PRAVILNIKO MAKSIMALNO DOZVOLJENIM KOLIČINAMA OSTATAKA SREDSTAVA ZA ZAŠTITU BILJA U HRANI I HRANI ZA ŽIVOTINJE("Sl. glasnik RS", br. 91/2022 i 26/2024) |
Ovim pravilnikom propisuju se maksimalno dozvoljene količine ostataka sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje i hrana i hrana za životinje za koju se utvrđuju maksimalno dozvoljene količine ostataka sredstava za zaštitu bilja.
Odredbe ovog pravilnika ne odnose se na proizvode biljnog i životinjskog porekla za koje se može dokazati da su namenjeni za proizvodnju proizvoda koji nisu hrana ili hrana za životinje, za setvu ili sadnju ili za ispitivanje aktivnih supstanci u skladu sa zakonom.
Odredbe ovog pravilnika ne odnose se ni na hranu i hranu za životinje za koju se utvrđuju maksimalno dozvoljene količine ostataka sredstava za zaštitu bilja koja je namenjena izvozu u slučaju kada zemlja uvoznica zahteva ili dozvoljava tretiranje proizvoda pre izvoza u cilju sprečavanja unošenja štetnih organizama na njenu teritoriju.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) akutna referentna doza (u daljem tekstu: ARfD) jeste procenjena količina ostataka sredstva za zaštitu bilja u hrani koja se izražava na osnovu težine tela, a koja može biti uneta za kratko vreme, obično u toku dana, bez značajnog rizika po potrošača, pri čemu se procena sprovodi na osnovu podataka dobijenih odgovarajućim istraživanjima, uzimajući u obzir osetljive grupe populacije (npr. deca);
2) granica određivanja (LOD) jeste najniža potvrđena (validovana) koncentracija ostataka sredstva za zaštitu bilja koja se može odrediti i izraziti korišćenjem rutinske metode monitoringa sa potvrđenim (validovanim) metodama kontrole;
3) maksimalno dozvoljena količina ostataka sredstva za zaštitu bilja (u daljem tekstu: MDK sredstava za zaštitu bilja) jeste najveća dozvoljena koncentracija ostataka sredstava za zaštitu bilja u ili na hrani i hrani za životinje, određena u skladu sa dobrom poljoprivrednom praksom i najnižom izloženošću potrošača neophodnom za zaštitu najosetljivijih grupa potrošača, a izražava se u mg/kg ispitivanog proizvoda;
4) ostaci sredstava za zaštitu bilja jesu jedna ili više aktivnih supstanci, uključujući i njihove metabolite i produkte nastale njihovom razgradnjom ili reakcijom, koje su prisutne na ili u bilju, odnosno na ili u proizvodima biljnog porekla i jestivim proizvodima životinjskog porekla ili bilo gde u životnoj sredini, a posledica su primene sredstava za zaštitu bilja;
5) prihvatljiv dnevni unos (u daljem tekstu: ADI) jeste procenjena količina ostataka sredstva za zaštitu bilja u hrani koja se izražava na osnovu težine tela, a koja može biti uneta svakog dana u toku života, bez značajnog rizika po potrošača, pri čemu se procena vrši na osnovu poznatih činjenica u vreme procene, uzimajući u obzir osetljive grupe populacije (npr. deca);
6) test osposobljenosti jeste uporedni test ispitivanja koji na identičnim uzorcima sprovodi više laboratorija, omogućavajući procenu kvaliteta rada laboratorija;
7) Komisija za Codex Alimentarius (Codex Alimentarius Commission) jeste međunarodno telo odgovorno za sprovođenje zajedničkog programa standarda za hranu Organizacije za hranu i poljoprivredu Ujedinjenih nacija (Food and Agricultural Organisation of the United nations - FAO) i Svetske zdravstvene organizacije (World Health Organisation), kao i drugih regionalnih i međunarodnih tela i organizacija koji se bave standardima u oblasti hrane;
8) CXL jesu MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje utvrđene od strane Komisije za CodexAlimentarius (Codex Alimentarius Commission).
Hrana i hrana za životinje za koju se utvrđuju MDK sredstava za zaštitu bilja data je po grupama u Prilogu 1 - Hrana i hrana za životinje biljnog i životinjskog porekla za koju se utvrđuju MDK sredstava za zaštitu bilja (u daljem tekstu: Prilog 1), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
U hrani i hrani za životinje iz stava 1. ovog člana ostaci sredstava za zaštitu bilja ne mogu biti prisutni u količinama koje su veće od MDK sredstva za zaštitu bilja utvrđene u Prilogu 2 - MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje biljnog i životinjskog porekla (u daljem tekstu: Prilog 2), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Ako se na osnovu dostupnih naučnih i tehničkih saznanja i rezultata procene utvrdi da ne postoje potencijalni rizici za potrošače, odnosno za životinje, u hrani i hrani za životinje ne utvrđuju se MDK sredstava za zaštitu bilja.
Aktivne supstance sredstava za zaštitu bilja za koje se ne utvrđuju MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje biljnog i životinjskog porekla date su u Prilogu 3 - Sredstva za zaštitu bilja (aktivne supstance) za koje se ne utvrđuju MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje biljnog i životinjskog porekla (u daljem tekstu: Prilog 3), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Podrazumevane (standardne) vrednosti za MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje biljnog i životinjskog porekla date su u Prilogu 4 - Podrazumevane (standardne) vrednosti za MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje biljnog i životinjskog porekla (u daljem tekstu: Prilog 4), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Hrana i hrana za životinje iz Priloga 1. ovog pravilnika stavlja se u promet, ako je usaglašena sa MDK sredstava za zaštitu bilja, odnosno ako ne sadrži ostatke sredstava za zaštitu bilja iznad:
1) MDK sredstava za zaštitu bilja koja je utvrđena u Prilogu 2. ovog pravilnika;
2) 0,01 mg/kg za hranu i hranu za životinje za koje nije utvrđena MDK sredstava za zaštitu bilja u Prilogu 2. ovog pravilnika, ili za sredstva za zaštitu bilja, odnosno aktivne supstance koje nisu navedene u Prilogu 3. ovog pravilnika, osim ako u Prilogu 4. ovog pravilnika nisu utvrđene različite podrazumevane (standardne) vrednosti za MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje.
Za prerađenu i/ili mešovitu hranu ili hranu za životinje za koju u Prilogu 2. ovog pravilnika nije utvrđena MDK sredstava za zaštitu bilja primenjuju se MDK sredstava za zaštitu bilja u skladu članom 6. ovog pravilnika za određeni proizvod dat u Prilogu 1. ovog pravilnika, uzimajući u obzir promene nivoa ostataka sredstava za zaštitu bilja izazvanih preradom, odnosno mešanjem hrane i hrane za životinje (određena koncentracija ili faktori razblaženja za određene procese prerade ili mešanja ili za određene prerađene ili mešovite proizvode).
Ako je aktivna supstanca, odnosno osnovna supstanca ili njen metabolit rastvorljiv u vodi (podeoni koeficijent oktanol/voda - log Pow manji od 3), MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se kao mg/kg mesa (uključujući i masti), proizvoda od mesa, jestivih delova i životinjske masti.
Ako je aktivna supstanca, odnosno osnovna supstanca ili njen metabolit rastvorljiv u mastima (log Pow veći ili jednak 3), MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se kao mg/kg masti sadržane u mesu, proizvodima od mesa, jestivim delovima i životinjskoj masti.
U mesu i proizvodima od mesa koji sadrže više od 10% masti po masi, ostaci sredstava za zaštitu bilja izražavaju se na osnovu sadržaja masti.
MDK sredstava za zaštitu bilja u mesu i proizvodima od mesa koje su utvrđene u Prilogu 2. ovog pravilnika odnose se na meso i proizvode od mesa sa sadržajem masti više od 10%.
U mesu i proizvodima od mesa koji sadrže 10% ili manje masti po masi, ostaci sredstava za zaštitu bilja iskazuju se na ukupnu masu bez kostiju.
U slučaju iz stava 5. ovog člana, MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje su deset puta manje od količine koja je utvrđena u mesu i proizvodima od mesa sa sadržajem masti više od 10%, ali ne manje od 0,01 mg/kg.
Odredbe ovog člana ne odnose se na meso i proizvode od mesa kada su MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje utvrđene na granici određivanja (LOD).
Ako je aktivna supstanca, odnosno osnovna supstanca ili njen metabolit rastvorljiv u vodi (log Pow manji od 3), MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se kao mg/kg mleka i mlečnih proizvoda.
Ako je aktivna supstanca, odnosno osnovna supstanca ili njen metabolit rastvorljiv u mastima (log Pow veći ili jednak 3), MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se kao mg/kg kravljeg mleka i punomasnog kravljeg mleka.
Pri određivanju ostataka sredstava za zaštitu bilja u sirovom kravljem mleku i punomasnom kravljem mleku, sadržaj masti od 4% po masi uzima se kao osnova.
MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje u mleku i proizvodima od mleka koje su date u Prilogu 2. odnose se na sirovo mleko i standardizovano kravlje mleko.
Za sirovo mleko i punomasno mleko poreklom od drugih životinja ostaci sredstava za zaštitu bilja izražavaju se na osnovu sadržaja masti.
Za proizvode od mleka sa sadržajem masti više od 2% po masi, ostaci sredstava za zaštitu bilja iskazuju se na osnovu sadržaja masti, a MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje su 25 puta veće od količina utvrđenih za sirovo mleko i punomasno mleko.
Za proizvode od mleka sa sadržajem masti manjim od 2% po masi, MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje su polovina vrednosti koja se odnosi na sirovo mleko i punomasno mleko sa sadržajem masti od 2% ili više po masi, a MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se u mg/kg masti.
Odredbe ovog člana ne odnose se na mleko i proizvode od mleka kada su MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje utvrđene na granici određivanja (LOD).
MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje za jaja izražavaju se kao mg/kg svežih jaja sa ljuskom, za ptičija jaja i žumance jajeta, i to za aktivne supstance, odnosno osnovne supstance ili njihove metabolite rastvorljive u vodi (log Pow manji od 3), kao i za one koje su rastvorljive u mastima (log Pow veći ili jednak 3).
Za jaja i proizvode od jaja sa sadržajem masti višim od 10% MDK ostataka sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se u mg/kg masti.
U slučaju iz stava 2. ovog člana, MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje su deset puta veće od MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje utvrđene za sveža jaja.
Odredbe ovog člana ne odnose se na jaja i proizvode od jaja kada su MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje utvrđene na granici određivanja (LOD).
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o maksimalno dozvoljenim količinama ostataka sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje ("Službeni glasnik RS", broj 132/20).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Priloge 1-4, koji su sastavni deo ovog pravilnika, objavljene u "Sl. glasniku RS", br. 91/2022, a izmenjene u "Sl. glasniku RS", br. 26/2024 možete pogledati OVDE