PRAVILNIKO OSNOVI GAZDOVANJA ŠUMAMA, IZVOĐAČKOM PROJEKTU GAZDOVANJA ŠUMAMA, EVIDENTIRANJU IZVRŠENIH RADOVA I ŠUMSKOJ HRONICI ("Sl. glasnik RS", br. 18/2024) |
Ovim pravilnikom bliže se propisuje sadržina osnove gazdovanja šumama, način i postupak njenog donošenja i izrade, bitni nedostaci ili izmenjene okolnosti zbog kojih se vrši izmena i dopuna, sadržina izvođačkog projekta gazdovanja šumama, način i postupak njegovog donošenja i izrade, kao i perioda važenja, način vođenja evidencije izvršenih radova i sadržina i način vođenja šumske hronike.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) odeljenje je najniža trajna jedinica podele prostora u okviru gazdinske jedinice;
2) odsek je najniža operativna jedinica podele prostora za koju se planiraju i evidentiraju mere i radovi na gazdovanju šumama, osim radova na šumskim tehničkim infrastrukturnim objektima.
Osnova gazdovanja šumama (u daljem tekstu: osnova) sadrži dva dela: bazu georeferenciranih podataka (u daljem tekstu: baza osnove) i tekstualni deo.
Baza osnove sadrži podatke o: stanju šuma, planovima gazdovanja šumama i evidenciji izvršenih radova.
Podaci u bazi osnove su georefencirani na nivo odseka.
Šumski tehnički infrastrukturni objekti su posebno georeferencirani.
Stanje šuma sadrži: opis staništa, opis sastojina i podatke inventure.
Opis staništa sadrži podatke o: vlasništvu, načinu korišćenja zemljišta, reljefu ili obliku terena, nadmorskoj visini, ekspoziciji, geološkoj podlozi, zemljištu, plavljenju, eroziji, mrtvom pokrivaču i humifikaciji, prizemnoj vegetaciji, zakorovljenosti, cenološkoj pripadnosti, tipu šume i druge podatke značajne za opis staništa.
Opis sastojina sadrži podatke o: gazdinskom tipu, vrsti drveća, starosti u jednodobnim šumama, sastojinskoj pripadnosti, poreklu, strukturnom obliku, razvojnoj fazi sastojine, spratovnosti, prirodnosti, očuvanosti, mešovitosti, smesi, sklopu, razmaku sadnje, kvalitetu stabala, zdravstvenom stanju sastojine, biodiverzitetu, ugroženosti od štetnih uticaja, stepenu ugroženosti, negovanosti sastojina, podmlatku (vrsta, starost, brojnost, kvalitet, visina, sastojinski uslovi, oštećenost, uzrok oštećenja), opštoj nameni, osnovnoj nameni, pripadnosti gazdinskoj grupi, sistemu gazdovanja, vrsti seče, uzgojnoj potrebi, otvorenosti odseka.
Podaci inventure sadrže: vrstu drveća, prsni prečnik ili temeljnicu; visinu stabla, dužinu debla, stepen sušenja, socijalni status, tehničku klasu, probnu doznaku, rastojanje u odnosu na centar primernog kruga sa pripadajućim azimutom i elemente biodiverziteta prikupljene sa primerne površine.
Plan gazdovanja šumama sadrži: plan gajenja šuma, plan seče šuma, plan zaštite šuma, plan šumske infrastrukture i plan proizvodnje šumskog semena.
Plan gajenja šuma sadrži podatke o vrsti i obimu radova na gajenju šuma.
Plan seče šuma sadrži podatke o vrsti, obimu i načinu seče šuma.
Plan zaštite šuma sadrži podatke kojima se utvrđuje obim mera i radova na preventivnoj i represivnoj zaštiti šuma od biotičkih i abiotičkih faktora.
Plan šumske infrastrukture sadrži planove izgradnje, rekonstrukcije, sanacije i održavanja šumskih puteva i ostale infrastrukture po vrsti, nazivu i obimu.
Plan proizvodnje šumskog semena sadrži podatke o vrsti, količini i načinu sakupljanja šumskog semena.
Evidencija izvršenih radova vodi se za sve izvršene radove.
Tekstualni deo osnove sadrži:
1) uvod;
2) stanje šuma, analizu stanja šuma i sprovedenih mera gazdovanja;
3) funkcije šuma, ciljeve i mere gazdovanja šumama;
4) plan gazdovanja šumama i procenu očekivanih efekata;
5) druge značajne podatke i priloge iz člana 13. ovog pravilnika.
Uvod sadrži: osnovne informacije o gazdinskoj jedinici, opšti opis prostornog i posedovnog stanja, ekološke osnove gazdovanja šumama i razradu opštih smernica iz plana razvoja šumske oblasti.
Stanje šuma, analiza stanja šuma i sprovedenih mera gazdovanja
Stanje šuma sadrži podatke iz baze osnove, i to: podatke po gazdinskom tipu i uzgojnoj grupi, namenskim celinama, poreklu, vrsti drveća, smesi, stepenu očuvanosti, debljinskoj strukturi u raznodobnim i prebirnim šumama, debljinskoj i dobnoj strukturi u jednodobnim šumama, stepenu ugroženosti od biljnih bolesti, štetočina i požara i drugim kategorijama iz baze osnove od značaja za gazdovanje šumama.
Pored podataka iz stava 1. ovog člana stanje šuma sadrži i stanje šumskih saobraćajnica, popis zaštićenih prirodnih dobara, lovišta, nedrvnih šumskih proizvoda, stanje semenskih objekata i drugih potencijala, prikaz neobraslog zemljišta i druge podatke od značaja za gazdovanje šumama.
Analiza stanja šuma i sprovedenih mera gazdovanja sadrži: analizu promena stanja šuma i obrazloženje nastalih razlika u odnosu na prethodni uređajni period, analizu izvršenja planova gazdovanja šumama i vrednost šume.
Funkcije šuma, ciljevi i mere gazdovanja šumama
Funkcije šuma, ciljevi i mere gazdovanja šumama sadrže: utvrđene funkcije i namene šuma, definisane dugoročne i kratkoročne ciljeve, planirane uzgojne, uređajne i specifične mere gazdovanja šumama.
Plan gazdovanja šumama i procena očekivanih efekata
Plan gazdovanja šumama sadrži: prikaz planiranih radova po kategorijama, merama i vrsti planiranih radova, projekciju uticaja na šumski fond, očekivane ekološke, socijalne i ekonomske efekte i finansijsku analizu.
Drugi značajni podaci i prilozi sadrže: spisak katastarskih parcela, uslove i usaglašenost sa uslovima drugih sektora, usaglašavanje potreba zainteresovanih strana i druge podatke od značaja za gazdovanje šumama.
Osnova se donosi radi planiranja gazdovanja šumama gazdinske jedinice, a na osnovu utvrđenog stanja šuma, utvrđenih potreba i ciljeva, analize i ocene dosadašnjeg gazdovanja šumama, izdvojenih namenskih celina i definisanih gazdinskih tipova.
Pri izradi osnove primenjuje se katalog šifara, u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje sadržina, način upravljanja, održavanja i korišćenja informacionog sistema u šumarstvu i stručna uputstva, i to: Uputstvo za gazdovanje šumama Srbije i Uputstvo za planiranje gazdovanja šumama - radni koraci, koji se objavljuju na zvaničnoj internet stranici ministarstva nadležnog za poslove šumarstva (u daljem tekstu: Ministarstvo).
Pri izradi baze osnove primenjuje se odgovarajući softver, u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje sadržina, način upravljanja, održavanja i korišćenja informacionog sistema u šumarstvu.
Izrada osnove obuhvata:
1) pripremu;
2) izdvajanje odseka;
3) inventuru;
4) formiranje baze podataka;
5) izradu planova i tekstualnog dela osnove.
Priprema obuhvata:
1) pribavljanje uslova sektora od značaja za gazdovanje šumama i konsultativne sastanke sa zainteresovanim stranama;
2) pribavljanje, analizu i pripremu podataka daljinske detekcije i podataka katastra nepokretnosti;
3) obeležavanje granica gazdinske jedinice i odeljenja.
Izdvajanje odseka vrši se na osnovu: pripadnosti gazdinskom tipu, namene, boniteta staništa, vrste drveća, prisustva podmlatka, smese, porekla, oblika gajenja, strukturnog oblika, starosti, obrasta, sklopa i zdravstvenog stanja šume.
Inventura obuhvata prikupljanje podataka i merenje na terenu sa mreže primernih površina ili totalnim premerom, primenom priznatih statističkih metoda.
Izuzetno od stava 1. ovog člana inventura obuhvata metod procene koji se primenjuje u odsecima u kojima zapremina i zapreminski prirast nisu značajni činioci za određivanje prinosa, odnosno za planiranje u osnovi, i to: u visokim i izdaničkim sastojinama sa izrazito lošim kvalitetom stabala, sastojinama male ekonomske vrednosti i sastojinama na nepristupačnim terenima.
Inventura se vrši najranije dve godine pre isteka roka važenja osnove.
Inventura se ne vrši u šikarama i šibljacima.
Inventura se vrši na primernim površinama ili totalnim premerom, u skladu sa uputstvima iz člana 14. stav 2. ovog pravilnika.
Primerne površine su: detaljne površine i obične površine.
Detaljne površine se uspostavljaju i kod primene totalnog premera.
Detaljne površine služe za monitoring šumskih ekosistema.
Detaljne površine su stalne površine i trajno se obeležavaju i utvrđuju.
Na detaljnim površinama prikupljaju se podaci o: vrsti drveta, prsnom prečniku, pripadnosti gazdinskom tipu i uzgojnoj grupi, stepenu sušenja, socijalnom statusu, tehničkoj klasi, biodiverzitetu, visini stabla, dužini debla, azimutu i distanci svakog stabla od centra primerne površine, kao i podaci probne doznake.
Probna doznaka ne vrši se u šumama koje se obnavljaju čistom sečom.
Minimalni uzorak mreže detaljnih površina je 1,25% od ukupne površine šuma koje se mere u gazdinskoj jedinici.
Obične površine su kružnog oblika sa konstantnim ili koncentričnim poluprečnikom.
Na običnim površinama prikupljaju se podaci o: vrsti drveta, prsnom prečniku, visini dominantnih stabala, pripadnosti gazdinskom tipu i uzgojnoj grupi, stepenu sušenja, socijalnom statusu, tehničkoj klasi, biodiverzitetu i probnoj doznaci.
Obične površine po pravilu postavljaju se u gazdinskim tipovima koji imaju malu zastupljenost i odsecima koji nisu obuhvaćeni mrežom detaljnih površina.
IV NAČIN I POSTUPAK DONOŠENJA OSNOVE
Zahtev za davanje saglasnosti na osnovu
Korisnik, odnosno sopstvenik šuma podnosi Ministarstvu, odnosno nadležnom organu autonomne pokrajine, zahtev za davanje saglasnosti na osnovu.
Uz zahtev za davanje saglasnosti na osnovu korisnik, odnosno sopstvenik šuma dostavlja nacrt osnove u elektronskoj formi, a korisnik dostavlja i odluku o donošenju nacrta osnove od strane organa upravljanja korisnika.
Nadležni organ autonomne pokrajine, po prijemu zahteva za davanje saglasnosti na osnovu korisnika, odnosno sopstvenika šuma, dostavlja Ministarstvu bazu osnove i tekstualni deo osnove radi javnog oglašavanja.
Ministarstvo javno oglašava osnovu za koju je podnet zahtev za davanje saglasnosti na svojoj zvaničnoj internet stranici, i to u trajanju od najmanje 30 dana od dana javnog oglašavanja.
Po isteku roka javnog oglašavanja Ministarstvo, odnosno nadležni organ autonomne pokrajine, razmatra dostavljene primedbe i sa korisnikom, odnosno sopstvenikom šume, usaglašava konačnu verziju osnove.
Nakon razmatranja i usaglašavanja sa prihvaćenim predlozima, korisnik, odnosno sopstvenik šuma dostavlja Ministarstvu, odnosno nadležnom organu autonomne pokrajine, usaglašenu verziju osnove u elektronskoj formi, radi dobijanja saglasnosti.
Osnova na koju je data saglasnost u skladu sa zakonom kojim se uređuju šume i ovim pravilnikom sastavni je deo informacionog sistema u šumarstvu u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje sadržina, način upravljanja, održavanja i korišćenja informacionog sistema u šumarstvu.
Ako se u toku sprovođenja osnove izmene okolnosti ili utvrde bitni nedostaci na kojima je zasnovana, izvršiće se izmene i dopune osnove na način i po postupku utvrđenom za njeno donošenje, u skladu sa zakonom kojim se uređuju šume i članom 22. ovog pravilnika.
Pod izmenjenim okolnostima smatra se značajna promena u gazdinskoj jedinici ili okolnosti nastale delovanjem više sile.
Pod bitnim nedostacima smatraju se utvrđeni bitni nedostaci u planovima gazdovanja šumama, kao i drugi nedostaci od značaja za gazdovanje šumama.
Izmene i dopune osnove vrše se u svim delovima osnove na koje se odnose bitni nedostaci ili izmenjene okolnosti na kojima su zasnovani elementi planiranja.
VI SADRŽINA IZVOĐAČKOG PROJEKTA GAZDOVANJA ŠUMAMA, NAČIN I POSTUPAK NJEGOVOG DONOŠENJA I IZRADE
Izvođački projekat gazdovanja šumama (u daljem tekstu: izvođački projekat) sadrži:
1) podatke o odseku;
2) podatke o doznaci;
3) detaljnu razradu plana gazdovanja šuma;
4) plan prihoda i troškova;
5) grafički prikaz;
6) druge podatke od značaja za gazdovanje šumama.
Podaci o odseku sadrže: opis staništa i opis sastojina, ciljeve i mere za uzgojnu grupu, plan gazdovanja.
Podaci o doznaci sadrže: broj, debljinsku strukturu, zapreminu i procenjenu sortimentnu strukturu doznačenih stabala po vrsti drveta.
Za odseke u kojima se vrši izbor stabala budućnosti prikazuje se i socijalni status doznačenih stabala i broj stabala budućnosti.
Detaljna razrada plana gazdovanja šuma
Detaljna razrada plana gazdovanja šuma naročito sadrži: tehnološki postupak, uslove, dinamiku i rok izvršenja, potrebnu radnu snagu, materijal i sredstva po vrsti planiranih radova i ukupno.
Plan prihoda i troškova sadrži podatke o: troškovima po vrsti rada i ukupno i prihodima koji se očekuju od realizacije plana.
Grafički prikaz sadrži: planirane radove, postojeće i projektovane saobraćajnice (pristupne i unutrašnje), transportne granice, gravitaciona radna polja, pravce privlačenja šumskih sortimenata, povezanost sa postojećim saobraćajnicama i stovarišta.
Drugi podaci od značaja za gazdovanje šumama
Drugi podaci od značaja za gazdovanje šumama sadrže: ograničenja i zabrane u gazdovanju šumama, podatke o sertifikaciji šuma i druge podatke od značaja za gazdovanje šumama.
Izrada izvođačkog projekta obuhvata radove na: pripremi, obeležavanju stabala budućnosti, doznaci stabala, razradi planova, kalkulacijama i evidentiranju izvršenih radova.
Kada se izvođački projekat izrađuje za više odseka podaci se prikazuju za svaki odsek i zbirno.
Priprema izrade izvođačkog projekta
Priprema izrade izvođačkog projekta obuhvata preuzimanje podataka iz osnove.
Za pripremu izrade izvođačkog projekta koji se izrađuje na osnovu sanacionog plana i za realizaciju slučajnog prinosa, pored podataka iz stava 1. ovog člana, koriste se i terenski podaci.
Obeležavanje stabala budućnosti
Obeležavanje stabala budućnosti vrši se trajno na terenu u skladu sa uputstvima iz člana 14. stav 2. ovog pravilnika.
Odabiranje i obeležavanje stabala budućnosti se vrši u uzgojnim grupama gazdinskog tipa u kojima se sprovode selektivne prorede i prebirne seče.
Doznaka se vrši na osnovu plana gazdovanja šumama i stanja na terenu.
Doznaka za realizaciju planirane seče po uzgojnim grupama vrši se na celoj površini uzgojne grupe u odseku.
Ukoliko je odstupanje izvršene doznake po zapremini veće od procenjene relativne standardne greške na nivou odseka, neophodno je obrazložiti razloge odstupanja.
Evidentiranje izvršenih radova iz izvođačkog projekta
Evidentiranje izvršenih radova iz izvođačkog projekta vrši se po završetku radova, u skladu sa članom 39. ovog pravilnika.
Način izrade izvođačkog projekta
Pri izradi izvođačkog projekta primenjuje se katalog šifara, u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje sadržina, način upravljanja, održavanja i korišćenja informacionog sistema u šumarstvu i stručna uputstva iz člana 14. stav 2. ovog pravilnika.
Izvođački projekat se izrađuje u odgovarajućem softveru u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje sadržina, način upravljanja, održavanja i korišćenja informacionog sistema u šumarstvu.
Način donošenja izvođačkog projekta
Izvođački projekat donosi korisnik, odnosno sopstvenik šuma u propisanom roku u skladu sa zakonom kojim se uređuju šume.
Ovlašćeno lice korisnika, odnosno sopstvenika šuma izvođački projekat unosi u informacioni sistem u šumarstvu u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje sadržina, način upravljanja, održavanja i korišćenja informacionog sistema u šumarstvu.
Unosom u informacioni sistem iz stava 2. ovog člana izvođački projekat se smatra donetim.
Izmene i dopune izvođačkog projekta
Postupak donošenja izmene i dopune izvođačkog projekta vrši se na isti način kao i postupak donošenja izvođačkog projekta u skladu sa zakonom kojim se uređuju šume i ovim pravilnikom.
VII NAČIN VOĐENJA EVIDENCIJE IZVRŠENIH RADOVA
Evidencija izvršenih radova vodi se jedinstveno za sve izvršene radove.
Šumska hronika sadrži:
1) opise promena u javnim knjigama;
2) podatke o biotičkim pojavama u šumi, i to: podatke o kvalitetu uroda semena, pojavi biljnih bolesti i štetočina;
3) podatke o abiotičkim pojavama u šumi, i to: većim šumskim štetama od prirodnih nepogoda, pojavi ranih i kasnih mrazeva, podatke o plavnim vodama;
4) podatke o fenološkim pojavama u šumi, i to: početka i kraja pojedinih fenoloških faza i podatke o obimu uroda semena;
5) druge značajne informacije.
Šumska hronika vodi se posebno u okviru evidencije izvršenih radova.
Postupak davanja saglasnosti na osnovu gazdovanja šumama koja je izrađena u skladu Pravilnikom o sadržini osnova i programa gazdovanja šumama, godišnjeg izvođačkog plana i privremenog godišnjeg plana gazdovanja privatnim šumama ("Službeni glasnik RS", br. 122/03 i 145/14 - dr. pravilnik), a koji je započet do dana stupanja na snagu ovog pravilnika biće okončan u skladu sa odredbama tog pravilnika.
U slučaju da nije podnet zahtev za davanje saglasnosti na osnovu gazdovanja šumama, ali je premer šuma u potpunosti okončan u skladu sa Pravilnikom o sadržini osnova i programa gazdovanja šumama, godišnjeg izvođačkog plana i privremenog godišnjeg plana gazdovanja privatnim šumama ("Službeni glasnik RS", br. 122/03 i 145/14 - dr. pravilnik) u postupku davanja saglasnosti na osnovu gazdovanja šumama ne primenjuju se odredbe čl. 18-20. ovog pravilnika.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaju da važe odredbe čl. 28-50, čl. 55-67. i čl. 72-76. Pravilnika o sadržini osnova i programa gazdovanja šumama, godišnjeg izvođačkog plana i privremenog godišnjeg plana gazdovanja privatnim šumama ("Službeni glasnik RS", br. 122/03 i 145/14 - dr. pravilnik).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".