PROGRAM KONTROLE KVALITETA VAZDUHA NA TERITORIJI GRADA VRŠCA ZA 2024. GODINU ("Sl. list grada Vršca", br. 3/2024)

 

I OSNOVE PROGRAMA

Programom kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji Grada Vršca uspostavlja se Lokalna mreža mernih mesta za merenje nivoa zagađujućih materija u 2024.godini, određuje broj i raspored mernih mesta, kao i obim, vrsta i učestalost merenja.

Praćenje kvaliteta vazduha ostvaruje se kontrolom nivoa zagađujućih materija poreklom od stacionarnih izvora zagađivanja i od pokretnih izvora zagađivanja i praćenjem uticaja zagađenog vazduha na zdravlje ljudi i životnu sredinu.

Program kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji grada Vršca će se sprovoditi merenjem zagađujućih materija azot-dioksida (NO2), čađi, i PM10 (uz naknadnu analizu teških i toksičnih metala (olovo, kadmijum, arsen, nikl) kao i sadržaj benzo-a-pirena) na tri merna mesta, prema rasporedu datom u tabeli datoj u prilogu 2.

Kontrola kvaliteta vazduha će se sprovoditi kontinualnim fiksnim merenjima, 24-časovno, 365 dana u godini i indikativnim merenjima.

II LOKALNA MREŽA MERNA MESTA

Lokalna mreža mernih mesta za praćenje kvaliteta vazduha u Gradu Vršcu uspostavlja se ovim programom, a čine je fiksna merna mesta za utvrđivanje

• Koncentracije azotdioksida (NO2)

• Koncentracije čađi

• Suspendovanih čestica PM10 (24 koncentracije) uz naknadnu analizu teških i toksičnih metala na šesti dan (olovo, kadmijum, arsen, nikl) kao i i sadržaj benzo-a-pirena

Merenja zagađujućih materija u vazduhu vršiće se na tri merna mesta Carinski terminal, Opština i Vojnički trg.

1) Merno mesto Carinski terminal koje se nalazi na granici zone predgrađa (relativno slabe gustine naseljenosti) i radne-industrijske zone (u kojoj je koncentrisan deo izvora zagađivanja i u čijoj blizini se nalazi gradska obilaznica).

2) Merno mesto Opština reprezentuje središnju gradsku zonu, poslovnu i rezidencijalnu, veće gustine naseljenosti i sa intenzivnim saobraćajem, tako da spada u tip "traffic"stanica. Kako je za toplanu, koja se nalazi u blizini mernog mesta i koja kao energent koristi prirodni gas, utvrđeno na osnovu pojedinačnih merenja da su nivoi zagađujućih materija u okviru zakonom dozvoljenih graničnih vrednosti emisije, može se zaključiti da je dominantan izvor zagađujućih materija saobraćaj.

3) Merno mesto Vojnički trg predstavlja zonu stanovanja veće gustine naseljenosti sa umerenim intenzitetom saobraćaja, i spada u tip "urban" stanica. Na ovoj lokaciji se nalazi merna stanica Državne mreže.

Tabelarni prikaz mernih mesta sa prikazom osnovnih karakteristika mernih mesta i vrstama zagađujućih materija koje se prate dat je u prilogu 2.

Grafičkim prikazom dat je raspored lokacija mernih mesta i najvećih izvora zagađivanja i označene su saobraćajnice sa najintenzivnijim saobraćajem. Označeni izvori zagađivanja su uglavnom postrojenja za sagorevanje za proizvodnju toplotne energije koja kao gorivo koriste prirodni gas, osim izvora zagađivanja označenih brojem 4, 5 i 3 koji predstavljaju i stacionarne izvore zagađivanja koji nisu postrojenja za sagorevanje.

Grafički prikaz mernih mesta i lokacija najvećih izvora zagađivanja dat je u prilogu 1.

Određivanje 24-časovnih koncentracija čađi, azotoksida u vazduhu na mernim mestima Opština i Carinski terminal određivaće se svakodnevno u periodu od 01.01.2024. do 31.12.2024. godine.

Uzorkovanje i ispitivanje suspendovanih čestica frakcije PM10 na lokaciji Carinski terminal će se vršiti svaki šesti dan tokom jedne kalendarske godine, odakle će se iz svakog uzorka naknadno analizirati sadržaj teških i toksičnih metala olova (Pb), kadmijuma (Cd), nikla (Ni) i arsena (As), kao i sadržaj policikličnih aromatičnih ugljovodonika, odnosno benzo(a)pirena.

Uzorkovanje i ispitivanje suspendovanih čestica frakcije PM10 na lokaciji Vojnički trg će se vršiti svakodnevno tokom jedne kalendarske godine, odakle će se iz svakog šestog uzorka naknadno analizirati sadržaj teških i toksičnih metala olova (Pb), kadmijuma (Cd), nikla (Ni) i arsena (As), kao i sadržaj policikličnih aromatičnih ugljovodonika, odnosno benzo(a)pirena. Uzorkovanje i ispitivanje na ovom mernom mestu vršiće se u periodu 01.01.2024.godine do 31.12.2024. godine.

III OBRADA, ANALIZA PODATAKA I IZVEŠTAVANJE

1. Obezbeđivanje kvaliteta podataka

Merenja kvaliteta vazduha, obradu i analizu podataka, proveru validnosti rezultata dobijenih merenjem i/ili uzimanjem uzoraka i interpretaciju rezultata biće povereni ovlašćenoj stručnoj organizaciji koja je akreditovana kao laboratorija za ispitivanje, odnosno koja ispunjava propisane uslove i koja poseduje dozvolu ministarstva nadležnog za poslove zaštite životne sredine, da vrši monitoring vazduha.

Stručna organizacija koja vrši monitoring vazduha stara se o primeni adekvatnih metoda ispitivanja, održavanju mernih mesta, mernih instrumenata sa pratećom opremom, opreme za prijem i prenos podataka radi obezbeđivanja zahteva u pogledu kvaliteta podataka koji se koriste za ocenjivanje kvaliteta vazduha.

Kontrolu kvaliteta vazduha sprovodiće ovlašćena institucija koja ispitivanje navedenih parametara vrši metodama akreditovanim prema zahtevima standard SCS ISO/IEC 17025: Uzorkovanje i ispitivanje suspendovanih čestica frakcije PM10 kao i određivanje sadržaja teških i toksičnih metala i sadržaja benzo(a)pirena sprovodi se referentnim metodama koje su navedene u zakonskoj regulativi za oblast praćenja kvaliteta ambijentalnog vazduha.

Kontinuirano praćenje navedenih parametara od strane ustanove koja je ovlašćena od strane Ministarstva zaštite životne sredine za praćenje kvaliteta vazduha doprineće sagledavanju uticaja kvaliteta vazduha na zdravlje stanovništva na teritoriji Grada Vršca.

2. Redovno izveštavanje

Ovlašćena organizacija biće u obavezi da o izvršenim merenjima rezultate dostavlja Gradskoj upravi Vršac, Odeljenju za komunalne i stambene poslove i poslove zaštite životne sredine elektronskom poštom jednom nedeljno osim rezultata teških i toksičnih metala i benzo(a)pirena iz suspendovanih čestica koji će biti dostavljani jednom mesečno elektronskom poštom.

Jedan završni (godišnji) izveštaj sa procenom uticaja na zdravlje, u okviru kojeg će biti dostavljeni rezultati sadržaja teških i toksičnih metala i benzo(a)pirena iz suspendovanih čestica će biti dostavljen u pisanoj formi nakon isteka roka perioda merenja i nakon statističke obrade rezultata merenja u roku od 60 dana od isteka 2024. godine.

U završnom (godišnjem) izveštaju biće opisana metodologija rada praćenja kvaliteta vazduha, a rezultati prikazani tabelarno, grafički i tekstualno objašnjeni, sa zaključkom na predviđenim mernim mestima u Gradu Vršcu.

Odeljenje za komunalne i stambene poslove i poslove zaštite životne sredine dužno je da podatke dostavlja Agenciji za zaštitu životne sredine u skladu sa članom 17. Zakona o zaštiti vazduha, do 15. u mesecu za prethodni mesec, a godišnji izveštaj, najkasnije 60 dana od dana isteka kalendarske godine za prethodnu godinu, kao i da o kvalitetu vazduha redovno obaveštava javnost, u skladu sa zakonom.

Podatke o rezultatima kontrole kvaliteta vazduha u Gradu Vršcu, Odeljenje za komunalne i stambene poslove i poslove zaštite životne sredine objavljivaće na internet prezentaciji Grada Vršca - www.vrsac.com

IV IZVORI FINANSIRANJA

Sredstva za sprovođenje Programa kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji Grada Vršca za 2024. godinu obezbeđuju se u budžetu Grada Vršca - Budžetskom fondu za zaštitu životne sredine. Programom korišćenja sredstava Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine opredeljuju se sredstva prema bližim namenama i isplaćuju na osnovu ugovora zaključenih u skladu sa zakonom.

PRILOG 1. Prikaz mernih mesta i lokacija najvećih izvora zagađivanja

PRILOG 2. Prikaz mernih mesta na teritoriji grada Vršca

PRILOG 3. Podaci o lokalnoj mreži za monitoring kvaliteta vazduha

V PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Ovaj program objaviti u "Službenom listu Grada Vršca".

 

Prilog 1

 

PRIKAZ MERNIH MESTA I LOKACIJA NAJVEĆIH IZVORA ZAGAĐIVANJA

 

Prilog 2

 

PRIKAZ MERNIH MESTA NA TERITORIJI GRADA VRŠCA

 

Naziv	Adresa	koordinate	Nadmorska visina	Tip mernog mesta	Učestalost merenja	Vrsta monitoringa
Opština	Trg pobede 1 Vršac	N 45°07'15,6" E 21°17'54,6"	94 m	Saobraćajni	- svakodnevno - svakodnevno	- određivanje 24-časovne koncentracije NO2 - određivanje 24-časovne koncentracije čađi
Carinski terminal	Nevesinska bb Vršac	N 45°06'48,9" E 21°17'01,3"	95 m	Industrijski	svakodnevno svakodnevno - na svaki šesti dan	- određivanje 24-časovne koncentracije NO2 - određivanje 24-časovne koncentracije čađi dovanih čestica - određivanje suspencentracija PM10 (24-časovne ko (uz naknadnu analizu teških i toksičnih metala (olovo, kadmijum, arsen, nikl) kao i sadržaj benzo-a-pirena)
Vojnički trg	Ugao ulica Stanoja Glavaša i Gavrila Principa u Vršcu	N 45°6'52" E 21°17'44"	95 m	Gradski	Svakodnevno (sadržaj teških metala i benzo-a-pirena u suspendovanim PM10 će se meriti svaki šesti dan)	- određivanje suspendovanih čestica PM10 (24-časovne koncentracija (uz naknadnu analizu teških i toksičnih metala (olovo, kadmijum, arsen, nikl) kao i sadržaj benzo-a-pirena)

 

Prilog 3

 

PODACI O LOKALNOJ MREŽI ZA MONITORING KVALITETA VAZDUHA

MAKROLOKACIJA
Merno mesto :Opština
Zagađujuće materije koje se mere: azot dioksid, čađ

R. b.	Pitanje	Odgovor	Pojašnjenje (u slučaju ako je potrebno)
1.	Da li su merno mesto i lokacija za uzimanje uzoraka određeni tako da se vrši merenje šireg obuhvata oko mernog mesta	Da
2.	Da li je merno mesto i lokacija za uzimanje uzorka određeno tako da je uzorak vazduha reprezentativan za kvalitet vazduha na delu ulice dužem od 100 metara Napomena - popunjava se u slučaju kada se prati zagađenje usled uticaja saobraćaja)	Da
3.	Da li je merno mesto i lokacija za uzimanje uzorka određeno tako da je uzorak vazduha reprezentativan za kvalitet vazduha na najmanje 250x250 m u industrijskom području Napomena - popunjava se u slučaju kada se prati zagađenje usled uticaja industrije)
4.	Da li je merno mesto za uzimanje uzorka postavljeno u najbližoj stambenoj zoni u pravcu duvanja dominantnog vetra od izvora zagađenja i na dovoljnoj udaljenosti od saobraćajnica Napomena - popunjava se u slučaju ako je usisna cev namenjena za uzimanje uzoraka vazduha u svrhu praćenja uticaja industrije)
5.	Da li su merno mesto i lokacija za uzimanje uzoraka reprezentativni u odnosu na lokacije koje nisu u neposrednoj blizini?	Da

MIKROLOKACIJA
Merno mesto: Opština
Zagađujuće materije koje se mere: azot dioksid, čađ

R. b.	Pitanje	Odgovor	Pojašnjenje (u slučaju ako je potrebno)
1.	Da li je usisna cev za uzimanje uzoraka vazduha na otvorenom tako da omogućava slobodno strujanje vazduha?	Da
2.	Kolika je udaljenost usisne cevi za uzimanje uzoraka vazduha u odnosu na okolne objekte?	15 m
3.	Na kojoj je visini postavljena usisna cev za uzimanje uzoraka?	3 m
4.	Da li je usisna cev za uzimanje uzoraka postavljena u neposrednoj blizini izvora emisija?	Ne
5.	Da li je izduvna cev instrumenta za uzimanje uzoraka postavljena tako da se izbegne ponovno usisavanje ispuštenog vazduha?	Da
6.	Na kojoj udaljenosti od ivice glavnih raskrsnica i ivičnjaka je postavljena usisna cev za uzimanje uzoraka? Napomena -popunjava se u slučaju ako je usisna cev za uzimanje uzoraka vazduha u svrhu praćenja uticaja saobraćaja)	5 m
7.	Da li su prilikom izbora mikrolokacija za fiksna merenja uzeti u obzir:
a)	Izvori ometanja?	Da
b)	Bezbednost?	Da
v)	Pristup mernom mestu?	Da
g)	Dostupnost električne energije i telefonskih linija?	Da
d)	Vidljivost mernog mesta u odnosu na okolinu?	Da
đ)	Sigurnost za javnost i tehničko osoblje?	Da
e)	Mogućnost određivanja mesta za uzimanje uzoraka za različite zagađujuće materije na istoj lokaciji?	Da
ž)	Zahtevi prostornog planiranja?	Da

Podaci o lokalnoj mreži za monitoring kvaliteta vazduha

MAKROLOKACIJA
Merno mesto: Carinski terminal
Zagađujuće materije koje se mere: azot dioksid, čađ, suspendovane čestice PM10, toksični metali, benzo-a-piren

R. b.	Pitanje	Odgovor	Pojašnjenje (u slučaju ako je potrebno)
1.	Da li su merno mesto i lokacija za uzimanje uzoraka određeni tako da se vrši merenje šireg obuhvata oko mernog mesta	Da
2.	Da li je merno mesto i lokacija za uzimanje uzorka određeno tako da je uzorak vazduha reprezentativan za kvalitet vazduha na delu ulice dužem od 100 metara Napomena - popunjava se u slučaju kada se prati zagađenje usled uticaja saobraćaja)
3.	Da li je merno mesto i lokacija za uzimanje uzorka određeno tako da je uzorak vazduha reprezentativan za kvalitet vazduha na najmanje 250x250 m u industrijskom području Napomena - popunjava se u slučaju kada se prati zagađenje usled uticaja industrije)
4.	Da li je merno mesto za uzimanje uzorka postavljeno u najbližoj stambenoj zoni u pravcu duvanja dominantnog vetra od izvora zagađenja i na dovoljnoj udaljenosti od saobraćajnica Napomena - popunjava se u slučaju ako je usisna cev namenjena za uzimanje uzoraka vazduha u svrhu praćenja uticaja industrije)
5.	Da li su merno mesto i lokacija za uzimanje uzoraka reprezentativni u odnosu na lokacije koje nisu u neposrednoj blizini?	Da

MIKROLOKACIJA
Merno mesto: Carinski terminal
Zagađujuće materije koje se mere: azot dioksid, čađ, suspendovane čestice PM10, toksični metali, benzo-a-piren

R. b.	Pitanje	Odgovor	Pojašnjenje (u slučaju ako je potrebno)
1.	Da li je usisna cev za uzimanje uzoraka vazduha na otvorenom tako da omogućava slobodno strujanje vazduha?	Da
2.	Kolika je udaljenost usisne cevi za uzimanje uzoraka vazduha u odnosu na okolne objekte?	20 m
3.	Na kojoj je visini postavljena usisna cev za uzimanje uzoraka?	2,5 m
4.	Da li je usisna cev za uzimanje uzoraka postavljena u neposrednoj blizini izvora emisija?	Ne
5.	Da li je izduvna cev instrumenta za uzimanje uzoraka postavljena tako da se izbegne ponovno usisavanje ispuštenog vazduha?	Da
6.	Na kojoj udaljenosti od ivice glavnih raskrsnica i ivičnjaka je postavljena usisna cev za uzimanje uzoraka? Napomena - popunjava se u slučaju ako je usisna cev za uzimanje uzoraka vazduha u svrhu praćenja uticaja saobraćaja)	100 m
7.	Da li su prilikom izbora mikrolokacija za fiksna merenja uzeti u obzir:
a)	Izvori ometanja?	Da
b)	Bezbednost?	Da
v)	Pristup mernom mestu?	Da
g)	Dostupnost električne energije i telefonskih linija?	Da
d)	Vidljivost mernog mesta u odnosu na okolinu?	Da
đ)	Sigurnost za javnost i tehničko osoblje?	Da
e)	Mogućnost određivanja mesta za uzimanje uzoraka za različite zagađujuće materije na istoj lokaciji?	Da
ž)	Zahtevi prostornog planiranja?	Da

Podaci o lokalnoj mreži za monitoring kvaliteta vazduha

MAKROLOKACIJA
Merno mesto: Vojnički trg
Zagađujuće materije koje se mere: suspendovane čestice PM10, toksični metali, benzo-a-piren

R. b.	Pitanje	Odgovor	Pojašnjenje (u slučaju ako je potrebno)
1.	Da li su merno mesto i lokacija za uzimanje uzoraka određeni tako da se vrši merenje šireg obuhvata oko mernog mesta	Da
2.	Da li je merno mesto i lokacija za uzimanje uzorka određeno tako da je uzorak vazduha reprezentativan za kvalitet vazduha na delu ulice dužem od 100 metara Napomena - popunjava se u slučaju kada se prati zagađenje usled uticaja saobraćaja)	Da
3.	Da li je merno mesto i lokacija za uzimanje uzorka određeno tako da je uzorak vazduha reprezentativan za kvalitet vazduha na najmanje 250x250 m u industrijskom području Napomena - popunjava se u slučaju kada se prati zagađenje usled uticaja industrije)
4.	Da li je merno mesto za uzimanje uzorka postavljeno u najbližoj stambenoj zoni u pravcu duvanja dominantnog vetra od izvora zagađenja i na dovoljnoj udaljenosti od saobraćajnica Napomena - popunjava se u slučaju ako je usisna cev namenjena za uzimanje uzoraka vazduha u svrhu praćenja uticaja industrije)
5.	Da li su merno mesto i lokacija za uzimanje uzoraka reprezentativni u odnosu na lokacije koje nisu u neposrednoj blizini?	Da

MIKROLOKACIJA
Merno mesto: Vojnički trg
Zagađujuće materije koje se mere: suspendovane čestice PM10, toksični metali, benzo-a-piren

R. b.	Pitanje	Odgovor	Pojašnjenje (u slučaju ako je potrebno)
1.	Da li je usisna cev za uzimanje uzoraka vazduha na otvorenom tako da omogućava slobodno strujanje vazduha?	Da
2.	Kolika je udaljenost usisne cevi za uzimanje uzoraka vazduha u odnosu na okolne objekte?	10 m
3.	Na kojoj je visini postavljena usisna cev za uzimanje uzoraka?	1,5 m
4.	Da li je usisna cev za uzimanje uzoraka postavljena u neposrednoj blizini izvora emisija?	Ne
5.	Da li je izduvna cev instrumenta za uzimanje uzoraka postavljena tako da se izbegne ponovno usisavanje ispuštenog vazduha?	Da
6.	Na kojoj udaljenosti od ivice glavnih raskrsnica i ivičnjaka je postavljena usisna cev za uzimanje uzoraka? Napomena -popunjava se u slučaju ako je usisna cev za uzimanje uzoraka vazduha u svrhu praćenja uticaja saobraćaja)	10 m
7.	Da li su prilikom izbora mikrolokacija za fiksna merenja uzeti u obzir:
a)	Izvori ometanja?	Da
b)	Bezbednost?	Da
v)	Pristup mernom mestu?	Da
g)	Dostupnost električne energije i telefonskih linija?	Da
d)	Vidljivost mernog mesta u odnosu na okolinu?	Da
đ)	Sigurnost za javnost i tehničko osoblje?	Da
e)	Mogućnost određivanja mesta za uzimanje uzoraka za različite zagađujuće materije na istoj lokaciji?	Da
ž)	Zahtevi prostornog planiranja?	Da