ODLUKA

O UTVRĐIVANJU KAFANE "BELI MEDVED" U ZEMUNU ZA SPOMENIK KULTURE

("Sl. glasnik RS", br. 71/2023)

1. Kafana "Beli medved" u Zemunu, utvrđuje se za spomenik kulture.

Kafana "Beli medved" u Zemunu (u daljem tekstu: spomenik kulture), nalazi se na teritoriji opštine Zemun, u Beogradu, u Vasilija Vasilijevića 10.

2. Spomenik kulture se nalazi u samom podnožju lesne zaravni i zemunskog naselja Ćukovac. Smatra se najstarijim sačuvanim objektom na prostoru Zemuna. U literaturi se pominje kao zgrada u kojoj je 1717. godine prilikom opsade Beograda odseo Eugen Savojski, jedan od najvećih vojskovođa i državnika Habzburške monarhije. Zgrada je ucrtana u najstarijim planovima Zemuna kao kvadrat veličine 5 x 5 hvata (ssa 9,5 x 9,5 m) pod nazivom "Zartaken".

Spomenik kulture je građen u bondručnom sistemu i nalazi se na nagnutom terenu. Prizemlje je otvoreno prema ulici, a na sprat se ulazi preko zidom ograđenog dvorišta. Sprat je formiran oko otvorenog trema koji je prvobitno imao oblik ćiriličnog slova P. Trem vidljiv sa ulične strane ima drvene stubove i ograđen je drvenom ogradom od profilisanih letvica. Krov je pokriven biber crepom. Ispod kuće je očuvan lagum sa dva kraka dužine 10 metara i 14 metara ozidan opekom. Istočni, duži krak laguma ima ventilacioni otvor koji se upravno pruža i izlazi na obodu Ćukovca.

Spomenik kulture je imao dvojnu namenu. U prizemlju je bila kafana, a spratni deo je, kao i danas, služio za stanovanje.

Spomenik kulture je u solidnom stanju, s tim da je neophodno tekuće održavanje.

3. Granica spomenika kulture kreće se spoljnim ivicama katastarske parcele br. 675 KO Zemun u mešovitoj svojini, k.p. br. 676 KO Zemun u javnoj svojini i k.p. 679 KO Zemun u privatnoj svojini, a obuhvata katastarske parcele br: 675 KO Zemun u mešovitoj svojini, k.p. br. 676 KO Zemun u javnoj svojini i k.p. 679 KO Zemun u privatnoj svojini.

Granica zaštićena okolina spomenika kulture se kreće spoljnim ivicama katastarske parcele br. 675 KO Zemun u mešovitoj svojini, k.p. br. 676 KO Zemun u javnoj svojini i k.p. 679 KO Zemun u privatnoj svojini, a obuhvata katastarske parcele br: 675 KO Zemun u mešovitoj svojini, k.p. br. 676 KO Zemun u javnoj svojini i k.p. 679 KO Zemun u privatnoj svojini.

4. Spomenik kulture je u vlasništvu više lica. Zaštićena okolina spomenika kulture je u vlasništvu više lica.

5. Spomenik kulture je najstariji sačuvani objekat i jedini primer balkanske arhitekture na prostoru Starog jezgra Zemuna. Kafana "Beli medved" je opstajala kroz različite istorijske periode. Nakon proterivanja Turaka iz Zemuna, izgorela je cela čaršija i gotovo sve turske kuće, ali je do danas ostala sačuvana jedna tipična građevina profane namene iz vremena pre austrijske vlasti. Pretpostavlja se da je spomenik kulture nastao krajem 17. veka, s obzirom da je prilikom opsade Beograda 1717. godine, tu odseo austrijski princ Eugen Savojski, jedan od najvećih vojskovođa svoga vremena. Spomenik kulture je redak primer ove vrste sa očuvanim lagumom, prostorom nekadašnje kafane u prizemlju i očuvanim tremom na spratnom delu. Pored arhitektonskih poseduje kulturno-istorijske, etnografske i nematerijalne vrednosti. Kao jedno od nekada omiljenih mesta okupljanja Zemunaca, posebno zanatlija u periodu između dva svetska rata, svedoči o društvenom životu i duhu nekadašnjeg Zemuna.

6. Kategorija spomenika kulture je kulturno dobro (kulturno dobro III kategorije).

7. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture i to:

1) Bliži uslovi čuvanja, održavanja i korišćenja kulturnog dobra:

- očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture, enterijera i laguma, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, stilskih karakteristika, originalnih materijala i funkcionalnih karakteristika,

- ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera, laguma i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture,

- vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem uz vraćanje terena u prvobitno stanje;

2) Stručne i tehničke mere zaštite radi obezbeđivanja kulturnog dobra od propadanja, oštećenja, uništenja i krađe:

- zamena svih dotrajalih instalacija novim i instaliranje vatrodojavnih i gromobranskih uređaja,

- obezbeđenje pristupa zgradi iz svih pravaca, radi zaštite objekta od vatre;

3) Način obezbeđivanja korišćenja i dostupnosti kulturnog dobra javnosti:

- moguće je prilagoditi namenu spomenika kulture novoj funkciji koja neće narušiti njegova spomenička svojstva,

- dozvoljava se postavljanje informativne table sa podacima o kulturnom dobru;

4) Ograničenja i zabrane u pogledu raspolaganja kulturnim dobrom i njegove upotrebe, u skladu sa zakonom:

- za objekte u javnoj svojini u skladu sa odredbama Zakona o javnoj svojini;

5) Ograničenja, odnosno zabrane izvođenja određenih građevinskih radova, promene oblika terena i korišćenja zemljišta u okviru zaštićene okoline kulturnog dobra, kao i promene namena pojedinih kulturnih dobara:

- zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture,

- zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na prednjoj (uličnoj) fasadi,

- zabrana radova koji mogu oštetiti lagume i uticati na njihovu statičku stabilnost,

- zabrana prepravki, dogradnje, pregradnje, nadgradnje i zatvaranja trema na uličnoj fasadi,

- zabrana gradnje ili postavljanja objekata trajnog ili privremenog karaktera koji svojom namenom, volumenom ili gabaritom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture na delu k.p. 676 i k.p. 679 KO Zemun, kroz koje prolazi lagum i gde se nalazi ventilacioni otvor laguma,

- zabrana odlaganja, skladištenja i deponovanja otpadnih i opasnih materija;

6) Uklanjanje građevinskog ili drugog objekta čije postojanje ugrožava zaštitu ili korišćenje kulturnog dobra.

Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture, i to:

1) Bliži uslovi čuvanja, održavanja i korišćenja zaštićene okoline spomenika kulture:

- dozvoljava se adaptacija, rekonstrukcija i dogradnja pomoćnih objekata u zaštićenoj okolini spomenika kulture, uz posebne uslove nadležnog zavoda za zaštitu spomenika kulture,

- redovno i uredno održavanje zaštićene okoline,

- vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem uz vraćanje terena u prvobitno stanje;

2) Stručne i tehničke mere zaštite radi obezbeđivanja zaštićene okoline spomenika kulture od propadanja, oštećenja, uništenja i krađe:

- obezbeđenje pristupa zgradi iz svih pravaca, radi zaštite objekta od vatre,

- urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture;

3) Način obezbeđivanja korišćenja i dostupnosti zaštićene okoline spomenika kulture javnosti:

- nije utvrđeno;

4) Ograničenja i zabrane u pogledu raspolaganja zaštićenom okolinom spomenika kulture i njegove upotrebe, u skladu sa zakonom:

- za objekte u javnoj svojini u skladu sa odredbama Zakona o javnoj svojini;

- zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojom namenom, volumenom gabarita po visini i obliku, računajući i ukopavanje objekata, mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu,

- zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture,

- zabrana izvođenja radova kojima se vrši promena oblika ili namene terena,

- zabrana postavljanja dalekovoda, vazdušnih elektro i TT vodova preko zaštićenih parcela,

- zabrana odlaganja, skladištenja i deponovanja otpadnih i opasnih (štetnih) materija;

6) Uklanjanje građevinskog ili drugog objekta čije postojanje ugrožava zaštitu ili korišćenje kulturnog dobra.

8. Sastavni deo ove odluke je grafički prikaz osnove spomenika kulture i njegove zaštićene okoline sa objektima koji se u njoj nalaze, sa katastarskim i zemljišnoknjižnim podacima.

9. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".

GRANICA SPOMENIKA KULTURE KAFANA "BELI MEDVED" U ZEMUNU

GRAFIČKI PRIKAZ OSNOVE SPOMENIKA KULTURE I NJEGOVE ZAŠTIĆENE OKOLINE SA OBJEKTIMA KOJI SE U NJOJ NALAZE