ODLUKAO PROGLAŠENJU ZAŠTIĆENOG STANIŠTA "BELA REKA - RIPANJ"("Sl. list grada Beograda", br. 114/2024) |
Područje jezera Bela reka sa okolinom proglašava se zaštićenim područjem kao zaštićeno stanište "Bela reka - Ripanj" i svrstava se u III kategoriju kao zaštićeno područje lokalnog značaja.
Stanište "Bela reka - Ripanj" proglašava se zaštićenim područjem kao prirodno stanište značajno za očuvanje populacije insekata od kojih se, prema Pravilniku o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva ("Službeni glasnik RS", br. 5/2010, 47/2011, 32/2016 i 98/2016), izdvajaju tri strogo zaštićene divlje vrste tvrdokrilaca, i to, jelenak (Lucanus cervus), bukova strižibuba (Morimus funereus) i Nastasov trčuljak (Carabus ulrichii nastasi), kao i jedna strogo zaštićena vrsta leptira - veliki kupusar (Pieris brassicae). Jelenak i bukova strižibuba, pored nacionalnog, imaju i međunarodni značaj, pošto se jelenak nalazi na Aneksu II Direktive o staništima (Council Directive 92/43/ EEC), kao i na Aneksu III Bernske konvencije, dok je bukova strižibuba na Aneksima II i IV Direktive o staništima i na Aneksu II Bernske konvencije.
Ovo područje je jedan od centara populacije jelenka, zbog čega je očuvanje staništa "Bela reka - Ripanj" od velikog značaja radi očuvanja prirodnih uslova i pogodnosti lokaliteta na kojima se nastanjuje ova populacija.
Područje Bele reke se nalazi u podnožju planine Avala, u naselju Ripanj, na teritoriji Gradske opštine Voždovac. Obuhvata veštačko jezero, formirano na istoimenoj reci, i okolno šumsko područje. Naselje Ripanj je sa severa okruženo Rušnjem i Pinosavom, sa istoka Zucem i Vrčinom i autoputem Beograd - Niš, sa juga Malom Ivančom, Raljom, Parcanima i Barajevom, dok je sa zapadne strane Ripnja granica "Ibarska magistrala".
Ukupna površina zaštićenog područja iznosi 44 ha 13 a 59 m2, od čega se u državnoj svojini nalazi 34 ha 62 a 52 m2 (78%), a u privatnoj 09 ha 51 a 07 m2 (22%).
Opis i grafički prikaz granice zaštićenog područja sastavni je deo ove odluke.
Na zaštićenom području ustanovljava se režim zaštite III stepena, kao zaštićeno područje lokalnog značaja.
U režimu zaštite III stepena mogu se vršiti upravljačke intervencije u cilju restauracije, revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja, razvoj sela i unapređenje seoskih domaćinstava, uređenje objekata kulturno-istorijskog nasleđa i tradicionalnog graditeljstva, očuvanje tradicionalnih delatnosti lokalnog stanovništva, selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih resursa i prostora uz potrebnu infrastrukturnu i drugu izgradnju.
U okviru ustanovljenog režima zaštite iz stava 1. ovog člana sprovodi se aktivna zaštita zaštićenog područja i zabranjuju sve radnje i aktivnosti koje ugrožavaju ili menjaju njegova obeležja i svojstva, odnosno primarne vrednosti zaštićenog područja, a naročito:
1) isušivanje i zasipanje korita Bele reke;
2) čista seča šuma, osim u slučajevima propisanim zakonom;
3) neplanska gradnja šumskih puteva sa mekom podlogom, bez odgovarajućih evakuacionih organa za padavinske vode (rigole i putni propusti);
4) postavljanje (ukucavanje) tabli i drugih obaveštenja na stablima;
5) loženje vatre, osim na mestima koja su za to predviđena;
6) spaljivanje otpada i obrazovanje deponija otpada;
7) branje, lomljenje, kidanje i iskopavanje biljnih vrsta u prirodnim sastojinama;
8) korišćenje i uništavanje strogo zaštićenih vrsta biljaka, životinja i gljiva i preduzimanje aktivnosti kojima bi se mogla ugroziti njihova staništa;
9) sakupljanje zaštićenih vrsta izvan propisanog perioda i korišćenje tehničkih sredstava koja mogu oštetiti ili uništiti primerke zaštićenih vrsta, odnosno njihova staništa;
10) izgradnja malih hidroelektrana, vetroelektrana i elektrana na bio-gas;
11) rukovanje otrovnim hemijskim materijama i naftnim derivatima na način koji može prouzrokovati zagađenje zemljišta i vode;
12) obrazovanje objekata za upravljanje otpadom, privremeno ili trajno odlaganje svih vrsta opasnih materija, kao i uspostavljanje transportne rute opasnog otpada;
13) izgradnja asfaltnih baza;
14) izgradnja solarnih elektrana;
15) promena namene šumskog zemljišta, osim u slučajevima propisanim zakonom;
16) izgradnja vikendica, naselja i širenje građevinskog područja;
17) izgradnja privrednih, industrijskih i energetskih objekata;
18) izvođenje primenjenih geoloških istraživanja u cilju utvrđivanja rezervi za komercijalnu eksploataciju mineralnih sirovina, podzemne vode i geotermalnih resursa;
19) eksploatacija, priprema i prerada mineralnih sirovina i geotermalnih resursa;
20) sve radnje i aktivnosti kojima se ugrožava fauna riba i remeti njihov mrest, rast, ishrana i kretanje;
21) privredni ribolov;
22) rekreativni ribolov u periodu lovostaja na šarana od 1. aprila do 31. maja; štuku od 1. februara do 31. marta; deveriku od 15. aprila do 31. maja; klena od 15. aprila do 31. maja; smuđa od 1. marta do 30. aprila i soma od 1. maja do 15. juna;
23) vožnja čamcima;
24) samoinicijativno uređenje pešačkih staza;
25) kretanje motornih vozila po brani.
Ograničenja u okviru ustanovljenog režima zaštite III stepena odnose se na radove i aktivnosti koje mogu biti odobrene i sprovedene na zaštićenom području pod uslovom da su planirani radovi usklađeni sa konceptom zaštite i razvoja zaštićenog područja i kapacitetom prostora i pojava, odnosno ograničeno korišćenje prirodnih resursa na održiv i strogo kontrolisan način i to:
1) sprovođenje antierozionih mera u cilju zaštite od poplava;
2) sprovođenje redovnih aktivnosti na održavanju brane i akumulacije;
3) regulacija vodotoka i vodenih tela na radove koji se sprovode u cilju poboljšanja vodnog režima;
4) radovi na održavanju i revitalizaciji autohtonih staništa;
5) uklanjanje invazivnih alohtonih vrsta;
6) izvođenje hitnih i neophodnih sanacionih šumskih radova nakon akcidentnih situacija prilikom vetroloma, vetroizvala, požara, kalamiteta insekata i slično;
7) primena odgovarajućih bioloških mera borbe protiv fitopatoloških i entomoloških oboljenja šuma;
8) konverzija šumskih površina, tj. prevođenje izdanačkih u visoke šume;
9) redovno suzbijanje invazivnih vrsta na mestima gde njihova ekspanzija ugrožava podmladak autohtone vegetacije;
10) zaštita obale vodotokova od fluvijalne i površinske erozije primenom tehničkih, biotehničkih i bioloških mera;
11) čišćenje korita vodotokova od vegetacije i nanosa u cilju očuvanja propusne moći, a po potrebi i produbljivanje korita;
12) izgradnja podzemnih infrastrukturnih vodova;
13) sprovođenje odgovarajućih mera protivpožarne zaštite;
14) izgradnja turističke infrastrukture na manje, privremene objekte za potrebe očuvanja, unapređenja i prezentacije prirodnog dobra;
15) turizam na održivi oblik turizma manjeg obima koji za cilj ima promociju i prezentaciju prirodnih vrednosti;
16) izgradnja, rekonstrukcija i održavanje postojećih objekata komunalne infrastrukture;
17) primena hemijskih sredstava u gazdovanju šumama;
18) lov autohtonih vrsta riba isključivo po principu "ulovi pa pusti", lovne aktivnosti na mere upravljanja i zaštitu populacija lovostajem zaštićenih vrsta i trajno zaštićenih vrsta divljači i njihovih staništa, u skladu sa prihvaćenim planskim dokumentima (lovnim osnovama), kao i drugi radovi koji mogu imati negativan uticaj na vrednosti prirodnog dobra;
19) uređenje šetačkih staza;
20) uređenje pecaroških mesta;
21) paljenje vatre na obeleženim i obezbeđenim lokacijama;
22) utvrđivanje zemljanih bedema na "stajalištima" oko akumulacije;
23) izgradnja rukohvata za bezbednije kretanje posetilaca.
Aktivnosti iz stava 1. tač. 1), 2), i 3) ovog člana mogu se planirati i sprovoditi ako su prethodno pribavljeni uslovi zaštite prirode koje utvrđuje organizacija za zaštitu prirode.
Zabrane i ograničenja propisana ovom odlukom ne odnose se na vojne objekte, vojne komplekse, instalacije i pristupne puteve, koji su izgrađeni ili se planiraju graditi za potrebe Vojske Srbije, kao i aktivnosti koje Vojska Srbije izvodi ili će izvoditi za potrebe odbrane Republike Srbije.
Zaštićeno područje poverava se na upravljanje Udruženju "Udruženje za zaštitu životne sredine reka i jezera Bela reka" iz Beograda (u daljem tekstu: upravljač), koji ispunjava zakonom propisane uslove u pogledu stručne, kadrovske i organizacione osposobljenosti za obavljanje poslova očuvanja, unapređenja i promovisanja prirodnih i drugih vrednosti i održivog korišćenja zaštićenog područja.
U obavljanju zakonom utvrđenih poslova upravljač zaštićenim područjem je ovlašćen i dužan naročito da organizuje čuvarsku službu; obeleži zaštićeno područje; donese plan upravljanja, godišnji program upravljanja i akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi; obaveštava korisnike zaštićenog područja o mogućnostima za obavljanje radova i aktivnosti, učestvuje u postupku utvrđivanja naknade za uskraćivanje ili ograničavanje prava korišćenja; izdaje saglasnosti i odobrenja; prati stanje i vodi evidencije o prirodnim vrednostima, nepokretnostima i ljudskim aktivnostima.
Upravljač je dužan da, izvrši upis delatnosti upravljanja zaštićenim područjem u skladu sa propisima kojima se uređuje klasifikacija delatnosti i registracija udruženja u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove odluke.
Upravljač ima pravo aktivne legitimacije u pogledu ostvarivanja i sprovođenja ustanovljenog režima zaštite, odnosno pravo pokretanja krivičnih, prekršajnih i upravnih postupaka pred sudskim, državnim i lokalnim organima, pravo na naknadu od pravnih i fizičkih lica za korišćenje zaštićenog područja i druga prava utvrđena zakonom i propisima donetim na osnovu zakona.
U cilju međusobne saradnje na zaštiti i održivom korišćenju prirodnih vrednosti i resursa, kao i obezbeđivanja interesa lokalnog stanovništva i drugih korisnika zaštićenog područja, u skladu sa članom 68a Zakona o zaštiti prirode, upravljač će osnovati Savet korisnika zaštićenog područja "Bela reka - Ripanj".
Plan upravljanja zaštićenim područjem donosi upravljač za period od 10 godina (u daljem tekstu: plan upravljanja).
Planom upravljanja određuju se način sprovođenja zaštite, korišćenja i upravljanja zaštićenim područjem, smernice i prioriteti za zaštitu i očuvanje prirodnih vrednosti zaštićenog područja, kao i razvojne smernice uz uvažavanje potreba lokalnog stanovništva.
Na plan upravljanja saglasnost daje organizaciona jedinica Gradske uprave Grada Beograda nadležna za zaštitu životne sredine uz pribavljanje uslova zaštite prirode i mišljenja o ispunjenosti uslova Zavoda za zaštitu prirode.
O predlogu plana upravljanja upravljač je dužan da obavesti javnost i da obezbedi javni uvid u predloženi plan, u trajanju od 30 dana, uz organizovanje javne rasprave.
Plan upravljanja se može revidirati u periodu njegove važnosti.
Izveštaj o ostvarivanju plana upravljanja podnosi se organizacionoj jedinici Gradske uprave Grada Beograda nadležnoj za zaštitu životne sredine najkasnije 60 dana pre isteka perioda za koji je plan donet.
Plan upravljanja se razrađuje i sprovodi kroz godišnje programe upravljanja zaštićenim područjem u daljem tekstu: program upravljanja) na koje saglasnost daje organizaciona jedinica Gradske uprave Grada Beograda nadležna za zaštitu životne sredine, uz pribavljanje uslova zaštite prirode i mišljenja o ispunjenosti uslova Zavoda za zaštitu prirode.
Programom upravljanja iz stava 1. ovog člana određuju se mere i aktivnosti zaštite, očuvanja, unapređenja i korišćenja zaštićenog područja, sa obimom i dinamikom njihove realizacije i iznosom potrebnih finansijskih sredstava za jednu godinu.
Izveštaj o realizaciji programa upravljanja za tekuću godinu upravljač podnosi organizacionoj jedinici Gradske uprave grada Beograda nadležnoj za poslove zaštite životne sredine najkasnije do 15. decembra tekuće godine, dok program upravljanja za narednu godinu dostavlja nadležnom organu do 15. novembra tekuće godine.
Upravljač je dužan da obezbedi unutrašnji red i čuvanje zaštićenog područja u skladu sa aktom koji donosi, uz saglasnost organizacione jedinice Gradske uprave Grada Beograda nadležne za zaštitu životne sredine.
Aktom iz stava 1. ovog člana utvrđuju se pravila unutrašnjeg reda u zaštićenom području.
Čuvarska služba kontroliše sprovođenje pravila unutrašnjeg reda i obavlja poslove čuvanja zaštićenog područja, sa pravima i dužnostima utvrđenim zakonom.
Pravila utvrđena aktom iz stava 1. ovog člana i druge neophodne informacije o sprovođenju režima zaštite, upravljač je dužan javno da oglasi i na pogodan način učini dostupnim posetiocima i korisnicima zaštićenog područja.
Sredstva potrebna za sprovođenje režima zaštite zaštićenog područja obezbeđuju se iz u budžeta Grada Beograda, naknada za korišćenje zaštićenog područja, prihoda ostvarenih u obavljanju delatnosti i upravljanja zaštićenim područjem, sredstava obezbeđenih za realizaciju programa, planova i projekata u oblasti zaštite prirode i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Sredstva obezbeđena u budžetu Grada Beograda za tekuću godinu isplaćuju se upravljaču u skladu sa obimom i dinamikom mera i aktivnosti utvrđenih godišnjim programom upravljanja iz člana 7. stava 2. ove odluke.
Planiranje, uređenje i korišćenje prostora koji obuhvata zaštićeno područje mora biti u skladu sa ovom odlukom, prostornim i urbanističkim planovima, planske i projektne dokumentacije, osnova, planova i programa upravljanja, u skladu sa merama i uslovima zaštite prirode.
Planiranje, uređenje i korišćenje prostora koji obuhvata zaštićeno područje mora biti u skladu sa vodnim aktima koje izdaje Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede - Republička direkcija za vode.
Osnove, planovi i programi i koji obuhvataju zaštićeno područje, a koji su doneti pre stupanja na snagu ove odluke, usaglasiće se sa odredbama ove odluke u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ove odluke.
Za sve osnove, planove i programe iz st. 1, 2. i 3. ovog člana pribavljaju se uslovi zaštite prirode od organizacije za zaštitu prirode, kao i uslovi zaštite životne sredine od organizacione jedinice Gradske uprave Grada Beograda nadležne za zaštitu životne sredine.
Plan upravljanja, pravilnik o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi, kao i godišnji program upravljanja, upravljač je dužan da donese u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove odluke.
Do donošenja plana i programa iz stava 1. ovog člana upravljač će poslove upravljanja obavljati prema privremenom programu upravljanja koji će doneti u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove odluke.
Do donošenja privremenog programa iz stava 2. ovog člana upravljač je dužan da postupa u skladu sa zakonom, sprovodi režim zaštite utvrđen ovom odlukom i primenjuje druge mere koje odredi nadležni inspekcijski organ.
Stručni nadzor nad sprovođenjem ove odluke i akata donetih na osnovu ove odluke vrši u skladu sa zakonom, nadležna organizacija za zaštitu prirode (Zavod za zaštitu prirode Srbije).
Upravljač je dužan da zaštićeno područje obeleži u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu ove odluke.
Organizaciona jedinica Gradske uprave Grada Beograda nadležna za poslove zaštite životne sredine dužna je da, u roku od 30 dana od dana donošenja ove odluke, dostavi odluku organizaciji za zaštitu prirode radi upisa u registar zaštićenih prirodnih dobara i organu nadležnom za katastar nepokretnosti radi upisa.
Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Grada Beograda".
1. KARTOGRAFSKI PRILOG GRANICA PODRUČJA
2. GEOGRAFSKI POLOŽAJ PRIRODNOG DOBRA
Prirodno dobro se nalazi u slivu Bele reke, koja je pritoka Topčiderske reke u njenom gornjem toku. Bela reka se nalazi na teritoriji opština Čukarica i Voždovac, a većim delom toka predstavlja granicu između K.O. Rušanj, opština Čukarica i K.O. Ripanj, opština Voždovac, na teritoriji grada Beograda.
Administrativno, prirodno dobro se nalazi u naselju Ripanj, opština Voždovac, na teritoriji grada Beograda, 25 km od centra Beograda (Trg Republike).
Naselje Ripanj se nalazi jugozapadno od planine Avala. Sa severa je okruženo Rušnjem (opština Čukarica) i Pinosavom (opština Voždovac), sa istoka Zucama (opština Voždovac), Vrčinom (opština Grocka) i autoputom Beograd - Niš, sa juga Malom Ivančom (opština Sopot), Raljom (opština Sopot), Parcanima (opština Sopot) i Barajevom (opština Barajevo), dok je sa zapadne strane Ripnja granica "Ibarska magistrala". Ripanj je najsevernije šumadijsko selo (razbijenog tipa).
Najniža tačka prirodnog dobra je ispod brane jezera, iznosi oko 190 m, a najviša 262 m nadmorske visine, severno iznad puta i brane.
Geografski posmatrano, zaštićeno područje se nalazi unutar granica koje su definisane sledećim pravcima:
Granične tačke |
X |
Y |
E |
N |
Sever |
457014,20 |
4945587,29 |
20° 27’ 28" |
44° 39’ 44" |
Zapad |
456786,25 |
4944840,57 |
20° 27’ 18" |
44° 39’ 20" |
Istok |
457660,97 |
4945097,31 |
20° 27’ 57" |
44° 39’ 29" |
Jug |
457067,55 |
4944498,08 |
20° 27’ 31" |
44° 39’ 09" |
|
|
|
|
|
Centralna tačka |
457247 |
4944949 |
20° 27’ 39" |
44° 39’ 24" |
Granica zaštićenog staništa "Bele reka - Ripanj" počinje od najsevernije tačke dobra tj. od tromeđe katastarskih parcela br. 803/4, 680/5 i 806 (KO Ripanj) u smeru jugoistoka kroz K.O. Ripanj, granicom kp 680/5, 680/6, 680/7, 680/8 do kp 804/3 koju granica preseca u tačkama X=457298 Y=4945408 i X=457300 Y=4945406 i dalje nastavlja granicom kp 680/37, prateći put, prati spoljnu granicu kp 680/15, 680/17, 680/18, granica menja pravac ka istoku granicom kp 680/18, 680/18, 680/20, 680/21, dalje granica nastavlja ka jugu granicom kp 680/22, 680/24, 680/26, 680/25, 680/23, 680/33, granica menja pravac ka zapadu granicom kp 680/33, 680/32, zatim od tromeđe kp 680/32, 680/1 i 822/21 menja pravac ka jugu granicom kp 680/1, 680/50, 680/54, 680/53, 680/56 do mesta gde seče reku - kp 9959/4 u tačkama X=457388 Y=4944598 i X=457390 Y=4944596, dalje nastavlja ka jugu granicom kp 680/48 i 818/2, od tromeđe kp 818/2, 2656/1 i 818/3 granica menja pravac ka zapadu, granicom kp 818/2, 818/1, 816, 814/1, do međe kp 814/1 i 815 gde menja pravac ka severozapadu.
Dalje nastavlja granicom kp 814/1, 814/2, 813/7, 813/6, 813/5, 680/49, 9959/4 do tačke sa koordinatama X=456786 Y=4944840 odakle menja pravac ka severu, granicom kp 680/43, pa granicom kp 9930/2, 9930/1, prateći put sve do mesta gde seče kp 9930/1 u tačkama X=457030 Y=4945458 i X=457035 Y=4945459, nastavlja granicom kp 680/3, 680/2, 680/4 i nastavlja sve do mesta gde je granica i krenula, do tromeđe kp 803/4, 680/5 i 806 (KO Ripanj).
Zaštićeno područje obuhvata sledeće katastarske parcele: 680/1, 680/10, 680/11, 680/12, 680/13, 680/14, 680/15, 680/16, 680/17, 680/18, 680/19, 680/2, 680/20, 680/21, 680/22, 680/23, 680/24, 680/25, 680/26, 680/3, 680/32, 680/33, 680/37, 680/4, 680/43, 680/44, 680/45, 680/46, 680/47, 680/48, 680/49, 680/5, 680/50, 680/51, 680/52, 680/53, 680/54, 680/55, 680/56, 680/57, 680/58, 680/59, 680/6, 680/60, 680/7, 680/8, 680/9, 804/3, 807/1, 807/2, 807/3, 807/4, 807/5, 808/1, 808/2, 808/3, 808/4, 809/1, 809/2, 810, 813/4, 813/5, 813/6, 813/7, 814/1, 814/2, 816, 818/1, 818/2, 818/4, 818/5, 9638, 9930/1, 9930/2, 9959/3, 9959/4, koje pripadaju KO Ripanj, Gradska opština Voždovac.