ODLUKA O UTVRĐIVANJU JABLANICE U SELU PLEŠ ZA ARHEOLOŠKO NALAZIŠTE ("Sl. glasnik RS", br. 107/2023)

1. Jablanica u selu Pleš utvrđuje se za arheološko nalazište.

Jablanica u selu Pleš (u daljem tekstu arheološko nalazište), nalazi se na teritoriji opštine Aleksandrovac, u mestu Pleš.

2. Arheološko nalazište nalazi se u brdovitom pejzažu planine Goč, na 269 m nadmorske visine, na ravnom platou rečne terase potoka Jablanica. Nalazište obuhvata površinu 33.183 m2 koju čine livade i imanja koja se obrađuju. Arheološkim istraživanjem 2014. godine otkriveni su ostaci manjeg antičkog kupatila (balneum) koje je hronološki opredeljeno u 3-4. vek. Ostaci antičkog kupatila utvrđeni su u nivou temelja, s obzirom na to da su meštani deo objekta sa apsidom krajem 19. veka raščistili i koristili kao crkvište. Kupatilo je imalo podni sistem grejanja - hipokaust, i dobar pristup vodi iz potoka u blizini. Izvedena su geofizička istraživanja 2020. godine, i utvrđeno je da je ovaj objekat deo većeg građevinskog kompleksa. Kao posebne celine su izdvojene tri zone za koje se pretpostavlja da sadrže objekte većih dimenzija. Zaključeno je da se na ovom prostoru nalazi niz objekata, najverovatnije deo antičkog poljskog imanja sa pratećim ekonomskim tj. pomoćnim objektima (villa rustica) ili naselje (vicus).

3. Granica arheološkog nalazišta kreće se spoljnim ivicama katastarskih parcela broj 947, 3059, 3068 KO Pleš u javnoj svojini, a obuhvata katastarske parcele broj 945, 946, 2116/1, 2116/2, 2117/1, 2117/2, 2118, 2119, 2120, 2121, 2123/1, 2123/2, 2124, 2125, 2126, 2127, 2128, 2129/1, 2129/2, 2129/3, 2130, 2131/1, 2131/2, 2131/3, 2132/1, 2132/2, 2132/3, 2133/1, 2133/2, 2134/1, 2134/2, 2135/1, 2135/2, 2135/3, 2136 KO Pleš u privatnoj svojini; katastarske parcele broj 947, 3059, 3068 KO Pleš u javnoj svojini; i katastarsku parcelu br. 2122 KO Pleš u državnoj svojini.

Granica zaštićene okoline arheološkog nalazišta kreće se spoljnim ivicama katastarskih parcela broj 220, 935/2, 936/2, 937/1, 943/1, 943/2, 943/3, 952, 2085/2, 2090, 2091, 2096, 2106/1, 2106/2, 2108, 2109, 2115/1, 2115/2, 2137, 2138, 2143, 2144/1, 2149, 2152/1, 2152/2, 2283/1, 2283/2, 2284 KO Pleš privatnoj svojini, a obuhvata katastarske parcele broj 220, 935/2, 936/2, 937/1, 937/2, 943/1, 943/2, 943/3, 944, 948, 949, 950, 951/1, 951/2, 952, 2085/2, 2090, 2091, 2092, 2093, 2094, 2095/1, 2095/2, 2095/3, 2096, 2106/1, 2106/2, 2108, 2109, 2115/1, 2115/2, 2137, 2138, 2143, 2144/1, 2146, 2147, 2148, 2149, 2152/1, 2152/2, 2279, 2280, 2281/1, 2281/2, 2281/3, 2282/1, 2282/2, 2282/3, 2282/4, 2283/1, 2283/2, 2284, 2285/1, 2285/2 KO Pleš u privatnoj svojini i katastarsku parcelu broj 3080 KO Pleš u javnoj svojini.

4. Arheološko nalazište je u vlasništvu više lica.

Zaštićena okolina arheološkog nalazišta je u vlasništvu više lica.

5. Arheološko nalazište čine ostaci antičkog stambenog kompleksa sa kupatilom na području planine Goč, koji svedoče o povezanosti stanovnika ovog kraja sa rudarstvom i metalurgijom koji su na ovom prostoru izvođeni u kasnoantičkom periodu u rimskoj provinciji Meziji na centralnom Balkanu. Važan činilac za vrednovanje ovog nalaza predstavlja uvođenje kulturnog nasleđa u razvoj seosko-planinskog turizma na prostoru planine Goč i opštine Aleksandrovac.

6. Kategorija arheološkog nalazišta je kulturno dobro (III kategorija).

7. Utvrđuju se sledeće mere zaštite arheološkog nalazišta:

1) Bliži uslovi čuvanja, održavanja i korišćenja kulturnog dobra:

- sadržaje, aktivnosti i korišćenje antičkog nasleđa prilagoditi u svrhe razvoja i razumevanja istorijske, kulturne i naučne vrednosti nasleđa;

- obavezno očuvanje autentične arhitekture antičkog nasleđa;

- arheološko istraživanje i konzervatorsko-restauratorski radovi obavljaju se cilju zaštite, očuvanja, prezentacije i naučnog tumačenja antičkog nasleđa.

2) Stručne i tehničke mere zaštite radi obezbeđenja kulturnog dobra od propadanja, oštećenja, uništenja i krađe:

- prezentovanje obaviti uz odgovarajuću konzervaciju, fizičku zaštitu, muzejsku i edukativnu pristupačnost.

3) Način obezbeđivanja korišćenja i dostupnosti kulturnog dobra javnosti:

- obezbediti pristup i omogućiti korišćenje antičkog nasleđa u kulturne, naučne i edukativne svrhe;

- opremiti arheološko nalazište odgovarajućim informativnim, edukativnim i interaktivnim sredstvima;

- promociju i korišćenje antičkog nasleđa planirati u okviru dugoročnih planova i programa koji su rezultat dogovornih ciljeva svih zainteresovanih korisnika koji raspolažu kulturnim nasleđem.

4) Ograničenja i zabrane u pogledu raspolaganja kulturnim dobrom i njegove upotrebe, u skladu sa zakonom:

- za objekte u javnoj svojini u skladu sa odredbama Zakona o javnoj svojini;

- zabrana neovlašćenog prikupljanja pokretnih arheoloških površinskih nalaza.

5) Ograničenja, odnosno zabrane izvođenja određenih građevinskih radova, promene oblika terena i korišćenja zemljišta u okviru zaštićene okoline kulturnog dobra, kao i promene namene pojedinih kulturnih dobara:

- promena oblika terena dozvoljava se samo u funkciji prezentacije arheološkog nalazišta i uz odgovarajuću prezentaciju nalaza;

- zabrana izgradnje stambenih, pomoćnih, industrijskih, javnih i komercijalnih objekata na arheološkom nalazištu;

- zabrana neovlašćenog prekopavanja, ispitivanja i duboka zaoravanja (dublje od 30 cm);

- sađenje visoke vegetacije i pošumljavanje prostora dozvoljava se samo na prostoru koji je arheološki istražen i za potrebe prezentacije arheološkog nalazišta uz saglasnost nadležne ustanove zaštite;

- zabrana izvođenja rudarskih radova, eksploatacije sirovina kao i svih vrsta istražnih radova;

- zabrana vađenja peska, šljunka, kamena ili zemlje i bilo koja vrsta oštećenja arheološkog nalazišta;

- zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i štetnih materija - hemijski agresivnih, eksplozivnih, otrovnih i radioaktivnih.

6) Uklanjanje građevinskog ili drugog objekta čije postojanje ugrožava zaštitu ili korišćenje kulturnog dobra.

Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline arheološkog nalazišta:

1) Bliži uslovi čuvanja, održavanja i korišćenja kulturnog dobra:

- izgradnja objekata, infrastrukture i izvođenje drugih građevinskih i zemljanih radova (nivelacija terena, vađenja peska, šljunka, kamena ili zemlje) i promena oblika terena dozvoljava se isključivo uz prethodno obavljanje zaštitnih arheoloških iskopavanja, i uz odgovarajuću prezentaciju nalaza.

2) Stručne i tehničke mere zaštite radi obezbeđenja kulturnog dobra od propadanja, oštećenja, uništenja i krađe:

- zabrana neovlašćenog prekopavanja, ispitivanja i duboka zaoravanja (dublje od 30 cm).

3) Način obezbeđivanja korišćenja i dostupnosti kulturnog dobra javnosti:

- izgradnja infrastrukture dozvoljava se samo u funkciji prezentacije arheološkog nalazišta.

4) Ograničenja i zabrane u pogledu raspolaganja kulturnim dobrom i njegove upotrebe, u skladu sa zakonom:

- za objekte u javnoj svojini u skladu sa odredbama Zakona o javnoj svojini;

- zabrana promene namene površina i kultura do donošenja odgovarajućih planskih akata.

5) Ograničenja, odnosno zabrane izvođenja određenih građevinskih radova, promene oblika terena i korišćenja zemljišta u okviru zaštićene okoline kulturnog dobra kao i promene namene pojedinih kulturnih dobara:

- zabrana izvođenja rudarskih radova i eksploatacije sirovina;

- sađenje visoke vegetacije i pošumljavanje prostora dozvoljava se samo za potrebe prezentacije arheološkog nalazišta uz saglasnost nadležne ustanove zaštite;

- zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i štetnih materija - hemijski agresivnih, eksplozivnih, otrovnih i radioaktivnih.

6) Uklanjanje građevinskog ili drugog objekta čije postojanje ugrožava zaštitu ili korišćenje kulturnog dobra.

8. Sastavni deo ove odluke je grafički prikaz osnove arheološkog nalazišta i njegove zaštićene okoline sa objektima koji se u njoj nalaze, sa katastarskim i zemljišnoknjižnim podacima.

9. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".