GODIŠNJI PROGRAMKORIŠĆENJA SREDSTAVA OSTVARENIH OD NAKNADE ZA KORIŠĆENJE ŠUMA I ŠUMSKOG ZEMLJIŠTA NA TERITORIJI GRADA SMEDEREVA ZA 2022. GODINU("Sl. list grada Smedereva", br. 6/2022) |
Ovim Godišnjim programom, na osnovu Zakona o šumama ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 30/2010, 93/2012, 89/2015 i 95/2018 - dr. zakon) utvrđuje se namena i način korišćenja sredstava od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta planiranih u budžetu grada Smedereva za 2022. godinu, namenjenih za realizaciju planova, programa, projekata i drugih aktivnosti u oblasti zaštite i unapređenja šuma i šumskog zemljišta grada Smedereva.
Godišnji program korišćenja sredstava ostvarenih od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta donosi se za svaku kalendarsku godinu. Ovaj program sadrži: generalne karakteristike područja, zakonske osnove, mere i aktivnosti na zaštiti šuma i šumskog zemljišta u 2022. godini, finansijski plan za sprovođenje mera i aktivnosti na zaštiti šuma i šumskog zemljišta u 2022. godini, sprovođenje Programa, nadzor i završne odredbe.
1.1. Generalne karakteristike područja
1.1.1. Administrativni i geografski položaj
Tabela 1. Administrativno područje grada Smedereva, osnovni podaci iz 2015. godine
|
Oblast |
Region |
Površina |
Br. naseljenih mesta/2 |
Broj stanovnika, 2011. |
Broj KO/3 |
Grad Smederevo |
Podunavska/1 |
Južna i Istočna Srbija |
484 km2 |
28 |
108.209 |
30 |
Podunavsku oblast čine grad Smederevo, opština Velika Plana i opština Smederevska Palanka.
Na teritoriji grada Smedereva nalazi se jedno naseljeno mesto gradskog karaktera (Smederevo) i 27 ostalih naselja (seoskih ili polu-urbanih): Badljevica, Binovac, Vodanj, Vranovo, Vrbovac, Vučak, Dobri Do, Drugovac, Kolari, Landol, Lipe, Lugavčina, Lunjevac, Mala Krsna, Malo Orašje, Mihajlovac, Osipaonica, Petrijevo, Radinac, Ralja, Saraorci, Seone, Skobalj, Suvodol, Udovice, Šalinac i Kulič.
Prema Zakonu o Prostornom planu Republike Srbije od 2010 do 2020. ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 88/2010), Smederevo je:
• funkcionalno, geografski i kulturno istorijski povezano sa gradom Beogradom (koji je najsnažnije administrativno i funkcionalno područje Republike Srbije);
• formira metropolitensku osovinu Beograd - Novi Sad i predstavlja (zajedno sa Požarevcem) subsistem spoljnog prstena beogradskog metropolitenskog regiona;
• pripada kategoriji opština i gradova najvišeg stepena urbanizacije (pored beogradske aglomeracije i gradskih centara Novi Sad, Niš, Kragujevac i Užice).
Slika 1. Geografski položaj grada Smedereva
Prostor grada Smedereva zahvata blago zatalasano nizijsko područje južnog oboda Panonskog basena, u krajnjem severoistočnom delu Šumadije i prostire se neposredno ispred ušća Velike Morave u Dunav, pri čemu Dunav čini severnu, a Velika Morava istočnu granicu teritorije.
Najznačajnija prednost grada Smedereva je izuzetno povoljan saobraćajno geografski položaj (Slika 1). Grad Smederevo kao jedna od dunavskih kapija, pripada dunavskom pojasu (koridor 7), kao i pojasu koridora 10, duž Morave. Poseduje i najseverniju luku, koja može da primi crnomorske brodove.
1.1.2. Klimatske karakteristike
Osnovne klimatske karakteristike grada Smedereva određene su njegovim geografskim položajem, cirkulacijom atmosfere, reljefom i stepenom kontinentalnosti. Na severu je prostrana Panonska nizija, čiji se klimatski uticaji ispoljavaju i daleko ka jugu, duž doline Velike Morave. Otvorenost Panonske nizije pogoduje pojavi čestih vetrova, naročito zimi. Tokovi Dunava i Velike Morave, kao i manjih reka utiču na modifikaciju kontinentalne klime. Zime mogu biti veoma hladne, a mrazni period relativno dug, što sa stanovišta ljudskih aktivnosti može biti nepovoljno. Ovaj reon se takođe odlikuje i najvećom učestalošću i jačinom košave u Srbiji, što sa aspekta korišćenja energije vetra može biti veoma značajno. Otvorenost Panonske nizije pogoduje pojavi čestih vetrova, naročito zimi. Najčešće se javljaju južni, severni i jugoistočni vetar. Ipak, u Smederevu preovlađuju tišine, te je u slučaju organizovanijeg iskorišćavanja vetra neophodno akumuliranje energije. Klimatske odlike grada Smedereva su povoljne za razvoj poljoprivrede. Vremenski period kada su srednje dnevne temperature više od 10° C iznosi u proseku 205 dana. To omogućava povoljne uslove za dug vegetacioni period za mnoge kulture.
Bezmrazni period iznosi 206 dana što je povoljno za uspešno gajenje žitarica i voća. Rečni tokovi, naročito velikih reka Dunava i Velike Morave, na području grada znatno menjaju kontinentalni klimatski režim. Januar je najhladniji mesec u godini i ujedno, jedini mesec sa negativnom srednjom mesečnom temperaturom. U zimskim mesecima se beleže znatno veća temperaturna kolebanja. Vrednost amplitude apsolutno najtoplijeg (avgust 23,8° S) i apsolutno najhladnijeg meseca (januar -5,9° C) od 29,7° C je mnogo veća od srednjeg godišnjeg kolebanja koje iznosi 20,8° C. Temperatura u avgustu se može popeti do 39° C, a u januaru se može spustiti i do -25,5° C. Razlika između apsolutne maksimalne i minimalne temperature iznosi 64,5° C.
Veliki temperaturni rasponi između pojedinih dana i meseci mogu negativno da utiču na biljni svet, zdravlje stanovništva, fizičko naprezanje materijala, itd.
Tabela 2. Klimatski pokazatelji
|
Grad |
TEMPERATURA |
|
Prosečna temperatura vazduha - januar (°C) |
- 0,6 |
Prosečna temperatura vazduha - jul (°C) |
21,9 |
Prosečna temperatura vazduha - godišnja (°C) |
11,4 |
Srednji broj mraznih dana - godišnje |
73 |
Srednji broj tropskih dana - godišnje |
90 |
VLAŽNOST VAZDUHA |
|
Prosečna vlažnost vazduha - godišnja (%) |
67 |
TRAJANJE SIJANJA SUNCA |
|
Prosečan broj vedrih dana - godišnje |
245 |
Prosečan broj oblačnih dana - godišnje |
120 |
PADAVINE |
|
Prosečna količina padavina - godišnje (mm) |
650 |
POJAVE |
|
Prosečan broj dana sa snegom - godišnje |
36 |
Prosečan broj dana sa snežnim pokrivačem - godišnje |
22 |
1.1.3. Šume i šumsko zemljište - Šumski fond
Prema podacima RZS, u 2014. godini površina pod šumama u Smederevu iznosila je 1482,9 ha, što je niže u odnosu na 2011. godinu za 2,6% (Tabela 3). Ovaj pad površina uslovljen je smanjenjem u sektoru državnog vlasništva (na privatnom je došlo do porasta površine), s obzirom da je u tom periodu došlo do vraćanja crkvene imovine Braničevskoj eparhiji.
Tabela 3. Površine pod šumama u Smederevu 2008.-2014.g.
|
2008 |
2011 |
2014 |
Republika Srbija, ukupno |
1978112 |
1962335 |
2168746 |
- Privatno vlasništvo |
1028615 |
1034562 |
1215528 |
- Državno vlasništvo |
949497 |
927773 |
953218 |
Podunavska oblast, ukupno |
5771,9 |
5771,9 |
10222,9 |
- Privatno vlasništvo |
5645,0 |
5645,0 |
10161,0 |
- Državno vlasništvo |
126,9 |
126,9 |
61,9 |
Grad Smederevo, ukupno |
1521,9 |
1521,89 |
1482,9 |
- Privatno vlasništvo |
1395,0 |
1395,0 |
1421,0 |
|
126,9 |
126,9 |
61,9 |
RZS prikuplja podatke od JP Srbijašume (za državne i privatne šume) i od drugih preduzeća koja gazduju šumama.
U strukturi površina pod šumama, dominira privatno vlasništvo, a sve šume u državnoj svojini u Podunavskoj oblasti nalaze se na teritoriji grada Smedereva (Tabela 2). Površine pod šumama u državnom vlasništvu su u nadležnosti Šumske uprave "Požarevac", u okviru Šumskog gazdinstva "Severni Kučaj", Kučevo, odnosno JP "Srbijašume". U okviru ovih šuma, osim planske seče i eksploatacije, predviđene su obnove i podmlađivanje šumskog fonda, odnosno akcije pošumljavanja.
Na osnovu podataka Popisa poljoprivrede 2012, šumsko zemljište na području Smedereva zauzima površinu od 1.393,4 ha, što je 3,6% u odnosu na raspoloživo zemljište poljoprivrednih gazdinstava i znatno niže u odnosu na republički prosek (19,1%). Mogu se uočiti variranja u pogledu prisustva šumskih površina po naseljima. Najveću površinu šuma u odnosu na raspoloživo zemljište imaju naselja Seone (14,9%) i Malo Orašje (10,6%), a najmanju gradsko naselje Smederevo, zatim Saraorci, Mihajlovac (učešće ispod 2%). Postojeće šume u Smederevu su u najvećem procentu šume topole i vrbe, a osim njih zastupljene su i šume jasena, klena i hrasta. Postojeće šume hrasta, sladuna i cera su klimatogenog tipa. Obnova šuma i proširivanje površine pod šumom je neophodna mera koja se mora sprovesti iz razloga poboljšanja opštih uslova života u ovom industrijski usmerenom gradu.
Šalinački lug je šumsko područje koje se nalazi 10 km istočno od Smedereva, u prostranoj ravnici Godominskog polja, nastaloj na plavinama Velike Morave, u području njenog ušća u Dunav. Neposredno ga okružuju naselja Šalinac i Kulič, a u širokom luku i nekadašnja okuka ( meandar) Velike Morave, koja je danas mrtvaja.
Navedeno šumsko područje predstavlja visoku, skoro jedno-dobnu, čistu sastojinu, koju čini više od 200 stoletnih hrastova lužnjaka, nekada u zajednici sa poljskim jasenom. Zaštićeno područje obuhvata površinu od 19 hektara.
Starost ove sastojine se procenjuje u rasponu od 200 do 300 godina. Prosečne dimenzije hrastova su: visina stabla 17,58 m; prečnik krošnje 15,43 m; obim debla 4,14 m i prečnik debla 1,32 m.
Šalinački lug je jedina preostala sastojina nekadašnjih šuma hrasta lužnjaka i poljskog jasena, koje su do pre nekoliko stotina godina pokrivale poplavna područja u dolini Morave i Dunava. Prava je retkost ne samo na području Srbije, već i na širim, balkanskim prostorima.
Šalinački lug je stavljen pod zaštitu države kao strogi prirodni rezervat. Privremeni organ Opštine Smederevo na sednici održanoj 19.07.2007. godine doneo je Odluku o stavljanju pod zaštitu Šalinačkog luga kao Spomenika prirode-botanički i svrstao ga u III kategoriju zaštite kao značajno prirodno dobro. Na čitavoj zaštićenoj površini ustanovljen je režim zaštite drugog stepena. Odlukom o proglašenju spomenika prirode "Šalinački Lug" ("Službeni list grada Smedereva", broj 18/2009-prečišćen tekst, 3/2018, 3/2019, 15/2020 - dr. odluka i 10/2021) utvrđeno je da je Upravljač zaštićenog područja Javno komunalno preduzeće Zelenilo i groblja Smederevo, sa kojim Grad Smederevo zaključuje ugovor za obavljanje delatnosti zaštite i očuvanja ovog prirodnog dobra.
Na osnovu člana 80. stav 1. Zakona o šumama ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 30/2010, 93/2012, 89/2015 i 95/2018 - dr. zakon),(u daljem tekstu: Zakon), propisano je da se u budžetu Republike Srbije, odnosno budžetu autonomne pokrajine, obezbeđuju sredstva za realizaciju mera iz programa razvoja iz člana 19. ovog Zakona, i to za: podizanje stepena šumovitosti pošumljavanjem; unapređivanje stanja šumskih zasada; prevođenje izdanačkih šuma u viši uzgojni oblik; proizvodnju šumskog reproduktivnog materijala; zaštitu šuma; negu i obnavljanje prirodnih sastojina; izgradnju, rekonstrukciju i održavanje šumskih kamionskih puteva; korišćenje ostalih potencijala šuma; sanaciju površina oštećenih dejstvom prirodne nepogode; izradu i realizaciju razvojnih planova u šumarstvu.
Istim članom Zakona u stavu 4. propisano je da se iz budžeta jedinice lokalne samouprave mogu finansirati aktivnosti na unapređenju opštekorisnih funkcija šuma od značaja za lokalnu samoupravu (komunalne, sportsko-rekreativne i druge aktivnosti i objekti), u skladu sa programom koji donosi nadležni organ lokalne samouprave.
Članom 82. stav 3. Zakona propisano je da sredstva ostvarena od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta u visini od 70% prihod su budžeta Republike Srbije, a u visini od 30% prihod su budžeta jedinice lokalne samouprave.
Članom 88. stav 2. Zakona propisano je da se sredstva budžeta jedinice lokalne samouprave iz člana 82. stav 3. ovog Zakona, koriste za namene utvrđene u članu 80. stav 1. ovog Zakona. Istim članom u stavu 3. propisano je da Izveštaj o trošenju sredstava iz stava 2. ovog člana jedinica lokalne samouprave dostavlja Ministarstvu do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu.
Članom 62. Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 95/2018, 49/2019, 86/2019-usklađeni din. izn., 156/2020 - usklađeni din izn. i 15/2021 - dop. usklađenih din. izn.) propisano je da sredstva ostvarena od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta u visini od 70% prihod su budžeta Republike Srbije, a u visini od 30% prihod su jedinice lokalne samouprave.
Članom 44. stav 1. tačka 14. Statuta grada Smedereva ("Službeni list grada Smedereva", broj 2/2019-prečišćen tekst) propisano je da Gradsko veće grada Smedereva vrši i druge poslove utvrđene zakonom, Statutom i drugim aktima grada.
3. MERE I AKTIVNOSTI NA ZAŠTITI ŠUMA I ŠUMSKOG ZEMLJIŠTA U 2022. GODINI
U cilju održivog gazdovanja šumama i šumskim zemljištem, povećanja stepena i kvaliteta njihove iskorišćenosti i ekonomičnosti, a u skladu sa članom 80. Zakona o šumama ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 30/2010, 93/2012, 89/2015 i 95/2018 - dr. zakon), Godišnjim programom su predviđene preventivne mere zaštite šuma i šumskog zemljišta, koje obuhvataju sledeće aktivnosti:
3.1. Zaštita šuma i finansiranje aktivnosti na unapređenju opštekorisnih funkcija šuma od značaja za lokalnu samoupravu, i to:
3.1.1 Unapređenje i uređenje postojećeg stanja prirodnog dobra - spomenika prirode "Šalinački lug"
S obzirom na dugogodišnje neuređivanje prostora zaštićenog prirodnog dobra neophodno je sprovesti:
• Opsežno čišćenje od raznih vrsta organskog i neorganskog otpada, kao i građevinskog šuta,
• Uređenje prilaza i osnovno opremanje prirodnog dobra (prijemni montažni objekat, klupa, stolovi, kanta za smeće),
• Izvođenje radova na održavanju zaštićene površine, a posebno oko podmladaka hrasta kao što su košenje trave, uklanjanje korova i druge aktivnosti,
• Uklanjanje neadekvatnih sadržaja iz obodnog dela Luga (parkiranih poljoprivrednih mašina, građevinskog materijala, panjeva, sena i dr.),
• Ograđivanje prostora na kojima je počeo da se razvija podmladak hrastova privremenom ogradom ispod stabala koja plodonose i njihovo održavanje u cilju borbe protiv korova i stalni obilazak radi sprečavanja napasanja stoke,
• Sprovođenje biološko-tehničkih mera zaštite prirodnog dobra kako bi stabla sačuvala i održala vitalnost u cilju produžetka životnog veka. Ove mere podrazumevaju uklanjanje suvih grana, saniranje mehaničkih oštećenja stabla, kao i premazivanje oštećenih površina odgovarajućim biološkim preparatima (insektofungicidnim preparatima).
4. FINANSIJSKI PLAN ZA SPROVOĐENJE MERA I AKTIVNOSTI NA ZAŠTITI ŠUMA I ŠUMSKOG ZEMLJIŠTA PREDVIĐENIH PROGRAMOM
4.1. Sredstva predviđena ovim Godišnjim programom, u ukupnom iznosu od 1.000.000,00 dinara ostvarena su od dela republičke naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta (30% ostvarenih prihoda na godišnjem nivou su prihod budžeta lokalnih samouprava), koja se naplaćuje po Zakonu o šumama ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 30/2010, 93/2012, 89/2015 i 95/2018 - dr. zakon) i to su preneta i neiskorišćena sredstva iz prethodnih godina.
Planirani prihod od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta u tekućoj, 2022. godini, koji se ne utroši, biće prenet za korišćenje u 2023. godinu.
4.2. Sredstva predviđena ovim Godišnjim programom koristiće se namenski za finansiranje obaveza lokalne samouprave utvrđenih zakonom o šumama, a kroz sprovođenje mera i aktivnosti na osnovu programa i projekata na zaštiti šuma i šumskog zemljišta na teritoriji grada Smedereva.
5. SPROVOĐENJE PROGRAMA I NADZOR
5.1. Opredeljena sredstva u iznosu do 1.000.000,00 dinara sa uračunatim PDV-om koristiće se u skladu sa Godišnjim programom korišćenja sredstava ostvarenih od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta na teritoriji grada Smedereva za 2022. godinu.
5.2. Na kraju perioda 1. januar - 31. decembar 2022. godine, neiskorišćena sredstva prenose se u naredni period i raspoređuju u Godišnjem programu korišćenja sredstava ostvarenih od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta na teritoriji grada Smedereva za 2023. godinu.
5.3. Odlukom o proglašenju spomenika prirode "Šalinački Lug" ("Službeni list grada Smedereva", broj 18/2009-prečišćen tekst, 3/2018, 3/2019, 15/2020 - dr. odluka i 10/2021) utvrđeno je da je Upravljač zaštićenog područja javno preduzeće sa kojim Grad Smederevo zaključuje ugovor za obavljanje delatnosti zaštite i očuvanja ovog prirodnog dobra. Imajući u vidu prethodno i da je Izmenom programa poslovanja Javno komunalno preduzeće Zelenilo i groblja Smederevo za 2022. godinu predviđeno da će ovo Javno komunalno preduzeće sprovoditi aktivnosti na zaštiti i očuvanju predmetnog prirodnog dobra, sredstva iz tačke 5.1. ovog Programa, opredeljuju se navedenom javnom komunalnom preduzeću, po dostavljanju Programa upravljanja spomenikom prirode "Šalinački Lug" za 2022. godine.
5.4. Stručne i administrativno-tehničke poslove za realizaciju sredstava iz tačke 5.1. ovog Programa sprovode Odeljenje za imovinsko pravne i komunalne poslove, Odeljenje za finansije, dok nadzor nad izvršavanjem ugovorenih obaveza vrši Odeljenje za inspekcijske poslove.
Ovaj Godišnji program stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Smedereva".