PRAVILNIKO UNUTRAŠNJEM REDU I ČUVARSKOJ SLUŽBI PREDELA IZUZETNIH ODLIKA "VRŠAČKE PLANINE"("Sl. list AP Vojvodine", br. 33/2024) |
Pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi PIO "Vršačke planine" (u daljem tekstu: Pravilnik) bliže se definišu pravila iz čl. 56 stav 4. Zakona o zaštiti prirode (u daljem tekstu: Zakon), po kojima se na području PIO "Vršačke planine" sprovodi režim zaštite utvrđen čl. 35 Zakona i čl. 5, 8, 11 Pokrajinske skupštinske odluke o zaštiti predela izuzetnih odlika "Vršačke planine" (u daljem tekstu: Odluka).
Odredbe ovog Pravilnika odnose se na korisnike zaštićenog područja u smislu čl. 4. tačka 37) Zakona, kao i na lica koja imaju prebivalište ili boravište na području PIO "Vršačke planine", vlasnike zemljišta i drugih nepokretnosti, pravna i fizička lica i preduzetnike koji korišćenjem nepokretnosti, prirodnih vrednosti i dobara i na drugi način obavljaju delatnost ili vrše poslove na području PIO "Vršačke planine" (u daljem tekstu: Korisnik);
Posetilac područja PIO "Vršačke planine" je lice koje iz naučnih, obrazovnih, rekreativnih, turističkih, sportskih i kulturnih potreba i razloga boravi na području PIO "Vršačke planine" kraće od 15 dana, kao i lice u tranzitu kroz područje PIO "Vršačke planine" (u daljem tekstu: Posetilac).
Upravljanje PIO "Vršačke planine" je povereno JKP DRUGI-OKTOBAR VRŠAC iz Vršca (u daljem tekstu: Upravljač).
Korisnici i Posetioci dužni su da se pridržavaju odredaba Zakona, ovog Pravilnika, uputstava sa informativnih tabli i drugih oznaka, kao i uputstava ili naloga čuvara PIO "Vršačke planine" (u daljem tekstu: Čuvar) i drugih ovlašćenih lica Upravljača.
U planiranju i preduzimanju radova i aktivnosti na području PIO "Vršačke planine", Korisnici i Posetioci dužni su da poštuju Zakon, Odluku, Pravilnik, Plan upravljanja PIO "Vršačke planine" (u daljem tekstu: Plan upravljanja) i važeći Prostorni plan PIO "Vršačke planine" (u daljem tekstu: Prostorni plan).
Ovim pravilnikom utvrđuju se sledeći podaci Predela izuzetnih odlika "Vršačke planine"
- Naziv zaštićenog područja: Predeo izuzetnih odlika "Vršačke planine".
- Kategorija zaštićenog područja: II kategorija (zaštićeno područje pokrajinskog značaja, odnosno velikog značaja).
- Kategorija zaštićenog područja prema klasifikaciji Svetske unije za zaštitu prirode (IUCN): IV kategorija (područje upravljanja staništima i vrstama (Habitat and species menagement area)).
- Prema Uredbi o ekološkoj mreži, Prilog 1 ("Sl. Glasnik RS", br. 102/2010) područje je izdvojeno kao ekološki značajno područje "Vršačke planine i livade" (pod rednim brojem 16), selektovano Emerald područje "Vršačke planine" (RS0000017), međunarodno značajno područje za biljke (IPA) pod nazivom "Vršačke planine", međunarodno značajno područje za ptice "Vršačke planine" (RS014IBA).
- Datum proglašenja zaštićenog područja: 22.12.2022. godine, Pokrajinska skupštinska odluka o zaštiti ("Službeni list AP Vojvodine", broj 54/2022).
- Dan zaštićenog područja: 22. Decembar
- Površina: 5.328,86 ha
- Plansko razdoblje Plana upravljanja: 2024. - 2033. godina.
- Lokacija zaštićenog područja: Predeo izuzetnih odlika "Vršačke planine" nalazi se u jugoistočnom delu AP Vojvodine, neposredno uz granicu sa Rumunijom, na području južnog Banata. Celo zaštićeno područje nalazi se na teritoriji opštine Vršac i sastoji se od dve prostorne celine: Vršačke planine i Mali vršački rit. Obuhvata delove 8 katastarskih opština (Sočica, Jablanka, Mesić, Vršac, Veliko Središte, Malo Središte, Gudurica, Markovac).
Unutrašnji red u PIO "Vršačke planine" obezbeđuju Čuvari prirode (Rendžeri) u saradnji sa lokalnim stanovništvom, ostalim celinama Upravljača, javnim preduzećima i drugim privrednim subjektima, ustanovama i relevantnim udruženjima građana, kao i saradnjom sa organima državne uprave i lokalne samouprave.
Za korišćenje zaštićenog područja, i usluga Upravljača, Korisnik i Posetilac mogu plaćati naknadu Upravljaču shodno Zakonu o naknadama za korišćenje javnih dobara ("Sl. glasnik RS", br. 95/2018, 49/2019, 86/2019 - usklađeni din. izn., 156/2020 - usklađeni din. izn., 15/2021 - dop. usklađenih din. izn., 15/2023 - usklađeni din. izn., 92/2023 i 120/2023 - usklađeni din. izn.).
Obveznike naknade, njenu visinu, način obračuna i naplate Upravljač propisuje posebnim aktom.
Ovim Pravilnikom bliže se određuju zabrane i ograničenja na području PIO "Vršačke planine" a naročito:
- način ponašanja posetilaca i drugih korisnika pri kretanju, boravku i obavljanju poslova na zaštićenom području;
- način obavljanja delatnosti pri korišćenju prirodnih resursa i prostora za izgradnju objekata;
- mesta, površine i objekti u kojima se zbog očuvanja divljih biljaka i životinja i drugih vrednosti ograničava kretanje ili zabranjuje i ograničava obavljanje određenih radnji, kao i trajanje tih mera;
- vrste divljih biljaka i životinja čije je korišćenje, odnosno branje, sakupljanje i izlov ograničeno, kao i način i uslovi obavljanja tih radnji;
- uslovi zaštite prilikom obavljanja naučnih istraživanja i obrazovnih aktivnosti; mesta i uslovi za odlaganje otpada;
- način održavanja urednosti i čistoće zaštićenog područja;
- postupak izdavanja saglasnosti i drugih akata korisnicima od strane upravljača;
- način i organizacija čuvarske službe, čuvanja zaštićenog prirodnog dobra, oprema i sredstva neophodna za čuvanje i održavanje;
- način sprovođenja preventivnih mera zaštite od požara, drugih elementarnih nepogoda i udesa, u zaštićenom prirodnom dobru PIO "Vršačke planine" (u daljem tekstu: Zaštićeno područje).
II KRETANJE I BORAVAK POSETILACA I KORISNIKA
Površine, mesta i objekti ovog Pravilnika su naročito:
1) površine na kojima je posebnim aktom utvrđen režim zaštite I stepena:
2) prirodne retkosti: sve strogo zaštićene vrste flore i faune i njihova staništa (parcele na kojima se nalaze), a koje imaju karakter prirodnih retkosti;
3) staništa od prioritetnog značaja za zaštitu odnosno mesta od posebnog značaja za očuvanje strogo zaštićenih vrsta;
4) površine, mesta i objekti za reintrodukciju autohtonih biljnih i životinjskih vrsta i prihranu ptica i drugih životinja;
5) prostor oko stabala drveća na kojima se nalaze gnezda značajnih vrsta ptica poluprečnika 100 metara, gde se zabranjuje pristup i uznemiravanje u reprodukcionom periodu;
6) speleološki objekti.
Površine, mesta i objekte iz stava 1. ovog člana Upravljač će označiti na vidljiv i jasan način.
Ulazak, odnosno pristup i boravak u Zaštićenom području je slobodan i bez ograničenja osim na mestima, u vreme i na način utvrđenim ovim pravilnikom.
Zabranjen je ulazak odnosno pristup bez odobrenja Upravljača ili pratnje Čuvara na površine, odnosno mesta na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena, kao i na mesta i objekte za koje Upravljač utvrdi ograničenja za nesmetano upravljanje zaštićenim područjem kao i za koja je Planom upravljanja Zaštićenim područjem određen takav režim posete zbog potrebe očuvanja divlje flore i očuvanja, prihrane i praćenja divljih životinja.
Zabranjeno je kretanje Posetilaca van uređenih i obeleženih staza i zadržavanje van uređenih i obeleženih mesta, bez pratnje Čuvara ili ovlašćenog lica Upravljača.
Kada se radi o hitnoj intervenciji, u slučaju požara, elementarne nepogode ili saobraćajnog udesa ili namenskom korišćenju postojećih šumskih i drugih službenih puteva, odobrenje ili pratnja iz stava 2. ovog člana ne mora se pribaviti odnosno obezbediti, već se te aktivnosti prijavljuju Upravljaču.
Ulazak u Zaštićeno područje motornim vozilom može se zabraniti ili ograničiti, u skladu sa posebnim propisom, ako se radi o transportu opasnih materija.
Upravljač može kratkotrajno zaustavljati motorna vozila na ulasku u Zaštićeno područje ukoliko na javnom putu zasnuje ulaznu stanicu, a sve u cilju obaveštavanja, pružanja pomoći i kontrole posetilaca i naplate naknade za upotrebu motornog vozila u zaštićenom području.
Način zasnivanja i rada ulaznih stanica Upravljač će propisati posebnim aktom, u skladu sa zakonom.
Zabranjena je vožnja vozila na motorni pogon, drugih vozila i prevoznih sredstava šumskim putevima, odnosno izvan puteva, staza i prostora koji su za to namenjeni, osim za službene potrebe Upravljača, u vanrednim situacijama i uz posebno odobrenje Upravljača.
Režim saobraćaja, odnosno kretanje, zaustavljanje i parkiranje vozila na motorni pogon na javnim i nekategorisanim putevima i drugim saobraćajnicama unutar Zaštićenog područja može se, na osnovu dogovora sa upravljačima tih puteva i organom nadležnim za bezbednost saobraćaja na putevima, regulisati odnosno zabraniti, ograničiti ili promeniti za sve ili određene kategorije učesnika u saobraćaju, ako se prekomernim ili neadekvatnim korišćenjem istih puteva, ugrožava ili nanosi šteta Zaštićenom području i prirodnim procesima u njemu.
O režimu saobraćaja iz stava 2. ovog člana javnost i učesnici u saobraćaju obaveštavaju se na pogodan način, a deonice puteva i mesta na kojima nije dozvoljeno kretanje, zaustavljanje ili parkiranje motornih vozila vidno se obeležavaju.
Zabranjena je upotreba vozila na putevima suprotno obaveštenju i oznakama iz stava 2. ovog člana.
Izuzetak od čl. 12 st. 4 su jedinice Ministarstva unutrašnjih poslova i Vojske Republike Srbije, kao i vozila koja se koriste prilikom hitnih, intervencija, sprečavanja elementarnih nepogoda incidenata i akcidenata na širem području, po obaveštenju i dozvoli nadležnih organa i upravljača.
Kampovanje i logorovanje van građevinskih parcela i okućnica stalnih domaćinstava, porodičnih objekata za odmor i turističko-ugostiteljskih objekata dopušteno je jedino na mestima posebno uređenim i određenim za te namene odlukom Upravljača, Planom upravljanja ili Prostornim planom.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, kampovanje ili logorovanje može se organizovati, uz odobrenje Upravljača, na drugom mestu uz pratnju i kontrolu Čuvarske službe, u kratkom trajanju i za manji broj lica, a za potrebe istraživačkog rada i ekoturizma.
Loženje vatre na otvorenom, izvan mesta određenih za kampovanje i logorovanje dopušteno je samo na posebno uređenim i obeleženim ložištima, uz prijavu Čuvarskoj službi.
Zabranjeno je kampovanje, logorovanje i loženje vatre suprotno odredbama st. 1, 2. i 3. ovog člana.
Vlasnici i korisnici zemljišta i drugih nepokretnosti dužni su da dopuste pristup i prolaz Čuvarima i drugim ovlašćenim licima Upravljača u vršenju službenih radnji, kao i licima koja sa odobrenjem Upravljača obavljaju istraživačke i druge aktivnosti u Zaštićenom području.
Zabranjeno je sprečavanje ili ometanje Čuvara i drugih ovlašćenih lica u vršenju radnji i aktivnosti iz stava 1. ovog člana.
III ZAŠTITA PRIRODNIH I KULTURNIH VREDNOSTI I ŽIVOTNE SREDINE
Korisnici i Posetioci dužni su da primenjuju mere zaštite prirodnih, kulturnih i drugih vrednosti i životne sredine u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode (u daljem tekstu: Zakon), drugim zakonima, podzakonskim aktima i ovim pravilnikom.
Biljke i gljive koje žive u slobodnoj prirodi u Zaštićenom području, a kojima je Pravilnikom o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva ("Službeni glasnik RS", br. 5/10, 47/11, 32/16 i 98/16) utvrđen status strogo zaštićenih vrsta, nije dozvoljeno, kidati, lomiti, čupati, sakupljati njihovo seme i plodove, ili ih na drugi način oštećivati i uništavati.
Životinje koje žive, povremeno ili sezonski borave u slobodnoj prirodi, a kojima je Pravilnikom o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva, utvrđen status zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta, nije dozvoljeno rasterivati, uznemiravati, hvatati, ubijati i ranjavati, nehotično i namerno trovati, sakupljati jaja i druge razvojne oblike, uništavati i oštećivati gnezda, jazbine, legla i ostala mesta i objekte na kojima se životinje razmnožavaju, odgajaju mladunce, sklanjaju, borave i hrane.
Lice koje u Zaštićenom području nađe primerke zaštićenih biljaka i životinja iz st. 1. i 2. ovog člana koji su oštećeni, odnosno ranjeni, bolesni, nemoćni ili mrtvi ili primete pojave oštećenja i uništavanja staništa biljaka i životinja, dužno je da o tome bez odlaganja obavesti Čuvara ili drugo ovlašćeno lice Upravljača.
Upravljač vodi evidenciju o podnetim obaveštenjima, odnosno sastavlja zapisnik u vezi utvrđenog stanja po podnetim obaveštenjima.
Upravljač će po nalazima i obaveštenjima iz st. 3. i 4. ovog člana sprovesti zakonski postupak i obavestiti Pokrajinski zavod za urbanizam i zaštitu životne sredine i nadležnog inspektora, odnosno preduzeti druge potrebne radnje u vezi tih nalaza i obaveštenja.
Divlje vrste biljaka, gljiva, lišajeva i životinja koje su utvrđene Uredbom o stavljanju pod kontrolu korišćenja i prometa divlje flore i faune ("Službeni glasnik RS", br. 31/05, 45/05, 22/07, 38/08, 9/09, 69/11 i 95/18 - dr. propis) mogu se sakupljati na način i pod uslovima propisanim od strane nadležnog resornog Ministarstva i Pokrajinskog sekretarijata za urbanizam i zaštitu životne sredine.
Lica koja vrše sakupljanje divlje flore i faune iz stava 1. ovog člana dužna su da Čuvaru ili drugom ovlašćenom licu Upravljača prijave dnevne količine i vrste sakupljene flore i faune.
Sakupljanje divlje flore i faune iz stava 1. ovog člana nije dozvoljeno na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena.
Za sakupljanje divlje flore i faune na površinama i mestima koja su utvrđena članom 9. tač. 1), 2), 3) i 4) ovog pravilnika, u šumama i šumskom zemljištu u državnoj svojini, kao i na zemljištu u javnoj svojini na kome je utvrđen režim zaštite II stepena potrebno je pribaviti odobrenje Upravljača.
Sakupljanje divlje flore i faune na zemljištu u privatnoj svojini na kome je utvrđen režim zaštite II stepena dozvoljeno je samo vlasnicima odnosno korisnicima tog zemljišta.
Odobrenje iz stava 4. ovog člana može se privremeno uskratiti ili ograničiti zbog potrebe očuvanja flore i faune.
Zabranjeno je sakupljanje divlje flore i faune suprotno odredbama st. 1, 2, 3, 4. i 5. ovog člana.
Vrste divlje flore i faune čije je korišćenje i zaštita regulisano propisima iz oblasti šumarstva, poljoprivrede, lovstva i ribolova mogu se koristiti na način i pod uslovima iz tih propisa.
Za pristup i boravak na mestima u Zaštićenom području koja su utvrđena članom 9. ovog pravilnika, radi korišćenja divlje flore i faune u okviru dopuštenih aktivnosti šumarstva i poljoprivrede, potrebno je pribaviti odobrenje Upravljača.
Upravljač će na pogodan način javno prikazati i učiniti dostupnim Korisnicima i Posetiocima spiskove vrsta divlje flore i faune iz čl. 17. sa informacijama od značaja za njihovo prepoznavanje, zaštitu i režim korišćenja.
Zabranjeno je bez odobrenja Upravljača ostavljati uginule, zaklane i ubijene životinje i njihove delove, klanički otpad i mesne prerađevine, kao i bilo kakav organski otpad, na mestima uređenim kao hranilišta životinja i nekrofagnih ptica.
Na celom području PIO "Vršačke planine" zabranjeno je sledeće:
1. Promena namene prostora, osim promena predviđenih postojećim planskim dokumentima;
2. Izvođenje čiste seče koja nije planirana kao redovan vid obnavljanja šuma, osim u slučajevima utvrđenim zakonom;
3. Zamena sastojina i grupacija ljutohtonih vrsta drveća alohtonim;
4. Ozleđivanje živih stabala postavljanjem oznaka za obeležavanje pravaca kretanja, informativnih tabli i drugih oznaka;
5. Građenje nadzemnih energetskih i drugih vodova;
6. Eksploatacija zemlje i mineralnih sirovina, otvaranje kamenoloma i pozajmišta kamena i peska;
7. Izgradnja proizvodnih objekata i odlaganje svih vrsta otpadnih i opasnih materija
8. Izgradnja postrojenja za korišćenje energije vetra i infrastrukture, koja bi ugrozila ekološke i predeone karakteristike područja, na osnovu člana 81. Zakona o zaštiti prirode, a u skladu sa statusom međunarodno značajnog područja za ptice u Srbiji - RS014(IBA);
9. Izgradnja javnih puteva;
10. Korišćenje šumskih puteva za javni saobraćaj, osim za potrebe lokalnog stanovništva i privrednih subjekata koji poslove obavljaju na području PIO "Vršačke planine";
11. Uništavanje, zatrpavanje, zagađivanje ili isušivanje vodenih i vlažnih staništa;
12. Narušavanje i uništavanje prirodnih tršćaka i površina pod travnom vegetacijom, njihovo pošumljavanje, preoravanje i uspostavljanje zemljoradnje;
13. Kretanje domaćih svinja na udaljenosti većoj od 100 metara od salaša;
14. Ispuštanje neprečišćenih i nepotpuno prečišćenih otpadnih voda;
15. Kretanje vozila na motorni pogon, drugih vozila i prevoznih sredstava izvan puteva, staza i prostora koji su za to namenjeni, osim za službene potrebe i potrebe privrednih aktivnosti;
16. Radovi i aktivnosti koji mogu imati nepovoljan uticaj na geomorfološke, hidrološke i pedološke karakteristike, živi svet, životnu sredinu, ekološki integritet i estetska obeležja predela.
REŽIM ZAŠTITE I STEPENA sprovodi se na delu PIO "Vršačke planine" koji obuhvata prostorne celine Vršačka kula, Đakov vrh, Kamenolom, Lisičja glava, Gudurički vrh i Markovac.
U režimu zaštite I stepena:
1. Zabranjuje se korišćenje prirodnih resursa i izgradnju objekata;
2. Ograničava radove i aktivnosti na naučna istraživanja i praćenje prirodnih procesa, kontrolisanu posetu u obrazovne, rekreativne i opšte kulturne svrhe, kao i sprovođenje zaštitnih, sanacionih i drugih neophodnih mera u slučaju požara, elementarnih nepogoda i udesa, pojava biljnih i životinjskih bolesti i prenamnožavanja štetočina, uz saglasnost nadležnog ministarstva
PODRUČJE POD REŽIMOM ZAŠTITE II STEPENA pokriva veći deo staništa retkih i ugroženih vrsta brdsko-planinskog i ritskog područja, s potrebom aktivne zaštite.
U režimu zaštite II stepena zabranjeno je sledeće:
1. Fizičko uništavanje i oštećivanje ostenjaka, boravak i zadržavanje posetilaca na ostenjacima, kao i bilo koje radnje koje bi ugrozile izgled i formu ostenjaka;
2. Seča postojeće šumske vegetacije na udaljenosti manjoj od 10 metara od ostenjaka;
3. Izgradnja puteva i druge infrastrukture na udaljenosti manjoj od 50 metara od ostenjaka.
U režimu zaštite II stepena ograničava se sledeće:
1. Izgradnja objekata infrastrukture, na objekte za potrebe upravljanja zaštićenim područjem, održivog pašarenja, gazdovanja šumama kao i za potrebe održavanja/ modernizacije postojeće infrastrukture;
2. Pašarenje, na prostorno i vremenski ograničene aktivnosti, u skladu sa kapacitetom staništa i prirodnim vrednostima;
3. Košenje, na prostorno i vremenski ograničene aktivnosti, uz primenu zaštitnih mera za floru i faunu;
4. Uklanjanje priobalne, plutajuće i podvodne vegetacije, na prostorno i vremenski ograničeno za potrebe revitalizacije i održavanja kanala, van reproduktivnog perioda i hibernacije vodozemaca i gmizavaca s vremenskim razmakom između dva čišćenja istog kanala većim od tri godine, osim u izuzetnim situacijama, uz odobrenje nadležnog organa
5. Održavanje sastojina alohtonih vrsta kojima se već gazduje po postojećim osnovama i planovimau šumarstvu.
U režimu zaštite III stepena ograničava se sledeće:
1. Izgradnja objekata infrastrukture - na objekte i infrastrukture za potrebe upravljanja prirodnim dobrom, održivog korišćenja područja (npr. Prevashodno turizma i rekreacije, šumarstva, pašarenja);
2. Formiranje novog građevinskog zemljišta - na površine neophodne za izgradnju objekata predviđenih važećom prostorno-planskom dokumentacijom;
3. Turističke aktivnosti - na održive oblike turizma i rekreacije na za to uređenim lokalitetima, objektima i stazama;
4. Osvetljavanje prostora - na usmereno osvetljavanje objekata, prizemnih površina i površine zemljišta, turističkih sadržaja i kulturno-istorijskih vrednosti, kao i za potrebe bezbednosti saobraćaja;
5. Pašarenje - na prostorno i vremenski ograničene aktivnosti, u skladu s kapacitetom staništa i prirodnim vrednostima;
6. Košenje - na prostorno i vremenski ograničene aktivnosti, uz primenu zaštitnih mera za floru i faunu;
7. Sadnja i seča drveća i grmlja - na održivo gazdovanje šumama i travnim staništima, aktivnosti za potrebe revitalizacije staništa i upravljanja prirodnim dobrom, bezbednosti posetilaca i sprečavanja prenamnožavanja parazita i patogena;
8. Primena hemijskih sredstava - na upotrebu veštačkih đubriva na obradivim površinama, za hemijska sredstva za zaštitu bilja uz saglasnost nadležnog ministarstva;
9. Održavanje sastojina alohtronih vrsta kojima se već gazduje po postojećim osnovama i planovima u šumarstvu;
10. Unošenje lovnih vrsta u postojeće ograđeno lovište čijim unošenjem se ne ugrožavaju populacije ili prirodna staništa autohtonih vrsta
Zabranjeno je uzimati iz prirode geološka i paleontološka dokumenta (fosile, minerale, kristale, pećinski nakit i dr.) koja su proglašena zaštićenim prirodnim dobrima ili se nalaze na objektu geonasleđa i zaštićenom nalazištu.
Nalazač geoloških i paleontoloških dokumenata iz stava 1. ovog člana koja bi mogla predstavljati zaštićenu prirodnu vrednost, dužan je da iste prijavi i preda Čuvarskoj službi Upravljača u roku od 24 časa od dana pronalaska, o čemu se sastavlja zapisnik, a isti se od strane Upravljača predaju nadležnom pravnom licu na zaštitu i čuvanje u roku od osam dana od dana pronalaska, prijave i predaje Upravljaču.
Zabranjeno je oštećivanje, uništavanje, iznošenje i prisvajanje primeraka biljaka, životinja, fosilnih ostataka, minerala, pećinskog nakita, pećinskih sedimenata, kristalnih tvorevina i artefakata iz pećina i kraških jama, ostavljanje otpadaka, upotreba materija kojima se mogu zagaditi vode, narušavanje stanišnih uslova biljaka i životinja, ispisivanje grafita i loženje vatre u tim objektima.
U cilju naučnog istraživanja, zaštite i uređenja speleoloških objekata može se dopustiti uzimanje i iznošenje predmeta iz st. 1. i 3. ovog člana, odnosno vršenje manjih promena na delovima pećinskih ulaza i kanala, u skladu sa Zakonom i pod uslovima i na način utvrđenim aktom Vlade, kao i uz odobrenje Upravljača.
Zabranjeno je oštećivati i uništavati predmete i objekte koji imaju kulturno-istorijsku vrednost, odnosno svojstvo ili status evidentiranog ili utvrđenog kulturnog dobra.
Nisu dopušteni razgradnja i drugi vidovi oštećivanja ili uništavanja objekata koji predstavljaju istaknute primere narodnog graditeljstva.
Nije dopušteno raskopavanje mesta na kojima su konstatovani ili osnovano pretpostavljeni arheološki nalazi, niti njihovo zauzeće izgradnjom objekata i drugim radovima.
Upravljač će u saradnji sa nadležnim institucijama za istraživanje i zaštitu kulturnih dobara, arheološkog i etnografskog blaga sačiniti popis predmeta, objekata i mesta iz st. 1, 2. i 3. ovog člana u Zaštićenom području.
Upravljač će na vidan i pogodan način obeležiti objekte i mesta sa kulturno-istorijskim vrednostima Zaštićenom području.
Zabranjeno je obavljati radove i druge aktivnosti kojima se mogu izazvati nepovoljne promene životne sredine, odnosno zagaditi tle, voda i vazduh, stvarati prekomerna buka i indukovati zračenje štetno po ljude i živi svet, a shodno propisima koji regulišu oblast zaštite životne sredine.
Za radove i aktivnosti odnosno projekte sa mogućim značajnim uticajem na životnu sredinu sprovodi se postupak procene uticaja na životnu sredinu ili se bez izrade studije procene uticaja postupa po aktu o uslovima i merama zaštite prirode koji izdaje Pokrajinski sekretarijat za urbanizam i zaštitu životne sredine (u daljem tekstu: Sekretarijat APV).
Nosilac projekta dužan je da planirane radove i aktivnosti iz stava 2. ovog člana pisanim putem prijavi Upravljaču osam dana pre početka radova.
IV OBAVLJANJE DELATNOSTI I KORIŠĆENJE PRIRODNIH RESURSA
Poljoprivredna delatnost, odnosno obrada zemljišta i gajenje ratarskih i voćarskih kultura, krmnog i industrijskog bilja, gajenje stoke, živine i pčela i primarna prerada poljoprivrednih proizvoda vrši se u skladu sa propisima koji regulišu oblast poljoprivrede, veterine, zaštite bilja i fito-sanitarne zaštite, propisano Zakonom o poljoprivrednom zemljištu ("Službeni glasnik RS", br. 62/06, 65/08 - dr. zakon, 41/09, 112/15, 80/17 i 95/18 - dr. zakon), Zakonom o stočarstvu ("Službenom glasniku RS", br. 41/09, 93/12 i 14/16), Zakonom o veterinarstvu ("Službeni glasnik RS", br. 91/05, 30/10, 93/12 i 17/19 - dr. zakon), Zakonom o sredstvima za zaštitu bilja ("Službeni glasnik RS", br. 41/09 i 17/19), Zakonom o šumama, ("Službeni glasnik RS", br. 30/10, 93/12, 89/15 i 95/18 - dr. zakon), Zakonom o zaštiti prirode, drugim zakonima, podzakonskim aktima i ovim pravilnikom.
U Zaštićenom području nije dopušteno preoravati prirodne livade i pašnjake radi zasnivanja oranica ili obrađivati zemljište na terenu sa strmim nagibom na takav način koji može izazvati spiranje i odnošenje tla ili smanjenje njegove plodnosti.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena nije dopušteno obavljati poljoprivrednu delatnost, odnosno obrađivati zemljište, kositi travu i napasati stoku.
Na površinama sa režimima zaštite II i III stepena poljoprivredna delatnost je dopuštena ukoliko ispunjava uslove zaštite prirode i životne sredine.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena, izgradnja i rad objekata za gajenje stoke i živine ograničava se na mini i srednje farme u okviru postojećih porodičnih poljoprivrednih gazdinstava.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, kapacitet i drugi uslovi izgradnje i rada objekata za gajenje stoke i živine nisu ograničeni.
Objekti za odlaganje stajskog i drugog organskog đubriva moraju zadovoljavati propise i standarde zaštite životne sredine i sanitarne zaštite izvorišta za snabdevanje vodom za piće.
Nije dopušteno spaljivanje organskih ostataka posle žetve useva, dok se vatra eventualno može koristiti za uništavanje korova i otpadaka na malim površinama (u vikend naseljima i sl.) i u strogo kontrolisanim uslovima, u skladu sa propisima koji regulišu zaštitu od požara i uz prijavu tih radova Upravljaču.
Zabranjeno je obavljati poljoprivredne delatnosti suprotno odredbama ovog člana.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II i III stepena, dozvoljena je primena hemijskih i drugih sredstava u poljoprivredi na način, odnosno sa vrstama i količinama tih sredstava i u vreme kako je regulisano Zakonom o sredstvima za zaštitu bilja ("Službeni glasnik RS", br. 41/09 i 17/19), Zakonom o zdravlju bilja ("Službeni glasnik RS", br. 41/09 i 17/19) i drugim merodavnim propisima iz oblasti poljoprivrede, voda i hemikalija uz prethodnu saglasnost resornog Ministarstva.
Gajenje, zaštita i održivo korišćenje šuma vrši se u skladu sa Zakonom o šumama, propisima donetim na osnovu tog zakona i ovim pravilnikom.
Gazdovanje šumama u državnoj svojini sprovodi se prema planovima razvoja šumskih područja, osnovama gazdovanja, godišnjim planovima gazdovanja šumama i izvođačkim projektima.
Gazdovanje šumama sopstvenika za koje se ne donose osnove gazdovanja vrši se na osnovu Programa gazdovanja i Godišnjih planova gazdovanja.
U Zaštićenom području Upravljač nije korisnik šuma u državnoj svojini a istima gazduje JP "Vojvodina šume"
Upravljač može ograničiti gazdovanje šumama korisnicima i sopstvenicima u pojedinim delovima ako proceni da bi aktivnosti na gazdovanju šumama dovele do ugrožavanja prirodnih i kulturnih vrednosti ili ugrozile biljni ili životinjski svet.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena, šume su izuzete iz gazdovanja, propisanim Zakonom o šumama.
Na ostalim površinama vrši se održivo gazdovanje šumama kao dobrom od opšteg interesa u skladu sa dobrom šumarskom praksom, kojim se osigurava umereno povećanje površina pod šumskim ekosistemima i poboljšanje njihovog sastava, zdravstvenog stanja i proizvodne sposobnosti, omogućava zastupljenost viših uzgojnih tipova i većih debljinskih razreda i kvalitet drveta, očuvanje raznovrsnosti i izvornosti drveća, žbunja i ostalih biljaka u šumskim sastojinama, obezbeđuje zaštita šuma i šumski red i omogućava planska izgradnja i rekonstrukcija šumarskih objekata.
Krčenje i čista seča šume nisu dozvoljeni, osim radi promene vrste drveća i uzgojnih oblika šume na malim površinama, izgradnje šumskih komunikacija i objekata, zaštite i nadzora prirodnih vrednosti i za druge planske namene izgradnje i uređenja prostora u skladu sa zakonom.
Seča i drugi oblici uklanjanja ili oštećivanja reprezentativnih stabala drveća i primeraka zaštićenih, retkih i u drugom pogledu značajnih vrsta drveća i žbunja su zabranjeni.
Korišćenje, zaštita i uređenje voda i zaštita od štetnog dejstva voda vrše se na osnovu važećih Zakona o vodama, Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda ("Službenom glasniku RS", br. 128/14 i 95/18 - drugi zakon), Zakona o zaštiti prirode, propisa donetih na osnovu tih zakona, i ovog pravilnika.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena nije dopušteno korišćenje voda.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjeni su kaptiranje izvora, pregrađivanje i regulacija vodotoka koji nisu predviđeni prostornim planom ili odgovarajućim programom, slobodno ispuštanje otpadnih i zagađujućih voda kao i eksploatacija rečnih nanosa.
Za kaptiranje izvora i odvođenje vode i druge hidrotehničke radove u Zaštićenom području, kao i za radove na vodnom zemljištu, osim vodnih akata potrebno je pribaviti akt o uslovima zaštite prirode koji izdaje Zavod.
Eksploatacija mineralnih sirovina vrši se u skladu sa Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima ("Službeni glasnik RS", br. 101/15 i 95/18 - dr. zakon i 40/21), Zakonom o zaštiti prirode, Zakonom o nacionalnim parkovima, propisima donetim na osnovu tih zakona, i ovim pravilnikom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjeni su svi oblici korišćenja mineralnih sirovina.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena nije dopuštena eksploatacija mineralnih sirovina i korišćenje materijala iz korita i sa obala vodotoka, osim započetih radova na istraživanju i eksploataciji mineralnih sirovina za koje su pribavljena odobrenja u skladu sa zakonom i privremenog, prostorno i količinski ograničenog korišćenja kamena i drobine za potrebe izgradnje i rekonstrukcije objekata i uređenja prostora u Zaštićenom području.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena ne može se vršiti eksploatacija mineralnih sirovina koja nije u skladu sa propisanim merama zaštite životne sredine, prirodnih vrednosti i kulturnih dobara i drugi oblici oštećivanja i uništavanja stanišnih uslova i živog sveta.
Način i period korišćenja kamena i drobine, kao i dopuštene količine materijala iz stava 3. ovog člana utvrđuju se u skladu sa zakonom, uz prethodno pribavljanje uslova Zavoda, a početak i trajanje radova izvođač blagovremeno prijavljuje Upravljaču.
Upravljač može obračunati i naplatiti naknadu za obavljanje delatnosti eksploatacije mineralnih sirovina u skladu sa posebnim aktom.
U Zaštićenom području mogu se organizovati sportska takmičenja i aktivnosti ukoliko se istim ne oštećuju ili ne ugrožavaju prirodne vrednosti i kvalitet životne sredine.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena, kao i na utvrđenim i obeleženim staništima i mestima prihrane ptica i drugih životinja, zabranjene su sve sportske aktivnosti.
Za takmičenja i aktivnosti iz stava 1. ovog organizator pribavlja odobrenje Upravljača i plaća naknadu u skladu sa posebnim aktom koji donosi Upravljač.
Organizator je dužan da takmičenje prijavi Upravljaču najmanje 15 dana pre dana planiranog za njegov početak.
Za planirana sportska takmičenja i aktivnosti kod kojih se osnovano pretpostavlja mogućnost uticaja na prirodne vrednosti i kvalitet životne sredine organizator, na osnovu obaveštenja Upravljača pribavlja uslove zaštite prirode koje izdaje Zavod.
Zabranjeno je organizovanje takmičenja i aktivnosti bez odobrenja Upravljača i protivno uslovima datim u odobrenju.
U Zaštićenom području pravna i fizička lica mogu obavljati delatnost turizma i ugostiteljstva, odnosno organizovati turistička putovanja i turističku posetu i pružati usluge smeštaja, ishrane i pića u skladu sa Zakonom o turizmu ("Službeni glasnik RS", br. 17/19), propisima donetim na osnovu tog zakona, Zakonom, i ovim Pravilnikom.
Turističke grupe i pojedinci mogu u pratnji Čuvara, vodiča ili drugog ovlašćenog lica Upravljača posećivati i razgledati lokalitete i površine na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena, iz obrazovnih, rekreativnih, naučno-istaživačkih i opštekulturnih razloga i potreba.
Upravljač može za zainteresovane turističke grupe organizovati obilazak drugih delova Zaštićenog područja.
Nameravane posete odnosno obilazak iz st. 1. i 2. ovog člana prijavljuju se Upravljaču najmanje 15 dana ranije.
Upravljač će izraditi i doneti program prezentacije Zaštićenog područja kojim će bliže urediti dopušten način i mesta posećivanja, istovremeni broj posetilaca na pojedinim mestima i druga pitanja od značaja za razgledanje Zaštićenog područja i upoznavanje njegovih vrednosti.
Za takmičenja i aktivnosti iz člana 37. i delatnosti iz člana 38. ovog pravilnika plaća se naknada u skladu Zakonom o naknadama za korišćenje javnih dobara, podzakonskim i internim aktima Upravljača.
VI IZGRADNJA OBJEKATA I UREĐENJE PROSTORA
Izgradnja objekata i uređenje prostora u Zaštićenom području vrši se u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji ("Sl. glasnik RS", br. 72/2009, 81/2009 - ispr., 64/2010 - odluka US, 24/2011, 121/2012, 42/2013 - odluka US, 50/2013 - odluka US, 98/2013 - odluka US, 132/2014, 145/2014, 83/2018, 31/2019, 37/2019 - dr. zakon, 9/2020, 52/2021 i 62/2023), propisima donetim na osnovu tog zakona, Prostornim planom područja posebne namene predela "Vršačke planine" ("Službeni list APV", broj 9/21), donetim urbanističkim planovima, Zakonom i ovim pravilnikom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjeni su radovi na izgradnji objekata i uređenju prostora.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjeni su: izgradnja, osim izgradnje objekata, uređenja i opremanja prostora za potrebe rekreacije, očuvanja i prikazivanja vrednosti zaštićenog područja, građenja i rekonstrukcije objekata saobraćajne i tehničke infrastrukture, stambenih i ekonomskih objekata poljoprivrednih domaćinstava u okviru postojećih građevinskih parcela, rekonstrukcije, dogradnje i održavanja elektroprivrednih, vodoprivrednih i šumarskih objekata, nepokretnih kulturnih dobara, spomen obeležja i javnih česmi.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena zabranjeni su: izgradnja industrijskih objekata, skladišta industrijske i druge robe, velikih objekata za uzgoj stoke i živine i drugih objekata koji nepovoljno utiču na vazduh, vode, zemljište i šume ili izgledom, prekomerenom bukom ili na drugi način mogu narušiti ili uništiti prirodne i ostale vrednosti zaštićenog područja, a posebno lepotu predela, retke i značajne vrste biljaka i životinja i njihova staništa; izgradnja i rekonstrukcija stambenih, ekonomskih i pomoćnih objekata poljoprivrednih domaćinstava, vikendica i privremenih objekata izvan građevinskih reona i građevinskog zemljišta utvrđenih i proglašenih u skladu sa zakonom, a do donošenja odgovarajućih urbanističkih planova izgradnje objekata poljoprivrednih domaćinstava može se vršiti samo u okviru postojećih građevinskih parcela.
Planirane radove na izgradnji objekata i uređenju prostora, nosilac radova odnosno investitor (u daljem tekstu: Investitor) dužan je da pisanim putem prijavi Upravljaču, shodno Zakonu.
Prijava iz stava 1. ovog člana sadrži osnovne podatke o Investitoru, vrsti i obimu planiranih radova, lokaciji i vlasništvu na nepokretnostima.
Upravljač će u roku ne dužem od 15 dana od dana podnošenja prijave dostaviti Investitoru pisano obaveštenje o tome da li su radovi Zakonom dozvoljeni, sa uputstvom šta dalje treba da radi kako bi pribavio akt o uslovima zaštite prirode, lokacijsku i građevinsku dozvolu.
Upravljač će od Investitora tražiti dopunu prijave ukoliko se na osnovu predočenih podataka ne može pružiti merodavno i kvalifikovano obaveštenje.
Investitor je dužan da jedan primerak prijave početka građenja objekta dostavi Upravljaču.
Uz prijavu, u kojoj navodi planiranu dinamiku radova, Investitor prilaže akt o uslovima zaštite prirode i građevinsku dozvolu.
Za manje montažne objekte privremenog karaktera na zemljištu u javnoj svojini iz Zakona o planiranju i izgradnji (kiosci, letnje i zimske bašte, tezge i drugi pokretni mobilijar, nadstrešnice, spomen obeležja i dr.), čije postavljanje i uklanjanje obezbeđuje i uređuje lokalna samouprava, potrebna je saglasnost Upravljača.
Zabranjeno je radove na izgradnji objekata i uređenju prostora izvoditi odnosno obavljati bez prijave iz stava 5. ovog člana, a montažne objekte iz stava 7. postavljati bez saglasnosti Upravljača.
Na osnovu odredbi Zakona o planiranju i izgradnji koje se odnose na objekte i radove za koje se ne izdaje građevinska dozvola i na osnovu akta kojim Vlada shodno Zakonu bliže propisuje režime zaštite, postupak i način njihovog određivanja i objekte, radove i aktivnosti koji su zabranjeni ili ograničeni, Upravljač će utvrditi i na pogodan način objaviti spisak radova na izgradnji objekata i uređenju prostora koje Investitor nije dužan da prijavi Upravljaču.
VII ODRŽAVANJE UREDNOSTI I ČISTOĆE I UPRAVLJANJE OTPADOM
Održavanje čistoće, odlaganje i upravljanje otpadom u Zaštićenom području vrši se u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom ("Službeni glasnik RS", br. 36/09, 88/10, 14/16 i 95/18 - dr. zakon, 35/23), propisima donetim na osnovu tog zakona, drugim zakonima i propisima koji se odnose na otpadne materije, i ovim pravilnikom.
U Zaštićenom području zabranjeno je:
1) stvaranje deponija, odnosno odlaganje komunalnog, industrijskog i građevinskog otpada, ambalaže, rashodovanih motornih vozila, drugih mašina i aparata, osim komunalnog i poljoprivrednog otpada poreklom sa zaštićenog područja, koji može da se odlaže na propisan način na mestima koja su za to određena i obeležena;
2) rukovanje hemijskim materijama i naftnim derivatima u količinama i na način koji mogu prouzrokovati zagađivanje zemljišta i voda i izazvati trovanje i druge nepovoljne posledice po biljni i životinjski svet;
3) neregulisano ispuštanje otpadnih voda domaćinstava, privrednih i drugih objekata odnosno ispuštanje protivno propisima iz oblasti vodoprivrede;
4) skladištenje stajskog đubriva na način koji narušava životnu sredinu, lepotu prirodnih predela, naseljenih mesta i okoline nepokretnih kulturnih dobara.
Regionalni i lokalni planovi upravljanja otpadom usklađuju se sa Planom upravljanja Zaštićenim područjem
Posetioci i Korisnici su dužni da sakupljaju i odlažu otpatke na mestima koja su posebno uređena, odnosno opremljena i, prema potrebi, obeležena za te namene.
Upravljač će u sopstvenom kapacitetu organizovati oblast održavanja čistoće kroz organizovano postavljanje i redovno pražnjenje kontejnera, kanti i korpi za smeće u naseljenim delovima Zaštićenog područja, vikend naseljima, na površinama pored turističkih, smeštajnih, ugostiteljskih objekata i mestima okupljanja većeg broja posetilaca.
Vlasnici i Korisnici nepokretnosti dužni su da ih održavaju u čistom i urednom stanju.
Obavezna je seča trulog, prestarelog i oštećenog drveća i žbunja i potkresivanje grana i uklanjanje korova na zemljištu u putnom pojasu i vodnom pojasu, oko javnih i privrednih objekta, kulturnih dobara, istorijskih spomenika i javnih česmi, na površinama za rekreaciju i u krugu seoskih domaćinstava, kao i čišćenje i odnošenje istog.
Korisnici i sopstvenici šuma dužni su da održavaju šumski red u skladu sa propisima u oblasti šumarstva, uključujući i obaveze što kraćeg zadržavanja posečenih stabala i ogrevnog drveta pored puteva i čišćenja puteva od otpadnih delova nastalih prilikom izvlačenja iz šume istih.
Zabranjeno je zapuštanje i zakorovljavanje obradivog poljoprivrednog zemljišta.
VIII OBELEŽAVANJE I POSTAVLJANJE OZNAKA, FOTOGRAFISANJE I SNIMANJE FILMOVA
Upravljač u roku utvrđenom i na način propisan odgovarajućim podzakonskim aktom obeležava prostor kao zaštićeno područje tablama propisanog izgleda i sadržaja, a granice Zaštićenog područja obeležava propisanim oznakama.
Upravljač odgovarajućim tablama obeležava mesta i objekte gde je pristup i boravak zabranjen ili ograničen.
Upravljač postavlja i druge table i oznake od značaja za sprovođenje režima zaštite i prezentaciju vrednosti Zaštićenog područja, kao što su panoi, bilbordi, planinarske staze, mesta za kampovanje i logorovanje, hranilišta, mesta za otpatke i dr.
Zabranjeno je oštećivanje ili uništavanje i uklanjanje tabli i natpisa na tablama i drugih oznaka iz ovog člana, kao i njihovo zaklanjanje odnosno maskiranje drugim objektima.
U Zaštićenom području nije dopušteno postavljanje informativnih tabli sa nazivima pravnih i fizičkih lica i reklamnih i drugih panoa bez odobrenja i saglasnosti Upravljača.
Table i panoi iz stava 1. ovog člana moraju ispunjavati elemente vizuelnog i estetskog izgleda i biti postavljene onako kako odredi i propiše Upravljač, a istima se mora obezbeđivati identitet Zaštićenog područja i afirmisati njegove prirodne vrednosti i specifične odlike.
Za postavljanje službenih tabli i drugih oznaka koje su utvrđene propisima u oblasti turizma, saobraćaja i javnih puteva, vodoprivrede i energetike nije potrebno pribavljanje rešenja o postavljanju oznaka koje izdaje Upravljač.
Za postavljanje i držanje table i panoa iz stava 1. ovog člana Upravljač može naplatiti naknadu u skladu sa posebnim aktom.
Dozvoljeno je fotografisanje i snimanje tonskih i video zapisa i filmova u Zaštićenom području.
Za radnje iz stava 1. ovog člana koje se vrše u komercijalne svrhe potrebno je pribaviti saglasnost Upravljača i za njih se plaća naknada, na osnovu izdatog rešenja na osnovu Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara, podzakonskih akata i akata koje donosi Upravljač.
Radi pribavljanja saglasnosti iz stava 2. ovog člana, organizator snimanja odnosno zainteresovano lice prijavljuje planirane aktivnosti snimanja Upravljaču koji je dužan da saglasnost izda u roku ne dužem od 15 dana.
Za aktivnosti fotografisanja i snimanja zainteresovano lice će prema potrebi i obaveštenju Upravljača pribaviti akt o uslovima zaštite prirode koje izdaje Zavod.
Upravljač može privremeno ili trajno uskratiti saglasnost ukoliko je indikovan značajan nepovoljan uticaj na prirodne vrednosti.
Fizičko ili pravno lice koje obavlja ili za čiji račun se obavlja snimanje fotografija, tonskih i videozapisa i filmova koji se publikuju odnosno prikazuju javnosti, osim igranih filmova, dužno je da jedan primerak snimljenog materijala dostavi Upravljaču.
Korisnici mogu u imenu pravnog lica, poslovnim aktima, oznaci proizvoda, reklami i drugo koristiti ime i znak zaštićenog dobra/područja, samo uz prethodno zaključen ugovor sa Upravljačem.
Za korišćenje imena i znaka iz stava 1. ovog člana Upravljač naplaćuje naknadu na osnovu Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara, podzakonskih akata i akata koje on donosi.
IX ISTRAŽIVAČKI I OBRAZOVNI RAD
U Zaštićenom području mogu se vršiti naučna i primenjena istraživanja i obrazovne aktivnosti u prirodi u skladu sa zakonima i propisima koji uređuju oblast naučnih i primenjenih istraživanja i obrazovanja i ovim pravilnikom.
Istraživanja i obrazovne aktivnosti iz stava 1. ovog člana dopušteno je obavljati na način da se ne izazovu značajne nepovoljne promene ili unište prirodne vrednosti kao i da se ne zagadi životna sredina.
Za istraživanja koja mogu imati uticaj na vrednosti i obeležja Zaštićenog područja nosilac istraživanja pribavlja saglasnost Upravljača.
Da bi pribavio saglasnost iz stav 1. ovog člana, nosilac istraživanja prijavljuje Upravljaču planirane istraživačke radove i aktivnosti.
Prijava istraživanja sadrži merodavne podatke o vrsti, cilju, sadržaju, lokaciji, vremenu trajanja, metodama, sredstvima, opremi i alatima, rukovodiocu i učesnicima istraživanja. U prijavi se mogu navesti i usluge odnosno pomoć koja se traži od Upravljača.
Uz prijavu istraživanja prilaže se akt o uslovima zaštite prirode.
Uz prijavu istraživanja prilaže se i dozvola resornog Ministarstva, istraživanjima strogo zaštićenih i zaštićenih vrsta, speleološkim istraživanjima i sl., odnosno dozvola drugog ministarstva, kada se radi o geološkim i drugim istraživanjima za čije izvođenje je propisana obaveza pribavljanja dozvole nadležnog organa.
Saglasnost iz stava 1. ovog člana, koju upravljač izdaje u roku ne dužem od 7 dana od dana prijema prijave, sadrži uputstvo o primeni uslova i mera zaštite prirode i pravila unutrašnjeg reda, posebne uslove, ako ih ima, u vezi mesta, vremena i načina izvođenja radova, obezbeđenja pratnje čuvara ili drugog lica, kao i mogućnost i uslove pružanja traženih usluga.
Zabranjeno je istraživanja iz stava 1. ovog člana započeti ili izvoditi bez pribavljene saglasnosti Upravljača.
Upravljač može u postupku izdavanja saglasnosti odrediti drugo vreme od onog koje je navedeno u prijavi ako oceni da postoji rizik po prirodne vrednosti, bezbednost i zdravlje ljudi, o čemu obaveštava podnosioca prijave pre izdavanja saglasnosti.
Upravljač iz razloga navedenih u stavu 1 ovog člana ili nepoštovanja propisanih uslova može pisanim putem naložiti prekid istraživačkih radova i aktivnosti.
O istraživanjima u oblasti šumarstva, poljoprivrede i pedologije, hidrologije, klimatologije i meteorologije, životne sredine, turizma, saobraćaja, energetike, prostornog i urbanističkog planiranja, demografije, kulturnih dobara i u drugim oblastima za koja se po pravilu ne pribavlja saglasnost Upravljača, potrebno je da nosilac istraživanja blagovremeno pisanim putem obavesti Upravljača.
Obaveštenje sadrži istu vrstu podataka kao i prijava istraživanja.
Upravljač će odmah, a najkasnije u roku od dva dana pružiti pisani odgovor podnosiocu obaveštenja da je upoznat sa planiranim istraživanjima, mogućnostima pružanja traženih usluga i pomoći, dati preporuke u vezi poštovanja pravila unutrašnjeg reda i uputiti podnosioca obaveštenja na eventualnu obavezu pribavljanje akta o uslovima zaštite prirode.
Zabranjeno je istraživanja iz stava 1. ovog člana započeti ili izvoditi ukoliko se o njima ne obavesti Upravljač.
Nosilac istraživanja je dužan da nakon završetka aktivnosti, najkasnije u roku od 180 dana od dana izvršenog istraživanja dostavi upravljaču u odgovarajućoj formi rezultate aktivnosti.
Obrazovne aktivnosti, kao što su škola u prirodi, terenska nastava i seminari i stručne ekskurzije potrebno je blagovremeno pisanim putem prijaviti Upravljaču.
Aktivnosti iz stava 1. ovog člana ne mogu započeti pre nego što Upravljač potvrdi prijem prijave tih aktivnosti.
Prijava nameravanih obrazovnih aktivnosti mora sadržati relevantne podatke o vrsti, cilju, sadržaju, vremenu trajanja, organizatoru, lokacijama aktivnosti i broju učesnika. U prijavi se mogu navesti i usluge odnosno pomoć koja se očekuje od Upravljača.
Upravljač će odmah, a najkasnije u roku od dva dana pisanim putem potvrditi prijem prijave obrazovnih aktivnosti i obavestiti podnosioca prijave o posebnim uslovima zaštite prirode i životne sredine prilikom obavljanja aktivnosti, ako ih ima, kao i o mogućnostima i uslovima pružanja traženih usluga ili pomoći.
U roku od 15 dana po završetku terenskih istraživačkih radova i obrazovnih aktivnosti, nosilac istraživanja odnosno organizator obrazovnih aktivnosti dužan je da Upravljaču dostavi kratak izveštaj o toku i glavnim rezultatima sprovedenih istraživanja i obrazovnih aktivnosti.
O završetku elaborata odnosno publikovanju rezultata o izvršenim istraživanjima nosilac istraživanja dužan ja da obavesti Upravljača u roku od 15 dana kao i da taj elaborat ili publikovani rad dostavi Upravljaču.
Onome ko blagovremeno ne podnese izveštaj iz stava 1. odnosno ne dostavi obaveštenje i elaborat ili rad iz stava 2. ovog člana, Upravljač može uskratiti saglasnost za naredna istraživanja odnosno obaveštenje i usluge za obavljanje obrazovnih aktivnosti.
Sprovođenje pravila unutrašnjeg reda obezbeđuje i neposredni nadzor na PIO "Vršačke planine" vrši čuvarska služba.
Koordinaciju poslova organizacionih delova čuvarske službe vrši Šef službe Zelenilo, Sektora Održavanje javnih površina Upravljača (u daljem tekstu: Rukovodilac službe).
Čuvarsku službu čine, odnosno poslove čuvarske službe u svojstvu lica sa zakonskim ovlašćenjima i obavezama neposredno obavljaju radnici Čuvarske službe - čuvari zaštićenog područja (u daljem tekstu: Čuvari).
Čuvar je za svoj posao u čuvarskoj službi neposredno odgovoran Rukovodiocu službe, a Rukovodilac službe je za svoj posao u čuvarskoj službi neposredno odgovoran Rukovodiocu Sektora Održavanje javnih površina JKP DRUGI-OKTOBAR VRŠAC.
Broj čuvara utvrđuje JKP DRUGI-OKTOBAR VRŠAC aktom o sistematizaciji poslova i radnih mesta, a vrsta i obim konkretnih poslova koje čuvar obavlja utvrđuje se ugovorom o radu ili drugim pojedinačnim aktom, u skladu sa zakonom.
U vršenju službe Čuvar ima status službenog lica.
Za vreme službe, Čuvar nosi službenu odeću i obeležja u skladu sa Zakonom, podzakonskim i internima aktima Upravljača.
Čuvar za vreme službe može nositi službeno oružje.
Vrstu, uslove i pravila nošenja, upotrebe i način čuvanja oružja utvrđuje Upravljač u skladu sa Zakonom o oružju i municiji ("Službeni glasnik RS", br. 20/15, 10/19, 20/20 i 14/22).
Čuvar poseduju službenu legitimaciju i značku kojom dokazuje identitet, status službenog lica i ovlašćenja u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode.
Čuvar je dužan da u vršenju odgovarajućih službenih radnji prethodno pokaže službenu legitimaciju.
Službenu legitimaciju čuvaru izdaje Upravljač na obrascu koji propisuje ministar.
O izdatim legitimacijama Upravljač vodi evidenciju.
Čuvar koji je prestao da vrši čuvarsku službu, dužan je da službenu legitimaciju u roku od tri dana od dana prestanka službe vrati Upravljaču, koju će Upravljač odmah poništiti i tu činjenicu uneti u evidenciju iz stava 4. ovog člana.
U slučaju gubitka ili nestanka službene legitimacije čuvar je dužan da o ovome odmah obavesti Upravljača.
Izgubljena ili nestala legitimacija oglašava se nevažećom u "Službenom glasniku Republike Srbije" i briše se iz evidencije o izdatim legitimacijama, a čuvaru se izdaje nova legitimacija.
Čuvar mora imati položen stručni ispit (uverenje) za obavljanje poslova čuvanja zaštićenog područja.
Rad čuvarske službe organizuje se na terenu tako što Čuvar vrši neposredni nadzor i kontroliše sprovođenje pravila unutrašnjeg reda.
Čuvar je odgovoran za unutrašnji red i sprovođenje režima zaštite.
Čuvar svakodnevno vrši obilazak delova ili Zaštićenog područja u celosti.
Čuvar ima pravo i obavezu da izvrši potrebnu službenu radnju u bilo kom delu Zaštićenog područja.
Rad Čuvara povremeno i po potrebi organizuje se u paru ili sa više čuvara istovremeno, kroz rad u smenama ili dežurstva, patrolni obilazak i stacionarne kontrole ili kombinovanjem napred navedenih metoda, odnosno drugom primenom terenskog rada, u zavisnosti od potreba, efikasnosti i ekonomičnosti rada službe.
U vršenju čuvarske službe, dužnost Čuvara je da:
1) kontroliše sprovođenje pravila unutrašnjeg reda i zaštite prirode,
2) prati odnosno nadgleda kretanje i aktivnosti Posetilaca i drugih Korisnika, posebno:
• gradnju, rekonstrukciju i dogradnju objekata,
• transport građevinskog materijala i druge radove koji se u skladu sa zakonom smatraju izgradnjom objekata,
• korišćenje mineralnih sirovina, odnosno kamena, šljunka, peska, drobine i zemlje,
• korišćenje šuma, odnosno seču, krčenje, kresanje i paljenje drveća, izvlačenje, odlaganje i transport drvnih sortimenata, sakupljanje semena i dr.,
• korišćenje flore i faune, odnosno sakupljanje i branje biljaka, gljiva i životinja i njihovih razvojnih oblika i šumskih plodova i dr.,
• gajenje i korišćenje divljači,
• upotrebu motornih vozila,
• postavljanje objekata na vodi i montažnih i privremenih objekata,
• ulazak u zone, mesta i objekte u kojima je poseta zabranjena ili ograničena,
• kampovanje, logorovanje,
• loženje vatre na otvorenom i primenu pravila i mera zaštite od požara,
• organizaciju i odvijanje sportskih takmičenja i drugih manifestacija,
• odlaganje otpada;
3) prati stanje biljnih i životinjskih vrsta i drugih vrednosti u Zaštićenom području;
4) pruža pomoć i sarađuje sa lokalnim stanovništvom;
5) sarađuje sa nosiocima stvarnih prava na nepokretnostima u Zaštićenom području u cilju zaštite prirode, rešavanju imovinsko-pravnih odnosa i naknadi štete usled uskraćivanja ili ograničavanja prava korišćenja i primene mera zaštite;
6) prati, edukuje i pruža pomoć, i potrebne usluge Posetiocima i drugim licima pri obilasku i razgledanju Zaštićenog područja ili sprovođenju istraživanja i obrazovnih aktivnosti;
7) kontroliše sprovođenje uslova zaštite prirode i aktivnosti Korisnika u skladu sa uslovima zaštite prirode;
8) sarađuje sa korisnicima prirodnih resursa i privrednim subjektima, posebno u oblasti poljoprivrede, vodoprivrede, energetike, rudarstva i turizma;
9) sarađuje sa inspektorom za zaštitu životne sredine i obaveštava o stvarima iz njegove nadležnosti;
10) sarađuje se organom unutrašnjih poslova i prema ukazanoj potrebi traži njegovu pomoć;
11) sarađuje sa drugim čuvarskim službama i drugim inspekcijskim službama iz oblasti njihove nadležnosti;
12) sastavlja zapisnike, obaveštava i sastavlja izveštaje o radu za Šefa Službe Zelenilo ili Rukovodioca Sektora Održavanje javnih površina.
13) blagovremeno obaveštava drugi nadležni organ o izvršenju zabranjenih odnosno protivpravnih radnji koje su regulisane propisima iz nadležnosti tog organa i o njihovim izvršiocima ukoliko su poznati;
14) obavlja i druge poslove u skladu sa zakonom i internim aktima Upravljača.
Kada Čuvar utvrdi ili osnovano pretpostavi da je Posetilac, odnosno Korisnik zaštićenog područja učinio radnju suprotno pravilima unutrašnjeg reda ili merama zaštite prirode propisanim u skladu sa zakonom, ovlašćen je da:
1) legitimiše lice zatečeno u vršenju nedozvoljenih radnji, a lice zatečeno bez ličnih isprava čiji mu identitet nije poznat, privede nadležnom organu unutrašnjih poslova;
2) zatraži da mu lice predoči/pokaže saglasnost, dozvolu, odobrenje, prijavu radova, ulaznicu ili drugi dokument kojim dokazuje status Korisnika, odnosno Posetioca, i neko od prava u vezi radova i aktivnosti koje obavlja;
3) izvrši pregled svih vrsta vozila, plovnih objekata i tovara;
4) izvrši svaki pregled, osim stanova i drugih prostorija za čiji je pregled potreban sudski nalog, a posebno pregled: prtljaga i ličnih stvari, ulova i sredstava za lov i ribolov, alata i sredstava za sakupljanje biljaka i životinja;
5) privremeno oduzme predmete i sredstva kojima je izvršen prekršaj ili krivično delo i predmete koji su nastali ili pribavljeni izvršenjem takvog dela, uključujući delove i primerke živog i neživog sveta, kao i da ove predmete, bez odlaganja, preda Upravljaču zaštićenog područja radi čuvanja;
6) zatraži uspostavljanje prethodnog stanja, odnosno naredi mere za sprečavanje i uklanjanje štetnih posledica, a posebno:
- privremeno obustavi i zabrani radove i aktivnosti koje se obavljaju bez propisanih saglasnosti ili odobrenja u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode, podzakonskim i internim aktima Upravljača i ovim pravilnikom, ili bez uslova Zavoda,
- zabrani na licu mesta radove i aktivnosti koje se obavljaju protivno odredbama ovog pravilnika i pravilima protivpožarne zaštite,
- naredi puštanje na slobodu odnosno vraćanje u prirodu zdravih i nepovređenih primeraka životinja, ukoliko je to za njih bezbedno.
Kada utvrdi radnju učinjenu suprotno pravilima unutrašnjeg reda ili merama zaštite prirode propisanim u skladu sa zakonom, Čuvar sastavlja zapisnik.
Sadržaj zapisnika ili opis koji se unosi u zapisnik je saopštavanje bitnih činjenica, odnosno onog što je zatečeno, nađeno, utvrđeno ili na drugi način pribavljeno i konstatovano.
U sadržaj se obavezno unose:
- podaci o izvršiocima nedozvoljene radnje, a ako je izvršilac nepoznat to se konstatuje uz osnovanu pretpostavku o mogućem izvršiocu,
- način, mesto i vreme izvršenja radnje, sredstva i alati kojima je radnja izvršena,
- podaci o zatečenim i prisutnim licima, svedocima i drugim raspoloživim dokazima ako postoje, nastala šteta, dokumentovana što preciznijim podacima i po mogućstvu fotografijom ili video zapisom,
- podaci o oduzetim predmetima i sredstvima iz člana 58. tačka 5) ovog pravilnika.
Zapisnik je sastavljen, u onolikom broju primeraka koliko zahteva konkretna situacija, potpisan i uručen svim zainteresovanim stranama.
Upravljač će propisati obrazac zapisnika iz ovog člana.
O privremeno oduzetim predmetima iz člana 58. tačka 5) ovog pravilnika, Čuvar izdaje potvrdu o oduzetim predmetima, sa tačnim podacima o vrsti i količini.
Upravljač obezbeđuje uslove za održavanje i čuvanje privremeno oduzetih predmeta i preduzima radnje za dalje postupanje sa primercima oduzetih i nađenih životinjskih ili biljnih vrsta, minerala, kristalnih tvorevina, fosilnih ostataka i artefakata, uključujući njihovo zbrinjavanje do okončanja postupka.
O privremeno oduzetim predmetima Upravljač vodi evidenciju sa podacima o vrsti, količini, razlogu privremenog oduzimanja, licu kome su predmeti privremeno oduzeti i Čuvaru koji je predmete privremeno oduzeo.
Čuvar u vršenju službe postupa stručno, autoritativno i odgovorno, u skladu sa ovlašćenjima koja ima, vodeći posebno računa o ugledu Upravljača.
Čuvar vodi dnevnik, odnosno evidenciju dnevnih aktivnosti, čiji sadržaj propisuje Upravljač.
Čuvar polaže stručni ispit u skladu sa programom koji propisuje resorno Ministarstvo.
Upravljač sam organizuje ili na drugi način obezbeđuje obuku, stručno usavršavanje i proveru znanja i veština Čuvara.
Čuvar je opremljen i radnom odećom, sredstvima veze i prevoza, potrebnim aparatima, instrumentima, alatom i drugom savremenom opremom neophodnom za uspešno obavljanje poslova, a prema mogućnostima Upravljača.
Na osnovu zapisnika i obaveštenja Čuvara o učinjenoj zabranjenoj odnosno protivpravnoj radnji, Upravljač shodno stečenim okolnostima, vrsti dela i statusu počinioca podnosi odgovarajuću prijavu ili zahtev za pokretanje prekršajnog postupka samostalno ili preko nadležnih organa.
Na području PIO "Vršačke planine" planiraju se i sprovode mere zaštite od požara u skladu sa Zakonom o zaštiti od požara ("Sl. glasnik RS", br. 111/2009, 20/2015, 87/2018 i 87/2018 - dr. zakoni), Zakonom o šumama, Zakonom o divljači i lovstvu i propisima donetim na osnovu tih zakona, Planom upravljanja i Planovima zaštite od požara.
Upravljač donosi plan zaštite od požara za Zaštićeno područje.
Planom i programom upravljanja utvrđuju se prioritetni odnosno godišnji operativni zadaci protivpožarne zaštite.
Upravljač će na pogodan način objaviti odnosno javno istaknuti izvode iz planova zaštite od požara, sa osnovnim pravilima protivpožarne zaštite i postaviti odgovarajuće oznake na terenu.
Korisnici i Posetioci dužni su da se prilikom boravka u Zaštićenom području pridržavaju zakonskih odredbi, oznaka i uputstava Upravljača iz oblasti zaštite od požara.
XII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Nadzor nad primenom ovog pravilnika vrši Pokrajinski sekretarijat za urbanizam i zaštitu životne sredine.
Upravljač će izvod iz ovog pravilnika, sa osnovnim pravilima unutrašnjeg reda i zabranjenim radnjama/aktivnostima istaknuti na pogodan i vidan način u naseljima, turističkim centrima i lokalitetima, objektima Upravljača i na drugim mestima brojnijeg okupljanja i češćeg prolaska Posetilaca i Korisnika, kao i na zvaničnom internet sajtu i profilima na društvenim mrežama.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku AP Vojvodine", uz prethodno pribavljenu saglasnost Pokrajinskog sekretarijata za urbanizam i zaštitu životne sredine.