ODLUKA O PRIVREMENIM MERAMA ZA BANKE KOJE SE ODNOSE NA STAMBENE KREDITE FIZIČKIM LICIMA ("Sl. glasnik RS", br. 78/2023)

1. Ovom odlukom propisuju se privremene mere i aktivnosti u cilju očuvanja stabilnosti finansijskog sistema koje je banka dužna da primeni radi zaštite dužnika - korisnika stambenih kredita.

2. Stambenim kreditom u smislu ove odluke smatra se kredit koji je banka odobrila dužniku za kupovinu stambene nepokretnosti, i to u iznosu do 200.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan puštanja kredita u tečaj, a koji je obezbeđen hipotekom na stambenoj nepokretnosti.

Stambena nepokretnost iz stava 1. ove tačke ima značenje utvrđeno odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke.

Dužnikom u smislu ove odluke smatra se fizičko lice koje je korisnik prvog stambenog kredita iz stava 1. ove tačke (u daljem u tekstu: dužnik).

3. Banka je dužna da, pod uslovima i na način koji su utvrđeni ovom odlukom, primeni privremeni zastoj na rast ugovorene promenljive nominalne kamatne stope na stambeni kredit koji je sa ovom kamatnom stopom odobren dužniku do dana stupanja na snagu ove odluke, odnosno da umanji ovu kamatnu stopu kod tih kredita.

Nominalna kamatna stopa iz stava 1. ove tačke na stambene kredite iz tog stava ne može biti viša od 4,08%, što predstavlja prosečnu ponderisanu kamatnu stopu na stanje stambenih kredita odobrenih u Republici Srbiji koju je objavila Narodna banka Srbije sa stanjem na dan 31. jula 2022. godine uvećanu za 30%.

Izuzetno od stava 2. ove tačke, u slučaju da je stambeni kredit odobren dužniku u periodu od 31. jula 2022. godine do dana stupanja na snagu ove odluke, pri čemu je u trenutku zaključenja ugovora o tom kreditu nominalna kamatna stopa iz stava 1. ove tačke bila viša od 4,08% - nominalna kamatna stopa po tom kreditu ne može biti viša od nominalne kamatne stope iz plana otplate koji je dužniku dostavljen pri zaključenju ugovora o kreditu (prvi plan otplate).

Ako na ugovoreni dan usklađivanja visine nominalne kamatne stope po stambenom kreditu utvrdi da je ta stopa viša od propisane kamatne stope iz stava 2, odnosno stava 3. ove tačke, banka je dužna da u roku od 15 dana dužniku dostavi novi plan otplate u skladu s kamatnim stopama iz tih stavova, kao i obaveštenje o načinu primene zastoja, odnosno umanjene kamatne stope u smislu ove odluke.

Ako na ugovoreni dan usklađivanja visine nominalne kamatne stope po stambenom kreditu utvrdi da je ta kamatna stopa niža od kamatne stope iz stava 2, odnosno stava 3. ove tačke, banka je dužna da sačini novi plan otplate u skladu sa ugovorom zaključenim sa dužnikom i dostavi ga dužniku zajedno sa obaveštenjem o toj promeni.

Privremeni zastoj iz stava 1. ove tačke ne primenjuje se ako banka na ugovoreni dan usklađivanja visine nominalne kamatne stope po stambenom kreditu utvrdi da je ta kamatna stopa u skladu sa ugovorom o stambenom kreditu uvećana, ali nije viša od kamatne stope iz stava 2. ove tačke.

4. Kod stambenih kredita s promenljivom kamatnom stopom koje odobrava u periodu primene ove odluke, banka je dužna da fiksni deo nominalne kamatne stope (marža banke) utvrdi u procentu koji nije viši od 1,1% u tom periodu, a nakon tog perioda u procentu koji je utvrđen ugovorom o tom kreditu.

Kod stambenih kredita sa fiksnom kamatnom stopom koje odobrava u periodu primene ove odluke, banka je dužna da ugovori da nominalna kamatna stopa ne bude viša od 5,03%.

5. Potraživanje prema dužniku po kojem u trenutku stupanja na snagu ove odluke taj dužnik nije bio u docnji dužoj od 90 dana, odnosno koje nije bilo restrukturirano ili problematično, niti se smatralo problematičnim kreditom u smislu propisa Narodne banke Srbije, odnosno kod kojeg nije nastupio status neizmirenja obaveze - neće se smatrati restrukturiranim potraživanjem, niti problematičnim potraživanjima, kao ni problematičnim kreditom u smislu propisa Narodne banke Srbije, odnosno neće se smatrati da je nastupio status neizmirenja obaveze samo po osnovu primene kamatne stope propisane ovom odlukom.

Primena kamatne stope iz ove odluke ne podrazumeva nužno da je došlo i do značajnog povećanja kreditnog rizika.

Po prestanku primene ove odluke banka nema pravo da od dužnika potražuje deo kamate koji nije obračunavala i primenjivala zbog primene kamatne stope propisane ovom odlukom.

6. Pored mera utvrđenih u tač. 2. do 5. ove odluke, banka je dužna da svakom korisniku finansijskih usluga u smislu zakona kojim se uređuje zaštita korisnika finansijskih usluga (u daljem tekstu: korisnik), u periodu primene ove odluke, na njegov zahtev, omogući da bez naknade izvrši otplatu stambenog kredita, u potpunosti ili delimično, bez obzira na iznos koji se prevremeno otplaćuje.

U slučaju delimične prevremene otplate iz stava 1. ove tačke, banka je dužna da omogući korisniku da preostali rok otplate stambenog kredita ostane isti ili da se preostali rok otplate kredita skrati u skladu sa zahtevom korisnika, u zavisnosti od opcije za koju se korisnik opredeli.

Banka je dužna da omogući korisniku da, u skladu sa ovom odlukom, izvrši potpunu ili delimičnu prevremenu otplatu stambenog kredita narednog radnog dana od dana prijema zahteva za prevremenu otplatu.

Ako banka ne postupi u roku iz stava 3. ove tačke, nema pravo da naplati kamatu za korišćenje kredita, odnosno prevremeno otplaćenog dela kredita, za period nakon isteka tog roka.

7. Banka je dužna da dužnicima po stambenim kreditima iz tačke 3. ove odluke kod kojih je na dan stupanja na snagu te odluke, odnosno na dan dospeća prve rate po stambenom kreditu nakon 1. oktobra 2023. godine ugovorena promenljiva nominalna kamatna stopa viša od kamatne stope iz stava 2, odnosno stava 3. te tačke - dostavi novi plan otplate, koji se primenjuje počev od rate kredita koja dospeva u oktobru 2023. godine, kao i obaveštenje o načinu primene umanjene kamatne stope u smislu ove odluke, i to najkasnije pet dana pre dospeća te rate stambenog kredita.

8. Banka je dužna da, počev od 1. oktobra 2023. godine, jednom mesečno Narodnoj banci Srbije dostavlja obaveštenje o sprovedenim merama i aktivnostima preduzetim u skladu sa ovom odlukom.

9. Ova odluka stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije" i primenjuje se do 31. decembra 2024. godine.