PRAVILNIK O UTVRĐIVANJU PLANA VAĐENJA REČNIH NANOSA ("Sl. glasnik RS", br. 112/2023)

Član 1

Ovim pravilnikom utvrđuje se Plan vađenja rečnih nanosa, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Član 2

Planom vađenja rečnih nanosa iz člana 1. ovog pravilnika utvrđene su planirane lokacije za vađenje rečnih nanosa uz pribavljanje uslova i planirane količine rečnih nanosa za vađenje, lokacije na kojima nije dozvoljeno vađenje rečnih nanosa, kao i grafički prikazi koje čine atlasi karata, i to za reke Dunav, Sava, Drina, Velika Morava, Južna Morava i Zapadna Morava.

Član 3

Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a važi dve godine od dana stupanja na snagu.

 

PLAN
VAĐENJA REČNIH NANOSA

1. Uvod

Korita i priobalja aluvijalnih reka karakterišu se specifičnom geološkom strukturom, u kojoj dominiraju pesak i šljunak. Aluvijalna zona se formira u dugoročnom procesu erozije tla u slivu, transporta nanosa rečnim tokom i akumulacije nanosa u rečnoj dolini. Aluvijalni karakter reka podrazumeva stalnu razmenu materijala između rečnog korita i priobalja. Na nekim potezima se rečni nanos taloži i formira sprudove, dok na drugim potezima materijal iz priobalnog pojasa dospeva u rečni tok usled fluvijalne erozije. Na taj način se obrazuju obnovljivi aluvijalni slojevi, sa promenljivim rasporedom i strukturom.

Upravljanje rečnim nanosom i njegovo korišćenje zahteva planski pristup, u kome treba težiti zaštiti vodnih tela koja su formirana u rečnom nanosu, očuvanju ekosistema i ambijentalnih karakteristika rečnih tokova, ali treba imati u vidu i da su pesak i šljunak potrebni u građevinarstvu i da imaju privredni značaj u Republici Srbiji.

U Strategiji upravljanja vodama na teritoriji Republike Srbije do 2034. godine ("Službeni glasnik RS", broj 3/17) vađenje rečnih nanosa je definisano kao mera uređenja rečnog korita.

Imajući u vidu sve navedeno, kao i odredbe Zakona o vodama, izrađen je Plan vađenja rečnih nanosa (u daljem tekstu: Plan), kao osnov za izbalansirano upravljanje rečnim nanosom u dvogodišnjem periodu.

Plan predviđa i vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta iz neobnovljivih rezervi za potrebe izvođenja radova na objektima od značaja, odnosno od posebnog značaja za Republiku Srbiju.

Radovi u okviru redovnog održavanja plovnog puta, luka, pristana, marina, sidrišta i zimovnika sa pristupnim plovnim putevima, kao i proticajnog profila vodotoka (hitni sanacioni radovi i dr.) i zona značajnih infrastrukturnih objekata (vodozahvata, ispusta, mostova i dr.), ne smatraju se vađenjem rečnih nanosa i nisu predmet ovog plana.

2. Ciljevi vađenja rečnih nanosa

Na rekama obuhvaćenim Planom, planskim vađenjem rečnih nanosa treba:

1) obezbediti propusnu moć rečnog korita i smanjenje rizika od poplava;

2) poboljšati hidraulički režim tečenja i strujnu sliku u rečnom koritu i obezbediti veću stabilnost korita, obala i postojećih vodnih objekata;

3) poboljšati plovidbene uslove na međunarodnim i međudržavnim vodnim putevima;

4) smanjiti negativni uticaj na životnu sredinu i očuvati prirodnu ravnotežu akvatičnih i priobalnih ekosistema;

5) obezbediti količine peska i šljunka za tržište građevinskog materijala.

3. Pravni okvir

Prostorna ograničenja za vađenje rečnih nanosa propisana su zakonima i podzakonskim aktima, i to:

1) Zakonom o vodama;

2) Zakonom o meteorološkoj i hidrološkoj delatnosti ("Službeni glasnik RS", broj 88/10);

3) Zakonom o plovidbi i lukama na unutrašnjim vodama ("Službeni glasnik RS", br. 73/10, 121/12, 18/15, 96/15 - dr. zakon, 92/16, 104/16 - dr. zakon, 113/17 - dr. zakon, 41/18, 95/18 - dr. zakon, 37/19 - dr. zakon, 9/20 i 52/21);

4) Zakonom o planiranju i izgradnji ("Službeni glasnik RS", br. 72/09, 81/09 - ispravka, 64/10 - US, 24/11, 121/12, 42/13 - US, 50/13 - US, 98/13 - US, 132/14, 145/14, 83/18, 31/19, 37/19 - dr. zakon, 9/20, 52/21 i 62/23);

5) Zakonom o putevima ("Službeni glasnik RS", br. 41/18 i 95/18 - dr. zakon);

6) Zakonom o zaštiti prirode ("Službeni glasnik RS", br. 36/09, 88/10, 91/10 - ispravka, 14/16, 95/18 - dr. zakon i 71/21);

7) Zakonom o hidrografskoj delatnosti ("Službeni glasnik RS", broj 9/20);

8) Uredbom o utvrđivanju lokacija meteoroloških i hidroloških stanica državnih mreža i zaštitnih zona u okolini tih stanica, kao i vrste ograničenja koja se mogu uvesti u zaštitnim zonama ("Službeni glasnik RS", broj 34/13);

9) Pravilnikom o načinu određivanja i održavanja zona sanitarne zaštite izvorišta vodosnabdevanja ("Službeni glasnik RS", broj 92/08).

4. Lokacije na kojima je dozvoljeno i na kojima nije dozvoljeno vađenje rečnih nanosa

U skladu sa propisima predviđenim ograničenjima u Planu su utvrđene:

1) prioritetne lokacije na kojima je, uz pribavljanje uslova, potrebno vršiti vađenje rečnih nanosa da bi se ispunili Planom utvrđeni ciljevi;

2) lokacije na kojima je vađenje rečnih nanosa dozvoljeno uz pribavljanje uslova;

3) lokacije na kojima nije dozvoljeno vađenje rečnih nanosa.

U atlasima karata lokacije iz stava 1. tačka 1) ovog odeljka su označene zelenom šrafurom, iz tačke 2) plavom bojom, a iz tačke 3) su označene crvenom šrafurom.

U granicama Plana su posebnom šrafurom označena područja u obuhvatu zaštite prirode.

Na lokacijama iz stava 1. tačka 2) ovog odeljka vađenje rečnih nanosa je dozvoljeno ukoliko nije dostignut dozvoljeni godišnji obim vađenja nanosa za predmetni vodotok.

Lokacije na kojima nije dozvoljeno vađenje rečnih nanosa su:

1) 50 m od vodnih objekata u koritu (regulacionih građevina, vodozahvata, ispusta i dr.);

2) 300 m uzvodno i nizvodno od prelaza gasovoda, naftovoda i drugih cevovoda (vodovod i kanalizacija), kao i podvodnih TT i elektro vodova, a 1.000 m uzvodno i nizvodno od prelaza gasovoda na reci Drini;

3) 300 m uzvodno i nizvodno od mostova, izuzev Pavlovića mosta na reci Drini;

4) uzvodno i nizvodno od hidroloških stanica površinskih voda, u dužini jednakoj desetostrukoj širini reke pri velikim vodama u profilu hidrološke stanice, izuzev 1.000 m uzvodno i nizvodno od hidroloških stanica površinskih voda na rekama Dunav, Sava i Tisa;

5) u radijusu od 100 m od hidroloških stanica podzemnih voda;

6) u užoj zoni zaštite izvorišta vodosnabdevanja;

7) u međunaperskim poljima i pregrađenim rukavcima;

8) u zaštitnom pojasu puteva i planiranih puteva.

5. Godišnji obim vađenja rečnih nanosa

a) Reka Dunav

Planom se uređuje vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta reke Dunav, na sektoru od granice sa Mađarskom (km 1.433) do ušća reke Timok na granici sa Bugarskom (km 845), i to u granicama definisanim Planom.

Ukupan obim vađenja rečnih nanosa u planskom periodu jednak je dvostrukoj vrednosti dozvoljenog godišnjeg obima vađenja rečnih nanosa iz Tabele 1.

Tabela 1. Godišnji obim vađenja rečnih nanosa po sektorima reke Dunav

Sektor Dunava			Ukupan godišnji transport suspendovanog nanosa	Procenjeni godišnji transport vučenog nanosa	Dozvoljeni godišnji obim vađenja rečnih nanosa	Napomena
Od-do	km-km	Dužina
		km	103 m3	103 m3	103 m3
Od granice sa Mađarskom do ušća Drave	1.433-1.382,5	50,5	5.600	560	130	Pogranični sektor sa Republikom Hrvatskom
Od ušća Drave do Bačke Palanke	1.382,5-1.295,5	87,0			230
Od Bačke Palanke do Novog Sada	1.295,5-1.255	40,5			100
Od Novog Sada do ušća Tise	1.255-1.215	40,0			100	Plići delovi akumulacije HE "Đerdap 1"
Od ušća Tise do ušća Save	1.215-1.170	45,0	9.000	900	900
Od ušća Save do ušća Velike Morave	1.170-1.104,5	65,5	11.700	1.170	1.170
Od ušća Velike Morave do ušća Nere	1.104,5-1.075	30,0	13.800	1.380	1.380
Od ušća Nere do Golupca	1.075-1.040	35,0			Neograničeno	Pogranični sektor sa Rumunijom
Od Golupca do brane HE "Đerdap 1"	1.040-943	97,0			Nema mogućnosti za vađenje nanosa
Od brane HE "Đerdap 1" do brane HE "Đerdap 2"	943-863	80,0	2.500	50	50
Nizvodno od HE "Đerdap 2"	863-845,5	17,5	2.500	50	50

b) Reka Sava

Planom se uređuje vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta reke Save, na sektoru od granice sa Republikom Hrvatskom (km 211) do ušća u Dunav u Beogradu (km 0), i to u granicama definisanim Planom.

Dozvoljeni godišnji obim vađenja rečnih nanosa iznosi 300.000 m3.

Ukupan obim vađenja rečnih nanosa u planskom periodu jednak je dvostrukoj vrednosti dozvoljenog godišnjeg obima vađenja rečnih nanosa.

v) Reka Tisa

Planom se uređuje vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta reke Tise, na sektoru od granice sa Mađarskom (km 164) do ušća u Dunav (km 0).

Dozvoljeni godišnji obim vađenja rečnih nanosa iznosi 360.000 m3.

Ukupan obim vađenja rečnih nanosa u planskom periodu jednak je dvostrukoj vrednosti dozvoljenog godišnjeg obima vađenja rečnih nanosa.

g) Reka Drina

Planom se uređuje vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta reke Drine od km 214 do ušća u Savu (km 0), i to u granicama definisanim Planom.

Ukupan obim vađenja rečnih nanosa u planskom periodu jednak je dvostrukoj vrednosti dozvoljenog godišnjeg obima vađenja rečnih nanosa iz Tabele 2.

Tabela 2. Godišnji obim vađenja rečnih nanosa po sektorima reke Drine

Sektor	Ukupan godišnji transport nanosa	Procenjeni godišnji transport vučenog nanosa	Fluvijalna erozija	Ulaz vučenog nanosa sa uzvodnog sektora	Ulaz vučenog nanosa iz pritoka	Ukupan ulaz vučenog nanosa	Ulaz - izlaz	Dozvoljen godišnji obim vađenja rečnih nanosa
	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3
(1)	(2)	(3)=0,1x(2)	(4)	(5)	(6)	(7)=(4)+(5)+(6)	(8)=(7)-(3)	(9)
Nizvodno od HE "Zvornik"	600	60	450	10	50	510	450	430
Uzvodno od HE "Zvornik"	500	50	150	50	70	270	220	200
Ukupno:								630

Obim vađenja rečnih nanosa iz akumulacija HE "Bajina Bašta" i HE "Zvornik" je neograničen.

d) Reka Lim

Planom se uređuje vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta reke Lim na teritoriji Republike Srbije.

Ukupan obim vađenja rečnih nanosa u planskom periodu jednak je dvostrukoj vrednosti dozvoljenog godišnjeg obima vađenja rečnih nanosa iz Tabele 3.

Tabela 3. Godišnji obim vađenja rečnih nanosa po sektorima reke Lim

Sektor	Ukupan godišnji transport nanosa	Procenjeni godišnji transport vučenog nanosa	Fluvijalna erozija	Ulaz vučenog nanosa sa uzvodnog sektora	Ulaz vučenog nanosa iz pritoka	Ukupan ulaz vučenog nanosa	Ulaz - izlaz	Dozvoljen godišnji obim vađenja rečnih nanosa
	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3
(1)	(2)	(3)=0,1x(2)	(4)	(5)	(6)	(7)=(4)+(5)+(6)	(8)=(7)-(3)	(9)
Nizvodno od HE "Potpeć"	400	40	35	20	55	110	70	70
Uzvodno od HE "Potpeć"	950	95	60	95	65	220	125	125
Ukupno:							195	195

Obim vađenja rečnih nanosa iz akumulacije HE "Potpeć" nije ograničen.

đ) Reka Velika Morava

Planom se uređuje vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta reke Velike Morave, na sektoru od sastava Južne Morave i Zapadne Morave kod Stalaća (km 181,4) do ušća u Dunav (km 0), i to u granicama definisanim Planom.

Ukupan obim vađenja rečnih nanosa u planskom periodu jednak je dvostrukoj vrednosti dozvoljenog godišnjeg obima vađenja rečnih nanosa iz Tabele 4.

Tabela 4. Godišnji obim vađenja rečnih nanosa po sektorima reke Velika Morava

Sektor	Ukupan godišnji transport nanosa	Procenjeni godišnji transport vučenog nanosa	Fluvijalna erozija	Ulaz vučenog nanosa sa uzvodnog sektora	Ulaz vučenog nanosa iz pritoka	Ukupan ulaz vučenog nanosa	Ulaz - izlaz	Dozvoljen godišnji obim vađenja rečnih nanosa
	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3
(1)	(2)	(3)=0,1x(2)	(4)	(5)	(6)	(7)=(4)+(5)+(6)	(8)=(7)-(3)	(9)
Sastav - Ćuprija	2.300	230	230	160	75	505	275	275
Ćuprija - Žabarski most	2.400	240	230	175	65	470	230	230
Žabarski - Ljubičevski most	2.450	245	240	180	85	505	260	260
Ukupno:							765	765

e) Reka Južna Morava

Planom se uređuje vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta reke Južne Morave, od sastava Moravice i Binačke Morave kod Bujanovca (km 225) do sastava sa Zapadnom Moravom kod Stalaća (km 0).

Ukupan obim vađenja rečnih nanosa u planskom periodu jednak je dvostrukoj vrednosti dozvoljenog godišnjeg obima vađenja rečnih nanosa iz Tabele 5.

Tabela 5. Godišnji obim vađenja rečnih nanosa po sektorima reke Južne Morave

Sektor	Ukupan godišnji transport nanosa	Procenjeni godišnji transport vučenog nanosa	Fluvijalna erozija	Ulaz vučenog nanosa sa uzvodnog sektora	Ulaz vučenog nanosa iz pritoka	Ukupan ulaz vučenog nanosa	Ulaz - izlaz	Dozvoljen godišnji obim vađenja rečnih nanosa
	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3
(1)	(2)	(3)=0,1 x (2)	(4)	(5)	(6)	(7)=(4)+(5)+(6)	(8)=(7)-(3)	(9)
Grdelica - ušće Nišave	850	85	45	125	175	345	260	260
Ušće Nišave - sastav	1200	120	85	145	125	355	235	235
Ukupno:							495	495

ž) Reka Zapadna Morava

Planom se uređuje vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta reke Zapadne Morave, od sastava Moravice i Đetinje (km 183) do sastava sa Južnom Moravom kod Stalaća (km 0).

Ukupan obim vađenja rečnih nanosa u planskom periodu jednak je dvostrukoj vrednosti dozvoljenog godišnjeg obima vađenja rečnih nanosa iz Tabele 6.

Tabela 6. Godišnji obim vađenja rečnih nanosa po sektorima reke Zapadne Morave

Sektor	Ukupan godišnji transport nanosa	Procenjeni godišnji transport vučenog nanosa	Fluvijalna erozija	Ulaz vučenog nanosa sa uzvodnog sektora	Ulaz vučenog nanosa iz pritoka	Ukupan ulaz vučenog nanosa	Ulaz - izlaz	Dozvoljen godišnji obim vađenja rečnih nanosa
	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3	103 m3
(1)	(2)	(3)=0,1x(2)	(4)	(5)	(6)	(7)=(4)+(5)+(6)	(8)=(7)-(3)	(9)
Uzvodno od ušća Ibra	650	65	10	130	125	265	200	200
Ušće Ibra - sastav	1.100	110	65	100	145	255	145	145
Ukupno:							345	345

Obim vađenja rečnih nanosa iz akumulacija HE "Međuvršje" i HE "Ovčar Banja" je neograničen.

z) Drugi vodotoci I reda

Planom se uređuje vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta drugih vodotokova I reda, uključujući Svrljiški Timok, Trgoviški Timok, Beli Timok, Crni Timok, Timok, Pek, Kolubaru, Nišavu, Vlasinu i ostale.

Ukupan obim vađenja rečnih nanosa u planskom periodu jednak je dvostrukoj vrednosti dozvoljenog godišnjeg obima vađenja rečnih nanosa iz Tabele 7.

Tabela 7. Godišnji obim vađenja rečnih nanosa iz drugih vodotokova I reda

Reka	Ukupan godišnji transport nanosa	Procenjeni godišnji transport vučenog nanosa	Lokacije na kojima nije dozvoljeno vađenje rečnih nanosa	Dozvoljen godišnji obim vađenja rečnih nanosa
	103 m3	103 m3		103 m3
Svrljiški Timok	220	22	Knjaževac	20
Trgoviški Timok	150	15	Knjaževac	15
Beli Timok	370	37	Vratarnička klisura, Zaječar	35
Crni Timok	250	25	Zaječar	25
Timok	620	62		60
Pek	250	25		20
Kolubara	330	33	Valjevo, izmešteno korito u zoni površinskog kopa	30
Nišava	550	55	Sićevačka klisura, Pirot, deonice u zaštitnoj zoni autoputa	55
Vlasina	220	22	Uzvodno od Vlasotinca	20

Obim vađenja rečnih nanosa iz akumulacija nije ograničen.

Na ostalim vodotocima I reda dozvoljen godišnji obim vađenja rečnih nanosa je ograničen na 5.000 m3 po vodotoku.

i) Vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta iz neobnovljivih rezervi

Vađenje rečnih nanosa sa vodnog zemljišta iz neobnovljivih rezervi za potrebe izvođenja radova na objektima od značaja, odnosno od posebnog značaja za Republiku Srbiju izvodi se po posebnim projektima, u skladu sa propisima.

6. Uslovi za vađenje rečnih nanosa

Pravno lice, odnosno preduzetnik koji namerava da vrši vađenje rečnih nanosa mora da ispuni uslove koji imaju za cilj da spreče negativan uticaj tih radova na vodni režim (vodni uslovi), na održavanje i unapređenje vodnih puteva, odnosno bezbednost plovidbe (plovidbeni uslovi), kao i uslove u pogledu zaštite životne sredine (uslovi zaštite prirode).

Ukoliko se lokacija na kojoj se planira vađenje rečnih nanosa nalazi na međunarodnom ili međudržavnom vodnom putu, pored pribavljanja vodnih uslova koje izdaje nadležno javno vodoprivredno preduzeće, potrebno je pribaviti i uslove od organa nadležnog za tehničko održavanje vodnog puta.

Ukoliko se lokacija na kojoj se planira vađenje rečnih nanosa nalazi na prostoru koji je u obuhvatu zaštite prirode po bilo kom osnovu, pored pribavljanja vodnih uslova koje izdaje nadležno javno vodoprivredno preduzeće, potrebno je pribaviti i uslove zaštite prirode od nadležnog zavoda za zaštitu prirode.

7. Grafički prikazi

Grafičke prikaze Plana čine atlasi karata u razmeri 1:10.000, i to za: reku Dunav od km 1.040 do km 1.433, Savu od km 0 do km 211, Drinu od km 0 do km 83, Veliku Moravu od km 0 do km 181, Južnu Moravu od km 0 do km 225 i Zapadnu Moravu od km 0 do km 183.

Grafički prikazi iz stava 1. ovog odeljka, izrađeni u tri kompleta, čuvaju se trajno u ministarstvu nadležnom za poslove vodoprivrede (jedan komplet), Javnom vodoprivrednom preduzeću "Srbijavode", Beograd (jedan komplet) i Javnom vodoprivrednom preduzeću "Vode Vojvodine", Novi Sad (jedan komplet).

Neposredan uvid u grafičke prikaze iz stava 1. ovog odeljka pravna lica, preduzetnici i fizička lica mogu ostvariti, i to na stranicama:

1) http://www.srbijavode.rs;

2) http://www.vodevojvodine.com.