UREDBAO KRITERIJUMIMA ODRŽIVOSTI ZA BIOGORIVA, BIOTEČNOSTI I GORIVA IZ BIOMASE("Sl. glasnik RS", br. 96/2023) |
Ovom uredbom bliže se propisuju kriterijumi održivosti, uštede emisije gasova staklene bašte i način njihovog računanja, način verifikacije, subjekti verifikacije, izveštavanje o ispunjenosti kriterijuma održivosti uštede emisija gasova sa efektom staklene bašte, nezavisna revizija informacija koje dostave u postupku izveštavanja, način vođenja registra subjekata verifikacije i verifikatora i drugi elementi vezani za kriterijume održivosti i uštede emisija gasova sa efektom staklene bašte.
Odredbe ove uredbe o kriterijumima održivosti biogoriva i obaveze dobavljača sirovine, proizvođača biogoriva i učesnika u trgovini biogorivima shodno se primenjuju na biotečnosti i na goriva iz biomase.
Pojedini izrazi koji se upotrebljavaju u ovoj uredbi imaju sledeće značenje:
1) biogoriva, biotečnosti i goriva iz biomase sa malim rizikom od indirektne promene namene zemljišta su biogoriva, biotečnosti i goriva iz biomase, čije se sirovine proizvode u okviru programa kojima se izbegavaju efekti proizvodnje biogoriva, biotečnosti i goriva iz biomase koji se zasnivaju na korišćenju useva za proizvodnju hrane i stočne hrane kroz unapređene poljoprivredne prakse, kao i kroz gajenje useva na površinama koje se ranije nisu koristile za gajenje useva i koja su proizvedena u skladu sa kriterijumima održivosti za biogoriva, biotečnosti i goriva iz biomase;
2) verifikator je pravno lice sertifikovano od strane nosioca šeme verifikacije koje izdaje sertifikat verifikacije da biogoriva ispunjavaju propisane kriterijume održivosti u skladu sa zahtevima šeme verifikacije i koje obaveštava nosioca šeme verifikacije o izdatim sertifikatima;
3) dobavljač sirovine je proizvođač sirovine (biomase), trgovac sirovinom, kao i svaki drugi učesnik u lancu proizvodnje i trgovine sirovinom koja se uzgaja, proizvodi, nabavlja i isporučuje za potrebe proizvodnje biogoriva;
4) životni ciklus biogoriva obuhvata vremenski period za koji se računaju emisije gasova sa efektom staklene bašte i koji obuhvata: proizvodni put biogoriva i transport biogoriva do skladišta obveznika sistema za stavljanje biogoriva na tržište;
5) zadata vrednost je vrednost koja se dobija iz tipične vrednosti kroz primenu prethodno određenih faktora i koja se može, u slučajevima propisanim ovom uredbom, koristiti umesto stvarne vrednosti;
6) izjava o proizvodu je isprava izdata u skladu sa ovom uredbom za svaku pošiljku biogoriva koja predstavlja potvrdu da biogoriva obuhvaćena pošiljkom ispunjavaju kriterijume održivosti biogoriva;
7) jako degradirano zemljište je zemljište koje je duži vremenski period bilo sa značajnom salinizacijom ili trenutno ima značajno nizak sadržaj organskih materija i ozbiljno je narušeno erozijom;
8) komunalni otpad je otpad iz domaćinstava (kućni otpad), kao i drugi otpad koji je zbog svoje prirode ili sastava sličan otpadu iz domaćinstva;
9) kulture za proizvodnju hrane i stočne hrane su kulture bogate skrobom, šećerne kulture ili uljarice proizvedene na poljoprivrednom zemljištu kao glavne kulture, isključujući ostatke, otpad ili lignocelulozni materijal i međuuseve, kao što su postrni usevi i pokrovni usevi, uz uslov da korišćenje takvih međuuseva ne dovodi do potražnje za dodatnim zemljištem;
10) lignocelulozni materijal je materijal na biljnoj bazi koji se sastoji od lignina, celuloze i hemiceluloze, poput biomase dobijene iz šuma, ostataka i nusproizvoda poljoprivredne proizvodnje i ostataka i otpada u drvnoj industriji;
11) nezavisna revizija verifikacije je postupak provere da li bio goriva, biotečnosti i goriva iz biomase ispunjavaju propisane kriterijume održivosti u skladu sa zahtevima šeme verifikacije, na osnovu informacija koje se dostavljaju u postupku verifikacije na osnovu izdatih sertifikata;
12) neprehrambeni celulozni materijal su sirovine koje se sastoje od celuloze i hemiceluloze, i imaju manji udeo lignina od lignoceluloznog materijala što uključuje: ostatak kultura za proizvodnju hrane za ljude i životinje (kao što su: slama, kukuruzne stabljike, pleva i ljuske), travnate energetske kulture sa malim udelom skroba (kao što su: ljulj, proso, trave, miskantus, divovske trske, pokrovni usevi pre i nakon glavnih useva, usevi za ugar), industrijske ostatke (uključujući ostatke kultura za proizvodnju hrane za ljude i životinje nakon ekstrakcije biljnih ulja, šećera, skroba i proteina), kao i materijal od biološkog otpada;
13) nosilac šeme verifikacije je pravno lice koje je uspostavilo šemu verifikacije i ima ugovor sa verifikatorima o postupku verifikacije biogoriva i načinu izdavanja sertifikata i koje je istovremeno garant tačnosti sprovođenja šeme verifikacije i vrši nezavisnu reviziju;
14) obveznik sistema je obveznik sistema stavljanja obnovljivih izvora u saobraćaj, tj. snabdevač gorivom;
15) ponor je svaki proces aktivnost ili mehanizam kojim se odstranjuju iz atmosfere gasovi sa efektom staklene bašte, aerosoli ili prethodnici gasova sa efektom staklene bašte;
16) proizvodni put biogoriva obuhvata sled aktivnosti za koji se računaju emisije gasova sa efektom staklene bašte i koji obuhvata: proizvodnju i sakupljanje sirovina od kojih se proizvode biogoriva, transport sirovina do proizvođača biogoriva i proizvodnju biogoriva;
17) proizvođač biogoriva je licencirani energetski subjekt za obavljanje energetske delatnosti proizvodnje biogoriva;
18) proizvođač biotečnosti je licencirani energetski subjekt za obavljanje energetske delatnosti proizvodnje biotečnosti;
19) sertifikat je isprava koju verifikator izdaje učesniku u proizvodnom putu biogoriva i predstavlja dokaz da je učesnik u proizvodnom putu biogoriva primenio šemu verifikacije u skladu sa pravilima šeme verifikacije kriterijuma održivosti biogoriva;
20) Sporazum iz Pariza je Sporazum potvrđen Zakonom o potvrđivanju Sporazuma iz Pariza ("Službeni glasnik RS - Međunarodni ugovori", broj 4/17);
21) stvarna vrednost je ušteda emisije gasova sa efektom staklene bašte u nekim ili svim fazama procesa proizvodnje:
(1) biogoriva, odnosno biotečnosti, koja se izračunava u skladu sa metodologijom datom u Prilogu 1 - I. Metodologija za proračun emisija gasova sa efektom staklene bašte za biogoriva, biotečnosti i njihovih uporednih fosilnih goriva (u daljem tekstu: Metodologija I) koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo;
(2) goriva iz biomase, koja se izračunava u skladu sa Prilogom 2 - II. Metodologija za proračun emisija gasova sa efektom staklene bašte za goriva iz biomase i njihovih uporednih fosilnih goriva (u daljem tekstu: Metodologija II), koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo;
22) teško kontaminirano zemljište je zemljište koje nije podesno za uzgajanje hrane usled kontaminacije zemljišta;
23) tipična vrednost je procena reprezentativne uštede emisija gasova sa efektom staklene bašte prilikom proizvodnje određenog biogoriva ili biotečnosti u skladu sa Metodologijom I odnosno prilikom proizvodnje goriva iz biomase u skladu sa Metodologijom II;
24) uvoz biogoriva je unošenje, dopremanje ili isporuka biogoriva na teritoriju Republike Srbije iz druge države ili carinske teritorije od strane energetskog subjekta koji poseduje licencu za obavljanje energetske delatnosti trgovine naftom, derivatima nafte, biogorivima komprimovanim prirodnim gasom utečnjenim prirodnim gasom i vodonikom, bez obzira da li se biogorivo uvozi kao namešano - sa derivatom nafte ili radi namešavanja sa derivatom nafte;
25) učesnik u trgovini biogorivima je energetski subjekt koji ima licencu za obavljanje energetske delatnosti trgovine naftom, derivatima nafte, biogorivima, biotečnostima i komprimovanim prirodnim gasom, utečnjenim prirodnim gasom i vodonikom, koji učestvuje u lancu trgovine biogorivima, odnosno motornim benzinom i dizel gorivom sa namešanim biogorivom i biotečnostima radi njihove isporuke u skladište obveznika sistema stavljanja biogoriva na tržište, bez obzira da li su biogoriva ili biotečnosti kojim trguje proizvedeni na teritoriji Republike Srbije ili su poreklom iz uvoza;
26) šema verifikacije je svaka metoda čijom primenom se utvrđuje i proverava da li biogoriva ispunjavaju kriterijume održivosti, a koja se koristi u Evropskoj uniji za verifikaciju kriterijuma održivosti biogoriva;
27) LULUCF označava međunarodno prihvaćenu skraćenicu za korišćenje zemljišta, prenamenu zemljišta i šumarstvo.
Drugi izrazi upotrebljeni u ovoj uredbi, koji nisu definisani u stavu 1. ovog člana, imaju značenje određeno Zakonom o korišćenju obnovljivih izvora energije.
Kriterijumi održivosti biogoriva propisani ovom uredbom obezbeđuju da se na tržište stave biogoriva koja ispunjavaju zahteve u pogledu uštede emisije gasova sa efektom staklene bašte i smanjenja negativnog uticaja proizvodnje sirovina i biogoriva na biološki diverzitet, vodu, zemljište i vazduh.
Kriterijumi održivosti i uštede emisija gasova sa efektom staklene bašte utvrđeni su u čl. 6-12. i članu 15. ove uredbe.
Ako učesnik u trgovini biogorivima uveze biogoriva, koja su proizvedena u državi koja nije članica Evropske unije, a koja mogu da se koriste u Evropskoj uniji kao biogoriva koja ispunjavaju kriterijume održivosti bez pružanja dodatnih dokaza, učesnik u trgovini biogorivima ima obavezu da dokaže da je uvezao takva biogoriva i nije dužan da pruži dodatan dokaz da takva biogoriva ispunjavaju kriterijume održivosti.
1. Kriterijumi održivosti za poljoprivrednu biomasu
Biogoriva, biotečnosti i goriva iz biomase mogu se proizvesti iz ostataka prikupljenih isključivo sa poljoprivrednog zemljišta ukoliko postoje planovi praćenja i upravljanja uticajima na kvalitet zemljišta i ugljenika u zemljištu doneti od strane proizvođača sirovina ili nadležnih organa.
Informacije o načinu praćenja i upravljanju uticajima iz stava 1. ovog člana prikupljaju se u postupku nezavisne revizije i dostavljaju se ministarstvu nadležnom za poslove energetike (u daljem tekstu: Ministarstvo) u skladu sa članom 26. ove uredbe.
Sirovine za proizvodnju biogoriva ne mogu se uzgajati na poljoprivrednom zemljištu značajnom za očuvanje biološkog diverziteta, odnosno zemljištu koje je u januaru 2008. godine ili kasnije imalo jedan od navedenih statusa:
1) prašuma i drugo šumsko zemljište, a naročito šume i drugo šumsko zemljište sa autohtonim vrstama, u kojima ne postoje jasno vidljivi znaci ljudske delatnosti i u kojima ekološki procesi nisu značajno ugroženi;
2) šume sa visokim stepenom biodiverziteta i drugo šumsko zemljište koje je bogato vrstama, nedegradirane šume ili šume koje je nadležni organ utvrdio kao zemljište sa visokim stepenom biodiverziteta, osim ako postoje dokazi da proizvodnja te sirovine nije uticala na svrhe zaštite prirode;
3) područja određena kao:
(1) zaštićena na osnovu propisa o zaštiti prirode;
(2) značajna za očuvanje retkih i/ili ugroženih vrsta ili ekosistema koji su utvrđeni na osnovu međunarodnih sporazuma ili akata Međunarodne unije za zaštitu prirode, u skladu sa propisima u oblasti životne sredine, osim ukoliko se dokaže da proizvodnja sirovine ne ugrožava zaštitu prirode;
4) travnjak sa velikom vrednošću biodiverziteta koji obuhvata više od jednog hektara i koji je:
(1) travnjak (pašnjak i livada) koji bi ostao travnjak (pašnjak i livada) i bez ljudskog uticaja, i u kom se održava sastav prirodnih vrsta i ekoloških karakteristika i procesa;
(2) travnjak (pašnjak i livada) koji bi prestao da bude travnjak (pašnjak i livada) bez ljudskog uticaja i koji je bogat vrstama i nije degradiran, osim ako postoje dokazi da je uklanjanje vegetacije neophodno za očuvanje statusa travnjaka (pašnjak i livada).
Sirovine za proizvodnju biogoriva ne mogu se uzgajati na poljoprivrednom zemljištu sa velikim sadržajem ugljenika, odnosno zemljištu koje je imalo jedan od sledećih statusa u januaru 2008. godine, a kasnije je izgubilo taj status:
1) močvare ili zemljište koje je pokriveno vodom, stalno ili tokom većeg dela godine;
2) neprekidno šumsko područje, odnosno zemljište koje se prostire na više od jednog hektara sa drvećem višim od pet metara i krošnjama koje pokrivaju više od 30% površine ili drvećem koje može da ispuni te kriterijume u svom prirodnom staništu;
3) zemljište površine veće od jednog hektara sa drvećem višim od pet metara i krošnjama koje pokrivaju 10-30% površine, ili drvećem koje može da ispuni te kriterijume u svom prirodnom staništu, osim ako se dokaže da je sadržaj ugljenika na tom području pre i posle konverzije, odnosno promene namene zemljišta, takav da su, kada se primenjuje Metodologija I deo C, ispunjeni uslovi iz člana 15. ove uredbe.
Sirovine za proizvodnju biogoriva ne mogu se koristiti sa poljoprivrednog zemljišta koje je imalo status tresetnog zemljišta u januaru 2008. godine, osim ako se dokaže da obrađivanje i žetva sirovine ne dovode do isušivanja prethodno neisušenog zemljišta.
2. Kriterijumi održivosti za šumsku biomasu
Da bi se smanjio rizik od korišćenja šumske biomase dobijene neodrživom proizvodnjom, šumska biomasa koja se koristi kao sirovina za proizvodnju biogoriva mora da ispuni sledeće kriterijume:
1) da se u državi u kojoj je šumska biomasa posečena primenjuju propisi kojima se uređuje seča i sistemi nadzora seče šuma kojima se obezbeđuje:
(1) zakonitost sprovođenja seče šuma;
(2) obnovu šuma na posečenim površinama;
(3) da su područja koja su utvrđena u skladu sa međunarodnim ili nacionalnim propisima kao zaštićena područja prirode, uključujući močvare i tresetišta, zaštićena;
(4) da se seča sprovodi uzimajući u obzir očuvanje kvaliteta tla i biodiverziteta u cilju minimiziranja negativnih posledica;
(5) da se sečom održava ili poboljšava dugoročni proizvodni kapacitet šume; ili
2) da sistem upravljanja šumskim područjem sa kojeg je dobijena šumska biomasa kao sirovina za proizvodnju biogoriva, obezbeđuje:
(1) zakonitost sprovođenja seče šuma;
(2) obnovu šuma na posečenim površinama;
(3) da su područja koja su utvrđena u skladu sa međunarodnim ili nacionalnim propisima kao zaštićena područja prirode, uključujući močvare i tresetišta, zaštićena, osim ako su obezbeđeni dokazi da seča te sirovine nije uticala na tu svrhu očuvanja prirode;
(4) da se seča sprovodi uzimajući u obzir očuvanje kvaliteta tla i biodiverziteta u cilju smanjenja negativnih posledica;
(5) da se sečom održava ili poboljšava dugoročni proizvodni kapacitet šume.
Šumska biomasa koja se koristi kao sirovina za proizvodnju biogoriva, biotečnosti i goriva iz biomase mora da ispuni kriterijum koji se odnosi na LULUCF na sledeći način:
1) da šumska biomasa potiče iz države koja:
(1) je ratifikovala Sporazum iz Pariza;
(2) je podnela nacionalno utvrđen doprinos za smanjenje emisije gasova sa efektom staklene bašte (u daljem tekstu: NDC) u skladu sa Okvirnom konvencijom Ujedinjenih nacija o promeni klime, koja obuhvata emisije i otklonjene emisije iz poljoprivrede, šumarstva i korišćenja zemljišta kojim se obezbeđuje da se promene u zalihama ugljenika povezane sa sečom biomase smatraju obavezivanjem države u pogledu smanjenja ili ograničenje emisija gasova sa efektom staklene bašte kako je to utvrđeno u NDC-u, ili;
(3) je donela propise u skladu sa članom 5. Sporazuma iz Pariza, koji se odnose na područje seče, za očuvanje i povećanje zaliha i ponora ugljenika, kao i da se u državi porekla šumske biomase mogu obezbediti dokazi da prijavljene emisije iz oblasti LULUCF ne prelaze otklonjene emisije u toj oblasti; ili
2) da je šumska biomasa proizvedena na šumskom području za koje postoji sistem upravljanja kvalitetom koji obezbeđuje dugoročno održavanje ili povećanje nivoa zaliha i ponora ugljenika.
3. Električna energija iz goriva iz biomase
Da bi električna energija dobijena korišćenjem goriva iz biomase mogla da se koristi, mora da ispuni kriterijume održivosti iz ove uredbe, odnosno mora da ispuni jedan ili više sledećih zahteva:
1) da se proizvodi u postrojenjima sa ulaznom toplotnom snagom ispod 50 MW;
2) za postrojenja sa ulaznom toplotnom snagom od 50 do 100 MW, da se proizvodi primenom visokoefikasne tehnologije kogeneracije, a za postrojenja koja proizvode samo električnu energiju potrebno je da imaju zadovoljavajući nivo energetske efikasnosti ostvaren korišćenjem najboljih dostupnih tehnologija;
3) za postrojenja sa ulaznom toplotnom snagom preko 100 MW, da se proizvodi primenom visokoefikasne kogeneracije, a za postrojenja koja proizvode samo električnu energiju potrebno je da ostvaruju neto električnu efikasnost od najmanje 36%;
4) da se proizvodi primenom prikupljanja i skladištenja CO2 iz biomase.
Električna energija proizvedena u postrojenjima iz stava 1. tač. 1)-3) ovog člana, a koja proizvode samo električnu energiju, koristi se za proračun ostvarenog udela obnovljivih izvora energije u bruto finalnoj potrošnji energiji, odnosno može biti predmet podsticaja samo ako:
1) ta postrojenja ne koriste fosilna goriva kao glavno gorivo;
2) ne postoji isplativ potencijal za primenu visokoefikasne kogeneracije.
Odredbe ovog člana primenjuju se na postrojenja koja su počela sa radom ili su rekonstruisana za upotrebu goriva iz biomase nakon 25. decembra 2021. godine.
4. Ostale odredbe o biogorivima u vezi sa kriterijumima održivosti
Biogoriva koja se uvoze iz država članica Evropske unije ili proizvode od poljoprivrednih sirovina koja su poreklom iz država članica Evropske unije, pored ispunjavanja kriterijuma održivosti biogoriva iz čl. 6-12. ove uredbe i ušteda emisije gasova sa efektom staklene bašte iz člana 15. ove uredbe, moraju biti proizvedena u skladu sa merama podrške za poljoprivrednike i minimalnim zahtevima za dobre poljoprivredne uslove i uslove životne sredine, koji se koriste u Evropskoj uniji.
Biogoriva koja se uvoze iz država koje nisu članice Evropske unije ili proizvode od poljoprivrednih sirovina koja su poreklom iz država koje nisu članice Evropske unije, pored kriterijuma održivosti biogoriva iz čl. 6-12. ove uredbe i ušteda emisije gasova sa efektom staklene bašte iz člana 15. ove uredbe, moraju da ispune i kriterijum minimalnih ekoloških i socijalnih uslova.
Minimalni ekološki i socijalni uslovi iz stava 1. ovog člana dati su u Prilogu 3 - Minimalni ekološki i socijalni uslovi za biogoriva koja su uvezena iz država koje nisu članice Evropske unije ili proizvedena od poljoprivrednih sirovina koje su poreklom iz država koje nisu članice Evropske unije, koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
III UŠTEDE EMISIJE GASOVA SA EFEKTOM STAKLENE BAŠTE I NAČIN NJIHOVOG RAČUNANJA
Uštede emisije gasova sa efektom staklene bašte za biogoriva koja se koriste u odnosu na emisije gasova sa efektom staklene bašte komparativnih fosilnih goriva moraju da iznose:
1) najmanje 50% za biogoriva, biogas koji se utroši u saobraćaju i za biotečnosti, a koji su proizvedeni u postrojenjima koja su radila do 5. oktobra 2015. godine;
2) najmanje 60% za biogoriva, biogas koji se utroši u saobraćaju i za biotečnosti, a koji su proizvedeni u postrojenjima koja su počela sa radom u periodu od 6. oktobra 2015. do 31. decembra 2020. godine;
3) najmanje 65% za biogoriva, biogas koji se utroši u saobraćaju i za biotečnosti, a koji su proizvedeni u postrojenjima koja su počela sa radom od 1. januara 2021. godine;
4) najmanje 70% za goriva iz biomase koja se koristi za proizvodnju električne i toplotne energije u postrojenjima koja su počela sa radom u periodu od 1. januara 2021. godine do dana stupanja na snagu ove uredbe, odnosno počinju sa radom od dana stupanja na snagu ove uredbe do 31. decembra 2025. godine i 80% u postrojenjima koja počinju sa radom od 1. januara 2026. godine.
Smatra se da je postrojenje iz stava 1. ovog člana u funkciji, od dana započinjanja proizvodnje:
1) biogoriva;
2) biogasa koji se troši u saobraćaju;
3) biotečnosti;
4) toplotne energije i električne energije iz goriva iz biomase.
Uštede emisija gasova sa efektom staklene bašte od upotrebe biogoriva i biogasa koji se utroše u saobraćaju, biotečnosti, kao i goriva iz biomase koje se koristi u postrojenjima za proizvodnju toplotne energije i električne energije proračunava se u skladu sa Metodologijom I i Metodologijom II.
Uštede emisija gasova sa efektom staklene bašte iz člana 15. ove uredbe, izračunavaju se na jedan od sledećih načina:
1) primenom zadate vrednosti samo ako:
(1) je zadata vrednost za uštedu emisija gasova sa efektom staklene bašte za proizvodni put biogoriva i biotečnosti utvrđena u delu A ili u delu B Metodologije I, odnosno utvrđena za proizvodni put goriva iz biomase u delu A Metodologije II;
(2) godišnje emisije, koje potiču od promena u sadržaju ugljenika usled promene namene zemljišta, su jednake ili manje od nule, pri čemu je njihova vrednost (e l) za biogoriva i biotečnosti izračunata u skladu sa tačkom 7. dela C Metodologije I, odnosno njihova vrednost (e l n) za goriva iz biomase je izračunata u skladu sa tačkom 7. dela B Metodologije II;
2) primenom stvarne vrednosti koja se izračunava u skladu sa metodologijom utvrđenom u delu C Metodologije I i u delu B Metodologije II;
3) kao zbir vrednosti članova formule u tački 1. dela C Metodologije I, pri čemu se za pojedine članove formule mogu koristiti raščlanjene zadate vrednosti u delu D ili delu E Metodologije I, dok se za ostale članove formule za koje ne postoje raščlanjene zadate vrednosti izračunavaju stvarne vrednosti u skladu sa Metodologijom I;
4) kao zbir vrednosti članova formula iz tačke 1. dela B Metodologije II, pri čemu se za neke faktore mogu koristiti raščlanjene zadate vrednosti u delu C Metodologije II, dok se za ostale članove formule za koje ne postoje raščlanjene zadate vrednosti izračunavaju stvarne vrednosti u skladu sa delom B Metodologije II.
Ušteda u emisiji gasova sa efektom staklene bašte ostvarena korišćenjem biogoriva i biotečnosti računa se u skladu sa Metodologijom I i II.
Subjekti verifikacije su subjekti koji učestvuju u životnom ciklusu biogoriva.
Subjekti koji učestvuju u životnom ciklusu biogoriva su: dobavljač sirovine, proizvođač biogoriva i učesnik u trgovini biogorivima.
Verifikacija ispunjenosti kriterijuma održivosti biogoriva iz čl. 6-12. ove uredbe i ušteda emisije gasova sa efektom staklene bašte iz člana 15. ove uredbe, vrši se na sledeći način:
1) primenom šeme verifikacije subjekata u životnom ciklusu biogoriva;
2) ispunjenjem obaveza od strane subjekata u životnom ciklusu biogoriva u skladu sa ovom uredbom;
3) proverom ispunjenosti obaveza subjekata u proizvodnom putu biogoriva u skladu sa ovom uredbom.
Lice koje istovremeno ima svojstvo dva ili više subjekta u proizvodnom putu biogoriva iz stava 1. ovog člana, dužno je da ispunjava obaveze koje su propisane za sve te subjekte.
Proizvođač biogoriva dužan je da:
1) poseduje sertifikat i dokaz, kao što je ugovor ili drugi pravni osnov, da je verifikator od kog je dobio sertifikat, ovlašćen u okviru šeme verifikacije da može da izdaje sertifikat koji proizvođač biogoriva poseduje;
2) izda izjavu o proizvodu za svaku pošiljku biogoriva koju stavlja u promet;
3) primenjuje sistem masenog bilansa iz člana 23. ove uredbe;
4) pribavi od dobavljača sirovine podatke o vrsti i količini sirovine, mestu porekla sirovine, zemljištu sa koga je dobijena sirovina, nazivu svih prethodnih posrednika u lancu trgovine sa podatkom o datumu i mestu nabavke sirovine od prethodnih posrednika, kao i sve druge podatke koji su od značaja za primenu šeme verifikacije;
5) vodi evidenciju:
(1) o datumu i mestu kupovine, količini, vrsti i poreklu svih sirovina i o posrednicima u lancu trgovine za svaku pošiljku sirovine koju kupi za proizvodnju biogoriva;
(2) o svim sertifikatima koji su mu izdati u okviru šeme verifikacije;
(3) o uštedi emisije gasova sa efektom staklene bašte za sva proizvedena biogoriva;
(4) o izdatim izjavama o proizvodu.
Učesnik u trgovini biogorivima dužan je da:
1) poseduje sertifikat i dokaz, kao što je ugovor ili drugi pravni osnov, da je verifikator od kog je dobio sertifikat, ovlašćen u okviru šeme verifikacije da može da izdaje sertifikat koji učesnik u trgovini biogorivima poseduje;
2) za svaku pošiljku biogoriva, odnosno pošiljku goriva u koje je namešano biogorivo koju stavlja u promet, izda izjavu o proizvodu;
3) pre izdavanja izjave o proizvodu iz tačke 2) ovog stava, pribavi sve isprave o ispunjenosti kriterijuma održivosti biogoriva od subjekata koji učestvuju u životnom ciklusu biogoriva od kojih je nabavio pošiljku biogoriva;
4) pribavi sve sertifikate prethodnih subjekata koji učestvuju u životnom ciklusu biogoriva, a koji su osnov za izdavanje isprava iz tačke 3) ovog stava;
5) vodi evidenciju o dokumentima iz tač. 1)-4) ovog stava i podacima o datumu i mestu kupovine pošiljki kao i količini i vrsti biogoriva, odnosno goriva sa namešanim biogorivom;
6) obavesti Ministarstvo da trguje biogorivima, radi upisa u registar iz člana 28. ove uredbe.
Proizvođač biogoriva, odnosno učesnik u trgovini biogorivima čuvaju evidencije najmanje pet godina.
Izjava o proizvodu koju izdaje proizvođač biogoriva sadrži:
1) podatke o proizvođaču biogoriva;
2) naziv ovlašćenog verifikatora;
3) naziv šeme verifikacije na osnovu koje je verifikator utvrdio da biogoriva ispunjavaju kriterijume održivosti;
4) podatke o sertifikatu na osnovu koga je verifikator ovlašćen da primenjuje šemu verifikacije;
5) podatke o pošiljci biogoriva koji sadrže: vrstu biogoriva, tehnologiju prerade sirovine i količinu biogoriva;
6) podatke o vrsti sirovine, proizvođaču sirovine, energetskoj vrednosti sirovine, količini sirovine, državi porekla sirovine, ukupnim emisijama gasova sa efektom staklene bašte, datum i broj ugovora o otkupu sirovine;
7) podatak o ukupnoj emisiji gasova sa efektom staklene bašte pošiljke biogoriva, sa označavanjem metode iz tačke 4. dela C Metodologije I, koju je verifikator upotrebio za računanje emisija gasova sa efektom staklene bašte;
8) podatke o usklađenosti pošiljke biogoriva sa kriterijumima održivosti u slučaju primene dodatnog bonusa (eB) iz tačke 8. dela C. Metodologije I, ako se u proračunu uticaja pošiljke na emisije gasova sa efektom staklene bašte koristi formula iz tačke 1. dela C Metodologije I, pri čemu se ti podaci ne navode ako se pošiljka odnosi na biogoriva proizvedena iz otpada i ostataka;
9) podatke o utvrđivanju usklađenosti pošiljke biogoriva sa kriterijumima održivosti, ako je prilikom korišćenja formule iz tačke 1. dela C Metodologije I izvršeno računanje ušteda emisija iz akumulacije ugljenika u zemljištu primenom unapređenog poljoprivrednog upravljanja iz tačke 1. dela C. Metodologije I, pri čemu se ti podaci ne navode ako se pošiljka odnosi na biogoriva proizvedena iz otpada i ostataka;
10) popis priloženih dokumenata koji prate izjavu o proizvodu;
11) napomenu o podacima koji predstavljaju poslovnu tajnu u izjavi o proizvodu;
12) potpis odgovornog lica proizvođača biogoriva;
13) druge podatke u skladu sa Prilogom 4 - Izjava o proizvodu proizvođača biogoriva, koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Izjava o proizvodu se izdaje u pisanom obliku ili formi elektronskog dokumenta sa kvalifikovanim elektronskim potpisom proizvođača biogoriva, i obavezno prati pošiljku biogoriva u prometu.
Izjava o proizvodu koju izdaje učesnik u trgovini biogorivima sadrži:
1) podatke o učesniku u trgovini biogorivima;
2) naziv ovlašćenog verifikatora;
3) naziv šeme verifikacije na osnovu koje je verifikator utvrdio da biogoriva ispunjavaju kriterijume održivosti;
4) podatke o sertifikatu na osnovu kog je verifikator ovlašćen da primenjuje šemu verifikacije;
5) podatke o količini i vrsti biogoriva, načinu i mestu namešavanja biogoriva, broj i datum otpremnice ili carinske deklaracije;
6) popis priloženih dokumenata koji prate izjavu o proizvodu;
7) napomenu o podacima koji predstavljaju poslovnu tajnu u izjavi o proizvodu;
8) potpis odgovornog lica učesnika u trgovini biogorivima;
9) druge podatke u skladu sa Prilogom 5 - Izjava o proizvodu učesnika u trgovini biogorivima, koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Izjava o proizvodu se izdaje u pisanom obliku ili formi elektronskog dokumenta sa kvalifikovanim elektronskim potpisom učesnika u trgovini biogorivima, i obavezno prati pošiljku biogoriva u prometu.
Obveznik sistema dužan je da prilikom kupovine pošiljki biogoriva ili goriva u koje je namešano biogorivo, radi isporuke tih pošiljki u sopstveno skladište, pribavi izjavu o proizvodu koja prati pošiljku i proveri da li je izjava o proizvodu koju je nabavio izdata za vreme važenja sertifikata od strane ovlašćenog verifikatora u okviru priznate šeme verifikacije.
Obveznik sistema dokazuje da je na tržište stavio biogoriva koja ispunjavaju kriterijume održivosti izjavom o proizvodu koja je izdata za vreme važenja sertifikata izdatog od strane ovlašćenog verifikatora u okviru šeme verifikacije i da je biogorivo nabavio od lica koje je upisano u registar iz člana 28. ovog člana.
Obveznik sistema vodi evidenciju o pribavljenim izjavama o proizvodu i licima od kojih je nabavio biogoriva i čuva je najmanje pet godina.
Proizvođač biogoriva i učesnik u trgovini biogorivima dužni su da prilikom evidencije pošiljki biogoriva primenjuju sistem masenog bilansa koji:
1) dozvoljava da se pošiljke sirovina ili biogoriva sa različitim karakteristikama održivosti i karakteristikama uštede emisije gasova sa efektom staklene bašte mešaju u kontejneru, prerađivačkom ili logističkom objektu, infrastrukturi za prevoz i distribuciju ili na određenoj lokaciji;
2) dozvoljava mešanje pošiljaka sirovina sa različitim energetskim sadržajem u svrhu dalje prerade, pod uslovom da je veličina pošiljki prilagođena njihovom energetskom sadržaju;
3) zahteva da se podaci o karakteristikama održivosti i količinama koje se odnose na pošiljke iz tačke 1. ovog stava, koje ostvaruju uštede u emisijama gasova sa efektom staklene bašte, pripišu i mešavini;
4) obezbeđuje da se skup svih pošiljki izdvojenih iz mešavine iz tačke 1. ovog stava, opisuje sa istim podacima o karakteristikama održivosti i količinama koje su važile za taj skup pošiljki prilikom njihovog dodavanja mešavini i zahteva da se taj bilans postigne u odgovarajućem vremenskom periodu.
Podaci o kriterijumima održivosti iz čl. 6-12. ove uredbe i uštedama emisije gasova sa efektom staklene bašte iz člana 15. ove uredbe, koji se odnose na pošiljku sirovina, čijom su preradom dobijena biogoriva, biotečnosti ili goriva iz biomase, obnovljiva tečna i gasovita goriva nebiološkog porekla namenjena za upotrebu u saobraćaju ili goriva od recikliranog ugljenika, primenjuju se i na te proizvode, u prilagođenom obliku, i to na sledeći način:
1) ako se preradom pošiljke sirovina dobije samo jedan proizvod namenjen za proizvodnju biogoriva, biotečnosti ili goriva iz biomase, obnovljiva tečna i gasovita goriva nebiološkog porekla namenjena za upotrebu u saobraćaju ili gorivu od recikliranog ugljenika, onda se prilagođavanje vrši primenom faktora konverzije koji predstavlja odnos između mase dobijenog proizvoda i mase sirovina koje se koriste u procesu prerade radi dobijanja tog proizvoda;
2) ako se preradom serije sirovina proizvodi više proizvoda namenjenih za proizvodnju biogoriva, biotečnosti ili goriva iz biomase, obnovljiva tečna i gasovita goriva nebiološkog porekla namenjena za upotrebu u saobraćaju ili gorivu od recikliranog ugljenika, poseban faktor konverzije se primenjuje za svaki proizvod i koristi se odvojeni maseni bilans.
VI IZVEŠTAVANJE O ISPUNJENOSTI KRITERIJUMA ODRŽIVOSTI UŠTEDE EMISIJA GASOVA SA EFEKTOM STAKLENE BAŠTE
Proizvođač biogoriva, odnosno učesnik u trgovini biogorivima dužan je da Ministarstvu, do kraja februara tekuće godine za prethodnu godinu, podnese redovni godišnji izveštaj o ispunjenosti kriterijuma održivosti biogoriva u prethodnoj godini (u daljem tekstu: godišnji izveštaj), koji sadrži:
1) ukupnu količinu i energetsku vrednost svih vrsta biogoriva koje su u izveštajnom periodu isporučene na tržište sa podacima o mestu nabavke i poreklu;
2) prosečne emisije gasova sa efektom staklene bašte u životnom ciklusu biogoriva za svaku vrstu isporučenog biogoriva po jedinici energije;
3) izjave o proizvodu iz čl. 20. i 21. ove uredbe;
4) spisak naziva svih šema verifikacije sa podacima o roku njihovog važenja, a koje se odnose na isporučena biogoriva u izveštajnom periodu;
5) spisak svih sertifikata na osnovu kojih su izdate izjave o proizvodu iz čl. 20. i 21. ove uredbe, sa podacima o roku njihovog važenja.
Uz izveštaj iz stava 1. ovog člana, proizvođač biogoriva, odnosno učesnik u trgovini biogorivima dostavlja:
1) važeći sertifikat da je primenjena šema verifikacije koji je verifikator izdao proizvođaču biogoriva, odnosno učesniku u trgovini biogorivima, a ukoliko je taj sertifikat izdat na stranom jeziku, dostavlja se prevod overen od strane ovlašćenog sudskog prevodioca;
2) prevod važećeg ugovora ili drugog akta, koji je na stranom jeziku, na osnovu kog je verifikator u okviru šeme verifikacije ovlašćen da u okviru šeme verifikacije izda sertifikat proizvođaču biogoriva, odnosno učesniku u trgovini biogorivima, overen od strane ovlašćenog sudskog prevodioca.
Proizvođač biogoriva, odnosno učesnik u trgovini biogorivima, u slučaju prestanka ili sprečenosti obavljanja delatnosti, prestanka važenja sertifikata, prestanka važenja šeme verifikacije, poništavanja ili povlačenja izjave o proizvodu, dužan je da bez odlaganja dostavi vanredni izveštaj Ministarstvu.
U slučaju iz stava 3. ovog člana, vanredni izveštaj sadrži:
1) opis svih okolnosti koje su dovele do prestanka ili sprečenosti obavljanja delatnosti proizvođača biogoriva, odnosno učesnika u trgovini biogorivima, prestanka važenja sertifikata, prestanka važenja šeme verifikacije, poništavanja ili povlačenja izjave o proizvodu;
2) spisak svih biogoriva iz godišnjih izveštaja koje je proizvođač biogoriva, odnosno učesnik u trgovini biogorivima dostavio pre vanrednog izveštaja, i to po vrsti i količini, ako su za ta biogoriva izjave o proizvodu poništene ili povučene posle dostavljanja godišnjeg izveštaja;
3) tržišnu vrednost biogoriva iz tačke 2) ovog stava izraženu u evrima i dinarima;
4) podatke o merama koje je proizvođač biogoriva, odnosno učesnik u trgovini biogorivima preduzeo da obavesti obveznike sistema stavljanja biogoriva na tržište o poništenim i povučenim izjavama o proizvodu za biogoriva iz tačke 2) ovog stava.
Proizvođač biogoriva, odnosno učesnik u trgovini biogorivima elektronskim putem dostavlja Ministarstvu izveštaje iz člana 25. ove uredbe.
Ako proizvođač biogoriva, odnosno učesnik u trgovini biogorivima ne dostavi godišnji izveštaj u propisanom roku, ili dostavi godišnji izveštaj, odnosno vanredni izveštaj koji je nepotpun, nejasan, protivrečan, nepotpisan, odnosno koji sadrži neki drugi nedostatak, Ministarstvo obaveštava proizvođača biogoriva, odnosno učesnika u trgovini biogorivima, da otkloni utvrđene nedostatke.
Rok za otklanjanje nedostataka u slučaju da su izveštaji iz člana 25. ove uredbe nepotpuni, nejasni, protivrečni ili nepotpisani ne može biti kraći od osam dana i duži od 30 dana.
Ministarstvo je dužno da omogući proizvođaču biogoriva i učesniku u trgovini biogorivima elektronsko dostavljanje izveštaja iz stava 1. ovog člana i da na svojoj internet stranici istakne obaveštenje o načinu elektronskog dostavljanja i obrascu izveštaja.
Ministarstvo na osnovu izveštaja iz stava 1. ovog člana prati ispunjenost kriterijuma održivosti biogoriva koja se stave na tržište u Republici Srbiji.
VII NEZAVISNA REVIZIJA INFORMACIJA KOJE SE DOSTAVLJAJU U POSTUPKU IZVEŠTAVANJA
Nosilac šeme verifikacije sprovodi nezavisnu reviziju informacija koje se dostavljaju u postupku izveštavanja, kroz analizu sertifikata izdatih od strane verifikatora u postupku šeme verifikacije.
Nezavisnom revizijom informacija utvrđuje se da subjekti koji dostavljaju informacije u postupku izveštavanja primenjuju šemu verifikacije na precizan i pouzdan način, zaštićen od zloupotrebe i da materijali obuhvaćeni pošiljkom sirovina odnosno biogoriva, biotečnosti ili goriva iz biomase, obnovljiva tečna i gasovita goriva nebiološkog porekla namenjena za upotrebu u saobraćaju ili gorivu od recikliranog ugljenika, nisu u celosti ili delimično izmenjeni ili odbačeni da bi stekli karakteristike otpada ili otpatka.
Svaki verifikator je dužan da svaki izdati sertifikat u postupku šeme verifikacije dostavi nosiocu šeme verifikacije u skladu sa pravilima šeme verifikacije.
VIII NAČIN VOĐENJA REGISTRA SUBJEKATA VERIFIKACIJE I VERIFIKATORA
Registar subjekata verifikacije i verifikatora vodi se u elektronskoj formi i javno je dostupan na internet stranici Ministarstva.
Sva dokumentacija proizvođača biogoriva i učesnika u trgovini biogorivima čuva se najmanje pet godina od dana izveštavanja.
Novčanom kaznom od 1.500.000 od 3.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup proizvođač biogoriva, odnosno učesnik u trgovini biogorivima ako:
1) ne dostavi izveštaj u skladu sa članom 25. ove uredbe;
2) ne izvršava obaveze iz člana 19. ove uredbe.
Odgovorno lice proizvođača biogoriva, odnosno učesnika u trgovini biogorivima kazniće se za privredni prestup iz stava 1. ovog člana novčanom kaznom od 100.000 do 200.000 dinara.
Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana, može se izreći zaštitna mera zabrane pravnom licu da se bavi određenom privrednom delatnošću u trajanju od šest meseci do tri godine, ako je pravno lice za poslednje dve godine kažnjeno zbog istog privrednog prestupa.
Novčanom kaznom od 1.500.000 od 3.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup obveznik sistema stavljanja biogoriva na tržište ako:
1) prilikom kupovine pošiljki biogoriva ili goriva u koje je namešano biogorivo radi isporuke tih pošiljki u sopstveno skladište, ne pribavi izjavu o proizvodu koja prati pošiljku u skladu sa članom 22. stav 1. ove uredbe;
2) ne ispunjava obavezu iz člana 22. stav 3. ove uredbe.
Odgovorno lice obveznika sistema stavljanja biogoriva na tržište kazniće se za privredni prestup iz stava 1. ovog člana novčanom kaznom od 100.000 do 200.000 dinara.
Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana, može se izreći zaštitna mera zabrane pravnom licu da se bavi određenom privrednom delatnošću u trajanju od šest meseci do tri godine, ako je pravno lice za poslednje dve godine kažnjeno zbog istog privrednog prestupa.
Danom stupanja na snagu ove uredbe prestaje da važi Uredba o kriterijumima održivosti biogoriva ("Službeni glasnik RS", broj 89/19).
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Priloge 1-5, koji su sastavni deo ove uredbe, objavljene u "Sl. glasniku RS", br. 96/2023, možete pogledati OVDE