ODLUKAO PROGLAŠENJU SPOMENIKA PRIRODE "DUD KOD ŠULJMA"("Sl. list grada Sremska Mitrovica", br. 16/2023) |
Prirodno dobro pod nazivom "Dud kod Šuljma" koji se nalazi na teritoriji Grada Sremska Mitrovica, na katastarskoj opštini Šuljam, proglašava se spomenikom prirode III kategorije - zaštićeno područje lokalnog značaja (u daljem tekstu: spomenik prirode).
Spomenik prirode "Dud kod Šuljma" predstavlja stablo crnog duda (Morus nigra L.) jedan od retkih vitalnih primeraka u Sremu i Vojvodini.
Zbog svoje starosti (180-200 godina), impozantnog porasta, vitalnosti, a kao i genetska baza zaslužuje veliku pažnju. Dud sa svojim habitusom i izgledom (obim debla 525 cm, širina krošnje 23 m), predstavlja izuzetno redak primer svoje vrste. Krošnja je okruglasta, gusta, sa južne strane bogato obrasle donje grane spuštaju se nisko, skoro do 1 m od površine zemlje. Kora debla je sivo-smeđa i brazdasto uzdužno duboko ispucala. Svojim položajem i impozantnom krošnjom stari dud suvereno dominira u širem prostoru, te predstavlja posebno obeležje okolnog pejzaža. Ovo stablo duda ostavlja utisak snage i vitalnosti.
Spomenik prirode "Dud kod Šuljma" nalazi se u širem reonu naselja Šuljam, na južnim padinama Fruške gore, na teritoriji Grada Sremska Mitrovica, u Sremskom okrugu.
Spomenik prirode "Dud kod Šuljma" obuhvata deo katastarske parcele br. 1 (KO Šuljam) i deo katastarske parcele br. 2250 (KO Šuljam).
Katastarska parcela br. 1 (KO Šuljam), potes Slobodana Bajića, nalazi se u državnoj svojini. Imaoci prava korišćenja je Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede. Katastarska parcela br. 2250 (KO Šuljam), potes Bezimeni, nalazi se u javnoj svojini. Imaoci prava korišćenja je Grad Sremska Mitrovica.
Spomenik prirode "Dud kod Šuljma) zauzima površinu od 415m2 koja predstavlja projekciju krošnje duda na travnatoj podlozi.
Centralna koordinata Spomenika prirode, geografska tačka koja određuje globalni položaj prostora, kao i nadmorska visina, prikazana je u tabelama:
Centralna tačka
Po Griniču
45°05'21,37"- N 19°40'9,43"E
Po Gaus-Krigeru
4.995.644 - 7.395.697
Nadmorska visina
Oko 170m
Na zaštićenom području, utvrđuje se režim zaštite III stepena.
Osnovni cilj zaštite je očuvanje, prvenstveno sprečavanje procesa degradacije, unapređivanjem kroz stručan pristup koji podrazumeva proučavanje i praćenje stanja tokom vremena. Jedan od ciljeva je da se novim sadržajem unapredi u meri i na način kojim se neće narušiti njegove temeljne vrednosti.
Za sve dozvoljenje radove, a u skladu sa pratećim planskim aktima, moraju se pribaviti uslovi nadležnog Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode u Novom Sadu.
Na zaštićenom području Spomenika prirode "Dud kod Šuljma" sprovodi se proaktivna zaštita i zabranjuje se:
1. seča stabla, osim u slučaju potpune devitalizacije;
2. lomljenje grana, kidanje lišća, oštećenje kore i preduzimanje svih radova koji bi imali za posledicu narušavanje vitalnosti hrasta;
3. izvođenje zemljanih i drugih građevinskih radovi koji mogu oštetiti nadzemni i podzemni deo biljke;
4. prevođenje vazdušnih, elektro i telefonskih vodova kroz i preko zaštićenog prostora;
5. hortikulturno uređenje prostora, isključivo na osnovu plana upravljanja, projekta uređenja u skladu sa ciljevima zaštite;
6. parkiranje prevoznih sredstava ispod krošnje i naslanjanje istih na stablo;
7. paljenje vatre ispod krošnje i u blizini stabla;
8. ukucavanje reklamnih tabli, metalnih delova i druge slične radnje koje narušavaju vitalnost i dekorativnost stabla;
9. bacanje i deponovanje smeća i svih vrsta otpadnih materija,
10. upotreba materija koje bi ugrozile kvalitet zemljišta i podzemnih voda
Na površini Spomenika prirode ograničava se i
- upotreba hemijskih sredstava na upotrebu u slučajevima i na način predviđen zakonom
- obavljanje naučno-istraživačkih, obrazovnih, informativno-propagandnih i drugih aktivnosti na ona koja ne ugrožavaju prirodne vrednosti.
Zaštićeno područje je potrebno očuvati, unaprediti i redovno održavati, na osnovu plana upravljanja i godišnjeg programa zaštite zaštićenog područja. Da bi se dud očuvao, predložene su biotehničke mere i nege i zaštite stabla:
1. redovno uklanjanje suvih grana, sanitarna seča, uz obaveznu dezinfekciju alata i premazivanje površine reza zaštitnim sredstvom;
2. permanentno praćenje zdravstvenog stanja stabla i preduzimanje mera zaštite od fizičkih, entomoloških i fitopatoloških oštećenja;
3. sakupljanje i uništavanje zaraženih delova stabla koji se nađu na zemlji ispod krošnje stabla,. Posebnu pažnju posvetiti čišćenju nečistoća u donjem delu krošnje, na mestu račvanja i u pazuhu grana;
4. praćenje obezbeđenosti zemljišta mineralnim i organskim materijama i regulisanje njihovog optimalnog sadržaja dodavanjem organskih i mineralnih materija u zemljište i/ili folijarnim prihranjivanjem;
5. održavanje postojeće travne površine.
Upravljač zaštićenog područja Spomenika prirode "Dud kod Šuljma" je vinarija "Probus" iz Velikih Radinaca, (u daljem tekstu: Upravljač).
U upravljanju zaštićenim područjem Upravljač, je dužan naročito da:
1. čuva, unapređuje i promoviše zaštićeno područje;
2. sprovodi propisane režime zaštite;
3. donose plan upravljanja i akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi utvrđen aktom o zaštiti;
4. obeleži zaštićeno područje, granice i režime zaštite u skladu sa posebnim pravilnikom o načinu obeležavanja;
5. osigura neometano odvijanje prirodnih procesa i održivog korišćenja zaštićenog područja;
6. obezbedi nadzor nad sprovođenjem uslova i mera zaštite prirode;
7. prati kretanje i aktivnosti posetilaca i obezbeđuje obučene vodiče za turističke posete;
8. vodi evidencije o prirodnim vrednostima i o tome dostavlja podatke Pokrajinskom zavodu za zaštitu prirode;
9. vodi evidenciju o ljudskim aktivnostima, delatnostima i procesima koji predstavljaju faktor ugrožavanja i oštećenja zaštićenog područja i o tome dostavlja podatke Pokrajinskom zavodu za zaštitu prirode i Ministarstvu nadležnom za poslove zaštite životne sredine;
10. u saradnji sa nadležnom inspekcijom i organima bezbednosti sprečava sve aktivnosti i delatnosti koje su u suprotnosti sa aktom o zaštiti i predstavljaju faktor ugrožavanja i devastacije zaštićenog područja;
11. vrši i druge poslove utvrđene zakonom i aktom o zaštiti.
Plan upravljanja zaštićenim područjem Spomenika prirode "Dud kod Šuljma", donosi Upravljač, za period od pet godina (u daljem tekstu: plan upravljanja).
Planom upravljanja određuje se način sprovođenja zaštite, korišćenje i upravljanje zaštićenim područjem, smernice i prioriteti za zaštitu, očuvanje i razvoj zaštićenog područja i naročito sadrži:
1. prikaz glavnih prirodnih i stvorenih vrednosti, kao i prirodnih resursa;
2. ocenu stanja životne sredine zaštićenog područja;
3. pregled konkretnih aktivnosti, delatnosti i procesa koji predstavljaju faktor ugrožavanja zaštićenog područja;
4. dugoročne ciljeve zaštite, očuvanja i unapređenja i održivog razvoja;
5. analizu i ocenu uslova za ostvarivanje tih ciljeva;
6. prioritetne aktivnosti i mere na zaštiti, održavanju, praćenju stanja i unapređenju prirodnih i stvorenih vrednosti;
7. prioritetne zadatke naučnoistraživačkog i obrazovnog rada;
8. planirane aktivnosti na održivom korišćenju prirodnih vrednosti, razvoju i uređenju prostora;
9. prostornu identifikaciju planskih namena i režima korišćenja zemljišta;
10. aktivnosti na promociji vrednosti zaštićenog područja;
11. studijsku (istraživačku), programsku, plansku i projektnu dokumentaciju potrebnu za sprovođenje ciljeva i aktivnosti;
12. oblike saradnje i partnerstva sa lokalnim stanovništvom i drugim vlasnicima i korisnicima nepokretnosti;
13. aktivnosti i mere na sprovođenju plana sa dinamikom i subjektima realizacije plana upravljanja i način ocene uspešnosti njegove primene;
14. finansijska sredstva i druge materijalne pretpostavke za izvršavanje poverenih poslova u upravljanju zaštićenim područjem i način njihovog obezbeđenja.
Plan upravljanja može se revidirati u skladu sa propisanim merama i režimom zaštite.
Na plan upravljanja, saglasnost daje Gradska uprava Grada Sremska Mitrovica nadležna za poslove zaštite životne sredine (u daljem tekstu: nadležni organ), po prethodno pribavljenom mišljenju Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode.
O predlogu plana upravljanja upravljač je dužan da obavesti javnosti i da obezbedi javni uvid u predloženi plan u trajanju od 30 dana.
Izveštaj o ostvarivanju plana upravljanja podnosi se nadležnom organu najkasnije 60 dana pre isteka perioda za koji je plan donet.
Plan upravljanja razrađuje se i sprovodi kroz godišnje programe upravljanja zaštićenim područjem, na koje saglasnost daje nadležni organ.
Programom upravljanja iz stava 1. ovog člana određuju se mere i aktivnosti zaštite, očuvanja, unapređenja i korišćenja zaštićenog područja, sa obimom i dinamikom njihove realizacije i iznosom potrebnih finansijskih sredstava.
Izveštaj o realizaciji programa upravljanja za tekuću godinu, upravljač podnosi nadležnom organu najkasnije do 15. decembra tekuće godine, a godišnji program dostavlja ovom organu do 15. novembra tekuće godine.
Sredstva potrebna za sprovođenje režima zaštite zaštićenog područja obezbeđuju se u budžetu Grada Sremska Mitrovica, iz naknade za korišćenje zaštićenog područja, prihoda ostvarenih u obavljanju delatnosti upravljanja zaštićenim područjima, sredstava obezbeđenih za realizaciju programa, planova i projekata u oblasti zaštite prirode, donacija, poklona i pomoći i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Sredstva obezbeđena u budžetu Grada Sremska Mitrovica, za tekuću godinu isplaćuju se upravljaču u skladu sa obimom i dinamikom mera i aktivnosti utvrđenih godišnjim programom upravljanja iz člana 11. ove odluke.
Planiranje, uređenje i korišćenje prostora koji obuhvata zaštićeno područje mora biti u skladu sa ovom odlukom i planom upravljanja.
Gradska uprava Grada Sremska Mitrovica nadležna za poslove zaštite životne sredine, dužna je da, u roku od 30 dana od dana donošenja ove odluke, dostavi ovu odluku Republičkom geodetskom zavodu, Službi za katastar nepokretnosti Sremska Mitrovica, kao nadležnom organu za upis, upravljaču zaštićenog područja i Pokrajinskom zavodu za zaštitu prirode u Novom Sadu, radi upisa u registar zaštićenih prirodnih dobara.
Plan upravljanja i godišnji program upravljanja, Upravljač će doneti u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove odluke.
Do donošenja akata iz stava 1. ovog člana upravljač će poslove zaštite i razvoja zaštićenog područja obavljati prema privremenom programu upravljanja koji će doneti u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ove odluke, uz saglasnost nadležnog organa.
Upravljač je dužan da u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove odluke, na propisan način, izvrši obeležavanje granica zaštićenog područja Spomenika prirode "Dud kod Šuljma".
Ova Odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Sremska Mitrovica".