UREDBAO PROGLAŠENJU PARKA PRIRODE "VELIKI JASTREBAC"("Sl. glasnik RS", br. 98/2024) |
Prirodno dobro Veliki Jastrebac je planinska regija koja u svojim granicama obuhvata i Mali Jastrebac, nalazi se u središnjoj zoni gromadnih planina i kotlina centralne Srbije, u okviru Srpsko-makedonske mase, najstarijeg dela kopna Balkanskog poluostrva, smešteno između Dinarida na zapadu i Karpato-balkanida na istoku i stavlja se pod zaštitu kao zaštićeno područje pod imenom Park prirode "Veliki Jastrebac", područje I kategorije - zaštićeno područje međunarodnog, nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja (u daljem tekstu: Park prirode "Veliki Jastrebac").
Park prirode "Veliki Jastrebac" stavlja se pod zaštitu radi očuvanja sastojina šuma planinskog javora (Aceretum heldeichii) većinom prašumskog tipa, koje su okružene šumama planinskog javora sa bukvom (Aceri heldreichii - Fagetum), a oko kojih su raspoređene šume u kojima dominira lišćarska vegetacija, odnosno vredan pojas bukovih šuma, brezove šume (Betuletum pendulae), bukovo-jelove šume (Abieti-Fagetum moesiacae), šume bukve, graba i plemenitih lišćara (Aceri - Carpini - Fagetum moesiace montanum), kao i različiti tipovi hrastovih šuma u nižim delovima planina, prvenstveno šume kitnjaka i cera (Quercetum petraeae-cerridis).
Na području Parka prirode "Veliki Jastrebac" evidentirano je ukupno deset strogo zaštićenih i 57 zaštićenih biljnih vrsta, deset strogo zaštićenih i 18 zaštićenih vrsta gljiva, 84 strogo zaštićenih i 14 zaštićenih vrsta ptica, jedna strogo zaštićena i pet zaštićenih vrsta ihtiofaune, jedna strogo zaštićena vrsta raka, devet strogo zaštićenih i jedna zaštićena vrsta vodozemaca, šest strogo zaštićenih i dve zaštićene vrste gmizavaca i 28 strogo zaštićenih i pet zaštićenih vrsta entomofaune. Ovo područje nastanjuje oko 33 vrste sisara, među kojima nema endemičnih ni reliktnih taksona.
Po hidrografskim karakteristikama Park prirode "Veliki Jastrebac" ima razgranatu mrežu vodenih tokova, koje otiču ka slivovima Južne Morave, Toplice i Rasine. Razvođe na Jastrepcu odvaja slivove zapadnomoravske desne pritoke Rasine od južnomoravske pritoke Toplice.
Od ostalih hidroloških objekata u Parku prirode "Veliki Jastrebac", značajni su brojni mineralni izvori i predstavlja hidrotermalno čvorište iz kojeg i oko kojeg se nalaze mnogobrojni mineralni izvori. Od Ribarske Banje, na severnom obodu Velikog Jastrepca, pa prema zapadu javlja se nekoliko izvora mineralne vode: Dvorane, Sezemče, Slatina, Buci, Velika Lomnica, Trebotin i Mrmoš, kao i u selima Majdevo, Čitluk, Bela Voda i Kupci.
Prostor obrastao šumskom vegetacijom u obuhvatu Parka prirode "Veliki Jastrebac" predstavlja stanište brojnih endemičnih i reliktnih biljnih vrsta, kao i velikog broja predstavnika dendroflore. Šumske sastojine su izgrađene od ukupno 71 vrste dendroflore, od kojih su dve "strogo zaštićene" drvenaste vrste - lovorolisni jeremičak (Daphne laureola L.) i planinski javor (Acer Heldreichii Orph.), dok se u kategoriji "zaštićena divlja vrsta" nalazi deset drvenastih vrsta: breza (Betula pendula Roth), kleka (Juniperus communis L.), divlja ruža (Rosa canina L.), sitnolisna lipa (Tilia cordata Mill.), bela lipa (Tilia tomentosa Moench.), beli glog (Crataegus monogyna Jacq), dren (Cornus mas L.), mečija leska (Corylus colurna), kostrika (Ruscus aculeatus L.) i jezičasta kostrika (Ruscus hypoglossum L.).
Zabeleženo je i 287 vrsta makrogljiva, što je oko 10% diverziteta u Srbiji. Među navedenim vrstama gljiva, kao značajne za zaštitu treba istaći deset strogo zaštićenih vrsta, 18 zaštićenih vrsta, kao i 28 vrsta koje se nalaze na preliminarnoj crvenoj listi gljiva Srbije.
Ukupno je do sada na ovom području evidentirano 99 vrsta ptica od 369 koje su do sada registrovane u Srbiji.
Značaj Parka prirode "Veliki Jastrebac" ogleda se u refugijalnom karakteru šuma, koje šume ovog područja imaju za vrste kojih je u Republici Srbiji sve manje. Tu se pre svega misli na orla kliktaša (Clanga pomarina), planinskog detlića (Dendrocopos leucotos), crnu žunu (Dryocopus martius), sivu žunu (Picus canus), belovratu muharicu (Ficedula albicollis), malu muharicu (Ficedula parva) i istočnu šarenu muharicu (Ficedula semitorquata). U postupku izrade ekološke mreže Republike Srbije, Jastrebac je predložen kao nacionalno i međunarodno područje za zaštitu i očuvanje gore navedenih sedam vrsta ptica i kao takvo predstavlja glavno područje očuvanja ovih vrsta u Republici Srbiji.
Kao posledica višefazne tektonske aktivnosti od mezozoika do danas i specifične geološke evolucije ovog prostora koja je direktno povezana sa njenim položajem u okviru prelazne zone između jedinica adrijske i evropske ploče, Park prirode "Veliki Jastrebac" ima izuzetno kompleksnu i vrlo složenu geološku građu u okviru koje dominira doma Velikog Jastrepca.
Na teritoriji Parka prirode "Veliki Jastrebac" postoji EMERALD područje "Prokop", pSCIs područja "Mali Jastrebac", "Jastrebac" i "Jablanička reka" i pSPAs područja "Toplica" i "Dobrić - Nišava".
Od posebne su važnosti manastir Naupare, manastir Sv. velikomučenika Georgija - Ajdanovac, crkva Svetog Ilije u Ribarskoj Banji i Celina Termalno kupatilo sa starim vilama u Ribarskoj Banji.
Područje odlikuje i agrarni kompleks koji se održava i razvija tradicionalnim korišćenjem zemljišta, čija su svojstva autentičnost, izvornost i originalnost. Na istraživanom području registrovan je veliki broj starih autohtonih sorti voća, koje predstavljaju izuzetan genetski potencijal u voćarstvu.
Park prirode "Veliki Jastrebac", nalazi se na teritoriji gradova Kruševac na površini od 20.033,84 ha (51,14%) (KO Grkljane, Jablanica, Vitanovac, Naupare, Bukovica, Lomnica, Buci, Trmčare, Slatina, Sezemče, Petina, Zdravinje, Belasica, Mala reka, Rlica, Srndalje, Ribare, Boljevac i Rosica) i Prokuplje na površini od 7.016,37 ha (17,91%) (KO Džigolj, Mikulovac, Gornja Rečica, Velika Plana, Gornja Bresnica i Zdravinje) i opština Blace na površini od 8.480,59 ha (21,65%) (KO Gornja Jošanica, Pretrešnja, Pridvorica, Kačapor, Vrbovac i Popova) i Aleksinac na površini od 3.644,95 ha (9,30%) (KO Vukanja).
Površina Parka prirode "Veliki Jastrebac" iznosi 39.175,76 ha, od čega je u državnoj svojini 27.475,35 ha (70,13%), u privatnoj svojini 10.409,12 ha (26,57%) i u drugim oblicima svojine 1.291,28 ha (3,30%).
Opis granice i grafički prikaz Parka prirode "Veliki Jastrebac" dati su u Prilogu - Opis granice i grafički prikaz Parka prirode "Veliki Jastrebac", koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Na području Parka prirode "Veliki Jastrebac" utvrđuju se režimi zaštite I, II i III stepena.
Režim zaštite I stepena obuhvata površinu od 1.496,24 ha, odnosno 3,82% površine Parka prirode "Veliki Jastrebac" u okviru kojega se nalaze lokaliteti:
1) Đulica-Pogled", ukupne površine 1.489,58 ha (100% u državnoj svojini), nalazi se na teritoriji gradova Prokuplje (KO Velika Plana i KO Gornja Bresnica) i Kruševac (KO Buci, Rlica i Srndalje) i opštine Blace (KO Gornja Jošanica);
2) "Prokop", ukupne površine 6,66 ha (100% u državnoj svojini), nalazi se na teritoriji grada Kruševca (KO Buci).
Režim zaštite II stepena, ukupne površine 16.307,26 ha, odnosno 41,63% površine Parka prirode "Veliki Jastrebac", od čega je 16.019,65 ha (98,23%) u državnoj svojini i 100,08 ha (0,61%) u privatnoj svojini i drugim oblicima svojine 187,52 ha (1,14%) i obuhvata sledeće lokalitete/prirodne celine:
1) celina sa režimom zaštite II stepena;
2) "Put koji spaja Đulicu i Pogled" sa režimom zaštite II stepena.
Režim zaštite III stepena ukupne površine od 21.372,01 ha, odnosno 54,55% površine Parka prirode "Veliki Jastrebac", od čega je 9.959 46 ha (46,60%) u državnoj svojini i 10.309,03 ha (48,23%) u privatnoj svojini i drugim oblicima svojine 1.103,76 ha (5,17%) obuhvata preostali deo zaštićenog područja koji nije obuhvaćen režimom zaštite I i II stepena.
Na području Parka prirode "Veliki Jastrebac", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, sprovodi se proaktivna zaštita, gde se mogu vršiti upravljačke intervencije u cilju restauracije, revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja, razvoj sela i unapređenje seoskih domaćinstava, uređenje objekata kulturno-istorijskog nasleđa i tradicionalnog graditeljstva, očuvanje tradicionalnih delatnosti lokalnog stanovništva, selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih resursa i prostora uz potrebnu infrastrukturnu i drugu izgradnju.
Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode, na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, zabranjuje se i:
1) izgradnja industrijskih objekata;
2) izgradnja hidroelektrana, vetroelektrana i elektrana na bio-gas;
3) obrazovanje deponija;
4) promena namene vodnog, poljoprivrednog, šumskog i livadskog zemljišta, osim u slučajevima propisanim zakonom;
5) izvođenje svih aktivnosti koje mogu dovesti do narušavanja postojećih i potencijalnih objekata i elemenata geonasleđa;
6) izgradnja i rekonstrukcija stambenih, ekonomskih i pomoćnih objekata poljoprivrednih domaćinstava, kao i vikend objekata izvan građevinskog područja za koja nisu doneta planska dokumenta;
7) preoravanje zemljišta i obavljanje drugih radnji na mestima koja mogu izazvati procese erozije i promene temeljne vrednosti;
8) izgradnja objekata koji služe za sakupljanje i skladištenje opasnog otpada;
9) izgradnja septičkih jama propusnog tipa i svako ispuštanje otpadnih i osočnih voda u vodotoke i zemljište;
10) čista seča šuma, osim u slučajevima propisanim zakonom;
11) razoravanje pašnjaka i livada;
12) unošenje invazivnih i alohtonih vrsta;
13) uništavanje i sakupljanje biljnih i životinjskih vrsta koje su navedene u Prilogu I i II pravilnika kojim se propisuje proglašavanje i zaštita strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva, kao i u "Crvenim knjigama flore i faune Srbije" i "Crvenim listama" međunarodno značajnih vrsta;
14) uklanjanje gnezda i stabala na kojima su prisutne duplje detlića i sova, kao i stabala na kojima se hrane detlići;
15) radnje i aktivnosti kojima se ugrožava fauna riba, remeti njihov mrest, rast, ishrana i kretanje;
16) rekreativni ribolov potočne pastrmke (Salmo trutta) u vremenu od 21 h do 3 h u periodu letnjeg računanja vremena i u vremenu od 18 h do 5 h u periodu zimskog računanja vremena;
17) ribolov ostalih vrsta riba u vremenu od 21 h do 3 h u periodu letnjeg računanja vremena i u vremenu od 18 h do 5 h u periodu zimskog računanja vremena, osim ako korisnik ribarskog područja ne odredi drugačije;
18) ribolov u periodu lovostaja na potočnu pastrmku (Salmo trutta) (1. oktobar - 1. mart) i klena (Squalius cephalus) (15. april - 31. maj);
19) ribolov ispod minimalno dozvoljenih veličina sledećih vrsta: potočna mrena (Barbus balcanicus) - 15 cm i klen (Squalius cephalus) - 20 cm;
20) odlaganje/unošenje lišća/lisne mase, granjevine, ostataka stabala i drugog materijala u rečna korita;
21) kresanje lisnika za stočnu hranu, sakupljanje i odnošenje stelje, lisnika i zemljišta sa površina pod šumama;
22) ekploatacija materijala iz korita vodotoka;
23) formiranje poslovno-radnih zona i izgradnja privremenih ili stalnih industrijskih i privrednih objekata koji bi eksploatacijom i nus proizvodima mogli da ugroze uslove životne sredine, ambijentalne karakteristike prostora i/ili nepokretna kulturna dobra;
24) paljenje vatre na otvorenom prostoru, osim na mestima određenim za tu namenu;
25) uređivanje prostora i/ili izvođenje radova i aktivnosti koji mogu da naruše utvrđena svojstva, statičku bezbednost i namenu objekata sa statusom nepokretnih kulturnih dobara.
Osim ograničenja koja su utvrđena članom 35. Zakona o zaštiti prirode, u režimu zaštite III stepena radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) unošenje vrsta u šumske ekosisteme, koje nisu tipične za konkretno stanište, osim vrsta potencijalne vegetacije i u slučajevima totalne degradacije zemljišta i u slučajevima kada je to ekološki opravdano;
2) otvaranje novih majdana tehničkog kamena, samo za korišćenje radi poboljšanja uslova života lokalne zajednice i gazdovanja šumama (izgradnja i održavanje lokalnih saobraćajnica, izgradnja, rekonstrukcija i održavanje šumskih puteva i sl.);
3) odvijanje lovnih aktivnosti i drugih redovnih mera korisnika lovišta usmerenih ka uzgoju, zaštiti i korišćenju divljači prema važećim planskim dokumentima;
4) lov pastrmke isključivo na veštački mamac (veštačka mušica) po principu "ulovi pa pusti";
5) lov klena, potočne mrene i dvoprugaste uklije u ukupnoj težini od 5 kg dnevno;
6) geološka istraživanja mineralnih sirovina u zavisnosti od stanja na terenu i utvrđenim vrednostima, odnosno stepenu degradacije, a na udaljenosti koja su veća od 3 km od zona I režima zaštite;
7) eksploataciju mineralnih sirovina u zavisnosti od stanja na terenu i prirodnih vrednosti, odnosno stepena degradacije;
8) eksploataciju geotermalnih resursa samo na individualne nekomercijlne potrebe lokalnog stanovništva i razvoj banjskog turizma;
9) tradicionalno korišćenje kamena, gline i drugog materijala samo za potrebe lokalnog stanovništva i to na površinu terena do 150 m2 i u količini ne većoj od 200 m3 godišnje po pojedinačnom zahtevu;
10) kontrolisano i racionalano korišćenje hemijskih i tehničkih sredstava u poljoprivredi u skladu sa potrebama očuvanja biološke raznovrsnosti;
11) skladištenje/deponovanje stajnjaka, osoke i drugih izvora eutrofikacije na propisno opremljene lokacije, predviđene za tu svrhu, a koje nisu u kontaktu sa podzemnim vodama;
12) izgradnju solarnih elektrana kapaciteta do 100 kW;
13) formiranje novog građevinskog zemljišta na površine predviđene važećom prostorno-planskom dokumentacijom, uz primenu svih propisanih opštih pravila i uslova parcelacije, regulacije i izgradnje;
14) planski predviđenu izgradnju i rekonstrukciju saobraćajnica višeg reda (državni put I i II reda) i asfaltiranje i betoniranje postojećih nekategorisanih puteva;
15) izgradnju, dogradnju i rekonstrukciju skijaške infrastrukture prema važećem planskom dokumentu;
16) izgradnju, dogradnju, rekonstrukciju sanaciju i adaptaciju stambenih i ekonomskih objekata poljoprivrednih domaćinstava, ekonomskih objekata u funkciji poljoprivredne proizvodnje, kao i objekata u funkciji gazdovanja šumama;
17) izgradnju objekata za konvencionalno gajenje domaćih životinja i divljači;
18) izgradnju vikend objekata, objekata turističkog smeštaja, turističke infrastrukture i ugostiteljskih objekata u skladu sa pravilima uređenja i građenja definisanim u važećim planskim aktima;
19) izgradnju objekata u funkciji nepokretnih kulturnih dobara;
20) kaptiranje izvora samo za potrebe vodosnabdevanja;
21) izvođenju radova na održavanju nepokretnih kulturnih dobara i evidentiranih kulturnih dobara koje uživaju prethodnu zaštitu;
22) zaštitu i prezentaciju nepokretnih kulturnih dobara;
23) uređenje prostora za potrebe rekreacije, turizma, obrazovnog i naučnog rada, planinarskih aktivnosti i dr;
24) održavanje manifestacija (sportskih, kulturnih i sl.).
Na području Parka prirode "Veliki Jastrebac", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena sprovodi se aktivna zaštita radi očuvanja i unapređenja prirodnih vrednosti, posebno kroz mere upravljanja populacijama divljih biljaka i životinja, održavanje i poboljšanje uslova u prirodnim staništima i tradicionalno korišćenje prirodnih resursa.
Osim zabrane radova i aktivnosti, koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode i članom 5. ove uredbe, u režimu zaštite IІ stepena zabranjuje se i:
1) promena namene površina na kojima se nalaze šumska staništa, osim u slučajevima propisanim zakonom kojim se uređuju šume;
2) promena namene vodnog zemljišta;
3) gazdovanje šumama koje nije usklađeno sa principima prirodi bliskog gazdovanja;
4) fragmentacija šumskih i agrarnih kompleksa, kao i krčenje međa;
5) postavljanje tabli na stablima;
6) uklanjanje krajrečne vegetacije;
7) gradnja šumskih puteva bez adekvatnog drenažnog sistema;
8) izvođenje invazivnih geoloških istraživanja koja podrazumevaju izradu bušotina i raskopa;
9) promena postojeće morfologije terena, prevođenje voda i izmena hidrodinamičkih karakteristika i režima rečnih tokova, kao i svi drugi radovi i intervencije koje mogu uticati na izmenu hidrološkog režima podzemnih i površinskih voda ili mogu da naruše geomorfološke i hidrološke karakteristike područja;
10) izvođenje aktivnosti i promena postojeće morfologije, potkopavanje, zasecanje i svi drugi radovi i intervencije koji mogu negativno uticati na objekte geonasleđa;
11) eksploatacija mineralnih sirovina;
12) izgradnja javnih skijališta i skijaške infrastrukture (ski staze, žičare, gondole, instalacije za osvetljenje ili osnežavanje i dr.);
13) nekontrolisana primena hemijskih preparata u konvencionalnoj poljoprivrednoj proizvodnji;
14) seča stabala, lomljenje i seča grana, kidanje lišća i plodova, parkiranje automobila, raskopavanje i deponovanje zemlje, sadnja dekorativnog zelenila i prevođenje podzemnih i nadzemnih instalacija postojećih, trajnih ili privremenih objekata, kao i radovi i aktivnosti koji bi mogli izmeniti izgled ili doveli u pitanje biološki opstanak stabala cera kod Đušinog groba na k.p. broj 1. KO Pridvorica, opština Blace.
Osim ograničenja koja su utvrđena članom 35. Zakona o zaštiti prirode, u režimu zaštite II stepena radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) gazdovanje šumama i šumskim zemljištem u skladu sa planovima i osnovama gazdovanja šumama, a kojima se obezbeđuje održavanje postojećih šumskih ekosistema i poboljšanje njihovog sastava, strukture i zdravstvenog stanja, očuvanje raznovrsnosti i izvornosti drveća, žbunja i ostalih biljnih i životinjskih vrsta u šumskim sastojinama;
2) stvaranje optimalnih uslova za razvoj sastojina, sa ciljem očuvanja mešovitog sastava šuma;
3) negovanje i davanje prednosti autohtonim vrstama drveća u veštački podignutim četinarskim sastojinama tamo gde je moguće;
4) primenu mera uzgoja i nege šuma uz obavezu ostavljanja, ukoliko postoje, matičnih stabla (habitatna stabla) da spontano završe životni ciklus, u skladu sa međunarodno priznatim kriterijumima;
5) ostavljanje drvnog ostatka odnosno drvnog materijala koji se ne prerađuje u drvne sortimente, kao i panjeva da se spontano raspadaju;
6) izgradnju, rekonstrukciju, sanaciju i održavanje šumskih saobraćajnica i ostalih objekata u šumi u cilju poboljšanja uslova za realizaciju planiranih radova predviđenih planovima i osnovama gazdovanja šumama, kao i planovima i programima upravljanja zaštićenim područjima;
7) korišćenje privremenih pozajmišta za potrebe izgradnje, rekonstrukcije i održavanja protivpožarnih, šumskih i seoskih puteva;
8) sakupljanje gljiva, divlje flore i faune, uz dozvole i saglasnosti nadležnih institucija;
9) kontrolisano i edukovano sakupljanje jestivih i lekovitih gljiva za ličnu i komercijalnu upotrebu, sa minimalnim uticajem na staništa gljiva;
10) sakupljanje samoniklih jestivih i lekovitih gljiva, gde pojedinačni sakupljač može sakupiti količine koje su ograničene i definisane tekućim upravljačkim dokumentima, uz obaveznu kontrolu sakupljanja, posebno komercijalnih berača;
11) formiranje i obeležavanje tematskih staza i pravaca kretanja koje će se realizovati prilikom organizovanog sakupljanja jestivih i lekovitih gljiva za ličnu upotrebu;
12) revitalizaciju prirodnih staništa;
13) ribolov na rekreativni i ribolov u naučnoistraživačke svrhe;
14) lov pastrmke isključivo na veštački mamac (veštačka mušica) po principu "ulovi pa pusti";
15) odvijanje lovnih aktivnosti i drugih redovnih mera korisnika usmerenih ka održavanju brojnosti, polne i uzrasne strukture i povoljnog zdravstvenog stanja populacija divljači, kao i očuvanju kvaliteta staništa prema prihvaćenim planskim dokumentima;
16) zaštitu slivnih područja od fluvijalne i površinske erozije primenom bioloških, biotehničkih i tehničkih mera;
17) čišćenje korita vodotokova od vegetacije i nanosa u cilju očuvanja propusne moći, a po potrebi i produbljivanje korita;
18) kaptiranje izvora za potrebe vodosnabdevanja domaćinstava;
19) eksploataciju geotermalnih resursa za individualne nekomercijlne potrebe lokalnog stanovništva i razvoj banjskog turizma na udaljenosti koja su do 3 km od zone I režima zaštite;
20) sprovođenje odgovarajućih mera protivpožarne zaštite;
21) izgradnju podzemnih infrastrukturnih vodova;
22) održavanje, rekonstrukciju i dogradnju postojeće infrastrukture;
23) izgradnju solarnih elektrana kapaciteta do 50 kW;
24) izgradnju, dogradnju i rekonstrukciju stambenih, pomoćnih i ekonomskih objekata poljoprivrednih domaćinstava i objekata poljoprivrednih gazdinstava;
25) izgradnju objekata za konvencionalno gajenje domaćih životinja i divljači;
26) izgradnju objekata turističkog smeštaja, turističke infrastrukture i ugostiteljskih objekata u tradicionalnom stilu, za prezentaciju prirodnih i tradicionalnih vrednosti u skladu sa potrebama ekoturizma;
27) postavljanje privremenih, montažnih i pokretnih objekata;
28) izvođenje radova na održavanju evidentiranih kulturnih dobara koje uživaju prethodnu zaštitu;
29) uređenje prostora za potrebe rekreacije, turizma, obrazovnog i naučnog rada, planinarskih aktivnosti i dr.;
30) kampovanje i loženje vatre samo na mestima koja su za to predviđena;
31) održavanje manifestacija (sportskih, kulturnih i sl.);
32) vožnju motorcikala, kvadova i džipova u organizovanim grupama isključivo na postojećim saobraćajnicama i šumskim putevima, isključivo van reproduktivnog perioda životinja (od 1. aprila do 15. jula) uz dozvolu Upravljača i pribavljene uslove zaštite prirode od strane nadležnog organa;
33) obeležavanje prema propisanim standardima, biološko-tehnološke mere zaštite, redovno uklanjanje otpada i smeća, košenje trave i uklanjanje korova za k.p. broj 1. KO Pridvorica, opština Blace na kojoj su stabla cera kod Đušinog groba.
Na području Parka prirode "Veliki Jastrebac", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena sprovodi se stroga zaštita, kojom se omogućavaju procesi prirodne sukcesije i očuvanje staništa i životnih zajednica u uslovima divljine.
Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode i čl. 5. i 6. ove uredbe, u režimu zaštite I stepena zabranjuju se i svi radovi i aktivnosti, osim naučnih istraživanja i strogo kontrolisanih aktivnosti usmerenih ka očuvanju i unapređivanju postojećeg stanja ekosistema.
Osim ograničenja koja su utvrđena članom 35. Zakona o zaštiti prirode, u režimu zaštite I stepena radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) obeležavanje granica;
2) kontrolisanu (brojno, vremenski i prostorno) posetu isključivo radi stručne edukacije;
3) održavanje postojećih šumskih puteva i vlaka, odnosno izvođenje radova u okviru postojećih gabarita bez uticaja na okolni prostor, za potrebe sprovođenja zaštitnih, sanacionih i drugih neophodnih mera u slučaju požara, prirodnih nepogoda, udesa, pojava biljnih i životinjskih bolesti i prenamnožavanja štetočina;
4) obeležavanje i održavanje postojećih planinarskih staza i izvođenje planinarskih tura isključivo obeleženim planinarskim stazama.
Park prirode "Veliki Jastrebac" poverava se na upravljanje Javnom preduzeću "Srbijašume", Beograd (u daljem tekstu: Upravljač).
U obavljanju zakonom utvrđenih poslova upravljanja zaštićenim područjem, Upravljač je ovlašćen i dužan naročito da: organizuje čuvarsku službu; obeleži zaštićeno područje; donese plan upravljanja, godišnji program upravljanja i akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi; vodi evidencije o prirodnim vrednostima i ljudskim aktivnostima; obaveštava korisnike zaštićenog područja o mogućnostima za obavljanje radova i aktivnosti; učestvuje u postupku utvrđivanja naknade za uskraćivanje ili ograničavanje prava korišćenja; izdaje saglasnosti i odobrenja; prati stanje i vodi evidencije o prirodnim vrednostima, nepokretnostima i ljudskim aktivnostima; utvrđuje i naplaćuje naknade za korišćenje zaštićenog područja.
Očuvanje, unapređenje, održivo korišćenje i prikazivanje prirodnih i drugih vrednosti Parka prirode "Veliki Jastrebac", sprovodi se prema planu upravljanja koji donosi Upravljač na period od deset godina (u daljem tekstu: Plan upravljanja), sa sadržinom i na način propisan zakonom kojim se uređuje zaštita prirode.
Plan upravljanja sadrži ciljeve i prioritetne zadatke očuvanja i preventivne mere zaštite od požara u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita od požara i propisima donetim na osnovu tog zakona.
Plan upravljanja Upravljač donosi i dostavlja Ministarstvu zaštite životne sredine (u daljem tekstu: Ministarstvo) najkasnije u roku od deset meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
U postupku davanja saglasnosti na Plan upravljanja, Ministarstvo pribavlja mišljenja ministarstava nadležnih za poslove nauke, prosvete, turizma, prostornog planiranja, vodoprivrede, rudarstva, poljoprivrede, šumarstva i finansija.
Upravljač je dužan da jednom u tri godine analizira sprovođenje Plana upravljanja i ostvarene rezultate i po potrebi izvrši njegovu reviziju.
Do donošenja Plana upravljanja, Upravljač vrši poslove na osnovu godišnjeg programa upravljanja koji je dužan da donese i dostavi Ministarstvu na saglasnost u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Godišnji program upravljanja iz stava 6. ovog člana sadrži naročito: sažet prikaz prirodnih i drugih vrednosti zaštićenog područja, ciljeva zaštite i održivog korišćenja, mogućnosti i ograničenja za njihovo ostvarivanje; detaljan prikaz godišnjih zadataka na čuvanju, održavanju, unapređenju, prikazivanju i održivom korišćenju zaštićenog područja za potrebe nauke, obrazovanja, rekreacije i turizma i ukupnog socio-ekonomskog razvoja; prikaz konkretnih poslova na izradi i donošenju upravljačkih dokumenata, prvenstveno Plana upravljanja, akta o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi i akta o naknadi za korišćenje zaštićenog područja; prikaz zadataka na obeležavanju zaštićenog područja, zasnivanju informacionog sistema i protivpožarnoj zaštiti; prikaz subjekata i organizacionih i materijalnih uslova za izvršenja programa, visine i izvora potrebnih finansijskih sredstava.
Upravljač je dužan da obezbedi sprovođenje režima zaštite, odnosno unutrašnji red i čuvanje zaštićenog područja u skladu sa pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi koji donosi uz saglasnost Ministarstva u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
U okviru sadržine propisane Zakonom o zaštiti prirode, pravilnikom iz stava 1. ovog člana bliže se utvrđuju zabranjeni radovi i aktivnosti, kao i pravila i uslovi obavljanja radova i aktivnosti koji su dopušteni na području Parka prirode "Veliki Jastrebac".
Pravilnik iz stava 1. ovog člana se objavljuje u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Upravljač je dužan da na propisan način obeleži Park prirode "Veliki Jastrebac", njegove spoljne granice i granice površina, odnosno lokaliteta sa režimom zaštite I, II i III stepena najkasnije u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Ministarstvo dostavlja akt o proglašenju zaštićenog područja Republičkom geodetskom zavodu, po službenoj dužnosti nakon proglašenja, radi upisa u katastar.
Upravljač će izraditi softversko rešenje o prirodnim i stvorenim vrednostima, nepokretnostima, aktivnostima i drugim podacima od značaja za upravljanje Parkom prirode "Veliki Jastrebac" u roku od dve godine od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Upravljač može proglasiti ribarsko područje u okviru granica Parka prirode "Veliki Jastrebac", na osnovu prethodno pribavljene saglasnosti ministra nadležnog za poslove životne sredine, u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita i održivo korišćenje ribljeg fonda.
Visinu naknade za korišćenje Parka prirode "Veliki Jastrebac", svojim aktom utvrđuje Upravljač, u skladu sa zakonom kojim se uređuju naknade za korišćenje javnih dobara.
Upravljač je dužan da obrazuje Savet korisnika radi međusobne saradnje i obezbeđivanja interesa lokalnog stanovništva i drugih korisnika zaštićenog područja u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Zabrane i ograničenja propisane ovom uredbom, ne odnose se na vojne objekte, komplekse, instalacije i pristupne puteve, koji su izgrađeni ili se planiraju graditi za potrebe Vojske Srbije, kao i aktivnosti koje Vojska Srbije izvodi ili će izvoditi za potrebe odbrane Republike Srbije.
Sredstva za sprovođenje Plana upravljanja Parka prirode "Veliki Jastrebac", obezbeđuju se iz budžeta Republike Srbije, od naknade za korišćenje zaštićenog područja, prihoda ostvarenih obavljanjem delatnosti Upravljača i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Planski dokumenti, planovi, programi i osnove iz oblasti šumarstva, lovstva, upravljanja ribljim fondom, vodoprivrede, poljoprivrede i turizma i drugi programi i planovi koji se odnose na korišćenje prirodnih resursa i prostora u zaštićenom području Parka prirode "Veliki Jastrebac", usaglasiće se sa Prostornim planom Republike Srbije, ovom uredbom i Planom upravljanja.
Danom stupanja na snagu ove uredbe prestaje da važi Uredba o zaštiti Rezervata prirode "Prokop" ("Službeni glasnik RS", broj 93/08).
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Prilog - Opis granice i grafički prikaz parka prirode "Veliki Jastrebac", koji je sastavni deo ove uredbe, objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 98/2024, možete pogledati OVDE