ODLUKA O UTVRĐIVANJU DVORCA U SRPSKOJ CRNJI ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 50/2018 i 55/2023)

1. Dvorac u Srpskoj Crnji utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Dvorac u Srpskoj Crnji (u daljem tekstu: spomenik kulture) nalazi se na teritoriji opštine Nova Crnja, u selu Srpska Crnja, u Jakšićevom naselju bb, u javnoj svojini, na katastarskoj parceli broj 7212/1 KO Srpska Crnja, u javnoj svojini.

Spomenik kulture podignut je u periodu od 1941. do 1943. godine. Nalazi se pored glavnog puta koji vodi ka Rumuniji, na oko pola kilometra od graničnog prelaza. Okružen je parkovski uređenom površinom, na nekadašnjem imanju grofa Čekovića, a u neposrednoj blizini majura "Julija".

Spomenik kulture je izveden u eklektičkom maniru sa elementima klasicizma i baroka. Pravougaone je osnove i ima suteren, prizemlje, sprat i potkrovlje. Fasade su komponovane simetrično u odnosu na centralno postavljenu osu, a sa južne i severne strane postoje raskošno obrađeni portici sa terasama, koji predstavljaju dominantne arhitektonske akcente građevine. Na fasadi preovlađuju ravne površine sa prozorskim otvorima koji su jednostavni i bez ukrasa - u prizemlju pravougaoni, a na spratu završeni segmentnim lukom. Fasadna plastika je svedena na minimum i čine je jedino potkrovni venci, dok rustično rađena sokla u imitaciji kamena, vizuelno odvaja suteren od ostalog dela građevine.

Krov je četvorovodan i strm, pokriven biber crepom sa krovnim prozorima (badžama) i visokim dimnjacima.

U dvorac su ugrađeni kvalitetni materijali: stepeništa od ružičastog mermera, dekorativne ograde od kovanog gvožđa, prvoklasna stolarija od hrastovine, a enterijer je skoro u potpunosti očuvan i luksuzno opremljen - u salonu prizemlja je sačuvan kamin, drvena kasetirana tavanica, dvokrako hrastovo lučno stepenište sa ogradom od balustera, zatim mermerni pod u holovima i parket u salonima, vrata sa pervazima i očuvanom bravarijom i vitraži u holu prvog sprata.

Spomenik kulture je jedini dvorac na području Banata koji je podignut za vreme Drugog svetskog rata, a poslednji je u nizu dvoraca podignutih u Vojvodini, koji se grade u periodu od 18. veka do početka Drugog svetskog rata. Iako je u osnovi primenjen arhitektonski obrazac klasicističkog dvorca, koji je anahron u odnosu na vreme gradnje, arhitektonska vrednost spomenika kulture ogleda se u skladnim proporcijama, funkcionalno koncipiranoj prostornoj organizaciji i primeni vešto izvedenih zanatsko-umetničkih detalja. Akademski pedantno projektovan, jedan je od najbolje očuvanih dvoraca u Vojvodini.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarsku parcelu pod brojem 7213/1 KO Srpska Crnja, u javnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, originalnih materijala i funkcionalnih karakteristika;

2) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

4) zabrana prepravki, dogradnje, pregradnje i nadgradnje spomenika kulture;

5) zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama spomenika kulture;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) instaliranje gromobranskih uređaja i uređaja za zaštitu od požara;

8) korišćenje spomenika kulture kao reprezentativnog objekta, u skladu sa njegovom namenom i sadržajem.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojom namenom, volumenom gabarita po visini i obliku mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) na katastarskoj parceli broj 7213/1 KO Srpska Crnja, nije dozvoljena gradnja objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture;

3) zabrana izvođenja radova kojima se vrši promena oblika ili namene terena;

4) zabrana postavljanja dalekovoda, vazdušnih elektro i TT vodova preko zaštićenih parcela; njihovo vođenje izvršiti podzemnim kanalima, uz vraćanje terena u prvobitno stanje;

5) zabrana skladištenja štetnih materijala i stvaranja deponija;

6) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture;

7) obezbeđivanje odgovarajuće dekorativne rasvete spomenika kulture prema uslovima nadležne ustanove zaštite.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".