POKRAJINSKA SKUPŠTINSKA ODLUKAO PROGRAMU RANOG OTKRIVANJA PROMENA FUNKCIJE I REMODELINGA LEVE KOMORE I CIRKADIJALNOG RITMA KRVNOG PRITISKA KOD HIPERTENZIVNIH TRUDNICA U AUTONOMNOJ POKRAJINI VOJVODINI ZA 2024. GODINU("Sl. list AP Vojvodine", br. 45/2023) |
Ovom pokrajinskom skupštinskom odlukom utvrđuje se Program ranog otkrivanja promena funkcije i remodelinga leve komore i cirkadijalnog ritma krvnog pritiska kod hipertenzivnih trudnica u Autonomnoj pokrajini Vojvodini za 2024. godinu (u daljem tekstu: Program), kao i obim sredstava za njegovo sprovođenje i način njihovog raspoređivanja i korišćenja.
Program čini sastavni deo ove pokrajinske skupštinske odluke.
Ova pokrajinska skupštinska odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Autonomne pokrajine Vojvodine", a primenjivaće se od 1. januara 2024. godine.
PROGRAM
RANOG OTKRIVANJA PROMENA FUNKCIJE I REMODELINGA LEVE KOMORE I CIRKADIJALNOG RITMA KRVNOG PRITISKA KOD HIPERTENZIVNIH TRUDNICA U AUTONOMNOJ POKRAJINI VOJVODINI ZA 2024. GODINU
I
Prikaz i analiza postojeće situacije
Hipertenzija je jedan od vodećih faktora rizika za nastanak kardiovaskularnih i cerebrovaskularnih bolesti. U Srbiji skoro 50% adultne populacije ima povišen krvni pritisak. Naročito veliki problem predstavljaju trudnice sa hipertenzijom, jer se kod njih značajno češće trudnoća komplikuje preeklampsijom, eklampsijom i peripartalnom kardiomiopatijom, kao i zastojem u intrauterinom razvoju i rastu ploda. Poznato je da se kod žena koje imaju povišen krvni pritisak u trudnoći češće javlja arterijska hipertenzija u narednim trudnoćama. Prema podacima iz svetske literature 10-15% trudnica ima hipertenziju, a hipertenzivni sindrom u trudnoći, jedan je od vodećih uzroka morbiditeta majke i ploda i sačinjava 15-33% ukupnog maternalnog mortaliteta, tj. na drugom je mestu kao uzrok smrti majke. Osim toga, žene koje su imala hipertenziju u toku trudnoće, čak i ako je ona bila tranzitorna, imaju u narednom periodu života četiri puta veći rizik da obole od hipertenzije i dva puta veći rizik da obole od ishemijske bolesti srca i cerebrovaskularnog inzulta u odnosu na normotenzivne trudnice.
Takođe, prema podacima iz literature, kod hipertenzivnih trudnica nastaje dijastolna disfunkcija leve komore, depresija sistolne funkcije, smanjenje minutnog volumena, disfunkcija leve pretkomore, povećanje mase miokarda, kao i promene geometrije leve komore u smislu ekscentrične hipertrofije i koncentričnog remodelinga.
Prema preporukama Internacionalnog udruženja za hipertenziju u trudnoći, potreban je tzv. rani skrining trudnica pre 20. gestacijske nedelje u smislu ehokardiografskog pregleda i 24-satnog ambulatornog monitoringa krvnog pritiska (u daljem tekstu: AMKP) u cilju registrovanja potencijalno rizičnih grupa trudnica za razvoj gestacijske hipertenzije i preeklampsije. Takođe se navodi da je neophodno svim hipertenzivnim trudnicama navedene preglede ponavljati u toku trudnoće, kao i meriti saturaciju kiseonikom. Vrednost saturacije kiseonikom, koja se dobija pulsnim oksimetrom, ispod 90%, je indikacija za završavanje trudnoće kod teških oblika gestacijske hipertenzije i pre-eklampsije.
Od septembra 2013. do decembra 2016. godine, iz sredstava budžeta AP Vojvodine, realizovan je poseban program zdravstvene zaštite ranog otkrivanja promena u sistolnoj i dijastolnoj funkciji miokarda leve komore kod hipertenzivnih trudnica. Realizacija programa je nastavljena od 2018 - 2023. godine. U okviru navedenog programa, nabavljena je savremena medicinska oprema (dva aparata za ehokardiografski pregled, pet aparata za dvadesetčetvorosatni ambulatorni monitoring krvnog pritiska i EKG-a, aparat za električnu defibrilaciju i pulsnog oksimetra). Kardiološki i ehokardiografski pregledi trudnica koje imaju hipertenziju, 24-satni monitoring krvnog pritiska i EKG-a obavljaju se u Institutu za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, Sremska Kamenica. U toku dosadašnje realizacije ovog programa, pokazala se potreba i za pregledima trudnica koje imaju druga kardiološka oboljenja. Zbog toga su lekari, uključeni u ovaj program, pregledali i trudnice sa poremećajima srčanog ritma, bolestima srčanih zalistaka, urođenim srčanim anomalijama, ali i sa ishemijskom bolesti srca, kao i preglede trudnica koje su zatrudnele metodom asistirane reprodukcije (IVF metodom), koje su pod naročitim rizikom od gestacijske hipertenzije, pre-eklampsije i peripartalne kardiomiopatije. Zbog pomeranja dobne granice za rađanje prvog deteta, sve je više trudnica koje su u mladosti operisane zbog neke od urođenih srčanih mana. One zahtevaju poseban nadzor i multidisciplinarni pristup u toku trudnoće, porođaja i u postpartalnom periodu.
Od septembra 2013. od kada je počela realizacija programa do avgusta 2023. godine pregledano je ukupno 2.612 trudnica kojima je urađeno ukupno 6.739 kardioloških pregleda, 7.315 ehokardiografskih pregleda i 5.681 pregleda 24-satnim AMKP i EKG-a.
Redovnim kardiološkim kontrolama postiže se adekvatno praćenje i lečenje ove posebno vulnerabilne populacije, a savremenim dijagnostičkim metodama mogu se registrovati posebno rizične grupe trudnica kod kojih se češće javljaju komplikacije kako kod majke tako i kod ploda. Analizom podataka dobijenih u toku sprovođenja ovog programa izdvojili su se određeni parametri funkcije srca koji su statistički značajno povezani sa intrauterinim zastojem u rastu i prevremenim porođajem. Naučni radovi iz ove oblasti, na kojima su radili koordinator i članovi tima ovog programa, prezentovani su na značajnim evropskim i svetskim kardiološkim kongresima, ali i kongresima koji su bili posvećeni hipertenziji u trudnoći i kardiološkim problemima u trudnoći (do sada ukupno 20 radova). Na osnovu do sada objavljenih radova nastalih kao rezultat realizacije ovog programa, u julu 2019. godine Institut za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, Sremska Kamenica je dobio poziv da postane deo svetskog Registra za kardiološke bolesti u trudnoći - ROPAC-a: Registry Of Pregnancy And Cardiac disease / European Society of Cardiology.
Svim navedenim je potvrđeno da je od krucijalnog značaja utvrđivanje odsustva očuvanog dnevno-noćnog ritma krvnog pritiska (što se dijagnostikuje 24-satnim AMKP), ali i promena u funkciji i remodelingu leve komore (što se dijagnostikuje ehokardiografskim pregledom) kod hipertenzivnih trudnica u odnosu na ishod trudnoće. Na taj način moguće je adekvatnije ordinirati antihipertenzivnu terapiju i sprovesti češće kontrole trudnica iz ove posebno rizične grupe. Tokom poslednjih godinu dana realizacije ovog posebnog programa primetan je veći broj trudnica sa teritorije AP Vojvodine sa kompleksnim urođenim srčnim manama: Falova tetralogija, Ebštajnova anomalija, apikalna hipertrofija leve komore, stenoza plućne arterije... Prema najnovijim preporukama Evropskog udruženja kardiologa kod ovih trudnica je neophodan multidisciplinaran pristup i timski rad kardiologa i ginekologa u toku planiranja trudnoće, u toku vođenja trudnoće i u toku porođaja. Kod ovih trudnica su značajno češće komplikacije u smislu hipertenzije, poremećaja srčanog ritma, a povećan je morbiditet i mortalitet i fetalni i maternalni, zbog čega će tokom 2024. godine i ova grupa trudnica biti obuhvaćena aktivnostima programa.
Članom 12. stav 6. Zakona o zdravstvenoj zaštiti ("Službeni glasnik RS", broj 25/19), utvrđeno je da autonomna pokrajina može doneti posebne programe zdravstvene zaštite za pojedine kategorije stanovništva, odnosno vrste bolesti koje su specifične za autonomnu pokrajinu, a za koje nije donet poseban program zdravstvene zaštite na republičkom nivou, te utvrditi cene tih pojedinačnih usluga, odnosno programa.
Program ranog otkrivanja promena funkcije i remodelinga leve komore i cirkadijalnog ritma krvnog pritiska kod hipertenzivnih trudnica u AP Vojvodini za 2024. godinu (u daljem tekstu: Program) realizovaće Institut za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, Sremska Kamenica.
II
Ciljevi, aktivnosti, metodologija realizacije i indikatori programa
Opšti cilj programa
- smanjiti broj komplikacija u trudnoći i tokom porođaja, nastalih kao posledica hipertenzije.
Specifični ciljevi programa
- rano otkrivanje potencijalno ugroženih trudnica i pravovremeno ordiniranje adekvatne kardiološke terapije;
- kontrola efikasnosti terapije ponovljenim ehokardiografskim i kardiološkim pregledom;
- analiza rezultata pravovremenog tretmana i kontrole hipertenzivnih trudnica u odnosu na nastanak komplikacija u toku trudnoće, kao i u toku i nakon porođaja;
- praćenje hipertenzivnih trudnica posle porođaja i trudnica koje imaju druga kardiološka oboljenja jer se kod ovih žena hipertenzija javlja četiri puta češće u odnosu na one koje nisu imale povišeni krvni pritisak u toku trudnoće i dva puta češće ishemijska bolest srca i cerebrovaskularni inzult.
Aktivnosti programa
Planirano je da programom bude obuhvaćeno više od 300 hipertenzivnih trudnica i trudnica koje imaju ostale kardiološke bolesti. Planirano je da se urade dva kardiološka i dva ehokardiografska pregleda u toku trudnoće (prvi nakon postavljanja dijagnoze hipertenzije i drugi, kontrolni u trećem trimestru trudnoće), kao i kontrolni kardiološki i ehokardiografski pregled šest nedelja nakon porođaja, što predstavlja oko 900 kardioloških i oko 900 ehokardiografskih pregleda, tj. ukupno oko 1.800 pregleda - uz merenje saturacije kiseonikom pulsnim oksimetrom svakoj trudnici na svakom pregledu (oko 600 merenja). Takođe, planirano je da se uradi minimalno jedan dvadesetčetvorosatni ambulatorni monitoring krvnog pritiska i EKG u toku trudnoće i šest nedelja nakon porođaja, tj. ukupno oko 600 pregleda dvadesetčetvorosatnog ambulatornog monitoringa krvnog pritiska i EKG-a.
Metodologija sprovođenja programa
Hipertenzivne trudnice i trudnice koje imaju ostala kardiološka oboljenja na pregled na Kliniku za kardiologiju Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, Sremska Kamenica upućivaće nadležni lekari ginekolozi-akušeri iz Klinike za ginekologiju i akušerstvo Univerzitetskog kliničkog centra Vojvodine, Novi Sad, opštih bolnica i domova zdravlja.
Pregledi će se obavljati na Klinici za kardiologiju Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, Sremska Kamenica. Preglede će raditi lekari subspecijalisti, kardiolozi, zaposleni na Klinici za kardiologiju Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, a koji rade i u Kabinetu za ehokardiografiju, odnosno u Kabinetu za očitavanje ambulatornog monitoringa krvnog pritiska. U realizaciji programa učestvovaće i medicinske sestre koje rade u Kabinetu za ehokardiografiju, odnosno u Kabinetu za očitavanje ambulatornog monitoringa krvnog pritiska.
Indikatori
Realizacija programa će se pratiti kroz zadate indikatore - broj trudnica obuhvaćenih pregledima, broj kardioloških i ehokardiografskih i pregleda AMKP trudnica.
III
Finansijska sredstva potrebna za realizaciju programa
TABELARNI PRIKAZ UKUPNIH TROŠKOVA ZA REALIZACIJU PROGRAMA ZA 2024. GODINU
Tabela 1
- u dinarima
Redni broj |
NAZIV TROŠKOVA PROGRAMA |
IZNOS UKUPNO |
1 |
2 |
3 |
1. |
TROŠKOVI USLUGA I NAKNADA |
2.000.000,00 |
|
UKUPNO: |
2.000.000,00 |
TABELARNI PRIKAZ TROŠKOVA USLUGA I NAKNADA LICA ANGAŽOVANIH NA REALIZACIJI PROGRAMA
Tabela 1.1.
- u dinarima
Redni broj |
Broj učesnika u programu |
Bruto iznos |
1. |
Petnaest učesnika - jedanaest doktora medicine - specijalista kardiologije i četiri medicinske sestre |
2.000.000,00 |
|
UKUPNO 1.1.: |
2.000.000,00 |