PRAVILNIKO UNUTRAŠNJEM REDU I ČUVARSKOJ SLUŽBI PREDELA IZUZETNIH ODLIKA "ŽELJIN"("Sl. glasnik RS", br. 139/2022) |
Ovim pravilnikom regulišu se unutrašnji red, organizacija, način rada i oprema čuvarske službe i osnovna pravila organizacije protivpožarne zaštite Predela izuzetnih odlika "Željin" (u daljem tekstu: Predeo izuzetnih odlika), odnosno bliže propisuju pravila iz člana 56. stav 4. Zakona o zaštiti prirode (u daljem tekstu: Zakon) po kojima se na području Predela izuzetnih odlika sprovodi režim zaštite utvrđen članom 35. Zakona i čl. 3, 4, 5, 6. i 7. Uredbe o proglašenju Predela izuzetnih odlika "Željin" (u daljem tekstu: Uredba).
Odredbe ovog pravilnika odnose se na korisnike zaštićenog područja u smislu člana 4. tačka 37. Zakona (u daljem tekstu: Korisnik), odnosno na lica koja imaju prebivalište ili boravište na području Predela izuzetnih odlika, vlasnike zemljišta i drugih nepokretnosti, pravna i fizička lica i preduzetnike koji korišćenjem nepokretnosti, prirodnih vrednosti i dobara i na drugi način obavljaju delatnost ili vrše poslove na području Predela izuzetnih odlika, kao i na posetioce Predela izuzetnih odlika.
Posetilac Predela izuzetnih odlika je lice koje iz naučnih, obrazovnih, rekreativnih, turističkih, sportskih i kulturnih potreba i razloga boravi na području Predela izuzetnih odlika kraće od 15 dana, kao i lice u tranzitu kroz područje Predela izuzetnih odlika (u daljem tekstu: Posetilac).
Upravljanje Predelom izuzetnih odlika članom 8. stav 1. Uredbe je povereno Javnom preduzeću za gazdovanje šumama "Srbijašume" sa p.o. Beograd (u daljem tekstu: Javno preduzeće "Srbijašume").
Poslove upravljanja neposredno vrše Šumsko gazdinstvo "Stolovi" Kraljevo, Šumska uprava Ušće, Šumsko gazdinstvo "Rasina" Kruševac, Šumska uprava Aleksandrovac i Šumsko gazdinstvo "Šumarstvo", Raška, Šumska uprava Raška (u daljem tekstu: Upravljač).
Korisnici i Posetioci dužni su da se pridržavaju odredaba ovog pravilnika, uputstava sa informativnih tabli i drugih oznaka, kao i uputstava ili naloga čuvara Predela izuzetnih odlika i drugih ovlašćenih lica Upravljača.
U planiranju i preduzimanju radova i aktivnosti na području Predela izuzetnih odlika, Korisnici i Posetioci dužni su da poštuju Zakon, Uredbu i Plan upravljanja Predelom izuzetnih odlika.
Unutrašnji red Predela izuzetnih odlika Upravljač obezbeđuje organizovanjem čuvarske službe, saradnjom sa lokalnim stanovništvom, javnim preduzećima i drugim privrednim subjektima, ustanovama i udruženjima građana, kao i saradnjom sa organima državne uprave i lokalne samouprave.
Predeo izuzetnih odlika se nalazi na teritoriji grada Kraljeva i opština Aleksandrovac i Raška, na ukupnoj površini od 6.379,10 ha, od čega je 5.293,12 ha u državnom vlasništvu, 1.066,28 ha u privatnom vlasništvu i 19,70 ha u drugim oblicima svojine.
Na području Predela izuzetnih odlika, utvrđuju se režimi zaštite I, II. i III. stepena.
Površinu iz stava 1. ovog člana Upravljač će označiti na vidljiv i jasan način.
Za korišćenje Predela izuzetnih odlika i usluga Upravljača, Korisnik i Posetilac plaćaju naknadu Upravljaču, shodno članu 107. stav 2. Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara ("Službeni glasnik RS", br. 95/18, 49/19, 86/19 - usklađeni din. iznosi, 156/20 - usklađeni din. iznosi i 15/21 - dop. usklađenih din. iznosi).
Visinu, način obračuna i naplate naknade Upravljač propisuje posebnim aktom.
Ovim pravilnikom bliže se utvrđuju zabrane i ograničenja na području Predela izuzetnih odlika u skladu sa aktom o proglašenju Predela izuzetnih odlika, Zakonom i podzakonskim aktima o režimima zaštite.
Ograničenja radova i aktivnosti definišu se prostorno, vremenski i po obimu, u skladu sa održivim korišćenjem prirodnih vrednosti.
Radovi koji nisu zabranjeni, kao i radovi za koje se osnovano pretpostavlja da mogu imati nepovoljne posledice na zaštićeno područje, podležu proceduri procene uticaja na životnu sredinu i pribavljanja saglasnosti, u skladu sa Zakonom.
II KRETANJE I BORAVAK POSETILACA
Ulazak, odnosno pristup u Predeo izuzetnih odlika je slobodan i bez ograničenja.
Ulazak u Predeo izuzetnih odlika motornim vozilom može se zabraniti ili ograničiti, u skladu sa posebnim propisom, ako se radi o transportu opasnih materija.
Upravljač može kratkotrajno zaustavljati motorna vozila na ulasku u Predeo izuzetnih odlika ukoliko na javnom putu zasnuje ulaznu stanicu u skladu sa članom 68. st. 3, 4. i 5. Zakona.
Način zasnivanja i rada ulaznih stanica Upravljač će propisati posebnim aktom, u skladu sa zakonom.
Boravak na području Predela izuzetnih odlika je slobodan i bez ograničenja osim na mestima, u vreme i na način utvrđenim ovim pravilnikom.
Zabranjen je ulazak, odnosno pristup bez prethodnog odobrenja Upravljača ili pratnje čuvara Predela izuzetnih odlika na površine, odnosno mesta na kojima je Uredbom utvrđen režim zaštite I. stepena, kao i na mesta i objekte za koje je Planom upravljanja Predelom izuzetnih odlika određen takav režim posete zbog potrebe očuvanja divlje flore i očuvanja, prihrane i praćenja divljih životinja.
Kada se radi o hitnoj intervenciji u cilju zaštite dobara, bezbednosti ili zdravlja ljudi ili namenskom korišćenju postojećih šumskih i drugih službenih puteva, odobrenje ili pratnja iz stava 2. ovog člana ne mora se pribaviti, odnosno obezbediti, ali se preduzete aktivnosti moraju, u što kraćem roku, prijaviti Upravljaču pisanim putem.
Površine, mesta i objekti iz člana 10. ovog pravilnika su:
1) Površine u režimu zaštite I. stepena, ukupne površine 195,51 ha, odnosno 3,07% površine Predela izuzetnih odlika "Željin" i to lokaliteti:
1. "Kriva reka", na teritoriji grada Kraljeva, KO Gokčanica, površine 86,10 ha.
2. "Vrh Željina - Pločka čuka", na teritoriji grada Kraljeva, KO Gokčanica i opštine Aleksandrovac, KO Rogavčina i KO Ploča, površine 47,47 ha.
3. "Željinski troskok - Jelovak", na teritoriji opštine Raška, KO Boće, površine 62,34 ha.
2) Površine u režimu zaštite II. stepena, ukupne površine 201,06 ha, odnosno 3,15% površine Predela izuzetnih odlika "Željin" i to lokaliteti:
1. "Prešter-Kola", na teritoriji grada Kraljeva, KO Gokčanica, površine 105,18 ha.
2. "Vrh Željina", na teritoriji Kraljeva, KO Gokčanica i opštine Aleksandrovac, KO Rogavčina i KO Ploča, površine 75,29 ha.
3. "Kavanj-Viseće", na teritoriji opštine Raška, KO Boće, površine 20,60 ha.
3) Površine, mesta i objekti za reintrodukciju biljnih i životinjskih vrsta i prihranu ptica.
4) Prostor oko stabala drveća na kojima se nalaze gnezda značajnih vrsta ptica poluprečnika 50 metara, gde se zabranjuje pristup u reprodukcionom periodu.
5) Speleološki objekti.
Površine, mesta i objekte iz stava 1. ovog člana Upravljač će označiti na vidljiv i jasan način.
Kretanje, zaustavljanje i parkiranje motornih vozila, odnosno vozila na motorni pogon na putevima i pristup određenim mestima i objektima na području Predela izuzetnih odlika mogu se, na osnovu dogovora sa upravljačima tih putnih pravaca i organom nadležnim za bezbednost saobraćaja na putevima, regulisati, odnosno zabraniti ili ograničiti za sve ili određene kategorije učesnika u saobraćaju.
O režimu saobraćaja iz stava 1. ovog člana javnost i učesnici u saobraćaju obaveštavaju se na pogodan način, a deonice puteva i mesta u Predelu izuzetnih odlika na kojima nije dozvoljeno kretanje, zaustavljanje ili parkiranje motornih vozila vidno se obeležavaju.
Zabranjena je upotreba vozila na putevima suprotno obaveštenju i oznakama iz stava 2. ovog člana.
Kampovanje i logorovanje van građevinskih parcela i okućnica stalnih domaćinstava, porodičnih objekata za odmor i turističko-ugostiteljskih objekata dozvoljeno je jedino na mestima posebno određenim Planom upravljanja ili Prostornim planom i uređenim za te namene.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, kampovanje ili logorovanje može se, za potrebe istraživačkog rada i ekoturizma, organizovati i na drugom mestu, uz pratnju čuvara i uz prethodno dobijeno odobrenje Upravljača, u kratkom trajanju i za manji broj lica.
Loženje vatre na otvorenom ognjištu, izvan mesta određenih za kampovanje i logorovanje dozvoljeno je samo na posebno uređenim i obeleženim ložištima, uz prijavu čuvarskoj službi Predela izuzetnih odlika.
Zabranjeno je kampovanje, logorovanje i loženje vatre suprotno odredbama st. 1, 2. i 3. ovog člana.
Vlasnici i korisnici zemljišta i drugih nepokretnosti koje se nalaze na području Predela izuzetnih odlika, dužni su da dozvole pristup čuvaru Predela izuzetnih odlika i drugim ovlašćenim licima koja imaju saglasnost Upravljača za obavljanje istraživačke i druge aktivnosti.
Zabranjeno je ometanje i sprečavanje čuvara Predela izuzetnih odlika ili drugih ovlašćenih lica u vršenju radnji i aktivnosti iz stava 1. ovog člana.
III ZAŠTITA PRIRODNIH I KULTURNIH VREDNOSTI I ŽIVOTNE SREDINE
Korisnici i Posetioci dužni su da primenjuju mere zaštite prirodnih, kulturnih i drugih vrednosti i životne sredine u skladu sa Zakonom, Uredbom i ovim pravilnikom, merodavnim zakonima i propisima donetim na osnovu tih zakona.
Biljke i gljive koje žive u slobodnoj prirodi na području Predela izuzetnih odlika, a kojima je Pravilnikom o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva ("Službeni glasnik RS", br. 5/10, 47/11, 32/16 i 98/16, u daljem tekstu: Pravilnik o divljim vrstama), utvrđen status strogo zaštićenih vrsta, nije dozvoljeno seći, kidati, lomiti, čupati, sakupljati njihovo seme i plodove, ili ih na drugi način oštećivati i uništavati.
Životinje koje žive, povremeno ili sezonski borave u slobodnoj prirodi na području Predela izuzetnih odlika, a kojima je Pravilnikom o divljim vrstama, utvrđen status strogo zaštićenih vrsta, nije dozvoljeno rasterivati, uznemiravati, hvatati, ubijati i ranjavati, nehotično i namerno trovati, sakupljati jaja i druge razvojne oblike, uništavati i oštećivati gnezda i ostala mesta i objekte na kojima se te životinje razmnožavaju, odgajaju mladunce, sklanjaju, borave i hrane.
Zabranjeno je postupanje sa strogo zaštićenim divljim vrstama biljaka, životinja i gljiva suprotno odredbama st. 1. i 2. ovog člana.
Divlje vrste biljaka, gljiva, lišajeva i životinja koje su utvrđene Uredbom o stavljanju pod kontrolu sakupljanja i prometa divlje flore i faune ("Službeni glasnik RS", br. 31/05, 45/05 - ispravka, 22/07, 38/08, 9/10, 69/11 i 95/18 - dr. zakon, u daljem tekstu: Uredba o divljoj flori i fauni) mogu se sakupljati na području Predela izuzetnih odlika na način i pod uslovima utvrđenim Uredbom o divljoj flori i fauni, odnosno uz prethodno pribavljenu dozvolu za sakupljanje i korišćenje u komercijalne svrhe (koju izdaje nadležno ministarstvo).
Lica koja vrše sakupljanje divlje flore i faune iz stava 1. ovog člana na području Predela izuzetnih odlika dužna su da čuvaru Predela izuzetnih odlika prijave dnevne količine i vrste sakupljene flore i faune.
Sakupljanje divlje flore i faune iz stava 1. ovog člana nije dozvoljeno na površinama na kojima je Uredbom utvrđen režim zaštite I stepena.
Za sakupljanje divlje flore i faune na površinama i mestima koja su utvrđena članom 11. stav 1. tač. 3, 4) i 5) ovog pravilnika, u šumama i šumskom zemljištu u državnoj svojini, kao i na zemljištu u javnoj svojini na kome je Uredbom utvrđen režim zaštite II. i III. stepena potrebno je pribaviti prethodno odobrenje Upravljača.
Odobrenje iz stava 4. ovog člana može se privremeno uskratiti ili ograničiti zbog potrebe očuvanja flore i faune.
Zabranjeno je sakupljanje divlje flore i faune suprotno odredbama ovog člana.
Vrste divlje flore i faune čije je korišćenje i zaštita regulisano propisima iz oblasti šumarstva, poljoprivrede, lovstva i ribolova mogu se na području Predela izuzetnih odlika koristiti na način i pod uslovima u skladu sa odnosnim propisima.
Za pristup i boravak na mestima u Predelu izuzetnih odlika koja su utvrđena članom 11. ovog pravilnika, radi korišćenja divlje flore i faune u okviru dozvoljenih aktivnosti šumarstva, poljoprivrede, lova i ribolova, potrebno je pribaviti prethodno odobrenje Upravljača.
Lov, odnosno pristup i boravak lovaca sa oružjem i psima na mesta iz stava 2. ovog člana nije dozvoljen.
Upravljač će, na pogodan način, javno prikazati i učiniti dostupnim Korisnicima i Posetiocima spiskove vrsta divlje flore i faune iz čl. 17. i 18. ovog pravilnika sa informacijama od značaja za njihovo prepoznavanje, zaštitu i režim korišćenja.
Zabranjeno je bez prethodnog odobrenja Upravljača ostavljati uginule, zaklane i ubijene životinje i njihove delove, klanički otpad i mesne prerađevine na mestima uređenim kao hranilišta nekrofagih vrsta ptica.
Na području Predela izuzetnih odlika zabranjeno je unošenje alohtonih biljnih i životinjskih vrsta.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, alohtone vrste biljaka mogu se unositi na malim površinama i u ograničenoj brojnosti prilikom sprovođenja mera antierozione zaštite, zaštite životne sredine i pejzažnog uređenja, a alohtone vrste faune u cilju unapređenja stanja vodenih ekosistema, naselja riba i lovne divljači, pod uslovima i na način utvrđen članom 82. Zakona i uz odobrenje Upravljača.
Na području Predela izuzetnih odlika zabranjeno je unošenje ili naseljavanje vrsta biljaka i životinja koje je Ministarstvo proglasilo za invazivne.
Zabranjeno je postupanje sa alohtonim i invazivnim vrstama biljaka i životinja suprotno odredbama ovog člana.
Zabranjeno je, uzimati iz prirode geološka i paleontološka dokumenta (fosili, minerali, kristali, pećinski nakit i drugo) koji su proglašeni zaštićenim prirodnim dobrima ili se nalaze na objektu geonasleđa i zaštićenom nalazištu.
Nalazač geoloških i paleontoloških dokumenata iz stava 1. ovog člana koja bi mogla predstavljati zaštićenu prirodnu vrednost, dužan je da pronalaženje istih pisanim putem prijavi nadležnom ministarstvu u roku od osam dana od dana pronalaska i preduzme mere zaštite od uništenja, oštećivanja ili krađe.
U slučaju da nalazač ne izvrši prijavu u roku iz stava 2. ovog člana, Upravljač može izvršiti prijavu i preduzeti mere iz stava 2. ovog člana umesto nalazača.
U cilju naučnog istraživanja, zaštite i uređenja speleoloških objekata može se dopustiti uzimanje i iznošenje predmeta iz stava 1. ovog člana, odnosno vršenje manjih promena na delovima pećinskih ulaza i kanala, uz prethodno dobijenu saglasnost Upravljača, u skladu sa čl. 97, 98. i 99. Zakona i pod uslovima i na način koji će se utvrditi aktom Vlade iz člana 25. stav 2. Zakona.
U slučaju da se prilikom izvođenja radova i aktivnosti u Predelu izuzetnih odlika otkrije do tada neevidentiran lokalitet ili njegov deo, izvođač radova dužan je da obustavi radove na tom mestu i o tome obavesti Upravljača, koji dalje prosleđuje informaciju Zavodu za zaštitu spomenika kulture.
U slučaju da se radovi planiraju ili izvode na površini na kojoj se nalazi kulturno dobro ili dobro koje uživa prethodnu zaštitu, neophodno je da se obezbede uslovi Zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Zabranjeno je oštećivati i uništavati predmete i objekte koji imaju kulturno-istorijsku vrednost, odnosno svojstvo ili status evidentiranog ili utvrđenog kulturnog dobra.
Nisu dozvoljeni razgradnja i drugi vidovi oštećenja ili uništavanja objekata koji predstavljaju istaknute primere narodnog graditeljstva.
Nije dozvoljeno raskopavanje mesta na kojima su konstatovani ili osnovano pretpostavljeni arheološki nalazi, niti njihovo zauzeće izgradnjom objekata i drugim radovima.
Upravljač će u saradnji sa nadležnim institucijama za istraživanje i zaštitu kulturnih dobara, arheološkog i etnografskog blaga sačiniti popis predmeta, objekata i mesta iz st. 2, 3. i 4. ovog člana na području Predela izuzetnih odlika.
Upravljač će na vidan i pogodan način obeležiti objekte i mesta sa kulturno istorijskim vrednostima na području Predela izuzetnih odlika.
Zabranjeno je obavljati radove i druge aktivnosti kojima se mogu izazvati nepovoljne promene životne sredine, odnosno zagaditi tle, voda i vazduh, stvarati prekomerna buka i indukovati zračenje štetno po ljude i živi svet, a shodno propisima koji regulišu oblast životne sredine.
Za radove i aktivnosti, odnosno projekte sa mogućim značajnim uticajem na životnu sredinu sprovodi se postupak procene uticaja na životnu sredinu ili se bez izrade studije procene uticaja postupa po aktu o uslovima i merama zaštite prirode koji izdaje nadležni organ u skladu sa Zakonom.
Nosilac projekta dužan je da planirane radove i aktivnosti iz stava 2. ovog člana pismeno prijavi Upravljaču.
IV OBAVLJANJE DELATNOSTI I KORIŠĆENJE PRIRODNIH RESURSA
Poljoprivredna delatnost, odnosno obrada zemljišta i gajenje ratarskih i voćarskih kultura, krmnog i industrijskog bilja, gajenje stoke, živine i pčela i primarna prerada poljoprivrednih proizvoda vrši se u skladu sa propisima koji regulišu oblast poljoprivrede, veterine, zaštite bilja i fito-sanitarne zaštite, Uredbom i ovim pravilnikom.
Na području Predela izuzetnih odlika nije dozvoljeno preoravati prirodne livade i pašnjake radi zasnivanja oranica ili obrađivati zemljište na terenu sa strmim nagibom na način koji može izazvati spiranje i odnošenje tla ili smanjenje njegove plodnosti.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I. stepena nije dozvoljeno obavljati poljoprivrednu delatnost, odnosno obrađivati zemljište, kositi travu i napasati stoku.
Na površinama na kojima su utvrđeni režimi zaštite II. i III. stepena poljoprivredna delatnost je dozvoljena ukoliko ispunjava uslove zaštite prirode i životne sredine.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II. stepena izgradnja i rad objekata za gajenje stoke i živine ograničava se na postojeća poljoprivredna domaćinstva, a kapaciteti i drugi uslovi izgradnje i funkcionisanje tih objekata u okviru postojećih domaćinstava utvrđuju se u okviru standarda koji važe za mini i srednje farme.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III. stepena, kapaciteti i drugi uslovi izgradnje i rada objekata za gajenje stoke i živine zabranjeni su u slučaju ako oštećuju ili ugrožavaju zaštićeno područje i njegovu okolinu.
Na području Predela izuzetnih odlika obavezno je privremeno skladištenje stajskog i drugog organskog đubriva u objektima koji zadovoljavaju standarde i propise sanitarne zaštite i zaštite životne sredine.
Na području Predela izuzetnih odlika u skladu sa Zakonom, nije dozvoljeno spaljivanje organskih ostataka posle žetve useva dok se eventualna upotreba vatre za uništavanje korova i otpadaka može koristiti na malim površinama i u strogo kontrolisanim uslovima, u skladu sa propisima koji regulišu zaštitu od požara i uz prijavu tih radova Upravljaču.
Zabranjeno je obavljati poljoprivredne delatnosti suprotno odredbama ovog člana.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II. i III. stepena, dozvoljena je upotreba hemijskih i drugih sredstava u poljoprivredi na način, odnosno vrstama i količinama tih sredstava i u vreme kako je regulisano Zakonom o sredstvima za zaštitu bilja ("Službeni glasnik RS", br. 41/09 i 17/09) i Zakonom o zdravlju bilja ("Službeni glasnik RS", br. 41/09 i 17/09) i drugim merodavnim propisima iz oblasti poljoprivrede, voda i hemikalija.
Upravljač će, prema ukazanoj potrebi, posebnim aktom, blagovremeno i na odgovarajući način, privremeno zabraniti ili ograničiti primenu određenih hemijskih sredstava u Predelu izuzetnih odlika ili pojedinim njegovim delovima.
Upravljač će odgovarajućim merama i aktivnostima podsticati poljoprivrednike na što manju upotrebu hemijskih sredstava na području Predela izuzetnih odlika i pomagati prelazak na organsku poljoprivrednu proizvodnju.
Gajenje, zaštita i korišćenje šuma vrši se u skladu sa Zakonom o šumama ("Službeni glasnik RS", br. 30/10, 93/12, 89/15 i 95/18 - dr. zakon), propisima donetim na osnovu tog zakona, čl. 18. i 35. Zakona, Uredbom i ovim pravilnikom.
Gazdovanje šumama u državnoj svojini sprovodi se prema planovima razvoja šumskih oblasti, osnovama gazdovanja, godišnjim planovima gazdovanja šumama i izvođačkim projektima.
Gazdovanje šumama sopstvenika za koje se ne donose osnove gazdovanja vrši se na osnovu Programa gazdovanja šumama sopstvenika.
Na području Predela izuzetnih odlika, Upravljač je korisnik šuma u državnoj svojini kojima gazduje u okviru gazdinskih jedinica (GJ): GJ "Gokčanica" i GJ "Željin", kojom gazduje Šumska uprava Ušće, Šumsko gazdinstvo "Stolovi" iz Kraljeva; GJ "Željin", kojom gazduje Šumska uprava Aleksandrovac, Šumsko gazdinstvo "Rasina" iz Kruševca i GJ "Jošanica" kojom gazduje Šumska uprava Raška, Šumsko gazdinstvo "Šumarstvo" iz Raške.
Upravljač obaveštava Zavod za zaštitu prirode Srbije (u daljem tekstu: Zavod) o donetim godišnjim planovima gazdovanja šumama i pruža osnovne podatke o obimu, dinamici i prostornoj raspodeli planiranih radova.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena, šume su izuzete iz gazdovanja.
Na ostalim površinama vrši se održivo gazdovanje šumama i šumskim zemljištem kao dobrom od opšteg interesa, kojim se osigurava umereno povećanje površina pod šumskim ekosistemima i poboljšanje njihovog sastava, zdravstvenog stanja i strukture, očuvanje raznovrsnosti i izvornosti drveća, žbunja i ostalih biljnih i životinjskih vrsta u šumskim sastojinama, obezbeđuje zaštita šuma i šumski red i omogućava planska izgradnja i rekonstrukcija šumarskih objekata.
Čista seča šume nije dozvoljena ako nije planirana kao redovan vid obnavljanja šuma, a dozvoljena je radi izgradnje šumskih komunikacija i objekata, zaštite i nadzora prirodnih vrednosti i za druge planske namene izgradnje i uređenja prostora u skladu sa zakonom.
Seča i drugi oblici uklanjanja ili oštećivanja reprezentativnih stabala drveća i primeraka zaštićenih, retkih i u drugom pogledu značajnih vrsta drveća i žbunja su zabranjeni.
Korišćenje, zaštita i uređenje voda i zaštita od štetnog dejstva voda vrše se na osnovu Zakona o vodama ("Službeni glasnik RS", br. 31/10, 93/12, 101/16, 95/18 i 95/18 - dr. zakon), propisa donetih na osnovu tog zakona, Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda ("Službeni glasnik RS", br. 128/14 i 95/18 - dr. zakon), Uredbe i ovog pravilnika.
Predeo izuzetnih odlika obuhvata delove vodnog područja Morava, Ibar i Lepenac.
Javno preduzeće za upravljanje vodama "Srbijavode" donosi planove i godišnje programe upravljanja vodama, vodi registre zaštićenih oblasti i katastre vodnih objekata na vodnom području iz stava 2. ovog člana.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I. stepena nije dozvoljeno korišćenje voda.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II. stepena zabranjene je prevođenje voda i izmena hidrodinamičkih karakteristika i režima potoka i reka, kao i svi drugi radovi i intervencije koje mogu negativno uticati na izmenu hidrološkog režima podzemnih i površinskih voda.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III. stepena zabranjeni su: izgradnja hidroelektrana i hidrotehničkih objekata (brana - akumulacija), za zahvatanje i transport vode za potrebe izgradnje i rada hidroelektrana, na vodotocima ili njihovim delovima na čitavom zaštićenom području, izuzev izgradnje hidroelektrana na reci Ibar, u skladu sa postojećim planskim dokumentima; regulacija vodotoka - kaptažnih ili regulacionih radova u dolini potoka koji mogu negativno uticati na izmenu hidrološkog režima podzemnih i površinskih voda.
Za kaptiranje izvora i odvođenje vode i druge hidrotehničke radove na području Predela izuzetnih odlika, kao i za radove na vodnom zemljištu ribolovnih voda, osim vodnih akata potrebno je pribaviti akt o uslovima zaštite prirode od nadležnog organa.
Eksploatacija mineralnih sirovina vrši se u skladu sa Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima ("Službeni glasnik RS", br. 101/15, 95/18 - dr. zakon i 40/21) i propisima donetim na osnovu tog zakona, Uredbom i ovim pravilnikom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I. stepena zabranjeni su svi oblici korišćenja mineralnih sirovina.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III. stepena zabranjuju se prerada i predkoncentracije mineralnih sirovina.
Upravljač može obračunati i naplatiti naknadu za obavljanje delatnosti eksploatacije mineralnih sirovina u skladu sa posebnim aktom.
Aktivnosti lova na području Predela izuzetnih odlika obavljaju se u skladu sa Zakonom o divljači i lovstvu ("Službeni glasnik RS", br. 18/10 i 15/18 - dr. zakon), propisima donetim na osnovu tog zakona, Zakonom, Uredbom i ovim pravilnikom.
Gazdovanje lovištima na području Predela izuzetnih odlika vrši se na osnovu programa razvoja lovnog područja, lovnih osnova i godišnjih programa gazdovanja lovištima.
Na području Predela izuzetnih odlika korisnici lovišta su: JP "Srbijašume", koje gazduje lovištem "Goč"; Lovačko udruženje "Baljevac" iz Baljevca, koje gazduje lovištem "Jošanica" i Lovačko udruženje "Župa" iz Aleksandrovca, koje gazduje lovištem "Župa".
Korisnici lovišta iz stava 3. ovog člana, obaveštavaju Zavod o donetim godišnjim planovima gazdovanja lovištima i pružaju osnovne podatke o planiranim lovnim aktivnostima.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I. stepena zabranjene su sve aktivnosti lova, a na utvrđenim i obeleženim staništima i mestima prihrane ptica i drugih životinja zabranjen je odstrel divljači.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II. i III. stepena lov je ograničen na sanitarni lov divljači, zaštitu i unapređivanje populacija divljači u lovištu i mere na unapređivanju staništa divljači, u skladu sa planskim aktima iz oblasti lovstva.
Upravljač može naplatiti naknadu lovačkom udruženju za obavljanje aktivnosti lova na području Predela izuzetnih odlika u skladu sa posebnim aktom koji donosi.
Zaštita i korišćenje faune riba na području Predela izuzetnih odlika vrši se u skladu sa Zakonom o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda ("Službeni glasnik RS", br. 128/14 i 95/18 - dr. zakon), propisima donetim na osnovu tog zakona, Uredbom i ovim pravilnikom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I. stepena zabranjene su sve aktivnosti vezane za ribolov.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III. stepena zabranjeni su: lov mladih, polno nezrelih ili tek sazrelih riba; samoinicijativno poribljavanje; ribolov nakon poribljavanja kako bi se uneta mlađ uklopila u zajednicu riba i adaptirala na nove uslove sredine.
Na području Predela izuzetnih odlika nije ustanovljeno ribarsko područje.
VI SPORT, REKREACIJA I TURIZAM
Na području Predela izuzetnih odlika dozvoljeno je organizovanje sportskih takmičenja i aktivnosti u planinarstvu i orijentaciji u prostoru, speleologiji, biciklizmu, automobilizmu i drugim oblastima ukoliko se tim aktivnostima ne oštećuju ili ugrožavaju prirodne vrednosti i kvalitet životne sredine.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I. stepena, kao i na utvrđenim i obeleženim staništima i mestima prihrane ptica i drugih životinja, zabranjene su sve sportske aktivnosti.
Za takmičenja iz stava 1. ovog člana organizator pribavlja odobrenje Upravljača i plaća naknadu u skladu sa posebnim aktom koji donosi Upravljač.
Organizator je dužan da takmičenje prijavi Upravljaču najmanje 30 dana pre dana planiranog za njegov početak.
Za planirane sportske aktivnosti organizator pribavlja uslove zaštite prirode.
Zabranjeno je organizovanje takmičenja bez prethodnog odobrenja Upravljača i protivno uslovima zaštite prirode.
Na području Predela izuzetnih odlika pravna i fizička lica mogu obavljati delatnost turizma i ugostiteljstva, odnosno organizovati turistička putovanja i turističku posetu i pružati usluge smeštaja, ishrane i pića u skladu sa Zakonom o turizmu ("Službeni glasnik RS", broj 17/19), propisima donetim na osnovu tog zakona, Zakonom, Uredbom i ovim pravilnikom.
Posete lokalitetima i površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I. stepena mogu biti isključivo radi stručne edukacije i u pratnji čuvara ili drugog ovlašćenog lica Upravljača.
Upravljač može za zainteresovane turističke grupe organizovati obilazak drugih delova područja Predela izuzetnih odlika.
Nameravane posete odnosno obilazak iz st. 1. i 2. ovog člana prijavljuju se Upravljaču najmanje 24 časa ranije.
Upravljač će izraditi i doneti Program prezentacije Predela izuzetnih odlika kojim će bliže urediti dozvoljeni način i mesta posećivanja, istovremeni broj posetilaca na pojedinim mestima i druga pitanja od značaja za Predela izuzetnih odlika i upoznavanje njegovih vrednosti, a posebno način prezentacije vrednosti u okviru aktivnosti ekoturizma.
Za obavljanje delatnosti turizma i ugostiteljstva iz člana 36. ovog pravilnika i za usluge Upravljača iz člana 37. ovog pravilnika plaća se naknada u skladu sa posebnim aktom Upravljača.
VII IZGRADNJA OBJEKATA I UREĐENJE PROSTORA
Izgradnja objekata i uređenje prostora na području Predela izuzetnih odlika vrši se u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji ("Službeni glasnik RS", br. 72/09, 81/09 - ispravka, 101/15, 64/10 - odluka US, 24/11, 121/12, 42/13 - odluka US, 50/13 - odluka US, 98/13 - odluka US, 132/14, 145/14, 83/18, 31/19, 37/19 - dr. zakon, 9/20 i 52/21), propisima donetim na osnovu tog zakona, donetim urbanističkim planovima, Zakonom, Uredbom i ovim pravilnikom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I. stepena zabranjeni su radovi na izgradnji objekata i uređenju prostora.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III. stepena zabranjena je izgradnja stambenih, ekonomskih i pomoćnih objekata poljoprivrednih domaćinstava i vikend objekata izvan građevinskog područja utvrđenih posebnim planskim i urbanističkim dokumentima.
Planirane radove na izgradnji objekata i uređenju prostora na području Predela izuzetnih odlika, nosilac radova, odnosno investitor, dužan je da pismeno prijavi Upravljaču, u skladu sa odredbama člana 57. stav 5. Zakona o zaštiti prirode.
Prijava radova iz stava 1. ovog člana sadrži podatke o investitoru, vrsti i obimu planiranih radova, lokaciji i vlasništvu na nepokretnostima.
Upravljač je dužan da, najkasnije u roku od 15 dana od dana podnošenja prijave radova iz stava 1. ovog člana, nosioca radova, odnosno investitora, pisanim obaveštenjem upozna sa mogućnostima za obavljanje planiranih radova, kao i o daljoj proceduri.
Ukoliko nema dovoljno podataka za sačinjavanje pisanog obaveštenja iz stava 3. ovog člana, Upravljač može od investitora tražiti dopunu prijave iz stava 1. ovog člana.
Pre početka izvođenja planiranih radova, investitor je dužan da Upravljaču dostavi dokaz o podnošenju prijave radova iz člana 148. Zakona o planiranju i izgradnji, nadležnom organu koji je izdao građevinsku dozvolu.
Uz dokaz iz stava 5. ovog člana, Investitor prilaže i akt o uslovima zaštite prirode i građevinsku dozvolu.
Za manje montažne objekte privremenog karaktera na zemljištu u javnoj svojini, koji su utvrđeni odredbama člana 146. Zakona o planiranju i izgradnji (kiosci, letnje i zimske bašte, tezge i drugi pokretni mobilijar, ploveća postrojenja, nadstrešnice, spomen obeležja i drugo), čije postavljanje i uklanjanje obezbeđuje i uređuje lokalna samouprava, neophodno je pribaviti prethodnu saglasnost Upravljača.
Zabranjeno je radove na izgradnji objekata i uređenju prostora izvoditi, odnosno obavljati bez prijave iz stava 1. ovog člana, a montažne objekte iz stava 7. ovog člana postavljati bez saglasnosti Upravljača.
VIII ODRŽAVANJE ČISTOĆE I UPRAVLJANJE OTPADOM
Održavanje čistoće i upravljanje otpadom na području Predela izuzetnih odlika vrši se u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom ("Službeni glasnik RS", br. 36/09 88/10, 14/16 i 95/18 - dr. zakon), propisima donetim na osnovu tog zakona, drugim zakonima i propisima koji se odnose na otpadne materije, Uredbom i ovim pravilnikom.
Svako je dužan da sakuplja i odlaže otpatke koje stvara, na mestima koja su posebno uređena, odnosno opremljena i prema potrebi, obeležena za te namene.
Upravljač će postaviti odgovarajuću opremu, odnosno kante, korpe ili kese za privremeno odlaganje čvrstih otpadaka na mestima koja su predmet posete i organizovati njihovo pražnjenje i odvoženje izvan područja Predela izuzetnih odlika.
IX OBELEŽAVANJE I POSTAVLJANJE OZNAKA, FOTOGRAFISANJE I SNIMANJE FILMOVA
Upravljač u roku utvrđenom Uredbom i na način propisan Pravilnikom o načinu obeležavanja zaštićenih prirodnih dobara ("Službeni glasnik RS", br. 30/92, 24/94 i 17/96) obeležava Predeo izuzetnih odlika tablama propisanog izgleda, a granice Predela izuzetnih odlika obeležava propisanim oznakama.
Upravljač postavlja table, odnosno druge oznake sa informacijama o pravilima unutrašnjeg reda.
Upravljač postavlja i druge table i oznake od značaja za sprovođenje režima zaštite i prezentaciju vrednosti Predela izuzetnih odlika.
Zabranjeno je postavljanje (ukucavanje) tabli i drugih obaveštenja na stablima.
Zabranjeno je oštećivanje ili uništavanje i uklanjanje tabli i natpisa na tablama i drugih oznaka iz ovog člana, kao i njihovo zaklanjanje, odnosno maskiranje drugim objektima.
Na području Predela izuzetnih odlika nije dozvoljeno postavljanje informativnih tabli sa nazivima pravnih i fizičkih lica i reklamnih i drugih panoa bez odobrenje Upravljača.
Fotografisanje i snimanje tonskih i video zapisa i filmova u komercijalne svrhe na području Predela izuzetnih odlika je dozvoljeno.
Za radnje iz stava 1. ovog člana potrebno je pribaviti prethodnu saglasnost Upravljača.
Radi pribavljanja saglasnosti iz stava 2. ovog člana, organizator snimanja, odnosno zainteresovano lice podnosi prijavu planiranih aktivnosti snimanja Upravljaču koji je dužan da odgovori na istu najkasnije u roku od sedam dana od dana prijema prijave.
Prijava planiranih aktivnosti iz stava 3. ovog člana treba da sadrži: podatke o vrsti, kratak opis i cilj aktivnosti, prostorni i vremenski okvir, broj učesnika, ime i prezime rukovodioca aktivnosti, podatke o organizaciji koja je nosilac aktivnosti, vrste usluga koje se očekuju od Upravljača i dokumentaciju koja prati prijavu.
Za aktivnosti fotografisanja i snimanja zainteresovano lice će, prema potrebi i obaveštenju Upravljača, pribaviti akt o uslovima zaštite prirode koje izdaje Zavod.
Upravljač može privremeno ili trajno uskratiti saglasnost iz stava 2. ovog člana ukoliko je indikovan značajan nepovoljan uticaj na prirodne vrednosti.
Fizičko ili pravno lice koje obavlja ili za čiji račun se obavlja snimanje fotografija, tonskih i video zapisa i filmova koji se publikuju, odnosno prikazuju javnosti, dužno je da jedan primerak snimljenog materijala dostavi Upravljaču.
X ISTRAŽIVAČKI I OBRAZOVNI RAD
Na području Predela izuzetnih odlika mogu se obavljati aktivnosti naučno-istraživačkog rada i praćenje prirodnih procesa.
Naučno istraživanje iz stava 1. ovog člana dozvoljeno je obavljati na način da se ne izazovu značajne nepovoljne promene ili unište prirodne vrednosti, kao i da se ne zagadi životna sredina.
Za istraživanja koja mogu imati uticaj na vrednosti i obeležja Predela izuzetnih odlika i za koja je u smislu člana 57. st. 3. i 4. Zakona neophodno pribaviti akt o uslovima zaštite prirode, nosilac istraživanja pribavlja saglasnost Upravljača.
Da bi pribavio saglasnost iz stava 1. ovog člana, nosilac istraživanja prijavljuje Upravljaču planirane istraživačke radove i aktivnosti.
Prijava istraživanja sadrži merodavne podatke o vrsti, cilju, sadržaju, lokaciji, vremenu trajanja, metodama, sredstvima, opremi i alatima, rukovodiocu i učesnicima istraživanja. U prijavi se mogu navesti i usluge, odnosno pomoć koja se traži od Upravljača.
Uz prijavu istraživanja prilaže se akt o uslovima zaštite prirode iz stava 1. ovog člana.
Kada se radi o istraživanjima strogo zaštićenih i zaštićenih vrsta i drugim istraživanjima za čije izvođenje je propisana obaveza pribavljanja dozvole nadležnog organa, uz prijavu planiranih istraživanja, prilaže se i dozvola nadležnog ministarstva.
Upravljač je dužan da odgovori na prijavu iz stava 2. ovog člana najkasnije u roku od sedam dana od dana prijema prijave.
Saglasnost iz stava 1. ovog člana mora sadržati uputstvo o primeni uslova i mera zaštite prirode i pravila unutrašnjeg reda, posebne uslove, ako ih ima, u vezi mesta, vremena i načina izvođenja radova, obezbeđenja pratnje čuvara ili drugog lica, kao i mogućnost i uslove pružanja traženih usluga.
Zabranjeno je istraživanja iz stava 1. ovog člana započeti ili izvoditi bez pribavljene saglasnosti Upravljača.
Upravljač može u saglasnosti iz člana 47. ovog pravilnika, odrediti drugo vreme za izvođenje planiranih istraživanja od onog koje je navedeno u prijavi planiranih istraživanja ako oceni da postoji rizik po prirodne vrednosti, bezbednost ili zdravlje ljudi, o čemu obaveštava podnosioca prijave pre izdavanja saglasnosti.
Ako oceni da postoji rizik po prirodne vrednosti, bezbednost ili zdravlje ljudi ili nepoštovanje propisanih uslova, Upravljač može pismeno naložiti prekid istraživačkih radova i aktivnosti.
Obrazovne aktivnosti na području Predela izuzetnih odlika, kao što su škola u prirodi, terenska nastava i seminari i stručne ekskurzije potrebno je prethodno blagovremeno pismeno prijaviti Upravljaču.
Aktivnosti iz stava 1. ovog člana ne mogu započeti pre nego što Upravljač potvrdi prijem prijave tih aktivnosti. Prijava nameravanih obrazovnih aktivnosti mora sadržati relevantne podatke o vrsti, cilju, sadržaju, vremenu trajanja, organizatoru i broju učesnika. U prijavi se mogu navesti i usluge odnosno pomoć koja se očekuje od Upravljača.
Upravljač će odmah, a najkasnije u roku od dva dana pismeno potvrditi prijem prijave obrazovnih aktivnosti i obavestiti podnosioca prijave o posebnim uslovima zaštite prirode i životne sredine prilikom obavljanja aktivnosti, ako ih ima, kao i o mogućnostima i uslovima pružanja traženih usluga ili pomoći.
U roku od 15 dana od dana završetka terenskih istraživačkih radova i obrazovnih aktivnosti iz čl. 46, 47. i 49. ovog pravilnika, nosilac istraživanja, odnosno organizator obrazovnih aktivnosti dužan je da Upravljaču dostavi kratak izveštaj o toku i glavnim rezultatima sprovedenih istraživanja i obrazovnih aktivnosti.
O završetku elaborata, odnosno publikovanju rezultata o izvršenim istraživanjima nosilac istraživanja dužan je da obavesti Upravljača u roku od 15 dana od dana završetka elaborata, odnosno publikovanja rezultata o izvršenim istraživanjima, kao i da taj elaborat ili publikovani rad dostavi Upravljaču.
Onome ko blagovremeno ne podnese izveštaj iz stava 1, odnosno ne dostavi obaveštenje i elaborat ili rad iz stava 2. ovog člana, Upravljač može uskratiti saglasnost za naredna istraživanja, odnosno obaveštenje i usluge za obavljanje obrazovnih aktivnosti.
Sprovođenje pravila unutrašnjeg reda obezbeđuje i neposredni nadzor na području Predela izuzetnih odlika vrši čuvarska služba Šumskog gazdinstva "Stolovi" Kraljevo, Šumske uprave Ušće; Šumskog gazdinstva "Rasina" Kruševac, Šumske uprave Aleksandrovac i Šumskog gazdinstva "Šumarstvo" Raška, Šumske uprave Raška.
Čuvarsku službu čine, odnosno poslove čuvarske službe u svojstvu lica sa zakonskim ovlašćenjima i obavezama neposredno obavljaju čuvari zaštićenog područja i rukovodilac čuvarske službe.
Čuvar je za svoj posao u čuvarskoj službi neposredno odgovoran rukovodiocu čuvarske službe, a rukovodilac čuvarske službe je za svoj posao u čuvarskoj službi neposredno odgovoran direktoru dela preduzeća.
Broj čuvara Predela izuzetnih odlika utvrđuje Javno preduzeće "Srbijašume" aktom o sistematizaciji poslova i radnih mesta, a opis konkretnih poslova koje čuvar obavlja utvrđuje se aktom o sistematizaciji poslova i radnih mesta i ugovorom o radu ili drugim pojedinačnim aktom, u skladu sa zakonom.
Za vreme službe, čuvar nosi službenu odeću na kojoj je znak upravljača, znak zaštite prirode i identifikaciona pločica sa imenom i prezimenom čuvara i registarskim brojem iz službene legitimacije čuvara zaštićenog područja.
Za vreme službe čuvar može da nosi službeno oružje.
Vrstu, uslove i pravila nošenja i upotrebe, kao i način čuvanja oružja iz stava 2. ovog člana utvrđuje Upravljač u skladu sa zakonom.
Čuvar poseduju službenu legitimaciju kojom dokazuje identitet, status službenog lica i ovlašćenja u skladu sa Zakonom.
Čuvar je dužan da u vršenju odgovarajućih službenih radnji prethodno pokaže službenu legitimaciju.
Službenu legitimaciju čuvaru izdaje Upravljač na obrascu koji propisuje ministar.
O izdatim legitimacijama Upravljač vodi evidenciju.
Čuvar koji je prestao da vrši čuvarsku službu, dužan je da službenu legitimaciju u roku od tri dana od dana prestanka službe vrati Upravljaču, koju će Upravljač odmah poništiti i tu činjenicu uneti u evidenciju iz stava 4. ovog člana.
U slučaju gubitka ili nestanka službene legitimacije čuvar je dužan da o ovome odmah obavesti Upravljača.
Izgubljena ili nestala legitimacija briše se iz evidencije o izdatim legitimacijama, a čuvaru se izdaje nova legitimacija.
Rad čuvarske službe organizuje se na terenu tako što čuvar vrši neposredni nadzor i kontroliše sprovođenje pravila unutrašnjeg reda na jednom čuvarskom rejonu.
Čuvarski rejon u smislu ovog pravilnika, čini gazdinska jedinica ili deo gazdinske jedinice i prostor izvan državne šume u okruženju ili neposrednoj blizini koji predstavlja kompaktnu celinu u pogledu konfiguracije terena i mogućnosti nadgledanja.
Čuvar je odgovoran za unutrašnji red na rejonu za koji je zadužen.
U vršenju čuvarske službe, dužnost čuvara je da na području Predela izuzetnih odlika:
1) prati, odnosno nadgleda kretanje i aktivnosti Posetilaca i drugih Korisnika, posebno:
- gradnju, rekonstrukciju i dogradnju objekata, transport građevinskog materijala i druge radove koji su u skladu sa Zakonom,
- korišćenje mineralnih sirovina, odnosno kamena, šljunka, peska, zemlje i slično,
- korišćenje šuma, odnosno seču, krčenje, kresanje i paljenje drveća, izvlačenje, odlaganje i transport drvnih sortimenata, sakupljanje semena i drugo,
- korišćenje flore i faune, odnosno sakupljanje i branje biljaka, gljiva i životinja i njihovih razvojnih oblika i šumskih plodova i drugo,
- lov, gajenje i korišćenje divljači,
- upotrebu motornih vozila,
- postavljanje montažnih i privremenih objekata,
- ulazak u zone, mesta i objekte u kojima je poseta ograničena ili zabranjena,
- kampovanje, logorovanje,
- loženje vatre na otvorenom i primenu pravila i mera zaštite od požara,
- organizaciju i odvijanje sportskih takmičenja i drugih manifestacija,
- odlaganje otpada;
2) prati stanje biljnih i životinjskih vrsta i drugih vrednosti Predela izuzetnih odlika i vodi evidenciju o njima;
3) pruža podatke, pomoć i usluge Posetiocima i drugim licima pri obilasku i razgledanju Predela izuzetnih odlika;
4) pruža podatke, pomoć i druge potrebne usluge organizatorima i učesnicima naučnih i drugih istraživanja i obrazovnih aktivnosti;
5) sarađuje sa nadležnim inspektorom i obaveštava o stvarima iz njegove nadležnosti;
6) sarađuje se organom unutrašnjih poslova i prema ukazanoj potrebi traži njegovu pomoć;
7) sastavlja zapisnik, obaveštava rukovodioca čuvarske službe i šefa šumske uprave i obavlja druge poslove, u skladu sa zakonom i aktom Upravljača;
8) sarađuje sa drugom čuvarskom službom;
9) obaveštava drugi nadležni organ o izvršenju zabranjenih, odnosno protivpravnih radnji koje su regulisane propisima iz nadležnosti tog organa i o njihovim izvršiocima ukoliko su poznati;
10) pruža pomoć i sarađuje sa lokalnim stanovništvom i drugim nosiocima stvarnih prava na nepokretnostima na području Predela izuzetnih odlika, u cilju zaštite prirode, rešavanju imovinsko-pravnih odnosa i naknade štete usled uskraćivanja ili ograničavanja prava korišćenja i primene mere zaštite;
11) sarađuje sa korisnicima prirodnih resursa i privrednim subjektima, posebno u oblasti poljoprivrede, vodoprivrede, energetike, rudarstva, turizma i dr.
Kada čuvar utvrdi ili osnovano pretpostavi da je Posetilac, odnosno Korisnik zaštićenog područja učinio radnju suprotno pravilima unutrašnjeg reda ili merama zaštite prirode propisanim u skladu sa zakonom, ovlašćen je da:
1) legitimiše lice zatečeno u vršenju nedozvoljenih radnji, a lice zatečeno bez ličnih isprava, privede nadležnom organu unutrašnjih poslova;
2) zatraži da mu lice predoči/pokaže saglasnost, dozvolu, odobrenje, prijavu radova, ulaznicu ili drugi dokument kojim dokazuje status Korisnika, odnosno Posetioca i neko od prava u vezi sa izvođenjem radova i aktivnosti;
3) izvrši pregled svih vrsta vozila i tovara;
4) izvrši svaki pregled, osim stanova i drugih prostorija za čiji je pregled potreban sudski nalog, a posebno pregled:
- prtljaga i ličnih stvari,
- ulova i sredstava za lov i ribolov,
- alata i sredstava za sakupljanje biljaka i životinja;
5) privremeno oduzme predmete i sredstva kojima je izvršen prekršaj ili krivično delo i predmete koji su nastali ili pribavljeni izvršenjem takvog dela, uključujući delove i primerke živog i neživog sveta, kao i da ove predmete, bez odlaganja, preda Upravljaču Predela izuzetnih odlika radi čuvanja;
6) zatraži uspostavljanje prethodnog stanja, odnosno naredi mere za sprečavanje i uklanjanje štetnih posledica, a posebno:
- privremeno zabrani radove i aktivnosti koje se obavljaju bez propisanih saglasnosti ili odobrenja, kao što su naučna i druga istraživanja, obrazovne i sportske aktivnosti i slično,
- zabrani na licu mesta radove i aktivnosti koje se obavljaju protivno odredbama ovog pravilnika i pravilima protivpožarne zaštite,
- naredi puštanje na slobodu, odnosno vraćanje u prirodu zdravih i nepovređenih primeraka životinja, ukoliko je to za njih bezbedno.
Kada utvrdi postojanje radnje učinjene suprotno zakonom propisanim pravilima unutrašnjeg reda ili merama zaštite prirode, čuvar zaštićenog područja sastavlja zapisnik.
U zapisnik iz stava 1. ovog člana unosi se tačan opis radnje iz stava 1. ovog člana.
U zapisnik iz stava 1. ovog člana obavezno se unose:
- podaci o izvršiocu nedozvoljene radnje, a ako je izvršilac nepoznat to se konstatuje uz osnovanu pretpostavku o mogućem izvršiocu;
- način i vreme izvršenja radnje, sredstva i alati kojima je radnja izvršena;
- podaci o svedocima i drugim raspoloživim dokazima, ako postoje;
- detaljan opis nastale štete, po mogućstvu dokumentovan fotografijom;
- podaci o oduzetim predmetima i sredstvima iz tačke 5. člana 56. ovog pravilnika.
Zapisnik iz stava 1. ovog člana dostavlja se:
- pravnom ili fizičkom licu, organizaciji ili instituciji nad čijim je radom, postupcima i aktivnostima vršena kontrola;
- rukovodiocu čuvarske službe;
- drugim ovlašćenim licima.
Upravljač će propisati obrazac zapisnika iz stava 1. ovog člana.
O privremeno oduzetim predmetima iz člana 56. ovog pravilnika čuvar izdaje potvrdu sa tačnim podacima o vrsti i količini.
Upravljač obezbeđuje uslove za održavanje i čuvanje privremeno oduzetih predmeta, i preduzima radnje za dalje postupanje sa primercima oduzetih i nađenih životinjskih ili biljnih vrsta, minerala, kristalnih tvorevina, fosilnih ostataka i artefakata, uključujući njihovo zbrinjavanje dok se stvar ne reši.
O privremeno oduzetim predmetima Upravljač vodi evidenciju sa podacima o vrsti, količini, razlogu privremenog oduzimanja, licu kome su predmeti privremeno oduzeti i čuvaru koji je predmete privremeno oduzeo.
Čuvar u vršenju službe postupa stručno, i sa dužnom pažnjom, u skladu sa njegovim ovlašćenjima i obavezama zasnovanim na zakonu, podzakonskim propisima i aktima Upravljača.
Čuvar vodi dnevnik, odnosno evidenciju dnevnih aktivnosti, čiji sadržaj propisuje Upravljač.
Čuvar polaže stručni ispit u skladu sa programom koji propisuje nadležni ministar.
Upravljač organizuje obuku, stručno usavršavanje i proveru znanja i veština čuvara.
Upravljač može poslove iz stava 2. ovog člana poveriti i drugom ovlašćenom licu.
Čuvar je opremljen i radnom odećom, sredstvima veze i prevoza, potrebnim aparatima i instrumentima i alatom, u skladu sa posebnim aktom Upravljača.
Na osnovu zapisnika i obaveštenja čuvara o učinjenoj zabranjenoj odnosno protivpravnoj radnji, Upravljač u skladu sa okolnostima, vrsti dela i statusu počinioca podnosi odgovarajuću prijavu ili zahtev za pokretanje prekršajnog postupka.
Na području Predela izuzetnih odlika planiraju se i sprovode mere zaštite od požara u skladu sa Zakonom o zaštiti od požara ("Službeni glasnik RS", br. 111/09, 20/15, 87/18, 87/18 - dr. zakon), Zakonom o šumama i propisima donetim na osnovu tih zakona, Planom upravljanja Predelom izuzetnih odlika i planovima zaštite od požara.
Upravljač donosi plan zaštite od požara za područje Predela izuzetnih odlika shodno članu 47. Zakona o zaštiti od požara i odredbama Uredbe o razvrstavanju objekata, delatnosti i zemljišta u kategorije ugroženosti od požara ("Službeni glasnik RS", broj 76/10).
Javno preduzeće "Srbijašume" u skladu sa Zakonom o šumama donosi planove zaštite šuma od požara za Donjeibarsko, Rasinsko i Gonjeibarsko šumsko područje kome pripada područje Predela izuzetnih odlika.
Planom i programom upravljanja Predelom izuzetnih odlika utvrđuju se prioritetni, odnosno godišnji operativni zadaci protivpožarne zaštite.
Upravljač će na pogodan način objaviti odnosno javno istaknuti izvode iz planova zaštite od požara, sa osnovnim pravilima protivpožarne zaštite i postaviti odgovarajuće oznake na terenu.
XIII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Nadzor nad primenom ovog pravilnika vrši nadležno ministarstvo.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", uz prethodno pribavljenu saglasnost Ministarstva.