PROGRAMSPROVOĐENJA PREVENTIVNE SISTEMATSKE DERATIZACIJE, DEZINSEKCIJE I DEZINFEKCIJE NA TERITORIJI GRADA KRAGUJEVCA ZA 2024. GODINU("Sl. list grada Kragujevca", br. 15/2024) |
I POJAM I CILJ PREVENTIVNE DERATIZACIJE, DEZINFEKCIJE I DEZINSEKCIJE
Deratizacija, dezinsekcija i dezinfekcija (u daljem tekstu: mere ddd) predstavljaju važne mere zaštite stanovništva od zaraznih bolesti, koje se preduzimaju u cilju održavanja higijene i smanjenja, zaustavljanja rasta i razmnožavanja ili potpunog uklanjanja prisustva štetnih zglavkara, glodara i mikroorganizama, kao važnih činilaca u nastanku zaraznih bolesti.
Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 15/16, 68/20 i 136/20) propisano je da su mere ddd opšte higijensko- epidemiološke mere, koje se sprovode u naseljenim mestima, na javnim površinama, u stambenim objektima, u sredstvima javnog saobraćaja, u objektima pod sanitarnim nadzorom i njihovoj neposrednoj okolini i drugim objektima u kojima se obavlja društvena, odnosno javna delatnost, a u cilju zaštite stanovništva od zaraznih bolesti.
Deratizacija je skup mera/postupaka koji se sprovode u svrhu smanjenja populacije štetnih glodara zarad očuvanja zdravlja, a sve u cilju prevencije i zaštite stanovništva od vektorskih zaraznih bolesti, kao i sprečavanja ekonomske štete koju glodari mogu izazvati. Ovu grupu čini oko 70 štetnih glodara, od kojih su najrasprostranjeniji crni pacov, sivi pacov i domaći miš. Sivi pacov, crni pacov i kućni miš su ozbiljne štetočine, koje jedu i upropaštavaju uskladištenu hranu, ali i šire bolesti zbog čega su za DDD aktivnosti i najznačajniji. Oni mogu biti uzrok različitih bolesti, kao što su kuga, lepra, tularemija, mišja groznica i dr., a mogu biti i prenosioci drugih bolesti - šigeloze, salmoneloze i dr. Metode deratizacije se mogu podeliti na sanitarno-tehničke mere, mehaničke mere, fizičke, hemijske, biološke i bakteriološke. Najbolji rezultati se postižu kombinovanjem više metoda istovremeno.
Sistematska deratizacija podrazumeva sistematsko tretiranje što većeg broja šahti, kanalizacione mreže i objekata na određenoj teritoriji, kao i tretiranje što veće površine parkova, grobalja, deponija, priobalja reka, radi uništavanja glodara (pacova i miševa) u cilju svođenja njihovog broja na tolerantni nivo. Suzbijanje i uništavanje glodara sprovodi se iz zdravstvenih, ekonomskih, estetskih i razloga zaštite životne sredine.
Dezinsekcija predstavlja skup mera i postupaka koji se primenjuju u cilju uništavanja insekata i drugih zglavkara, vektora transmisivnih zaraznih bolesti i podrazumeva uništavanje komaraca, krpelja, bubašvaba i drugih insekata, koji nisu samo prenosioci bolesti, nego i izazivaju alergijske reakcije prilikom ujeda. Ona podrazumeva uništavanje insekata mehaničkim, fizičkim, hemijskim i biološkim metodama. Koje sredstvo i metoda će biti primenjeno zavisi od vrste insekata, faza njihovog razvoja i sredine gde se dezinsekcija izvodi. Hemijske metode imaju najširu i najznačajniju primenu u uništavanju insekata.
Dezinfekcija predstavlja skup mera i postupaka u cilju uklanjanja, onesposobljavanja ili uništavanja mikroorganizama u toj meri da nisu sposobni da izazovu infekciju. Upotrebom mehaničkih, fizičkih ili hemijskih sredstava uklanjaju se ili uništavaju živi mikroorganizmi u cilju smanjenja njihovog broja. Dezinfekcijom se broj štetnih mikroorganizama svodi na bezopasne vrednosti po zdravlje čoveka.
II MERE ZA REALIZACIJU PROGRAMA
Deratizacija se može vršiti u vremenskom periodu koji odgovara kretanju pacova i to u prolećnoj kampanji (april - maj) i jesenjoj kampanji (oktobar - novembar).
Dezinsekcija se vrši u zavisnosti od potrebe i biološkog ciklusa štetnih insekata i to:
1. uništavanjem krpelja;
2. larvicidni tretman - uništavanjem larvi komaraca;
3. adulticidni tretman - uništavanjem odraslih formi komaraca.
Mere ddd se mogu sprovoditi samo sredstvima čija je upotreba dozvoljena na području Republike Srbije i koja, uz toksikološku ocenu, imaju i dokaz o utvrđenoj efikasnosti, prema propisima koji regulišu ovu oblast.
Izvođač može biti nadležna zdravstvena ustanova, odnosno drugo pravno lice ili preduzetnik, koji ispunjavaju propisane uslove: registrovan za izvođenje ovih radova, ispunjava uslove iz propisa koji se odnose na javne nabavke i poseduje rešenje o ispunjenosti uslova za obavljanje poslova ddd izdato od nadležnog ministarstva, rešenje o stavljanju u promet preparata - biocidnog proizvoda, u skladu sa propisom kojim je uređen promet biocidnih proizvoda, izdato od strane nadležnog ministarstva, kao i uslove u pogledu stručne spreme zaposlenih, tehničke opremljenosti, prostorija i drugih uslova.
Izvođač je dužan da:
- za izvođenje radova angažuje obučena i stručna lica, kao i da postupa u skladu sa uputstvima i nalozima nadzornog organa i koordinatora aktivnosti;
- pre početka izvođenja radova izvrši obaveštavanje građana sredstvima javnog informisanja; obaveštenje se mora istaći na javnim površinama, kao i na prilazima javnim površinama - skverovi, parkovi, park šume i slično; obaveštenje mora da sadrži i mere koje su građani dužni da sprovode, kao i najneophodnije mere u slučaju trovanja ljudi i domaćih životinja;
- prilikom izvođenja radova preduzima sve potrebne mere za zaštitu zdravlja građana i radnika koji sprovode mere ddd, kao i mere za zaštitu domaćih životinja, korisnih insekata, životne i radne sredine, u skladu sa zakonom;
- nakon sprovedene deratizacije ukloni i na neškodljiv način uništi ostatke upotrebljenog sredstva i uginule glodare, kako bi se sprečilo zagađenje životne sredine (voda, zemlja) i trovanje ljudi i životinja.
Organizacija svih aktivnosti za sprovođenje mera ddd od strane Gradske uprave nadležne za oblast zdravstvene zaštite podrazumeva poslove kontrole izvođenja mera ddd, odlučivanje o obimu i vremenu za primenu mera ddd, utvrđivanje metoda rada, određivanje vrste biocidnog proizvoda, kontrolu i koordinaciju svih izvođača, utvrđivanje stepena redukcije i proveru efekata primenjenih mera.
Deratizacija se vrši u vremenskom periodu koji odgovara kretanju pacova i to u prolećnoj kampanji (april - maj) i jesenjoj kampanji (oktobar - novembar). Po pravilu, deratizacija i dezinsekcija se preventivno sprovode dva puta godišnje, a po potrebi i češće, dok se dezinfekcija sprovodi u slučaju elementarnih nepogoda, izlivanja štetnih materija i slično.
Deratizaciji mora da prethodi akcija higijenskog uklanjanja organskih i neorganskih otpadaka iz podrumskih i tavanskih prostora.
Preventivna sistematska deratizacija se sprovodi prema proceni potencijalne ugroženosti teritorije Grada, odnosno proceni rizika i veličine populacije štetnih glodara na sledećim lokacijama:
1. 78 mesnih zajednica - 1 maj, 21 oktobar, Aerodrom, Bagremar, Bubanj, Vašarište, Erdoglija, Lepenica, Palilule, Pivara, Stara radnička kolonija, Sušica, Uglješnica, Narodni heroj Filip Kljajić, Centar grada, Beloševac, Bresnica 3, Veliko polje, Vinogradi, Grošnica, Denino brdo, Erdeč, Ždraljica, Ilićevo, Korićani, Male Pčelice, Male Pčelice - novo naselje, Maršić, Petrovac, Stanovo, Teferič, Šumarice, Adžine livade, Botunje, Bukorovac, Velike Pčelice, Velika Sugubina, Veliki Šenj, Vinjište, Vlakča, Gornja Sabanta, Gornje Grbice, Gornje Jarušice, Gornje Komarice, Desimirovac, Divostin, Dobrača, Donja Sabanta, Donje Grbice, Donje Komarice, Dragobraća, Drača, Drenovac, Dulene, Jabučje, Jovanovac, Kamenica, Korman, Kutlovo, Lužnice, Mala Vrbica, Masloševo, Novi Milanovac, Opornica, Pajazitovo, Poskurice, Prekopeča, Ramaća, Resnik, Rogojevac, Selište, Stragari, Trmbas, Ugljarevac, Cvetojevac, Cerovac, Čumić, Šljivovac (objekti individualnog i kolektivnog stanovanja i parkovske površine).
Obavlja se jednom godišnje.
2. poslovni prostor grada Kragujevca - poslovni prostor obuhvata poslovne prostorije koje koriste organi i stručne službe grada Kragujevca (izuzev poslovnih prostorija na matičnoj lokaciji) - površina oko 17.300 m2.
Obavlja se jednom godišnje.
3. kanalizaciona mreža (dužina oko 350 km)
Obavlja se dva puta godišnje.
4. groblja (površina oko 23 ha) i to:
- Varoško
- Palilulsko
- Sušičko
- Bozman
Obavlja se jednom godišnje.
5. objekti na pijacama (površina oko 4 ha)
- zelene pijace
- kvantaška pijaca
- stočna pijaca
- robna pijaca
Obavlja se dva puta godišnje.
6. obale reka i potoka - površina oko 22 km
Priobalje obuhvata reke: Lepenica, Uglješnica, Ždraljica, Drača, Grošnička reka i potoke: Bresnički, Sušički, Erdoglijski, Divostinski.
Obavlja se dva puta godišnje.
7. gradska deponija Jovanovac (oko 14,3 ha)
Obavlja se dva puta godišnje.
8. divlje deponije, nehigijenska naselja, (podaci o broju i tačnim lokacijama površina utvrđuju se na osnovu obaveštenja stručne službe zadužene za zaštitu životne sredine i mesnih zajednica).
Obavlja se dva puta godišnje.
Dezinsekcija se vrši u zavisnosti od potrebe i biološkog ciklusa štetnih insekata i to:
1. uništavanjem krpelja;
2. larvicidni tretman - uništavanjem larvi komaraca;
3. adulticidni tretman - uništavanjem odraslih formi komaraca.
Dezinsekcija - suzbijanje komaraca podrazumeva primenu, odnosno aplikaciju insekticida i drugih bioloških i hemijskih preparata u cilju uništavanja larvi i odraslih formi komaraca.
Savremena praksa u suzbijanju komaraca u većini evropskih zemalja je da se adulticidni tretmani iz vazduha ne sprovode, već da se pravovremenim sprovođenjem akcije suzbijanja larvi komaraca značajno redukuje mogućnost izletanja odraslih komaraca i na taj način kontroliše njihova brojnost.
U skladu sa navedenim suzbijanje larvi komaraca treba da bude osnovni oblik tretmana, sa najboljim rezultatima. Suzbijanje larvi komaraca obavlja se na površinama u priobalju reka i potoka, Šumaričkog jezera i jezera "Bubanj" i povremenim pojavnim barama.
Larvicidni tretmani se izvode kontinuirano u periodu april - avgust 2024. godine (ukoliko to uslovi dozvoljavaju) šest akcija i periodu mart-april 2025. godine dve akcije, uređajima sa zemlje, s tim što organizator utvrđuje žarišta, redosled tretmana, termin tretmana na pojedinim lokalitetima.
Obim potrebe za zaprašivanjem odraslih formi zavisi od uspešnosti lavricidnog tretmana. Suzbijanje odraslih formi komaraca obavlja se na zelenim površinama grada: centralnom gradskom parku Šumarice, parkovima, reonskim parkovoma, park-šumama Košutnjak i Ilina voda, blokovskom zelenilu, skverovima i ugroženim delovima naselja (područja bez kanalizacione infrastrukture), grobljima i drvoredima. Planirano je pet akcija suzbijanja odraslih formi u periodu maj - septembar 2024. godine (takođe ukoliko to uslovi budu dozvolili, a po potrebi i dodatni tretman), uređajima sa zemlje.
Suzbijanje krpelja će se sprovoditi na sledećim površinama: jezero Bubanj, Veliki park, Mali park kod pijace, Šumarice- (kod muzeja, spomenik Nada Naumović spomenik V3, kod hotela, kod lava), Park Ilina voda, Pivarski park, Nova kolonija, Brioni, Metino brdo-ambulanta Bresnica i oko spomenika Talac i Raki Ljutovcu, Palilulski potok-ispod 3. Kragujevačkog, gradski skverovi (kod Skupštine grada, bivša "Zlatna ruža", "Sokolana", "Nova kolonija"), dečja igrališta, blokovsko zelenilo u naseljima (Centralna radionica-pumpa i iznad Disa-a, Bagremar, Aerodrom, Vašarište, Ljubine livade-Ibarskih rudara...).
Dinamika suzbijanja krpelja tokom 2024.godine podrazumeva tri tretmana (jun - avgust).
Sprovođenje mera dezinfekcije objekata vršiće se u slučaju elementarnih nepogoda ili izlivanja štetnih materija.
Realizacija ovog programa podrazumeva sledeće faze:
1. faza - donošenje Programa sprovođenja preventivne sistematske deratizacije, dezinsekcije i dezinfekcije na teritoriji grada Kragujevca za 2024. godinu od strane Gradskog veća grada Kragujevca;
2. faza - izbor izvođača, u skladu sa zakonom i zaključenje ugovora;
3. faza - organizacija i sprovođenje mera ddd.
Nadzor nad sprovođenjem mera ddd vrše nadležne inspekcijske službe i komunalna milicija; kontrola se sprovodi od strane predstavnika mesne samouprave i zaposlenih u nadležnoj gradskoj upravi, u zavisnosti od toga da li se sprovodi deratizacija, dezinsekcija ili dezinfekcija. Obaveza izabranog izvođača je da u saradnji sa nadzornim organom i organizatorom vrši monitoring i kontrolu broja populacije larvi i odraslih formi komaraca, krpelja i glodara.
Izabrani izvođač je u obavezi da podnosi dnevne izveštaje o sprovođenju opštih mera zaštite, a po završetku aktivnosti konačan izveštaj. Nadzorni organ je takođe u obavezi da dostavi završni izveštaj.
Realizacija Programa odvijaće se u skladu sa Operativnim planom koji je izabrani izvođač u obavezi da dostavi pre početka aktivnosti na realizaciji Programa. Sredstva za realizaciju navedenog programa tokom 2024. godine, u skladu sa Odlukom o budžetu grada Kragujevca za 2024. godinu ("Službeni list grada Kragujevca", broj 13 /24), planirana su na Razdelu 6-Gradska uprava za društvene delatnosti, Programska klasifikacija 1801- Program 12- Zdravstvena zaštita, PA/P 0001- Funkcionisanje ustanova primarne zdravstvene zaštite, funkcija 760 - Zdravstvo neklasifikovano na drugom mestu, broj aproprijacije 60, Ekonomska klasifikacija 424 - Specijalizovane usluge, u iznosu od 3.500.000,00 dinara.
Donošenjem ovog programa prestaje da važi Program sprovođenja preventivne sistematske deratizacije, dezinsekcije i dezinfekcije na teritoriji grada Kragujevca za period januar-mart 2024. godine, broj 501-16/24- XXXII od 18. januara 2024. godine.
Program objaviti u "Službenom listu grada Kragujevca".