PRAVILNIKO KODEKSU DOBRE POLJOPRIVREDNE PRAKSE("Sl. glasnik RS", br. 23/2023) |
Ovim pravilnikom bliže se propisuje kodeks dobre poljoprivredne prakse.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) kodeks dobre poljoprivredne prakse je primena znanja u korišćenju prirodnih resursa, odnosno skup pravila koja neposredno primenjuje vlasnik, odnosno korisnik poljoprivrednog zemljišta sa ciljem održavanja poljoprivrednog zemljišta pogodnim za poljoprivrednu proizvodnju i zaštitu životne sredine;
2) poljoprivredno zemljište je zemljište koje se koristi za poljoprivrednu proizvodnju (njive, vrtovi, voćnjaci, vinogradi, livade, pašnjaci, ribnjaci, trstici i močvare), koje je kao takvo upisano u registar katastra nepokretnosti i zemljište koje se nakon sprovedenih meliorativnih i agrotehničkih mera može privesti nameni za poljoprivrednu proizvodnju;
3) napušteno poljoprivredno zemljište je poljoprivredno zemljište koje se ne koristi za poljoprivrednu proizvodnju i na kojem se ne sprovode redovno agrotehničke mere sa ciljem izbegavanja ili iskorenjavanja invanzivnih vrsta (korov i drugo nepoželjno rastinje);
4) pašnjak je poljoprivredno zemljište na kojem rastu prirodne trave, isključivo za pašu;
5) trstik je poljoprivredno zemljište na kojem raste trska;
6) močvara je poljoprivredno zemljište na kojem raste močvarno bilje, šaš i rogoz;
7) trajni travnjaci su livade i pašnjaci na kojima rastu višegodišnje trave;
8) hranljivi režim poljoprivrednog zemljišta je izmena sadržaja hranljivih materija koje su dostupne biljkama, u toku vegetacionog perioda, koja nastaje procesima: prihoda hranljivih materija, rasprostiranja, odnosno premeštanja hranljivih materija, rashoda hranljivih materija iz zemljišta i izmenom njihovog stanja u poljoprivrednom zemljištu;
9) degradacija poljoprivrednog zemljišta je proces narušavanja plodnosti poljoprivrednog zemljišta koji nastaje prirodnim putem, ljudskom aktivnošću ili usled nepreduzimanja mera za otklanjanje štetnih posledica;
10) ugar je obradivo poljoprivredno zemljište, odnosno njiva, koje se obrađuje, neposejano je tokom celog vegetacionog perioda ili u većem njegovom delu i na kojem se obavlja poljoprivredna proizvodnja ali se ne zasejava, odnosno može se zasejati samo usevima koji će biti zaorani u zelenom stanju u svrhu đubrenja i poboljšanja plodnosti zemljišta;
11) fizička zrelost zemljišta je najpovoljnije stanje vlažnosti zemljišta pri kojem se ono bez deformacija najlakše obrađuje, uz najmanji otpor poljoprivrednom oruđu;
12) poljoprivredno zemljište koje se koristi u neproizvodne svrhe je zemljište na kojem se čuva obeležje pejzaža kao kulturnog i prirodnog nasleđa ili na kojem je privremeno zabranjena poljoprivredna proizvodnja.
Vlasnik, odnosno korisnik poljoprivrednog zemljišta održava poljoprivredno zemljište pogodnim za poljoprivrednu proizvodnju i štiti životnu sredinu primenom agrotehničkih i meliorativnih mera sa ciljem:
1) održavanja plodnosti poljoprivrednog zemljišta;
2) sprečavanja degradacije poljoprivrednog zemljišta i zaštite od erozije;
3) smanjenja emisije gasova sa efektom staklene bašte izazvanih poljoprivrednom proizvodnjom;
4) smanjenja rizika od zagađenja poljoprivrednog zemljišta i podzemnih voda zagađivačima iz poljoprivredne proizvodnje nitratima i fosfatima, poreklom od sredstava za ishranu biljaka;
5) sprečavanja pojave napuštenog poljoprivrednog zemljišta;
6) očuvanja obeležja pejzaža;
7) ispravnog korišćenja zemljišta, privremeno zabranjenog za poljoprivrednu proizvodnju i njegovim obeležavanjem.
Održavanje plodnosti poljoprivrednog zemljišta sprovodi se očuvanjem povoljnog hranljivog režima poljoprivrednog zemljišta i optimalnog sadržaja organske materije, i to:
1) vršenjem kontrole plodnosti obradivog poljoprivrednog zemljišta unosom preporučenih količina sredstava za ishranu bilja i oplemenjivača zemljišta (stajnjak, kompost, treset i drugo), uz primenu agrotehničkih i meliorativnih mera, na osnovu izdate preporuke ovlašćene organizacije, privrednog društva ili drugog pravnog lica ovlašćenog za vršenje kontrole plodnosti za određivanje parametara plodnosti poljoprivrednog zemljišta od prve do pete katastarske klase, najmanje svake pete godine, u skladu sa zakonom kojim se uređuje poljoprivredno zemljište;
2) zaoravanjem žetvenih ostataka, i to: slame, kukuruzovine i dr.;
3) uspostavljanjem plodoreda pravilnim prostornim i vremenskim smenjivanjem useva u biljnoj proizvodnji, odnosno uspostavljanjem plodosmene pravilnim vremenskim smenjivanjem useva, sa što većim brojem biljnih vrsta koje učestvuju u smeni useva: strna žita, usevi koji se seju u širokim redovima (okopavine), industrijskih biljaka, trava, detelina ili njihovih smeša.
Sprečavanje degradacije poljoprivrednog zemljišta i zaštita od erozije sprovodi se:
1) pravilnom i blagovremenom obradom poljoprivrednog zemljišta pri stanju fizičke zrelosti zemljišta za obradu;
2) izborom mehanizacije i oruđa za obradu, kao i prikolica prilagođenih karakteristikama zemljišta, koje se obrađuje na način da se izbegne sabijanje zemljišta i drugo oštećenje, izazvano upotrebom teške mehanizacije;
3) izborom konzervacijske, odnosno redukovane obrade poljoprivrednog zemljišta;
4) uvođenjem u plodored, odnosno plodosmenu:
(1) biljnog pokrivača tokom cele kalendarske godine, naročito u kišnim periodima, na poljoprivrednom zemljištu lakšeg mehaničkog sastava, odnosno koje se koristi kao ugar,
(2) useva koji imaju izražen potencijal zaštite od erozije (višegodišnje leguminoze, pšenica, ječam, zob, proso i druge kulture koje imaju razgranat korenov sistem), u područjima osetljivim na eroziju;
5) prekrivanjem žetvenim ostacima i drugim organskim materijalom radi obezbeđivanja minimalne pokrivenosti poljoprivrednog zemljišta tokom cele kalendarske godine, naročito u periodima nakon žetve;
6) ostavljanjem prirodne vegetacije na neobradivom poljoprivrednom zemljištu kako bi se zaštitio površinski sloj zemljišta, koja bi poslužila kao stanište za biljni i životinjski svet;
7) utvrđivanjem uslova i načina korišćenja pašnjaka procenom kapaciteta korišćenja za pojedine vrste stoke;
8) staranjem da se na istoj površini više od dve godine za redom ne gaji isti usev, osim u slučaju gajenja višegodišnjih useva (lucerka i trajni travnjaci koji pogoduju poboljšanju plodnosti zemljišta);
9) staranjem da zemljište osetljivo na eroziju ne ostane bez zemljišnog pokrivača, kao što je pokrovni usev i žetveni ostaci;
10) sejanjem formiranih leja, naročito u toku zime.
Smanjenje emisije gasova sa efektom staklene bašte izazvane poljoprivrednom proizvodnjom, sprovodi se:
1) staranjem da se promena načina korišćenja pašnjaka preoravanjem, odnosno privođenjem drugoj kulturi, vrši u slučajevima kada se postiže racionalnije i ekonomičnije korišćenje poljoprivrednog zemljišta i procenom izvršenom od strane ovlašćene organizacije, privrednog društva ili drugog pravnog lica ovlašćenog za izradu projekta pretvaranja neobradivog u obradivo poljoprivredno zemljište, u skladu sa zakonom kojim se uređuje poljoprivredno zemljište;
2) zaštitom trstika i močvara od preoravanja i odvodnjavanja, odnosno zaštitom poljoprivrednog zemljišta kod kojeg je pod uticajem prevlaživanja formiran slabo propustan ili nepropustan horizont ili sloj iznad kojeg se zadržava voda i dolazi do nakupljanja treseta, odnosno tresetnog humusa;
3) staranjem da se tečno stajsko đubrivo ne primenjuje po celoj površini poljoprivrednog zemljišta u suvom ili toplom periodu, naročito u julu i avgustu mesecu.
Smanjenje rizika od zagađenja poljoprivrednog zemljišta i podzemnih voda izvorima zagađivača iz poljoprivredne proizvodnje nitratima i fosfatima, poreklom od sredstava za ishranu biljaka, sprovodi se:
1) neprimenjivanjem sredstava za ishranu bilja (mineralnih đubriva i stajskog đubriva) u periodu obilnih kiša, kada postoji značajna opasnost od njihovog odnošenja po površini zemljišta ili ispiranja iz zemljišta;
2) neprimenjivanjem azotnih mineralnih đubriva na površinama namenjenim za međuuseve ili useve koji vezuju azot;
3) neprimenjivanjem stajskog đubriva na strmim terenima, kada postoji značajna opasnost od njihovog odnošenja po površini zemljišta;
4) neprimenjivanjem mineralnog đubriva, čvrstog ili tečnog stajskog đubriva na vodom zasićenom, poplavljenom, zamrznutom ili snegom pokrivenom poljoprivrednom zemljištu ili na poljoprivrednom zemljištu kada se obilna kiša prognozira u narednih 48 sati;
5) neprimenjivanjem mineralnog đubriva, čvrstog ili tečnog stajskog đubriva na udaljenosti od najmanje:
(1) pet metara od tekućih vodotokova, odnosno deset metara od stajaćih voda,
(2) 50 metara od svakog bunara ili bušotine dubine do 20 metara koja se koristi za dobijanje vode za ljudsku upotrebu ili u pogonima za preradu mleka;
6) neunošenjem mineralnog đubriva u jarkove, potoke ili reke, živu ogradu, neobradivo poljoprivredno zemljište ili na druga staništa na kojima đubrivo može da ugrozi floru i faunu;
7) zaoravanjem u poljoprivredno zemljište primenjene osoke, u roku od šest časova, i primenjenog stajskog đubriva, u roku od 24 časa, osim u slučajevima vremenske nepogode ili kvara na opremi;
8) vršenjem kontrole plodnosti i primene azotnih đubriva na površinama koje su određene kao nitratno osetljiva područja na osnovu:
(1) razlike u potrebi gajene kulture za azotom i laboratorijskim putem određene rezerve azota u zemljištu u mineralnom obliku,
(2) laboratorijskim putem utvrđene količine azota i fosfora u stajskom đubrivu i izdate preporuke o količini potrebnog stajskog đubriva, na osnovu razlike u potrebi gajene kulture za azotom i fosforom i laboratorijskim putem određene količine azota i fosfora u stajnjaku koji se primenjuje;
9) vođenjem podataka o primeni mineralnih i organskih đubriva sa podacima: o godišnjoj količini nabavljenog đubriva, tipu đubriva i sadržaju hranljivih materija u njemu, datumu i količini svake primene đubriva i mestu primene (lokacija i veličina parcele).
Sprečavanje nastanka napuštenog poljoprivrednog zemljišta, čuvanje obeležja pejzaža i ispravno korišćenje poljoprivrednog zemljišta u neproizvodne svrhe, postiže se:
1) redovnim sprovođenjem agrotehničkih mera sa ciljem izbegavanja ili iskorenjavanja invanzivnih vrsta (korov i drugo nepoželjno rastinje);
2) korišćenjem poljoprivrednog zemljišta na kojem je privremeno zabranjena poljoprivredna proizvodnja zbog sadržaja opasnih i štetnih materija iznad maksimalno dozvoljenih koncentracija u neproizvodne svrhe tako što će se na vidnom mestu postaviti obaveštenje o privremenoj zabrani poljoprivredne proizvodnje i sprovođenjem mere iz tačke 1) ovog člana;
3) određivanjem površine do 5% od ukupne površine poljoprivrednog zemljišta za korišćenje u neproizvodne svrhe za čuvanje obeležja pejzaža (žive ograde, kameni zidovi, kamene obale, zemljane obale, ograde od dasaka, bare za napajanje stoke, jarkovi, međe, izolovano drveće, drveće u drvoredu ili u grupama, terase i drugo) na način da se njima ne mora aktivno upravljati, već ih samo treba zadržati;
4) na način kojim se ne uništavaju, niti oštećuju karakteristike predela (žive ograde, kanale, međe, usamljena stabla, drvorede ili drveće u grupama, terase i sl.).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".