ODLUKA O UTVRĐIVANJU KUĆE VIDANOVIĆA U CRVENOM BREGU ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 71/2023)

1. Kuća Vidanovića u Crvenom Bregu utvrđuje se za spomenik kulture.

Kuća Vidanovića u Crvenom Bregu (u daljem tekstu: spomenik kulture) nalazi se na teritoriji opštine Bela Palanka, u selu Crveni Breg.

2. Spomenik kulture je prema porodičnom predanju 1900. godine sagradio pradeda današnjeg vlasnika, tada poznati zidar. Nalazi se u prostranom i uređenom dvorištu sa pomoćnim objektima: plevnjom, kazanicom, ambarom, košem i novijom kućom iz 1924. godine. Kuća je podužno postavljena na pad terena, pravougaone je osnove i delom nad podrumom. Spomenik kulture je podignut delom na niskom, a delom na visokom temelju od lomljenog kamena u blatnom malteru. Zidovi stambenog dela su građeni u bondručnoj konstrikciji sa ispunom od pleteri sa blatnim malterom i delom od kovanica. Prostorna organizacija je izvorno trodelna sa kućom ("ižom"), malom sobom ("sopčetom") i velikom sobom ("golemom sobom"). Podovi su u svim prostorijama betonirani, tavanica je u "iži" od dasaka, a po sobama od kolenike. Krov je četvoroslivan, blagog nagiba sa naglašenom strehom i pokriven prvobitno ćeramidom. Na kući dominiraju tremovi sa lucima. Dužinom cele severne fasade i polovinom zapadne fasade stambenog dela je trem ("divana") sa lucima. Ispod ovog trema, na severnoj fasadi, a ispred ulaza u podrum je podtrem sa lucima.

Spomenik kulture je u zadovoljavajućem stanju.

3. Granica spomenika kulture kreće se spoljnim ivicama katastarske parcele br. 1849 KO Crveni Breg, u privatnoj svojini.

Granica zaštićena okolina spomenika kulture se kreće spoljnim ivicama katastarskih parcela br. 1845, 1846, 1847, 1848, 1850, 1851, 1852/1, 1867, 1868 sve KO Crveni Breg, sve u privatnoj svojini.

4. Spomenik kulture je u vlasništvu više lica.

Zaštićena okolina spomenika kulture je u vlasništvu više lica.

5. Kuća Vidanovića je redak primer tipa moravske kuće zbog veličine, skladnih proporcija, položaja tremova i načina gradnje. Arhitektonska vrednost se ogleda u veštoj primeni tradicionalnih konstrukcija i prirodnih materijala, a posebnu vrednost kući daju prostrani tremovi sa lucima na spratu i u prizemlju. Broj lukova na kući je ukazivao na statusni simbol i bogatstvo porodice, a trem je predstavljao i napredak u kulturi stanovanja. Spomenik kulture poseduje arhitektonske, estetske i kulturološke vrednosti koje treba čuvati. On svedoči o društvenim vrednostima vremena kada je nastao, estetskim potrebama vlasnika i predstavlja vredan primer narodnog graditeljstva Srbije na prelazu iz 19. u 20. vek.

6. Kategorija spomenika kulture je kulturno dobro (kulturno dobro III kategorije).

7. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture i to:

1) Bliži uslovi čuvanja, održavanja i korišćenja kulturnog dobra:

- očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture, enterijera, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, stilskih karakteristika, originalnih materijala i funkcionalnih karakteristika,

- ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture,

- vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem uz vraćanje terena u prvobitno stanje,

- očuvanje autentičnosti ambijenta sa svim prirodnim karakteristikama i specifičnostima;

2) Stručne i tehničke mere zaštite radi obezbeđivanja kulturnog dobra od propadanja, oštećenja, uništenja i krađe:

- zamena svih dotrajalih instalacija novim i instaliranje vatrodojavnih i gromobranskih uređaja,

- obezbeđenje pristupa zgradi iz svih pravaca, radi zaštite objekta od vatre,

- redovno i uredno održavanje neposredne okoline spomenika kulture;

3) Način obezbeđivanja korišćenja i dostupnosti kulturnog dobra javnosti:

- moguće je prilagoditi namenu spomenika kulture novoj funkciji koja neće narušiti njegova spomenička svojstva,

- dozvoljava se postavljanje informativne table sa podacima o kulturnom dobru;

4) Ograničenja i zabrane u pogledu raspolaganja kulturnim dobrom i njegove upotrebe, u skladu sa zakonom.

5) Ograničenja, odnosno zabrane izvođenja određenih građevinskih radova, promene oblika terena i korišćenja zemljišta u okviru zaštićene okoline kulturnog dobra, kao i promene namena pojedinih kulturnih dobara:

- zabrana prepravki, dogradnje, pregradnje, nadgradnje i zatvaranja tremova,

- zabrana radova koji mogu oštetiti statičku stabilnost spomenika kulture,

- zabrana prepravki, dogradnje, pregradnje, nadgradnje koje nisu u funkciji spomenika kulture i mogu ga degradirati,

- zabrana gradnje ili postavljanja objekata trajnog ili privremenog karaktera koji svojom namenom, volumenom ili gabaritom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture,

- zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama,

- zabrana postavljanja sredstava za oglašavanje na fasadama i krov objekta kao i postavljanje objekata za oglašavanje,

- zabrana izvođenja radova bez uslova nadležnog zavoda za zaštitu spomenika kulture,

- zabrana odlaganja, skladištenja i deponovanja otpadnih i opasnih (štetnih) materija;

6) Uklanjanje građevinskog ili drugog objekta čije postojanje ugrožava zaštitu ili korišćenje kulturnog dobra.

Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture i to:

1) Bliži uslovi čuvanja, održavanja i korišćenja zaštićene okoline spomenika kulture:

- dozvoljava se adaptacija, rekonstrukcija i dogradnja stambenih i pomoćnih objekata u zaštićenoj okolini spomenika kulture, uz posebne uslove nadležnog zavoda za zaštitu spomenika kulture,

- redovno i uredno održavanje zaštićene okoline,

- vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem uz vraćanje tarena u prvobitno stanje;

2) Stručne i tehničke mere zaštite radi obezbeđivanja zaštićene okoline spomenika kulture od propadanja, oštećenja, uništenja i krađe:

- obezbeđenje pristupa kući iz svih pravaca, radi zaštite objekta od vatre;

3) Način obezbeđivanja korišćenja i dostupnosti zaštićene okoline spomenika kulture javnosti:

- nije utvrđeno;

4) Ograničenja i zabrane u pogledu raspolaganja zaštićenom okolinom spomenika kulture i njegove upotrebe, u skladu sa zakonom.

5) Ograničenja, odnosno zabrane izvođenja određenih građevinskih radova, promene oblika terena i korišćenja zemljišta u okviru zaštićene okoline kulturnog dobra, kao i promene namena pojedinih kulturnih dobara:

- zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojom namenom, volumenom gabarita po visini i obliku mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu,

- zabrana izvođenja radova, preduzimanja aktivnosti i korišćenja zaštićene okoline, kao i promene namene terena, na način koji bi ugrozio spomenik kulture ili njegovu zaštićenu okolinu,

- zabrana odlaganja, skladištenja i deponovanja otpadnih i opasnih (štetnih) materija,

6) Uklanjanje građevinskog ili drugog objekta čije postojanje ugrožava zaštitu ili korišćenje kulturnog dobra.

8. Sastavni deo ove odluke je grafički prikaz osnove spomenika kulture i njegove zaštićene okoline sa objektima koji se u njoj nalaze, sa katastarskim i zemljišnoknjižnim podacima.

9. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".

 

GRANICA SPOMENIKA KULTURE KUĆE VIDANOVIĆA U CRVENOM BREGU

GRAFIČKI PRIKAZ OSNOVE SPOMENIKA KULTURE I NJEGOVE ZAŠTIĆENE OKOLINE SA OBJEKTIMA KOJI SE U NJEMU NALAZE