PRAVILNIKO UNUTRAŠNJEM REDU I ČUVARSKOJ SLUŽBI PREDELA IZUZETNIH ODLIKA "DOLINA PČINJE"("Sl. glasnik Grada Vranja", br. 27/2023) |
Ovim Pravilnikom reguliše se unutrašnji red, organizacija, način rada i oprema čuvarske službe i osnovna pravila organizacije protivpožarne zaštite Predela izuzetnih odlika "Dolina Pčinje" (u daljem tekstu: Predeo), odnosno bliže propisuju pravila iz člana 56. stav 4. Zakona o zaštiti prirode (u daljem tekstu: Zakon) po kojima se na području predela sprovode režimi zaštite utvrđeni članom 35. Zakona i čl. 5, 6, 7. i 8. Uredbe o zaštiti Predela izuzetnih odlika "Dolina Pčinje" (u daljem tekstu: Uredba).
Odredbe ovog Pravilnika odnose se na korisnike zaštićenog područja u smislu člana 4. tačka 37. Zakona (u daljem tekstu: Korisnik), odnosno na lica koja imaju prebivalište ili boravište na području Predela, vlasnike zemljišta i drugih nepokretnosti, pravna i fizička lica i preduzetnike koji korišćenjem nepokretnosti, prirodnih vrednosti i dobara i na drugi način obavljaju delatnost ili vrše poslove na području Predela, kao i na posetioce Predela.
Posetilac Predela je lice koje iz naučnih, obrazovnih, rekreativnih, turističkih, sportskih i kulturnih potreba i razloga boravi na području Predela kraće od 15 dana, kao i lice u tranzitu kroz područje predela (u daljem tekstu: Posetilac).
Upravljanje Predelom izuzetnih odlika "Dolina Pčinje" Uredbom je povereno Pravoslavnoj Eparhiji Vranjskoj (u daljem tekstu: Upravljač).
Poslove upravljanja neposredno vrši Služba PIO "Dolina Pčinje", manastir Prohor Pčinjski- selo Gornji Starac.
Korisnici i Posetioci predela dužni su da se pridržavaju odredaba ovog Pravilnika, uputstava sa informativnih tabli i drugih oznaka, kao i uputstava ili naloga čuvara Predela i drugih ovlašćenih lica upravljača.
U planiranju i preduzimanju radova i aktivnosti na području Predela, Korisnici i Posetioci dužni su da poštuju Zakon, Uredbu i Plan upravljanja Predela.
Za korišćenje Predela i usluga Upravljača, Korisnik i Posetilac plaćaju naknadu Upravljaču, shodno članu 70. Zakona o zaštiti prirode.
Visinu, način obračuna i naplatu naknade Upravljač propisuje posebnom Odlukom o naknadama za korišćenje zaštićenog područja Predeo izuzetnih odlika "Dolina Pčinje" na koju daje saglasnost nadležno ministarstvo.
Unutrašnji red Predela, Upravljač obezbeđuje organizovanjem čuvarske službe, saradnjom sa lokalnim stanovništvom, javnim preduzećima i drugim privrednim subjektima, ustanovama i udruženjima građana, kao i saradnjom sa organima državne uprave i lokalne samouprave.
II KRETANJE I BORAVAK POSETILACA
Ulazak u Predeo je slobodan i bez ograničenja.
Ulazak u Predeo motornim vozilom može se zabraniti ili ograničiti, u skladu sa posebnim propisom, ako se radi o transportu opasnih materija.
Upravljač može kratkotrajno zaustavljati motorna vozila na ulasku u Predeo ukoliko na javnom putu zasnuje ulaznu stanicu u skladu sa članom 68. st. 3, 4. i 5. Zakona o zaštiti prirode.
Način zasnivanja i rada ulaznih stanica Upravljač će propisati posebnim aktom, u skladu sa zakonom.
Boravak na području Predela je slobodan i bez ograničenja osim na mestima, u vreme i na način utvrđenim ovim Pravilnikom.
Zabranjen je ulazak odnosno pristup bez odobrenja Upravljača ili pratnje čuvara Predelana površine odnosno mesta na kojima je Uredbom utvrđen režim zaštite I stepena, kao i na mesta za koje je Planom upravljanja Predelom određen takav režim posete zbog potrebe očuvanja kulturno istorijskih znamenja i divlje flore i faune.
Kada se radi o hitnoj intervenciji u slučaju požara ili elementarne nepogode, odobrenje ili pratnja iz stava 1. ovog člana ne mora se pribaviti odnosno obezbediti, već se te aktivnosti prijavljuju Upravljaču.
Režim zaštite I stepena obuhvata površinu od 222 ha 87 a 25 m2 (5,27%) u okviru kojega se nalaze lokaliteti: "Kozjak" i "Preslop".
Na području Predela izuzetnih odlika "Dolina Pčinje", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena sprovodi se stroga zaštita, kojom se omogućavaju procesi prirodne sukcesije i očuvanje staništa i životnih zajednica u uslovima divljine.
Površine i mesta iz člana 8. ovog pravilnika su naročito:
1) površine na kojima je Uredbom utvrđen režim zaštite I stepena:
- Kozjak, površine 158 ha 08 a 81m2 u vlasništvu Srpske Pravoslavne Crkve - Pravoslavne Eparhije Vranjske,
- Preslop, površine 64 ha 78 a 44 m2 u vlasništvu Srpske Pravoslavne Crkve - Pravoslavne Eparhije Vranjske,
2) staništa od prioritetnog značaja za zaštitu odnosno mesta od posebnog značaja za očuvanje strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjeno je:
Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode i čl. 5. i 6. ove uredbe, u režimu zaštite I stepena zabranjuje se i:
1) svi radovi i aktivnosti, osim naučnih istraživanja i strogo kontrolisanih aktivnosti usmerenih ka očuvanju i unapređivanju postojećeg stanja ekosistema;
2) korišćenje prirodnih resursa;
3) izgradnja objekata.
Radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) naučna istraživanja i praćenje prirodnih procesa;
2) kontrolisanu (brojno, vremenski i prostorno) posetu isključivo radi stručne edukacije;
3) obeležavanje granica;
4) sprovođenje zaštitnih, sanacionih i drugih neophodnih mera u slučaju požara, elementarnih nepogoda i udesa, pojava biljnih i životinjskih bolesti i prenamnožavanja štetočina, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove zaštite životne sredine (u daljem tekstu: Ministarstvo).
Površine, mesta i objekte iz stava 1. ovog člana Upravljač će označiti na vidljiv i jasan način.
Režim zaštite II stepena obuhvata površinu od 1 607 ha 82 a 54 m2 (38,03%) u okviru kojega se nalaze lokaliteti: "Starac - Uzovo", "Mačište - Vučetrlište", "Isposnica" i "Vogance - Mala Reka".
Površine na kojima je Uredbom utvrđen režim zaštite II stepena:
- Lokalitet "Starac-Uzovo", površine 459 ha 01 a 07 m2 (35,36% u privatnoj i 64,64% u državnoj svojini). Lokalitet se nalazi n teritoriji opštine Bujanovac u K.O. Uzovo i K.O. Starac.
- Lokalitet "Mačište i Vučetrlište", površine 335 ha 08 a 03 m2 (88,06 u vlasništvu Srpske Pravoslavne Crkve, 6,65 % privatno vlasništvo i 5,29 % državno vlasništvo). Lokalitet se nalazi na teritoriji opštine Bujanovac u K.O. Starac, K.O: Jablanica i K.O. Vogance.
- Lokalitet "Isposnica", površine 5 ha 53 a 66 m2 (u celini u vlasništvu Srpske Pravoslavne. Lokalitet se nalazi na teritoriji opštine Bujanovac u K.O. Starac.)
- Lokalitet "Vogance-Mala Reka", površine 808 ha 19 a 78 m2 (od čega je u privatnom vlasništvu 79,53 % i u državnom vlasništvu 20,47%). Lokalitet se nalazi na teritoriji dve opštine, i to: opština Bujanovac K.O. Vogance i K.O. Sejace, i opština Trgovište u K.O Mala Reka, K.O. Barbace i K.O. Rajčevce).
Na području Predela izuzetnih odlika "Dolina Pčinje", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena sprovodi se aktivna zaštita radi očuvanja i unapređenja prirodnih vrednosti, posebno kroz mere upravljanja populacijama divljih biljaka i životinja, održanje i poboljšanje uslova u prirodnim staništima i tradicionalno korišćenje prirodnih resursa.
Osim zabrane radova i aktivnosti, koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode i člana 5. ove uredbe, u režimu zaštite IІ stepena zabranjuje se i:
1. uređivanje prostora i/ili izvođenje radova i aktivnosti koji mogu da naruše utvrđena svojstva, statičku bezbednost i namenu objekata sa statusom nepokretnih kulturnih dobara;
2. izgradnja vikendica i drugih porodičnih objekata za odmor;
3. slobodno ispuštanje otpadnih i zagađujućih voda u vodotoke;
4. promena namene vodnog zemljišta;
5. prenamena površina na kojima se nalaze vlažna staništa (zabarene površine i dr), kao i bilo kakvi zahvati na njima, posebno izmena hidrološkog režima;
6. paljenje vatre, osim na mestima određenim za tu namenu;
7. uništavanje i sakupljanje biljnih i životinjskih vrsta koje su obuhvaćene pravilnikom kojim se uređuje proglašenje i zaštita strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva, odnosno vrsta koje se navode u "crvenim knjigama" i "crvenim listama" flore i faune;
8. preoravanje prirodnih livada i pašnjaka;
9. postavljanje (ukucavanje) tabli i drugih obaveštenja na stablima;
10. ribolov, osim izlova radi naučnog istraživanja, praćenja stanja vodenih ekosistema i ribljeg naselja i regulisanja brojnosti prenamnoženih alohtonih vrsta riba, u skladu s programom unapređenja ribarstva;
11. neplansko poribljavanje i unošenje vrsta riba koje su strane izvornom ribljem fondu, odnosno unošenje introdukovanih (alohtonih) vrsta riba;
12. upotreba svih nedozvoljenih sredstava za lov ribe (npr. kreč, hlor, konoplja, eksploziv, struja, mreže i dr);
13. aktivnosti koje dovode do uznemiravanja ptica u periodu razmnožavanja (mart-jul), uništavanje gnezda ptica;
14. lov, osim dozvoljenog po lovnoj osnovi i za naučno-istraživačke svrhe, kao i odstrel ranjene i bolesne divljači;
15. eksploatacija mineralnih sirovina i izgradnja rudarskih objekata;
16. kaptiranje izvora radi odvođenja vode za vodosnabdevanje osim onih predviđenih važećim planskim dokumentima;
17. seča koja nije u skladu sa planovima gazdovanja šumama;
18. čista seča šuma koja nije planirana kao redovan vid obnavljanja šuma osim u slučajevima definisanim Zakonom;
19. pošumljavanje pašnjaka i prirodnih livada, osim na malim površinama radi zaštite od ekscesivne i jake vodne erozije;
20. pošumljavanje alohtonim vrstama;
21. fragmentacija šumskih kompleksa;
22. bacanje smeća i otpada u jame;
23. uništavanje gnezda ptica;
24. kretanje i parkiranje motornih vozila izvan puteva, osim u vreme šumarskih radova, obavljanja poljoprivredne delatnosti i u druge posebno utvrđene službene svrhe;
25. rukovanje otrovnim hemijskim materijama i naftnim derivatima na način koji može prouzrokovati zagađenje zemljišta i vode;
26. izvođenje zemljanih, građevinskih i drugih radova kojima se može oštetiti, poremetiti ili ugroziti zaštićeno područje i njegova okolina;
27. nekontrolisano sakupljanje lekovitog bilja;
28. korišćenje i uništavanje strogo zaštićenih vrsta biljaka, životinja i gljiva i preduzimanje aktivnosti kojima bi se mogla ugroziti njihova staništa;
29. korišćenje tehničkih sredstava koja mogu oštetiti ili uništiti primerke zaštićenih vrsta, odnosno njihova staništa i njihovo sakupljanje izvan propisanog perioda;
30. uklanjanje vegetacije kraj reka, odlaganje/unošenje lišća/lisne mase, granjevine, ostataka stabala i drugog materijala u rečna korita;
31. upotreba svih nedozvoljenih sredstava za lov ribe (npr. kreč, hlor, konoplja, eksploziv, struja, mreže i dr.) i lov ribe rukama;
32. sve radnje i aktivnosti kojima se ugrožava fauna riba i remeti njihov mrest, rast, ishrana i kretanje;
33. prosecanje novih javnih puteva;
34. kampovanje i loženje vatre, osim na mestima koja su za to predviđena.
Radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1. izvođenje hitnih i neophodnih sanacionih šumskih i vodoprivrednih radova nakon akcidentnih situacija prilikom vetroloma, vetroizvala, požara, kalamiteta insekata i poplava;
2. formiranje šumskih i poljoprivrednih monokultura;
3. kaptiranje izvora za potrebe vodosnabdevanja postojećih domaćinstava;
4. gazdovanje šumama i šumskim zemljištima utvrđenim u planovima i osnovama gazdovanja šumama, odnosno gazdovanje blisko prirodnom, kojima se obezbeđuje održavanje postojećih šumskih ekosistema i poboljšanje njihovog sastava, strukture i zdravstvenog stanja, očuvanje raznovrsnosti i izvornosti drveća, žbunja i ostalih biljnih i životinjskih vrsta u šumskim sastojinama;
5. tradicionalno korišćenje kamena, gline i drugog materijala za lokalne potrebe;
6. izgradnju objekata turističkog smeštaja, ugostiteljstva, turističke infrastrukture na izgradnju manjih objekata za prezentaciju prirodnih vrednosti ili objekata u tradicionalnom stilu;
7. rekonstrukciju, sanaciju i adaptaciju stambenih i ekonomskih objekata poljoprivrednih domaćinstava;
8. izgradnju objekata za konvencionalno gajenje domaćih životinja i divljači u okviru postojećih seoskih domaćinstava;
9. primenu hemijskih sredstava na upotrebu veštačkih đubriva na obradivim površinama, a za hemijska sredstva za zaštitu bilja uz saglasnost Ministarstva;
10. izgradnju objekata u funkciji nepokretnih kulturnih dobara;
11. izgradnju objekata saobraćajne, vodoprivredne, energetske, komunalne i druge infrastrukture stambenih i ekonomskih objekata poljoprivrednih i šumskih gazdinstava, samo na objekte koji ne utiču negativno na povoljniji položaj životinjskih ili biljnih vrsta, njihovih staništa, prirodnih vrednosti, lepotu i očuvanost predela;
12. izgradnju podzemnih infrastrukturnih vodova.
Režim zaštite III stepena obuhvata površinu od 2 397 ha 52 a 41 m2 (56,70%) u okviru kojega se nalaze lokaliteti koji nisu pod režimima zaštite I i II stepena.
Na području Predela izuzetnih odlika "Dolina Pčinje", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, sprovodi se proaktivna zaštita, gde se mogu vršiti upravljačke intervencije u cilju restauracije, revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja, razvoj sela i unapređenje seoskih domaćinstava, uređenje objekata kulturno- istorijskog nasleđa i tradicionalnog graditeljstva, očuvanje tradicionalnih delatnosti lokalnog stanovništva, selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih resursa i prostora.
Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode, na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, zabranjuju se i:
1. radovi i aktivnosti koji mogu imati nepovoljan uticaj na geomorfološke, hidrološke i pedološke karakteristike, živi svet, životnu sredinu, ekološki integritet i estetska obeležja predela;
2. promena namene površina koja može imati uticaj na temeljne vrednosti prirodnog dobra;
3. izgradnja hidroenergetskih objekata (brana - akumulacija), uključujući i regulaciju i pregrađivanje vodotoka i to na vodotocima sa izrazito klisurastim i kanjonskim dolinama;
4. izvođenje zemljanih, građevinskih i drugih radova kojima se može oštetiti, poremetiti ili ugroziti zaštićeno područje i njegova okolina;
5. slobodno ispuštanje otpadnih i zagađujućih voda u vodotoke;
6. rukovanje hemijskim materijama i naftnim derivatima u količinama i na način koji mogu prouzrokovati zagađivanje zemljišta i voda i izazvati trovanje i druge nepovoljne posledice po biljni i životinjski svet;
7. eksploataciju mineralnih sirovina i izgradnja rudarskih objekata;
8. čista seča šuma, koja nije planirana kao redovan vid obnavljanja šuma, osim u slučajevima propisanim Zakonom;
9. svaka neplanska seča i uništavanje autohtonih vrsta drveća i žbunja osim uzgojnosanitarnih radova i aktivnosti na očuvanju lokaliteta sa reliktnom šumskom vegetacijom;
10. seča pojedinačnih starih stabala, impozantnih dendrometrijskih karakteristika, značajnih za očuvanje biodiverziteta i kulturnog nasleđa;
11. unošenje invazivnih i alohtonih vrsta flore i faune u prirodne ekosisteme;
12. uklanjanje autohtone vegetacije;
13. branje, lomljenje, kidanje i iskopavanje biljnih vrsta u prirodnim sastojinama;
14. uništavanje staništa ptica, oštećivanje gnezda i uništavanje jaja i mladunaca, uznemiravanje i ubijanje ptica, kao i prisvajanje i uništavanje drugih divljih vrsta zaštićenih i strogo zaštićenih životinja;
15. sadnja, zasejavanje i naseljavanje divljih vrsta biljaka i životinja stranih za prirodni, izvorni biljni i životinjski svet Južne Srbije, osim planskog i ograničenog unošenja lovne divljači, pošumljavanja i sadnje biljaka na malim površinama i u strogo kontrolisanim uslovima radi hortikulturnog uređenja, zaštite od vodne erozije i rekultivacije degradiranih površina;
16. preoravanje pašnjaka i prirodnih livada, kao i oranje obradivog zemljišta i obavljanje drugih radnji na mestima i na način koji mogu izazvati proces vodne erozije i nepovoljne promene izgleda predela;
17. zapuštanje i zakorovljavanje obradivog poljoprivrednog zemljišta, puteva, vodotoka i površina za rekreaciju, kao i zemljišta u putnom i vodnom pojasu i u okruženju kulturnih dobara, dobra koja uživaju prethodnu zaštitu i dobra pod prethodnom zaštitom, istorijskih spomenika i javnih česmi;
18. odlaganje komunalnog, industrijskog i građevinskog otpada, ambalaže, rashodovanih motornih vozila, drugih mašina i aparata, osim komunalnog i poljoprivrednog otpada poreklom sa zaštićenog područja, koji može da se odlaže na propisan način na mestima koja su za to određena i obeležena;
19. neregulisano skladištenje stajskog đubreta;
20. izvođenje radova koji mogu dovesti do uništavanja ili oštećivanja objekata geonasleđa;
21. uzimanje fosilonosnih materijala sa geoloških profila;
22. oštećivanje i uništavanja objekata koji po svojim arhitektonsko-građevinskim odlikama, vremenu nastanka i nameni predstavljaju reprezentativne primere narodnog graditeljstva ili zaštićena kulturna dobra i dobra koja uživaju prethodnu zaštitu, kao i dobra pod prethodnom zaštitom;
23. formiranje poslovno-radnih zona i izgradnja privremenih ili stalnih industrijskih i privrednih objekata koji bi svojim pogonima, eksploatacijom ili otpadnim materijama ugrozili uslove životne sredine, ambijentalne karakteristike prostora i/ili nepokretna kulturna dobra i dobra koja uživaju prethodnu zaštitu, kao i dobra pod prethodnom zaštitom;
24. izgradnja septičkih jama propusnog tipa i svako ispuštanje otpadnih i osočnih voda u površinske i podzemne vode i zemljište.
Radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1. način gazdovanja predviđen i propisan planskim dokumentima iz oblasti šumarstva u skladu sa Zakonom o šumama;
2. planirane radove na uređenju i unapređenju vodnog režima na način koji neće negativno uticati na očuvanje prirodnih vrednosti i životne sredine;
3. izgradnju i rekonstrukciju stambenih, ekonomskih i pomoćnih objekata poljoprivrednih domaćinstava i privremenih objekata i njima pripadajućih objekata distributivne elektroenergetske infrastrukture samo u građevinskom reonu definisanom važećim planskim dokumentima;
4. izgradnju solarnih postrojenja (manje elektrane) i elektrana na bio-gas i njima pripadajućih objekata distributivne elektroenergetske infrastrukture ograničava se na izgradnju za i uz postojeća naselja odnosno domaćinstva;
5. način gazdovanja na površinama na kojima se istraživanjima potvrdi prisustvo strogo zaštićenih divljih biljnih i životinjskih vrsta koje su retke i ugrožene i za koje su potrebne dodatne mere zaštite. Ograničenja i zabrane definišu se propisivanjem mera zaštite u okviru posebnih uslova zaštite za date vrste i njihova staništa;
6. ribolov, u skladu sa propisima o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda;
7. rekonstrukciju, dogradnju i izgradnju objekata distributivnog sistema električne energije.
Kampovanje i logorovanje van građevinskih parcela i okućnica stalnih domaćinstava, porodičnih objekata za odmor i turističko- ugostiteljskih objekata dopušteno je jedino na mestima posebno određenim Planom upravljanja ili prostornim planom i uređenim za te namene.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, kampovanje ili logorovanje može se organizovati uz pratnju čuvara ili odobrenje Upravljača na drugom mestu, u kratkom trajanju i za manji broj lica, a za potrebe istraživačkog rada, ekoturizma i sportskih - kulturnih manifestacij.
Zabranjuje se paljenje vegetacije (strništa, živica i dr) i paljenje vatre na otvorenom, osim na mestima određenim za tu namenu.
Zabranjeno je kampovanje, logorovanje i loženje vatre suprotno odredbama st. 1, 2. i 3. ovog člana.
Vlasnici i korisnici zemljišta i drugih nepokretnosti dužni su da dopuste pristup i prolaz čuvarima i drugim ovlašćenim licima Upravljača u vršenju službenih radnji, kao i licima koja sa odobrenjem Upravljača obavljaju istraživačke i druge aktivnosti u Predelu.
Zabranjeno je sprečavanje ili ometanje čuvara i drugih ovlašćenih lica u vršenju radnji i aktivnosti iz stava 1. ovog člana.
III ZAŠTITA PRIRODNIH I KULTURNIH VREDNOSTI
Korisnici i Posetioci dužni su da primenjuju mere zaštite prirodnih, kulturnih i drugih vrednosti i životne sredine u skladu sa Zakonom, Uredbom, ovim Pravilnikom, merodavnim zakonima i propisima donetim na osnovu tih zakona.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena zabranjuje se uništavanje, branje, sakupljanje i druge radnje kojima se uništavaju ili ugrožavaju strogo zaštićene i zaštićene biljne vrste obuhvaćene Pravilnikom o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva ("Službeni glasnik RS", br. 5/10, 47/11 i 32/16), a radovi i aktivnosti ograničavaju se na sakupljanje borovnice i brusnice u komercijalne svrhe samo u periodu koji upravljač odredi, a uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove zaštite prirode (u daljem tekstu: Ministarstvo). Upravljač svake godine, najkasnije do 15. jula određuje period sakupljanja navedenih biljnih vrsta za tekuću godinu.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjuje se uništavanje i sakupljanje biljnih i životinjskih vrsta koje su obuhvaćene pravilnikom kojim se propisuje proglašenje i zaštita strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva, odnosno vrsta koje se navode u "crvenim knjigama" i "crvenim listama" flore i faune i takođe aktivnosti koje dovode do uznemiravanja ptica u periodu razmnožavanja (mart-jul).
Životinje koje žive, povremeno ili sezonski borave u slobodnoj prirodi na području Predela, a kojima je Pravilnikom o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva (u daljem tekstu: Pravilnik o divljim vrstama), utvrđen status zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta, nije dozvoljeno rasterivati, uznemiravati, hvatati, ubijati i ranjavati, nehotično i namerno trovati, sakupljati i uništavati jaja i mladunce, uništavati i oštećivati gnezda i ostala mesta i objekte na kojima se te životinje razmnožavaju, odgajaju mladunce, sklanjaju, borave i hrane i uništavati druge divlje vrsta zaštićenih i strogo zaštićenih životinja.
Lice koje na području Predela nađe zaštićenu divlju životinju utvrđenu Pravilnikom o divljim vrstama, svoj nalaz bez odlaganja prijavljuje čuvaru ili drugom ovlašćenom licu Upravljača.
Lice iz stava 3. ovog člana i Upravljač mogu se dogovoriti da Upravljač preuzme dalje obaveze u vezi nađenih primeraka divljih životinja shodno članu 93. Zakona, odnosno obavesti Ministarstvo ili zavod.
Zabranjeno je postupanje sa strogo zaštićenim vrstama divljih biljaka, životinja i gljiva suprotno odredbama st. 1, 2. i 3. ovog člana.
Divlje vrste biljaka, gljiva, lišajeva i životinja koje su utvrđene Uredbom o stavljanju pod kontrolu sakupljanja i prometa divlje flore i faune ("Službeni glasnik RS" br. 31/05, 45/05, 22/07, 38/08, 9/10) mogu se sakupljati na području Predela na način i pod uslovima utvrđenim prethodno spomenutim propisom i Uredbom.
Lica koja vrše sakupljanje divlje flore i faune iz stava 1. ovog člana na području Predela dužna su da čuvaru Predela (u daljem tekstu: Čuvar) ili drugom ovlašćenom licu Upravljača prijave dan i mesto sakupljanja divlje flore i faune.
Sakupljanje divlje flore i faune iz stava 1. ovog člana nije dozvoljeno na površinama na kojima je Uredbom utvrđen režim zaštite I stepena.
Za sakupljanje divlje flore i faune u šumama i šumskom zemljištu u državnoj svojini, kao i na zemljištu u javnoj i zadružnoj svojini potrebno je pribaviti odobrenje Upravljača. Sakupljanje divlje flore i faune radi korišćenja odnosno stavljanja u promet na zemljištu ili šumi koja je u privatnom vlasništvu može se vršiti samo ako to odobri vlasnik tog zemljišta ili šume.
Odobrenje iz stava 4. i 5. ovog člana može se privremeno uskratiti ili ograničiti zbog potrebe očuvanja flore i faune.
Fizičko lice može sakupljati divlju floru i faunu u komercijalne svrhe pod uslovom da ima potvrdu o stručnoj osposobljenosti, koju izdaje pravno lice odnosno preduzetnik koji se bavi sakupljanjem divlje flore i faune, radi njihovog korišćenja i stavljanja u promet. Potvrdu sakupljač je dužan da ima sa sobom i da na zahtev pokaže inspektoru zaštite životne sredine ili čuvaru.
Zabranjeno je sakupljanje divlje flore i faune suprotno odredbama st. 1, 2, 3, 4. i 5. ovog člana.
Vrste divlje flore i faune čije je korišćenje i zaštita regulisano propisima iz oblasti šumarstva, poljoprivrede, lovstva i ribolova mogu se na području Predela koristiti na način i pod uslovima iz tih propisa.
Za pristup i boravak na mestima u Predelu koja su utvrđena članom 9. tačka 1 i 2. ovog Pravilnika, radi korišćenja divlje flore i faune u okviru dopuštenih aktivnosti šumarstva, poljoprivrede, lova i ribolova, potrebno je pribaviti odobrenje Upravljača.
Lov, odnosno pristup i boravak lovaca sa oružjem i psima na mestima iz stava 2. ovog člana nije dozvoljen.
Zabranjeno je bez odobrenja Upravljača ostavljati uginule, zaklane i ubijene životinje i njihove delove, klanički otpad i mesne prerađevine na mestima koja će biti uređena kao hranilišta za nekrofagne vrste ptica.
Na području Predela zabranjuje se sadnja, zasejavanje i naseljavanje divljih vrsta biljaka i životinja stranih za prirodni, izvorni biljni i životinjski svet jugoistočne Srbije, osim planskog i ograničenog unošenja lovne divljači, pošumljavanja i sadnje biljaka na malim površinama i u strogo kontrolisanim uslovima radi horitikulturnog uređenja, zaštite od vodne erozije i rekultivacije degradiranih površina.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, alohtone vrste biljaka mogu se unositi na malim površina i u ograničenoj brojnosti prilikom sprovođenja mera antierozione zaštite, zaštite životne sredine i pejzažnog uređenja, a alohtone vrste faune u cilju unapređenja stanja vodenih ekosistema, naselja riba i lovne divljači, pod uslovima i na način utvrđenim članom 82. Zakona i uz odobrenje Upravljača.
Na području Predela obavezni su kontrola i suzbijanje vrsta biljaka i životinja koje je Ministarstvo proglasilo za invazivne.
Zabranjeno je postupanje sa alohtonim i invazivnim vrstama biljaka i životinja suprotno odredbama st. 1, 2. i 3. ovog člana.
Upravljač će na pogodan način javno prikazati i učiniti dostupnim Korisnicima i Posetiocima spiskove vrsta divlje flore i faune iz člana 15, 16. i 17. sa informacijama od značaja za njihovo prepoznavanje, zaštitu i režim korišćenja.
Zabranjeno je, shodno članu 98. Zakona o zaštiti prirode uzimati iz prirode geološka i paleontološka dokumenta odnosno fosile, minerale i kristale, koji su proglašeni zaštićenim prirodnim dobrima ili se nalaze na objektu geonasleđa i zaštićenom nalazištu.
Nalazač geoloških i paleontoloških dokumenata iz stava 1. ovog člana koja bi mogla predstavljati zaštićenu prirodnu vrednost, dužan je da iste prijavi Ministarstvu u roku od osam dana od dana pronalaska i preduzme mere zaštite od uništenja, oštećivanja ili krađe.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjuje se izvođenje svih aktivnosti koji mogu dovesti do narušavanja potencijalnih objekata i elemenatageonasleđa.
Nalazač i Upravljač mogu se sporazumeti da Upravljač izvrši prijavu i preduzme mere iz stava 2. ovog člana umesto nalazača.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II i III stepena zabranjuje se razgradnja i drugi vidovi oštećivanja i uništavanja objekata koji po svojim arhitektonsko- građevinskim odlikama, vremenu nastanka i nameni predstavljaju reprezentativne primere narodnog graditeljstva ili zaštićena kulturna dobra.
Nije dopušteno raskopavanje mesta na kojima su konstatovani ili osnovano pretpostavljeni arheološki nalazi, niti njihovo zauzeće izgradnjom objekata i drugim radovima.
Upravljač će u saradnji sa nadležnim institucijama za istraživanje i zaštitu kulturnih dobara, arheološkog i etnografskog blaga sačiniti popis predmeta, objekata i mesta iz st. 1, i 2. ovog člana na području Predela.
Upravljač će na vidan i pogodan način obeležiti objekte i mesta sa kulturno-istorijskim vrednostima na području Predela.
Zabranjeno je obavljati radove i druge aktivnosti kojima se mogu izazvati nepovoljne promene životne sredine, odnosno zagaditi tlo, voda i vazduh, stvarati prekomerna buka i indukovati zračenje štetno po ljude i živi svet, a shodno propisima koji regulišu oblast zaštite životne sredine.
U skladu sa članom 57. Zakona o zaštiti prirode, za radove i aktivnosti odnosno projekte sa mogućim značajnim uticajem na životnu sredinu sprovodi se postupak procene uticaja na životnu sredinu ili se bez izrade studije procene uticaja na životnu sredinu postupa po aktu o uslovima i merama zaštite prirode koji izdaje Ministarstvo zaštite životne sredine (u daljem tekstu: Ministarstvo).
Planirane radove i aktivnosti, odnosno izvođenje projekta iz stava 2. ovog člana, nosilac projekta dužan je da pismeno prijavi Upravljaču.
IV OBAVLJANJE DELATNOSTI I KORIŠĆENJE PRIRODNIH RESURSA
Poljoprivredna delatnost, odnosno obrada zemljišta i gajenje ratarskih i voćarskih kultura, krmnog i industrijskog bilja, gajenje stoke, živine i pčela i primarna prerada poljoprivrednih proizvoda vrši se u skladu sa propisima koji regulišu oblast poljoprivrede, veterine, zaštite bilja i fito-sanitarne zaštite, Uredbom i ovim pravilnikom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II i III stepena zabranjena je izgradnja industrijskih objekata, skladišta industrijske i druge robe, velikih objekata za uzgoj stoke i živine i drugih objekata koji nepovoljno utiču na vazduh, vode, zemljište i šume ili izgledom, prekomernom bukom ili na drugi način mogu narušiti prirodne i ostale vrednosti zaštićenog područja, a posebno lepotu predela, tresetišta, retke i značajne vrste biljaka i životinja i njihova staništa.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II i III stepena zabranjeno je preoravanje pašnjaka i prirodnih livada, kao i oranje obradivog zemljišta i obavljanje drugih radnji na mestima i na način koji mogu izazvati proces vodne erozije i nepovoljne promene izgleda predela.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II i III stepena zabranjeno je zapuštanje i zakorovljavanje obradivog poljoprivrednog zemljišta, puteva, vodotoka i površina za rekreaciju, narodne svetkovine i druge skupove, kao i zemljišta u putnom i vodnom pojasu i u okruženju kulturnih dobara, istorijskih spomenika i javnih česmi, eksploatacija i korišćenje treseta.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjeno je:
1. preoravanje prirodnih livada i pašnjaka,
2. promena namene vodnog zemljišta,
3. prenamena površina na kojima se nalaze vlažna staništa (tresetišta, zabarene površi i dr), kao i bilo kakvi zahvati na njima, posebno izmena hidrološkog režima,
4. uklanjanje vegetacije kraj reke, odlaganje/ unošenje lišća/ lisne mase, granjevine, ostatak stabla i drugog materijala u rečna korita,
5. ribolov, osim u naučnoistraživačke svrhe i ograničenu edukaciju.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena radovi i aktivnosti ograničavaju se na izgradnju objekata za konvencionalno gajenje domaćih životinja i divljači u okviru postojećih seoskih domaćinstava i u okviru ustanovljenih lovišta i lovnih rezervata.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjeno je korišćenje prirodnih resursa, izgradnja objekata i promena namene zemljišta.
Pčelarstvo se obavlja na osnovu Odluke o uslovima za držanje i postavljanje pčelinjaka na prostoru Predela.
Zabranjeno je obavljati poljoprivrednu delatnost suprotno odredbama ovog člana.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, dozvoljena je primena bioloških, biotehničkih i hemijskih sredstava u poljoprivredi na način, odnosno sa vrstama i količinama tih sredstava i u vreme kako je regulisano Zakonom o zaštiti prirode ("Službeni glasnik RS", broj: 36/2009, 88/2010 - ispr., 14/2016, 95/2018 - dr. zakon i 71/2021) član 19., Zakonom o sredstvima za zaštitu bilja i Zakonom o zdravlju bilja ("Službeni glasnik RS", broj 41/09) i drugim merodavnim propisima iz oblasti poljoprivrede, voda i hemikalija.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II i III stepena zabranjeno je rukovanje hemijskim materijama i naftnim derivatima u količinama i na način koji mogu prouzrokovati zagađivanje zemljišta i voda i izazvati trovanje i druge nepovoljne posledice po biljni i životinjski svet.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena ograničena je upotreba hemijskih sredstava u skladu sa Uredbom o proglašenju PIO "Dolina Pčinje" ("Službeni Glasnik RS" broj 21. od 17. marta 2023. godine).
Upravljač će odgovarajućim merama i aktivnostima podsticati poljoprivrednike na što manju upotrebu hemijskih sredstava na području Predela i pomagati prelazak na organsku poljoprivrednu proizvodnju.
Gajenje, zaštita i korišćenje šuma vrši se u skladu sa Zakonom o šumama, propisima donetim na osnovu tog zakona, čl. 18. i 35. Zakona, Uredbom i ovim Pravilnikom.
Gazdovanje šumama u državnoj svojini sprovodi se prema planovima razvoja šumskih područja, osnovama gazdovanja, godišnjim planovima gazdovanja šumama i izvođačkim projektima.
Gazdovanje šumama sopstvenika za koje se ne donose osnove gazdovanja vrši se na osnovu programa gazdovanja i godišnjih planova gazdovanja.
Na području Predela, korisnik šuma u državnoj svojini je JP "Srbijašume" kojima gazduje u okviru gazdinskih jedinica (G.J.): G.J. "Rujan"-opština Bujanovac i G.J. "Trgovište".
Korisnik obaveštava Upravljača i Zavod o donetim godišnjim planovima gazdovanja šumama i pruža osnovne podatke o obimu, dinamici i prostornoj raspodeli planiranih radova.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena, šume su izuzete iz gazdovanja.
Na ostalim površinama vrši se održivo gazdovanje šumama kao dobrom od opšteg interesa u skladu sa dobrom šumarskom praksom, kojim se osigurava umereno povećanje površina pod šumskim ekosistemima i poboljšanje njihovog sastava, zdravstvenog stanja i proizvodne sposobnosti, omogućava zastupljenost viših uzgojnih tipova i većih debljinskih razreda i kvalitet drveta, očuvanje raznovrsnosti i izvornosti drveća, žbunja i ostalih biljaka u šumskim sastojinama, obezbeđuje zaštita šuma i šumski red i omogućava planska izgradnja i rekonstrukcija šumarskih objekata.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena zabranjeno je krčenje i čista seča šume, osim radi promene vrste drveća i uzgojnih oblika šume na malim površinama, izgradnje šumskih komunikacija i objekata i za planom utvrđene namene izgradnje i uređenja prostora u skladu sa zakonom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena zabranjena je seča reprezentativnih stabala drveća i primeraka zaštićenih, retkih i u drugom pogledu značajnih vrsta drveća i žbunja.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena radovi i aktivnosti ograničavaju se na formiranje šumskih i poljoprivrednih monokultura.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjena je čista seča radi promene vrste drveća ili uzgojnih oblika šume, kao i pošumljavanje pašnjaka, prirodnih livada i tresetišta, osim na malim površinama radi zaštite od ekscesivne i jake vodne erozije.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena radovi i aktivnosti ograničavaju se na izvođenje hitnih i neophodnih sanacionih šumskih radova posle akcidentnih situacija prilikom vetroloma, vetroizvala, požara, kalamiteta insekata i sprovođenje odgovarajućih mera protivpožarne i protiverozione zaštite.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena radovi i aktivnosti ograničavaju se na gazdovanje šumama i šumskim zemljištem utvrđenim u planovima i osnovama gazdovanja šumama kojima se obezbeđuje održavanje postojećih i povećanje površina pod šumskim ekosistemima i poboljšanje njihovog sastava, strukture i zdravstvenog stanja, očuvanje raznovrsnosti i izvornosti drveća, žbunja i ostalih biljnih i životinjskih vrsta u šumskim sastojinama, kao i formiranje šumskih i poljoprivrednih monokultura.
Korišćenje, zaštita i uređenje voda i zaštita od štetnog dejstva voda vrše se na osnovu Zakona o vodama ("Službeni glasnik RS", broj 30/10, 93/12, 101/16, 95/2018 i 95/2018 - dr. Zakon), propisa donetih na osnovu tog zakona, Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda ("Službeni glasnik RS", broj 128/14 i 95/2018-dr. Zakon), Uredbe i ovog Pravilnika.
Predeo obuhvata delove vodnog područja Morava, podslivu Pčinje i Dragovištice.
Javno preduzeće za upravljanje vodama "Srbijavode" donosi planove i godišnje programe upravljanja vodama, vodi registre zaštićenih oblasti i katastre vodnih objekata na vodnim područjima iz stava 2. ovog člana.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjeno je kaptiranje izvora radi odvođenja vode za vodosnabdevanje osim onih predviđenih važećim planskim dokumentima.
Za kaptiranje izvora i odvođenje vode i druge hidrotehničke radove na području Predela, kao i za radove na vodnom zemljištu ribolovnih voda, osim vodnih akata potrebno je pribaviti akt o uslovima zaštite prirode koji izdaje Ministarstvo.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena radovi i aktivnosti se ograničavaju na preduzimanje mera i aktivnosti zaštite akvatičnih ekosistema od svih vidova zagađenja, promena hidrološkog režima i kvaliteta vode i degradacije staništa.
Preduzeće "Hidroistel" d.o.o., dužno je da redovno obaveštava Upravljača o planiranom režimu rada i očekivanim većim oscilacijama nivoa vode u vodoakumulaciji "Prohor Pčinjski", kao i da obezbede minimalni održivi protok u vodotoku Pčinje u skladu sa propisima.
Preduzeće "Hidroistel" d.o.o., nadoknadiće Upravljaču štetu nastalu u ribljem fondu usled naglog, tehnički neopravdanog ispuštanja vode iz vodoakumulacije "Prohor Pčinjski".
Planovi upravljanja vodama usklađuju se sa Uredbom i Planom upravljanja Predela. Upravljač i JP "Srbijavode" sarađuju u stvarima od zajedničkog interesa za upravljanje
Predelom i vodnim područjima, posebno na usklađivanju dokumenata iz stava 1. ovog člana.
JP "Srbijavode" stavlja na uvid podatke iz registra zaštićenih oblasti i katastra vodnih objekata i druge podatke od interesa za zaštitu i korišćenje voda na području Predela koje vodi na osnovu zakonskih ovlašćenja.
Eksploatacija mineralnih sirovina vrši se u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode ("Službeni glasnik RS", broj: 36/2009, 88/2010 - ispr., 14/2016, 95/2018 - dr. zakon i 71/2021.), Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima ("Službeni Glasnik RS", broj: 88/11, 101/15, 95/2018 - dr. zakon i 40/2021) kao i propisima donetim na osnovu tog zakona, Uredbom i ovim pravilnikom. Za navedene radove i aktivnosti neophodno je pribavljanje i uslova zaštite prirode koje izdaje Ministarstvo zaštite životne sredine.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjeni su svi oblici korišćenja mineralnih sirovina.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjena je eksploatacija mineralnih sirovina i izgradnja rudarskih objekata;
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena radovi i aktivnosti se ograničavaju na korišćenje kamena, gline i drugog materijala na tradicionalan način.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena radovi i aktivnosti ograničavaju se na eksploataciju mineralnih sirovina samo na osnovu rezultata geoloških istraživanja, koja su odobrena u skladu sa zakonom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena radovi i aktivnosti ograničavaju se na eksploataciju prirodnog građevinskog materijala (kamena, gline i drugog materijala za lokalne potrebe) tradicionalnim metodama, koja je odobrena u skladu sa zakonom.
Upravljač može obračunati i naplatiti naknadu za obavljanje delatnosti eksploatacije mineralnih sirovina u skladu sa posebnom Odlukom.
Aktivnosti lova na području Predela obavljaju se u skladu Zakonom o divljači i lovstvu ("Službeni glasnik RS", broj 18/10 i 95/2018-dr. zakon), propisima donetim na osnovu tog zakona, Zakonom, Uredbom i ovim Pravilnikom.
Gazdovanje lovištima na području Predela vrši se na osnovu programa razvoja lovnog područja, lovnih osnova i godišnjih programa gazdovanja lovištima.
Na području Predela, korisnik lovišta je lovačko udruženje "Golub" iz Bujanovca i lovačko udruženje "Pčinja" iz Trgovišta.
Korisnik lovišta obaveštava Upravljača i Zavod o donetim godišnjim planovima gazdovanja lovištem i pruža osnovne podatke o planiranim lovnim aktivnostima.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjene su sve aktivnostilova.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjuje se lov, osim onog dozvoljenog po lovnoj osnovi i za naučnoistraživačke svrhe, kao i odstrel ranjene i bolesne divljači.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena radovi i aktivnosti ograničavaju lovstvo na sanitarni lov divljači i plansko regulisanje brojnosti populacija lovnih vrsta.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena radovi i aktivnosti ograničavaju lov za potrebe održavanja optimalne brojnosti i zdravstvenog stanja populacije lovnih vrsta.
Zaštita i korišćenje faune riba na području Predela vrši se u skladu sa Zakonom o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda ("Sl. glasnik RS", br. 128/14 i 95/2018 - dr. zakon), propisima donetim na osnovu tog zakona, Uredbom i ovim Pravilnikom.
Ribolovne vode u granicama Predela pripadaju Ribarskom području PIO "Dolina Pčinje" (u daljem tekstu: Ribarsko područje), koje je određeno posebnim aktom Upravljača, u skladu sa zakonom.
Upravljač Predela je korisnik Ribarskog područja.
Na ribolovnoj vodi Ribarskog područja PIO "Dolina Pčinje" zabranjuje se ribolov, osim rekreativnog ribolova i izlova radi naučnog istraživanja, praćenja stanja vodenih ekosistema i ribljeg naselja i regulisanja brojnosti prenamnoženih i manje vrednih vrsta riba, a u skladu s programom upravljanja Ribarskog područja, a na osnovu dozvole Ministarstva.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjen je ribolov, osim rekreativnog i sportskog ribolova i izlova radi naučnog istraživanja, praćenja stanja vodenih ekosistema i ribljeg naselja i regulisanja brojnosti prenamnoženih alohtonih vrsta riba, a u skladu s programom unapređenja ribarstva.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjeno je neplansko poribljavanje i unošenje vrsta riba koje su strane izvornom ribljem fondu, unošenje introdukovanih (alohtonih) vrsta riba i upotreba svih nedozvoljenih sredstava za lov ribe (npr. kreč, hlor, konoplja, eksploziv, struja, mreže i dr).
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena ograničavaju se radovi i aktivnosti na ribolov rekreativni, sportski i naučnoistraživački i preduzimanje mera i aktivnosti zaštite faune riba (poštovanje lovostaja u periodu mresta, preduzimanje mera spašavanja riba i translokacije, strogo pridržavanje režima ribolova, poštovanje propisanog načina ribolova, alata i sredstava, formiranje revira po principu "uhvati i pusti", planska poribljavanja u pogledu količina, vrsta i uzrasnih kategorija, zabrana svakog unošenja stranih/alohtonih vrsta riba, jačanje ribočuvarske službe itd).
Na Ribarskom području mogu se organizovati takmičenja u sportskom ribolovu, u skladu sa zakonom i uz odobrenje Upravljača.
Na ribolovnim vodama Ribarskog područja utvrđuju se režimi ribolova i period lovostaja u skladu sa propisima koji uređuju zaštitu i održivo korišćenje ribljeg fonda.
Upravljač može, na osnovu ukazane potrebe i dozvole Ministarstva i u skladu sa programom upravljanja Ribarskim područjem izmeniti odnosno pooštriti režim ribolova i drugačije odrediti period lovostaja za određene vrste riba.
Upravljač će svake godine, posle donošenja godišnjeg programa upravljanja ribarskim područjem, na podesan način učiniti dostupnim zainteresovanim ribolovcima režim ribolova i period lovostaja za tu godinu i druge informacije od značaja za zaštitu i korišćenje ribolovnih voda.
Upravljač, u skladu sa zakonom, izdaje odnosno distribuira/prodaje godišnje, dnevne i višednevne dozvole za rekreativni ribolov. Upravljač može distribuciju dozvola za rekreativni ribolov vršiti zainteresovanim ribolovačkim udruženjima, klubovima sportskih ribolovaca i dr. na osnovu zaključenog Ugovora o posredovanju.
Ukoliko se na području Upravljača ustanove psi bez prisustva vlasnika, Upravljač obaveštava nadležnu jedinicu lokalne samouprave koja je odgovorna za njihovo uklanjanje van područja Predela.
Uklanjanje uginulih životinja sa područja Predela, dužna je organizuje opštinska uprava, u skladu sa Zakonom o veterinarstvu ("Službeni glasnik RS", br. 91/05, 30/10 i 93/12 i 17/19-dr. zakon).
Na području Predela mogu se organizovati sportska takmičenja i aktivnosti rekreacije na vodi i snegu, ribolovu, planinarstvu, biciklizmu i drugim oblastima ukoliko se tim aktivnostima ne oštećuju ili ugrožavaju prirodne vrednosti i kvalitet životne sredine.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena, zabranjene su sve sportske aktivnosti.
Za takmičenja iz stava 1. Ovog Pravilnika, organizator pribavlja odobrenje Upravljača i plaća naknadu u skladu sa posebnom Odlukom koju donosi Upravljač.
Organizator je dužan da takmičenje prijavi Upravljaču najmanje 30 dana pre dana planiranog za njegov početak.
Za planirane sportske aktivnosti kod kojih se osnovano pretpostavlja mogućnost uticaja na prirodne vrednosti Predela i kvalitet životne sredine organizator, na osnovu obaveštenja Upravljača pribavlja uslove zaštite prirode koje izdaje Ministarstvo.
Zabranjeno je organizovanje takmičenja bez odobrenja Upravljača i protivno uslovima datim u odobrenju.
Na području Predela pravna i fizička lica mogu obavljati delatnost turizma i ugostiteljstva, odnosno organizovati turistička putovanja i turističku posetu i pružati usluge smeštaja, ishrane i pića u skladu sa Zakonom o turizmu ("Službeni glasnik RS", br. 17/2019), propisima donetim na osnovu tog zakona, Zakonom, Uredbom i ovim pravilnikom.
Turističke grupe i pojedinci mogu u pratnji čuvara ili drugog ovlašćenog lica Upravljača posećivati i razgledati lokalitete i površine na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena iz obrazovnih, rekreativnih i opštekulturnih razloga i potreba.
Upravljač može za zainteresovane turističke grupe organizovati obilazak drugih delova područja Predela.
Nameravane posete odnosno obilazak iz st. 1. i 2. ovog člana prijavljuju se Upravljaču najmanje 2 dana ranije..
Za obavljanje delatnosti turizma i ugostiteljstva iz člana 37. i za usluge Upravljača iz člana 38. ovog pravilnika plaća se naknada u skladu sa posebnim aktom Upravljača.
IZGRADNJA OBJEKATA I UREĐENJE PROSTORA
Izgradnja objekata i uređenje prostora na području Predela vrši se u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji ("Službeni glasnik RS", br. 72/09, 81/09-ispr. 64/10-odluka US 24/11, 121/12, 42/13-odluka US, 50/13-odluka US, 98/13-odluka US, 132/14 i 145/14, 83/2018, 31/2019, 37/2019-dr. zakon, 9/2010 i 52/2021), propisima donetim na osnovu tog zakona, Prostornog plana opštine Bujanovac ("Službeni glasnik RS", br. 26/2015), Prostornog plana opštine Trgovište (2013-2023) ("Službeni glasnik grada Vranja", br. 10/2011) donetim urbanističkim planovima, Zakonom, Uredbom i ovim pravilnikom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena radovi i aktivnosti se ograničavaju na:
1. izgradnju i rekonstrukciju stambenih, ekonomskih i pomoćnih objekata poljoprivrednih domaćinstava, vikendica i privremenih objekata samo u građevinskom reonu definisanom važećim planskim dokumentima,
2. izgradnju solarnih elektrana i elektrana na bio-gas ograničava se na izgradnju uz postojeća naselja odnosno domaćinstva,
3. izgradnju vetrogeneratora, i to samo na izgradnju u značajno izmenjenim, antropogenim područjima u rubnim zonama spoljašnjih granica III (trećeg) stepena,
4. izgradnju objekata turističkog smeštaja i turističke infrastrukture na izgradnju manjih objekata u tradicionalnom stilu, a na osnovu važeće planske dokumentacije,
5. izgradnju infrastrukturnih objekata i infrastrukturne mreže u skladu sa održivim korišćenjem prirodnih vrednosti i kapacitetom prostora,
6. izgradnju skladišta industrijske robe i građevinskog materijala i vikendica u tradicionalnom stilu i to na rubne delove zaštićenog područja i uz postojeća naselja i
7. izgradnja naselja i širenje njihovih građevinskih područja, na izgradnju unutar i oko postojećih naselja. Nije dozvoljeno širenje postojećih naselja u pravcu područja u režimu II stepena zaštite.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena, osim zabrana iz stava 2. ovog člana, zabranjena je:
1. izgradnja objekata, osim izgradnje jedinstvenog sistema za evakuaciju otpadnih komunalnih voda, radova na održavanju, rekonstrukciji, adaptaciji i sanaciji postojećih zgrada, puteva, objekata telefonske, vodovodske, kanalizacione i elektro-mreže, nepokretnih kulturnih dobara, spomen-obeležja, javnih česmi i drugih objekata na postojećim građevinskim parcelama i planske izgradnje objekata i uređenja prostora za namene turizma i rekreacije na malim površinama,
2. izgradnja javnih skijališta,
3. izgradnja vetrogeneratora,
4. izgradnja septičkih jama propusnog tipa i svako ispuštanje otpadnih i osočnih voda u vodotok i zemljište i
5. izgradnja vikendica i drugih porodičnih objekata za odmor,
6. prosecanje novih javnih puteva, osim u funkciji revitalizacije i ekonomskog razvoja područja.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena radovi i aktivnosti se ograničavaju na:
1. izgradnju objekata turističkog smeštaja i turističke infrastrukture na izgradnju manjih objekata za prezentaciju prirodnih vrednosti i u tradicionalnom stilu koji su u skladu sa potrebama kulturnog, seoskog i ekoturizma,
2. izgradnju objekata saobraćajne, energetske, komunalne i druge infrastrukture stambenih i ekonomskih objekata poljoprivrednih i šumskih gazdinstava, samo na objekte koji ne utiču negativno na povoljniji položaj životinjskih ili biljnih vrsta, njihovih staništa, prirodnih vrednosti, lepotu i očuvanost predela, tresetišta.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjeni su radovi na izgradnji objekata i uređenju prostora.
Planirane radove na izgradnji objekata i uređenju prostora, nosilac radova odnosno investitor (u daljem tekstu: Investitor) dužan je da pismeno prijavi Upravljaču, shodno članu 57. stav 5. Zakona.
Prijava iz stava 1. ovog člana sadrži osnovne podatke o investitoru, vrsti i obimu planiranih radova, lokaciji i vlasništvu na nepokretnostima.
Upravljač će u roku ne dužem od 15 dana od dana podnošenja prijave dostaviti investitoru pisano obaveštenje o tome da li su radovi Zakonom i Uredbom dozvoljeni, sa uputstvom šta dalje treba da radi kako bi pribavio akt o uslovima zaštite prirode, lokacijsku i građevinsku dozvolu.
Upravljač će od investitora tražiti dopunu prijave ukoliko se na osnovu predočenih podataka ne može pružiti merodavno i kvalifikovano obaveštenje.
Investitor je dužan da jedan primerak prijave početka građenja objekta iz člana 148. Zakona o planiranju i izgradnji dostavi i Upravljaču. Uz prijavu, u kojoj navodi planiranu dinamiku radova, Investitor prilaže akt o uslovima zaštite prirode i građevinsku dozvolu.
Za manje montažne objekte privremenog karaktera na zemljištu u javnoj svojini iz člana146. Zakona o planiranju i izgradnji (kiosci, letnje i zimske bašte, tezge i drugi pokretni mobilijar, ploveća postrojenja, nadstrešnice, spomen obeležja i dr), čije postavljanje i uklanjanje obezbeđuje i uređuje lokalna samouprava, potrebno je pribavljanje uslova zaštite prirode i saglasnost Upravljača.
Zabranjeno je radove na izgradnji objekata i uređenju prostora izvoditi odnosno obavljati bez prijave iz stava 5. ovog člana, a montažne objekte iz stava 6. postavljati bez saglasnosti Upravljača.
ODRŽAVANJE ČISTOĆE I UPRAVLJANJE OTPADOM
Održavanje čistoće i upravljanje otpadom na području Predela vrši se u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom ("Službeni glasnik RS", br. 36/09, 88/10, 14/16, 95/18-dr. zakon i 35/2023.), propisima donetim na osnovu tog zakona, drugim zakonima i propisima koji se odnose na otpadne materije, Uredbom i ovim Pravilnikom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena zabranjeno je odlaganje komunalnog, industrijskog i građevinskog otpada, ambalaže, rashodovanih motornih vozila, drugih mašina i aparata, osim komunalnog i poljoprivrednog otpada poreklom sa zaštićenog područja, koji može da se odlaže na propisan način na mestima koja su za to određena i obeležena, neregulisano ispuštanje otpadnih voda domaćinstava, privrednih i drugih objekata.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II i III stepena zabranjeno je neregulisano skladištenje stajskog đubreta, a objekti za odlaganje stajskog i drugog organskog đubriva moraju zadovoljavati propise i standarde zaštite životne sredine i sanitarne zaštite izvorišta za snabdevanje vodom za piće.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena, osim zabrane radova i aktivnosti iz člana 6. ove uredbe zabranjeno je slobodno ispuštanje otpadnih i zagađujućih voda u vodotoke.
Regionalni i lokalni planovi upravljanja otpadom usklađuju se sa Uredbom i Planom upravljanja Predela.
Svako je dužan da sakuplja i odlaže otpatke koje stvara, na mestima koja su posebno uređena odnosno opremljena i prema potrebi, obeležena za te namene.
Upravljač će postaviti odgovarajuću opremu, odnosno kante, korpe ili kese za privremeno odlaganje čvrstih otpadaka na mestima koja su predmet posete i organizovati njihovo pražnjenje i odvoženje izvan područja Predela, osim na prostoru u naseljima i na površinama pored turističkih, smeštajnih i ugostiteljskih objekata.
Upravljač će inicirati saradnju sa komunalnim službama teritorijalno nadležnih jedinica lokalne samouprave u oblasti održavanja čistoće kroz organizovano postavljanje i redovno pražnjenje kontejnera za smeće u naseljenim delovima područja Predela i mestima okupljanja većeg broja posetilaca.
Vlasnici i korisnici nepokretnosti dužni su da ih održavaju u čistom i urednom stanju.
Za radove i aktivnosti kao što su: seča trulog, prestarelog i oštećenog drveća i žbunja i potkresivanje grana i uklanjanje korova na zemljištu u putnom pojasu i vodnom pojasu, oko javnih i privrednih objekta, kulturnih dobara, istorijskih spomenika i javnih česmi, na površinama za rekreaciju i u krugu seoskih domaćinstava neophodno je pribavljanje uslova zaštite prirode.
Korisnici i sopstvenici šuma dužni su da održavaju šumski red u skladu sa propisima u oblasti šumarstva, uključujući i obavezu što kraćeg zadržavanja posečenih stabala i ogrevnog drveta pored puteva.
Zabranjeno je zapuštanje i zakorovljavanje obradivog poljoprivrednog zemljišta.
OBELEŽAVANJE I POSTAVLJANJE OZNAKA, FOTOGRAFISANJE I SNIMANJE FILMOVA
Upravljač u roku utvrđenom Uredbom i na način propisan odgovarajućim podzakonskim aktom obeležava Predeo kao zaštićeno područje tablama propisanog izgleda i sadržaja koje postavlja na mestima gde javni putevi ulaze u Predeo, a granice Predeo obeležava propisanim oznakama.
Upravljač u rokovima utvrđenim zakonom i na način propisan odgovarajućim podzakonskim aktom obeležava granicu ribarskog područja i granice delova Ribarskog područja na kojim je zabranjen ili ograničen ribolov.
Upravljač odgovarajućim tablama obeležava mesta i objekte gde je pristup i boravak zabranjen ili ograničen.
Upravljač postavlja table odnosno druge oznake sa informacijama o pravilima unutrašnjeg reda i režimu ribolova.
Upravljač postavlja i druge informativne table i oznake od značaja za sprovođenje režima zaštite i prezentaciju vrednosti Predela, kao što su panoi, bilbordi, planinarske staze, mesta za kampovanje i logorovanje, mesta za otpatke i dr.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjeno je postavljanje tabli i drugih obaveštenja na stablima.
Zabranjeno je oštećivanje ili uništavanje i uklanjanje tabli i natpisa na tablama i drugih oznaka iz ovog člana, kao i njihovo zaklanjanje odnosno maskiranje drugim objektima.
Na području Predela nije dopušteno postavljanje informativnih tabli sa nazivima pravnih i fizičkih lica i reklamnih i drugih panoa bez odobrenja Upravljača.
Za postavljanje službenih tabli i drugih oznaka koje su utvrđene propisima u oblasti turizma, saobraćaja i javnih puteva, šumarstva, lovstva, vodoprivrede i energetike nije potrebno odobrenje Upravljača.
Za postavljanje i držanje tabli i panoa iz stava 1. ovog člana Upravljač može naplatiti naknadu u skladu sa posebnom Odlukom.
Fotografisanje i snimanje tonskih i video zapisa i filmova na području Predela dozvoljeno je.
Za radnje iz stava 1. ovog člana koje se vrše u komercijalne svrhe potrebno je pribaviti saglasnost Upravljača i za njih se plaća naknada na osnovu posebnog akta koji donosi Upravljač.
Radi pribavljanja saglasnosti iz stava 2. ovog člana, organizator snimanja odnosno zainteresovano lice prijavljuje planirane aktivnosti snimanja Upravljaču koji je dužan da saglasnost izda u roku ne dužem od 15 dana.
Za aktivnosti fotografisanja i snimanja zainteresovano lice će prema potrebi i obaveštenju Upravljača pribaviti akt o uslovima zaštite prirode koje izdaje Ministarstvo.
Upravljač može privremeno ili trajno uskratiti saglasnost ukoliko je indikovan značajan nepovoljan uticaj na prirodne vrednosti.
Fizičko ili pravno lice koje obavlja ili za čiji račun se obavlja snimanje fotografija, tonskih i videozapisa i filmova koji se publikuju odnosno prikazuju javnosti, osim igranih filmova, dužno je da jedan primerak snimljenog materijala dostavi Upravljaču.
Na području Predela mogu se vršiti naučna i primenjena istraživanja i obrazovne aktivnosti u prirodi u skladu sa zakonima i propisima koji uređuju oblast naučnih i primenjenih istraživanja i obrazovanja i ovim pravilnikom. Za istraživanja u I stepenu zaštite neophodno je pribavljanje saglasnosti Ministarstva zaštite životne sredine, saglasno članu 35. Zakona o zaštiti prirode (2Službeni glasnik RS", broj:36/2009, 88/2010-ispr., 14/2016, 95/2018-dr. zakon i 71/2021.)
Istraživanja i obrazovne aktivnosti iz stava 1. ovog člana dopušteno je obavljati na način da se ne izazovu značajne nepovoljne promene ili unište prirodne vrednosti kao i da se ne zagadi životna sredina.
Za istraživanja koja mogu imati uticaj na vrednosti i obeležja Predela i za koja je u smislu člana 57. st. 3. i 4. Zakona neophodno pribaviti akt o uslovima zaštite prirode, nosilac istraživanja pribavlja saglasnost Upravljača.
Da bi pribavio saglasnost iz stav 1. ovog člana, nosilac istraživanja prijavljuje Upravljaču planirane istraživačke radove i aktivnosti.
Prijava istraživanja sadrži merodavne podatke o vrsti, cilju, sadržaju, lokaciji, vremenu trajanja, metodama, sredstvima, opremi i alatima, rukovodiocu i učesnicima istraživanja.
U prijavi se mogu navesti i usluge odnosno pomoć koja se traži od Upravljača. Uz prijavu istraživanja prilaže se akt o uslovima zaštite prirode.
Uz prijavu istraživanja, za čije izvođenje je propisana obaveza pribavljanja dozvole, prilaže se i dozvola nadležnog ministarstva u skladu sa zakonom.
Saglasnost iz stava 1. ovog člana, koju upravljač izdaje u roku ne dužem od 7 dana od dana prijema prijave, sadrži uputstvo o primeni uslova i mera zaštite prirode i pravila unutrašnjeg reda, posebne uslove, ako ih ima, u vezi mesta, vremena i načina izvođenja radova, obezbeđenja pratnje čuvara ili drugog lica, kao i mogućnost i uslove pružanja traženih usluga.
Zabranjeno je istraživanja iz stava 1. ovog člana započeti ili izvoditi bez pribavljene saglasnosti Upravljača.
Upravljač može u postupku izdavanja saglasnosti odrediti drugo vreme od onog koje je navedeno u prijavi ako oceni da postoji rizik po prirodne vrednosti, bezbednost i zdravlje ljudi, o čemu obaveštava podnosioca prijave pre izdavanja saglasnosti.
Upravljač iz razloga navedenih u stavu 1. ovog člana ili nepoštovanja propisanih uslova može pismeno naložiti prekid istraživačkih radova i aktivnosti.
O istraživanjima u oblasti šumarstva, poljoprivrede i pedologije, hidrologije, klimatologije i meteorologije, životne sredine, turizma, saobraćaja, energetike, prostornog i urbanističkog planiranja, demografije, kulturnih dobara i u drugim oblastima za koja se po pravilu ne pribavlja saglasnost Upravljača, potrebno je da nosilac istraživanja blagovremeno pismeno obavesti Upravljača.
Obaveštenje sadrži istu vrstu podataka kao i prijava istraživanja.
Upravljač će odmah, a najkasnije u roku od dva dana pružiti pismeni odgovor podnosiocu obaveštenja da je upoznat sa planiranim istraživanjima, mogućnostima pružanja traženih usluga i pomoći, dati preporuke u vezi poštovanja pravila unutrašnjeg reda i uputiti podnosioca obaveštenja na eventualnu obavezu pribavljanje akta o uslovima zaštite prirode.
Zabranjeno je istraživanja iz stava 1. ovog člana započeti ili izvoditi ukoliko se o njima ne obavesti Upravljač.
Nosilac istraživanja je dužan da nakon završetka aktivnosti, najkasnije u roku od 180 dana od dana izvršenog istraživanja dostavi upravljaču u odgovarajućoj formi rezultate aktivnosti.
Obrazovne aktivnosti na području Predela, kao što su škola u prirodi, terenska nastava i seminari i stručne ekskurzije potrebno je blagovremeno pismeno prijaviti Upravljaču.
Aktivnosti iz stava 1. ovog člana ne mogu započeti pre nego što Upravljač potvrdi prijem prijave tih aktivnosti. Prijava nameravanih obrazovnih aktivnosti mora sadržati relevantne podatke o vrsti, cilju, sadržaju, vremenu trajanja, organizatoru i broju učesnika. U prijavi se mogu navesti i usluge odnosno pomoć koja se očekuje od Upravljača.
Upravljač će odmah, a najkasnije u roku od dva dana pismeno potvrditi prijem prijave obrazovnih aktivnosti i obavestiti podnosioca prijave o posebnim uslovima zaštite prirode i životne sredine prilikom obavljanja aktivnosti, ako ih ima, kao i o mogućnostima i uslovima pružanja traženih usluga ili pomoći.
U roku od 15 dana po završetku terenskih istraživačkih radova i obrazovnih aktivnosti, nosilac istraživanja odnosno organizator obrazovnih aktivnosti dužan je da Upravljaču dostavi kratak izveštaj o toku i glavnim rezultatima sprovedenih istraživanja i obrazovnih aktivnosti.
O završetku elaborata odnosno publikovanju rezultata o izvršenim istraživanjima nosilac istraživanja dužan ja da obavesti Upravljača u roku od 15 dana kao i da taj elaborat ili publikovani rad dostavi Upravljaču.
Onaj ko blagovremeno ne podnese izveštaj iz stava 1. odnosno ne dostavi obaveštenje i elaborat ili rad iz stava 2. ovog člana, Upravljač može uskratiti saglasnost za naredna istraživanja odnosno obaveštenje i usluge za obavljanje obrazovnih aktivnosti.
Sprovođenje pravila unutrašnjeg reda obezbeđuje i neposredni nadzor na području Predela vrši čuvarska služba.
Čuvarska služba ima jedan organizacioni deo, van granica zaštićenog područja Predela i to u okviru Eparhijskog Upravnog Odbora Pravoslavne Eparhije Vranjske sa sedištem u Vranju. Koordinaciju poslova organizacionog dela čuvarske službe vrši odgovorno lice Njegovo Preosveštenstvo Episkop Vranjski.
Čuvarsku službu čine odnosno poslove čuvarske službe u svojstvu lica sa zakonskim ovlašćenjima i obavezama neposredno obavljaju čuvari i rukovodilac i/ili šef čuvarske službe (u daljem tekstu Rukovodilac).
Čuvar je za svoj posao u čuvarskoj službi neposredno odgovoran Rukovodilac, a Rukovodilac je za svoj posao u čuvarskoj službi neposredno odgovoran Episkopu vranjskomu.
Broj čuvara utvrđuje upravljač, aktom o sistematizaciji poslova i radnih mesta, a vrsta i obim konkretnih poslova koje čuvar obavlja utvrđuje se ugovorom o radu ili drugim pojedinačnim aktom, u skladu sa zakonom.
Za vreme službe, čuvar nosi službenu odeću na kojoj je znak Predela i znak zaštite prirode.
Ministarstvo je Pravilnikom o službenoj odeći čuvara zaštićenog područja ("Službeni glasnik RS", br. 105/2020) propisalo jedinstvenu odeću za čuvare u nacionalnim parkovima i zaštićenim područjima
Čuvar za vreme službe može nositi oružje.
Vrstu, uslove i pravila nošenja i upotrebe i način čuvanja oružja utvrđuje Upravljač u skladu sa zakonom.
Čuvar poseduju službenu legitimaciju kojom dokazuje identitet, status službenog lica i ovlašćenja u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode.
Čuvar je dužan da u vršenju odgovarajućih službenih radnji prethodno pokaže službenu legitimaciju.
Službenu legitimaciju čuvaru izdaje Upravljač na obrascu koji propisuje Ministar. O izdatim legitimacijama Upravljač vodi evidenciju.
Čuvar koji je prestao da vrši čuvarsku službu, dužan je da službenu legitimaciju u roku od 3 dana od dana prestanka službe vrati Upravljaču, koju će Upravljač odmah poništiti i tu činjenicu uneti u evidenciju iz stava 4. ovog člana.
U slučaju gubitka ili nestanka službene legitimacije čuvar je dužan da o ovome odmah obavesti Upravljača.
Izgubljena ili nestala legitimacija oglašava se nevažećom u "Službenom glasniku republike Srbije" i briše se iz evidencije o izdatim legitimacijama, a čuvaru se izdaje nova legitimacija.
Rad čuvarske službe organizuje se na terenu tako što čuvar vrši neposredni nadzor i kontroliše sprovođenje pravila unutrašnjeg reda na celom čuvarskom rejonu.
Čuvar je odgovoran za unutrašnji red u celom rejonu.
Čuvar svakodnevno vrši obilazak delova rejona ili rejon u celosti.
Čuvar ima pravo i obavezu da izvrši potrebnu službenu radnju u bilo kom čuvarskom rejonu na području Predela.
Rad čuvara po potrebi organizuje se u paru ili sa više čuvara istovremeno, kroz rad u smenama ili dežurstva, patrolni obilazak i stacionarne kontrole ili kombinovanjem napred navedenih metoda, odnosno drugom primenom terenskog rada.
U vršenju čuvarske službe, dužnost čuvara je da:
1) prati kretanje i aktivnosti posetilaca i drugih korisnika u Predelu, posebno:
• transport građevinskog materijala i izgradnju objekata,
• korišćenje mineralnih sirovina, šuma, flore i faune uključujući divljač i ribe,
• upotrebu motornih vozila,
• postavljanje objekata pored vode,
• ulazak u zone i objekte u kojima je poseta zabranjena ili ograničena,
• loženje vatre na otvorenom,
• odlaganje otpada;
• odvijanje sportskih takmičenja i drugih manifestacija.
2) prati stanje biljnih i životinjskih vrsta i drugih vrednosti Predela,
3) pruža pomoć i sarađuje sa lokalnim stanovništvom,
4) pruža podatke, pomoć i usluge posetiocima i drugim licima pri obilasku i razgledanju
Predela, naučnim istraživanjima i obrazovnim aktivnostima,
5) sarađuje sa korisnicima prirodnih resursa u Predelu,
6) sarađuje sa nosiocima stvarnih prava na nepokretnostima u Predelu u cilju zaštite prirode,
7) sarađuje sa drugom čuvarskom službom, inspekcijskom službom i organima unutrašnjih poslova.
Kada Čuvar utvrdi ili osnovano pretpostavi da je Posetilac, odnosno Korisnik zaštićenog područja učinio radnju suprotno pravilima unutrašnjeg reda ili merama zaštite prirode propisanim u skladu sa zakonom, ovlašćen je da:
1. legitimiše lice zatečeno u vršenju nedozvoljenih radnji, a lice zatečeno bez ličnih isprava privede nadležnom organu unutrašnjih poslova,
2. izvrši pregled svih vrsta vozila, plovnih objekata i tovara,
3. privremeno oduzme predmete i sredstva kojima je izvršen prekršaj ili krivično delo i predmete koji su nastali ili pribavljeni izvršenjem takvog dela, kao i da ove predmete, bez odlaganja, preda upravljaču radi čuvanja,
4. zatraži uspostavljanje prethodnog stanja, odnosno naredi mere za sprečavanje i uklanjanje štetnih posledica,
5. izvrši svaki pregled, osim stanova i drugih prostorija, za čiji je pregled potreban sudski nalog.
Kada utvrdi radnju učinjenu suprotno pravilima unutrašnjeg reda ili merama zaštite prirode propisanim u skladu sa zakonom, čuvar sastavlja zapisnik.
Sadržaj zapisnika ili opis koji se unosi u zapisnik je saopštavanje onog što je zatečeno, nađeno, utvrđeno ili na drugi način pribavljeno i konstatovano.
U sadržaj se obavezno unose:
• podaci o izvršiocima nedozvoljene radnji, a ako je izvršilac nepoznat to se konstatuje uz osnovanu pretpostavku o mogućem izvršiocu;
• način i vreme izvršenja radnje, sredstva i alati kojima je radnja izvršena;
• podaci o svedocima i drugim raspoloživim dokazima ako postoje;
• nastala šteta, dokumentovana što preciznijim podacima i po mogućstvu fotografijom;
• podaci o oduzetim predmetima i sredstvima iz tačke 5) člana 60.
Zapisnik je sastavljen u onolikom broju primeraka koliko zahteva konkretna situacija, a ako je kontroli prisutna neka druga zainteresovana strana, jedan primerak zapisnika uručuje se i njoj. Upravljač će propisati obrazac zapisnika iz ovog člana.
O privremeno oduzetim predmetima iz tačke 5) člana 60. čuvar izdaje potvrdu sa tačnim podacima o vrsti i količini oduzetih predmeta i stvari.
Upravljač obezbeđuje uslove za održavanje i čuvanje privremeno oduzetih predmeta, i preduzima radnje za dalje postupanje za primercima oduzetih i nađenih životinjskih ili biljnih vrsta, minerala, kristalnih tvorevina, fosilnih ostataka i artefakata, uključujući njihovo zbrinjavanje dok se stvar ne reši.
O privremeno oduzetim predmetima Upravljač vodi evidenciju sa podacima o vrsti količini, razlogu privremenog oduzimanja, licu kome su predmeti privremeno oduzeti i čuvaru koji je predmete privremeno oduzeo.
Čuvar u vršenju službe postupa stručno, autoritativno i odgovorno, u skladu sa ovlašćenjima koja ima, vodeći posebno računa o ugledu Upravljača.
Čuvar vodi dnevnik, odnosno evidenciju dnevnih aktivnosti, čiji sadržaj propisuje Upravljač.
Čuvar polaže stručni ispit u skladu sa programom koji propisuje Ministar.
Upravljač sam organizuje ili na drugi način obezbeđuje obuku, stručno usavršavanje i proveru znanja i veština čuvara.
Čuvar je opremljen i radnom odećom, sredstvima veze i prevoza, potrebnim aparatima i instrumentima i alatom, u skladu sa posebnim aktom Upravljača.
Na osnovu zapisnika i obaveštenja čuvara o učinjenoj zabranjenoj odnosno protivpravnoj radnji, Upravljač shodno stečenim okolnostima, vrsti dela i statusu počinioca podnosi odgovarajuću prijavu ili zahtev za pokretanje prekršajnog postupka samostalno ili preko nadležnih organa.
Na području Predela planiraju se i sprovode mere zaštite od požara u skladu sa Zakonom o zaštiti od požara ("Službeni glasnik RS", broj 111/09, 20/15, 87/2018 - dr. zakon), Zakonom o šumama i propisima donetim na osnovu tih zakona, planom upravljanja Predelom i planovima zaštite od požara.
JP "Srbijašume" u skladu sa Zakonom o šumama donosi planove zaštite šuma od požara za šumska gazdinstva "Vranje" kojima pripada područje Predela.
Planom i programom upravljanja Predelom utvrđuju se prioritetni odnosno godišnji operativni zadaci protivpožarne zaštite.
Nadzor nad primenom ovog Pravilnika vrši Ministarstvo.
Upravljač će najkasnije u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog pravilnika doneti akta predviđena ovim pravilnikom.
Upravljač će izvod iz ovog pravilnika, sa osnovnim pravilima unutrašnjeg reda i zabranjenim radnjama/aktivnostima istaknuti na pogodan i vidan način u naseljima, turističkim centrima i lokalitetima, objektima PIO - "Dolina Pčinje" i na drugim mestima brojnijeg okupljanja i češćeg prolaska Posetilaca i Korisnika.
Stupanjem na snagu ovog Pravilnika prestaje da važi Pravilnik o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi PIO "Dolina Pčinje" ("Službeni glasnik Grada Vranja " br. 26/2011).
Ministarstvo zaštite životne sredine izdalo je Saglasnost na Pravilnik o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi Predela izuzetnih odlika "Dolina Pčinje" broj:110-00-55/2023-04 od 9.11.2023. godine. Ovaj Pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku RS".