GODIŠNJI PROGRAMZAŠTITE, UREĐENJA I KORIŠĆENJA POLJOPRIVREDNOG ZEMLJIŠTA NA TERITORIJI GRADA NIŠA ZA 2024. GODINU("Sl. list grada Niša", br. 33/2024) |
Poljoprivredno zemljište je dobro od opšteg interesa za Republiku Srbiju i koristi se za poljoprivrednu proizvodnju.
Poljoprivrednim zemljištem u državnoj svojini raspolaže i upravlja Republika Srbija posredstvom Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, a koristi se prema Godišnjem programu zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta koji donosi nadležni organ jedinice lokalne samouprave. Godišnjim programom zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta na teritoriji Grada Niša za 2024. godinu obuhvaćen je pregled površina poljoprivrednih kultura zemljišta po katastarskim opštinama i kulturama, pregled površina poljoprivrednog zemljišta po oblicima svojine po KO, površine poljoprivrednog zemljišta po klasama i kulturama, podaci o odvodnjavanju, navodnjavanju, mere za poboljšanje kvaliteta poljoprivrednog zemljišta i melioracija livada i pašnjaka, plan prihoda sopstvenog učešća Grada Niša, plan radova na zaštiti, uređenju i korišćenju poljoprivrednog zemljišta, izveštaj o ugovorima o zakupu poljoprivrednog državnog zemljišta.
Godišnji program zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta na teritoriji Grada Niša za 2024. godinu sadrži brojeve javnih nadmetanja za korišćenje bez plaćanja, pregled grupisanih javnih nadmetanja, veličine javnih nadmetanja kao i katastarske parcele u državnoj svojini koje nisu obuhvaćene važećim ili planiranim zakupom ili davanjem na korišćenje bez naknade.
OPŠTI DEO
Grad Niš prostire se na 596,7 km2, na jugoistoku Republike Srbije između 43º 14' i 43º 19' severne geografske širine i 21º 54' istočne geografske dužine, u kotlini koja je oivičena planinskim masivima Kalafata, Crnog vrha, Popove glave, Svrljiških planina, Suve planine, Seličevice i na zapadu grebenom Malog Jastrepca.
Prema podacima "Popisa poljoprivrede" iz 2012. godine, poljoprivredno zemljište na teritoriji Grada Niša prostire se na 26.644 ha, od kojih se koristi 13.063 ha, odnosno 49% raspoloživog poljoprivrednog zemljišta. Prosečan zemljišni posed je 3,2 ha. Od ukupnog korišćenog poljoprivrednog zemljišta na oranice i bašte se odnosi 75,2%, na voćnjake 7,8%, na površine pod vinogradom 6,1% i na livade i pašnjake 9,1%. Dominiraju II, III, IV i V bonitetna klasa zemljišta. Osnovna komparativna prednost niškog zemljišnog fonda je raznolikost po tipovima, nadmorskoj visini, načinima iskorišćavanja i nezagađenost zemljišta.
Seosko područje Grada Niša karakteriše proizvodna raznolikost. Da bi potencijal zemljišta maksimalno iskoristio moraju se poznavati osobine i plodnost zemljišta i koristiti odgovarajuće agrotehničke mere.
Na području Grada Niša izraženi su određeni vidovi erozije u zavisnosti od reljefa, stanja vegetacije, osobine zemljišta, načina korišćenja zemljišta, razvijenosti hidrografske mreže, odsustvo zaštitnih mera i sl. Duž obe strane Južne Morave, teren obiluje brežuljcima i kupastim uzvišenjima sa velikim nagibima. Nagib terena je posebno značajan za erozivne procese na njivama i pašnjacima sa proređenom travom. Slabo razvijena vegetacija ili odsustvo vegetacije na većim nagibima doprinosi pojavi erozije na ovom području. To su obično jako proređene šume i degradirani pašnjaci.
Pored prirodnih faktora značajnu ulogu u razvoju erozivnih procesa igra i antropogeni faktor. Način iskorišćavanja i obrada zemljišta nije prilagođen ostalim prirodnim činiocima koji utiču na pojavu stvaranja erozije (oblik i pravac pružanja parcele i dr.).
Na osnovu Odluke o erozivnim područjima i protiverozivnim merama koju je donela Skupština Grada Niša svi vidovi erozije na području Grada Niša su svrstani u osam kategorija, i to:
I KATEGORIJA - akumulacija nanosa u aluvijalnim ravnicama: obuhvata zemljište na ravnom terenu, nagiba 0 do 2° u dolini Južne Morave, oko Gornjeg i Donjeg Međurova, Popovca, Lalinca, Trupala, Vrtišta, Mezgraje, Donje Toponice i Donje Trnave, zatim u dolini Nišave od Niša do Brzog Broda, odnosno Niške Banje, i od Niša levom i desnom obalom Nišave do uliva u Južnu Moravu.
II KATEGORIJA - vrlo slaba površinska erozija: zemljište u nagibu od 2 do 5° između Kravlja i Paligraca, uzvodno od Kravlja od Gornje Toponice do Čamurlije, od Donje Vrežine do Malče i oko Malče, iznad Ravnog Dola i između Donjeg Vlasa i Gabrovca.
III KATEGORIJA - slaba površinska erozija: obuhvata površine u nagibima od 5 do 7° u Jasenoviku, veće površine između Gornjeg Matejevca i Gornje Vrežine, oko Pasi Poljane, od Čamurlije do Gornje Toponice i od Gornje Trnave i Vele Polja do Paligraca.
IV KATEGORIJA - srednja erozija: zahvata zemljišta sa nagibom od 7 do 10° između Paligraca i Vele Polja, Vele Polja i Miljkovca, oko Cerja, iznad Leskovika, oko Rujnika, Čamurlije, Huma, Kamenice, Donjeg Matejevca, između Sićeva, Malče, Gornje Vrežine i oko Gabrovca.
V KATEGORIJA - srednje jaka erozija: zahvata brdovite terene sa nagibom 10-15° oko Sečanice, Supovca, Vele Polja, Cerja, Leskovika, Kravlja, Kamenice, Pasi Poljane, između Gabrovca i Donjeg Vlasa, kod Jelašnice i Sićeva, Mramora, Mramorskog Potoka i Krušca.
VI KATEGORIJA - jaka erozija: zahvata područje na nagibima od 15 do 20° između Gabrovca, Vukmanova i Prve Kutine, kod Jelašnice, Proseka, Sićeva, Ostrovice, Ravnog Dola, Vrela, Brenice, Leskovika, Cerja i Paljine.
VII KATEGORIJA - vrlo jaka erozija: zahvata površine sa nagibom većim od 20° a pojavljuje se na padinama strmijih potoka, kod Ravnog Dola, Ostrovice, Pasjače, Vrela, Brenice i Huma.
VIII KATEGORIJA - ekscesivna erozija: zahvata manju površinu u nagibu većim od 30° između Pasjače i Jasenovika.
Hidrografska mreža je veoma dobro razvijena na području Grada Niša. Reke, Južna Morava i Nišava imaju veliki broj manjih pritoka, rečica i potoka koji su usečeni duboko u teren. Padine ovih potoka su uglavnom bez stalne vegetacije, na plitkim zemljištima i rastresitom supstratu, što doprinosi velikoj produkciji i pronosu nanosa do matičnih recipijenata, ovih reka.
Uređenje poljoprivrednog zemljišta
Usitnjenost poseda na poljoprivrednim gazdinstvima i posed do 5 ha je na ukupno 95% poljoprivrednih gazdinstava na teritoriji grada i ne obezbeđuje ekonomski isplativu i konkurentnu poljoprivrednu proizvodnju. Prosečno poljoprivredno domaćinstvo u Nišu ima 3,2 ha poljoprivrednog zemljišta, što je znatno ispod proseka za Srbiju (5,44 ha). Samo 3,26% poljoprivrednih gazdinstava poseduje u svom vlasništvu površinu od 5 do 20 ha poljoprivrednog zemljišta.
Na teritoriji Grada Niša do sada je izvršena komasacija poljoprivrednog zemljišta u 28 katastarskih opština, na ukupnoj površini od 7.629 ha, tokom osamdesetih godina, kojom je postignuto prosečno uvećanje parcela do tri puta, odnosno grupisanjem poseda dobijene su u proseku parcele površine preko 0, 40 ha.
Pored ukrupnjavanja poseda, pozitivni efekti postignuti komasacijom su i uređenje vodotokova, drenaža i isušivanje zabarenog zemljišta.
U navedenim katastarskim opštinama, ukupno je regulisano 15.000 metara u dužini vodotoka, urađeno 4.000 metara kanala-sisavaca, isušeno oko 120 hektara zabarenog zemljišta i izvršena drenaža u dužini od 9.000 metara. Zapuštene površine su očišćene, skinuti su slogovi i time je dobijeno 150 hektara novih obradivih površina. Ukrupnjavanjem usitnjenih društvenih (državnih) i privatnih parcela dobijene parcele pogodnije za obradu i proizvodnju.
Na tada komasiranom području formirana je putna mreža u dužini od oko 1.100 km, čime je obezbeđen prilaz parcelama sa najmanje dve strane.
Navedeni program komasacije realizovan je u dve faze.
Prethodnih godina, pored napred navedenog programa komasacije, u skladu sa planiranim programima zaštite, uređenja i korišćenja državnog poljoprivrednog zemljišta, izvršena je revitalizacija atarskih puteva u dužini do 80 km, izrađene su studije i elaborati za uspostavljanje sistema za navodnjavanje dela poljoprivrednog zemljišta na teritoriji Grada Niša (studijsko - istraživački radovi za potrebe navodnjavanja poljoprivrednog zemljišta), sprovedene mere protiv erozije i to pošumljavanjem parcela na površini od 15,70 ha, sa 5.500 sadnica bora i bagrema.
Godišnji program zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta na teritoriji Grada Niša za 2024. godinu izrađen je u Aplikaciji za izradu godišnjeg programa Smart Portal Visios, kojoj se pristupa isključivo pomoću dodeljenih lozinki članovima Komisije za izradu Programa od strane Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede.
Komisija za izradu predloga Godišnjeg programa zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta na teritoriji Grada Niša za 2024. godinu, je koristila podatke iz javne evidencije o nepokretnosti i na osnovu istih izradila Godišnji program zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta za 2024. godinu, a uvidom u faktičko stanje na terenu, ortofoto snimke i drugu raspoloživu dokumentaciju utvrdila koje se zemljište iz ovih podataka izuzima iz postupka davanja u zakup, odnosno na korišćenje i za sve navedene podatke i navode odgovara pod punom krivičnom, prekršajnom i materijalnom odgovornošću.
Ovaj Program objaviti u "Službenom listu Grada Niša".