POKRAJINSKA SKUPŠTINSKA ODLUKAO PROGRAMU PROCENE FUNKCIONALNOG STATUSA U TOKU REHABILITACIJE PACIJENATA SA STEČENIM NEDOSTATKOM DONJIH EKSTREMITETA, U AUTONOMNOJ POKRAJINI VOJVODINI ZA 2024. GODINU("Sl. list AP Vojvodine", br. 45/2023) |
Ovom pokrajinskom skupštinskom odlukom utvrđuje se Program procene funkcionalnog statusa u toku rehabilitacije pacijenata sa stečenim nedostatkom donjih ekstremiteta, u Autonomnoj pokrajini Vojvodini za 2024. godinu (u daljem tekstu: Program), kao i obim sredstava za njegovo sprovođenje i način njihovog raspoređivanja i korišćenja.
Program čini sastavni deo ove pokrajinske skupštinske odluke.
Ova pokrajinska skupštinska odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Autonomne pokrajine Vojvodine", a primenjivaće se od 1. januara 2024. godine.
PROGRAM
PROCENE FUNKCIONALNOG STATUSA U TOKU REHABILITACIJE PACIJENATA SA
STEČENIM NEDOSTATKOM DONJIH EKSTREMITETA, U AUTONOMNOJ POKRAJINI
VOJVODINI ZA 2024. GODINU
I
Prikaz i analiza postojeće situacije
Amputacije donjih i gornjih ekstremiteta predstavljaju značajan medicinski i socioekonomski problem iz aspekta invalidnosti i posledica toga - kako za osobu sa invaliditetom, tako i za širu društvenu zajednicu. U Srbiji živi oko 10% osoba sa invaliditetom, a 30% od ukupnog broja osoba sa invaliditetom čine osobe sa stečenim nedostatkom ekstremiteta. Prema podacima iz stručne literature, traumatske amputacije u razvijenim zemljama čine 15-20% svih amputacija i najčešće su posledica saobraćajnog traumatizma, dok je u nerazvijenim evropskim zemljama procenat mnogo veći i kreće se do 45%. Danas, u populaciji uzrasta do 20 godina, u 90% slučajeva amputacije su posledica traume, dok su u 5-10% slučajeva - posledica tumora. U populaciji uzrasta od 20 do 60 godina, u 30% slučajeva amputacije ekstremiteta posledica su bolesti krvnih sudova, u 60% slučajeva su posledica traume, dok su u 5-10% slučajeva - posledica tumora. Kada su u pitanju pacijenti stariji od 60 godina, u 80-90% slučajeva do amputacija dolazi usled poremećaja arterijske cirkulacije. Periferna vaskularna bolest s posledičnom amputacijom donjih ekstremiteta svrstava se u najčešće oboljenje koje uzrokuje amputacije donjeg ekstremiteta kod starijih osoba. Prevalenca periferne vaskularne bolesti u opštoj populaciji u svetu kreće se između 12 i 14%. U populaciji starijoj od 70 godina, prevalenca može da dostigne i do 20%. Identični podaci, s neznatnim odstupanjima, važe i za našu zemlju.
Broj amputacija nakon trauma bez fatalnog ishoda u stalnom je porastu i u direktnoj je proporciji s porastom učestalosti saobraćajnih nezgoda i povreda usled rada s teškim industrijskim mašinama. Epidemiološka slika amputacije veoma je slična u jednako razvijenim zemljama. Imajući u vidu to što su najčešća stanja koja dovode do amputacije donjih ekstremiteta periferna vaskularna bolest i trauma, aktivnosti programa usmerene su na te grupe pacijenata.
U Klinici za medicinsku rehabilitaciju Kliničkog centra Vojvodine, Novi Sad, koji nastavlja rad kao Univerzitetski klinički centar Vojvodine, godišnje se stacionarno leči oko 1.500 pacijenata; od toga, ima oko 150 pacijenata nakon amputacije ekstremiteta, koji prolaze program pretprotetske i protetske faze rehabilitacije, koja prosečno traje 21 dan. Od 10.000 pacijenata koji se ambulantno leče na Klinici za medicinsku rehabilitaciju, oko 360 pacijenata godišnje dolazi na ambulantne preglede radi procene funkcionalne sposobnosti i mogućnosti protetisanja nakon amputacije gornjih i donjih ekstremiteta. Ranu protetsku fazu rehabilitacije prati i rana rehabilitacija, čiji su rezultati znatno bolji od odložene rehabilitacije, imajući u vidu da motivacija bolesnika da uspešno savlada hod s protezom opada s vremenom proteklim od operativnog zahvata.
Nakon amputacije donjih ekstremiteta, najveći izazov za pacijenta jeste ponovno uspostavljanje hoda. Kako su troškovi zdravstvene zaštite u porastu, uz napredne protetske tehnologije, pristup protetskoj fazi mora biti racionalan. Neophodno je ponuditi čvrste dokaze da je bolesnik sposoban za protetisanje i da će imati maksimalnu korist od toga, uz redukciju stepena rizika za komplikacije, jer za osobe sa amputacijom donjeg ekstremiteta proteza predstavlja nevaskularizovani teg koji crpi funkcionalne rezerve njihovog kardiovaskularnog i respiratornog sistema. Informacije koje se dobijaju putem dijagnostičkih metoda koje izolovano procenjuju status jednog od ta dva sistema, poput spirometrije ili ehosonografije srca, nedovoljno su precizne i nedovoljno specifične, te imaju prohibicioni karakter i obeshrabruju i pacijenta, kao i specijaliste fizikalne i rehabilitacione medicine. Integrativni pristup u proceni kardiovaskularnog i respiratornog kapaciteta daje validnije podatke o sposobnosti organizma da podnese dodatni fizički napor. U svetu se sve više koristi procena funkcionalnog statusa putem merenja aerobnog kapaciteta, prilikom donošenja odluke o mogućnosti protetisanja. Pomoću opreme za procenu aerobnog kapaciteta, preciznije se mogu odrediti mogućnosti i pravo vreme za protetsku fazu pacijenata nakon amputacije donjeg ekstremiteta. Ista oprema može se koristiti kao platforma za poboljšanje nivoa kardiovaskularnog i respiratornog sistema, putem adekvatnog trenažnog programa.
Ispitivanje aerobnog opterećenja i praćenje efekata aerobnog treninga na sposobnost hodanja, kod pacijenata s natkolenom ili potkolenom amputacijom, pruža vrlo važne informacije, na osnovu kojih se odlučuje o podobnosti pacijenta za primenu proteze, o programima vežbanja i o rehabilitaciji pacijenata sa amputacijom. Vrednost maksimalne potrošnje kiseonika u direktnoj je korelaciji sa stepenom aktivnosti u svakodnevnom životu.
Zakonom o zdravstvenoj zaštiti ("Službeni glasnik RS", broj 25/19), članom 12. stav 6. utvrđeno je da autonomna pokrajina može doneti posebne programe zdravstvene zaštite za pojedine kategorije stanovništva, odnosno vrste bolesti koje su specifične za autonomnu pokrajinu, a za koje nije donet poseban program zdravstvene zaštite na republičkom nivou, u skladu sa svojim mogućnostima, i utvrditi cene tih pojedinačnih usluga, odnosno programa.
Program procene funkcionalnog statusa u toku rehabilitacije pacijenata sa stečenim nedostatkom donjih ekstremiteta, u Autonomnoj pokrajini Vojvodini za 2024. godinu (u daljem tekstu: Program), realizovaće Klinički centar Vojvodine, Novi Sad, koji nastavlja rad kao Univerzitetski klinički centar Vojvodine.
II
Ciljevi, aktivnosti, metodologija realizacije i indikatori programa
Opšti cilj programa
Unapređivanje rehabilitacije pacijenata sa stečenim nedostatkom donjih ekstremiteta uvođenjem novih metoda i protokola u vezi s merenjem aerobnog kapaciteta.
Specifični ciljevi programa
1. uvođenje novih metoda i protokola u vezi s merenjem aerobnog kapaciteta pri proceni funkcionalnog statusa kardiovaskularnog i respiratornog sistema;
2. uvođenje novih metoda i protokola u vezi s merenjem aerobnog kapaciteta pri planiranju i sprovođenju trenažnog programa.
Aktivnosti programa
- nabavka opreme: aparata za merenje aerobnog kapaciteta;
- edukacija lekara, medicinskih tehničara i fizioterapeuta za rad na aparatu za merenje maksimalne potrošnje kiseonika za procenu kardiorespiratornog statusa i za interpretaciju dobijenih rezultata, u kontekstu mogućnosti za protetisanje i za rehabilitacioni program;
- praktičan rad s pacijentima i sprovođenje procene funkcionalnog statusa i aerobnog kapaciteta kod 60 pacijenata sa stečenim nedostatkom donjeg ekstremiteta radi donošenja odluke o mogućnosti protetisanja i doziranja intenziteta vežbi u sklopu programa rehabilitacije, kao i odluka o načinu sprovođenja protetske faze rehabilitacije s ciljem skraćenja procesa funkcionalnog osposobljavanja protetisanih pacijenata nakon amputacije;
- izrada radne verzije protokola za funkcionalnu procenu pacijenata sa stečenim nedostatkom donjih ekstremiteta u toku faza medicinske rehabilitacije.
Metodologija sprovođenja programa
Prilikom prvog pregleda, proceniće se funkcionalnost osoba nakon amputacije radi procene podobnosti za protetisanje primenom testova (dužina, obim, pokretljivost preostatka, procena mišićne snage gornjih ekstremiteta i donjih ekstremiteta, samostalnost u transferima, procena balansa - Bergova skala, testovi brzine ustajanja i započinjanja hoda - Time Up and Go Test, dominutni brzine hoda [m/s] - Timed Walk Test, skale mobilnosti), kao i merenjem aerobnog kapaciteta (merenje vrednosti maksimalne potrošnje kiseonika). Kod pacijenata podobnih za protetisanje, koji imaju bolji aerobni kapacitet, nakon dobijanja proteze, tretman će se sprovoditi dnevno u bolnici ili ambulantno, dok će zahtevniji pacijenti biti stacionarno lečeni. Svi navedeni funkcionalni testovi će biti rađeni u toku rehabilitacionog tretmana s ciljem praćenja oporavka i optimizacije kineziterapijskog programa.
Indikatori
1. Skraćenje prosečnog vremena do otpočinjanja protetske faze rehabilitacije, u odnosu na period 2012-2022. godine, kada je prosečno vreme otpočinjanja protetske faze rehabilitacije bilo od pet do šest meseci.
2. Broj pacijentkinja i broj pacijenata sa stečenim nedostatkom donjeg ekstremiteta, obuhvaćenih programom (pacijenti za koje će se - nakon primene kliničkih testova za procenu funkcionalnog statusa - propisati proteza i sprovesti protetska faza rehabilitacije).
III
Finansijska sredstva potrebna za realizaciju programa
TABELARNI PRIKAZ UKUPNIH TROŠKOVA ZA REALIZACIJU PROGRAMA U 2024. GODINI
Tabela 1 (Tabela 1.1.+Tabela 1.2+Tabela 1.3)
- u dinarima
Redni broj |
NAZIV TROŠKOVA PROGRAMA |
IZNOS UKUPNO POTREBNIH SREDSTAVA |
1 |
2 |
3 |
1. |
TROŠKOVI NABAVKE OPREME |
1.420.000,00 |
2. |
TROŠKOVI NABAVKE MATERIJALA I USLUGA |
216.720,00 |
3. |
TROŠKOVI USLUGA I NAKNADA |
850.000,00 |
|
UKUPNO: |
2.486.720,00 |
TABELARNI PRIKAZ TROŠKOVA NABAVKE OPREME
Tabela 1.1.
- u dinarima
Redni broj |
NAZIV OPREME |
Količina |
Jedinična cena |
Ukupan iznos s PDV-om |
1.1.1. |
aparat za merenje maksimalne potrošnje kiseonika |
1 |
1.420.000,00 |
1.420.000,00 |
|
UKUPNO 1.1.: |
|
|
1.420.000,00 |
TABELARNI PRIKAZ TROŠKOVA NABAVKE MATERIJALA I USLUGA
Tabela 1.2.
- u dinarima
Redni broj |
NAZIV OPREME |
Količina |
Jedinična cena |
Ukupan iznos s PDV-om |
1.2.1. |
špric za kalibraciju 3l |
1 |
71.400,00 |
71.400,00 |
1.2.2 |
maska za VO2 max, veličina M, s kapom |
1 |
22.800,00 |
22.800,00 |
1.2.3. |
maska za VO2 max, veličina L, s kapom |
1 |
22.800,00 |
22.800,00 |
1.2.4. |
polupropustljivo crevo |
1 |
23.040,00 |
23.040,00 |
1.2.5. |
set turbine |
1 |
76.680,00 |
76.680,00 |
|
UKUPNO 1.2.: |
|
|
216.720,00 |
TABELARNI PRIKAZ TROŠKOVA USLUGA I NAKNADA LICA ANGAŽOVANIH NA REALIZACIJI PROGRAMA
Tabela 1.3.
- u dinarima
Redni broj |
Broj učesnika u programu |
Bruto iznos |
1.3.1. |
deset učesnika (četiri doktora medicine specijalisti fizikalne medicine i rehabilitacije, dva doktora medicine i četiri fizioterapeuta) |
850.000,00 |
|
UKUPNO 1.3.: |
850.000,00 |