UREDBAO PROGLAŠENJU PARKA PRIRODE "MALI BOSUT"("Sl. glasnik RS", br. 8/2024) |
Mali Bosut nalazi se u Republici Srbiji, AP Vojvodina, i to u zapadnom delu Srema, obuhvata vodotok Bosut, uzvodno od državnog puta IA reda broj 3, u neposrednoj blizine državne granice sa Republikom Hrvatskom, stavlja se pod zaštitu i proglašava zaštićenim područjem pod imenom "Mali Bosut", kao prirodno dobro međunarodnog, nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja i svrstava se u Ι kategoriju zaštite, kao Park prirode "Mali Bosut" (u daljem tekstu: Park prirode "Mali Bosut").
Park prirode "Mali Bosut", stavlja se pod zaštitu kako bi se očuvao izvorni tok reke Bosut u celini, za razliku od većine drugih reka i vodotoka na teritoriji AP Vojvodine, na kojima su sprovedeni zahvati na uređenju toka.
Vodotok Bosut sa svojim obalnim pojasom predstavlja ekološki koridor od međunarodnog značaja prema Uredbi o ekološkoj mreži ("Službeni glasnik RS", broj 102/10). Funkcionalnost ekološkog koridora vodotoka Bosut obezbeđuje opstanak mnogih lokalnih populacija biljnih i životinjskih vrsta. Ekološki koridor takođe povezuje Kablarovac i Draganovce sa šumskim kompleksima Republike Hrvatske (Spačvanske šume) i sa Bosutskim šumama prema jugu. Kanalisani tok Rastovačke bare takođe služi kao ekološki koridor u pravcu šuma Kladovac i Rastovac na severu, dok ušće kanala istovremeno predstavlja i značajno vlažno stanište akvatičnih i semiakvatičnih vrsta.
Prisutna vodena, močvarna, priobalna i šumska staništa predstavljaju stanište za 131 takson viših biljaka, 26 vrsta sisara, 27 vrsta beskičmenjaka, 11 vrsta vodozemaca, devet vrsta gmizavaca, 118 vrsta ptica, 62 vrsta plantkona i 16 vrsta riba.
Tokom valorizacije područja zabeleženo je: dve strogo zaštićene vrste viših biljaka, četiri strogo zaštićene vrste beskičmenjaka, jedna strogo zaštićena vrsta ribe, osam strogo zaštićenih vrsta vodozemaca, pet strogo zaštićenih vrsta gmizavaca i 92 strogo zaštićene vrste ptica.
Na području predloženom za zaštitu definisano je osam stanišnih tipova prioritetnih za zaštitu na nacionalnom nivou. Od toga je sedam navedeno u okviru prioritetnih NATURA 2000 međunarodno značajnih stanišnih tipova, odnosno u selektovanim EMERALD staništima, što ukazuje na značaj ovog područja u očuvanju diverziteta šumske, semiakvatične i akvatične flore u Srbiji.
Uz granice zaštićenog područja se nalazi arheološko nalazište Gradina na Bosutu (otkriveno 1880. godine), koje predstavlja višeslojni praistorijski arheološki lokalitet i pruža dokaz o postojanju ljudskih naselja i ljudskih aktivnosti na ovom području od kraja neolita pa do dolaska Rimljana u ove krajeve.
Park prirode "Mali Bosut", nalazi se na teritoriji opštine Šid, unutar katastarskih opština Adaševci, Vašica i Batrovci.
Površina Parka prirode "Mali Bosut" iznosi 282,34 ha, od čega je najvećim delom obuhvaćeno zemljište u svojini Republike Srbije (99,27%), dok je 0,53% u javnoj svojini (280,29 ha), a 0,2% (0,56 ha) se nalazi u privatnoj svojini.
Opis granice i grafički prikaz Parka prirode "Mali Bosut" dati su u Prilogu - Opis granice i grafički prikaz Parka prirode "Mali Bosut", koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Na području Parka prirode "Mali Bosut", utvrđuju se režimi zaštite II i III stepena, i to režim zaštite II stepena iznosi 109,09 ha (38,64%), a režim zaštite III stepena 173,25 ha (61.36%).
Na području Parka prirode "Mali Bosut", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, sprovodi se proaktivna zaštita, gde se mogu vršiti upravljačke intervencije u cilju restauracije, revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja, razvoj sela i unapređenje seoskih domaćinstava, uređenje objekata kulturno-istorijskog nasleđa i tradicionalnog graditeljstva, očuvanje tradicionalnih delatnosti lokalnog stanovništva, selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih resursa i prostora.
Osim zabrane radova i aktivnosti, koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode, na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, zabranjuju se i:
1) radovi i aktivnosti koji mogu imati nepovoljan uticaj na geomorfološke, hidrološke i pedološke karakteristike, živi svet, životnu sredinu, ekološki integritet i estetska obeležja predela;
2) radovi i aktivnosti koje menjaju vodni režim i fizičko-hemijske karakteristike staništa, ukoliko te promene za rezultat imaju trajne negativne posledice na prirodne vrednosti zaštićenog područja;
3) aktivnosti čijim se sprovođenjem ugrožavaju jedinke strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta (uznemiravanje, neplansko sakupljanje i uništavanje), njihova staništa, stanišni tipovi prioritetni za zaštitu i integritet područja;
4) unošenje invazivnih biljnih i životinjskih vrsta;
5) neplanska seča i oštećivanje šumskog drveća, zamena sastojina i grupacija autohtonih vrsta drveća alohtonim;
6) paljenje vegetacije;
7) eksploatacija mineralnih sirovina i obavljanje ostalih radova i aktivnosti koje nisu u skladu sa principima održivog korišćenja prirodnih resursa;
8) širenje vikend zona na prostor zaštićenog područja;
9) privremeno i trajno odlaganje svih vrsta otpadnih materija;
10) privremeno i trajno odlaganje pesticida i drugih opasnih materija;
11) ostali radovi i aktivnosti kojima se vrši zagađivanje vazduha, zemljišta, sedimenta, podzemne i površinske vode;
12) upuštanje voda kod kojih nije primenjen kompletan tretman (primarna, sekundarna i tercijalna faza prečišćavanja) nakon izgradnje sistema za prečišćavanje otpadnih voda;
13) ograđivanje prostora neposredno uz vodotok;
14) izgradnja infrastrukturnih, turističkih kao i drugih objekata, kojima se ugrožava funkcija prirodnog dobra;
15) odlaganje i skladištenje inertnog materijala (pesak, šljunak, zemlja i dr.), izgradnja i korišćenje ribnjaka na način koji nije u skladu sa principima održivog korišćenja prirodnih resursa;
16) prevođenje šumskog zemljišta u druge namene, osim u slučajevima propisanim zakonom.
Radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) formiranje novog građevinskog zemljišta, osim na potrebe upravljanja, kao i na površine neophodne za izgradnju objekata predviđenih do pokretanja postupka zaštite važećom prostorno-planskom dokumentacijom;
2) asfaltiranje postojećih nekategorisanih puteva i izgradnja svih novih preko prirodnog dobra, na planski predviđene saobraćajnice do pokretanja postupka zaštite;
3) primena tehničkih rešenja zaštite obale, koja uključuju primenu ekološki povoljnih rešenja (u skladu sa predeonim karakteristikama);
4) obavljanje geoloških i drugih istražnih radova, na neophodne za zaštitu i unapređenje prirodnih i kulturnih vrednosti;
5) košenje, ispaša i seča trske, uklanjanje vodene, močvarne, kao i priobalne vegetacije na planske aktivnosti (prostorno, vremenski i tehnički) održavanja staništa uz primenu zaštitnih mera za floru i faunu;
6) promena morfologije terena (raskopavanje i nasipanje obala i sl.) na aktivnosti za potrebe revitalizacije staništa, poboljšanju hidroloških i ekoloških uslova staništa;
7) kretanje transportnih vozila i poljoprivredne mehanizacije na kretanje po postojećim atarskim i/ili šumskim putevima;
8) turističke aktivnosti, na prostorno i vremenski ograničene vidove održivog turizma;
9) uređenje prostora za turizam, rekreaciju i edukaciju na planske aktivnosti usklađene sa ciljevima očuvanja prirodnih i pejzažnih vrednosti;
10) unošenje i gajenje alohtonih vrsta, na vrste koje nisu invazivne u Panonskom regionu;
11) pošumljavanje i podizanje visokog zelenila u skladu sa planskim dokumentima;
12) loženje vatre na za tu svrhu predviđenim lokacijama i namenama;
13) izgradnju objekata na potrebe održivog korišćenja i upravljanja zaštićenim područjem, objekata za potrebe gazdovanja šumama, kao i na rekonstrukciju objekata salaša u postojećim gabaritima pod posebnim uslovima.
Na području Parka prirode "Mali Bosut", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena sprovodi se aktivna zaštita radi očuvanja i unapređenja prirodnih vrednosti, posebno kroz mere upravljanja populacijama divljih biljaka i životinja, održanje i poboljšanje uslova u prirodnim staništima i tradicionalno korišćenje prirodnih resursa.
Osim zabrane radova i aktivnosti, koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode i članom 5. ove uredbe, u režimu zaštite IІ stepena zabranjuje se i:
1) uspostavljanje novih šumskih kultura vrsta drveća koje nisu autohtone za područje Panonske nizije;
2) organizovanje masovnih javnih skupova i manifestacija;
3) betoniranje i/ili popločavanje, kao i druge promene morfologije obale i obalnog pojasa;
4) promena namena površina pod prirodnom i poluprirodnom vegetacijom (livade, tršćaci, itd.);
5) promena morfoloških i hidroloških osobina područja od kojih zavisi funkcionalnost ekološkog koridora.
Radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) izgradnju i/ili postavljanje novih privezišta, molova, stacioniranih plutajućih objekata, betoniranih silaza na vodotok Bosut, kao i drugih objekata na vodi, na rekonstrukciju onih koji su zavedeni u dokumentaciji upravljača kao zatečeno stanje, kao i na one za potrebe upravljanja, kao i na planski postavljene u okviru postojećeg građevinskog područja u cilju organizovanja održivih vidova korišćenja prostora;
2) uređenje obale na planske aktivnosti na revitalizaciji, za potrebe upravljanja, kao i na područje uređenja ribolovnih mesta određenih planskim dokumentima;
3) postavljanje mobilijara na planski utvrđeno postavljanje za potrebe upravljanja, rekreacije, edukacije i istraživanja prirodnih vrednosti područja;
4) ribolov na sportski i rekreativni ribolov;
5) upotreba vanbrodskih motora na motore na elektro pogon, osim za potrebe čuvarske službe i upravljanja.
Park prirode "Mali Bosut", poverava se na upravljanje Pokretu za zaštitu i negovanje reke Bosut (u daljem tekstu: Upravljač).
U obavljanju zakonom utvrđenih poslova upravljanja zaštićenim područjem, Upravljač je ovlašćen i dužan naročito da: organizuje čuvarsku službu; obeleži zaštićeno područje i područje zaštitne zone; donese plan upravljanja, godišnji program upravljanja i akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi; vodi evidencije o prirodnim vrednostima i ljudskim aktivnostima; obaveštava korisnike zaštićenog područja i zaštitne zone o mogućnostima za obavljanje radova i aktivnosti; učestvuje u postupku utvrđivanja naknade za uskraćivanje ili ograničavanje prava korišćenja; izdaje saglasnosti i odobrenja; prati stanje i vodi evidencije o prirodnim vrednostima, nepokretnostima i ljudskim aktivnostima; utvrđuje i naplaćuje naknade za korišćenje zaštićenog područja.
Očuvanje, unapređenje, održivo korišćenje i prikazivanje prirodnih i drugih vrednosti Parka prirode "Mali Bosut", sprovodi se prema planu upravljanja koji donosi Upravljač na period od deset godina (u daljem tekstu: Plan upravljanja), sa sadržinom i na način propisan zakonom kojim se uređuje zaštita prirode.
Plan upravljanja sadrži ciljeve i prioritetne zadatke očuvanja povoljnog stanja zaštitne zone, kao i preventivne mere zaštite od požara u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita od požara i propisima donetim na osnovu tog zakona.
Plan upravljanja Upravljač donosi i dostavlja ministarstvu nadležnom za poslove zaštite prirode (u daljem tekstu: Ministarstvo) najkasnije u roku od deset meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
U postupku davanja saglasnosti na Plan upravljanja, Ministarstvo pribavlja mišljenja ministarstava nadležnih za poslove nauke, prosvete, turizma, prostornog planiranja, vodoprivrede, rudarstva, poljoprivrede, šumarstva i finansija.
Upravljač je dužan da jednom u tri godine analizira sprovođenje Plana upravljanja i ostvarene rezultate i po potrebi izvrši njegovu reviziju.
Do donošenja Plana upravljanja, Upravljač vrši poslove na osnovu godišnjeg programa upravljanja koji je dužan da donese i dostavi Ministarstvu na saglasnost u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Godišnji program upravljanja iz stava 6. ovog člana sadrži naročito: sažet prikaz prirodnih i drugih vrednosti zaštićenog područja, ciljeva zaštite i održivog korišćenja, mogućnosti i ograničenja za njihovo ostvarivanje; detaljan prikaz godišnjih zadataka na čuvanju, održavanju, unapređenju, prikazivanju i održivom korišćenju zaštićenog područja za potrebe nauke, obrazovanja, rekreacije i turizma i ukupnog socio-ekonomskog razvoja; prikaz konkretnih poslova na izradi i donošenju upravljačkih dokumenata, prvenstveno Plana upravljanja, akta o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi i akta o naknadi za korišćenje zaštićenog područja; prikaz zadataka na obeležavanju zaštićenog područja, zasnivanju informacionog sistema i protivpožarnoj zaštiti; prikaz subjekata i organizacionih i materijalnih uslova za izvršenja programa, visine i izvora potrebnih finansijskih sredstava.
Upravljač je dužan da obezbedi sprovođenje režima zaštite, odnosno unutrašnji red i čuvanje zaštićenog područja u skladu sa pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi koji donosi uz saglasnost Ministarstva u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
U okviru sadržine propisane Zakonom o zaštiti prirode, pravilnikom iz stava 1. ovog člana se bliže utvrđuju zabranjeni radovi i aktivnosti, kao i pravila i uslovi obavljanja radova i aktivnosti koji su dopušteni na području Parka prirode "Mali Bosut".
Pravilnik iz stava 1. ovog člana se objavljuje u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Upravljač je dužan da na propisan način obeleži Park prirode "Mali Bosut", njegove spoljne granice najkasnije u roku od 12 meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Upravljač je dužan da u saradnji sa Republičkim geodetskim zavodom i Zavodom za zaštitu prirode Srbije, izvrši identifikaciju granica Parka prirode "Mali Bosut", na terenu, digitalnoj ortofoto karti i katastarskom planu, u roku od 12 meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Upravljač će izraditi softversko rešenje o prirodnim i stvorenim vrednostima, nepokretnostima, aktivnostima i drugim podacima od značaja za upravljanje Parka prirode "Mali Bosut" u roku od dve godine od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Visinu naknade za korišćenje Parka prirode "Mali Bosut", svojim aktom utvrđuje Upravljač, u skladu sa zakonom kojim se uređuju naknade za korišćenje javnih dobara.
Sredstva za sprovođenje Plana upravljanja Parka prirode "Mali Bosut", obezbeđuju se iz budžeta Republike Srbije, od naknade za korišćenje zaštićenog područja, prihoda ostvarenih obavljanjem delatnosti Upravljača i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Upravljač može proglasiti ribarsko područje u okviru granica Parka prirode "Mali Bosut", na osnovu prethodno pribavljene saglasnosti ministra nadležnog za poslove životne sredine, u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita i održivo korišćenje ribljeg fonda.
Upravljač je dužan da formira Savet korisnika u cilju međusobne saradnje i obezbeđivanja interesa lokalnog stanovništva i drugih korisnika zaštićenog područja, u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Zabrane i ograničenja propisane ovom uredbom, ne odnose se na vojne objekte, komplekse, instalacije i pristupne puteve, koji su izgrađeni ili se planiraju graditi za potrebe Vojske Srbije, kao i aktivnosti koje Vojska Srbije izvodi ili će izvoditi za potrebe odbrane Republike Srbije.
Planska dokumenta, planovi, programi i osnove iz oblasti rudarstva, energetike, saobraćaja, šumarstva, lovstva, upravljanja ribljim fondom, vodoprivrede, poljoprivrede i turizma i drugih delatnosti od uticaja na prirodu, a koji se odnose na korišćenje prirodnih resursa i prostora u zaštićenom području Parka prirode "Mali Bosut", usaglasiće se sa Prostornim planom Republike Srbije, ovom uredbom i Planom upravljanja.
Planovi, programi i osnove iz stava 1. ovog člana, donose se uz prethodnu saglasnost ministra nadležnog za poslove zaštite životne sredine.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
OPIS GRANICE I GRAFIČKI PRIKAZ PARKA PRIRODE "MALI BOSUT"
Početna tačka opisa je tromeđa parcela 416, 735/5 i 745 KO Batrovci. Granica zaštite ide na jugoistok, južnom granicom parcela 416 i 1398, lomi se na severoistok prateći sve vreme istočnu granicu parcele 1398, na istok, južnom granicom parcele 1, potom na jugoistok, jugozapadnom granicom parcele 1398 sve do naspramne severne međne linije parcele 734/5. Lomi se na severoistok presecajući parcelu 1398, na severozapad, severoistočnom graničnom linijom iste parcele sve do jugozapadne međne tačke parcele 3174/1 KO Adaševci. Granica zaštite skreće na severoistok, severozapadnom granicom parcele 3174/1, obuhvata parcelu 3173, nastavlja u istom pravcu granicom katastarskih opština KO Batrovci i KO Vašica, obuhvata parcelu 3704 KO Vašica, istočnom graničnom linijom parcele 3705/1 KO Vašica ide u pravcu severa. Oštro skreće na zapad, južnom granicom parcela 4070 i 4061, na jugozapad, jugoistočnom granicom parcele 4061 sve do severozapadne međne tačke parcele 3581 odnosno granice katastarskih opština KO Vašica i KO Batrovci. Granica zaštite ide na sever granicom katastarskih opština do južne međne tačke parcele 3560 KO Vašica. Nastavlja u istom pravcu kroz ovu katastarsku opštinu severnom međnom linijom parcela 3555 i 4054, lomi se na sever istočnom linijom parcela 3448/1 i 3194, skreće na zapad, preseca parcelu 3855, potom na jug, zapadnom graničnom linijom parcela 3195, 3447, 3445, 3446 i 3445, do međne tačke sa KO Batrovci. Na jugozapad, severozapadnom granicom parcele 1398 KO Batrovci, 3751 KO Vašica, na zapad severnom međnom linijom parcela 1398 KO Batrovci, 3766 KO Vašica, lomi se na jug, preseca parcelu 1398 KO Batrovci, dalje na istok južnom granicom parcele 1398 i 745 do početne tačke opisa granice zaštite.
NAPOMENA:
Područja koja se nalaze u okviru opisa granice zaštite, a ne ulaze u zaštićeno dobro su:
KO Vašica parcele: 3706/1, 3706/2, 3598, 3597, 3596, 3595, 3592, 3599, 3600, 3591, 3589, 3590, 3588, 3587, 3707/1, 3707/2, 3708, 3709, 3710, 3711, 3712, 3713, 3714, 3715, 3716, 3717 i 4061 (deo).
Spisak parcela režima zaštite II stepena
OPŠTINA ŠID, KO Batrovci: 1398 (deo).
OPŠTINA ŠID, KO Vašica: 3194, 3195, 3445, 3446, 3447, 3448/1, 3555, 3855 (deo), 3867 (deo), 3838/1 (deo) i 4073 (deo).
Spisak parcela režima zaštite III stepena
OPŠTINA ŠID, KO Adaševci: 3172 i 3173.
OPŠTINA ŠID, KO Batrovci: 1, 416 i 745.
OPŠTINA ŠID, KO Vašica: 3581,3582, 3583, 3584, 3593, 3594, 3704, 3705/1, 3705/2, 3705/3, 3751, 3766, 4062 (deo), 4054 (deo) i 4061 (deo).