PRAVILNIK
O MAKSIMALNO DOZVOLJENIM KOLIČINAMA OSTATAKA SREDSTAVA ZA ZAŠTITU BILJA U HRANI I HRANI ZA ŽIVOTINJE

("Sl. glasnik RS", br. 91/2022 i 26/2024)

Član 1

Ovim pravilnikom propisuju se maksimalno dozvoljene količine ostataka sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje i hrana i hrana za životinje za koju se utvrđuju maksimalno dozvoljene količine ostataka sredstava za zaštitu bilja.

Odredbe ovog pravilnika ne odnose se na proizvode biljnog i životinjskog porekla za koje se može dokazati da su namenjeni za proizvodnju proizvoda koji nisu hrana ili hrana za životinje, za setvu ili sadnju ili za ispitivanje aktivnih supstanci u skladu sa zakonom.

Odredbe ovog pravilnika ne odnose se ni na hranu i hranu za životinje za koju se utvrđuju maksimalno dozvoljene količine ostataka sredstava za zaštitu bilja koja je namenjena izvozu u slučaju kada zemlja uvoznica zahteva ili dozvoljava tretiranje proizvoda pre izvoza u cilju sprečavanja unošenja štetnih organizama na njenu teritoriju.

Član 2

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:

1) akutna referentna doza (u daljem tekstu: ARfD) jeste procenjena količina ostataka sredstva za zaštitu bilja u hrani koja se izražava na osnovu težine tela, a koja može biti uneta za kratko vreme, obično u toku dana, bez značajnog rizika po potrošača, pri čemu se procena sprovodi na osnovu podataka dobijenih odgovarajućim istraživanjima, uzimajući u obzir osetljive grupe populacije (npr. deca);

2) granica određivanja (LOD) jeste najniža potvrđena (validovana) koncentracija ostataka sredstva za zaštitu bilja koja se može odrediti i izraziti korišćenjem rutinske metode monitoringa sa potvrđenim (validovanim) metodama kontrole;

3) maksimalno dozvoljena količina ostataka sredstva za zaštitu bilja (u daljem tekstu: MDK sredstava za zaštitu bilja) jeste najveća dozvoljena koncentracija ostataka sredstava za zaštitu bilja u ili na hrani i hrani za životinje, određena u skladu sa dobrom poljoprivrednom praksom i najnižom izloženošću potrošača neophodnom za zaštitu najosetljivijih grupa potrošača, a izražava se u mg/kg ispitivanog proizvoda;

4) ostaci sredstava za zaštitu bilja jesu jedna ili više aktivnih supstanci, uključujući i njihove metabolite i produkte nastale njihovom razgradnjom ili reakcijom, koje su prisutne na ili u bilju, odnosno na ili u proizvodima biljnog porekla i jestivim proizvodima životinjskog porekla ili bilo gde u životnoj sredini, a posledica su primene sredstava za zaštitu bilja;

5) prihvatljiv dnevni unos (u daljem tekstu: ADI) jeste procenjena količina ostataka sredstva za zaštitu bilja u hrani koja se izražava na osnovu težine tela, a koja može biti uneta svakog dana u toku života, bez značajnog rizika po potrošača, pri čemu se procena vrši na osnovu poznatih činjenica u vreme procene, uzimajući u obzir osetljive grupe populacije (npr. deca);

6) test osposobljenosti jeste uporedni test ispitivanja koji na identičnim uzorcima sprovodi više laboratorija, omogućavajući procenu kvaliteta rada laboratorija;

7) Komisija za Codex Alimentarius (Codex Alimentarius Commission) jeste međunarodno telo odgovorno za sprovođenje zajedničkog programa standarda za hranu Organizacije za hranu i poljoprivredu Ujedinjenih nacija (Food and Agricultural Organisation of the United nations - FAO) i Svetske zdravstvene organizacije (World Health Organisation), kao i drugih regionalnih i međunarodnih tela i organizacija koji se bave standardima u oblasti hrane;

8) CXL jesu MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje utvrđene od strane Komisije za CodexAlimentarius (Codex Alimentarius Commission).

Član 3

Hrana i hrana za životinje za koju se utvrđuju MDK sredstava za zaštitu bilja data je po grupama u Prilogu 1 - Hrana i hrana za životinje biljnog i životinjskog porekla za koju se utvrđuju MDK sredstava za zaštitu bilja (u daljem tekstu: Prilog 1), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

U hrani i hrani za životinje iz stava 1. ovog člana ostaci sredstava za zaštitu bilja ne mogu biti prisutni u količinama koje su veće od MDK sredstva za zaštitu bilja utvrđene u Prilogu 2 - MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje biljnog i životinjskog porekla (u daljem tekstu: Prilog 2), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Član 4

Ako se na osnovu dostupnih naučnih i tehničkih saznanja i rezultata procene utvrdi da ne postoje potencijalni rizici za potrošače, odnosno za životinje, u hrani i hrani za životinje ne utvrđuju se MDK sredstava za zaštitu bilja.

Aktivne supstance sredstava za zaštitu bilja za koje se ne utvrđuju MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje biljnog i životinjskog porekla date su u Prilogu 3 - Sredstva za zaštitu bilja (aktivne supstance) za koje se ne utvrđuju MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje biljnog i životinjskog porekla (u daljem tekstu: Prilog 3), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Član 5

Podrazumevane (standardne) vrednosti za MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje biljnog i životinjskog porekla date su u Prilogu 4 - Podrazumevane (standardne) vrednosti za MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje biljnog i životinjskog porekla (u daljem tekstu: Prilog 4), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Član 6

Hrana i hrana za životinje iz Priloga 1. ovog pravilnika stavlja se u promet, ako je usaglašena sa MDK sredstava za zaštitu bilja, odnosno ako ne sadrži ostatke sredstava za zaštitu bilja iznad:

1) MDK sredstava za zaštitu bilja koja je utvrđena u Prilogu 2. ovog pravilnika;

2) 0,01 mg/kg za hranu i hranu za životinje za koje nije utvrđena MDK sredstava za zaštitu bilja u Prilogu 2. ovog pravilnika, ili za sredstva za zaštitu bilja, odnosno aktivne supstance koje nisu navedene u Prilogu 3. ovog pravilnika, osim ako u Prilogu 4. ovog pravilnika nisu utvrđene različite podrazumevane (standardne) vrednosti za MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje.

Član 7

Za prerađenu i/ili mešovitu hranu ili hranu za životinje za koju u Prilogu 2. ovog pravilnika nije utvrđena MDK sredstava za zaštitu bilja primenjuju se MDK sredstava za zaštitu bilja u skladu članom 6. ovog pravilnika za određeni proizvod dat u Prilogu 1. ovog pravilnika, uzimajući u obzir promene nivoa ostataka sredstava za zaštitu bilja izazvanih preradom, odnosno mešanjem hrane i hrane za životinje (određena koncentracija ili faktori razblaženja za određene procese prerade ili mešanja ili za određene prerađene ili mešovite proizvode).

Član 8

Ako je aktivna supstanca, odnosno osnovna supstanca ili njen metabolit rastvorljiv u vodi (podeoni koeficijent oktanol/voda - log Pow manji od 3), MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se kao mg/kg mesa (uključujući i masti), proizvoda od mesa, jestivih delova i životinjske masti.

Ako je aktivna supstanca, odnosno osnovna supstanca ili njen metabolit rastvorljiv u mastima (log Pow veći ili jednak 3), MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se kao mg/kg masti sadržane u mesu, proizvodima od mesa, jestivim delovima i životinjskoj masti.

U mesu i proizvodima od mesa koji sadrže više od 10% masti po masi, ostaci sredstava za zaštitu bilja izražavaju se na osnovu sadržaja masti.

MDK sredstava za zaštitu bilja u mesu i proizvodima od mesa koje su utvrđene u Prilogu 2. ovog pravilnika odnose se na meso i proizvode od mesa sa sadržajem masti više od 10%.

U mesu i proizvodima od mesa koji sadrže 10% ili manje masti po masi, ostaci sredstava za zaštitu bilja iskazuju se na ukupnu masu bez kostiju.

U slučaju iz stava 5. ovog člana, MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje su deset puta manje od količine koja je utvrđena u mesu i proizvodima od mesa sa sadržajem masti više od 10%, ali ne manje od 0,01 mg/kg.

Odredbe ovog člana ne odnose se na meso i proizvode od mesa kada su MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje utvrđene na granici određivanja (LOD).

Član 9

Ako je aktivna supstanca, odnosno osnovna supstanca ili njen metabolit rastvorljiv u vodi (log Pow manji od 3), MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se kao mg/kg mleka i mlečnih proizvoda.

Ako je aktivna supstanca, odnosno osnovna supstanca ili njen metabolit rastvorljiv u mastima (log Pow veći ili jednak 3), MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se kao mg/kg kravljeg mleka i punomasnog kravljeg mleka.

Pri određivanju ostataka sredstava za zaštitu bilja u sirovom kravljem mleku i punomasnom kravljem mleku, sadržaj masti od 4% po masi uzima se kao osnova.

MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje u mleku i proizvodima od mleka koje su date u Prilogu 2. odnose se na sirovo mleko i standardizovano kravlje mleko.

Za sirovo mleko i punomasno mleko poreklom od drugih životinja ostaci sredstava za zaštitu bilja izražavaju se na osnovu sadržaja masti.

Za proizvode od mleka sa sadržajem masti više od 2% po masi, ostaci sredstava za zaštitu bilja iskazuju se na osnovu sadržaja masti, a MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje su 25 puta veće od količina utvrđenih za sirovo mleko i punomasno mleko.

Za proizvode od mleka sa sadržajem masti manjim od 2% po masi, MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje su polovina vrednosti koja se odnosi na sirovo mleko i punomasno mleko sa sadržajem masti od 2% ili više po masi, a MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se u mg/kg masti.

Odredbe ovog člana ne odnose se na mleko i proizvode od mleka kada su MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje utvrđene na granici određivanja (LOD).

Član 10

MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje za jaja izražavaju se kao mg/kg svežih jaja sa ljuskom, za ptičija jaja i žumance jajeta, i to za aktivne supstance, odnosno osnovne supstance ili njihove metabolite rastvorljive u vodi (log Pow manji od 3), kao i za one koje su rastvorljive u mastima (log Pow veći ili jednak 3).

Za jaja i proizvode od jaja sa sadržajem masti višim od 10% MDK ostataka sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje izražavaju se u mg/kg masti.

U slučaju iz stava 2. ovog člana, MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje su deset puta veće od MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje utvrđene za sveža jaja.

Odredbe ovog člana ne odnose se na jaja i proizvode od jaja kada su MDK sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje utvrđene na granici određivanja (LOD).

Član 11

Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o maksimalno dozvoljenim količinama ostataka sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje ("Službeni glasnik RS", broj 132/20).

Član 12

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".

Priloge 1-4, koji su sastavni deo ovog pravilnika, objavljene u "Sl. glasniku RS", br. 91/2022, a izmenjene u "Sl. glasniku RS", br. 26/2024 možete pogledati OVDE