PROGRAMPODRŠKE ZA SPROVOĐENJE POLJOPRIVREDNE POLITIKE I POLITIKE RURALNOG RAZVOJA GRADA BEOGRADA ZA 2024. GODINU("Sl. list grada Beograda", br. 40/2024) |
I OPŠTE INFORMACIJE I TABELARNI PRIKAZ PLANIRANIH MERA
Geografske i administrativne karakteristike: Beograd je glavni i najveći grad Republike Srbije i prostire se na ukupnoj površini od 323.496 hektara. Region Beograda čine teritorijalne jedinice, i to: naseljena mesta (157), mesne zajednice (276), katastarske opštine (174), ulice, trgovi i platoi (14.126) i kućni brojevi (292.742). Teritorija grada Beograda je podeljena na 17 gradskih opština, koje imaju svoje lokalne organe vlasti. Prema Statutu Grada Beograda iz 2008. godine, Grad Beograd se sastoji od 17 gradskih opština: 1) Barajevo, 2) Voždovac, 3) Vračar, 4) Grocka, 5) Zvezdara, 6) Zemun, 7) Lazarevac, 8) Mladenovac, 9) Novi Beograd, 10) Obrenovac, 11) Palilula, 12) Rakovica, 13) Savski venac, 14) Sopot, 15) Stari grad, 16) Surčin i 17) Čukarica. Beograd se prostire na 323.496 hektara površine, pri čemu se uže gradsko područje prostire na 35.996 hektara. Ukupan broj stanovnika u gradu Beogradu, prema popisu iz 2022. godine (izvor: Statistički godišnjak Beograda za 2022. godinu), iznosi 1.681.405. Prosečna gustina naseljenosti u Beogradu je 521,7 stanovnik po km². Broj domaćinstava u Beogradu je 694.818.
Prirodni uslovi i životna sredina: Zaštita životne sredine i poboljšanje ekoloških aspekata života u velikom gradu zahteva temeljan planski rad i značajne investicije usmerene na otklanjanje niza slabosti koje su generisane u prošlosti. Region Beograda treba da u tekućoj deceniji poveća prostor zaštićenih područja. Urgentni ekološki problemi Beograda čine pitanja: smanjenja potrošnje fosilnih goriva i povećanje iskorišćavanja obnovljivih i kontinualnih izvora energije; intenziviranja korišćenja obnovljivih izvora energije i povećanje energetske efikasnosti; smanjenja emisije materija produkata sagorevanja u vazduhu; smanjenja buke; prerade otpadnih voda; sakupljanja i reciklaže otpada; reciklaže i zbrinjavanja industrijskog i opasnog otpada. Beograd se sastoji iz dve prirodne geološke celine. Prva je prostor Panonske nizije, a druga brežuljkasti tereni Šumadije. Usled urbanističkog razvoja, tokom proteklih vremena, stanje zemljišta je dobilo tipove koji su nastali uticajem ekonomske i urbane aktivnosti ljudi. Sa tog aspekta Beograd ima sledeće tipove zemljišta: urbano-građevinsko; suburbano-građevinsko i mešovito zemljište; industrijsko zemljište; komunalno zemljište; poljoprivredno zemljište; šumsko zemljište; vodno i nisko zemljište i degradirano zemljište. Na području Beograda zabeležena je tendencija uvećanja sezonskih i godišnjih temperatura vazduha. Intenzitet povećanja temperature u Srbiji najveći je u zoni Beograda. U toku proteklog stoleća temperatura u gradu je neprekidno rasla. Srednja temperatura prve decenije XX veka bila je 11,3 °C, dok je temperatura poslednje decenije 12,5 °C. U poslednjih dvadeset godina uočljiv je pozitivan trend godišnje temperature vazduha u Beogradu. Ukoliko se ovakav trend nastavi, postojeća i buduća vegetacija na području Beograda razvijaće se u uslovima povišene temperature i smanjene količine padavina u odnosu na dosadašnje prilike. Ovakav trend promena ukazuje i na pojačanje letnjih temperaturnih ekstrema na samom području grada, što dodatno otežava uslove za razvoj vegetacije. Ovim klimatskim promenama moraju se prilagoditi i planirani radovi na pošumljavanju, u prvom redu kroz izbor odgovarajućih biljnih vrsta. Na području Beograda šumske kulture se prostiru na preko 62 hiljade hektara. Do degradacije zemljišta dolazi usled prirodnih i antropogenih uticaja, pre svega eolske erozije, klizišta, opadanja poroznosti zemljišta. Na području Beograda se pod različitim vrstama i stepenima klizišta nalazi prostor od oko 377 km2. Zemljište na području Beograda je izloženo značajnom procesu degradacije usled ispuštanja zagađujućih materija. Bitan činilac stanja životne sredine Beograda predstavlja kvantitet i kvalitet zelenih površina. U zelenu infrastrukturu grada ulaze: šume, parkovi, drvoredi, skverovi, zeleni koridori, posebni zeleni kompleksi i neuređene šume. Ukupna površina pod šumama je 62.038 ha. U beogradskom regionu postoji raznovrsna flora i fauna, gde je posebna egzotična oaza dva ratna ostrva, opkoljena vodenom površinom ušća Save u Dunav, nadomak najužeg centra Beograda. Ukupno su zabeležene oko 192 vrste ptica, od kojih se na samom ostrvu gnezdi oko 40. Gotovo 97% svih zabeleženih vrsta svrstane su u različite kategorije ugroženosti, većina je trajno zaštićena zakonom, a neke su stalni članovi crvene knjige ne samo Srbije već i Evrope, pa i sveta. Kanal Veliki Galijaš je prirodno mrestilište riba.
Stanje i trendovi u ruralnom području
Demografske karakteristike i trendovi: Prosečna gustina naseljenosti u Beogradu je 521,7 stanovnik po km². Broj stanovnika je u Beogradu tokom proteklih pedeset pet godina porastao sa 942.190, koliko je prema popisu bilo stanovnika 1961. godine, na 1.681.405 u 2022. g od i n i. Depopulacija i nepovoljna starosna struktura su najznačajnije demografske karakteristike ruralnih područja grada Beograda, nastalih kao posledica intenzivnih procesa industrijalizacije i urbanizacije centralnog gradskog područja i pojedinih gradskih opština u posleratnom periodu. Pored navedenog perioda industrijalizacije posle Drugog svetskog rata, počev od pedesetih godina, praćen je i intenzivnom deagrarizacijom ruralnih područja, migracijama stanovništva pretežno na relaciji periferija - centar grada, ali i sa pratećim trendom dinamičnih eksternih migracija. Ukupan broj domaćinstava u Beogradu iznosi 694.818. Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, najveći broj domaćinstava nalazi se u opštini Novi Beograd i iznosi 83.919, a najmanji broj u opštini Sopot i iznosi 7.224, koje su istovremeno i najnaseljenija, odnosno najmanje naseljena opština grada. Prosečan broj stanovnika po domaćinstvu na teritoriji grada Beograda je 2,4, pri čemu prosečno domaćinstvo na opštinama Vračar, Savski venac i Stari grad čine dva člana. Od ukupnog broja stanovnika Beograda 794.413, odnosno 47,1% je muško, a 886.992, odnosno 52,62% je žensko.
Broj stanovnika i gustina naseljenosti u gradskim opštinama (izvor - Statistički godišnjak za 2020. godinu, Republički zavod za statistiku 2023)
|
Površina (ha) |
Broj stanovnika (popis iz 2022) |
Gustina naseljenosti (broj stanovnika na km2) |
Grad Beograd |
323.496 |
1.685.563 |
521 |
Barajevo |
21.310 |
26.604 |
124 |
Voždovac |
14.852 |
175.075 |
1.178 |
Vračar |
287 |
55.768 |
19.431 |
Grocka |
29.955 |
83.435 |
278 |
Zvezdara |
3.149 |
171.923 |
5.460 |
Zemun |
14.974 |
179.368 |
1.197 |
Lazarevac |
38.351 |
55.513 |
144 |
Mladenovac |
33.900 |
49.020 |
145 |
Novi Beograd |
4.071 |
209.812 |
5.153 |
Obrenovac |
41.014 |
69.376 |
169 |
Palilula |
45.059 |
182.672 |
405 |
Rakovica |
3.011 |
104.921 |
3.484 |
Savski venac |
1.406 |
36.431 |
2.591 |
Sopot |
27.071 |
19.246 |
71 |
Stari grad |
540 |
44.712 |
8.280 |
Surčin |
28.847 |
45.595 |
158 |
Čukarica |
15.699 |
176.092 |
1.121 |
Diverzifikacija ruralne ekonomije: Period od 2010. do 2014. godine obeležilo je produbljivanje negativnih tendencija na tržištu rada koje su se ispoljile pod neposrednim uticajem globalne ekonomske krize. To je samo dodatno potvrdilo empirijsku pretpostavku o "ranjivosti" tržišta rada srpske ekonomije koja se nalazi u tranziciji duže od dve decenije. Tokom perioda od 2010. do 2014. godine, prosečna godišnja stopa rasta formalne zaposlenosti na nacionalnom nivou je bila negativna i iznosila je -1,5%, dok je u Beogradskom regionu izmeren prosečan pad broja formalno zaposlenih od 1,9%. U Beogradskom regionu je čak došlo do rasta formalne zaposlenosti kod pravnih lica, što pokazuje pozitivna prosečna godišnja stopa rasta od 0,2%, dok, s druge strane, negativna stopa rasta od 10,8% ukazuje na drastičan pad broja privatnih preduzetnika i zaposlenih kod njih u ovom regionu. U procesu diverzifikacije poljoprivrednih gazdinstava dodatni prihodi koji bi mogli da se ostvare u domaćinstvu su prihodi od ruralnog turizma. Savremeni način života, pogotovo za stanovnike iz velikih gradova i urbanih sredina stvara preduslov za razvoj ruralnog turizma. Potencijal za ulaganje u razvoj turizma je kategorizacija smeštajne ponude u seoskom domaćinstvu i ugostiteljska ponuda sa pratećim sadržajima (etno-restorani, etno-sela i etno-kompleksi). Za razvoj turističke ponude veoma su značajni prirodni resursi, zaštićena područja Avale i Kosmaja, mineralne i termalne vode banje Selters i Koraćička u Mladenovcu, banja Ovča, jezera Duboki potok, Očaga, šume Bojčinska, Lipovačka, Guberevačke šume, obala Save sa Nautičkim selom, Biser, raznoliko kulturno-istorijsko nasleđe, arheološko nalazište "Belo brdo" u Vinči, Kosmajski manastiri, Manastir Fenek, stare čaršije, crkve brvnare u Barajevu i Lazarevcu, Matića kuća u Barajevu, spomen kosturnica u Lazarevcu i dr. Kopovi Kolubare i TENT Obrenovac su izuzetni potencijali za razvoj ponude industrijskog turizma. Upoznavanje sa starim zanatima, obuka za pripremu tradicionalnih obroka i zimnice, kao i boravak dece u obrazovnim farmama značajno bi dodatno zaposlili lokalno stanovništvo i uvećalo prihode. Tokom perioda 2010-2014. godine, kako je prethodno napomenuto, uočava se neprekidan blagi pad zaposlenosti sve do 2015. godine, kada se uočava značajan nagli skok zaposlenosti. Trend neznatnog smanjenja zaposlenosti je nastavljen u 2016. godini u odnosu na 2015. godinu, gde je zaposlenost pala za 0,1%. Međutim, u 2017. godini se uočava rast zaposlenosti u odnosu na 2016. godinu za 3,5%, a rast zaposlenosti se nastavlja i u 2018. godini, gde je broj zaposlenih lica u odnosu na 2017. godinu porastao za 26.443 zaposlenih. U 2019. godini, primetno je povećanje zaposlenosti u odnosu na 2018. godinu, i to za 24.123 zaposlena lica, a nezaposlenost je smanjena u odnosu na 2018. godinu za 10.157 lica. U 2020. godini uočava se veoma blagi rast zaposlenosti, sa 742.122 zaposlena u 2019. godini, na 759.044 u 2020. godini. U 2021. godini, broj zaposlenih je bio 785.183, a u 2022. godini, prema Statističkom godišnjaku Republike Srbije, u Beogradskom regionu je bilo 810.343 zaposlenih, što je ogroman skok zaposlenosti. Od tog broja zaposleni u pravnim licima, lica koja samostalno obavljaju delatnost, preduzetnici i zaposleni čine najveći deo broja zaposlenih od 808.318, dok je broj registrovanih poljoprivrednika 2.025.
Formalna zaposlenost u Beogradskom regionu prema poslovnim subjektima za period 2010-2022 (Izvor: Statistički godišnjak Beograda za 2018. i 2020, 2021. i 2022. godinu)
|
Ukupno |
Pravna lica |
Preduzetnici |
2010 |
596.801 |
469.006 |
127.795 |
2011 |
576.904 |
461.203 |
115.702 |
2012 |
566.806 |
468.706 |
98.101 |
2013 |
562.992 |
472.172 |
90.820 |
2014 |
559.231 |
469.961 |
89.270 |
2015 |
670.296 |
597.193 |
69.976 |
2016 |
669.845 |
593.146 |
73.581 |
2017 |
691.555 |
609.082 |
79.459 |
2018 |
717.998 |
629.921 |
85.349 |
2019 |
742.122 |
649.860 |
89.774 |
2020 |
759.044 |
665.318 |
91.406 |
2021 |
785.183 |
688.779 |
94.238 |
2022 |
810.343 |
713.522 |
94.796 |
Ruralna infrastruktura: Odredbama Zakona o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije, ruralne oblasti su sve teritorije naseljenih mesta osim gradova koji predstavljaju ekonomski, administrativni, geografski i kulturni centar šireg područja i imaju više od 100.000 stanovnika. Prema definiciji OECD ruralne opštine/ gradovi imaju gustinu stanovništva ispod 150 stanovnika po km2. Grad Beograd se sastoji od 17 gradskih opština među kojima su i opštine sa manje od 150 stanovnika. Štampano iz platforme za programe podrške stanovnika po km² i to Sopot i Barajevo. Gradske opštine Mladenovac i Lazarevac imaju neznatni broj stanovnika više od maksimalnog broja stanovnika po km² koji je definicijom odredio OECD. Takođe, većinu rubnih opština koje su pre izmene Statuta Grada Beograda imale status prigradskih opština, karakterišu odlike područja koja nisu urbana. Ruralna područja visoko su zavisna od poljoprivrede, zatim prehrambene industrije, rudarstva i energetike u pojedinim opštinama kao što su Obrenovac i Lazarevac. Učešće uslužnih delatnosti, i posebno kvartarnog sektora u strukturi ruralne ekonomije značajno je manje izraženo. Teritoriju grada Beograda, utvrđenu zakonom, čine naseljena mesta, odnosno područja katastarskih opština koje ulaze u sastav grada. U okviru zakonom utvrđene teritorije grada, obrazovane su gradske opštine čije područje čine naseljena mesta, odnosno područja 174 katastarske opštine koje ulaze u njen sastav. Gradske opštine grada Beograda su: Barajevo, Voždovac, Vračar, Grocka, Zvezdara, Zemun, Lazarevac, Mladenovac, Novi Beograd, Obrenovac, Palilula, Rakovica, Savski venac, Sopot, Stari grad, Surčin i Čukarica. Sa preko 140 naselja, od kojih neka imaju značaj evropske metropole (Beograd), neke subregionalnog centra u Srbiji (Obrenovac, Lazarevac, Mladenovac), nekoliko manjih urbanih centara, pa sve do velikog broja seoskih i poluurbanih naselja, grad Beograd kao metropolu i deo regiona odlikuje velika raznolikost. S obzirom na to da u Beogradu postoje opštine u kojima je izražena poljoprivredna proizvodnja, tri opštine su se izdvojile primenom OECD klasifikacija ruralnosti (OECD definicija ruralnosti: ruralna naselja su ona sa g us t i nom nas elj eno s t i ispod 15 0 stanovnika/km²). Po toj klasifikaciji, opštine Barajevo, Sopot i Surčin u Beogradu podvedene su pod ruralne oblasti. 96,4 % domaćinstava ima televizor, mobilni telefon ima 97,7 stanovništva, pristup internetu od kuće 89,7% domaćinstava. Personalni računar ima 85,4% domaćinstava. Ukupna dužina razvodne mreže za snabdevanje električnom energijom je 25.804 km. Ukupna dužina razvodne mreže javnog osvetljenja je 5.083 km. Ukupna dužina gasovodne razvodne mreže je 1.540 km. Ukupna dužina vodovodne mreže je 7.122 km, a ukupna dužina mreže javne kanalizacije je 2.190 km. Ukupni broj pijaca je 63, koje se prostiru na 440.448 m2. Stočnih pijaca ima 6, i prostiru se na površini od 66.309 m2. Javnih bazena i kupališta ima 37.
Pokazatelji razvoja poljoprivrede
Poljoprivredno zemljište: Prema podacima Statističkog godišnjaka Republike Srbije 2023, u 2022. god i ni, na teritoriji grada Beograda nalazi se ukupno 151. 326 hektara korišćenog poljoprivrednog zemljišta, što čini 47% ukupne teritorije grada Beograda. Od ukupne površine korišćenog poljoprivrednog zemljišta obradivo poljoprivredno zemljište - oranice i bašte obuhvataju 120.924 hektara ili 80%, a voćnjaci, vinogradi, rasadnici i ostali stalni zasadi obuhvataju 17.824 hektara ili 12%. Livade i pašnjaci obuhvataju 11.049 hektara ili 7%. Strukturu obradivih površina na teritoriji Beograda čine: oranice i bašte sa 80%, voćnjaci i vinogradi sa 12 % i livade i pašnjaci sa 7% ukupnih obradivih površina. Beogradski region se sastoji od 17 opština, one se međusobno razlikuju po površini poljoprivrednog zemljišta koju zauzimaju, ali i po strukturi. Prema podacima popisa poljoprivrede iz 2012. godine, najveću površinu korišćenog poljoprivrednog zemljišta ima opština Obrenovac, sa 22.940 hektara. U Beogradu postoje opštine koje su geografski locirane u centru grada kao što su Vračar, Stari grad i Savski venac i kao takve ne m aj u poljoprivredne površine. Najviše obradivih poljoprivrednih površina ima u Obrenovcu, a zatim na Paliluli, u Mladenovcu i Lazarevcu. Oranice i bašte su najviše zastupljene u opštini Palilula, dok se u Grockoj stanovništvo najviše bavi uzgajanjem raznih vrsta voća. Pašnjaci, kao vrsta neobradivog zemljišta pogodnog za razvoj stočarstva dominiraju u opštini Čukarica. Republika Srbija je u 2022. godini raspolagala sa 3.488.752 hektara korišćenog poljoprivrednog zemljišta, pri čemu se 4,34% nalazilo u Beogradskom regionu. U Beogradskom regionu je u 2022. godini zasejano 120.924 hektara obradive poljoprivredne površine. Žita se seju na najvećem delu površine (81.168 ha ili 67%), zatim sledi krmno bilje (20.915 ha ili 17,2%), industrijsko bilje (12.880 ha ili 10,6%), povrće, bostan i jagode (3.478 ha ili 2,87%), šećerna repa (972 ha ili 0,80%), krompir (642 ha ili 0,53%), mahunarke (291 ha ili 0,24%), cveće (51 ha ili 0,04%), ostali usevi na oranicama i baštama (111 ha ili 0,091%), i ugari (415 ha ili 0,34%). Prema Anketi o strukturi poljoprivrednih gazdinstava iz 2018. godine, u Beogradu postoji 30.033 poljoprivrednih gazdinstava. Pojedinačnih podataka za gradske opštine nemamo. Prema popisu poljoprivrede iz 2012. godine, najveći broj gazdinstava se broji u Obrenovcu, Mladenovcu, Lazarevcu i Grockoj. Dominiraju gazdinstva sa malim brojem članova, odnosno jednim do dva lica. Područje grada Beograda pripada dvema prirodnim celinama: Panonskoj niziji na severu i brežuljkastim terenima Šumadije na jugu. U geološko-geomorfološkom smislu, na području grada Beograda prisutne su sledeće osnovne kategorije terena: niskoravničarski tereni fluvijalnog genetskog tipa (aluvijalne zaravni Save, Dunava, Tamiša i Kolubare, i donjih delova njihovih pritoka, aluvijalno-barski tereni, rečno-terasne zaravni i aluvijalno-proluvijalni tereni); eolske i eolsko-akvatične zaravni Srema; tereni neogenog pobrđa; brdsko-planinski tereni i geotehnički tereni, tj. tereni formirani antropogenom delatnošću. Prema intenzitetu obrade mogu se izdvojiti intenzivno i ekstenzivno obrađivane poljoprivredne površine, među kojima se dalje uočavaju posebne specifičnosti u zavisnosti od tipa predela kome pripadaju (lesna zaravan, aluvijalna zaravan, pobrđe i brdsko-planinsko područje). Od značajnih problema koji se odnose na ugrožavanje kvaliteta poljoprivrednog zemljišta mogu se navesti sledeći: prenamena poljoprivrednog zemljišta (najčešće nekontrolisana) u građevinsko industrijsko zemljište; starost i ugroženost nasipa za zaštitu od poplava; nedovoljno razvijeni sistemi za odvodnjavanje i navodnjavanje; neadekvatna primena pesticida i veštačkih đubriva, kao i korišćenje vode neodgovarajućeg kvaliteta za navodnjavanje. Najplodnija zemljišta nalaze se severno od Save i Dunava, u Panonskoj ravnici i u okolini Obrenovca. Preko 50% ukupnog poljoprivrednog zemljišta nalazi se u opštinama: Obrenovac, Palilula, Mladenovac i Lazarevac, dok poljoprivredne proizvodnje nema u opštinama Stari grad, Savski venac i Vračar. Površine poljoprivrednog zemljišta na teritoriji grada Beograda prema katastarskim klasama i kulturama su vrlo heterogene, od čega zavise i proizvodne osobine ovog zemljišta. Najveće učešće prema kategorijama korišćenja poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini imaju njive (78,34%) koje su istovremeno i najpogodnije za davanje u zakup. Ukupna navodnjavana površina je 6.109 ha ili 4.5% od ukupno korišćene površine. Od tog broja 61,1% se navodnjava površinski, 14,7% orošavanjem i 24,2% kap po kap. Na području svih opština koje pripadaju Beogradu navodnjavanje se primenjuje na individualnim poljoprivrednim gazdinstvima za većinu malih sistema za navodnjavanje (uglavnom metodom kapanja i orošavanja) u zatvorenom prostoru (plastenici i staklenici), odakle stiže najveća količina povrća na gradske pijace. Površina zemljišta obuhvaćena sistemom za odvodnjavanje u regionu Beograda je 115.350 ha, pri čemu se oko 65.000 ha odnosi na zemljište koje se koristi za poljoprivrednu proizvodnju. Od ukupne površine obuhvaćene sistemom za odvodnjavanje oko 29% ukupne površine i 43% korišćenog poljoprivrednog zemljišta je stvarno odvodnjavano. Odvodnjavanje zemljišta se može vršiti kanalima za odvodnjavanje ili ispumpavanjem. Ukupna površina teritorije beogradskog regiona je pokrivena kanalima za odvodnjavanje u dužini od 1.060 km u 2013. godini, što je više u odnosu na prethodne dve godine kada su se kanali protezali na 878 km. Na teritoriji grada Beograda je u 2013. godini postojalo 27 crpnih stanica koje su služile za odvodnjavanje. Određeni broj stanica je reverzibilnog karaktera i može se koristiti i za navodnjavanje u sušnim periodima. Hidromelioracioni sistemi na teritoriji Beograda se nalaze u okviru pet melioracionih područja. Prema Operativnom planu za odbranu od poplava Srbije za 2013. godinu, ukupna dužina kanalske mreže na pomenutim područjima iznosi 1.836,4 km. Recipijenti područja, pod nazivom: Beograd Dunav 1, Beograd Dunav 2, Beograd Sava 1, Beograd Sava 2 su Dunav, Tamiš i Sava. Sistemi melioracionog područja Beograd Morava za recipijente, osim Save, imaju i reku Kolubaru, Topčidersku reku, Beljanicu, Turiju, Peštan, Lukavicu.
Višegodišnji zasadi: Za Beograd, voćarsko-vinogradarska proizvodnja predstavlja značajan sektor poljoprivredne proizvodnje, kao i značajan izvor sirovine za prerađivačku industriju. U svim opštinama grada Beograda, sa izuzetkom opština Savski venac, Vračar i Stari grad, u kojima ne postoje uslovi za ovu proizvodnju, zastupljena je voćarska proizvodnja. Povoljniji su uslovi u opštinama južno od Save i Dunava, gde ova proizvodnja ima veći intenzitet. U proizvodnji je zastupljeno jabučasto, jezgrasto, koštičavo, jagodičasto voće, kao i grožđe. Prema Statističkom godišnjaku Republike Srbije 2023, ukupna površina pod voćem u 2022. godini je 17.033 ha. Šljiva je najzastupljenije koštičavo voće sa rodnom površinom od 3.354 ha, a sledi višnja sa površinom od 1.233 ha. Jabuka je najzastupljenija u okviru grupe jabučastog voća sa rodnom površinom od 2.614 ha. Prema Statističkom godišnjaku Beograda 2022, značajna je i proizvodnja jagodastog voća, odnosno jagoda, malina i kupina na ukupnoj površini od 1.682 ha. Proizvodnja grožđa se obavlja na oko 716 ha. Ostalo bobičasto voće se gaji na površini od 71 ha. Od ostalog jabučastog voća, kruška se gaji na površini od 408 ha, a dunja na 215 ha. Od ostalog koštičavog voća, višnja se gaji na 1.233 ha, trešnja na 1.538 ha, kajsija na 2.611 ha, breskva na 1.692 ha, nektarina na 763 ha. Od jezgrastog voća, orasi se gaje na 229 ha, a lešnici na 778 ha. Od jagodastog voća, malina se gaji na 573 ha, a kupina na 96 ha. Jagoda se gaji na 1.013 ha. Ostali stalni zasadi pod ostalim voćem se nalaze na površini od 32 ha.
Stočni fond: Stočarska proizvodnja na teritoriji grada Beograda ima veliki značaj, koji se ogleda pre svega kroz proizvodnju stočarskih proizvoda koji služe za ishranu stanovništva (mleko, jaja, med i vuna). Prema podacima Statističkog godišnjaka Beograda 2022, u 2022. godini na teritoriji grada Beograda je bilo 41.464 grla goveda, 115.143 svinje, 61.827 ovaca, 620.963 komada živine, 6.870 koza, i 78.580 košnica. Proizvodnja kravljeg mleka u 2022. godini je 90.773.000 litara, proizvodnja jaja je u 2022. godini 68.815.000 komada, proizvodnja meda je 1.242 t, a vune je 107 t. Stočarstvo je značajno i kao sirovinska osnova za prehrambenu industriju. Razvoj stočarstva je od značaja i za razvoj pratećih industrija - proizvodnje stočne hrane, industrije mašina i opreme za poljoprivrednu proizvodnju i sl. Zavisno od prirodnih uslova, strukture korišćenih poljoprivrednih površina, ekonomske situacije i strukture stanovništva, koje utiču na razvoj stočarstva, u pojedinim opštinama su u manjoj ili većoj meri razvijene pojedine linije stočarske proizvodnje. Govedarstvo je najviše zastupljeno u opštini Palilula, a za njom sledi Obrenovac i Mladenovac. Svinjarstvom se najviše bave stanovnici opštine Obrenovac i Palilula, dok se ovce najviše gaje u Lazarevcu. Gajenje živine je isplativo za stanovnike prigradskih opština, što se može videti na osnovu njihove brojnosti. Pčelarstvo predstavlja malu, ali izuzetno atraktivnu poljoprivrednu delatnost, koja poslednjih godina počinje da se tržišno usmerava u pravcu prihvatanja uslova i standarda EU. Različite vrste meda koje potiču sa geografskog područja Srbije su visokog kvaliteta i u ukupnom ekonomskom obimu poljoprivredne proizvodnje pčelarska proizvodnja učestvuje sa 0,5 %. Prema Statističkom godišnjaku Beograda 2022, u 2022. godini na teritoriji grada Beograda ima ukupno oko 78.580 košnica. Najveći deo društvenog proizvoda poljoprivrede i ribarstva grada Beograda se ostvaruje iz privatne svojine, koja ima sve veći značaj za formiranje društvenog proizvoda poljoprivrede. Akvakultura se obavlja u pastrmskim i šaranskim ribnjacima. Pastrmski ribnjaci su locirani u brdsko planinskim krajevima, a šaranski u ravničarskim. Potencijal povećanja proizvodnje pastrmki je ograničen resursima čistih vodenih tokova, dok je potencijal za razvoj šaranskog ribarstva takoreći neograničen. U 2012. godini je proizvedeno 7,66 hiljada tona ribe u objektima za akvakulturu. U tom periodu je uvezeno 32.757 tona, dok je izvezeno 562 tone proizvoda ribarstva. U strukturi stočnog krmnog bilja u periodu od 2013. godine do 2022. godine dominira proizvodnja kukuruza za silažu, sledi proizvodnja lucerke i deteline. U 2022. godini, proizvodnja kukuruza za silažu je bila 58.941 t, proizvodnja lucerke je bila 58.486 t, proizvodnja deteline 11.526 t.
Mehanizacija, oprema i objekti: Poljoprivredni proizvođači shvataju da nizak nivo opremljenosti gazdinstava mehanizacijom predstavlja ograničavajući faktor razvoja poljoprivrede. Broj traktora je indikator koji ukazuje na razvijenost poljoprivredne proizvodnje, pre svega zemljoradnje u beogradskim opštinama. Prema Anketi o strukturi poljoprivrednih gazdinstava iz 2018. godine, na teritoriji grada Beograda ima ukupno 25.261 vlastitih dvoosovinskih traktora, i 6.557 jednoosovinskih traktora, kombajna 2.953, a prema Popisu poljoprivrede iz 2012. godine, broj priključnih mašina je 74.812. Ukupan broj objekata za smeštaj stoke je 59.146, objekata za smeštaj poljoprivrednih proizvoda na gazdinstvu: koševa za kukuruz je 17.765, ambara je 8.217 i silosa je 193, objekata za smeštaj poljoprivrednih mašina i opreme na gazdinstvu je 13.920, sušara je 231, objekata za silažu na gazdinstvima je 636, hladnjača 192, staklenika 146 i plastenika 4.994. Prema raspoloživim podacima Privredne komore Beograda, mlinska industrija Beograda ima dovoljno kapaciteta za smeštaj i preradu pšenice - silose i podna skladišta ukupnog kapaciteta od 200.000 t na godišnjem nivou. Mlinski kapaciteti na nivou Beograda iznose oko 160.000 t. Od značajnijih poljoprivrednih preduzeća na teritoriji grada Beograda koja se, između ostalog, bave proizvodnjom i preradom ratarskih proizvoda ili su njihovi veliki potrošači treba izdvojiti sledeća: Kompanija "Al Dahra" (ranije PK B Korporacija); Beogradska pekarska industrija; "Klas" a. d; "Žitoprodukt"; "Štark"; Institut za kukuruz Zemun polje; Institut za stočarstvo Zemun i drugi. Ova poljoprivredna preduzeća i zadruge raspolažu velikim obradivim površinama, mehanizacijom, stručnim kadrom i smeštajnim kapacitetima koji omogućuju adekvatnu organizaciju proizvodnje i postizanje značajnih prinosa u ratarskoj proizvodnji.
Prostor za skladištenje stajnjaka uslovljen je tipom stajnjaka, njegovom namenom i količinom. Dnevna količina stajnjaka koji krava proizvede zavisi od načina držanja, kao i ishrane. Za razliku od čvrstog stajnjaka, skladištenje tečnog stajnjaka je nešto zahtevnije jer iziskuje jamu izgrađenu od nepropusnog materijala, transport od štale do jame sistemom kanala, nagiba, upotrebom pumpi i cisterni, kao i drugom pratećom opremom. Čvrsti i tečni stajnjak se koristi za đubrenje njiva, odnosno poboljšanja strukture zemljišta. Prednost tečnog stajnjaka u odnosu na čvrsti je i u njegovoj upotrebi za proizvodnju biogasa, što iziskuje dodatne građevine i prateću opremu.
Radna snaga: Broj poljoprivrednih gazdinstava prema popisu poljoprivrede iz 2012. godine je 33.244, a prema podacima Ankete o strukturi poljoprivrednih gazdinstava iz 2018. godine, taj broj je 30.033. Menadžeri (nosioci) poljoprivrednih gazdinstava su 4.477 žene, a 28.767 muškarci. Kvalifikacija menadžera (nosilaca poljoprivrednog gazdinstva) odnosno donosilaca odluka na poljoprivrednim gazdinstvima je takva da radno iskustvo iz poljoprivredne prakse ima 18.337. Nepovoljna je starosna struktura na gazdinstvima. Među opštinama koje imaju karakteristike ruralnih područja, najveće učešće starijih od 50 godina imaju gazdinstva u opštinama Sopot i Grocka, a najmlađa populacija registrovana je na gazdinstvima u opštinama Lazarevac, Mladenovac i Obrenovac. Prema anketi poljoprivrede iz 2018. godine, specijalizovanih gazdinstava za ratarstvo je 6.759, specijalizovanih gazdinstava za povrtarstvo, cvećarstvo i ostale hortikulture je 998, specijalizovanih gazdinstava sa stalnim zasadima (vinova loza i voće) 5.157, specijalizovanih gazdinstava za uzgoj stoke na ispaši (goveda, ovce, koze) je 1.022, specijalizovanih gazdinstava za uzgoj svinja i živine je 1.575. Članovi gazdinstva i stalno zaposleni na gazdinstvu po tipu vlasništva: 71.665 ukupno, od toga 97,7% na porodičnim gazdinstvima, a 1.682 na gazdinstvima pravnih lica i preduzetnika.
Struktura poljoprivrednih gazdinstava: Prema Anketi o strukturi poljoprivrednih gazdinstava iz 2018. godine, u Beogradu je zabeleženo 30.033 poljoprivrednih gazdinstava, a prema podacima uprave za trezor na teritoriji grada Beograda ima 26.700 registrovanih aktivnih poljoprivrednih gazdinstava. Pojedinačne podatke o broju gazdinstava po gradskim opštinama iz Ankete nemamo. Popisom poljoprivrede 2012. godine u Beogradu je zabeleženo postojanje 33.244 poljoprivrednih gazdinstava, od čega: u Obrenovcu 5.536, Mladenovcu 5.221, Lazarevcu 4.831, Grockoj 4.043, Sopotu 2.708, Barajevu 2.668, Surčinu 2.131, Paliluli 1.705, Voždovcu 1.675, Čukarici 1.326, Zemunu 889, Zvezdari 224, Rakovici 202 i Novom Beogradu 85, dok pojedine gradske opštine poput Vračara, Savskog venca i Starog grada nemaju poljoprivrednih gazdinstava na svojoj teritoriji. Od ukupnog broja registrovanih poljoprivrednih gazdinstava porodično poljoprivredno gazdinstvo čini 99,5%, a pravna lica i preduzetnici 0,5%. U tabeli koja sledi dat je prikaz gazdinstava u Beogradu prema broju članova i stalno zaposlenih. Posmatrajući dobijene podatke može se primetiti da dominiraju gazdinstva sa malim brojem članova, odnosno 1 do 2 lica. Najviše takvih gazdinstava ima u Obrenovcu, Mladenovcu i Lazarevcu. Slede poljoprivredna gazdinstva koja imaju nešto više članova, od 3 do 4 lica. Najviše takvih je u Mladenovcu, a zatim u Obrenovcu, Lazarevcu i Grockoj. Najviše gazdinstava koja broje 7 i više lica ima u Mladenovcu, a slede ih gazdinstva u Paliluli, Obrenovcu i Lazarevcu.
Gazdinstva prema broju članova i stalno zaposlenih na gazdinstvu (Popis poljoprivrede 2012)
Opština |
Ukupno |
1-2 člana |
3-4 člana |
5-6 članova |
7 i više članova |
Barajevo |
2.688 |
1.947 |
655 |
53 |
3 |
Voždovac |
1.675 |
1.278 |
373 |
21 |
3 |
Vračar |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Grocka |
4.043 |
2.702 |
1.162 |
170 |
9 |
Zvezdara |
224 |
182 |
37 |
4 |
1 |
Zemun |
889 |
652 |
213 |
17 |
7 |
Lazarevac |
4.831 |
3.257 |
1.367 |
196 |
11 |
Mladenovac |
5.221 |
3.195 |
1.724 |
280 |
22 |
Novi Beograd |
85 |
58 |
24 |
3 |
0 |
Obrenovac |
5.536 |
3.699 |
1.614 |
212 |
11 |
Palilula |
1.705 |
1.243 |
381 |
62 |
19 |
Rakovica |
202 |
170 |
25 |
4 |
3 |
Savski venac |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Sopot |
2.708 |
1.966 |
662 |
75 |
5 |
Stari grad |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Surčin |
2.131 |
1.709 |
377 |
36 |
9 |
Čukarica |
1.326 |
1.065 |
230 |
28 |
2 |
Proizvodnja poljoprivrednih proizvoda: Grad Beograd kao razvijen industrijski i trgovački centar, bez obzira što ima relativno velike površine plodnog poljoprivrednog zemljišta i povoljne prirodne uslove za bavljenje poljoprivredom, ima veoma mali procenat stanovništva koje se bavi isključivo poljoprivrednom proizvodnjom. U skladu s tim, kao i pod uticajem opštih političkih i ekonomskih uslova, deo ukupnog društvenog proizvoda koji se ostvaruje iz delatnosti poljoprivrede veoma je mali. Ratarska proizvodnja po svom obimu, strukturi i složenosti predstavlja jedan od najznačajnijih sektora poljoprivredne proizvodnje na nivou grada Beograda koja takođe predstavlja i jedan od najvažnijih faktora prehrambene stabilnosti i sigurnosti Grada. Na teritoriji grada postoje odgovarajući uslovi za organizovanje ratarske proizvodnje pogotovu u opštinama koje se nalaze severno od Save i Dunava, gde su parcele znatno veće u odnosu na parcele opština koje se nalaze južno od ovih reka, gde je teren više brežuljkast i pogodniji za voćarsku proizvodnju. Međutim, celokupnu ratarsku proizvodnju karakteriše nedostatak sredstava za finansiranje tekuće proizvodnje i sve veće smanjenje raspoloživih obradivih površina usled nekontrolisane promene namene poljoprivrednog zemljišta. Prema podacima Statističkog godišnjaka Beograda 2022, u 2022. godini u Beogradskom regionu je ukupno 120.924 ha pod oranicama i baštama. U 2022. godini na teritoriji grada Beograda ratarska proizvodnja se odvijala na 117.840 ha. Od ratarskih kultura dominiraju površine pod žitaricama sa 81.168 ha, zatim površine pod stočnim krmnim biljem sa 20.915 ha, a najmanje oraničnih površina se nalazi pod mahunarkama, svega 291 ha. Od žitarica najviše je površina pod kukuruzom 36.414 ha i pšenicom 32.174 ha. Od povrtnog bilja u 2022. godini paprika zauzima 402 ha, paradajz 862 ha, jagode na 1.013 ha. Od industrijskog bilja u 2022. godini, najveće površine su pod sojom 8.978 ha, uljanom repicom 984 ha i suncokretom 2.637 ha. Trenutno na teritoriji Beograda mali broj proizvođača (individualnih gazdinstava i preduzeća) ima sertifikovanu organsku proizvodnju, i to uglavnom u oblasti ratarstva, povrtarstva, voćarstva, kao i prerade voća. Imajući u vidu visok rast inostrane tražnje za organskim proizvodima, blizinu, veličinu i potencijal tržišta Beograda, više cene ovih proizvoda u odnosu na proizvode hemijski tretirane, kao i veoma povoljne ekološke uslove za organsku proizvodnju u pojedinim opštinama grada (pre svega Sopot i Barajevo), jedan od načina razvijanja konkurentnosti celokupnog poljoprivrednog sektora Beograda jeste veća orijentacija proizvođača na organsku proizvodnju. Prema podacima publikacije "Statistički godišnjak Beograda 2022", proizvodnja kravljeg mleka u 2022. godini je 90.773.000 litara, proizvodnja jaja je u 2022. godini bila 68.815, proizvodnja meda je 1.242 t, a vune 107 t. Isti izvor navodi da na teritoriji grada Beograda u 2022. godini ima 78.580 košnica. Najveći deo društvenog proizvoda poljoprivrede i ribarstva grada Beograda se ostvaruje iz privatne svojine, koja ima sve veći značaj za formiranje društvenog proizvoda poljoprivrede. Akvakultura se obavlja u pastrmskim i šaranskim ribnjacima. Pastrmski ribnjaci su locirani u brdsko-planinskim krajevima, a šaranski u ravničarskim. Potencijal povećanja proizvodnje pastrmki je ograničen resursima čistih vodenih tokova, dok je potencijal za razvoj šaranskog ribarstva takoreći neograničen. U 2012. godini je proizvedeno 7,66 hiljada tona ribe u objektima za akvakulturu. U tom periodu je uvezeno 32.757 tona, dok je izvezeno 562 tone proizvoda ribarstva.
Zemljoradničke zadruge i udruženja poljoprivrednika: Prema podacima sa sajta Zadružnog saveza Srbije, na teritoriji grada Beograda registrovana je samo jedna zemljoradnička zadruga i jedan zadružni savez. Zadruge se sreću sa sledećim problemima: nerešeno pitanje vlasničkih odnosa nad imovinom u zadrugama (nerešeni vlasnički odnosi predstavljaju veliku prepreku za uspešnije poslovanje zadruga), nepoštovanje zadružnih principa i zadružnih vrednosti u radu zadruga (poslovanje zadruga po zadružnim principima je obaveza propisana od strane Međunarodnog zadružnog saveza i Zakona o zadrugama); nepostojanje zadružne revizije (Zadružna revizija je propisana zakonom i odnosi se na kontrolu primene zadružnih principa u poslovanju zadruge, kao i kontrolu poslovanja zadruge uopšte. Ta zakonska odredba se ne poštuje, a uz to i ne postoje licencirani zadružni revizori); otežan pristup zadruga tržištu kapitala (bankarski krediti za finansiranje poljoprivredne proizvodnje i investicije u poljoprivredi su krajnje nepovoljni); nedovoljna obuhvaćenost zadruga merama agrarne politike Srbije (zadruge su mali korisnici sredstava agrarnog budžeta); finansijska iscrpljenost i nelikvidnost zadruga (hronična nestašica sopstvenih obrtnih sredstava za nabavku repromaterijala i zasnivanje polj. proizvodnje); smanjenje obima prometa roba i usluga u zadrugama (značajan promet poljoprivrednih proizvoda preko 30%, pre svega voća i povrća i žive stoke obavlja se preko nakupaca u tzv. sivoj zoni i predstavlja krajnje nelojalnu konkurenciju zadrugama u poslovima koji su njihova osnovna delatnost). Takođe, prisutna je dalja devastacija zadružne imovine kroz primenu osporenih odredbi Zakona o stečaju. Novim zakonom o zadrugama koji je stupio na snagu 7. januara 2016. godine, država i Grad stimulišu formiranje zadruga, omogućena je lakša registracija zadruga i omogućeno je bolje poslovanje zadruga. Podatak o broju Udruženja poljoprivrednika na teritoriji grada Beograda nemamo.
Transfer znanja i informacija: Transfer znanja u oblasti poljoprivrede sprovodi se kroz sistem neformalnog obrazovanja svih nivoa (od srednjeg obrazovanja do doktorskih studija), putem različitih vrsta obuka organizovanih od strane obrazovnih i istraživačkih ustanova i organizacija, Poljoprivredne savetodavne stručne službe (u daljem tekstu: PSSS-a), projektnih jedinica, medija itd. Savetodavni sistem u poljoprivredi obuhvata 36 PSSS čiji rad je pod monitoringom Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (u daljem tekstu: MPŠV) i Enološka stanica čiji rad je pod monitoringom Pokrajinskog sekretarijata za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo. Za transfer znanja i pružanje podrške poljoprivrednim proizvođačima na teritoriji grada Beograda zadužena je Poljoprivredna savetodavna i stručna služba Mladenovac, d. o. o. sa 6 zaposlenih poljoprivrednih inženjera. Teritorijalno, PSSS Mladenovac pokriva teritorije opština: Mladenovac, Sopot, Lazarevac, Barajevo, Voždovac, Čukarica i Rakovica. Institut za primenu nauke u poljoprivredi (IPN) Beograd takođe obavlja veliki broj delatnosti u cilju podizanja nivoa znanja poljoprivrednih savetodavaca i poljoprivrednih proizvođača i primene naučnih dostignuća u poljoprivrednoj proizvodnji i razvoju sela. IPN prati aktivnosti i vrši koordinaciju rada Poljoprivredne savetodavne stručne službe Srbije. Organizovani transfer znanja preko PSSS i IPN stiže do relativno malog broja korisnika. Korisnici često informacije prihvataju sa rezervom i retko se usuđuju da investiraju sopstvena sredstva u sticanje novih znanja i veština. Mogućnosti koje pružaju privatno-javna partnerstva u domenu kreiranja i transferu znanja i tehnologija, kao i većeg uključivanja drugih aktera (zadruga, privatnih konsultantskih privrednih subjekata i agencija, nevladinog sektora i drugih) nisu dovoljno iskorišćene. Poslednjih nekoliko godina, Sekretarijat za poljoprivredu Grada Beograda, za poljoprivrednike sa teritorije grada, organizuje stručne obuke iz oblasti pčelarstva i organske proizvodnje, a u 2022. i 2023. godine je pored pomenutih obuka, organizovana i realizovana i obuka iz oblasti voćarstva. Sekretarijat za poljoprivredu ima u planu da i narednih godina organizuje i realizuje stručne obuke iz različitih oblasti poljoprivrede, kao vid pomoći poljoprivrednim proizvođačima, koji će stečena znanja implementirati u svoj proces poljoprivredne proizvodnje.
TABELARNI PRIKAZ PLANIRANIH MERA I FINANSIJSKIH SREDSTAVA
Tabela 1. Mere direktnih plaćanja
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku (%)(npr. 30%, 50%, 80%) |
Maksimalni iznos u podrške po korisniku |
Prenete obaveze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
UKUPNO |
|
|
|
|
||
Tabela 2. Mere kreditne podrške
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere(apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku (%)(npr. 30%, 50%, 80%) |
Maksimalni iznos u podrške po korisniku |
Prenete obaveze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
UKUPNO |
|
|
|
|
||
Tabela 3. Mere ruralnog razvoja
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%) |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
1. |
Investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava |
101 |
511.000.000,00 |
80 |
1.550.000,00 |
0,00 |
|
UKUPNO |
|
511.000.000,00 |
|
||
Tabela 4. Posebni podsticaji
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%) |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
1. |
Podsticaji za promotivne aktivnosti u poljoprivredi i ruralnom razvoju |
402 |
4.000.000,00 |
0,00 |
100 |
0,00 |
0,00 |
|
UKUPNO |
|
4.000.000,00 |
|
|
||
Tabela 5. Mere koje nisu predviđene u okviru mera direktnih plaćanja, mera kreditne podrške, meraruralnog razvoja i posebnih podsticaja
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%) |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
UKUPNO |
|
|
|
|
||
Tabela 6. Tabelarni prikaz planiranih finansijskih sredstava
Budžet |
Vrednost u RSD |
Ukupan iznos sredstava iz budžeta AP/JLS planiranih za realizaciju Programa podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja (bez prenetih obaveza) |
515.000.000,00 |
Planirana sredstva za direktna plaćanja |
0,00 |
Planirana sredstva za kreditnu podršku |
0,00 |
Planirana sredstva za podsticaje merama ruralnog razvoja |
511.000.000,00 |
Planirana sredstva za posebne podsticaje |
4.000.000,00 |
Planirana sredstva za mere koje nisu predviđene u okviru mera direktnih plaćanja, kreditne podrške i u okviru mera ruralnog razvoja |
0,00 |
Prenete obaveze |
0,00 |
Ciljna grupa i značaj promene koja se očekuje za korisnike: Ciljna grupa su fizička lica - registrovani poljoprivredni proizvođači sa teritorije grada Beograda koji imaju formirane zasade voća, ali ne raspolažu protivgradnom mrežom i sistemom za navodnjavanje, ili makazama za orezivanje voća, usisivačima za ubiranje jezgrastog voća, priključnim mašinama i traktorima, registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave biljnom proizvodnjom u zatvorenom ili na otvorenom prostoru, registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave proizvodnjom meda i proizvoda od meda, registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave stočarstvom, u cilju povećanja proizvodnje mleka i mesa, bolje snabdevenosti tržišta grada Beograda mesom, mlekom i mlečnim proizvodima, unapređenje genetskog potencijala, ukrupnjavanje stada kao i povećanje broja grla specijalizovanih rasa goveda, koza i ovaca, modernizacija opreme koja se koristi u stočarskoj proizvodnji, kao i registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave ratarskom proizvodnjom, a koji ispunjavaju uslove za nabavku tifona, novih traktora i priključnih mašina, u cilju jačanja konkurentnosti poljoprivrednih gazdinstava i modernizacije zastarele poljoprivredne mehanizacije. Nakon realizovanja mera očekuje se značajno povećanje prinosa kako kvantitativno, tako i kvalitativno, koji će korisniku omogućiti uvećan i redovan izvor prihoda, omogućiće širenje postojećih kapaciteta, modernizaciju proizvodnje, konkurentnost, jačanje ruralne ekonomije.
Informisanje korisnika o mogućnostima koje pruža Program podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja: Informisanje korisnika o mogućnostima koje pruža Program podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja će se vršiti prezentacijom programa elektronskim i štampanim sredstvima javnog informisanja kao i putem interneta, odnosno na zvaničnom sajtu Grada Beograda i društvenim mrežama, kao i održavanjem tribinama za poljoprivredne proizvođače koje će se održati u prostorijama gradskih opština koje imaju na svom području značajnu poljoprivrednu proizvodnju i poljoprivredna gazdinstva koja čine ciljnu grupu za realizaciju mera, na kojima će predstavnici Sekretarijata za poljoprivredu poljoprivrednim proizvođačima dati sve potrebne i relevantne informacije u vezi sa javnim pozivima za dodelu podsticajnih sredstava koje raspisuje Sekretarijat za poljoprivredu. Predstavnici Sekretarijata za poljoprivredu će poljoprivrednike uredno izvestiti i o datumima održavanja sajmova poljoprivrede na kojima Grad Beograd uzima učešće, kao i o načinima učestvovanja poljoprivrednika u svojstvu izlagača na pomenutim sajmovima. Takođe, redovno će biti obaveštavane poljoprivredne stručne službe i predstavnici opštinskih uprava o pripremi i realizaciji Programa podrške u cilju informisanja poljoprivrednika.
Monitoring i evaluacija: Nadzor realizacije Programa podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja će vršiti predstavnici Sekretarijata za poljoprivredu i članovi više Komisija za utvrđivanje ispunjenosti uslova i dodelu podsticajnih sredstava. Nadzor i evaluacija će se vršiti neposrednim uvidom u realizaciju mera iz Programa podrške na terenu. Monitoring je predviđen tekstom Javnih poziva za dodelu podsticajnih sredstava kao i ugovorom koji zaključuje zamenik načelnika Gradske uprave, sekretar Sekretarijata za poljoprivredu sa korisnicima podsticajnih sredstava i odnosi se na međusobna prava i obaveze, kojim je, između ostalog, definisana i mogućnost vršenja kontrole bez prethodne najave u periodu koji se odnosi na vreme u kojem korisnik ne sme da otuđi predmet investicije. Takođe, predmet nadzora je i funkcionalnost predmetne investicije. Evaluacija je takođe predviđena tekstom Javnih poziva za dodelu podsticajnih sredstava, kao i pomenutim ugovorom i odnosi se na obavezu korisnika sredstava da na zahtev davaoca sredstava dostavi Sekretarijatu za poljoprivredu podatke o vrsti kulture i sorte koje će se gajiti, ostvaren prinos i prihod koji se ostvaruje po jedinici površine, kao i obim plasmana ostvarene proizvodnje na tržištu.
2.1. Naziv i šifra mere: 101 Investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava
2.1.1. Obrazloženje: Tehničko-tehnološka opremljenost poljoprivrednog sektora zahteva značajnije investicije u modernizaciju proizvodnje poljoprivrednih gazdinstava registrovanih na teritoriji grada Beograda, kao i opremu, tehnologiju i jačanje proizvodnog lanca. Najveći deo planiranih budžetskih sredstava je upravo namenjen rastu konkurentnosti i jačanju ruralne ekonomije. Relativno male površine kojima raspolažu gazdinstva uslovljavaju intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju koja obezbeđuje visok prihod po jedinici površine. Gazdinstva koja se bave proizvodnjom ratarskih useva, povrća, voća, pčelarskih i drugih proizvoda, gazdinstva koja se bave stočarstvom, proizvodnjom mesa, proizvodnjom mleka i proizvoda od mleka na gazdinstvu, karakteriše specijalizovana proizvodnja, a ključni problemi ovog sektora su nedostatak sredstava za zasnivanje intenzivne proizvodnje u zaštićenim uslovima, nedostatak sredstava za kupovinu pčelarske opreme koja će olakšati proizvodnju meda i drugih pčelinjih proizvoda, nedostatak sredstava za obnovu zastarele poljoprivredne mehanizacije i kupovinu nove, nedostatak sredstava za nabavku kvalitetnih grla stoke, opreme za stočarsku proizvodnju, nabavku opreme za obavljanje voćarske proizvodnje, nabavka opreme za obavljanje povrtarske proizvodnje u zatvorenom prostoru, i nabavka opreme za navodnjavanje u svim proizvodnim oblastima biljne proizvodnje. Proizvodnja meda i pčelinjih proizvoda ne zahteva veliku površinu poljoprivrednog zemljišta, ali zahteva i visok nivo znanja, pa je ovde neophodna edukacija. Mera investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava podržava mala i srednja poljoprivredna gazdinstva čiji su nosioci fizička lica, u cilju unapređenja procesa proizvodnje, produktivnosti, konkurentnosti, kao i tehnološkog osposobljavanja gazdinstava u skladu sa EU standardima, a sve radi postizanja veće ekonomske efikasnosti, veće orijentisanosti ka tržištu i dugoročne održivosti.
2.1.2. Ciljevi mere: Mera investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava podržava mala i srednja poljoprivredna gazdinstva čiji su nosioci fizička lica, u cilju unapređenja procesa proizvodnje, produktivnosti, konkurentnosti, kao i tehnološkog osposobljavanja gazdinstava u skladu sa EU standardima, a sve radi postizanja veće ekonomske efikasnosti, veće orijentisanosti ka tržištu i dugoročne održivosti. Sektor Mleko i sektor Meso. Zavisno od prirodnih uslova, strukture korišćenja poljoprivrednih površina, ekonomske situacije i strukture stanovništva, i ostalih faktora koji utiču na razvoj stočarstva, u pojedinim opštinama su u manjoj ili većoj meri razvijene pojedine grane stočarske proizvodnje. Stočarska proizvodnja na teritoriji grada Beograda ima veliki značaj koji se ogleda pre svega kroz proizvodnju, prodaju na domaćem tržištu i izvoz stočarskih proizvoda koji služe za ishranu stanovništva (meso, mleko, jaja, med i vuna). Stočarstvo je značajan izvor sirovina za prehrambenu industriju. Razvoj stočarstva je veoma bitan i za razvoj pratećih industrija - proizvodnje stočne hrane, industrije mašina, opreme za poljoprivrednu proizvodnju i sl. Ključni problem ovog sektora ogleda se u konstantnom smanjenju broja grla stoke, kao i smanjenju količine proizvedenog i otkupljenog mleka i mesa, kao i zastarelost poljoprivredne mehanizacije koja se koristi u stočarstvu. Sektor Voće, grožđe, povrće (uključujući pečurke) i cveće. Iako ova gazdinstva karakteriše specijalizovana proizvodnja, ključni problem ovog sektora je usitnjenost poseda, nedovoljna edukacija i nedovoljna primena savremene opreme i tehnologije proizvodnje, kao i zastarelost mehanizacije. Prosečna površina poljoprivrednog zemljišta kojim raspolaže poljoprivredno gazdinstvo na teritoriji grada Beograda iznosi oko 4,7 ha. Visoki troškovi proizvodnje i nemogućnost uticaja na cene poljoprivrednih proizvoda, dovode do niskog nivoa profita, a samim tim i do nemogućnosti investiranja u nove kapacitete. Nizak stepen obrazovanja i stručne osposobljenosti stvara poteškoće kada je reč o pravilnoj upotrebi savremene opreme i korišćenju inputa, primeni savremenih metoda u proizvodnji povrća i voća u zaštićenim uslovima, kao i načina navodnjavanja. Na teritoriji grada relativno mali broj gazdinstava se bavi proizvodnjom cveća i to pre svega u zaštićenom prostoru. To su uglavnom usko specijalizovana gazdinstva koja su dobro organizovana i sarađuju međusobno po pitanju zajedničke nabavke inputa proizvodnje i plasmana proizvoda. Sektor Pčelarstvo - Pčelarstvo predstavlja izuzetno atraktivnu poljoprivrednu delatnost, koja poslednjih godina počinje da se tržišno usmerava u pravcu prihvatanja uslova i standarda Evropske unije. Med sa geografskog područja Srbije se ističe kvalitetom i tražen je na tržištu zemalja Evropske unije. Pčelarstvo može biti dopunska delatnost na poljoprivrednom gazdinstvu, jer ne zahteva veliku površinu. Takođe, uz značajna ulaganja može biti profitabilna osnovna delatnost. Prosečan prinos meda po košnici u prethodnim godinama u uslovima obilnih padavina se znatno smanjio. Gazdinstvo sa 100 košnica može da obezbedi egzistenciju za višečlanu porodicu. Problem je nestandardan kvalitet meda i nepostojanje velikih kupaca kao i nizak nivo znanja u vezi sa novim tehnologijama proizvodnje i prerade meda i proizvoda od meda. Sektor - Ostali usevi (žitarice, industrijsko, aromatično i začinsko bilje, i dr). Ratarska proizvodnja, kao bazična poljoprivredna proizvodnja, predstavlja izuzetno značajnu oblast poljoprivredne proizvodnje. Ona obuhvata, pored gajenja biljaka koje se koriste za ishranu ljudi, i gajenje biljaka od kojih se proizvodi stočna hrana, ali i gajenje biljaka za industrijsku preradu. Najveći problemi ovog sektora su usitnjenost parcela, i zastarelost mehanizacije kojom se ova proizvodnja obavlja, i male površine pod ratarskim kulturama koje se navodnjavaju. Cilj je modernizacija mehanizacije, povećanje površina ratarskih kultura koje se navodnjavaju i podizanje tehničkih uslova za proizvodnju na viši nivo, i jačanje proizvodnog lanca.
2.1.3. Veza mere sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu: Veza mere sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu: Komplementarnost mera koje realizuje Sekretarijat za poljoprivredu Gradske uprave Grada Beograda sa merama definisanim Nacionalnim programom ruralnog razvoja Republike Srbije je u sledećim sektorima: 1. Sektor mleko; 2. Sektor meso; 3. Sektor voće, grožđe, povrće (uključujući pečurke) i cveće; 4. Sektor ostalih useva (žitarica, industrijskog, aromatičnog, začinskog bilja, i dr.); 5. Sektor pčelarstva. Moguće dvostruko finansiranje se sprečava potpisivanjem izjave od strane korisnika podsticajnih sredstava, čime korisnik garantuje pod punom moralnom, materijalnom i krivičnom odgovornošću da ne koristi bespovratna podsticajna sredstva od strane drugih budžetskih korisnika za istu namenu. Sekretarijat za poljoprivredu Gradske uprave Grada Beograda nema mogućnost provere dvostrukog finansiranja istih zahteva korisnika.
2.1.4. Krajnji korisnici: Krajnji korisnici su fizička lica - nosioci registrovanih komercijalnih poljoprivrednih gazdinstava koja su u aktivnom statusu sa teritorije grada Beograda, kojima se ceo posed, ili njegov deo nalazi na teritoriji grada Beograda.
2.1.5. Ekonomska održivost: Podnosilac zahteva za dodelu podsticajnih sredstava nije u obavezi da dokaže ekonomsku održivost ulaganja kroz određenu formu biznis plana ili projekta.
2.1.6. Opšti kriterijumi za korisnike: da podnosilac prijave ima prebivalište na teritoriji grada Beograda; da je podnosilac zahteva fizičko lice - nosilac registrovanog porodičnog poljoprivrednog gazdinstva koje je u aktivnom statusu na teritoriji grada Beograda; da se katastarske parcele gazdinstva na kojima se postavlja oprema / drže grla stoke / obavlja polj op ri vred na proizvodnja nalaze na teritoriji grada Beograda; da nosilac zahteva ne koristi bespovratna podsticajna sredstva od strane drugih budžetskih korisnika za istu namenu; da podnosilac prijave i dobavljač ne predstavljaju povezana lica; da se nabavka grla, sve opreme, priključnih mašina i traktora izvrši nakon objavljivanja javnih poziva; da ima u vlasništvu, ili zakupu najmanje 0,50 hektara obradivog poljoprivrednog zemljišta na teritoriji grada Beograda; da je katastarska parcela na kojoj se postavlja oprema u vlasništvu podnosioca prijave ili člana poljoprivrednog gazdinstva, ili u zakupu od strane podnosioca prijave najmanje do 31. decembra 2029. godine; da katastarska parcela na kojoj se postavlja oprema ima adekvatan dovod vode; da se više katastarskih parcela na kojima će biti postavljena oprema nalaze jedna pored druge i čine neprekidnu celinu; da se na katastarskoj parceli na kojoj se postavlja voćarska oprema nalazi formiran zasad voća - važi za nabavku opreme za voćarstvo i povrtarstvo; da nema neizmirenih dospelih poreskih obaveza po osnovu izvornih lokalnih javnih prihoda na teritoriji grada Beograda za 2023. godinu.
2.1.7. Specifični kriterijumi: U sektoru mleka, podnosioci prijava treba da ispune sledeće specifične uslove: 1) u slučaju nabavke grla stoke, sva grla stoke moraju biti iste rase; 2) u slučaju nabavke opreme za stočarstvo, priključnih mašina ili traktora, poljoprivredno gazdinstvo u svom vlasništvu mora da ima od 1 do 29 mlečnih krava na kraju investicije; U sektoru mesa, podnosioci prijava treba da ispune sledeće specifične kriterijume: 1) u slučaju nabavke grla stoke, sva grla stoke moraju biti iste rase; 2) u slučaju nabavke opreme za stočarstvo, ili priključnih mašina ili traktora, poljoprivredno gazdinstvo u svom vlasništvu mora da ima do 29 grla goveda, i/ili 199 grla ovaca i/ili koza, i/ili 29 krmača, i/ ili 199 tovnih svinja, i/ili 999 ćuraka, i/ili 299 gusaka, i/ili 4.999 brojlera na kraju investicije; U sektoru voće podnosioci prijava treba da ispune sledeće specifične kriterijume: 1) u slučaju nabavka voćarske opreme, ili priključnih mašina ili traktora, vrednost investicije ne sme biti veća od 49.999 evra (odnosno u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan objavljivanja Javnih poziva); 2) u slučaju nabavke usisivača za ubiranje jezgrastih plodova, podnosilac prijave mora da ima najmanje 0,10 hektara zasada jezgrastog voća na teritoriji grada Beograda; 3) u slučaju nabavke električnih makaza za orezivanje voća, podnosilac prijave mora da ima najmanje 0,10 hektara zasada voća na teritoriji grada Beograda; U sektoru vinogradarstva podnosioci prijava treba da ispune sledeće specifične kriterijume: 1) u slučaju nabavke opreme, priključnih mašina ili traktora, poljoprivredna gazdinstva moraju biti upisana u Vinogradarskom registru u skladu sa zakonom o vinu ("Službeni glasnik RS" br. 41/09 i 93/12) sa najviše 1,99 hektara vinograda na kraju investicije; U sektoru povrća podnosioci prijava treba da ispune sledeće specifične kriterijume: 1) u slučaju nabavke nove opreme za povrtarsku proizvodnju, ili priključnih mašina ili traktora, vrednost investicije ne sme biti veća od 49.999 evra (odnosno u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan objavljivanja Javnog poziva). 2) u slučaju nabavke tifona sa kišniim krilima za navodnjavanje povrtarskih kultura na otvorenom ili bez njih, podnosilac prijave mora da ima najmanje 0,5 hektara zemljišta pod povrtarskim kulturama na otvorenom na teritoriji grada Beograda; U sektoru žitarica i industrijskih useva podnosioci prijava treba da ispune sledeće specifične kriterijume: 1) za nabavku priključnih mašina i traktora, podnosioci prijava treba da ispune sledeće kriterijume: 1) da imaju do 49 hektara zemljišta pod žitaricama i industrijskim usevima; 2) da imaju do 1,99 hektara zemljišta pod hmeljom; 3) za nabavku tifona sa ili bez kišnih krila, da imaju najmanje 1 hektar pod ratarskim kulturama ili industrijskim biljem na teritoriji grada Beograda; U sektoru pčelarstva, podnosioci prijave treba da ispune sledeći kriterijum: 1) da na registrovanom pčelinjaku ima najmanje 5 košnica.
2.1.8. Lista investicija u okviru mere:
Šifra investicije |
Naziv investicije |
101.1.1 |
Nabavka kvalitetnih priplodnih grla mlečnih rasa: goveda, ovaca i koza |
101.1.3 |
Oprema za mužu, hlađenje i čuvanje mleka na farmi, uključujući sve elemente, materijale i instalacije |
101.1.4 |
Mašine i oprema za rukovanje i transport čvrstog, polutečnog i tečnog stajnjaka (transporteri za stajnjak; uređaji za mešanje polutečnog i tečnog stajnjaka; pumpe za pražnjenje rezervoara; separatori za polutečni i tečni stajnjak; mašine za punjenje tečnog stajnjaka; specijalizovane prikolice za transport čvrstog stajnjaka, uključujući i prateću opremu za polutečni i tečni stajnjak) |
101.1.5 |
Mašine i oprema za pripremu stočne hrane, za hranjenje i napajanje životinja (mlinovi i blenderi/mešalice za pripremu stočne hrane; oprema i dozatori za koncentrovanu stočnu hranu; ekstraktori; transporteri; miks prikolice i dozatori za kabastu stočnu hranu; hranilice; pojilice; baleri; omotači bala i kombajni za stočnu hranu; kosilice; prevrtači sena) |
101.1.9 |
Mašine za primarnu obradu zemljišta |
101.1.10 |
Mašine za dopunsku obradu zemljišta |
101.1.11 |
Mašine za đubrenje zemljišta |
101.1.12 |
Mašine za setvu |
101.1.13 |
Mašine za zaštitu bilja |
101.1.14 |
Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva |
101.1.15 |
Mašine za transport |
101.1.17 |
Mašine i oprema za navodnjavanje useva |
101.2.1 |
Nabavku kvalitetnih priplodnih grla goveda, ovaca, koza i svinja koje se koriste za proizvodnju mesa |
101.2.3 |
Mašine i oprema za rukovanje i transport čvrstog, polutečnog i tečnog stajnjaka (transporteri za stajnjak; uređaji za mešanje polutečnog i tečnog stajnjaka; pumpe za pražnjenje rezervoara; separatori za polutečni i tečni stajnjak; mašine za punjenje tečnog stajnjaka; specijalizovana oprema za transport čvrstog stajnjaka, polutečnog i tečnog stajnjaka, rezervoari za tečni stajnjak, specijalizovane prikolice za transport čvrstog/polutečnog/ tečnog stajnjaka, sa odgovarajućom opremom), uključujući i prateću opremu za polutečni i tečni stajnjak) |
101.2.5 |
Mašine i oprema za skladištenje i pripremu stočne hrane, za hranjenje i pojenje životinja (mlinovi i blenderi/mešalice za pripremu stočne hrane; oprema i dozatori za koncentrovanu stočnu hranu; ekstraktori; transporteri; miks prikolice i dozatori za kabastu stočnu hranu; hranilice; pojilice; baleri; omotači bala i kombajni za stočnu hranu; prevrtači sena, itd.) |
101.2.10 |
Mašine za primarnu obradu zemljišta |
101.2.11 |
Mašine za dopunsku obradu zemljišta |
101.2.12 |
Mašine za đubrenje zemljišta |
101.2.13 |
Mašine za setvu |
101.2.14 |
Mašine za zaštitu bilja |
101.2.15 |
Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva |
101.2.16 |
Mašine za transport |
101.2.18 |
Mašine i oprema za navodnjavanje useva |
101.4.2 |
Podizanje i opremanje plastenika za proizvodnju povrća, voća, cveća i rasadničku proizvodnju |
101.4.3 |
Podizanje, nabavka i opremanje sistema protivgradne zaštite u voćnjacima i višegodišnjim zasadima |
101.4.8 |
Nabavka opreme i uređaja za setvu, sadnju i mulčiranje (sa folijom) |
101.4.14 |
Nabavka opreme - linija za berbu, sortiranje i kalibriranje proizvoda |
101.4.16 |
Nabavka opreme za orezivanje, drobljenje, sečenje i uklanjanje ostataka nakon rezidbe voćnih vrsta |
101.4.18 |
Oprema/mehanizacija za zaštitu od mraza |
101.4.19 |
Mašine za primarnu obradu zemljišta |
101.4.20 |
Mašine za dopunsku obradu zemljišta |
101.4.21 |
Mašine za đubrenje zemljišta |
101.4.22 |
Mašine za setvu |
101.4.23 |
Mašine za sadnju |
101.4.24 |
Mašine za zaštitu bilja |
101.4.25 |
Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva |
101.4.26 |
Mašine za transport |
101.4.28 |
Mašine, uređaji i oprema za navodnjavanje useva |
101.5.1 |
Mašine za primarnu obradu zemljišta |
101.5.2 |
Mašine za dopunsku obradu zemljišta |
101.5.3 |
Mašine za đubrenje zemljišta |
101.5.4 |
Mašine za setvu |
101.5.5 |
Mašine za sadnju |
101.5.6 |
Mašine za zaštitu bilja |
101.5.7 |
Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva |
101.5.8 |
Mašine za transport |
101.5.10 |
Mašine i oprema za navodnjavanje useva |
101.6.2 |
Nabavka opreme za pčelarstvo |
2.1.9. Kriterijumi selekcije:
Redni broj |
Tip kriterijuma za izbor |
Da/Ne |
Bodovi |
1. |
Broj članova registrovanog poljoprivrednog gazdinstva - 1- 2 člana |
da |
1 |
2. |
Broj članova registrovanog poljoprivrednog gazdinstva - 3- 4 člana |
da |
2 |
3. |
Broj članova registrovanog poljoprivrednog gazdinstva - 5 i više članova |
da |
3 |
4. |
Godine starosti nosioca poljoprivrednog gazdinstva - 18- 40 godina |
da |
4 |
5. |
Godine starosti nosioca poljoprivrednog gazdinstva - 41 i više godina |
da |
2 |
6. |
Žena nosilac poljoprivrednog gazdinstva |
da |
1 |
7. |
Nosilac poljoprivrednog gazdinstva se isključivo bavi poljoprivrednom proizvodnjom |
da |
3 |
8. |
Poljoprivredno gazdinstvo se bavi organskom proizvodnjom |
da |
3 |
2.1.10. Intenzitet pomoći: Intenzitet pomoći za sve investicije iznosi 80% ukupnih prihvatljivih troškova bez PDV-a, ali da ne prelazi maksimalni iznos podsticajnih sredstava koji će biti utvrđeni Javnim pozivima za dodelu podsticajnih sredstava. Minimalni iznosi podsticajnih sredstava zavise od iznosa dostavljenih predračuna, odnosno računa za nabavku predmeta Javnih poziva.
2.1.11. Indikatori/pokazatelji:
Redni broj |
Naziv pokazatelja |
1. |
Povećanje površina voćnjaka koje se navodnjavaju |
2. |
Povećanje površina voćnjaka zaštićenih protivgradnim mrežama |
3. |
Povećanje površina za proizvodnju povrća u zaštićenom prostoru |
4. |
Broj nabavljenih novih košnica i opreme za pčelarstvo |
5. |
Broj nabavljenih kvalitetnih grla stoke i opreme za stočarsku proizvodnju |
6. |
Broj nabavljenih novih traktora |
7. |
Broj nabavljenih novih priključnih mašina |
8. |
Broj korisnika podsticajnih sredstava |
9. |
Broj gazdinstava koja su modernizovala proizvodnju |
10. |
Povećanje površina pod povrćem na otvorenom koje se navodnjavaju |
11. |
Povećanje površina pod ratarskim usevima i industrijskim biljem koje se navodnjavaju |
2.1.12. Administrativna procedura: Meru će sprovesti organ lokalne samouprave, Sekretarijat za poljoprivredu Gradske uprave Grada Beograda. Investicije koje će se finansirati u okviru ove mere će biti određene u postupku Javnih poziva za podnošenje prijava za dodelu podsticajnih sredstava na teritoriji grada Beograda. Grad Beograd svake godine donosi Program podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja (u daljem tekstu: Program mera), na osnovu koga objavljuje javne pozive za podnošenje prijava za dodelu podsticajnih sredstava i sprovodi kampanju da bi se što veći broj potencijalnih korisnika podsticajnih sredstava informisao o istim. Sekretar Sekretarijata za poljoprivredu formira komisije za utvrđivanje ispunjenosti uslova i dodelu podsticajnih sredstava (u daljem tekstu: komisija) za svaki javni poziv. Dostavljene prijave koje su dostavili podnosioci prijava po javnim pozivima se proveravaju u smislu formalno-pravne ispravnosti od strane komisija, odnosno kompletnosti, administrativne usaglašenosti sa uslovima koji su definisani javnim pozivima. Prijave po javnim pozivima se podnose od strane podnosioca prijava na obrascima u skladu sa uslovima koji su propisani javnim pozivima. Administrativne provere se sprovode komisijski radi utvrđivanja da li je prijava potpuna, podneta na vreme i da li su uslovi za odobravanje prijava ispunjeni. Prijave koje budu dostavljene blagovremeno i u skladu sa uslovima propisanim javnim pozivima biće pregledane po redosledu pristizanja. Nakon obrade prijava od strane komisija, biće sačinjene preliminarne rang-liste (samo u slučaju nabavke opreme za voćarstvo, povrtarstvo ili ratarstvo, predstavnici Sekretarijata za poljoprivredu će pre sačinjavanja preliminarne rang-liste, izvršiti kontrolni pregled na terenu, tzv. nulti pregled) i na predlog komisija, sekretar Sekretarijata za poljoprivredu donosi preliminarne rang-liste na kojima su podnosioci prijava koji ispunjavaju uslove u skladu sa javnim pozivima. Preliminarne rang-liste će biti objavljene na zvaničnoj internet-stranici Grada Beograda, kao i na oglasnoj tabli Sekretarijata za poljoprivredu. Protiv preliminarnih rang-lista podnosioci prijava imaju pravo da ulože prigovor. Po isteku roka za prigovor na preliminarne rang-liste, sekretar Sekretarijata za poljoprivredu, na predlog komisija, donosi konačne rang-liste o dodeli podsticajnih sredstava za svaki javni poziv posebno. Nakon donošenja Konačne rang-liste od strane sekretara, iste se šalju gradonačelniku grada Beograda na saglasnost. Nakon dobijanja saglasnosti na konačne rang-liste o dodeli podsticajnih sredstava od strane gradonačelnika, iste se objavljuju na zvaničnoj internet-stranici Grada Beograda, kao i na oglasnoj tabli Sekretarijata za poljoprivredu. Podnosioci prijava nakon objavljivanja konačnih rang-lista imaju rok za nabavku predmeta javnih poziva koji je definisan za svaki javni poziv. Nakon nabavke i postavljanja opreme, podnosilac prijave je dužan da Sekretarijatu za poljoprivredu dostavi dokaze o izvršenoj nabavci opreme koji su definisani javnim pozivima. Nakon dostavljanja dokaza o izvršenoj nabavci opreme sekretar Sekretarijata za poljoprivredu zaključuje ugovor o isplati podsticajnih sredstava sa korisnicima podsticajnih sredstava, kojim se regulišu međusobna prava i obaveze. Sekretarijat za poljoprivredu zadržava pravo da od dana završetka roka za dostavljanje prijava za dodelu podsticajnih sredstava neposrednim uvidom na terenu izvrši proveru ispunjenosti uslova i obaveza o dodeli podsticajnih sredstava do isteka ugovorne obaveze.
2.2. Naziv i šifra mere: 402 Podsticaji za promotivne aktivnosti u poljoprivredi i ruralnom razvoju
2.2.1. Obrazloženje: Ova mera takođe utiče na jačanje ekonomske moći poljoprivrednih gazdinstava, jer dobijaju mogućnost da kroz sajmove, na kojima uzima učešće i Grad Beograd, potpuno besplatno predstave sebe i svoju proizvodnju na tržištu, što je veoma bitno i kod proizvođača koji tek započinju svoj posao. Ova mera se naslanja na Strategiju Grada Beograda do 2027. godine, gde je jedno poglavlje u okviru Privrede Grada Beograda, posvećeno poljoprivredi i njenom razvoju. Planirana su sredstva za učešće Grada Beograda na poljoprivrednim sajmovima, na kojima će poljoprivrednici sa teritorije grada Beograda moći potpuno besplatno da izlažu svoje proizvode i predstave se na tržištu. Na ovaj način Grad Beograd pomaže poljoprivrednicima, koji putem izlaganja svojih proizvoda na sajmovima dolaze do novih kupaca i novih tržišta za svoje proizvode.
2.2.2. Ciljevi mere: Jačanje ruralne ekonomije, održivi razvoj, smanjenje migracije seoskog stanovništva, kao i povećanje dostupnosti poljoprivrednih proizvoda tržištu, nalaženje novih kupaca i tržišta.
2.2.3. Veza mere sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu: Podsticaji za učešće na sajmovima poljoprivrede su u direktnoj vezi sa Nacionalnim programom ruralnog razvoja (NPRR), jer doprinose ostvarivanju boljih rezultata u funkcionisanju i jačanju ruralne ekonomije.
2.2.4. Krajnji korisnici: Svi poljoprivredni proizvođači koji imaju prebivalište, registrovano poljoprivredno gazdinstvo i zemljište u okviru gazdinstva na teritoriji grada Beograda.
2.2.5. Ekonomska održivost: Korisnici nisu u obavezi da dostave plan ekonomske održivosti.
2.2.6. Opšti kriterijumi za korisnike: Za učešće na sajmovima, korisnici moraju imati prebivalište, registrovano poljoprivredno gazdinstvo i zemljište u okviru gazdinstva na teritoriji grada Beograda.
2.2.7. Specifični kriterijumi: Za ovu meru nisu predviđeni specifični kriterijumi.
2.2.8. Lista investicija u okviru mere:
Šifra investicije |
Naziv investicije |
402.1 |
Informativne aktivnosti: sajmovi, izložbe, manifestacije, studijska putovanja |
2.2.9. Kriterijumi selekcije:
Redni broj |
Tip kriterijuma za izbor |
Da/ Ne |
Bodovi |
1. |
Kriterijumi selekcije se ne primenjuju pri realizaciji ove mere s obzirom da nije predviđeno rangiranje potencijalnih korisnika |
ne |
|
2.2.10. Intenzitet pomoći: Intenzitet pomoći za ove investicije iznosi 100% ukupnih troškova.
2.2.11. Indikatori/pokazatelji:
Redni broj |
Naziv pokazatelja |
1. |
Ukupan broj poljoprivrednih proizvođača koji su predstavili svoje proizvode na Sajmovima |
2. |
Broj poljoprivrednika koji prodaju svoje proizvode. |
3. |
Broj poljoprivrednika koji pronađu nove kupce. |
2.2.12. Administrativna procedura: Sekretarijat za poljoprivredu ima u planu da se i u 2024. godini predstavi na Međunarodnom sajmu voćarstva, vinogradarstva i povrtarstva - AGRO BELGRADE 2024, koji se održava na Beogradskom sajmu i na Međunarodnom poljoprivrednom sajmu koji će se održati u Novom Sadu. Na osnovu dobijenog mišljenja na modele ugovora od strane Gradskog pravobranilaštva Grada Beograda za navedene sajmove, a na osnovu ponuda za zakup prostora dobijenih od strane pomenutih sajmova, šalje se Predlog zaključka gradonačelniku grada Beograda o davanju saglasnosti zameniku načelnika Gradske uprave Grada Beograda, sekretaru Sekretarijatu za poljoprivredu da zaključi ugovore o zakupu prostora na sajmovima. Nakon dobijene saglasnosti, sekretar Sekretarijata za poljoprivredu sa ovlašćenim zastupnicima sajmova zaključuje ugovore o davanju sajamskog prostora u zakup kojim se regulišu međusobna prava i obaveze. Mera će biti sprovedena od strane organa lokalne samouprave, odnosno Sekretarijata za poljoprivredu, u skladu sa članom 12. stav 1. tačka 2. Zakona o javnim nabavkama ("Službeni glasnik RS", br. 91/19 i 92/23) i Pravilnikom o bližem uređivanju načina i procedure planiranja, sprovođenja postupka javne nabavke, praćenje izvršenja ugovora o javnoj nabavci i načina planiranja i sprovođenja nabavki na koje se zakon o javnim nabavkama ne primenjuje i nabavki društvenih i posebnih usluga ("Službeni list Grada Beograda", br. 88/20 i 45/22).
Tabela: Opšti podaci i pokazatelji
Naziv pokazatelja |
Vrednost, opis pokazatelja |
Izvor podatka i godina |
OPŠTI PODACI |
||
Administrativni i geografski položaj |
||
Autonomna pokrajina |
/ |
rzs* |
Region |
Beogradski region |
rzs* |
Oblast |
Beogradska oblast - Grad Beograd |
rzs* |
Grad ili opština |
grad |
rzs* |
Površina |
323.496 |
rzs* |
Broj naselja |
157 |
rzs* |
Broj katastarskih opština |
174 |
rzs* |
Broj područja sa otežanim uslovima rada u poljoprivredi(POURP) |
0 |
|
Demografski pokazatelji |
||
Broj stanovnika |
1.681.405 |
rzs** |
Broj domaćinstava |
694.818 |
rzs* |
Gustina naseljenosti (broj stanovnika/površina, km2) |
521.7 |
|
Promena broja stanovnika 2011:2002 (2011/2002*100 - 100) |
130 |
rzs** |
- u ruralnim područjima AP/JLS |
106.9 |
rzs** |
Stanovništvo mlađe od 15 godina (%) |
15 |
rzs** |
Stanovništvo starije od 65 godina (%) |
20 |
rzs** |
Prosečna starost |
42.7 |
rzs* |
Indeks starenja |
1.3 |
rzs* |
Bez školske spreme i sa nepotpunim osnovnim obrazovanjem (%) |
29.065 |
rzs* |
Osnovno obrazovanje (%) |
151.753 |
rzs* |
Srednje obrazovanje (%) |
727.281 |
rzs* |
Više i visoko obrazovanje (%) |
507.894 |
rzs* |
Poljoprivredno stanovništvo u ukupnom broju stanovnika(%) |
10 |
Procena |
Prirodni uslovi |
||
Reljef (ravničarski, brežuljkasti, brdski, planinski) |
Brdsko - ravničarski |
Interni |
Preovlađujući pedološki tipovi zemljišta i bonitetna klasa |
Gajnjača i aluvijalno zemljište, II i III klasa |
Interni |
Klima (umereno-kontinentalna, subplaninska...) |
Umereno kontinentalna |
Interni |
Prosečna količina padavina (mm) |
675,3 l/m2 |
Interni |
Srednja godišnja temperatura (°C) |
12 |
Interni |
Hidrografija (površinske i podzemne vode) |
5 tranzitnih reka preko 160 malih vodotoka, |
Interni |
Površina pod šumom (ha) |
62.038 |
rzs* |
Površina pod šumom u ukupnoj površini AP/JLS (%) |
19 |
rzs* |
Pošumljene površine u prethodnoj godini (ha) |
20 |
rzs* |
Posečena drvna masa (m3) |
83.938 |
rzs* |
POKAZATELJI RAZVOJA POLJOPRIVREDE |
||
Stanje resursa |
||
Ukupan broj poljoprivrednih gazdinstava: |
30.033 |
rzs*** |
Broj registrovanih poljoprivrednih gazdinstava (RPG): |
26.700 |
Uprava za trezor |
- porodična poljoprivredna gazdinstva (%) |
97,7 |
|
- pravna lica i preduzetnici (%) |
1,68 |
|
Korišćeno poljoprivredno zemljište - KPZ (ha) |
151.326 |
rzs*** |
Učešće KPZ u ukupnoj površini JLS (%) |
46.7 |
|
Oranice i bašte, voćnjaci, vinogradi, livade i pašnjaci, ostalo (18) (ha, %) |
150.911 |
rzs*** |
Žita, industrijsko bilje, povrće, krmno bilje, ostalo(19)(ha, %) |
120.924 |
rzs*** |
Prosečna veličina poseda (KPZ) po gazdinstvu (ha) |
4.6 |
rzs*** |
Obuhvaćenost poljoprivrednog zemljišta komasacijom (ha) |
0 |
Interni |
Obuhvaćenost zemljišta nekim vidom udruživanja (ha) |
0 |
Interni |
Broj poljoprivrednih gazdinstava koja navodnjavaju KPZ |
2004 |
rzs*** |
Odvodnjavana površina KPZ (ha) |
65.000 |
Interni |
Navodnjavana površina KPZ (ha) |
6.109 |
rzs*** |
Površina poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini na teritoriji AP(20) (ha) |
5.264,98 |
Interni |
Površina poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini koja se daje u zakup (ha): |
5.264,98 |
Interni |
- fizička lica (%) |
2.189,89 |
Interni |
- pravna lica (%) |
3.075,08 |
Interni |
Goveda, svinje, ovce i koze, živina, košnice pčela (broj) |
41.464; 115.143; 68.697; 620.963; 78.580 |
rzs*** |
Traktori, kombajni, priključne mašine (broj) |
31.818; 2.953; 74.812 |
rzs*** |
Poljoprivredni objekti (broj) |
99.241 |
rzs*** |
čč, sušare, staklenici i plastenici (broj) |
192; 231; 146; 4.994 |
rzs*** |
Upotreba mineralnog đubriva, stajnjaka i sredstava za zaštitu bilja (ha, broj PG) |
0 |
rzs*** |
Broj članova gazdinstva i stalno zaposlenih na gazdinstvu: |
71.665 |
rzs*** |
(na porodičnom PG: na gazdinstvu pravnog lica/preduzetnika) (ha) |
97,7% PPG, 1.682 - pravna lica i preduzetnici |
rzs*** |
Godišnje radne jedinice (broj) |
32.626 |
rzs*** |
Zemljoradničke zadruge i udruženja poljoprivrednika (broj) |
57 |
Interni |
Proizvodnja poljoprivrednih proizvoda (količina): |
|
|
- biljna proizvodnja (t) |
Pšenica 160.996t. |
rzs"** |
- stočarska proizvodnja (t, lit, kom.) |
Med 1.242t, |
Interni |
POKAZATELJI RURALNOG RAZVOJA |
||
Ruralna infrastruktura |
||
Saobraćajna infrastruktura |
||
Dužina puteva(km) |
5.804,2 |
rzs* |
Pošte i telefonski pretplatnici (broj) |
228; 706.254 |
rzs* |
Vodoprivredna infrastruktura |
||
Domaćinstva priključena na vodovodnu mrežu (broj) |
562.547 |
rzs* |
Domaćinstva priključena na kanalizacionu mrežu (broj) |
518.586 |
rzs* |
Ukupne ispuštene otpadne vode (hilj. m3) |
105.828 |
rzs* |
Prečišćene otpadne vode (hilj. m3) |
0 |
rzs* |
Energetska infrastruktura |
||
Proizvodnja i snabdevanje električnom energijom (broj) |
2 |
Interni |
Socijalna infrastruktura |
||
Objekti obrazovne infrastrukture (broj) |
735; 402; 91 |
rzs* |
Broj stanovnika na jednog lekara |
245 |
rzs* |
Broj korisnika socijalne zaštite |
353.357 |
rzs* |
Diverzifikacija ruralne ekonomije |
||
Zaposleni u sektorima poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (broj) |
10.779 |
rzs* rzs*** |
Gazdinstva koja obavljaju druge profitabilne aktivnosti (30) (broj) |
2.903 |
rzs*** |
Turisti i prosečan broj noćenja turista na teritoriji AP/JLS (broj) |
1.179.889; 3.180.977; 2.69 |
rzs* |
Transfer znanja i informacija |
||
Poljoprivredna savetodavna stručna služba (da/ne) |
Da |
Interni |
Poljoprivredna gazdinstva uključena u savetodavni sistem (broj) |
1000 |
PSSS |
__________________ |
M.P. |
___________________________ |
Ovaj program stupa na snagu od dana objavljivanja u "Službenom listu Grada Beograda".