ZAKONO EKSPROPRIJACIJI("Sl. glasnik SRS", br. 47/77 - prečišćen tekst, 6/78 - ispr. i 27/78) |
ZAJEDNIČKE ODREDBE
Nepokretnost se može eksproprisati kad je to potrebno radi izgradnje privrednih, stambenih, komunalnih, zdravstvenih, prosvetnih, kulturnih i drugih objekata od opšteg interesa.
Nepokretnost se može eksproprisati i kad je to potrebno radi izvođenja drugih radova od opšteg interesa.
Radi blagovremene pripreme i uređivanja zemljišta za potrebe izgradnje građevinskih objekata mogu se ekoproprisati kompleksi zemljišta.
Nepokretnost se ne može eksproprisati u svrhu poljoprivredne obrade.
Kao nepokretnost u smislu ovog zakona smatraju se zemljište, zgrade i drugi građevinski objekti.
Opšti interes za izgradnju objekata ili za izvođenje drugih radova na nepokretnosti utvrđuje skupština društveno-političke zajednice.
U slučajevima predviđenim zakonom opšti interes iz stava 1. ovog člana utvrđuje Izvršno veće Skupštine Socijalističke Republike Srbije odnosno izvršno veće skupštine socijalističke autonomne pokrajine.
Predmet eksproprijacije mogu biti samo nepokretnosti na kojima postoji pravo svojine.
Nepokretnost na kojoj postoji pravo svojine eksproprijacijom postaje društvena svojina (potpuna eksproprijacija).
Potpuna eksproprijacija zemljišta obuhvata i zgradu i druge građevinske objekte koji se na njemu nalaze.
Eksproprijacijom se može ustanoviti službenost na nepokretnosti, a zakup na zemljištu na određeno vreme (nepotpuna eksproprijacija).
Izuzetno, eksproprijacijom se može ustanoviti službenost u korist, građana ako je to zakonom predviđeno.
Zemljište koje služi određenoj potrebi u vezi izgradnje objekta, odnosno izvođenja drugih radova od opšteg interesa, može se privremeno zauzeti (privremeno zauzimanje).
Na određenoj nepokretnosti može se dozvoliti vršenje pripremnih radnji u svrhu eksproprijacije.
Eksproprijacija se može vršiti u korist društveno-političke zajednice, organizacije udruženog rada, samoupravne interesne zajednice, mesne zajednice, društveno-političke organizacije, zakonom određene društvene organizacije i druge samoupravne organizacije i zajednice (korisnik eksproprijacije).
U gradovima i naseljima gradskog karaktera eksproprijacija se vrši u korist opštine a za potrebe društvenih pravnih lica iz stava 1. ovog člana.
Eksproprijacijom nepokretnosti korisnik eksproprijacije stiče pravo da tu nepokretnost koristi za svrhu radi koje je eksproprijacija izvršena.
Ako se pri eksproprijaciji jednog dela nepokretnosti utvrdi da sopstvenik nema privrednog interesa da preostali deo nepokretnosti koristi, eksproprisaće se na njegov zahtev i ovaj deo.
Za eksproprisanu nepokretnost sopstveniku pripada pravična naknada.
Pravična naknada ne obuhvata uvećanu vrednost nepokretnosti koja je neposredno ili posredno rezultat ulaganja društvenih sredstava.
Naknadu za eksproprisanu nepokretnost plaća korisnik eksproprijacije.
Ako to zahtevaju na osnovu zakona utvrđene potrebe planskog uređivanja prostora, ili izgradnje objekata od društvenog značaja ili drugi zakonom određen opšti interes, prava organizacije udruženog rada i drugog društveno pravnog lica u pogledu nepokretnosti u društvenoj svojini mogu se oduzeti ili ograničiti, uz odgovarajuću naknadu, i preneti na drugu organizaciju udruženog rada ili društveno pravno lice (administrativni prenos).
U gradovima i naseljima gradskog karaktera administrativni prenos se vrši u korist opštine.
Nepokretnost se ne može eksproprisati ako nisu obezbeđena sredstva za isplatu naknade.
Na zahtev ranijeg sopstvenika eksproprisane imovine, pod uslovima i rokovima određenim zakonom, poništiće se pravosnažno rešenje o eksproprijaciji.
Na područjima zahvaćenim elementarnim nepogodama većeg obima zakonom se može propisati poseban postupak za eksproprijaciju nepokretnosti.
Naknada za eksproprisanu nepokretnost određuje se, po pravilu, u novcu.
Po sporazumu stranaka naknada se može odrediti i u vidu davanja druge nepokretnosti u svojinu ili na korišćenje, odnosno u drugom obliku.
Ranijem sopstveniku i drugim nosiocima stanarskog prava eksproprisane stambene zgrade ili eksproprisanog stana kao posebnog dela zgrade, korisnik eksproprijacije dužan je da pre rušenja zgrade obezbedi korišćenje drugog odgovarajućeg stana.
Naknada za eksproprisanu nepokretnost određuje se sporazumom zaključenim pred opštinskim organom uprave nadležnim za imovinsko-pravne poslove u skladu sa zakonom.
Ako se sporazum o naknadi ne postigne, naknadu određuje sud u vanparničnom postupku.
Postupak za određivanje naknade za eksproprisanu nepokretnost je hitan.
Odredbe članova 1. do 20. ovog zakona primenjuju se na celoj teritoriji Republike u smislu člana 300. Ustava Socijalističke Republike Srbije.
UTVRĐIVANJE OPŠTEG INTERESA
Opšti interes za izgradnju određenog objekta odnosno izvođenje drugih radova na nepokretnosti za koju postoji detaljan urbanistički plan, utvrđuje se tim planom.
Ako je odluku za izgradnju određenog objekta odnosno izvođenje drugih radova na nepokretnosti donela skupština opštine odnosno Izvršno veće Skupštine SR Srbije, a ne postoji detaljan urbanistički plan, opšti interes za izgradnju tog objekta na zemljištu koje treba eksproprisati utvrđuje se tom odlukom.
Opšti interes za istraživanje rudnog ili drugog prirodnog bogatstva utvrđuje Izvršno veće Skupštine SR Srbije.
Ako se zgrada za koju se namerava predložiti eksproprijacija nalazi na zemljištu u društvenoj svojini, koje je urbanističkim odnosno prostornim planom ili odlukom koja taj plan zamenjuje određeno za stambenu izgradnju, podizanje komunalnih objekata, izgradnju javnih površina ili za izvođenje drugih radova za komunalne poslove, opšti interes za takvu izgradnju na zemljištu na kome se zgrada nalazi utvrđuje se tim planom ili odlukom koja taj plan zamenjuje.
Odluka skupštine opštine koja zamenjuje urbanistički plan, mora pored ostalog da sadrži granice zemljišta i svrhu za koju ono može biti upotrebljavano.
Odredbe stava 1. i 2. ovog člana ne primenjuju se ako se radi o zgradi koja po urbanističkom planu, ili po odluci koja taj plan zamenjuje, može postojati na tome mestu a u takvom je stanju da nije potrebno njeno rušenje.
U slučaju kad opšti interes nije utvrđen u smislu člana 21. i 22. ovog zakona, eksproprijacija se može predložiti tek pošto nadležni državni organ na obrazloženi predlog korisnika eksproprijacije donese rešenje (član 24) da je izgradnja objekta na određenom mestu od opšteg interesa i da se može pristupiti eksproprijaciji.
Ako je odluku o izgradnji određenog objekta odnosno o izvođenju drugih radova na nepokretnosti za koju nije donet detaljan urbanistički plan donela radna ili druga organizacija ili državni organ, osim organa iz člana 21. stav 2. i 3. ovog zakona, rešenje o tome da je izgradnja tog objekta na zemljištu za koje se namerava predložiti eksproprijacija od opšteg interesa, donosi na sednici skupština opštine na čijoj se teritoriji nalazi to zemljište.
Ako se zemljište nalazi na teritoriji više opština, rešenje o utvrđivanju opšteg interesa donose sporazumno zainteresovane opštine, a ako do sporazuma ne dođe skupština grada odnosno Izvršno veće Skupštine SR Srbije.
PRIPREMNE RADNJE U SVRHU EKSPROPRIJACIJE
Društveno pravno lice koje namerava predložiti eksproprijaciju može zahtevati da mu se radi izrade investicionog elaborata, podnošenja predloga za utvrđivanje opšteg interesa ili podnošenja predloga za eksproprijaciju dozvoli da na određenoj nepokretnosti izvrši potrebne pripremne radnje, kao što su ispitivanje zemljišta, premeravanje ili slično.
U predlogu za dozvolu vršenja pripremnih radnji moraju se naznačiti: svrha radi koje se namerava predložiti eksproprijacija, nepokretnost na kojoj predlagač namerava vršiti pripremne radnje, sopstvenik te nepokretnosti, priroda, obim i svrha radnje kao i vreme njihovog trajanja.
Po predlogu za dozvolu vršenja pripremnih radnji rešava opštinski organ uprave nadležan za imovinsko-pravne poslove.
Ako podnosilac predloga za dozvolu vršenja pripremnih radnji učini verovatnim da su mu takve radnje potrebne za svrhe određene ovim zakonom, nadležni organ dozvoliće takve pripremne radnje.
Pri donošenju rešenja o dozvoli za vršenje pripremnih radnji nadležni organ vodiće računa o tome da se te radnje ne vrše u vreme nepodesno za sopstvenika nepokretnosti s obzirom na kulturu zemljišta i svrhu za koju on tu nepokretnost koristi.
U rešenju se, pored ostalog, moraju navesti pripremne radnje koje se mogu vršiti kao i do kojeg roka se moraju završiti.
Korisnik eksproprijacije u čiju je korist dozvoljeno vršenje pripremnih radnji dužan je da za to plati naknadu sopstveniku nepokretnosti u visini stvarno pričinjene štete.
REŠENJE O EKSPROPRIJACIJI
Predlog za eksproprijaciju može podneti korisnik eksproprijacije tek pošto je po odredbama ovog zakona utvrđen opšti interes za izgradnju objekta odnosno izvođenje drugih radova.
Predlog za eksproprijaciju podnosi se opštinskom organu uprave nadležnom za imovinsko-pravne poslove.
Predlog za eksproprijaciju, u ime društveno-političke zajednice i mesne zajednice podnosi javni pravobranilac.
Kada se eksproprijacija vrši u korist opštine, a za potrebe korisnika iz člana 8. stav 1. ovog zakona javni pravobranilac podnosi predlog za eksproprijaciju i preduzima druge radnje u postupku eksproprijacije i određivanja naknade za eksproprisanu nepokretnost.
Ako je opšti interes utvrđen rešenjem skupštine opštine predlog za eksproprijaciju može se podneti u roku od dve godine od dana donošenja tog rešenja.
U predlogu za eksproprijaciju nepokretnosti moraju biti naznačeni:
1. predlagač eksproprijacije;
2. korisnik za čije potrebe se vrši eksproprijacija;
3. nepokretnost za koju se predlaže eksproprijacija i mesto gde se ta nepokretnost nalazi;
4. sopstvenik nepokretnosti za koju se predlaže eksproprijacija i njegovo prebivalište ili sedište;
5. objekat odnosno radovi zbog kojih se predviđa eksproprijacija.
Uz predlog za eksproprijaciju podnosi se:
1. izvod iz zemljišnih ili drugih javnih knjiga u kojima se upisuje svojina na nepokretnostima, a koji sadrži podatke o nepokretnosti za koju se predlaže eksproprijacija odnosno katastarski i drugi podaci ako takve knjige ne postoje;
2. potvrda Službe društvenog knjigovodstva izdata u smislu Zakona o izgradnji investicionih objekata, da predlagač eksproprijacije odnosno društveno pravno lice za čije potrebe se vrši eksproprijacija ima obezbeđena sredstva potrebna za plaćanje naknade za eksproprisanu nepokretnost.
Ako je opšti interes za istraživanje rudnog ili drugog prirodnog bogatstva utvrdilo Izvršno veće Skupštine SR Srbije (član 21. stav 3), uz predlog za eksproprijaciju podnosi se dokaz o tome.
Ako je opšti interes utvrđen na osnovu urbanističkog plana odnosno odluke koja taj plan zamenjuje (član 21. stav 1. i član 22), uz predlog za eksproprijaciju podnosi se izvod iz plana ili odluke koji se odnosi na granice zemljišta i svrhu za koju ono može biti upotrebljeno.
Ako je opšti interes utvrđen rešenjem nadležnog organa, uz predlog za eksproprijaciju podnosi se to rešenje.
U gradovima i naseljima gradskog karaktera dokumentaciju iz stava 1. do 4. ovog člana, društveno pravno lice za čije potrebe se vrši eksproprijacija dostavlja nadležnom javnom pravobraniocu.
Rešenje o eksproprijaciji po odredbama Zakona o opštem upravnom postupku donosi opštinski organ uprave nadležan za imovinsko-pravne poslove na čijem se području nalazi nepokretnost.
Ako su uz predlog za eksproprijaciju ili naknadno podnete propisane isprave i ako su tim ispravama utvrđene potrebne činjenice, organ iz stava 1. ovog člana usvojiće rešenjem predlog za eksproprijaciju, a u protivnom odbiće taj predlog.
Pre donošenja rešenja organ iz stava 1. ovog člana saslušaće sopstvenika nepokretnosti.
Rešenje kojim se usvaja predlog za eksproprijaciju pored ostalog sadrži:
1. naznačenje akta na osnovu koga je utvrđen opšti interes;
2. naznačenje korisnika eksproprijacije a u gradovima i naseljima gradskog karaktera i društvenog pravnog lica za čije se potrebe vrši eksproprijacija;
3. naznačenje nepokretnosti koja se ekspropriše, uz navođenje zemljišno-knjižnih podataka odnosno uz navođenje katastarskih podataka ako nepokretnost nije upisana u zemljišnoj ili drugoj javnoj knjizi u kojoj se upisuje svojina na nepokretnosti;
4. naznačenje sopstvenika eksproprisane nepokretnosti i njegovog prebivališta ili sedišta;
5. naznačenje objekta ili radova zbog kojih se nepokretnost ekspropriše.
Protiv rešenja opštinskog organa uprave nadležnog za imovinsko-pravne poslove koje je doneto po predlogu za eksproprijaciju može se izjaviti žalba drugostepenom organu nadležnom za imovinsko-pravne poslove.
Predlagač eksproprijacije dužan je da uz predlog za eksproprijaciju istovremeno podnese i zahtev za zabeležbu eksproprijacije u zemljišnim knjigama ili drugim javnim knjigama u kojima se upisuju stvarna prava na nepokretnostima.
Otuđenje nepokretnosti u pogledu koje je stavljena zabeležba eksproprijacije nema pravnog dejstva prema korisniku eksproprijacije.
Troškove postupka eksproprijacije u vezi sa donošenjem rešenja o eksproprijaciji snosi korisnik eksproprijacije.
Eksproprisana nepokretnost postaje društvena svojina danom pravosnažnosti rešenja o eksproprijaciji.
Ako se nepokretnost ekspropriše radi izgradnje objekata za proizvodnju, prenos odnosno distribuciju električne energije, na zahtev korisnika eksproprijacije izvršiće se predaja te nepokretnosti radi privođenja svrsi na osnovu konačnog rešenja.
Izuzetno od odredaba stavova 1. i 2. ovog člana, Izvršno veće Skupštine Socijalističke Republike Srbije, može na zahtev korisnika eksproprijacije, odlučiti da mu se nepokretnost preda posle donošenja prvostepenog rešenja, ako je to neophodno zbog značaja i hitnosti izgradnje određenog objekta.
Ako na eksproprisanom zemljištu postoji zgrada, drugi objekti ili zasadi, nadležni organ za imovinsko-pravne poslove ne može korisniku eksproprijacije predati tu nepokretnost pre nego što utvrdi vrednost tih zgrada, drugih objekata ili zasada ili obezbedi dokaze o njihovoj vrednosti.
Ako je korisniku eksproprijacije nepokretnost predata pre pravosnažnosti rešenja, a predlog za eksproprijaciju bude u daljem postupku pravosnažno odbijen, korisnik eksproprijacije dužan je da sopstveniku naknadi štetu.
Kada se u slučaju iz stava 5. ovog člana eksproprijacija vrši u gradovima i naseljima gradskog karaktera, naknadu štete snosi društveno pravno lice za čije potrebe je vođen postupak eksproprijacije.
Korisnik eksproprijacije može do pravosnažnosti rešenja o eksproprijaciji odustati od predloga za eksproprijaciju.
Ako to korisnik eksproprijacije i raniji sopstvenik zajednički zahtevaju, poništiće se pravosnažno rešenje o eksproprijaciji.
Pravosnažno rešenje o eksproprijaciji poništiće se i na zahtev ranijeg sopstvenika eksproprisane nepokretnosti, ako korisnik eksproprijacije u roku od tri godine od pravosnažnosti tog rešenja, nije izvršio, prema prirodi objekta, znatnije radove na tom objektu.
Po isteku pet godina od dana pravosnažnosti rešenja o eksproprijaciji ne može se podneti zahtev za poništaj tog rešenja.
O odustanku od predloga za eksproprijaciju i po zahtevu za poništaj pravosnažnog rešenja o eksproprijaciji rešava organ koji je po predlogu za eksproprijaciju rešavao u prvom stepenu.
Imovinski odnosi između korisnika eksproprijacije i sopstvenika nepokretnosti u slučaju spora rešavaju se pred sudom opšte nadležnosti.
POSEBAN POSTUPAK ZA EKSPROPRIJACIJU NA PODRUČJIMA ZAHVAĆENIM ELEMENTARNIM NEPOGODAMA VEĆEG OBIMA
Na područjima zahvaćenim zemljotresom, poplavama i drugim elementarnim nepogodama eksproprijacija radi izgradnje objekta i izvođenja radova kojima se otklanjaju posledice prouzrokovane tim nepogodama, vrši se po odredbama članova 39. do 42. ovog zakona.
Područja na kojima se primenjuju odredbe članova 39. do 42. ovog zakona utvrđuje Izvršno veće Skupštine SR Srbije.
Korisnik eksproprijacije može, na osnovu konačnog rešenja, tražiti predaju te nepokretnosti radi privođenja svrsi.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, skupština opštine može, na zahtev korisnika eksproprijacije, odlučiti da mu se nepokretnost preda posle donošenja prvostepenog rešenja, ako je to zbog hitnosti neophodno.
Ako se ekspropriše stambena zgrada ili stan kao posebni deo zgrade, korisnik eksproprijacije dužan je ranijem sopstveniku i drugim nosiocima stanarskog prava te zgrade ili stana obezbediti drugi odgovarajući stan u roku koji ne može biti duži od 18 meseci računajući od dana iseljenja iz eksproprisane zgrade ili stana.
Do obezbeđenja odgovarajućeg stana, korisnik eksproprijacije dužan je, pre rušenja eksproprisane zgrade, licima iz prethodnog stava obezbediti privremeni smeštaj koji ispunjava osnovne uslove stanovanja (određen broj prostorija, električno osvetljenje, voda i sl.).
Zemljište na kome postoji pravo svojine, kao i zemljište u društvenoj svojini, može se privremeno zauzeti kada je to potrebno radi postavljanja i izgradnje privremenih objekata (poslovni objekti, objekat za smeštaj stanovništva i imovine i sl.).
Rešenje kojim se odlučuje o potrebi i celishodnosti privremenog zauzimanja zemljišta ima značaj rešenja o utvrđivanju opšteg interesa.
Žalba izjavljena protiv rešenja kojim se ustanovljava privremeno zauzimanje zemljišta ne zadržava izvršenje rešenja.
Privremeno zauzimanje zemljišta ukinuće se čim prestane potreba zbog koje je određeno.
NAKNADA ZA EKSPROPRISANU IMOVINU
Naknada za eksproprisano poljoprivredno zemljište određuje se prema tržišnoj ceni poljoprivrednog zemljišta.
Kao tržišna cena poljoprivrednog zemljišta uzeće se cena koja se formira na području rejona odnosno naselja u kome se poljoprivredno zemljište nalazi. Ako se tržišna cena ne formira na tom području, uzima se u obzir tržišna cena koja se formira na susednom području.
Ako na formiranje tržišne cene utiče okolnost što je poljoprivredno zemljište u naselju ili na turističkom području, ili u blizini tog naselja odnosno područja, saobraćajnica, veštačkih jezera, kanala, melioracionih i drugih objekata ili što predstoji eksproprijacija, naknada se umanjuje srazmerno uticaju tih okolnosti.
Skupština opštine svojom odlukom odrediće područja u kojima na formiranje tržišne cene utiču okolnosti iz stava 3. ovog člana, kao i najmanji procenat umanjenja tržišne cene na tim područjima pri određivanju naknade.
Odluka iz prethodnog stava donosi se za svaku godinu unapred, a najdocnije do 31. januara iste godine za koju se odluka donosi.
U naknadu za eksproprisano poljoprivredno zemljište prema odredbama prethodnih stavova ranijem sopstveniku priznaje se i vrednost uloženih neamortizovanih investicija značajnih za trajnije očuvanje i poboljšanje poljoprivrednog zemljišta.
Naknada za 1 m2 eksproprisanog građevinskog zemljišta određuje se u procentu od prosečne cene koja se formira u prethodnoj godini za 1 m2 stambenog prostora u društvenoj izgradnji u tom mestu, s tim da taj procenat ne može biti manji od 0,2% niti veći od 1%.
Prosečnom cenom u smislu stava 1. ovog člana smatra se cena stanova u društveno usmerenoj izgradnji i tržišna cena stanova.
Skupština opštine odlukom će propisati procenat po odredbama stava 1. ovog člana najkasnije do 31. januara godine za koju se odluka donosi.
Naknada za eksproprisane građevinske objekte određuje se na osnovu građevinske vrednosti eksproprisanog objekta.
Građevinska vrednost eksproprisanog građevinskog objekta obuhvata: vrednost materijala, vrednost radne snage potrebne za izgradnju objekta, troškove transporta materijala i troškove izrade tehničke dokumentacije. Iznos naknade utvrđen na bazi građevinske vrednosti umanjiće će zavisno od veka trajanja objekta, odnosno stanja u kome se objekat nalazi u momentu određivanja naknade i mogućnosti za njegovo dalje korišćenje.
Naknada za eksproprisani vinograd ili voćnjak koji daju plodove određuje se tako što se za zemljište naknada odredi po članu 43. ovog zakona pa se tom iznosu doda iznos neamortizovanih investicija uloženih za podizanje i održavanje takvog vinograda ili voćnjaka i iznos čistog prinosa koji bi taj vinograd ili voćnjak dao s obzirom na svoju starost i plodnost za onoliko godina koliko je potrebno da se podigne i da počne davati plod novi vinograd ili voćnjak.
Naknada za eksproprisani mlad vinograd ili voćnjak koji ne daje plodove određuje se za zemljište po odredbama člana 43. ovog zakona pa se toj naknadi dodaje vrednost investicija uloženih za njihovo podizanje.
Po odredbama stavova 1. i 2. ovog člana određuje se naknada i za pojedina stabla voćnjaka i čokota vinove loze koji se nalaze na eksproprisanom zemljištu.
Naknada za eksproprisani rasadnik utvrđuje se kao za poljoprivredno zemljište (član 43). Ovako određena naknada uvećava se za vrednost sadnog materijala (sadnice i ostali materijal za reprodukciju) koju sopstvenik nije iskoristio do dana stupanja u posed korisnika eksproprijacije.
Naknada za eksproprisanu zrelu ili približno zrelu šumu za seču, utvrđuje se na osnovu vrednosti drveta na panju tako što se od društveno dogovorene cene sortimenata koji se mogu proizvesti od tog drveta odbijaju troškovi seče, izrade, utovara i transporta do mesta isporuke.
Troškove iz stava 1. ovog člana čine lični dohoci i materijalni rashodi koji obračunavaju organizacije udruženog rada za gazdovanje šumama na tom šumskom privrednom području.
Naknada za eksproprisanu mladu šumu utvrđuje se prema troškovima podizanja uvećanim faktorom porasta vrednosti tako da se u vreme približne zrelosti za seču postigne vrednost drveta na panju.
Naknadi utvrđenoj po odredbama stavova 1. i 3. ovog člana dodaje se naknada za zemljište pod šumom koja se utvrđuje u visini naknade koja bi se imala odrediti za najbliže poljoprivredno zemljište odgovarajućeg kvaliteta.
Troškovi podizanja mlade šume nastale veštačkim putem utvrđuju se u visini troškova pošumljavanja a troškovi podizanja mlade šume nastale prirodnim putem u visini troškova veštačkog pošumljavanja semenom.
U smislu ovog zakona smatra se kao približno zrela za seču ona jednodobna šuma koja ima najmanje dve trećine starosti zrele šume, a kao mlada jednodobna šuma smatra se ona šuma koja ima do dve trećine zrele šume za seču.
Raznodobna šuma (prebirna šuma i grupimično raznodobna šuma) smatra se zrelom za seču.
Naknada za eksproprisano neplodno zemljište utvrđuje se u visini naknade koja bi se odredila za najbliži pašnjak najniže klase.
Odredbe članova 46. do 49. ovog zakona primenjuju se i u postupku određivanja naknade za vinograd, voćnjak, rasadnik i šume koje se nalaze na građevinskom zemljištu.
Pri određivanju naknade za eksproprisanu zgradu kao i poseban deo zgrade uzeće se u ocenu i okolnost da je korisnik eksproprijacije dužan da ranijem sopstveniku te zgrade ili stana i drugim nosiocima stanarskog prava obezbedi korišćenje drugog odgovarajućeg stana pre rušenja, s tim da se naknada iz člana 45. može umanjiti do 10%.
Raniji sopstvenik nema pravo na naknadu ni za ulaganja koja je izvršio posle dana kada je pismeno obavešten o podnetom predlogu za eksproprijaciju.
Pri određivanju naknade uzeće se u ocenu materijalne i druge lične i porodične prilike ranijeg sopstvenika samo ako su te okolnosti od bitnog značaja za njegovu egzistenciju.
Visina naknade za eksproprisanu nepokretnost utvrđuje se prema okolnostima u momentu donošenja prvostepene odluke o naknadi.
Ako su eksproprisane nepokretnosti raznih vrsta u svojini istog sopstvenika, pri određivanju naknade posebno se iskazuje naknada za pojedine vrste nepokretnosti (zemljišta, zgrade, uređaji i dr.).
Ako se ekspropriše poljoprivredno zemljište u svojini zemljoradnika naknada se može odrediti u celini ili delimično davanjem u svojinu druge nepokretnosti samo po njegovom pristanku.
Ako je korisniku eksproprijacije predata nepokretnost pre pravosnažnosti rešenja o eksproprijaciji sopstvenik ima pravo da bira da mu se naknada odredi prema okolnostima u vreme predaje nepokretnosti ili u vreme donošenja prvostepene odluke.
Raniji sopstvenik eksproprisanog zemljišta ima pravo da sabere useve i sakupi plodove.
Organ nadležan za donošenje rešenja o eksproprijaciji može u hitnim slučajevima na zahtev dozvoliti korisniku eksproprijacije da na eksproprisanom zemljištu počne izvoditi radnje pre dospeća useva ili plodova za žetvu ili berbu.
Protiv rešenja iz prethodnog stava dozvoljena je žalba nadležnom drugostepenom organu. Žalba ne zadržava izvršenje rešenja.
Ako raniji sopstvenik nije bio u mogućnosti da sabere usev ili sakupi plodove usled toga što je korisniku eksproprijacije dozvoljeno da otpočne radove na eksproprisanom zemljištu pre sabiranja useva ili sakupljanja plodova, raniji sopstvenik ima pravo na naknadu za useve ili plodove po odbitku potrebnih troškova koje bi imao do žetve ili berbe.
U slučaju ustanovljenja službenosti naknada se određuje u iznosu za koji je usled ustanovljene službenosti smanjena vrednost zemljišta ili zgrade.
Visina smanjene vrednosti zemljišta ili zgrade utvrđuje se po postupku za određivanje naknade propisanom ovim zakonom.
U slučaju ustanovljenja zakupa naknada se utvrđuje u visini zakupa koji se ostvaruje za najbliža slična zemljišta.
Naknada se može odrediti u obliku jednokratnog iznosa za celo vreme trajanja zakupa ili u povremenim davanjima koja se plaćaju u jednakim vremenskim razmacima.
Naknada se računa od kada je korisnik eksproprijacije stupio u posed zemljišta.
Ako se ustanovljenjem zakupa sopstveniku zemljišta nanosi stvarna šteta, u naknadu ulazi i iznos te štete.
Naknada za privremeno zauzimanje zemljišta određuje se u visini i na način kako je to ovim zakonom određeno za naknadu u slučaju ustanovljenja zakupa.
2. Postupak za određivanje naknade
Posle pravosnažnosti rešenja o eksproprijaciji opštinski organ uprave nadležan za imovinsko-pravne poslove dužan je da bez odlaganja zakaže i održi usmenu raspravu za sporazumno određivanje naknade za eksproprisanu nepokretnost.
Korisnik eksproprijacije dužan je da organu iz stava 1. ovog člana podnese pismenu ponudu o visini naknade u roku koji ne može biti duži od 15 dana od dana pravosnažnosti rešenja o eksproprijaciji.
Organ iz stava 1. ovog člana bez odlaganja dostavlja primerak ponude ranijem sopstveniku eksproprisane nepokretnosti, a od upravnih i drugih organa i organizacija pribavlja obaveštenje o činjenicama koje mogu biti od značaja za sporazumno određivanje visine naknade.
Sporazumom o naknadi za eksproprisanu nepokretnost moraju biti određeni naročito oblik i visina naknade i rok u kome je korisnik eksproprijacije dužan ispuniti obavezu u pogledu naknade.
Sporazum se može zaključiti i o delu naknade. Sporazum o naknadi ili o delu naknade unosi se u zapisnik koji mora da sadrži sve podatke neophodne za ispunjenje obaveze korisnika eksproprijacije.
Zapisnik u koji je unesen sporazum o naknadi ili o delu naknade ima snagu izvršnog naslova.
Po pravosnažnosti rešenja o eksproprijaciji stranke se ne mogu sporazumeti o visini naknade van postupka utvrđenog u članovima 62. i 63. ovog zakona.
Organ uprave nadležan za imovinsko-pravne poslove može rešenjem odbiti da dâ saglasnost za sporazum o visini naknade ukoliko oceni da bi taj sporazum bio na štetu društvene zajednice.
U slučaju iz prethodnog stava organ će, radi određivanja naknade, odmah sve opise eksproprijacije sa zapisnikom o sporazumu dostaviti opštinskom sudu na čijem području se nalazi eksproprisana nepokretnost.
Ako je u postupku sporazumevanja učestvovao javni pravobranilac kao stranka, organ iz stava 1. ovog člana ne može odbiti da dâ saglasnost na sporazum.
Protiv rešenja iz stava 1. ovog člana nije dozvoljena žalba niti se može pokrenuti upravni spor.
Jedan primerak zapisnika u koji je, u smislu člana 63. stav 3. ovog zakona, unesen sporazum o naknadi za eksproprisane nepokretnosti dostavlja se nadležnom javnom pravobraniocu sa svim spisima eksproprijacije.
Ako javni pravobranilac oceni da su stranke zaključile sporazum o naknadi na štetu društvene zajednice, ustupiće u roku od 15 dana od dana prijema predmet opštinskom sudu na čijem se području nalazi eksproprisana nepokretnost, radi određivanja naknade.
Ako se sporazum o naknadi u celini ne postigne u roku od dva meseca od dana pravosnažnosti rešenja o eksproprijaciji, opštinski organ uprave nadležan za imovinsko-pravne poslove dostaviće pravosnažno rešenje o eksproprijaciji sa spisima opštinskom sudu na čijem području se nalazi eksproprisana nepokretnost, radi određivanja naknade.
Troškove postupka radi sporazumnog utvrđivanja naknade za eksproprisanu nepokretnost snosi korisnik eksproprijacije.
Troškove sudskog postupka za određivanje naknade sud određuje srazmerno uspehu stranaka.
Korisnik eksproprijacije dužan je u roku od 15 dana od dana prijema pravosnažne odluke kojom je određena naknada u novcu isplatiti naknadu ranijem sopstveniku.
Korisnik eksproprijacije dužan je da na iznos naknade ranijem sopstveniku isplati kamatu u visini kamate na uloge na štednju po viđenju godišnje od dana stupanja u posed nepokretnosti do isteka roka iz stava 1. ovog člana, ali ne za vreme pre 15. februara 1968. godine.
Ako korisnik eksproprijacije u roku iz stava 1. ovog člana ne isplati naknadu ranijem sopstveniku, dužan je da na iznos neisplaćene naknade plati dvostruku kamatu iz stava 2. ovog člana od dana isteka roka do dana isplate.
Odredbe stavova 2. i 3. ovog člana primenjuju se i u slučaju isplate naknade za nacionalizovano građevinsko zemljište.
Za izvršenje nenovčanih obaveza rok se određuje odlukom o naknadi.
Ako se usled eksproprijacije ugasila hipoteka, pravo plodouživanja ili neko drugo stvarno pravo koje je pre eksproprijacije postojalo na eksproprisanoj nepokretnosti, korisnik eksproprijacije je dužan da iznos naknade položi kod banke na poseban račun.
U takvom slučaju banka izmiruje naknadu ranijem sopstveniku eksproprisane nepokretnosti odnosno potraživanja imaoca stvarnog prava, samo na osnovu sudske odluke ili njihovog pismenog sporazuma overenog od strane nadležnog organa.
Uknjižba svojine i drugih prava na eksproprisanoj nepokretnosti može se izvršiti samo ako korisnik eksproprijacije, pored drugih potrebnih isprava, podnese sudu rešenje o naknadi i potvrdu banke da je izmirio naknadu za eksproprisanu nepokretnost.
Uknjižba svojine i drugih prava na nepokretnosti koja je na ime naknade data ranijem sopstveniku eksproprisane nepokretnosti vrši se na osnovu pravosnažnih rešenja o eksproprijaciji i o naknadi.
EKSPROPRIJACIJA KOMPLEKSA ZEMLJIŠTA ZA POTREBE IZGRADNJE GRAĐEVINSKIH OBJEKATA I PRIPREMU I UREĐIVANJE ZEMLJIŠTA
Za izgradnju građevinskih objekata i pripremu i uređivanje zemljišta za takvu izgradnju, može se vršiti eksproprijacija kompleksa zemljišta, osim ako primenom propisa o građevinskom zemljištu to zemljište ne može preći u društvenu svojinu.
Odredbe ovog zakona koje se odnose na potpunu eksproprijaciju nepokretnosti primenjuju se i na eksproprijaciju kompleksa zemljišta za potrebe izgradnje građevinskih objekata i pripremu i uređivanje zemljišta za takvu izgradnju ako odredbama ovog zakona nije drukčije propisano.
Kompleks zemljišta može se eksproprisati za potrebe izgradnje građevinskih objekata i pripremu i uređivanje zemljišta samo ako je za taj kompleks donesen detaljni urbanistički plan.
Opšti interes za potrebe izgradnje iz stava 1. ovog člana utvrđuje se detaljnim urbanističkim planom.
Ako se na eksproprisanom zemljištu nalazi zgrada koja na osnovu detaljnog urbanističkog plana može postojati na mestu na kome se nalazi, a u takvom je stanju da nije opravdano njeno rušenje, takva zgrada ne može se eksproprisati.
Sopstvenik zgrade stiče pravo da koristi zemljište koje je pod zgradom i zemljište koje je potrebno za njenu redovnu upotrebu, sa danom kada je to zemljište postalo društvena svojina.
Pravo korišćenja zemljišta iz stava 2. ovog člana traje dok postoji zgrada na tom zemljištu, i ne može se prenositi na treće lice.
U slučaju prenosa prava svojine na zgradu koja se nalazi na zemljištu za koje postoji pravo korišćenja na novog sopstvenika zgrade prelazi i to pravo.
Sopstvenik stambene zgrade može na ovom zemljištu umesto postojeće izgraditi novu zgradu na kojoj može imati pravo svojine ako je takva izgradnja u skladu sa detaljnim urbanističkim planom.
Kompleks zemljišta može se eksproprisati za potrebe izgradnje građevinskih objekata i primenu i uređivanje zemljišta samo u korist opštine na čijoj se teritoriji taj kompleks nalazi.
Eksproprisano zemljište opština može davati na korišćenje pravnim licima radi izgradnje zgrade i drugih objekata i radi izvođenja drugih radova, u skladu sa detaljnim urbanističkim planom.
Opština može, u skladu sa detaljnim urbanističkim planom, davati eksproprisano zemljište na korišćenje i građanima radi izgradnje zgrada na koje oni mogu imati pravo svojine, ako je to zemljište određeno za takvu izgradnju.
Građevinsko neizgrađeno zemljište koje je postalo društvena svojina po osnovu eksproprijacije ostaje u posedu ranijeg sopstvenika do dana kada ga je, na osnovu odluke o izuzimanju iz poseda donete od strane opštinskog organa uprave nadležnog za imovinsko-pravne poslove, dužan predati opštini.
Raniji sopstvenik može i pre donošenja odluke o izuzimanju iz poseda neizgrađenog građevinskog zemljišta ovo zemljište predati opštini u slučajevima koje skupština opštine svojom odlukom propiše.
U slučaju iz stava 1. ovog člana ranijem sopstveniku određuje se naknada za zemljište odmah posle predaje zemljišta opštini.
Raniji sopstvenik neizgrađenog zemljišta koje je postalo društvena svojina po osnovu eksproprijacije ima prvenstveno pravo korišćenja tog zemljišta u površini koja je potrebna za izgradnju zgrade na koju on može imati pravo svojine i za redovnu upotrebu te zgrade, ako se na osnovu detaljnog urbanističkog plana na tom zemljištu može podići takva zgrada.
Raniji sopstvenik dužan je da podigne zgradu u roku od tri godine od dana dostavljanja rešenja o davanju zemljišta na korišćenje.
Ako ne postupi po odredbi stava 1. ovog člana, raniji sopstvenik gubi prvenstveno pravo korišćenja zemljišta na kome je bio dužan podići zgradu.
Prestanak prvenstvenog prava korišćenja zemljišta iz stava 2. ovog člana utvrđuje se odlukom opštinskog organa uprave nadležnog za imovinsko-pravne poslove.
Nosilac prava iz člana 74. stavovi 2. i 3. i prava ostvarenog po članu 76. ovog zakona ne može ta prava preneti na treća lica.
Pravo iz člana 74. stav 3. ovog zakona mogu naslediti zakonski naslednici lica kome je zemljište dato na korišćenje radi izgradnje.
Nosilac prava iz člana 76. ovog zakona može ta prava preneti na bračnog druga, potomke, usvojenike, roditelje i usvojioce.
Bračni drug, potomci, usvojenici, roditelji i usvojioci ne mogu pravo iz stava 1. ovog člana preneti pravnim poslom na treća lica.
Pravo iz stava 1. ovog člana mogu naslediti zakonski naslednici ranijeg sopstvenika, kao i zakonski naslednici bračnog druga, potomka, usvojenika, roditelja i usvojioca na koje je raniji sopstvenik saglasno ovom zakonu preneo ta prava.
Odredbe člana 77. ovog zakona primenjuju se i na lica na koja je raniji sopstvenik preneo pravo korišćenja ostvareno po članu 76. ovog zakona, kao i na lica koja su to pravo nasledila, a rok od tri godine za podizanje zgrade počinje teći i u pogledu tih lica od dana kada je ranijem sopstveniku dostavljeno rešenje o davanju zemljišta na korišćenje.
Korisnik eksproprijacije (opština) dužan je u roku od 15 dana od dana dostavljanja pravosnažne odluke, kojom je određena naknada u novcu za izuzeto zemljište, isplatiti naknadu ranijem sopstveniku.
Pri eksproprijaciji kompleksa zemljišta neće se primenjivati odredbe člana 38. stavovi 3. i 4. ovog zakona.
ADMINISTRATIVNI PRENOS PRAVA KORIŠĆENJA ZEMLJIŠTA U DRUŠTVENOJ SVOJINI U SVRHU IZGRADNJE
Opšti interes za administrativni prenos zemljišta utvrđuje se shodno odredbama članova 21. do 24. ovog zakona ako posebnim zakonom nije drukčije određeno.
Ako se na zemljištu koje se prenosi po odredbama člana 83. ovog zakona nalaze zgrade ili drugi objekti u društvenoj svojini, društveno-politička zajednica, organizacija udruženog rada, samoupravna interesna zajednica, mesna zajednica, društveno-politička organizacija, zakonom određena društvena organizacija i druga samoupravna organizacija i zajednica na koju se prenosi pravo korišćenja zemljišta, stiču tim prenosom i pravo korišćenja zgrade ili drugog objekta, kao i sva druga prava koja stiče korisnik eksproprijacije u skladu sa svrhom radi koje se vrši prenos.
Za oduzeta prava u pogledu zemljišta ili drugih prirodnih bogatstava organizacija udruženog rada odnosno drugo društveno pravno lice, ima pravo na naknadu samo za rad i sredstva uložena u to zemljište ili drugo prirodno bogatstvo.
Ako su zemljište ili drugo prirodno bogatstvo uslovi rada, organizacija udruženog rada odnosno drugo društveno pravno lice, ima pravo na naknadu kojom se obezbeđuje da ti uslovi ne budu pogoršani.
Za oduzeta prava u pogledu zgrada i drugih građevinskih objekata organizacija udruženog rada odnosno drugo društveno pravno lice ima pravo na odgovarajuću naknadu.
Naknadu iz stavova 1. do 3. ovog člana snosi pravno lice na koje se prenos vrši.
Na zemljištu u društvenoj svojini može se ustanoviti pravo prelaza, prevoza, crpljenja vode, postavljanja vodovodnih cevi, postavljanja objekata za prenos i razvođenje električne energije i druge službenosti u korist društveno-političke zajednice, organizacije udruženog rada, samoupravne interesne zajednice, mesne zajednice, društveno-političke organizacije, zakonom određene društvene organizacije i druge samoupravne organizacije i zajednice.
Naknada za ustanovljenje službenosti određuje se po odredbama člana 85. ovog zakona.
Zemljište u društvenoj svojini može se privremeno zauzeti ako je to potrebno i celishodno radi izgradnje objekata od opšteg interesa kao i za uređivanje tog zemljišta za takvu izgradnju.
Privremeno zauzimanje može se vršiti u korist društveno-političke zajednice, organizacije udruženog rada, samoupravne interesne zajednice, mesne zajednice, društveno-političke organizacije, zakonom određene društvene organizacije i druge samoupravne organizacije i zajednice.
Za privremeno zauzimanje zemljišta u društvenoj svojini određuje se odgovarajuća naknada.
U slučaju privremenog zauzimanja naknada za stvarnu štetu daje se uvek, a druga naknada daje se samo ako bi se po odredbama članova 84. do 89. istog zakona dala naknada za prenos prava korišćenja zemljišta ili drugog prava.
Naknada za privremeno zauzimanje ide u korist nosilaca prava korišćenja ili drugog prava na privremeno zauzetom zemljištu.
Rešenje o ustanovljenju službenosti ili privremenog zauzimanja donosi opštinski organ uprave nadležan za imovinsko-pravne poslove.
Odredbe ovog zakona o eksproprijaciji nepokretnosti shodno se primenjuju i na prenos prava korišćenja zemljišta ili drugog prava, na ustanovljenje službenosti na zemljištu u društvenoj svojini, ukoliko odredbama članova 83. do 89. ovog zakona nije nešto drugo određeno.
PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Postupak za određivanje naknade za eksproprisanu nepokretnost sprovešće se i naknada će se odrediti po odredbama ovog zakona u svim predmetima u kojima 15. juna 1973. godine nije postojalo pravosnažno rešenje o naknadi.
Odredbe ovog zakona o naknadi primenjuju se u svim slučajevima u kojima naknada nije pravosnažno određena do dana 20. februara 1977. godine.
U postupku određivanja naknade kod suda svi podnesci i odluke oslobođeni su plaćanja takse.
Odredbe člana 68. ovog zakona primenjivaće se i na sve slučajeve u kojima naknada nije isplaćena do 15. juna 1973. godine.
Sa 15. junom 1973. godine prestaju da važe odredbe člana 1. tačka 16. Zakona o primeni odredaba saveznih zakona u oblasti društveno-političkog sistema i drugim oblastima, za koje je u članu 16. i 17. Ustavnog zakona za sprovođenje Ustavnih amandmana XX do XLI određeno da prestaju da važe najdocnije 31. decembra 1971. godine ("Službeni glasnik SRS", broj 51/71).
Samostalni član Zakona o izmenama i dopunama
Zakona o eksproprijaciji
("Sl. glasnik SRS", br. 27/78)
Član 4
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Socijalističke Republike Srbije".
Prečišćeni tekst Zakona o eksproprijaciji, obuhvata:
1. Zakon o eksproprijaciji ("Službeni glasnik SRS", broj 22/73), koji je stupio na snagu 15. juna 1973. godine. Iz ovog zakona u prečišćeni tekst nije unesen član 90. kojim je određeno kada taj zakon stupa na snagu;
2. Zakon o izmenama i dopunama Zakona o eksproprijaciji ("Službeni glasnik SRS", br. 6/77), koji je stupio na snagu 20. februara 1977. godine. Iz ovog zakona u prečišćeni tekst nisu uneseni članovi: 7, 15, 21. i 24. kojim se brišu članovi: 24. stav 3, 47, 81. i 85. stav 2. Zakona o eksproprijaciji, član 27. kojim je ovlašćena Zakonodavno-pravna komisija da utvrdi ovaj prečišćeni tekst i član 28. kojim je određeno kada taj zakon stupa na snagu.