UREDBAO PROGLAŠENJU SPOMENIKA PRIRODE "DUBOČKA PEĆINA - GAURA MARE"("Sl. glasnik RS", br. 52/2023) |
Geomorfološki fenomen, Dubočka pećina - Gaura Mare predstavlja speleološki objekat tipa rečnih tunelskih pećina prohodnih od ponorskog do vrelskog dela, koja se nalazi u istočnoj Srbiji na teritoriji opštine Kučevo, u ataru sela Duboka, stavlja se pod zaštitu kao Spomenik prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare" i svrstava se u II kategoriju zaštite kao prirodno dobro od regionalnog, odnosno velikog značaja (u daljem tekstu: Spomenik prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare").
Područje Spomenika prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare" stavlja se pod zaštitu radi očuvanja njegovih, u izvornom obliku očuvanih, osnovnih vrednosti značajnih za širi region, kao jedinstveni oblik podzemne kraške morfologije istočne Srbije, sa značajnim biološkim diverzitetom flore i faune koji čini jedinstveni prirodni okvir ovog zaštićenog područja.
Spomenik prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare" predstavlja prostran horizontalan, vijugav, relativno razgranat kanal, ukupne dužine 2.734 m. Ovaj speleološki objekat hidrološki je aktivan i morfogenetski pripada tipu rečnih, tunelskih pećina prohodnih od ponorskog do vrelskog dela. Morfološke celine su Glavni kanal, Glinoviti i Rusaljkin kanal i više kraćih bočnih kanala. Pećina je nastala u zoni osamljenog i fluvio krasa prostora morfološke celine Dubočke rudine (514 m) i sliva Ponorske reke desne pritoke Dubočke reke i predstavlja hidrogeološki aktivan podzemni kanal. Kroz donji nivo pećine protiče povremeni tok od ponora Bejka (drugi ulaz u pećinu) u selu Radenka do velikog, glavnog ulaza u selu Duboka. U povodnju tok protiče čitavom dužinom donjeg kanala i na glavnom ulazu ističe reka.
Dubočka pećina je stanište 25 vrsta artropodske faune od kojih su četiri nove vrste za Republiku Srbiju (Lesteva (s.str.) monticola, Ocalea (s. str.) badia, Brachygluta fossulata, Clambus nigrellus), nalaz troglobiontskog gujinog češlja, V. troglobius i kolonije pet slepih miševa (Rhinolophus ferrumequinum, Rhinolophus hipposideros, Rhinolophus euryale, Myotis sp. (myotis-blythii), Miniopterus schreibersii).
Spomenik prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare" nalazi se na području teritorije opštine Kučevo, i obuhvata katastarske opštine: KO Duboka i KO Radenka, ukupne površine od 16 ha 0 a 41 m², od čega je od ukupne površine 12 ha 83 a 41,3 m² (80,20%) u privatnoj svojini, 3 ha 05 a 60.65 m² (19,09%) u državnoj svojini i 11 a 39,02 m² (0,71%) u javnoj svojini.
Opis granice i grafički prikaz Spomenika prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare" dati su Prilogu - Opis granice i grafički prikaz Spomenika prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare", koji su odštampani uz ovu uredbu i čine njen sastavni deo.
Na području Spomenika prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare", utvrđuju se režimi zaštite II stepena.
Na području Spomenika prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena sprovodi se aktivna zaštita radi očuvanja i unapređenja prirodnih vrednosti, posebno kroz mere upravljanja populacijama divljih biljaka i životinja, održanje i poboljšanje uslova u prirodnim staništima i tradicionalno korišćenje prirodnih resursa.
Osim zabrane radova i aktivnosti, koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode, u režimu zaštite IІ stepena zabranjuje se i:
1) ulazak u pećinu bez odgovarajuće dozvole i pratnje upravljača;
2) lomljenje, iznošenje i oštećivanje pećinskog nakita na bilo koji drugi način;
3) otvaranje novih ulaza;
4) hvatanje, ubijanje i svako uznemiravanje pećinske faune, posebno slepih miševa;
5) sakupljanje primeraka pećinske faune, osim u naučne svrhe;
6) uzimanje fosila i arheoloških artefakata, osim u naučne svrhe;
7) sve druge aktivnosti unutar pećine koje na bilo koji način mogu ugroziti ili oštetiti njene temeljne (i sve druge) vrednosti;
8) eksploatacija mineralnih sirovina na celom području;
9) primarna prerada i predkoncentracija mineralnih sirovina na celom području;
10) deponovanje primarnih i sekundarnih jalovina, industrijskog i drugog otpada i viškova zemlje sa otkopa na zaštićenom području i njegovoj neposrednoj blizini;
11) izgradnja industrijskih, infrastrukturnih, privrednih, hidrotehničkih i drugih objekata;
12) rukovanje otrovnim hemijskim materijama, naftnim derivatima i drugim opasnim i štetnim materijama;
13) gradnja privrednih, vikend i drugih objekata;
14) svaka promena postojeće morfologije terena i vodotoka;
15) izvođenje zemljanih, građevinskih i drugih radova kojima se može oštetiti, poremetiti ili ugroziti zaštićeno prirodno dobro i njegova okolina;
16) kaptiranje izvora, izgradnja vodozahvata i dubokih bušotina, koje bi mogle imati uticaja na nivo podzemnih voda u karstnom sistemu pećine, osim za potrebe pojedinačnih domaćinstava;
17) uništavanje šumskih kompleksa i čista seča šuma koja nije planirana kao redovan vid obnavljanja šuma osim u slučajevima propisanim zakonom;
18) preoravanje prirodnih livada i pašnjaka, krčenje vegetacije i obavljanje drugih radnji na mestima i na način koji mogu izazvati procese jake vodne erozije i nepovoljne promene predela;
19) svi radovi kojima se mogu narušiti estetske i ambijentalne vrednosti zaštićenog prostora i pogoršati karakteristike njegove primarne vrednosti;
20) uznemiravanje ptica i sakupljanje jaja;
21) unos alohtonih vrsta biljaka i životinja;
22) ribolov.
Radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) postavljanje mostića preko Cvijićevog vira na ulaznom delu pećine;
2) postavljanje gelendera, merdevina ili stepenica na kaskadi slapa i drugim mestima na kojima je to neophodno;
3) uređenje i uobličavanje prostora u zoni ulaza u pećinu;
4) krčenje žbunaste vegetacije neposredno ispred ulaza u pećine u cilju i meri da se omogući pristup objektima;
5) izgradnju objekata i izvođenje radova, odnosno infrastrukturno opremanje, samo u funkciji prezentacije i zaštite zaštićenog područja, kao i uređenje saobraćajnica i prihvatnih površina;
6) izgradnju stambenih, ekonomskih i pomoćnih objekata poljoprivrednih domaćinstava i njima pripadajućih objekata distributivne elektroenergetske infrastrukture;
7) rekonstrukciju, dogradnju i izgradnju objekata distributivnog sistema električne energije.
Spomenik prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare", poverava se na upravljanje Udruženju građana "Dubočke staze" (u daljem tekstu: Upravljač).
U obavljanju zakonom utvrđenih poslova upravljanja zaštićenim područjem, Upravljač je ovlašćen i dužan naročito da: organizuje čuvarsku službu; obeleži zaštićeno područje i područje zaštitne zone; donese plan upravljanja, godišnji program upravljanja i akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi; vodi evidencije o prirodnim vrednostima i ljudskim aktivnostima; obaveštava korisnike zaštićenog područja i zaštitne zone o mogućnostima za obavljanje radova i aktivnosti; učestvuje u postupku utvrđivanja naknade za uskraćivanje ili ograničavanje prava korišćenja; izdaje saglasnosti i odobrenja; prati stanje i vodi evidencije o prirodnim vrednostima, nepokretnostima i ljudskim aktivnostima; utvrđuje i naplaćuje naknade za korišćenje zaštićenog područja.
Očuvanje, unapređenje, održivo korišćenje i prikazivanje prirodnih i drugih vrednosti Spomenik prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare", sprovodi se prema planu upravljanja koji donosi Upravljač na period od deset godina (u daljem tekstu: Plan upravljanja), sa sadržinom i na način propisan zakonom kojim se uređuje zaštita prirode.
Plan upravljanja sadrži ciljeve i prioritetne zadatke očuvanja povoljnog stanja zaštitne zone, kao i preventivne mere zaštite od požara u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita od požara i propisima donetim na osnovu tog zakona.
Plan upravljanja Upravljač donosi i dostavlja ministarstvu nadležnom za poslove zaštite prirode (u daljem tekstu: Ministarstvo) najkasnije u roku od deset meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
U postupku davanja saglasnosti na Plan upravljanja, Ministarstvo pribavlja mišljenja ministarstava nadležnih za poslove nauke, prosvete, turizma, prostornog planiranja, vodoprivrede, rudarstva, poljoprivrede, šumarstva i finansija.
Upravljač je dužan da jednom u tri godine analizira sprovođenje Plana upravljanja i ostvarene rezultate i po potrebi izvrši njegovu reviziju.
Do donošenja Plana upravljanja, Upravljač vrši poslove na osnovu godišnjeg programa upravljanja, koji je dužan da donese i dostavi Ministarstvu na saglasnost u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Godišnji program upravljanja iz stava 6. ovog člana sadrži naročito: sažet prikaz prirodnih i drugih vrednosti zaštićenog područja, ciljeve zaštite i održivog korišćenja, mogućnosti i ograničenja za njihovo ostvarivanje; detaljan prikaz godišnjih zadataka na čuvanju, održavanju, unapređenju, prikazivanju i održivom korišćenju zaštićenog područja za potrebe nauke, obrazovanja, rekreacije i turizma i ukupnog socio-ekonomskog razvoja; prikaz konkretnih poslova na izradi i donošenju upravljačkih dokumenata, prvenstveno Plana upravljanja, akta o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi i akta o naknadi za korišćenje zaštićenog područja; prikaz zadataka na obeležavanju zaštićenog područja, zasnivanju informacionog sistema i protivpožarnoj zaštiti; prikaz subjekata i organizacionih i materijalnih uslova za izvršenja programa, visine i izvora potrebnih finansijskih sredstava.
Upravljač je dužan da obezbedi sprovođenje režima zaštite, odnosno unutrašnji red i čuvanje zaštićenog područja u skladu sa pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi koji donosi uz saglasnost Ministarstva u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
U okviru sadržine propisane Zakonom o zaštiti prirode, pravilnikom iz stava 1. ovog člana bliže se utvrđuju zabranjeni radovi i aktivnosti, kao i pravila i uslovi obavljanja radova i aktivnosti koji su dopušteni na području Spomenik prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare".
Pravilnik iz stava 1. ovog člana objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Upravljač je dužan da na propisan način obeleži Spomenik prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare", njegove spoljne granice najkasnije u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Upravljač je dužan da u saradnji sa Republičkim geodetskim zavodom i Zavodom za zaštitu prirode Srbije, izvrši identifikaciju granica Spomenika prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare", na terenu, digitalnoj ortofoto karti i katastarskom planu, u roku od 12 meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Upravljač će u roku od dve godine od dana stupanja na snagu ove uredbe izraditi softversko rešenje o prirodnim i stvorenim vrednostima, nepokretnostima, aktivnostima i drugim podacima od značaja za upravljanje Spomenikom prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare".
Visinu naknade za korišćenje Spomenika prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare", svojim aktom utvrđuje upravljač, u skladu sa zakonom kojim se uređuju naknade za korišćenje javnih dobara.
Upravljač je dužan da u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe, formira Savet korisnika u cilju međusobne saradnje i obezbeđivanja interesa lokalnog stanovništva i drugih korisnika zaštićenog područja.
Zabrane i ograničenja propisane ovom uredbom, ne odnose se na vojne objekte, komplekse, instalacije i pristupne puteve, koji su izgrađeni ili se planiraju graditi za potrebe Vojske Srbije, kao i aktivnosti koje Vojska Srbije izvodi ili će izvoditi za potrebe odbrane Republike Srbije.
Sredstva za sprovođenje Plana upravljanja Spomenika prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare", obezbeđuju se iz budžeta Republike Srbije, od naknade za korišćenje zaštićenog područja, prihoda ostvarenih obavljanjem delatnosti Upravljača i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Planski dokumenti, planovi, programi i osnove iz oblasti šumarstva, lovstva, upravljanja ribljim fondom, vodoprivrede, poljoprivrede i turizma i drugi programi i planovi koji se odnose na korišćenje prirodnih resursa i prostora u zaštićenom području Spomenika prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare", usaglasiće se sa Prostornim planom Republike Srbije, ovom uredbom i Planom upravljanja iz člana 7. ove uredbe.
Planski dokumenti, planovi, programi i osnove iz stava 1. ovog člana, donose se uz prethodnu saglasnost ministra nadležnog za poslove zaštite životne sredine.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
OPIS GRANICA SPOMENIKA PRIRODE "DUBOČKA PEĆINA - GAURA MARE"
Granice Spomenika prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare" u režimu zaštite II stepena
Granica Spomenika prirode "Dubočka pećina - Gaura Mare" počinje na međi KO Duboka i KO Radenka kod potoka Ponor, u KO Duboka, k.p. broj 1096 u tački H-561033,401, U-4934028,105, ide u pravcu istoka obuhvatajući k.p. broj 1096, skreće na zapad do međe KO Duboka i KO Radenka. Ulazi u KO Radenka k.p. broj 8321/5. Granica se spušta jugo-zapadno do međe KO Radenka i KO Duboka, ulazi u KO Duboka, obuhvatajući k.p. br. 1090, 1091, 1088, 2078 koju seče u takama H-560975,388, U-4933826,068 i H-560974,896, U-4933816,718, dalje nastavlja obuhvatajući k.p. br. 2078, 2070, 2071, 2065, 2054, 2044 i 2050 koju seče u tačkama H-560933,979, U-4933380,606 i H-560933,579, U-4933378,077, dalje obuhvata k.p. broj 2053/2 i seče je u tačkama H-560933,579, U-4933378,077 i H-560941,939, U-4933361,060 i H-560944,503, U-4933355,474. Granica dalje obuhvata k.p. broj 2048, a zatim opet seče k.p. broj 2050 u tačkama H-560949,211, U-4933338,259 i H-560949,650, U-4933335,319. Granica dalje obuhvata k.p. br. 2045/1 i 2045/2 koju seče u tačkama H-560961,772, U-4933255,312 i H-560940,130, U-4933261,910, ulazi u k.p. broj 2045/1 i seče je u tačkama H-560940,130, U-4933261,910 i H-560919,187, U-4933244,064, k.p. broj 7827 seče u tačkama H-560917,157, U-4933230,048 i H-560912,979, U-4933231,408. Granica dalje obuhvata k.p. br. 2044, 2043, 2054, 2065, 2070, 1140/4, 1139, 1138, 1143, 1144 i 1135 koju seče u tačkama H-560818,519, U-4933980,646 i H-560822,188, U-4933981,246, granica ulazi u k.p. broj 1136, dolazi do međe KO Duboka i KO Radenka, ulazi u k.p. broj 7874 KO Radenka i seče je u tačkama H-560900,098, U-4933986,455. Granica dalje obuhvata k.p. 8321/5 i 8321/4, ponovo granicom k.p. broj 8321/5 ulazi u KO Radenka i dolazi do početne tačke kod potoka Ponor.
GRAFIČKI PRIKAZ
SPOMENIKA PRIRODE "DUBOČKA PEĆINA - GAURA MARE"
1:25000