PRAVILNIKO ZAHTEVIMA EKO-DIZAJNA ZA LOKALNE GREJAČE PROSTORA NA ČVRSTO GORIVO("Sl. glasnik RS", br. 117/2023) |
Ovim pravilnikom propisuju se zahtevi eko-dizajna za stavljanje na tržište ili puštanje u rad/stavljanje u upotrebu lokalnih grejača prostora na čvrsto gorivo nazivne toplotne snage do 50 kW, način ocenjivanja usaglašenosti, kao i postupak provere usaglašenosti sa zahtevima eko-dizajna u svrhu tržišnog nadzora.
Ovaj pravilnik ne primenjuje se na:
1) lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo koji su namenjeni za sagorevanje nedrvne biomase;
2) lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo namenjene samo za spoljašnju upotrebu;
3) lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo čija je neposredna toplotna snaga manja od 6% kombinovane neposredne i posredne toplotne snage pri nazivnoj toplotnoj snazi;
4) lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo koji nisu fabrički montirani, ili nisu dostupni kao montažni elementi ili delovi jednog proizvođača koji se sklapaju lokalno;
5) proizvode za grejanje vazduha;
6) peći za saune.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) lokalni grejač prostora na čvrsto gorivo je uređaj za grejanje prostora koji zrači toplotu neposrednim prenosom toplote, ili kombinacijom neposrednog prenosa toplote sa prenosom toplote na fluid, radi postizanja i održavanja određenog nivoa toplotne ugodnosti za korisnike u zatvorenom prostoru u kom se proizvod nalazi; može davati toplotu i drugom prostoru i opremljen je sa jednim ili više generatora toplote koji neposredno pretvaraju čvrsto gorivo u toplotu;
2) lokalni grejač prostora na čvrsto gorivo sa otvorenim ložištem je uređaj za lokalno grejanje prostora na čvrsto gorivo kod kog ložište i gasovi koji nastaju sagorevanjem nisu izolovani od prostora u kom se proizvod nalazi i koji je hermetički spojen sa otvorom dimnjaka ili kamina, ili mu je za odvod proizvoda nastalih sagorevanjem potreban dimni kanal;
3) lokalni grejač prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem je uređaj za lokalno grejanje prostora na čvrsto gorivo kod kog ložište i gasovi koji nastaju sagorevanjem mogu biti izolovani od prostora u kom se proizvod nalazi i koji je hermetički spojen sa otvorom dimnjaka ili kamina, ili mu je za odvod produkata sagorevanja potreban dimni kanal;
4) štednjak za kuvanje i grejanje (u daljem tekstu: štednjak) je uređaj za lokalno grejanje prostora na čvrsto gorivo, u kom su u jednom kućištu integrisane funkcija lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo i funkcija ploče za kuvanje ili pećnice, ili obe te funkcije koje služe za pripremanje hrane, i koji je spojen sa otvorom dimnjaka ili kamina, ili kome je za odvod produkata sagorevanja potreban dimni kanal;
5) lokalni grejač prostora na čvrsto gorivo bez priključka na dimnjak je uređaj za lokalno grejanje prostora na čvrsto gorivo koji ispušta produkte sagorevanja u prostor u kom se proizvod nalazi;
6) lokalni grejač prostora na čvrsto gorivo sa otvorom za dimnjak je uređaj za lokalno grejanje prostora na čvrsto gorivo koji se smešta ispod dimnjaka ili u kaminu, bez zaptivanja između uređaja i otvora dimnjaka ili kamina, tako da je omogućen neograničen prolaz produkata sagorevanja od ložišta do dimnjaka ili dimnog kanala;
7) peć za saunu je lokalni grejač prostora na čvrsto gorivo koji je ugrađen u suvu ili vlažnu saunu ili sličnu okolinu, ili je deklarisan za takvu upotrebu;
8) proizvod za grejanje vazduha je proizvod koji daje toplotu isključivo za sistem grejanja na vazduh koji se može provesti i namenjen je za upotrebu kao pričvršćen ili osiguran na određenom mestu ili montiran na zid i kojim se vazduh distribuira uređajem za vazdušni protok radi postizanja i održavanja određenog nivoa toplotne ugodnosti za ljude u zatvorenom prostoru u kom se proizvod nalazi;
9) čvrsto gorivo je gorivo koje je čvrsto na normalnoj unutrašnjoj (sobnoj) temperaturi, uključujući čvrstu biomasu i čvrsto fosilno gorivo;
10) biomasa je biološki razgradiva frakcija proizvoda, otpada i ostataka biološkog porekla iz poljoprivrede (uključujući materije životinjskog i biljnog porekla), šumarstva i s njima povezanih industrija, kao i biološki razgradiva frakcija industrijskog i komunalnog otpada;
11) drvna biomasa je biomasa poreklom od drveća, grmlja i žbunja, uključujući ogrevno drvo, usitnjeno drvo, presovano drvo u obliku peleta, presovano drvo u obliku briketa i strugotinu;
12) nedrvna biomasa je biomasa koja nije drvna biomasa, uključujući slamu, kineski šaš, trsku, zrno, žitarice, koščice masline, kominu masline i ljuske orašastih plodova;
13) čvrsto fosilno gorivo je čvrsto gorivo koje nije biomasa uključujući i: antracit, mrki ugalj, koks, bitumenozni ugalj i treset;
14) preporučeno gorivo je čvrsto gorivo koje se preporučuje za upotrebu u lokalnom grejaču prostora na čvrsto gorivo prema uputstvu proizvođača;
15) drugo pogodno gorivo je čvrsto gorivo koje nije preporučeno gorivo i koje lokalni grejač prostora može koristiti prema uputstvu proizvođača; obuhvata goriva navedena u uputstvu za upotrebu za montere i krajnje korisnike, na internet stranici proizvođača kojoj se može slobodno pristupiti, u tehničkim promotivnim materijalima i u oglasima;
16) neposredna toplotna snaga je toplotna snaga uređaja nastala zračenjem ili konvekcijom, koju uređaj emituje u vazduh, ne računajući toplotu koja se predaje fluidu za prenos toplote, izražena u kW;
17) posredna toplotna snaga je toplotna snaga uređaja predata fluidu za prenos toplote u istom procesu stvaranja toplote u kom nastaje neposredna toplotna snaga uređaja, izražena u kW;
18) funkcija posrednog grejanja omogućava da uređaj može da prenese deo ukupne toplotne snage fluidu za prenos toplote u svrhu grejanja prostora ili kućnu pripremu tople vode;
19) nazivna toplotna snaga (Pnom) je toplotna snaga lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo koja obuhvata neposrednu i posrednu toplotnu snagu (ako je primenljivo) pri radu sa podešenom maksimalnom toplotnom snagom, koja može da se održava tokom dužeg perioda prema podacima proizvođača, izražena u kW;
20) minimalna toplotna snaga (Pmin) je toplotna snaga lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo koja obuhvata neposrednu i posrednu toplotnu snagu (ako je primenljivo) pri radu sa podešenom najnižom toplotnom snagom prema podacima proizvođača, izražena u kW;
21) namenjeno za spoljašnju upotrebu znači da je proizvod pogodan za bezbednu upotrebu van zatvorenog prostora, uključujući moguću upotrebu u spoljašnjim uslovima;
22) čvrste čestice su čestice različitog oblika, struktura i gustine, razbacane u gasnoj fazi dimnog gasa;
23) ekvivalentni model je model koji je isporučen na tržište sa istim tehničkim parametrima, koji su navedeni u tački 3. Tabela 1. Priloga 1 - Zahtevi eko-dizajna za lokane grejače prostora na čvrsto gorivo, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo (u daljem tekstu: Prilog 1.), kao i drugi model koji je isti proizvođač isporučio na tržište;
24) sezonska energetska efikasnost grejanja prostora (ηs) je odnos potrebe za grejanjem prostora koju obezbeđuje lokalni grejač prostora na čvrsto gorivo i godišnje potrošnje energije potrebne da se zadovolji ta potreba, izražena u %;
25) koeficijent konverzije (u daljem tekstu: CC) je koeficijent koji odražava prosečnu efikasnost proizvodnje energije, pri čemu je vrednost koeficijenta konverzije CC = 2,5;
26) emisije čvrstih čestica su emisije čvrstih čestica pri nazivnoj toplotnoj snazi, izražene u mg/m3 suvog dimnog gasa, izračunate na 273 K i 1013 mbar pri 13% O2, ili ponderisane prosečne emisije čvrstih čestica do četvrtog nivoa sagorevanja, izražene u g/kg suve materije;
27) emisija ugljenmonoksida je emisija ugljenmonoksida pri nazivnoj toplotnoj snazi, izražena u mg/m3 dimnog gasa, izračunata na 273 K i 1013 mbar pri 13% O2;
28) emisija organskih gasovitih jedinjenja je emisija organskih gasovitih jedinjenja pri nazivnoj toplotnoj snazi, izražena u mgC/m3 dimnog gasa, izračunata na 273 K i 1013 mbar pri 13% O2;
29) emisija azotnih oksida je emisija azotnih oksida pri nazivnoj toplotnoj snazi, izražena u mg/m3 dimnog gasa kao NO2, izračunata na 273 K i 1013 mbar pri 13% O2;
30) donja toplotna moć (NCV) je ukupna količina toplote koju ispušta jedinična količina goriva koja sadrži odgovarajući nivo vlage u gorivu, kada potpuno sagoreva u prisustvu kiseonika i kada se proizvodi sagorevanja ne dovode na temperaturu okoline;
31) stepen korisnog dejstva pri nazivnoj ili minimalnoj toplotnoj snazi (ηth,nom odnosno ηth,min) je odnos korisne toplotne snage i ukupnog utroška energije lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo izražene u donjoj toplotnoj moći, iskazan u %;
32) potrebna električna energija pri nazivnoj toplotnoj snazi (elmax) je električna energija koju lokalni grejač prostora na čvrsto gorivo troši kada daje nazivnu toplotnu snagu, izražena u kW; ako uređaj ima funkciju posrednog grejanja i ugrađenu cirkulacionu pumpu, ne uzima se u obzir potrošnja energije te pumpe;
33) potrebna električna energija pri minimalnoj toplotnoj snazi (elmin) je električna energija koju lokalni grejač prostora na čvrsto gorivo troši kada daje minimalnu toplotnu snagu, izražena u kW; ako proizvod ima funkciju posrednog grejanja i ugrađenu cirkulacionu pumpu, ne uzima se u obzir potrošnja energije te pumpe;
34) potrebna električna energija u stanju pripravnosti (elsb) je električna energija koju uređaj troši u stanju pripravnosti, izražena u kW;
35) potrebna električna energija za stalni plamen gorionika (Ppilot) je potrošnja energije čvrstog goriva potrebna za stvaranje plamena koji služi kao izvor paljenja za snažniji postupak sagorevanja neophodan za postizanje nazivne toplotne snage ili toplotne snage sa delimičnim opterećenjem, pri čemu plamen traje duže od pet minuta pre paljenja glavnog gorionika, iskazana u kW;
36) jednostepena predaja toplote, bez regulacije sobne temperature znači da uređaj nema mogućnost automatske promene predate toplote, tj. da sobna temperatura ne utiče na automatsko prilagođavanje toplote koju uređaj predaje;
37) dva stepena ili više ručno, bez regulacije sobne temperature znači da grejač ima mogućnost ručne promene predaje toplote putem najmanje dva stepena predaje toplote i nije opremljen uređajem koji automatski reguliše predatu toplotu u odnosu na željenu unutrašnju temperaturu;
38) sa regulacijom sobne temperature mehaničkim termostatom znači da je grejač opremljen neelektronskim uređajem koji omogućava da se u toku određenog vremenskog perioda automatski menja toplota koju grejač predaje, da bi se postigao potreban nivo unutrašnje toplotne ugodnosti;
39) sa elektronskom regulacijom sobne temperature znači da je grejač opremljen ugrađenim ili spoljašnjim elektronskim uređajem koji omogućava da se u toku određenog vremenskog perioda automatski menja toplota koju grejač predaje, da bi se postigao potrebni nivo unutrašnje toplotne ugodnosti;
40) sa elektronskom regulacijom sobne temperature i dnevnim satom znači da je grejač opremljen ugrađenim ili spoljašnjim elektronskim uređajem koji omogućava da se u toku određenog vremenskog perioda automatski menja toplota koju grejač predaje, da bi se postigao potreban nivo unutrašnje toplotne ugodnosti; grejač omogućava i podešavanje temperature u intervalu od 24 sata;
41) sa elektronskom regulacijom sobne temperature i nedeljnim uklopnim satom znači da je grejač opremljen ugrađenim ili spoljašnjim elektronskim uređajem koji omogućava automatsko menjanje izlazne toplote proizvoda tokom određenog vremenskog perioda u odnosu na određeni potreban nivo unutrašnje toplotne ugodnosti i omogućava podešavanje vremena i stepena temperature za celu nedelju. Tokom sedmodnevnog perioda podešavanje omogućava svakodnevne varijacije;
42) regulacija sobne temperature sa prepoznavanjem prisutnosti znači da je grejač opremljen ugrađenim ili spoljašnjim elektronskim uređajem koji automatski smanjuje podešenu vrednost sobne temperature ako u sobi nema nikoga;
43) regulacija sobne temperature sa prepoznavanjem otvorenog prozora znači da je grejač opremljen ugrađenim ili spoljašnjim elektronskim uređajem koji smanjuje izlaznu toplotu kada su otvoreni prozor ili vrata. Ako se za prepoznavanje otvorenog prozora ili vrata koristi senzor, on može da se nalazi u grejaču, van grejača, može da bude ugrađen u konstrukciju zgrade, ili se kombinuju ove mogućnosti;
44) sa mogućnošću regulacije na daljinu je funkcija koja omogućava da se grejačem upravlja na daljinu, sa mesta izvan zgrade u kojoj se nalazi;
45) stanje pripravnosti je stanje u kom je proizvod priključen na mrežni izvor električne energije; predviđeni rad proizvoda zavisi od ulazne energije iz mrežnog izvora električne energije i proizvod omogućava samo sledeće funkcije koje mogu da traju neodređeno vreme: funkciju ponovne aktivacije, ili funkciju ponovne aktivacije i samo prikaz omogućene funkcije ponovne aktivacije i/ili prikaz informacija ili stanja;
46) druga fosilna goriva su fosilna goriva koja ne obuhvataju: antracit i suvi koksni ugalj, metalurški koks, niskotemperaturni koks, bitumenski ugalj, lignit, treset ili brikete od smeše fosilnog goriva;
47) druga drvna biomasa je drvna biomasa koja ne obuhvata: drvo za ogrev sa udelom vlage do 25%, brikete sa udelom vlage do 14% i komprimovano drvo sa udelom vlage do 12%;
48) identifikaciona oznaka modela je kod, obično alfanumerički, po kom se određeni model razlikuje od ostalih modela sa istim žigom ili nazivom isporučioca;
49) sadržaj vlage je udeo vode u gorivu u odnosu na ukupnu količinu goriva koje koristi lokalni grejač prostora na čvrsto gorivo.
Drugi izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku, koji nisu definisani u stavu 1. ovog člana, imaju značenje određeno zakonom kojim se uređuju energetska efikasnost i racionalna upotreba energije i propisom kojim se uređuje eko-dizajn proizvoda koji utiču na potrošnju energije.
Zahtevi eko-dizajna za lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo dati su u Prilogu 1.
Način ocenjivanja usaglašenosti
Ocenjivanje usaglašenosti lokalnih grejača prostora na čvrsto gorivo sa zahtevima eko-dizajna koji su propisani ovim pravilnikom vrši se u postupku interne kontrole projektovanja ili u postupku sistema menadžmenta za ocenjivanje usaglašenosti, u skladu sa propisom kojim se uređuje eko-dizajn proizvoda koji utiču na potrošnju energije.
Za potrebe ocenjivanja usaglašenosti lokalnih grejača prostora na čvrsto gorivo sa zahtevima ovog pravilnika, tehnička dokumentacija sadrži odgovarajuće podatke iz Priloga 1. tačka 3.
Ocenjivanje usaglašenosti sa zahtevima eko-dizajna koji su propisani ovim pravilnikom vrši se u skladu sa metodama merenja i proračunima koji su dati u Prilogu 2 - Metode merenja i proračuni, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo (u daljem tekstu: Prilog 2.).
U slučaju kada su podaci navedeni u tehničkoj dokumentaciji za model grejača dobijeni izračunavanjem na osnovu projekta ili ekstrapolacijom na osnovu podataka koji se odnose na druge modele ili na oba ta načina, tehnička dokumentacija uključuje pojedinosti o tim izračunavanjima i/ili ekstrapolacijama, kao i o ispitivanjima koja je preduzeo proizvođač radi provere tačnosti izvršenih proračuna. U tom slučaju, tehnička dokumentacija sadrži i popis modela koji su korišćeni kao osnov za ekstrapolaciju, kao i modela kod kojih su podaci sadržani u tehničkoj dokumentaciji dobijeni na isti način.
Postupak provere usaglašenosti u svrhu tržišnog nadzora
Prilikom provere usaglašenosti lokalnih grejača prostora na čvrsto gorivo sa zahtevima eko-dizajna iz Priloga 1, primenjuje se postupak provere opisan u Prilogu 3 - Postupak provere u svrhu tržišnog nadzora, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Usklađenost sa propisima Evropske unije
Ovaj pravilnik je usklađen sa svim načelima i bitnim zahtevima Uredbe Komisije (EU) broj 2015/1185 od 24. aprila 2015. godine kojom se primenjuje Direktiva Evropskog parlamenta i Saveta 2009/125/EZ u pogledu zahteva eko-dizajna za lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo, kao i Uredbe Komisije (EU) broj 2016/2282 od 30. novembra 2016. godine.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjuje se od 1. januara 2026. godine.
ZAHTEVI EKO-DIZAJNA ZA LOKALNE GREJAČE PROSTORA NA ČVRSTO GORIVO
1. Zahtevi eko-dizajna u pogledu sezonske energetske efikasnosti grejanja prostora
1) Lokalni grejači prostora na čvrsto gorivo ispunjavaju sledeće zahteve:
(1) sezonska energetska efikasnost grejanja prostora lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa otvorenim ložištem za sagorevanje iznosi najmanje 30%;
(2) sezonska energetska efikasnost grejanja prostora lokalnog grejača o prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje na čvrsto gorivo koje nije komprimovano drvo u obliku peleta iznosi najmanje 65%;
(3) sezonska energetska efikasnost grejanja prostora lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje na komprimovano drvo u obliku peleta iznosi najmanje 79%;
(4) sezonska energetska efikasnost grejanja prostora štednjaka iznosi najmanje 65%.
2. Zahtevi eko-dizajna u pogledu emisija
1) Emisije čvrstih čestica (PM) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo
(1) emisija čvrstih čestica (PM) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa otvorenim ložištem za sagorevanje iznosi najviše 50 mg/m3 pri 13% O2 ako se merenje vrši primenom metode iz Priloga 2. tačka 3. podtačka 1), ili 6 g/kg (suve materije) ako se merenje vrši primenom metode iz Priloga 2. tačka 3. podtačka 2);
(2) emisija čvrstih čestica (PM) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje na čvrsto gorivo koje nije komprimovano drvo u obliku peleta i štednjaka iznosi najviše 40 mg/m3 pri 13% O2 ako se merenje vrši primenom metode iz Priloga 2. tačka 3. podtačka 1), ili 5 g/kg (suve materije) ako se merenje vrši primenom metode iz Priloga 2. tačka 4. podtačka 2), ili 2,4 g/kg (suve materije) za biomasu, odnosno 5,0 g/kg (suve materije) za čvrsto fosilno gorivo ako se merenje vrši primenom metode iz Priloga 2. tačka 4. podtačka 3);
(3) emisija čvrstih čestica (PM) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje na komprimovano drvo u obliku peleta i štednjaka iznosi najviše 20 mg/m3 pri 13% O2 ako se merenje vrši primenom metode opisane u Prilogu 2. tačka 3. podtačka 1), ili 2,5 g/kg (suve materije) ako se merenje vrši primenom metode iz Priloga 2. tačka 3. podtačka 2), ili 1,2 g/kg (suve materije) ako se merenje vrši primenom metode iz Priloga 2. tački 4. podtačka 3).
2) Emisije organskih gasovitih jedinjenja (OGC) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo
(1) emisija organskih gasovitih jedinjenja (OGC) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa otvorenim ložištem za sagorevanje, lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje na čvrsto gorivo koje nije komprimovano drvo u obliku peleta i štednjaka iznosi najviše 120 mgC/m3 pri 13% O2;
(2) emisija organskih gasovitih jedinjenja (OGC) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje na komprimovano drvo u obliku peleta iznosi najviše 60 mgC/m3 pri 13% O2;
3) Emisija ugljenmonoksida (CO) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo
(1) emisija ugljenmonoksida (CO) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa otvorenim ložištem za sagorevanje iznosi najviše 2 000 mg/m3 pri 13% O2;
(2) emisija ugljenmonoksida (CO) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje na čvrsto gorivo koje nije komprimovano drvo u obliku peleta i štednjaka iznosi najviše 1 500 mg/m3 pri 13% O2;
(3) emisija ugljenmonoksida (CO) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje na komprimovano drvo u obliku peleta iznosi najviše 300 mg/m3 pri 13% O2;
4) Emisija azotnih oksida (NOx) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo
(1) emisija azotnih oksida (NOx) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa otvorenim ložištem za sagorevanje, lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje, kao i iz štednjaka na biomasu iznosi najviše 200 mg/m3 i izražava se kao NO2 pri 13% O2;
(2) emisija azotnih oksida (NOx) iz lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa otvorenim ložištem za sagorevanje, lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje, kao i iz štednjaka na čvrsto gorivo iznosi najviše 300 mg/m3 i izražava se kao NO2 pri 13% O2.
3. Zahtevi u pogledu informacija o proizvodu
1) Za lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo potrebno je obezbediti sledeće informacije o proizvodu:
(1) u uputstvu za upotrebu za montere i krajnje korisnike, kao i na internet stranici isporučioca kojoj se može slobodno pristupiti nalaze se sledeći podaci na srpskom jeziku:
- tehnički podaci iz Tabele 1. ovog priloga sa tehničkim parametrima izmerenim i izračunatim u skladu sa Prilogom 2;
- specifične mere opreza koje treba preduzeti pri sastavljanju, montaži ili održavanju lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo;
- informacije o rastavljanju, recikliranju i/ili odlaganju po isteku životnog ciklusa;
(2) tehnička dokumentacija za potrebe ocenjivanja usaglašenosti u skladu sa članom 5. ovog pravilnika sadrži sledeće podatke:
- podatke iz podtačke 1);
- spisak ekvivalentnih modela, ako je primenljivo;
- ako je preporučeno gorivo ili drugo pogodno gorivo iz Tabele 1. ovog priloga drvna biomasa, nedrvna biomasa, drugo fosilno gorivo ili druga smeša biomase i fosilnog goriva - opis goriva dovoljan za njegovo nedvosmisleno prepoznavanje i tehnički standard ili specifikaciju goriva, uključujući izmereni sadržaj vlage i izmereni sadržaj pepela, a za drugo fosilno gorivo i izmereni sadržaj isparljivih materija u gorivu;
2) Kod lokalnih grejača prostora na čvrsto gorivo bez priključka na dimnjak i lokalnih grejača prostora na čvrsto gorivo sa otvorom za dimnjak, jasno vidljiva i čitka sledeća rečenica, na srpskom jeziku: "Ovaj proizvod nije namenjen da se koristi prvenstveno za grejanje", navodi se:
- na naslovnoj strani uputstva za upotrebu za krajnje korisnike;
- na internet stranici proizvođača kojoj se može slobodno pristupiti, zajedno sa drugim parametrima proizvoda;
- na vidljivom mestu na ambalaži proizvoda koji se izlaže krajnjem korisniku radi kupovine.
Tabela 1.
Podaci potrebni za lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo
Identifikaciona oznaka modela: |
Funkcija indirektnog grejanja: [da/ne] |
Neposredna toplotna snaga: ……………..(kW) |
Posredna toplotna snaga: …………..(kW) |
Gorivo |
Preporučeno gorivo (samo jedno): |
Drugo pogodno gorivo: |
ηs (x%) |
Emisije prilikom grejanja prostora pri nazivnoj toplotnoj snazi (*) |
Emisije prilikom grejanja prostora pri minimalnoj toplotnoj snazi (*) (**) |
||||||
PM |
OGC |
CO |
NOx |
PM |
OGC |
CO |
NOx |
||||
[x] mg/Nm3 (13 % O2) |
[x] mg/Nm3 (13 % O2) |
||||||||||
Cepanice sa udelom vlage < 25 % |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Komprimovano drvo sa udelom vlage < 12 % |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Druga drvna biomasa |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nedrvna biomasa |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Antracit i suvi parni ugalj |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Metalurški koks |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Polukoks |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bitumenski ugalj |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Briketi od lignita |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Briketi od treseta |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Briketi od smeše fosilnih goriva |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Druga fosilna goriva |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Briketi od smeše biomase i fosilnog goriva |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Druga smeša biomase i fosilnog goriva |
[da/ne] |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Parametri pri radu sa preporučenim gorivom:
Predmet |
Simbol |
Vrednost |
Jedinica |
|
Predmet |
Simbol |
Vrednost |
Jedinica |
Toplotna snaga |
|
Stepen korisnog dejstva (na osnovu NCV) |
||||||
nazivna toplotna snaga |
Pnom |
x |
kW |
|
Stepen korisnog dejstva pri nazivnoj toplotnoj snazi |
ηth,nom |
x,x |
% |
minimalna toplotna snaga (referentna) |
Pmin |
(x,x/nije primenljivo) |
kW |
|
Stepen korisnog dejstva pri minimalnoj toplotnoj snazi (referentni) |
ηth,min |
(x,x/nije primenljivo) |
% |
Potrošnja pomoćne električne energije |
|
Vrsta toplotne snage/regulacija sobne temperature (odabrati jednu) |
|||||
pri nazivnoj toplotnoj snazi |
elmax |
x,xxx |
kW |
|
jednostepena predaja toplote, bez regulacije sobne temperature |
[da/ne] |
|
pri minimalnoj toplotnoj snazi |
elmin |
x,xxx |
kW |
|
Dva stepena ili više ručno, bez regulacije sobne temperature |
[da/ne] |
|
u stanju pripravnosti |
elSB |
x,xxx |
kW |
|
sa regulacijom sobne temperature mehaničkim termostatom |
[da/ne] |
|
Potrebna električna energija za pilot gorionik |
|
sa elektronskom regulacijom sobne temperature |
[da/ne] |
|
|||
potrebna energija za stalni plamen (ako je primenljivo) |
Ppilot |
[x,xxx / nije primen-ljivo |
kW |
|
sa elektronskom regulacijom sobne temperature i dnevnim uklopnim satom |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
sa elektronskom regulacijom sobne temperature i nedeljnim uklopnim satom |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
Druge mogućnosti regulacije (moguće biranje više opcija) |
||
|
|
|
|
|
regulacija sobne temperature sa prepoznavanjem prisutnosti |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
regulacija sobne temperature sa prepoznavanjem otvorenog prozora |
[da/ne] |
|
|
|
|
|
|
sa mogućnošću regulacije na daljinu |
[da/ne] |
|
podaci za kontakt |
naziv i adresa proizvođača ili njegovog zastupnika |
||||||
(*) PM = čvrste čestice, OGC = organska gasna jedinjenja, CO = ugljenmonoksid, NOx = azotni oksidi.
(**) Zahteva se samo ako se primenjuju korektivni faktori F(2) ili F(3).
METODE MERENJA I PRORAČUNI
Za potrebu usaglašenosti i provere usaglašenosti lokalnih grejača prostora na čvrsto gorivo sa zahtevima ovog pravilnika merenja i proračuni sprovode se na osnovu srpskih standarda kojima se preuzimaju odgovarajući harmonizovani standardi, ili na osnovu drugih pouzdanih, tačnih i ponovljivih metoda kojima se uzimaju u obzir opštepriznate najsavremenije metode u skladu sa ovim prilogom.
Merenja i proračuni iz stava 1. ovog priloga ispunjavaju uslove navedene u tač. 1-4. ovog priloga.
1. Opšti uslovi za merenja i proračune
1) Lokalni grejači prostora na čvrsto gorivo ispituju se na preporučeno gorivo i na druga pogodna goriva iz Tabele 1. Priloga 1.
2) Deklarisana vrednost nazivne toplotne snage i sezonska energetska efikasnost grejanja prostora zaokružuju se na najbližu jednu decimalu.
3) Deklarisana vrednost emisije zaokružuje se na najbliži ceo broj.
2. Opšti uslovi za proračun sezonske energetske efikasnosti grejanja prostora
1) Sezonska energetska efikasnost grejanja prostora (nS) izračunava se kao sezonska energetska efikasnost grejanja prostora u radnom stanju (nSon), korigovana tako što se uzimaju u obzir: regulacija izlazne toplote, potrošnja pomoćne električne energije i potrošnja energije za stalni plamen.
2) Potrošnja električne energije množi se sa koeficijentom konverzije (CC) od 2,5.
3. Opšti uslovi za merenje emisija
Pri ispitivanju lokalnih grejače prostora na čvrsto gorivo potrebno je uzeti u obzir emisije čvrstih čestica (PM), organskih gasovitih jedinjenja (OGC), ugljenmonoksida (CO) i azotnih oksida (NOx), koje se mere istovremeno, kao i istovremeno kad i energetska efikasnost grejanja prostora osim u slučaju kada se primenjuje metoda merenja iz podtač. 2) i 3).
Može se primeniti jedna od sledeće tri metode merenja emisije čvrstih čestica:
1) merenje čvrstih čestica (PM) uzorkovanjem delimičnog uzorka suvog dimnog gasa putem grejanog filtera. Merenje čvrstih čestica (PM) izmereno u proizvodima sagorevanja uređaja sprovodi se kada proizvod daje nazivnu toplotnu snagu i, prema potrebi, pri delimičnom opterećenju;
2) merenje čvrstih čestica (PM) u ciklusu potpunog sagorevanja uzorkovanjem delimičnog uzorka dimnog gasa pomoću prirodnog strujanja vazduha, iz razređenog dimnog gasa na temperaturi okoline, pomoću tunela za razređivanje punog protoka i filtera;
3) merenje čvrstih čestica (PM) u intervalu od 30 minuta uzorkovanjem delimičnog uzorka dimnog gasa pomoću fiksnog odvoda dima pri 12 Pa, iz razređenog dimnog gasa na temperaturi okoline, pomoću tunela za razređivanje punog protoka i filtera ili elektrostatičkog filtera.
Merenje organskih gasovitih jedinjenja (OGC) izmereno u proizvodima sagorevanja uređaja ekstraktivno je, trajno i temelji se na primeni plameno-jonizacionog detektora. Dobijeni rezultat iskazuje se u miligramima ugljenika. Merenje organskih gasovitih jedinjenja (OGC) izmereno u produktima sagorevanja uređaja sprovodi se kada uređaj daje nazivnu toplotnu snagu i, prema potrebi, pri delimičnom opterećenju.
Merenje ugljenmonoksida (CO) izmereno u produktima sagorevanja uređaja ekstraktivno je, trajno i temelji se na primeni infracrvenog detektora. Merenje čvrstih čestica (PM) u proizvodima sagorevanja uređaja sprovodi se kada uređaj daje nazivnu toplotnu snagu i, prema potrebi, pri delimičnom opterećenju.
Merenje azotnih oksida (NOx) izmereno u produktima sagorevanja uređaja ekstraktivno je, trajno i temelji se na hemijsko-luminiscentnoj detekciji. Emisija azotnih oksida meri se kao zbir azot monoksida i azot dioksida i izražava se kao azot dioksid. Merenje azotnih oksida (NOx) izmereno u produktima sagorevanja uređaja sprovodi se kada uređaj daje nazivnu toplotnu snagu i, prema potrebi, pri delimičnom opterećenju.
Deklarisane vrednosti nazivne toplotne snage, sezonske energetske efikasnosti grejanja prostora i emisije zaokružuju se na najbliži ceo broj.
4. Posebni uslovi za sezonsku energetsku efikasnost grejanja prostora
1) Sezonska energetska efikasnost grejanja prostora lokalnog grejača prostora na čvrsto gorivo računa se na sledeći način:
ηS = ηS,on - 10% + F(2) + F(3) - F(4) - F(5)
pri čemu je:
- ηS,on - sezonska energetska efikasnost grejanja prostora u radnom stanju, iskazana u procentima, koja se izračunava kako je navedeno u podtački 2);
- F(2) - korektivni faktor kojim se uzima u obzir pozitivan doprinos sezonskoj energetskoj efikasnosti grejanja prostora usled prilagođenih doprinosa regulacije unutrašnje toplotne ugodnosti, čije se vrednosti međusobno isključuju ili se ne mogu pridodati jedna drugoj, iskazan u procentima;
- F(3) - korektivni faktor kojim se uzima u obzir pozitivan doprinos sezonskoj energetskoj efikasnosti grejanja prostora usled prilagođenih doprinosa regulacije unutrašnje toplotne ugodnosti, čije se vrednosti mogu pridodati jedna drugoj, iskazan u procentima;
- F(4) - korektivni faktor kojim se uzima u obzir negativan doprinos sezonskoj energetskoj efikasnosti grejanja prostora usled potrošnje pomoćne električne energije, iskazan u procentima;
- F(5) - korektivni faktor kojim se uzima u obzir negativan doprinos sezonskoj energetskoj efikasnosti grejanja prostora usled potrošnje energije stalnog plamena, iskazan u procentima.
2) Sezonska energetska efikasnost grejanja prostora u radnom stanju računa se kao:
ηS,on = ηth,nom
pri čemu je:
- ηth,nom - efikasnost pri nazivnoj toplotnoj snazi, na osnovu donje toplotne moći (NCV).
Korektivni faktor F(2) kojim se uzima u obzir pozitivan doprinos sezonskoj efikasnosti grejanja prostora usled prilagođenih doprinosa regulacije unutrašnje toplotne ugodnosti, čije se vrednosti međusobno isključuju i ne mogu se pridodati jedna drugoj, računa se na sledeći način:
Za sve lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo korektivni faktor F(2) jednak je jednom od faktora iz Tabele 2. ovog priloga, zavisno od primenjene regulacije. Može se odabrati samo jedna vrednost.
Tabela 2.
Korektivni faktor F(2)
Ako je proizvod opremljen: |
F(2) |
jednostepenom predajom toplote, bez regulacije sobne temperature |
0,0 % |
dva stepena ili više ručno, bez regulacije temperature |
1,0 % |
regulacijom sobne temperature mehaničkim termostatom |
2,0 % |
elektronskom regulacijom sobne temperature |
4,0 % |
elektronskom regulacijom sobne temperature i dnevnim uklopnim satom |
6,0 % |
elektronskom regulacijom sobne temperature i nedeljnim uklopnim satom |
7,0 % |
Tabela 3.
Korektivni faktor F(3)
Ako je uređaj opremljen (moguće je više opcija): |
F(3) |
regulacijom sobne temperature sa prepoznavanjem prisutnosti |
1,0 % |
regulacijom sobne temperature sa prepoznavanjem otvorenog prozora |
1,0 % |
mogućnošću regulacije na daljinu |
1,0 % |
F(2) je jednak nuli za lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo koji nisu u skladu sa posebnim zahtevima u pogledu emisije iz Priloga 1. tačka 2. ako je regulacija temperature podešena na minimalnu toplotnu snagu. Toplotna snaga za tu poziciju iznosi najviše 50% nazivne toplotne snage.
Korektivni faktor F(3) kojim se uzima u obzir pozitivan doprinos sezonskoj efikasnosti grejanja prostora usled prilagođenih doprinosa regulacije unutrašnje toplotne ugodnosti, čije se vrednosti mogu pridodati jedna drugoj, računa se na sledeći način:
Za lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo korektivni faktor F(3) se izračunava kao zbir vrednosti navedenih u Tabeli 3. ovog priloga, u zavisnosti od primenjene regulacije.
F(3) je jednak nuli za lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo koji nisu u skladu sa posebnim zahtevima u pogledu emisije iz Priloga 1. tačka 2., ako je regulacija temperature podešena na minimalnu toplotnu snagu. Toplotna snaga za tu poziciju iznosi najviše 50 % nazivne toplotne snage.
Korektivni faktor F(4) za upotrebu pomoćne električne energije, kojim se uzima se u obzir upotreba pomoćne električne energije u radnom stanju i u stanju pripravnosti, računa se na sledeći način:
pri čemu je:
- elmax - potrošnja električne energije pri nazivnoj toplotnoj snazi, iskazana u kW;
- elmin - potrošnja električne energije pri minimalnoj toplotnoj snazi, iskazana u kW.
U slučaju kada uređaj ne daje minimalnu toplotnu snagu, primenjuje se vrednost za potrošnju električne energije pri nazivnoj toplotnoj snazi.
- elsb - količina električne energije koju uređaj troši u stanju pripravnosti, iskazana u kW;
- Pnom - nazivna toplotna snaga uređaja, iskazana u kW.
Korektivni faktor F(5) koji se odnosi na potrošnju energije stalnog plamena, kojim se uzima se u obzir potrebna električne energije stalnog plamena, računa se na sledeći način:
pri čemu je:
- Ppilot - potrošnja stalnog plamena, iskazana u kW;
- Pnom - nazivna toplotna snaga uređaja, iskazana u kW.
POSTUPAK PROVERE U SVRHU TRŽIŠNOG NADZORA
Dozvoljena odstupanja pri proveri iz ovog priloga odnose se samo na proveru izmerenih parametara koju sprovodi nadležni organ tržišnog nadzora. Proizvođač ili uvoznik ne može koristiti ta odstupanja kao dozvoljena za određivanje vrednosti u tehničkoj dokumentaciji ili za tumačenje tih vrednosti u svrhu postizanja usaglašenosti sa zahtevima ovog pravilnika, odnosno za navođenje veće efikasnosti na bilo koji način.
Pri proveri usaglašenosti modela proizvoda sa zahtevima ovog pravilnika, primenjuje se sledeći postupak:
1. proverava se jedna jedinica modela;
2. smatra se da je model u skladu sa zahtevima ovog pravilnika:
1) ako vrednosti navedene u tehničkoj dokumentaciji i, prema potrebi, vrednosti upotrebljene za proračun tih vrednosti, nisu povoljnije za proizvođača ili uvoznika od rezultata odgovarajućih merenja;
2) ako deklarisane vrednosti ispunjavaju zahteve ovog pravilnika i ako potrebne informacije o proizvodu koje je objavio proizvođač ili uvoznik ne sadrže vrednosti povoljnije za proizvođača ili uvoznika od deklarisanih vrednosti;
3) nakon što se ispita jedinica modela, izračunate vrednosti (vrednosti relevantnih parametara izmerene prilikom ispitivanja i vrednosti izračunate na osnovu tih merenja) u skladu su sa odgovarajućim dozvoljenim odstupanjima pri proveri iz Tabele 4. ovog priloga; jedinica se ispituje na jedno ili više goriva koja imaju parametre u jednakom rasponu kao goriva koja je proizvođač upotrebio prilikom merenja opisanih u Prilogu 2;
3. Ako rezultati iz tačke 2. podtač. 1) ili 2) nisu postignuti, smatra se da model, kao ni modeli koji su u tehničkoj dokumentaciji proizvođača ili uvoznika navedeni kao ekvivalentni modeli, nisu u skladu sa ovim pravilnikom;
4. Ako rezultat iz tačke 2. podtačka 3) nije postignut, biraju se tri dodatne jedinice istog modela za ispitivanje. Alternativno, tri dodatne jedinice mogu biti izabrane od jednog ili više ekvivalentnih modela koji su navedeni u tehničkoj dokumentaciji isporučioca;
5. Smatra se da je model u skladu sa zahtevima ovog pravilnika ako je za tri dodatne jedinice modela aritmetička sredina izračunatih vrednosti u skladu sa odgovarajućim dozvoljenim odstupanjima pri proveri, navedenim u Tabeli 4. ovog priloga;
6. Ako rezultat iz tačke 5. nije postignut, smatra se da model i svi modeli koji su u tehničkoj dokumentaciji proizvođača ili uvoznika navedeni kao ekvivalentni modeli, nisu u skladu sa ovim pravilnikom.
Prilikom provere primenjuju se metode merenja i proračuni iz Priloga 2.
Provera se vrši isključivo u postupku opisanom u tač. 1-6. ovog priloga; dozvoljena odstupanja pri proveri u skladu su sa dozvoljenim odstupanjima datim u Tabeli 4. ovog priloga.
Tabela 4.
Dozvoljena odstupanja pri proveri
Parametar |
Dozvoljena odstupanja |
Sezonska energetska efikasnost grejanja prostora |
Utvrđena vrednost nije manja od deklarisane vrednosti za više od 5%. |
Emisija čvrstih čestica |
Utvrđena vrednost nije veća od deklarisane vrednosti za više od 20 mg/m3 pri 13% O2 za lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo sa otvorenim ložištem za sagorevanje, lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje na čvrsto gorivo koje nije komprimirano drvo u obliku peleta i štednjake, pri merenju u skladu sa metodom opisanom u Prilogu 2. tačka 3. podtačka 1). |
Emisija organskih gasovitih jedinjenja |
Utvrđena vrednost nije veća od deklarisane vrednosti za više od 25 mgC/m3 pri 13% O2 za lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo sa otvorenim ložištem za sagorevanje, lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje na čvrsto gorivo koje nije komprimirano drvo u obliku peleta i štednjake. |
Emisija ugljenmonoksida |
Utvrđena vrednost nije veća od deklarisane vrednosti za više od 275 mg/m3 pri 13% O2 za lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo sa otvorenim ložištem za sagorevanje, za lokalne grejače prostora na čvrsto gorivo sa zatvorenim ložištem za sagorevanje na čvrsto gorivo koje nije komprimirano drvo u obliku peleta i za štednjake. |
Emisija azotovih oksida |
Utvrđena vrednost nije veća od deklarisane vrednosti za više od 30 mg/m3, izraženo kao NO2 pri 13% O2. |