UREDBAO BRODSKIM POGONSKIM MAŠINAMA("Sl. glasnik RS", br. 25/2023) |
Ovom uredbom uređuju se kategorije brodskih pogonskih mašina, način i postupak vršenja provere brodskih pogonskih mašina od strane organa za homologaciju brodskih pogonskih mašina i drugih nadležnih organa, zahtevi u odnosu na stavljanje na tržište, odnosno zabranu ili ograničavanje stavljanja na tržište brodskih pogonskih mašina, način postupanja proizvođača i zastupnika proizvođača, bitni zahtevi u odnosu na emisiju izduvnih gasova za homologaciju tipa brodske pogonske mašine, postupci i sprovođenje postupaka homologacije tipa, izmene i važenje homologacija tipa brodske pogonske mašine, izjava o usklađenosti i oznake brodske pogonske mašine, izveštavanje o proizvodnji i proveri, zaštitna klauzula, kao i imenovanje tehničkih službi.
Odredbe ove uredbe primenjuju se na ograničenje emisije gasovitih i čvrstih zagađujućih materija brodskih pogonskih mašina (u daljem tekstu: brodskih motora) iz člana 5. ove uredbe koje su ugrađene ili su namenjene za ugradnju u brodove unutrašnje plovidbe, odnosno druga plovila.
Odredbe ove uredbe primenjuju se na brodske motore za plovila na koja se primenjuje propis kojim se uređuju tehnička pravila za statutarnu sertifikaciju brodova unutrašnje plovidbe.
Ova uredba ne primenjuje se na brodske motore za:
1) pomorska plovila za koja je potrebno važeće svedočanstvo o sposobnosti broda za plovidbu;
2) plovila unutrašnje plovidbe čiji je pogonski ili pomoćni brodski motor neto snage manje od 19 kW;
3) plovila na koja se primenjuje propis kojim se uređuju bitni zahtevi za bezbednost plovila za rekreaciju.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovoj uredbi imaju sledeće značenje:
1) broj čestica ili PN (particulate number) je broj čvrstih čestica prečnika većeg od 23 nm koje je ispustio brodski motor;
2) uređaj za vraćanje izduvnih gasova ili EGR je tehnički uređaj koji je deo sistema za kontrolu emisija i smanjuje emisije usmeravanjem izduvnih gasova ispuštenih iz komora za sagorevanje nazad u brodski motor radi njihovog mešanja s ulaznim vazduhom pre ili tokom sagorevanja, osim upotrebe vremenskog podešavanja ventila radi povećanja količine preostalog izduvnog gasa u komorama za sagorevanje koji se meša s ulaznim vazduhom pre ili tokom sagorevanja;
3) virtuelno ispitivanje su računarske simulacije, uključujući proračune, sprovedene radi dokazivanja nivoa sposobnosti brodskog motora, kao pomoć pri donošenju odluka bez upotrebe stvarnog brodskog motora;
4) gasovite zagađujuće materije su zagađujuće materije u gasovitom stanju koje je ispustio brodski motor: ugljen monoksid (CO), ukupni ugljovodonici (NS) i azotovi oksidi (NOx);
5) gasovito gorivo je gorivo koje je u standardnim okolnim uslovima u gasovitom stanju (temperatura 298 K i apsolutni okolni pritisak 101,3 kRa);
6) GER (odnos gasa i energije) je, u slučaju brodskog motora s dvojnim gorivom, odnos energetskog sadržaja gasovitog goriva i energetskog sadržaja oba goriva, a u slučaju brodskog motora s jednim gorivom definiše se kao 1 ili 0 zavisno od vrste goriva;
7) generator je nezavisni pokretni brodski motor koji nije deo pogonskog sistema, prvenstveno namenjen za proizvodnju električne energije;
8) datum proizvodnje brodskog motora je datum, izražen mesecom i godinom, kada je brodski motor posle silaska s proizvodne linije prošao završnu proveru i bio spreman za isporuku ili stavljanje na zalihe;
9) dinamički ispitni ciklus je ispitni ciklus sa sledom normalnih vrednosti brzine obrtanja i zakretnog momenta koje se menjaju iz sekunde u sekundu s vremenom;
10) elektronska upravljačka jedinica je elektronski uređaj brodskog motora koji je deo sistema za kontrolu emisija i koji za upravljanje parametrima brodskog motora upotrebljava podatke iz senzora brodskog motora;
11) zamenski brodski motor je brodski motor koji se isključivo koristi da bi zamenio brodski motor koji je već stavljen na tržište i ugrađen u pokretni brodski motor i koji je u skladu sa stepenom emisija nižim od onoga koji se primenjivao na dan zamene brodskog motora;
12) ispitni ciklus je sled ispitivanja, pri čemu svako ima određenu brzinu i zakretni moment, koje brodski motor mora da prati kada se ispituje u stacionarnim ili dinamičkim radnim uslovima;
13) kućište brodskog motora je zaštićeni prostor u brodskom motoru ili izvan njega koji je povezan sa koritom za ulje unutrašnjim ili spoljnim cevima kroz koje se mogu ispuštati gasovi i pare;
14) brodski motor s unutrašnjim sagorevanjem ili brodski motor je pretvarač energije koji nije gasna turbina konstruisan tako da hemijsku energiju (ulazna energija) pretvara u mehaničku energiju (izlazna energija) procesom unutrašnjeg sagorevanja kojima su obuhvaćeni, ako su ugrađeni, sistem za kontrolu emisija između elektronske upravljačke jedinice brodskog motora i drugog pogonskog sistema;
15) brodski motor CI je brodski motor koji radi na principu paljenja kompresije (CI);
16) brodski motor SI je brodski motor koji radi na principu paljenja smeše električnom varnicom (SI);
17) brodski motor s dvojnim gorivom je brodski motor konstruisan tako da istovremeno radi s tekućim i gasovitim gorivom, pri čemu se potrošnja pojedinog goriva meri odvojeno, a utrošena količina jednog goriva u odnosu na drugo može varirati zavisno od rada brodskog motora;
18) brodski motor s jednim gorivom je brodski motor koji nije brodski motor s dvojnim gorivom;
19) brodski motor stalne brzine je brodski motor čija je homologacija tipa ograničena na rad pri stalnoj brzini, isključujući brodske motore kod kojih je funkcija regulatora stalne brzine uklonjena ili isključena, koji može imati brzinu obrtanja praznog hoda koja se može upotrebljavati tokom pokretanja ili gašenja i može biti opremljen regulatorom koji se može namestiti na drugu brzinu kada je brodski motor zaustavljen;
20) brodski motor promenljive brzine je brodski motor koji nije brodski motor stalne brzine;
21) izmena homologacije je promena podataka u opisnoj dokumentaciji bez ponavljanja ispitivanja;
22) neto snaga je snaga brodskog motora u kilovatima postignuta na ispitnom stolu na kraju kolenastog vratila ili njemu odgovarajućeg dela, izmerena metodom merenja snage brodskog motora s unutrašnjim sagorevanjem definisanom u Pravilniku UNECE-a broj 120 uz upotrebu referentnog goriva ili referentne kombinacije goriva;
23) nedozvoljeni zahvat je isključivanje, nameštanje ili prepravka sistema za kontrolu emisija, uključujući sva programska rešenja ili druge upravljačke elemente takvog sistema, čiji je namerni ili nenamerni učinak pogoršanje vrednosti emisija brodskog motora;
24) nominalna neto snaga je neto snaga u kilovatima koju određuje proizvođač brodskog motora pri nominalnoj brzini;
25) najveća neto snaga je najveća vrednost neto snage na nominalnoj krivoj snage pod punim opterećenjem za taj tip brodskog motora;
26) nepokretni brodski motor je brodski motor koji je namenjen za trajnu ugradnju na jedno mesto pri prvoj upotrebi i nije namenjen da se prevozi, osim tokom prevoza od mesta proizvodnje do mesta prve ugradnje;
27) nominalna brzina je najveća brzina pri punom opterećenju koju dopušta regulator brodskog motora, kako ju je definisao proizvođač, ili ako nema regulatora, brzina pri kojoj se postiže najveća neto snaga u skladu sa specifikacijama proizvođača;
28) osnovni brodski motor je tip brodskog motora izabran iz porodice brodskih motora tako da su karakteristike njegovih emisija reprezentativne za tu porodicu brodskih motora;
29) porodica brodskog motora je razvrstavanje brodskih motora koje vrši proizvođač koji prema projektu imaju slične karakteristike u pogledu emisije izduvnih gasova ili buke;
30) plovilo unutrašnje plovidbe je brod, tehnički plovni objekat, jahta, čamac, ploveće telo, plutajući objekat, plovilo koje obavlja ribolov i drugi objekat koji je osposobljen za plovidbu i koji učestvuje u plovidbi koja se obavlja na vodnom putu;
31) proizvođač je fizičko ili pravno lice koje proizvodi brodske motore;
32) kontrolna metoda je metoda kontrole emisije gasovitih i čvrstih zagađujućih materija brodskih motora koje se pojavljuju tokom uobičajenog rada ili izvan ispitnih postupaka homologacije tipa;
33) period trajnosti emisije EDP je broj sati ili udaljenost koja se upotrebljava za određivanje faktora pogoršanja;
34) regeneracija je postupak tokom kojeg se menja nivo emisija dok se sposobnost sistema za naknadnu obradu izduvnih gasova ponovo uspostavlja automatski, samom konstrukcijom, i koji se može klasifikovati kao kontinuirana regeneracija i periodična regeneracija;
35) rad pri stalnoj brzini je rad brodskog motora sa regulatorom koji automatski upravlja zahtevom rukovaoca za održavanje brzine brodskog motora, čak i uz opterećenje koje se menja;
36) referentna snaga je neto snaga pomoću koje se određuju granične vrednosti emisija brodskog motora koje se primenjuju;
37) sistem za naknadnu obradu izduvnih gasova je katalizator, filter čestica, sistem deNOx, kombinovani filter čestica deNOx ili bilo koji drugi uređaj za smanjenje emisija, uz izuzetak sistema za vraćanje izduvnih gasova i turboduvača, koji je deo sistema za kontrolu emisija, ugrađen iza izduvnih raspora;
38) stacionarni ispitni ciklus je ispitni ciklus u kojem se brzina obrtanja brodskog motora i zakretni moment održavaju na ograničenom skupu nominalno stalnih vrednosti, a stacionarna ispitivanja su ispitivanja diskretnog načina rada ili ispitivanja modalnih ciklusa s prelazima;
39) sistem za kontrolu emisija je svaki uređaj, sistem ili element konstrukcije kojim se kontroliše ili smanjuje emisija;
40) tekuće gorivo je gorivo koje je u standardnim okolnim uslovima u tekućem stanju (298 K, apsolutni okolni pritisak 101,3 kRa);
41) tip brodskog motora je grupa brodskih motora koji se ne razlikuju u bitnim karakteristikama;
42) trajno ugrađen je pričvršćen zavrtnjima ili na drugi način, tako da se ne može ukloniti bez upotrebe alata ili opreme, na nosač ili drugu podlogu, koji su namenjeni tome da brodski motor radi na jednom mestu u objektu;
43) tehnička služba je homologaciono telo ili organizacija koje je homologaciono telo imenovalo za ispitnu laboratoriju za sprovođenje ispitivanja;
44) faktori pogoršanja su skup faktora koji pokazuju odnos između emisija na početku i na kraju perioda trajnosti emisije;
45) homologacija tipa je postupak kojim homologaciono telo potvrđuje da tip brodskog motora ili porodica brodskih motora zadovoljava zakonske odredbe i tehničke zahteve ove uredbe;
46) homologaciono telo je organ za:
(1) homologaciju tipa brodskih motora ili porodice brodskih motora;
(2) postupak odobrenja;
(3) dodelu, povlačenje ili odbijanje homologacije tipa i za izdavanje sertifikata o homologaciji tipa;
(4) kontakt za homologaciona tela drugih država;
(5) imenovanje tehničkih službi;
47) čestica materije PM (particulate matter) je masa bilo kojeg materijala u gasu koji je ispustio brodski motor, a koji se nakuplja na filteru posle razređivanja gasa čistim filtriranim vazduhom tako da temperatura ne pređe 325 K (52°C);
48) čvrsta zagađujuća materija je materija koju je ispustio brodski motor, a koja se meri kao RM ili PN.
Kategorije brodskih motora su:
1) kategorija NRE: brodski motori koji imaju referentnu snagu manju od 560 kW koji se upotrebljavaju umesto brodskih motora emisija V stepena kategorija IWP i IWA;
2) kategorija IWP:
(1) brodski motori isključivo za upotrebu u plovilima unutrašnje plovidbe koji se upotrebljavaju ili su namenjeni za njihov direktan ili indirektan pogon, referentne snage od 19 kW ili veće snage;
(2) brodski motori koji se upotrebljavaju umesto brodskih motora kategorije IWA pod uslovom da su u skladu sa članom 13. stav 8. ove uredbe;
3) kategorija IWA: pomoćni brodski motori isključivo za upotrebu u plovilima unutrašnje plovidbe i referentne snage od 19 kW ili veće snage.
Brodski motor promenljive brzine određene kategorije može se upotrebljavati umesto brodskih motora stalne brzine iste kategorije.
Brodski motori promenljive brzine kategorije IWP koji se upotrebljavaju za rad pri stalnoj brodskoj brzini dodatno moraju biti u skladu sa članom 13. stav 7. ili članom 13. stav 8. ove uredbe.
Potkategorije brodskih motora iz stava 1. tač. 1), 2) i 3) ovog člana date su u Prilogu 1 - Potkategorije brodskih motora, koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
III NAČIN I POSTUPAK PROVERE HOMOLOGACIJE BRODSKIH MOTORA
Homologaciju brodskih motora vrši Uprava za utvrđivanje sposobnosti brodova za plovidbu (u daljem tekstu: Uprava).
Provera identifikacionih brojeva
Uprava obezbeđuje da su identifikacioni brojevi u vezi s homologacijom tipa ispravno dodeljeni proizvođačima i da se koriste pre nego što se brodski motor s homologacijom tipa stavi na tržište ili postane dostupan na tržištu.
Radi provere identifikacionih brojeva proizvođač ili njegov zastupnik, na zahtev i bez odlaganja, pružaju Upravi sve potrebne informacije o kupcima, zajedno sa identifikacionim brojevima brodskih motora koji su prijavljeni kao proizvedeni.
Ako proizvođač ne može da dokaže usklađenost u vezi s propisanom oznakom, Uprava može povući homologaciju tipa koja je dodeljena za odgovarajući tip brodskog motora ili odgovarajuću porodicu brodskih motora.
Obaveštavanje privrednih subjekta
U periodu od pet godina od dana stavljanja na tržište brodskog motora privredni subjekti, na zahtev, obaveštavaju Upravu o:
1) svakom privrednom subjektu koji im je isporučio brodski motor;
2) svakom privrednom subjektu kome su isporučili brodski motor.
IV ZAHTEVI U ODNOSU NA STAVLJANJE NA TRŽIŠTE
Brodski motori iz člana 2. ove uredbe koji su ugrađeni u brodove unutrašnje plovidbe, odnosno druga plovila mogu da budu stavljeni na tržište ako je njihova homologacija izvršena u skladu sa ovom uredbom.
Na tržište se slobodno, bez ikakvih ograničenja stavljaju brodski motori koji emituju gasovite i čvrste zagađujuće materije, u skladu sa zahtevima propisanim ovom uredbom, kao i brodski motori čija konstrukcija i rad ispunjavaju zahteve propisane ovom uredbom.
V BITNI ZAHTEVI U ODNOSU NA EMISIJU GASOVA ZA HOMOLOGACIJU TIPA BRODSKOG MOTORA
Proizvođači obezbeđuju da su tipovi brodskih motora i porodice brodskih motora konstruisani, izrađeni i sastavljeni tako da je emisija gasova koju emituju u skladu sa zahtevima propisanim ovom uredbom.
Ako u skladu s parametrima kojima se definiše porodica brodskih motora, jedna porodica brodskih motora obuhvata više od jednog raspona snage, osnovni brodski motor (za potrebe homologacije tipa) i svi tipovi brodskih motora iste porodice (za potrebe usklađenosti proizvodnje) s obzirom na raspone snage koji se primenjuju treba da:
1) ispunjavaju najstrože granične vrednosti emisije;
2) se ispituju upotrebom ispitnih ciklusa koji odgovaraju najstrožim graničnim vrednostima emisije.
Emisije izduvnih gasova tipova brodskih motora i porodica brodskih motora mere se na osnovu ispitnih ciklusa iz čl. 13. i 14. ove uredbe.
Tipovi brodskih motora i porodice brodskih motora konstruišu se i opremaju metodama kontrole emisija tako da se spreče nedozvoljene emisije.
Proizvođači Upravi podnose poseban zahtev za homologaciju tipa za svaki tip brodskih motora ili svaku porodicu brodskih motora, a svakom zahtevu prilaže se opisna dokumentacija.
Proizvođači tehničkoj službi za sprovođenje ispitivanja za homologaciju tipa stavljaju na raspolaganje brodski motor koji je u skladu s tipom brodskog motora ili sa porodicom brodskih motora, sa karakteristikama osnovnog brodskog motora opisanim u opisnoj dokumentaciji.
Ako Uprava utvrdi da podneti zahtev za homologaciju tipa porodice brodskih motora, s obzirom na odabrani osnovni brodski motor iz stava 2. ovog člana, ne predstavlja u potpunosti porodicu brodskih motora opisanu u opisnoj dokumentaciji, proizvođači stavljaju na raspolaganje alternativni i, ako je to potrebno, dodatni osnovni brodski motor koji Uprava smatra reprezentativnim za porodicu brodskih motora.
Podnosilac zahteva dostavlja Upravi:
1) popis referentnih goriva;
2) podatke, nacrte, fotografije i druge informacije koje se odnose na tip brodskog motora ili osnovni brodski motor.
Ispitivanja koja se zahtevaju za homologaciju tipa
Usklađenost sa odredbama ove uredbe dokazuje se odgovarajućim ispitivanjima koja sprovode imenovane tehničke službe. Merni i ispitni postupci i posebna oprema i alati za sprovođenje tih ispitivanja utvrđeni su u članu 14. ove uredbe.
Proizvođač Upravi stavlja na raspolaganje brodske motore za sprovođenje zahtevanih ispitivanja.
Zahtevana ispitivanja sprovode se na brodskim motorima koji su reprezentativni za tip brodskih motora ili osnovni brodski motor porodice brodskih motora koje treba homologovati. Izuzetno, može se izabrati brodski motor koji nije reprezentativan za tip brodskih motora ili za osnovni brodski motor porodice brodskih motora koje treba homologovati, koji sadrži određeni broj najnepovoljnijih svojstava s obzirom na zahtevani nivo sposobnosti. Metode virtuelnog ispitivanja mogu se primeniti kao pomoć u donošenju odluka tokom izbornog postupka.
Za potrebe sprovođenja ispitivanja homologacije tipa ispitni ciklusi koji se primenjuju dati su u Prilogu 2 - Stacionarni ispitni ciklusi (NRSC), koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo. Ispitni ciklusi koji se primenjuju na svaki tip brodskih motora obuhvaćen homologacijom tipa navode se u opisnoj dokumentaciji.
Brodski motor koji je reprezentativan za tip brodskih motora ili osnovni brodski motor porodice brodskih motora ili brodski motor odabran u skladu sa stavom 3. ovog člana ispituje se na dinamometru uz upotrebu primenjivog stacionarnog ispitnog ciklusa iz Priloga 2. ove uredbe. Proizvođač može odabrati hoće li se ispitivanje sprovesti primenom metode diskretnog načina rada ili metode ispitivanja modalnih ciklusa s prelazima. Osim u slučajevima iz st. 7. i 8. ovog člana, brodski motor promenljive brzine određene kategorije koji se upotrebljava za rad pri stalnoj brzini u istoj kategoriji ne ispituje se uz upotrebu primenjivog stacionarnog ispitnog ciklusa pri stalnoj brzini.
U slučaju brodskih motora stalne brzine s regulatorom koji se može nameštati na drugu brzinu obrtanja, zahtevi iz stava 5. ovog člana moraju biti ispunjeni pri svakoj stalnoj brzini koja se primenjuje, a u opisnoj dokumentaciji se navode brzine obrtanja koje se primenjuju za svaki tip brodskih motora.
U slučaju brodskih motora kategorije IWP namenjenih za upotrebu pri radu uz promenjivu brzinu i pri radu uz stalnu brzinu, zahtevi iz stava 5. ovog člana moraju biti ispunjeni zasebno za svaki stacionarni ispitni ciklus koji se primenjuje, a u opisnoj dokumentaciji navodi se svaki stacionarni ispitni ciklus za koji su ti zahtevi ispunjeni.
U slučaju brodskog motora kategorije IWP namenjenog za upotrebu umesto brodskog motora kategorije IWA u skladu sa članom 5. stav 2. ove uredbe zahtevi iz stava 5. ovog člana moraju biti ispunjeni za svaki stacionarni ispitni ciklus koji se primenjuje, naveden u tabelama 2. i 3. Priloga 2. ove uredbe, a u opisnoj dokumentaciji se navodi svaki stacionarni ispitni ciklus za koji su ti zahtevi ispunjeni.
Brodski motori promenjive brzine kategorije NRE neto snage 19 kW ili veće, ali ne veće od 560 kW, pored zahteva iz stava 5. ovog člana, ispituju se i na dinamometru uz upotrebu dinamičkog ispitnog ciklusa iz tabele 4. Priloga 2. ove uredbe.
Sprovođenje merenja i ispitivanja za homologaciju tipa
Konačni rezultati ispitivanja emisija izduvnih gasova za brodske motore na koje se primenjuje ova uredba izračunavaju se primenom rezultata laboratorijskog ispitivanja:
1) emisija gasova iz kućišta brodskih motora iz stava 4. ovog člana;
2) svih potrebnih faktora prilagođavanja iz stava 4. ovog člana za brodski motor koji ima sistem naknadne obrade izduvnih gasova s regeneracijom;
3) za sve brodske motore - faktora pogoršanja primerenih perioda trajnosti emisija iz Priloga 3 - Period trajnosti emisije EDP, koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Ispitivanje usklađenosti tipa brodskih motora ili porodice brodskih motora u skladu sa zahtevima propisanom ovom uredbom u odnosu na emisiju izduvnih gasova sprovodi se upotrebom referentnih goriva (ili kombinacija goriva):
1) bezolovni motorni benzini;
2) gasna ulja (evro dizel, dizel gorivo gasno ulje 0,1 i gasno ulje ekstra lako evro el);
3) prirodni gas/biometan;
4) tečni naftni gas (TNG);
5) etanol.
Tip brodskih motora ili porodica brodskih motora treba da ispunjavaju ograničenja emisija izduvnih gasova iz ove uredbe u odnosu na sva ostala goriva, smeše goriva ili emulzije goriva koje je proizvođač uključio u zahtev za homologaciju tipa i opisao ih u opisnoj dokumentaciji.
Tehnički zahtevi prilikom merenja i ispitivanja moraju biti ispunjeni za:
1) uređaje i postupke za sprovođenja ispitivanja;
2) uređaje i postupke za merenje emisija i uzimanje uzoraka emisija;
3) metode za evaluaciju podataka i proračune;
4) metode za određivanje faktora pogoršanja;
5) brodske motore kategorija NRE, IWP i IWA koji su u skladu s ograničenjima emisija V stepena graničnih vrednosti emisije izduvnih gasova iz Priloga 4 - Granične vrednosti emisija izduvnih gasova, koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo:
(1) emisija gasova iz kućišta brodskih motora;
(2) stalne ili neučestale regeneracije sistema za naknadnu obradu izduvnih gasova;
6) elektronski upravljane brodske motore u kategorijama NRE, IWP i IWA koji su u skladu s ograničenjima emisija V stepena iz Priloga 3. ove uredbe i elektronskim upravljanjem se upotrebljavaju i za određivanje količine i za određivanje vremena ubrizgavanja goriva ili u kojima se elektronskim upravljanjem vrši uključivanje, isključivanje ili prilagođavanje sistema za kontrolu emisija koji se upotrebljava za smanjenje oksida azota:
(1) načini kontrole emisija, uključujući dokumentaciju potrebnu za prikaz tih načina;
(2) kontrolne mere oksida azota, uključujući metodu koja se primenjuje za prikaz tih kontrolnih mera;
(3) područje koje je povezano s relevantnim stacionarnim ispitnim ciklusom unutar kojeg se kontroliše nivo do koje emisije smeju da pređu ograničenja emisija iz Priloga 2. ove uredbe;
(4) izbor dodatnih mernih tačaka koji sprovodi tehnička služba tokom ispitivanja emisija na ispitnom stolu.
Dodeljivanje homologacije tipa
Uprava dodeljuje homologaciju tipa tipovima brodskih motora ili porodicama brodskih motora koji su u skladu sa podacima u pratećoj dokumentaciji i zahtevima ove uredbe.
Uprava sastavlja prateću dokumentaciju koju čine opisna dokumentacija s priloženim ispitnim izveštajem i svim ostalim dokumentima koje opisnoj dokumentaciji doda tehnička služba ili Uprava sačini tokom obavljanja postupka.
Sadržina prateće dokumentacije obezbeđuje da se jasno identifikuju dokumenta za praćenje redosleda uzastopnih koraka u upravljanju homologacijom tipa, a naročito datumi izmena.
Uprava izdaje sertifikat o homologaciji za homologovane tipove brodskih motora ili porodice brodskih motora, koji sadrži opisnu dokumentaciju i ispitne izveštaje.
Uprava čuva prateću dokumentacije tokom perioda od najmanje 25 godina posle prestanka važenja homologacije tipa.
VII IZMENE I VAŽENJE HOMOLOGACIJE TIPA
Proizvođač bez odlaganja obaveštava Upravu o svakoj promeni podataka u opisnoj dokumentaciji.
U slučaju promene podataka u opisnoj dokumentaciji primenjuju se postupci iz člana 17. ove uredbe.
Uprava može da dodeli novu homologaciju tipa.
Zahtev za izmenu homologacije tipa podnosi se Upravi.
Ako Uprava utvrdi da zbog izmene treba ponoviti ispitivanja, ona o tome obaveštava proizvođača.
Postupci iz člana 17. ove uredbe primenjuju se ako Uprava utvrdi da su zahtevi za homologaciju tipa i dalje ispunjeni.
U slučaju izmene homologacije tipa, Uprava bez odlaganja menja odgovarajuće stranice opisne dokumentacije, pri čemu svaku od njih označava tako da je jasno vidljiva priroda izmene, navodi datum izmene i uključuje izmenjeno uputstvo opisne dokumentacije.
Proširenje je vrsta izmene zabeleženih podataka u opisnoj dokumentaciji tako da:
1) su potrebna dalja ispitivanja;
2) je izmenjen bilo koji podatak iz sertifikata o homologaciji tipa, osim njegovih priloga;
3) se na homologovani tip brodskih motora ili homologovanu porodicu brodskih motora primenjuje zahtev propisan ovom uredbom.
U slučaju proširenja Uprava donosi ažurirani sertifikat o homologaciji tipa označen brojem proširenja, koji je uvećan u skladu s brojem prethodno dodeljenih uzastopnih proširenja, a na sertifikatu o homologaciji tipa navodi se razlog proširenja i datum proširenja.
Prilikom svake izmene stranica opisne dokumentacije ili izrade prečišćene ažurirane verzije tih stranica na odgovarajući način, menja se uputstvo opisne dokumentacije priloženo sertifikatu o homologaciji tipa tako da se u njemu navodi datum najnovijeg proširenja ili izmene ili datum najnovije prečišćene ažurirane verzije.
Nije potrebna izmena homologacije tipa brodskih motora ili porodice brodskih motora ako je zahtev iz stava 2. tačka 3) ovog člana tehnički neodgovarajući za taj tip brodskih motora ili tu porodicu brodskih motora s obzirom na vrednosti njihovih emisija.
U slučaju izmene homologacije tipa Uprava podnosiocu zahteva izdaje izmenjene dokumente ili ažuriranu verziju, uključujući izmenjeno uputstvo uz opisnu dokumentaciju iz člana 17. stav 2. ove uredbe.
U slučaju proširenja homologacije tipa, Uprava podnosiocu zahteva izdaje ažurirani sertifikat o homologaciji tipa iz člana 15. stav 4. ove uredbe, uključujući njegove priloge i uputstvo uz opisnu dokumentaciju.
Homologacija tipa brodskih motora prestaje da važi ako:
1) se na homologovani tip brodskih motora ili porodicu brodskih motora, za stavljanje na tržište primenjuju novi zahtevi, a homologaciju tipa nije moguće izmeniti;
2) se obustavi proizvodnja homologovanog tipa brodskih motora ili homologovane porodice brodskih motora.
Ako uslovi za važenje homologacije tipa više nisu zadovoljeni u odnosu na jedan određeni tip brodskih motora iz porodice brodskih motora, homologacija tipa te porodice brodskih motora postaje nevažeća samo za određeni tip brodskih motora.
Proizvođač obaveštava Upravu ako obustavi proizvodnju određenog tipa brodskih motora ili porodice brodskih motora, ili ako homologacija određenog tipa brodskih motora ili porodice brodskih motora postane nevažeća.
Izjava o usklađenosti se prilaže brodskim motorima koji se stavljaju na tržište, a namenjeni su za vojne svrhe ili za ugradnju u pokretne brodske motore koji se upotrebljavaju isključivo za spuštanje i podizanje čamaca za spasavanje službi spasavanja.
U izjavi o usklađenosti navode se svojstva i ograničenja koja se primenjuju na brodski motor.
U periodu od deset godina od datuma proizvodnje izdaje se duplikat izjave o usklađenosti na kojoj je vidljiva naznaka "duplikat".
Proizvođač na svaki brodski motor proizveden u skladu sa homologovanim tipom postavlja oznaku.
Oznaka sadrži dodatne podatke koji ukazuju da se na brodski motor ne primenjuju odredbe ove uredbe zbog izvoza brodskih motora u zemlje koje nisu članice EU, ili da su brodski motori proizvedeni u Republici Srbiji ili državi članici EU, odnosno da su brodski motori namenjeni za vojne svrhe ili za ugradnju u pokretne brodske motore koji se upotrebljavaju isključivo za spuštanje i podizanje čamaca za spasavanje koje koriste službe spasavanja.
VIII IZVEŠTAVANJE O PROIZVODNJI I PROVERA
Obaveze proizvođača u pogledu izveštavanja o proizvodnji
Proizvođač podnosi Upravi popis koji sadrži broj brodskih motora za svaki tip brodskih motora i potkategoriju brodskih motora koji su u skladu s ovom uredbom i usklađeni sa homologacijom tipa proizvedeni od podnošenja poslednjeg izveštaja o proizvodnji ili od dana početka primene ove uredbe.
Popis iz stava 1. ovog člana podnosi se u roku od 45 dana od završetka svake kalendarske godine.
Na popisu iz stava 1. ovog člana navode se identifikacioni brojevi sa odgovarajućim tipovima brodskih motora i porodicama brodskih motora i brojevima homologacije tipa, ako nisu identifikovani sistemom kodiranja brodskih motora.
Na popisu iz stava 1. ovog člana navodi se svaki slučaj u kojem proizvođač prestaje da proizvodi homologovani tip brodskih motora ili homologovanu porodicu brodskih motora.
Provera usaglašenosti u proizvodnji
Uprava proverava primenu odgovarajućih postupaka kojima se obezbeđuje da proizvedeni brodski motori budu usaglašeni sa homologovanim tipom brodskih motora.
Uprava proverava da li su izjave proizvođača o usklađenosti u skladu s članom 20. ove uredbe u odnosu na homologaciju tipa.
Uprava može, u cilju provere usaglašenosti brodskih motora s homologovanim tipom, sprovesti provere ili ispitivanja koja su potrebna za homologaciju tipa na uzorcima uzetim u prostorijama i proizvodnim pogonima proizvođača.
Ako Uprava utvrdi da se utvrđeni postupci u proizvodnji ne primenjuju, da znatno odstupaju od utvrđenih postupaka, da su prestali da se primenjuju ili da više nisu odgovarajući iako se proizvodnja nastavlja, preduzima mere radi pravilnog sprovođenja postupka za usaglašenost proizvodnje ili povlači homologaciju tipa.
Stavljanje na tržište Republike Srbije brodskih motora iz člana 2. ove uredbe, koji ispunjavaju zahteve propisane ovom uredbom, a na koje je stavljena oznaka usklađenosti, može se ograničiti ili zabraniti u skladu sa zakonom kojim se uređuju tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanje usaglašenosti.
IX IMENOVANJE TEHNIČKIH SLUŽBI
Tehnička služba ima svojstvo pravnog lica.
Tehnička služba je privredni subjekt koji je nezavisan od postupka konstruisanja, proizvodnje, isporuke ili održavanja brodskih motora koji ocenjuje.
Izuzetno, tehnička služba koja zastupa drugog privrednog subjekta koji učestvuje u postupku konstruisanja, proizvodnje, isporuke ili održavanja brodskih motora koji se ocenjuje, ako dokaže svoju nezavisnost i nepostojanje sukoba interesa, smatra se nezavisnom u skladu sa odredbom stava 2. ovog člana.
Tehničku službu imenuje Uprava ako ispunjava sledeće uslove, i to da:
1) direktor, članovi organa upravljanja, rukovodioci, kao i zaposleni i druga angažovana lica (daljem tekstu: zaposleni) tehničke službe koja su odgovorna za obavljanje delatnosti u skladu sa ovom uredbom nisu projektanti, proizvođači, dobavljači ili serviseri brodskih motora, da nemaju privatni interes koji utiče, može da utiče ili izgleda kao da utiče na njihovo postupanje u obavljanju poslova njihovog radnog mesta, na način koji ugrožava delatnost za koju se tehnička služba imenuje;
2) aktivnosti kooperanata koje angažuje ne utiču na poverljivost, objektivnost ili nepristrasnost za delatnost za koju se tehnička služba imenuje;
3) obavlja delatnost za koju se imenuje sa najvišim stepenom profesionalnog integriteta i tehničke sposobnosti koja se zahteva u određenom postupku, da su zaposleni nezavisni od pritisaka i uticaja, posebno finansijskih pritisaka, koji bi mogli uticati na odluke ili na rezultate ocenjivanja, ako pritiske i uticaje vrše lica koja su zainteresovana za rezultate ispitivanja;
4) ima zaposlene koji imaju odgovarajuće stručno i tehničko obrazovanje i iskustva za obavljanje pojedinih zadataka;
5) ima odgovarajući opšti akt kojim se uređuju opisi postupaka za obavljanje delatnosti za koju se imenuje, a kojima se obezbeđuje transparentnost tih postupaka i mogućnost njihovog ponavljanja;
6) ima opšti akt kojim su utvrđeni postupci za obavljanje delatnosti prema složenosti brodskih motora;
7) ima sredstva, prostorije i opremu za obavljanje sprovođenja ispitivanja za homologaciju tipa brodskih motora;
8) ima zaključen ugovor o osiguranju od odgovornosti za štetu koju može pričiniti svojom delatnošću, osim ako Uprava vrši poslove tehničke službe;
9) zaposleni u tehničkoj službi čuvaju profesionalnu tajnu u vezi sa svim informacijama dobijenim prilikom obavljanja svojih zadataka u skladu sa ovom uredbom.
Tehnička služba uz saglasnost Uprave može da sklopi ugovor za obavljanje posebnih zadataka povezanih sa kategorijama delatnosti za koje se imenuje sa kooperantima koji ispunjavaju uslove iz stava 4. ovog člana, ako:
1) da pismenu izjavu da preuzima potpunu odgovornost za zadatke koje obavljaju njeni kooperanti, bez obzira na mesto njihovog poslovnog sedišta;
2) na odgovarajući način čuva dokumente koji se odnose na ocenjivanje sposobnosti kooperanata i zadataka koje su obavili.
Uprava imenuje tehničku službu za jednu ili više vrsta delatnosti, u zavisnosti od njihovih područja delovanja:
1) kategorija A - vršenje ispitivanja uređenih ovom uredbom u objektima koji pripadaju tim tehničkim službama;
2) kategorija B - kontrola ispitivanja uređenih ovom uredbom, kada se ta ispitivanja sprovode u objektima proizvođača ili treće strane;
3) kategorija V - redovno ocenjivanje i praćenje postupaka proizvođača za osiguranje usklađenosti proizvodnje;
4) kategorija G - kontrola ili sprovođenje ispitivanja ili kontrola za osiguranje usklađenosti proizvodnje.
Uprava može obavljati poslove tehničke službe za jednu ili više vrsta delatnosti iz stava 6. ovog člana.
Usklađenost sa propisima Evropske unije
Ova uredba je usklađena sa svim načelima i bitnim zahtevima iz Uredbe (EU) 2016/1628 Evropskog parlamenta i Saveta od 20. septembra 2016. godine o zahtevima koji se odnose na ograničenje emisije gasovitih i čvrstih materija i homologaciji tipa za brodske motore sa unutrašnjim sagorevanjem za nedrumske pokretne mašine.
Novčanom kaznom od 100.000 do 2.000.000 dinara kazniće se za prekršaj privredno društvo ili drugo pravno lice ako:
1) podnese netačni popis referentnih goriva (član 12. stav 1. tačka 1);
2) podnese netačne podatke, nacrte, fotografije i druge informacije koje se odnose na tip brodskih motora ili osnovni brodski motor (član 12. stav 1. tačka 2).
Za radnje iz stava 1. ovog člana kazniće se za prekršaj odgovorno lice u privrednom društvu ili drugom pravnom licu novčanom kaznom od 5.000 do 150.000 dinara.
Danom stupanja na snagu ove uredbe prestaje da važi Uredba o brodskim pogonskim mašinama ("Službeni glasnik RS", broj 38/19).
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjuje se od 31. decembra 2024. godine.
Priloge 1-4, koji su sastavni deo ovog pravilnika, objavljene u "Sl. glasniku RS", br. 25/2023, možete pogledati OVDE