaviti proveru i zadržati tu novčanicu, kako bi se izbegla mogućnost da takva novčanica dođe u kontakt s novčanicama koje su ocenjene kao autentične;
2) rezultat provere autentičnosti mora se prikazati na ekranu mašine za svaku pojedinačnu novčanicu iz kategorija pod rednim br. 1, 2 ili 3, a pošto mašina ne može fizički da odvoji novčanice iz tih kategorija u različite izlazne odeljke - sve one smatraju se novčanicama iz kategorije pod rednim brojem 2 i u skladu s tim s njima se i postupa;
3) mašina mora proveriti prisustvo novčanice iz kategorija pod rednim br. 1, 2 ili 3 kada zaustavi proveru novčanica, a provera se može nastaviti samo nakon što operater fizički ukloni novčanicu iz kategorija pod rednim br. 1, 2 ili 3;
4) pri svakom zaustavljanju provere novčanice u nekom od operativnih modova mašine (način provere novčanica na mašini), samo jedna novčanica iz kategorije pod rednim br. 1, 2 ili 3 može biti dostupna operateru.
ZAHTEV ZA OBUKU ZAPOSLENIH U BANCI ZA OBAVLJANJE POSLOVA OBRADE GOTOVOG NOVCA
(podatke upisati u prazna polja tabele) |
PODACI O PODNOSIOCU ZAHTEVA |
|
Poslovno ime: |
|
Matični broj: |
|
Adresa sedišta: |
|
Ime i prezime osobe za kontakt: |
|
Broj telefona osobe za kontakt: |
|
I-mejl adresa osobe za kontakt: |
|
PODACI O ZAPOSLENIMA |
||
Redni broj |
Ime i prezime |
JMBG |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(mesto i datum) |
M.P. |
(potpis odgovornog lica) |
|
|
|
|
|
(ime i prezime) |
ZAHTEV ZA PROVERU RADA MAŠINE ZA RUKOVANJE NOVČANICAMA, ODNOSNO MAŠINE ZA OBRADU KOVANOG NOVCA
(upišite ili označite odgovor)
PODACI O PODNOSIOCU ZAHTEVA |
|
Poslovno ime: |
|
Matični broj: |
|
Adresa sedišta: |
|
Ime i prezime osobe za kontakt: |
|
Broj telefona osobe za kontakt: |
|
I-mejl adresa osobe za kontakt: |
|
PODACI O PROIZVOĐAČU MAŠINE |
|
Poslovno ime: |
|
Adresa: |
|
I-mejl adresa: |
|
Broj telefona: |
|
PODACI O MAŠINI |
||||||||||
Naziv: |
|
|||||||||
Model: |
|
|||||||||
Verzija: |
|
|||||||||
Verzija softvera: |
|
|||||||||
Fabrički broj: |
|
|||||||||
Mašina obrađuje: |
a) novčanice izdanja NBS |
|||||||||
Koje apoene kovanog novca mašina obrađuje? |
a) 1 din. b) 2 din. v) 5 din. g) 10 din. d) 20 din. |
|||||||||
Koje apoene novčanica mašina obrađuje? |
|
|||||||||
Mašina obrađuje gotov novac i sortira ga po kategorijama na: 1) podoban novac, 2) nepodoban novac i 3) odbijen novac (predmeti koji nisu prepoznati kao gotov novac izdanja NBS, gotov novac za koji se sumnja da je falsifikovan i gotov novac izdanja NBS za koji se ne može sa sigurnošću tvrditi da je autentičan). |
a) da b) ne |
|||||||||
Ako je odgovor na prethodno pitanje negativan, opišite kako mašina tokom obrade sortira gotov novac. |
|
|||||||||
Da li su informacije o apoenima koje mašina obrađuje vidljive na mašini? |
a) da b) ne |
|||||||||
Pri ubacivanju gotovog novca u mašinu, broj korektnih orijentacija apoena pri obradi je: |
a) 1 b) 2 v) 3 g) 4 |
|||||||||
Koje zaštitne elemente novčanica mašina proverava? |
|
|||||||||
Ko je ovlašćen za postavljanje parametara za autentičnost i fizičke osobine novčanica na mašini? |
a) operater |
|||||||||
Da li je moguće mašinu naknadno prilagoditi za otkrivanje novoevidentiranih falsifikata gotovog novca? |
a) da b) ne |
|||||||||
(mesto i datum) |
M.P. |
(potpis odgovornog lica) |
|
|
|
|
|
(ime i prezime) |
|
|
(poslovno ime banke) |
|
|
|
(sedište banke) |
|
|
|
(matični broj banke) |
|
ZAHTEV ZA PREDAJU NOVČANICA ZA KOJE POSTOJI SUMNJA DA SU
OBOJENE UPOZORAVAJUĆOM BOJOM I OŠTEĆENIH NOVČANICA
1. |
Zahtev br.: |
od |
2. |
Datum predaje: |
Vreme predaje: |
3. |
U filijali NBS u: |
4. |
Ovlašćeno lice u banci: |
|
Ime i prezime |
JMBG |
|
5. |
Banka ili izdvojena jedinica koja predaje novčanice: |
6. |
Specifikacija novčanica: |
Serijski broj novčanice |
Apoen |
Komada |
Iznos |
|
|||
Ukupno za predaju:
(Delove zahteva obeležene rednim br. 3, 4, 5, 6 i 7 ponoviti za svaku filijalu NBS u kojoj se predaju novčanice, a delove zahteva obeležene rednim br. 4, 5, 6 i 7 ponoviti za svaku filijalu banke koja predaje novčanice u filijali NBS.)
7. |
Ukupno za predaju u filijali NBS: |
|
|
8. |
Ukupno za predaju po zahtevu banke: |
9. |
Lice za kontakt: |
|
Telefon: |
Faks/imejl adresa: |
|
|
|
(potpis odgovornog lica u banci) |
|
|
|
|
|
(ime i prezime) |
|
|
|
Poslovno ime banke |
|
Sedište banke |
|
Broj izjave |
(datum) |
1. |
1. Opis porekla novčanica za koje postoji sumnja da su obojene upozoravajućom bojom (ALERT COLOUR) i/ili oštećenih novčanica: |
|
2. |
Podaci o novčanicama: |
|||||||||||||||||
|
3. |
Podaci o podnosiocu novčanica*: |
|
|
3.1. Mesto i datum predaje: |
|
|
|
3.2. Ime i prezime: |
|
|
|
3.3. JMBG: |
|
|
|
3.4. Adresa: |
|
|
|
3.5. Imejl adresa: |
|
|
|
3.6. Kontakt-telefon: |
|
|
|
Potpis podnosioca novčanice, odnosno |
|
|
|
|
|
(ime i prezime) |
|
Podaci o pravnom licu koje je primilo novčanice |
|
4.1. Poslovno ime i MB: |
|
4.2. Sedište: |
|
|
4.3. Imejl adresa: |
|
|
4.4. Kontakt telefon: |
|
4. |
Predmetne novčanice u ime |
|
primio* |
|
|
(naziv i sedište banke koja je primila novčanice) |
|
|
|
(potpis ovlašćenog lica u banci) |
5. |
Potpis odgovornog lica u banci |
|
______________________________________
(ime i prezime)
M.P.
6. |
Mesto i datum predaje novčanica |
|
Predao: |
|
|
Primio: |
|
|
(potpis ovlašćenog lica u banci) |
|
|
(potpis ovlašćenog lica u filijali) |
|
M.P. |
|
||
(ime i prezime) |
|
(ime i prezime) |
||
* Ne popunjava se kada banka predaje novčanice u smislu tačke 50. ove odluke.
• Prilog: fotokopija lične karte ili pasoša.
IZVEŠTAJ O PROMETU GOTOVOG NOVCA
1. PODACI O BANCI
Poslovno ime i sedište banke: |
|
Šifra banke1): |
|
Ime i prezime osobe za kontakt: |
|
Broj telefona osobe za kontakt: |
|
I-mejl adresa osobe za kontakt: |
|
______________
1) Šifra banke iz Priloga 5.
2. PERIOD IZVEŠTAVANJA
|
3. PODACI O PROMETU GOTOVOG NOVCA
Novčanice
Apoen |
Blagajne |
Mašine za rukovanje novčanicama koje koriste klijenti i uređaji za isplatu novčanica |
||
Ukupno isplaćeno |
Ukupno uplaćeno |
Ukupno isplaćeno |
Ukupno uplaćeno |
|
10 dinara |
|
|
|
|
20 dinara |
|
|
|
|
50 dinara |
|
|
|
|
100 dinara |
|
|
|
|
200 dinara |
|
|
|
|
500 dinara |
|
|
|
|
1000 dinara |
|
|
|
|
2000 dinara |
|
|
|
|
5000 dinara |
|
|
|
|
Ukupno: |
|
|
|
|
Kovani novac
Apoen |
Ukupno uplaćeno |
Ukupno isplaćeno |
1 dinar |
|
|
2 dinara |
|
|
5 dinara |
|
|
10 dinara |
|
|
20 dinara |
|
|
Ukupno: |
|
|
Napomena: U tabele se unosi broj komada novčanica i kovanog novca na nivou banke.
(mesto i datum) |
M.P. |
(potpis odgovornog lica) |
|
|
|
|
|
(ime i prezime) |
IZVEŠTAJ O OBRAĐENOM GOTOVOM NOVCU
1. PODACI O BANCI
Poslovno ime i sedište banke: |
|
Šifra banke1): |
|
Ime i prezime osobe za kontakt: |
|
Broj telefona osobe za kontakt: |
|
I-mejl adresa osobe za kontakt: |
|
______________
1)Šifra banke iz Priloga 5.
2. PERIOD IZVEŠTAVANJA
|
3. PODACI O OBRADI GOTOVOG NOVCA
Novčanice obrađene na mašinama:
Apoen |
Broj komada obrađenih novčanica |
Broj komada novčanica koje su sortirane kao nepodobne za opticaj |
Broj komada novčanica koje su sortirane kao podobne za opticaj |
10 dinara |
|
|
|
20 dinara |
|
|
|
50 dinara |
|
|
|
100 dinara |
|
|
|
200 dinara |
|
|
|
500 dinara |
|
|
|
1000 dinara |
|
|
|
2000 dinara |
|
|
|
5000 dinara |
|
|
|
Ukupno: |
|
|
|
Novčanice obrađene ručno:
Apoen |
Broj komada obrađenih novčanica |
Broj komada novčanica koje su sortirane kao nepodobne za opticaj |
Broj komada novčanica koje su sortirane kao podobne za opticaj |
10 dinara |
|
|
|
20 dinara |
|
|
|
50 dinara |
|
|
|
100 dinara |
|
|
|
200 dinara |
|
|
|
500 dinara |
|
|
|
1000 dinara |
|
|
|
2000 dinara |
|
|
|
5000 dinara |
|
|
|
Ukupno: |
|
|
|
Kovani novac obrađen na mašinama:
Apoen |
Broj komada obrađenih kovanica |
Broj komada kovanica koje su sortirane kao nepodobne za opticaj |
Broj komada kovanica koje su sortirane kao podobne za opticaj |
1 dinar |
|
|
|
2 dinara |
|
|
|
5 dinara |
|
|
|
10 dinara |
|
|
|
20 dinara |
|
|
|
Ukupno: |
|
|
|
Kovani novac obrađen ručno:
Apoen |
Broj komada obrađenih kovanica |
Broj komada kovanica koje su sortirane kao nepodobne za opticaj |
Broj komada kovanica koje su sortirane kao podobne za opticaj |
1 dinar |
|
|
|
2 dinara |
|
|
|
5 dinara |
|
|
|
10 dinara |
|
|
|
20 dinara |
|
|
|
Ukupno: |
|
|
|
(mesto i datum) |
M.P. |
(potpis odgovornog lica) |
|
|
|
|
|
(ime i prezime) |
POPIS MAŠINA KOJE KORISTE KLIJENTI BANKE, MAŠINA KOJIMA RUKUJU ZAPOSLENI U BANCI, MAŠINA ZA OBRADU KOVANOG NOVCA I UREĐAJA ZA ISPLATU NOVČANICA KOJE BANKA POSEDUJE NA DAN
1. PODACI O BANCI
Poslovno ime i sedište banke: |
|
Šifra banke: |
|
Ime i prezime osobe za kontakt: |
|
Broj telefona osobe za kontakt: |
|
Imejl adresa osobe za kontakt: |
|
2. MAŠINE KOJE KORISTE KLIJENTI BANAKA
Vrsta |
Proizvođač |
Naziv mašine |
Oznaka hardvera i softvera |
Serijski broj |
Mesto i adresa gde se nalaze mašine |
CIM |
|
|
|
|
|
CRM |
|
|
|
|
|
CCM |
|
|
|
|
|
COM |
|
|
|
|
|
CDM |
|
|
|
|
|
3. MAŠINE KOJIMA RUKUJU ZAPOSLENI U BANCI
Vrsta |
Proizvođač |
Naziv mašine |
Oznaka hardvera i softvera |
Serijski broj |
Mesto i adresa gde se nalaze mašine |
BPM |
|
|
|
|
|
BAM |
|
|
|
|
|
TARM |
|
|
|
|
|
TAM |
|
|
|
|
|
4. MAŠINE ZA OBRADU KOVANOG NOVCA
Vrsta |
Proizvođač |
Naziv mašine |
Oznaka hardvera i softvera |
Serijski broj |
Mesto i adresa gde se nalaze mašine |
CPM |
|
|
|
|
|
5. UREĐAJI ZA ISPLATU NOVČANICA
Vrsta |
Proizvođač |
Naziv mašine |
Oznaka hardvera i softvera |
Serijski broj |
Mesto i adresa gde se nalaze mašine |
ATM |
|
|
|
|
|
Napomena: Ako banka poseduje više mašina ili uređaja iste vrste, unosi ih posebno, jednu ispod druge.
(mesto i datum) |
M.P. |
(potpis odgovornog lica) |
|
|
|
|
|
(ime i prezime) |