ODLUKAO OBAVEZNOJ REZERVI BANAKA KOD NARODNE BANKE SRBIJE("Sl. glasnik RS", br. 76/2018 i 77/2023) |
1. Banke su dužne da obračunavaju i izdvajaju obaveznu rezervu - u visini, na način i u rokovima koji su utvrđeni ovom odlukom.
Pod bankama, u smislu stava 1. ove tačke, podrazumevaju se banke koje imaju dozvolu za rad Narodne banke Srbije i upisane su u registar kod nadležnog organa.
2. Obaveznu rezervu banke obračunavaju na sledeće iznose:
1) na obaveze po dinarskim depozitima, kreditima i hartijama od vrednosti, kao i na druge dinarske obaveze, osim dinarskih depozita primljenih po poslovima koje banka obavlja u ime i za račun trećih lica a koji ne prelaze iznose plasmana koje je banka dala iz tih depozita; i
2) na obaveze po deviznim depozitima, kreditima i hartijama od vrednosti i na druge devizne obaveze, kao i na depozite, kredite i druga devizna sredstva primljena iz inostranstva po poslovima koje banka obavlja u ime i za račun trećih lica.
3. Izuzetno od tačke 2. ove odluke, obaveznu rezervu banke ne obračunavaju na iznos:
1) obaveza prema Narodnoj banci Srbije;
2) obaveza prema bankama koje izdvajaju obaveznu rezervu kod Narodne banke Srbije;
3) subordiniranih obaveza koje su uključene u obračun dopunskog kapitala banke u skladu sa odlukom Narodne banke Srbije kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke;
4) dinarskih i deviznih obaveza po osnovu sredstava koja banke primaju od međunarodnih finansijskih organizacija, vlada i finansijskih institucija čiji su osnivači strane države, odnosno međunarodne finansijske organizacije, i to posredstvom države kao glavnog dužnika, odnosno vlasnika tih sredstava ili neposredno, uz uslov da pri replasiranju tih sredstava kamatne marže budu niže od prosečnih kamatnih marži na kredite koje banka odobrava iz ostalih izvora sredstava.
4. Radi očuvanja i jačanja stabilnosti finansijskog sistema Republike Srbije, Izvršni odbor Narodne banke Srbije može da odluči da banka u određenom periodu ne obračunava obaveznu rezervu na ukupne obaveze ili na deo obaveza iz tačke 2. ove odluke, i to naročito u slučaju restrukturiranja banke u skladu sa zakonom kojim se uređuju banke i/ili kada se oceni da banka ima probleme s likvidnošću.
Odluka iz stava 1. ove tačke donosi se na osnovu ocene njenih efekata na održavanje likvidnosti banke.
5. Osnovicu za obračun obavezne rezerve čine dinarska i devizna osnovica za obračun obavezne rezerve.
Dinarsku osnovicu za obračun obavezne rezerve (u daljem tekstu: dinarska osnovica) čini prosečno dnevno knjigovodstveno stanje dinarskih obaveza iz tačke 2. odredba pod 1) ove odluke u prethodnom kalendarskom mesecu, osim dinarskih obaveza indeksiranih deviznom klauzulom.
Deviznu osnovicu za obračun obavezne rezerve (u daljem tekstu: devizna osnovica) čine prosečno dnevno knjigovodstveno stanje deviznih obaveza iz tačke 2. odredba pod 2) ove odluke u prethodnom kalendarskom mesecu i prosečno dnevno knjigovodstveno stanje dinarskih obaveza indeksiranih deviznom klauzulom iz odredbe pod 1) te tačke u prethodnom kalendarskom mesecu.
Pod deviznom klauzulom iz ove odluke podrazumeva se valutna klauzula u smislu zakona kojim se uređuje devizno poslovanje, kao i svaka druga klauzula kojom se utvrđuje zaštita od rizika promene kursa dinara.
Za izračunavanje prosečnog dnevnog knjigovodstvenog stanja obaveza koje čine dinarsku osnovicu, odnosno deviznu osnovicu uzimaju se u obzir svi dani u prethodnom kalendarskom mesecu.
Prosečno dnevno knjigovodstveno stanje deviznih obaveza izražava se u evrima, s tim što se za svaki dan sredstva denominovana u drugim valutama preračunavaju u evre primenom zvaničnih srednjih kurseva dinara za odgovarajuće valute.
Prosečno dnevno knjigovodstveno stanje dinarskih obaveza iz stava 3. ove tačke izražava se u evrima, s tim što se za svaki dan obaveze izražene u dinarima preračunavaju u evre primenom zvaničnog srednjeg kursa dinara.
6. Obaveznu rezervu banke obračunavaju na sledeći način:
1) na dinarsku osnovicu:
- po stopi od 7% - na deo dinarske osnovice koji čine obaveze sa ugovorenom ročnošću do dve godine, odnosno do 730 dana,
- po stopi od 2% - na deo dinarske osnovice koji čine obaveze sa ugovorenom ročnošću preko dve godine, odnosno preko 730 dana;
2) na deviznu osnovicu:
- po stopi od 23% - na deo devizne osnovice koji čine obaveze sa ugovorenom ročnošću do dve godine, odnosno do 730 dana, a, izuzetno, po stopi od 100% na deo devizne osnovice koji čine dinarske obaveze indeksirane deviznom klauzulom sa ugovorenom ročnošću do dve godine, odnosno do 730 dana,
- po stopi od 16% - na deo devizne osnovice koji čine obaveze sa ugovorenom ročnošću preko dve godine, odnosno preko 730 dana, a, izuzetno, po stopi od 100% na deo devizne osnovice koji čine dinarske obaveze indeksirane deviznom klauzulom sa ugovorenom ročnošću preko dve godine, odnosno preko 730 dana.
Obavezna rezerva iz stava 1. odredba pod 1) ove tačke obračunava se u dinarima.
Obavezna rezerva iz stava 1. odredba pod 2) ove tačke obračunava se u evrima.
7. Obračunatu dinarsku obaveznu rezervu čini zbir sledećih iznosa:
1) obračunate obavezne rezerve u dinarima iz tačke 6. stav 1. odredba pod 1) ove odluke;
2) 46% dinarske protivvrednosti obračunate obavezne rezerve u evrima iz tačke 6. stav 1. odredba pod 2), alineja prva, ove odluke;
3) 38% dinarske protivvrednosti obračunate obavezne rezerve u evrima iz tačke 6. stav 1. odredba pod 2), alineja druga, ove odluke.
Obračunatu deviznu obaveznu rezervu čini zbir sledećih iznosa:
1) 54% obračunate obavezne rezerve u evrima iz tačke 6. stav 1. odredba pod 2), alineja prva, ove odluke;
2) 62% obračunate obavezne rezerve u evrima iz tačke 6. stav 1. odredba pod 2), alineja druga, ove odluke.
Dinarska protivvrednost iz stava 1. odredbe pod 2) i 3) ove tačke utvrđuje se primenom zvaničnog srednjeg kursa dinara koji važi na dan obračuna obavezne rezerve, tj. 17. u mesecu.
8. Obaveznu rezervu banke obračunavaju 17. u mesecu, i tako obračunata obavezna rezerva važi za obračunski period od 18. u mesecu do 17. u narednom mesecu (u daljem tekstu: obračunski period).
Obračune obavezne rezerve banke dostavljaju Narodnoj banci Srbije 17. u mesecu.
9. Obračunatu dinarsku obaveznu rezervu banke izdvajaju u dinarima, i to na svoj tekući račun i na svoj RTGS-IPS račun (u daljem tekstu: izdvojena dinarska obavezna rezerva).
Dnevno stanje izdvojene dinarske obavezne rezerve jeste zbir dnevnih stanja dinarskih sredstava na računima iz stava 1. ove tačke.
Obračunatu deviznu obaveznu rezervu banke izdvajaju u evrima na devizne račune Narodne banke Srbije (u daljem tekstu: izdvojena devizna obavezna rezerva).
Izuzetno od stava 3. ove tačke, banke kod kojih bi, zbog izdvajanja devizne obavezne rezerve u evrima, pokazatelj deviznog rizika bio veći od onog koji je propisan odlukom Narodne banke Srbije kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke - mogu deviznu obaveznu rezervu izdvajati i u SAD dolarima.
10. Banke su dužne da u obračunskom periodu održavaju prosečno dnevno stanje izdvojene dinarske obavezne rezerve u visini obračunate dinarske obavezne rezerve.
Banke su dužne da u obračunskom periodu održavaju prosečno dnevno stanje izdvojene devizne obavezne rezerve u visini obračunate devizne obavezne rezerve.
Prosečno dnevno stanje devizne obavezne rezerve izdvojene u SAD dolarima preračunava se u evre primenom zvaničnog srednjeg kursa dinara koji važi na dan obračuna obavezne rezerve, tj. 17. u mesecu.
Za izračunavanje prosečnog dnevnog stanja izdvojene dinarske obavezne rezerve, odnosno izdvojene devizne obavezne rezerve u smislu st. 1. i 2. ove tačke - uzimaju se u obzir svi dani u obračunskom periodu.
Radi ostvarivanja prosečnog dnevnog stanja izdvojene obavezne rezerve u smislu st. 1. i 2. ove tačke - dnevno stanje izdvojene dinarske obavezne rezerve, odnosno devizne obavezne rezerve banke može biti veće ili manje od obračunate dinarske obavezne rezerve, odnosno obračunate devizne obavezne rezerve, pri čemu banke mogu davati naloge za izdvajanje, odnosno povlačenje sredstava s računa iz tačke 9. ove odluke, a Narodna banka Srbije, po ovlašćenju banaka, može davati naloge radi zaduženja i odobrenja računa devizne obavezne rezerve u skladu s propisima kojima se uređuje međubankarski kliring u devizama.
11. Narodna banka Srbije plaća bankama kamatu na iznos ostvarenog prosečnog dnevnog stanja izdvojene dinarske obavezne rezerve u obračunskom periodu koji ne prelazi iznos obračunate dinarske obavezne rezerve, za sve dane obračunskog perioda - po kamatnoj stopi predviđenoj odlukom kojom se utvrđuju kamatne stope koje Narodna banka Srbije primenjuje u postupku sprovođenja monetarne politike.
12. Banka koja u obračunskom periodu nije ostvarila prosečno dnevno stanje izdvojene dinarske obavezne rezerve, odnosno izdvojene devizne obavezne rezerve u obračunatim iznosima - na iznos razlike između obračunatog iznosa i ostvarenog prosečnog dnevnog stanja izdvojene dinarske obavezne rezerve, odnosno izdvojene devizne obavezne rezerve plaća Narodnoj banci Srbije kamatu za sve dane obračunskog perioda, po kamatnoj stopi predviđenoj odlukom kojom se utvrđuju kamatne stope koje Narodna banka Srbije primenjuje u postupku sprovođenja monetarne politike.
13. Banka koja je obračunala iznos dinarske, odnosno devizne obavezne rezerve manji od iznosa propisanog ovom odlukom - na razliku između propisanog i obračunatog iznosa dinarske, odnosno devizne obavezne rezerve plaća Narodnoj banci Srbije kamatu, po kamatnoj stopi predviđenoj odlukom iz tačke 11. ove odluke, i to za onoliko obračunskih perioda koliko je trajao pogrešan obračun.
14. Kamata iz tač. 11. do 13. ove odluke obračunava se i plaća, odnosno naplaćuje u valuti u kojoj se izdvaja obavezna rezerva, tj. u dinarima i evrima.
Kamata iz tačke 11. ove odluke obračunava se i plaća drugog radnog dana posle isteka obračunskog perioda - za taj obračunski period.
Kamata iz tač. 12. i 13. ove odluke obračunava se do kraja meseca za prethodni obračunski period, a naplaćuje do 8. u narednom mesecu.
15. Radnim danima, u smislu ove odluke, smatraju se dani u kojima se izvršavaju međubankarska plaćanja kod Narodne banke Srbije u skladu s propisima kojima se uređuje rad RTGS sistema i kliring sistema Narodne banke Srbije.
16. Na iznos dinarskih i deviznih obaveza po osnovu sredstava koja su banke primile do dana stupanja na snagu ove odluke, a na koja se u skladu s tačkom 3. odredba pod 4) Odluke o obaveznoj rezervi banaka kod Narodne banke Srbije ("Službeni glasnik RS", br. 3/11, 31/12, 57/12, 78/12, 87/12, 107/12, 62/13, 125/14, 135/14, 4/15, 78/15 i 102/15) nije obračunavala obavezna rezerva - banke i dalje neće obračunavati obaveznu rezervu, i to do utvrđenog roka dospeća tih obaveza koji je ugovoren do dana stupanja na snagu ove odluke.
17. Za sprovođenje ove odluke Narodna banka Srbije donosi uputstvo.
18. Prvi obračun obavezne rezerve po odredbama ove odluke banke će dostaviti 17. oktobra 2018. godine, prema stanju dinarske osnovice, odnosno devizne osnovice u septembru 2018. godine.
19. Danom stupanja na snagu ove odluke prestaje da važi Odluka o obaveznoj rezervi banaka kod Narodne banke Srbije ("Službeni glasnik RS", br. 3/11, 31/12, 57/12, 78/12, 87/12, 107/12, 62/13, 125/14, 135/14, 4/15, 78/15 i 102/15).
20. Ova odluka objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije" i stupa na snagu 17. oktobra 2018. godine.
Samostalne odredbe Odluke o izmenama
Odluke o obaveznoj rezervi banaka kod Narodne banke Srbije
("Sl. glasnik RS", br. 77/2023)
4. Prvi obračun obavezne rezerve po odredbama ove odluke banke će dostaviti 15. septembra 2023. godine, prema stanju dinarske osnovice, odnosno devizne osnovice u avgustu 2023. godine.
Banke su dužne da plate kamatu Narodnoj banci Srbije u skladu sa tačkom 12. stav 2. Odluke o obaveznoj rezervi banaka kod Narodne banke Srbije ("Službeni glasnik RS", broj 76/18) i za obračunski period 18. avgust - 17. septembar 2023. godine, u skladu sa odredbama te odluke, najkasnije do 8. oktobra 2023. godine.
U skladu s tačkom 3. ove odluke, banka neće više plaćati kamatu Narodnoj banci Srbije u skladu sa tačkom 12. stav 2. Odluke o obaveznoj rezervi banaka kod Narodne banke Srbije ("Službeni glasnik RS", broj 76/18), počev od obračunskog perioda 18. septembar - 17. oktobar 2023. godine.
5. Ova odluka stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", osim tačke 3. ove odluke koja se primenjuje od 18. septembra 2023. godine.