PRAVILNIKO RADU I POSTUPANJU SLUŽBE ZA PRUŽANJE PODRŠKE I POMOĆI OŠTEĆENIMA I SVEDOCIMA I KONTAKT TAČKE ZA INFORMISANJE OŠTEĆENIH I SVEDOKA("Sl. glasnik RS", br. 104/2024) |
Ovim pravilnikom uređuju se: organizacija i unutrašnje uređenje Službe za pružanje podrške i pomoći oštećenima i svedocima (u daljem tekstu: Služba za podršku i pomoć) i Kontakt tačke za informisanje oštećenih i svedoka (u daljem tekstu: Kontakt tačka za informisanje); cilj, načela rada, obaveze i odgovornost za rad; kao i poslovi Službe za podršku i pomoć i Kontakt tačke za informisanje i postupanje prilikom podrške i pomoći oštećenima i svedocima.
I ORGANIZACIJA I UNUTRAŠNJE UREĐENJE
Organizacija Službe za podršku i pomoć
Služba za podršku i pomoć organizuje se pri sudskoj upravi višeg suda, kao i drugog suda koji odredi Visoki savet sudstva.
Godišnjim rasporedom poslova u sudu određuje se lice koje rukovodi radom Službe za podršku i pomoć.
Godišnjim rasporedom poslova u sudu određuju se najmanje dva sudijska pomoćnika koja će obavljati poslove u Službi za podršku i pomoć.
Broj drugih zaposlenih koji obavljaju poslove u Službi za podršku i pomoć određuje predsednik suda, prema potrebama, a u skladu sa Sudskim poslovnikom i pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mesta u sudu.
Zaposleni koji obavlja poslove u Službi za podršku i pomoć, mora biti državni službenik ili nameštenik.
U Službi za podršku i pomoć mogu biti zaposleni i psiholozi, kao i lica iz drugih struka, potrebnih za rad službe.
Organizacija Kontakt tačke za informisanje
Godišnjim rasporedom poslova u sudu određuje se lice koje rukovodi radom Kontakt tačke za informisanje.
Godišnjim rasporedom poslova u sudu određuje se najmanje jedan sudijski pomoćnik koji će obavljati poslove u Kontakt tački za informisanje.
Broj drugih zaposlenih koji obavljaju poslove u Kontakt tački za informisanje određuje predsednik suda, prema potrebama, a u skladu sa Sudskim poslovnikom i pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mesta u sudu.
Zaposleni koji obavlja poslove u Kontakt tački za informisanje, mora biti državni službenik ili nameštenik.
II CILJ RADA, NAČELA RADA, OBAVEZE I ODGOVORNOST
Cilj rada Službe za podršku i pomoć i Kontakt tačke za informisanje
Cilj rada Službe za podršku i pomoć i Kontakt tačke za informisanje je da oštećeni i svedoci pristupe u sud radi davanja iskaza na, za njih, najpogodniji način.
Služba za podršku i pomoć i Kontakt tačka za informisanje postupaju u skladu sa sledećim načelima:
1. besplatne podrške i pomoći;
2. zabrane diskriminacije;
3. individualnog pristupa;
4. poverljivosti;
5. poštovanja privatnosti;
6. sprečavanja viktimizacije;
7. najboljeg interesa deteta;
8. efikasnosti sudskog postupka.
Načelo besplatne podrške i pomoći
Pružanje podrške i pomoći oštećenima i svedocima se vrši bez naknade.
Podrška i pomoć se pružaju svim oštećenima i svedocima na jednak način, pri čemu je zabranjeno svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), koje se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima.
Svi pojmovi koji se koriste u ovom pravilniku u muškom rodu obuhvataju iste pojmove u ženskom rodu.
Služba za podršku i pomoć i Kontakt tačka za informisanje, pružaju podršku i pomoć oštećenom, odnosno svedoku, na osnovu njegovih ličnih karakteristika i potreba.
Pružanje podrške i pomoći od strane Službe za podršku i pomoć i Kontakt tačke za informisanje je poverljivo.
Prilikom pružanja podrške i pomoći, preduzimaju se sve mere radi zaštite podataka o oštećenima i svedocima, članovima njihovih porodica, o njihovoj privatnosti, dostojanstvu i integritetu, te ličnim karakteristikama koje su uzete u obzir tokom procene individualnih potreba za merama podrške i pomoći (u daljem tekstu: procena individualnih potreba), kao i sve mere sprečavanja identifikacije oštećenog deteta.
Načelo sprečavanja viktimizacije
Prilikom pružanja podrške i pomoći, preduzimaju se sve mere za zaštitu od ponovne i sekundarne viktimizacije.
Načelo najboljeg interesa deteta
Prilikom pružanja podrške i pomoći, vodi se računa o najboljem interesu deteta.
Ukoliko se ne može sa sigurnošću utvrditi da li je oštećeni, odnosno svedok maloletno lice, sa njim se postupa kao da je maloletan.
Načelo efikasnosti sudskog postupka
Prilikom pružanja podrške i pomoći, vodi se računa o efikasnosti sudskog postupka.
Obaveze Službe za podršku i pomoć i Kontakt tačke za informisanje
Služba za podršku i pomoć, odnosno Kontakt tačka za informisanje, dužne su da oštećenima i svedocima pružaju blagovremene, pouzdane i sistematizovane informacije o njihovom pravu na podršku i pomoć, kao i o drugim pravima koja im pripadaju u pravnom sistemu Republike Srbije.
Služba za podršku i pomoć i Kontakt tačka za informisanje, ne mogu pružati bilo kakvu pravnu pomoć oštećenima i svedocima.
Prilikom pružanja podrške i pomoći, ne može se vršiti uticaj na sadržinu iskaza, niti na radnje oštećenog, odnosno svedoka, u sudskom postupku.
Lice koje obavlja poslove u Službi za podršku i pomoć i Kontakt tački za informisanje se, prilikom svakog kontakta sa oštećenim, odnosno svedokom, ophodi primereno, uz poštovanje njegove ličnosti i dostojanstva.
Lice koje obavlja poslove u Službi za podršku i pomoć i Kontakt tački za informisanje, komunicira sa oštećenim, odnosno svedokom, na jednostavnom i lako razumljivom jeziku, pružajući mu mogućnost da postavi pitanja i izrazi svoju zabrinutost, potrebe i očekivanja.
Lice koje obavlja poslove u Službi za podršku i pomoć i Kontakt tački za informisanje, čuva kao profesionalnu tajnu sve podatke do kojih dođe u svom radu.
Lice koja obavlja poslove u Službi za podršku i pomoć i Kontakt tački za informisanje, ne može davati iskaz u svojstvu svedoka u vezi rada sa oštećenima i svedocima.
Služba za podršku i pomoć i Kontakt tačka za informisanje za svoj rad odgovaraju neposredno predsedniku suda.
Služba za podršku i pomoć predsedniku suda dostavlja redovne tromesečne i godišnje izveštaje o radu i statističke izveštaje.
Služba za podršku i pomoć na zahtev predsednika suda dostavlja i vanredne izveštaje.
III POSLOVI SLUŽBE ZA PODRŠKU I POMOĆ I KONTAKT TAČKE ZA INFORMISANJE
Poslovi Službe za podršku i pomoć
Služba za podršku i pomoć:
- pruža podršku i pomoć oštećenom, odnosno svedoku, u skladu sa zakonom i ovim pravilnikom;
- vrši procenu individualnih potreba oštećenog, odnosno svedoka, kao i da li postoji potreba za primenom mera posebne zaštite u sudskom postupku;
- pomaže u primeni mera posebne zaštite, na zahtev postupajućeg sudije;
- informiše oštećenog, odnosno svedoka o zameni ili isteku izrečenih mera, kao i o bekstvu okrivljenog, odnosno njegovom puštanju na slobodu;
- informiše oštećenog o drugim službama za pružanje podrške i pomoći;
- obavlja i druge poslove utvrđene zakonom, ovim pravilnikom, Sudskim poslovnikom, pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mesta i godišnjim rasporedom poslova u sudu.
Poslovi Kontakt tačke za informisanje
Kontakt tačka za informisanje:
- pruža informacije o službama podrške i pomoći kojima se oštećeni i svedoci mogu obratiti;
- pruža informacije o podršci i pomoći i individualnoj proceni;
- upućuje oštećene i svedoke u odgovarajuće službe podrške i pomoći.
IV PRUŽANJE PODRŠKE I POMOĆI OŠTEĆENIMA I SVEDOCIMA PRE DAVANJA ISKAZA
Oštećeni, odnosno svedok, ima pravo pristupa Službi za podršku i pomoć, kao i Kontakt tački za informisanje, u skladu sa zakonom i ovim pravilnikom, a može im se obratiti: usmeno, podneskom, telefonom ili putem elektronske pošte.
Služba za podršku i pomoć, odnosno Kontakt tačka za informisanje, oštećenom, odnosno svedoku, daju odgovarajući odgovor u skladu sa zakonom i ovim pravilnikom.
Ako davanje odgovora prevazilazi njihova ovlašćenja, Služba za podršku i pomoć, odnosno Kontakt tačka za informisanje, o tome će obavestiti oštećenog, odnosno svedoka.
Obaveštavanje i prijem oštećenog i svedoka
Služba za podršku i pomoć, odnosno Kontakt tačka za informisanje, oštećenog, odnosno svedoka, obaveštava o:
- pravu na podršku i pomoć;
- sadržini podrške i pomoći;
- načinu i uslovima dodeljivanja mera posebne zaštite;
- pravima i dužnostima u sudskom postupku;
- pravu na informisanje o zameni ili isteku izrečenih mera, kao i o bekstvu okrivljenog, odnosno njegovom puštanju na slobodu;
- dostupnim službama podrške i pomoći;
- pravu na besplatnu pravnu pomoć.
Prijem oštećenog, odnosno svedoka, vrši se, po pravilu, u posebno prilagođenoj prostoriji u sudu za oštećene i svedoke (u daljem tekstu: posebna prostorija).
Pristup posebnoj prostoriji imaju: oštećeni i svedoci, zaposleni u službi za podršku i pomoć, punomoćnik, zakonski zastupnik i osoba od poverenja oštećenog, odnosno svedoka, pravosudni stražar, lekar ili druga ovlašćena lica.
Procenu individualnih potreba vrši Služba za podršku i pomoć.
Procena individualnih potreba se vrši nakon uzimanja ličnih podataka od oštećenog, odnosno svedoka, korišćenjem standardizovanog upitnika koji je sastavni deo ovog pravilnika (Obrazac broj 1).
Prilikom procene individualnih potreba, moraju se uzeti u obzir:
1. lična svojstva oštećenog, odnosno svedoka (uzrast, pol, rasa, nacionalna ili etnička pripadnost, vera, invaliditet, pripadnost manjinskoj društvenoj grupi i druga svojstva);
2. težina i okolnosti konkretnog slučaja;
3. odnos sa učiniocem (srodstvo, odnos zavisnosti i sl.);
4. druge relevantne činjenice i okolnosti.
Procena individualnih potreba se može izmeniti, ukoliko se značajno promene relevantne činjenice i okolnosti iz stava 3. ovog člana.
Ukoliko oštećeni, odnosno svedok, zatraži meru posebne zaštite, ili ukoliko Služba za podršku i pomoć proceni da su te mere potrebne, o tome se sačinjava službena beleška, koja se bez odlaganja dostavlja postupajućem sudiji.
Sud može pribaviti mišljenje Službe za podršku i pomoć, radi eventualnog određivanja statusa posebno osetljivog svedoka.
V PRUŽANJE PODRŠKE I POMOĆI OŠTEĆENIMA I SVEDOCIMA RADI DAVANJA ISKAZA
Postupanje pre ročišta za davanje iskaza
Postupajući sudija dostavlja Službi za podršku i pomoć spisak oštećenih i svedoka koji treba da daju iskaz, redosled davanja iskaza, podatak da li je planirano suočenje i druge relevantne informacije.
Sud, uz poziv za svedočenje, oštećenom, odnosno svedoku, dostavlja brošuru koja sadrži osnovne informacije o njihovim pravima i dužnostima, kao i kontakt podatke o Službi za podršku i pomoć i poslovima koje obavlja.
Pripremu i uređivanje brošure vrši Služba za podršku i pomoć.
Služba za podršku i pomoć, pre ročišta za davanje iskaza, postupajućem sudiji blagovremeno dostavlja podatke:
- o oštećenom, odnosno svedoku;
- o zahtevu za merama posebne zaštite;
- da li oštećeni, odnosno svedok, ima potrebu za pratiocem, odnosno osobom od poverenja;
- da li oštećeni, odnosno svedok, ima potrebu za prevozom i smeštajem, radi dolaska i davanja iskaza;
- o sprečenosti oštećenog, odnosno svedoka da se odazove pozivu suda;
- o fizičkom, psihičkom i emocionalnom stanju oštećenog, odnosno svedoka (uznemirenost, agresivnost, osećaj straha i sl.);
- o postojanju pretnji pre i nakon davanja iskaza;
- o drugim informacijama od značaja za postupanje;
- o radnjama preduzetim od strane Službe za podršku i pomoć.
Služba za podršku i pomoć sastavlja Spisak oštećenih i svedoka koji treba da daju iskaz (u daljem tekstu: Spisak oštećenih i svedoka) i dostavlja ga pravosudnoj straži.
Kada zaposleni u pravosudnoj straži na ulazu u zgradu suda utvrdi da je reč o licu sa Spiska oštećenih i svedoka, kontaktira Službu za podršku i pomoć.
Lice koja obavlja poslove u Službi za podršku i pomoć odlazi sa oštećenim, odnosno svedokom, do posebne prostorije.
Tokom boravka u posebnoj prostoriji, oštećeni, odnosno svedok se obaveštava o rasporedu u sudnici, ulogama učesnika u postupku, procedurom davanja iskaza i drugim pitanjima u skladu sa ovim pravilnikom. Pružaoci podrške i pomoći ne mogu oštećenom, odnosno svedoku, davati pravne savete, niti na bilo koji način uticati na njegov iskaz.
Oštećeni, odnosno svedok kome su dodeljene mere posebne zaštite, odvojen je od ostalih oštećenih, odnosno svedoka u istom predmetu.
Pravosudna straža omogućava oštećenom, odnosno svedoku, dolazak i odlazak iz suda u skladu sa procenom individualnih potreba (pratnja, ulaz i izlaz na posebna vrata i sl.).
Oštećeni, odnosno svedok, do prostorije gde daje iskaz, odlazi u pratnji pružaoca podrške i pomoći.
Pružaoci podrške i pomoći po potrebi ostaju sa oštećenim, odnosno svedokom pre, tokom i neposredno nakon davanja iskaza.
Sprečavanje sekundarne viktimizacije tokom davanja iskaza
Sud, u saradnji sa Službom za podršku i pomoć, obezbeđuje:
1. da oštećeni, odnosno svedok, da iskaz bez odlaganja;
2. da se prilikom davanja iskaza poštuju dostojanstvo ličnosti i privatnost oštećenog, odnosno svedoka;
3. da se iskaz da uz upotrebu tehničkih sredstava za prenos slike i zvuka, kada god za to postoji zakonski osnov i tehničke mogućnosti;
4. da se, kada je god to moguće, prilikom davanja iskaza izbegne kontakt sa okrivljenim;
5. da se broj davanja iskaza oštećenog, odnosno svedoka, svede na najmanju meru;
6. da oštećeni, odnosno svedok koji je maloletno lice, iskaz da u prisustvu punomoćnika i uz pomoć psihologa, pedagoga ili drugog stručnog lica.
Pružanje podrške i pomoći posle davanja iskaza
Nakon davanja iskaza, pružalac podrške i pomoći će, ako za tim postoji potreba, otpratiti oštećenog, odnosno svedoka do posebne prostorije, odnosno do izlaza iz zgrade suda.
VI SARADNJA SLUŽBE ZA PODRŠKU I POMOĆ
Služba za podršku i pomoć ostvaruje saradnju sa sudovima, tužilaštvima, Ministarstvom pravde, Ministarstvom unutrašnjih poslova, centrima za socijalni rad, organizacijama civilnog društva i odgovarajućim službama nadležnih inostranih organa, kao i sa drugim službama, državnim organima i institucijama koje u okviru preduzimanja mera iz svoje nadležnosti dolaze u kontakt sa oštećenima i svedocima.
Služba za podršku i pomoć neposredno sarađuje sa Koordinatorom službi podrške i pomoći oštećenima i svedocima u Ministarstvu nadležnom za poslove pravosuđa (u daljem tekstu: Koordinator službi).
Služba za podršku i pomoć i Koordinator službi održavaju sastanke radi izveštavanja i ujednačavanja prakse, na svaka tri meseca, a po potrebi i češće.
Sve informacije i podaci o postupanjima Službe za podršku i pomoć i Kontakt tačke za informisanje, unose se u jedinstvenu bazu podataka (u daljem tekstu: elektronska evidencija) i kroz odgovarajući upisnik po predmetima.
U elektronskoj evidenciji posebno se evidentiraju:
1. broj predmeta;
2. svojstvo lica kome se pruža podrška i pomoć (oštećeni ili svedok);
3. njegovi lični podaci (ime i prezime, mesto prebivališta ili boravišta, broj telefona, e-mail adresa);
4. dan, čas i način pružanja informacije oštećenom ili svedoku, kao i njen sadržaj;
5. podaci o proceni individualnih potreba;
6. informacije koje su prosleđene postupajućem sudiji;
7. dan i čas davanja iskaza;
8. ostvareni telefonski ili drugi kontakt sa oštećenim ili svedokom, pre i nakon davanja iskaza i kratka sadržina razgovora (službena beleška);
9. podaci o traženim i dodeljenim merama posebne zaštite;
10. drugi relevantni podaci.
Pristup elektronskoj evidenciji i upisniku po predmetima imaju: predsednik suda, postupajući sudija i zaposleni u Službi za podršku i pomoći i Kontakt tački za informisanje.
Informacije i podaci iz elektronske evidencije i upisnika po predmetima se čuvaju i obrađuju u skladu sa odredbama Zakona o zaštiti podataka o ličnosti.
Služba za podršku i pomoć i Kontakt tačka za informisanje, u skladu sa Sudskim poslovnikom, zavode u upisnike "Spp", "Spp-Po1", "Spp-Po2", "Spp-Po3" i "Spp-Po4" sve podneske i druga pismena kojima se inicira pružanje podrške i pomoći oštećenima i svedocima, povratne informacije o oštećenima i svedocima dostavljene organima postupka, posebne zahteve oštećenih i svedoka, ulazne i izlazne zamolnice u vezi sa postupanjem službe i druga postupanja.
Obuka sudija i pružaoca podrške i pomoći oštećenima i svedocima
Sudije i lica koja pružaju podršku i pomoć oštećenima i svedocima, pohađaju obuku iz oblasti podrške i pomoći oštećenima i svedocima.
Obuku iz stava 1. ovog člana, organizuje i sprovodi Pravosudna akademija u saradnji sa Visokim savetom sudstva, a u skladu sa Godišnjim programom za stalnu obuku nosilaca pravosudnih funkcija i zaposlenih.
Važenje obuka završenih po ranijim propisima
Lica koja su, do dana stupanja na snagu ovog pravilnika, završila odgovarajuće obuke iz oblasti podrške i pomoći oštećenima i svedocima, smatra se da poseduju znanja iz navedene oblasti.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Uputstvo o načinu pristupa, sistemu rada i načinu postupanja službe za pomoć i podršku svedocima i oštećenima broj 06-00-20/2015-01, doneto na sednici Visokog saveta sudstva održanoj dana 7. aprila 2015. godine.
Obrazac broj 1, koji je sastavni deo ovog pravilnika, objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 104/2024, možete pogledati OVDE