PROGRAM KONTROLE I ANALIZE POVRŠINSKIH VODA REKE LEPENICE ZA 2024. GODINU ("Sl. list grada Kragujevca", br. 18/2024)

Reka Lepenica izvire na obroncima Gledićkih planina u selu Goločelo na nadmorskoj visini od 500 metara. Na samom izvorištu reka je pitka. Reka Lepenica ima veći broj pritoka, od kojih su najveće reke: Grošnička i Ždraljička. Od izvora gde je Lepenica čista reka sa pojavom prvih kuća ona biva zagađena.

Uporedo sa razvojem industrije u Kragujevcu, reka Lepenica biva zagađena raznim hemijskim materijama. Reka Lepenica se uliva u Veliku Moravu. Prosečno daje blizu 3000 litara vode Velikoj Moravi, dok pri niskom vodostaju za vreme većih suša Lepenicom teče oko 30 litara u sekundi. Najveći vodostaj zabeležen je od 920 000 litara u sekundi.

Cilj kontrole površinskih voda reke Lepenice

Uticaj reke Lepenice na zdravlje građana je nesumnjiv, posebno ako se uzme u obzir da ona svojim tokom prolazi kroz badnjevačku dolinu, odakle se vezuje i veliki broj individualnih domaćinstava koja za zalivanje svojih povrtarskih kultura koriste upravo vodu iz Lepenice.

Stoga je praćenje i kontrola kvaliteta površinskih voda Lepenice nesumnjivo potreba, jer osim želje da se u kontinuitetu prati njen kvalitet i ne dozvoli dalja degradacija analizama se prati i potencijalni uticaj voda na zdravlje ljudi.

Grad Kragujevac se snabdeva vodom i iz reni bunara Velike Morave u Brzanu, pa je i iz tog aspekta potrebno pratiti kvalitet vode iz reke Lepenice.

Postojeća zakonska regulativa

Praćenje stanja i analize životne sredine se sprovodi na osnovu Pravilnika o bližim uslovima za sprovođenje javnog zdravlja u oblasti životne sredine i zdravlja stanovništva ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 34/19), Zakona o javnom zdravlju 15/18), Zakona o vodama ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 30/10, 93/12, 101/16, 95/18), Zakona o zaštiti prirode ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 36/09, 88/10, 91/10, 14/16, 95/18 i 71/21), Uredbe o graničnim vrednostima zagađujućih materija u površinskim i podzemnim vodama i sedimentu i rokovima za njihovo dostizanje ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 50/12), Uredbe o graničnim vrednostima prioritetnih i hazardnih supstanci koje zagađuju površinske vode i rokovima za njihovo dostizanje ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 24/14) i Pravilnika o parametrima ekološkog i hemijskog statusa površinskih voda i parametrima hemijskog i kvantitativnog statusa podzemnih voda ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 74/11).

Izbor mernih mesta i dinamika uzorkovanja

Uzorkovanje vode se vrši na dve lokacije na teritoriji grada Kragujevca, jedna lokacija je pre ulaska Lepenice u gradsko područje, a druga je nizvodno na izlasku reke iz grada. Dinamika uzorkovanja voda iz Lepenice bila bi u skladu sa Zakonom četiri puta godišnje (kvartalno).

Izveštavanje

Institut za javno zdravlje Kragujevac osim dostavljanja rezultata u skladu sa predviđenom dinamikom uzorkovanja u obavezi bi bio i da u slučaju prekoračenja graničnih vrednosti, kritičnog nivoa, ciljnih vrednosti i koncentracija opasnih po zdravlje ljudi bez odlaganja izvesti javnost.

Rezultati:

Uzorkovanja su planirana u mesecima: mart, jun, septembar i decembar. Voda se iz reke Lepenice uzorkuje u obuhvatu industrijske zone. Tokom protekle godine analize su pokazivale da vode reke Lepenice pripadaju petoj, odnosno šestoj klasi voda (što je klasifikacijom vodotokova i predviđeno).

U vodi nisu utvrđene povišene vrednosti teških metala i drugih zagađujućih materija.

Razlog za loš kvalitet vode je nizak kiseonik i povišene vrednosti biohemijske potrošnje kiseonika (BPK) i hemijske potrošnje kiseonika (HPK).

Ovaj program objaviti u "Službenom listu grada Kragujevca".