PROGRAMKONTROLE KVALITETA VAZDUHA NA TERITORIJI GRADA KRAGUJEVCA ZA 2025. GODINU("Sl. list grada Kragujevca", br. 5/2025) |
Kvalitet vazduha u Kragujevcu ima sezonski karakter, odnosno lošiji je u zimskom periodu u odnosu na letnji, jer osim saobraćaja leti zimi vazduh opterećuju i veliki broj individualnih domaćinstava kao i veći broj emitera (pravnih lica) koji loženjem opterećuju kvalitet vazduha. Veliki uticaj na aerozagađenje ima i geografski položaj Grada (kotlina), slabo prisustvo vetra, nepovoljna "ruža vetrova", meteorološki podaci, atmosferske pojave - magla.
Takođe na kvalitet ambijentalnog vazduha utiče i "gustina naselja", uske ulice (nedostatak bulevara).
Program praćenja kvaliteta vazduha na području Grada Kragujevca Institut usaglašava i sprovodi sa Odeljenjem za zaštitu životne sredine (određivanje parametara, dinamika uzorkovanja i odabir lokacija - mernih mesta). Kontroliše se i prati hemijsko zagađenje vazduha (gasovi, čestice čađi, kao i suspendovane čestice pm10 i prisustvo teških metala u njima), kao i biološko zagađenje vazduha (polen biljaka).
Aeropolutanski (zagađivači vazduha, gasovi, prašina, čestice) čije vrednosti najčešće prelaze Zakonom dozvoljene vrednosti u Kragujevcu su: suspendovane čestice veličine pm10, čađ i azotovi oksidi.
Suspendovane čestice pm10 za potrebe Gradske uprave mere se prema Ugovoru na lokaciji naselje Aerodrom, dečije obdanište (OŠ "Mirko Jovanović") i to svaki dan u mesecu kontinuirano 24 časa. Takođe čestice pm10 mere se u centru Grada za potrebe Ministarstva za zaštitu životne sredine u centru grada ulica Nikole Pašića i to sedam 7 dana mesečno kontinuirano 24 časa.
Indikativna merenja teških metala: arsena (As), kadmijuma (Cd), nikla (Ni) i olova (Pb) iz uzorkovanih suspendovanih pm10 čestica vrše se na lokaciji naselje Aerodrom, vrtić "Poletarac" i to 52 puta (jednom nedeljno tokom cele godine).
Merenja koncentracije sumpordioksida, azot dioksida i čađi mere se kontinuirano 24 časa na lokacijama: naselje Aerodrom (OŠ "Mirko Jovanović"), centar Grada (kod štafete), naselje Pivara, industrijska zona (kod JKP "Šumadija") i naselje Erdoglija (OŠ "Stanislav Sremčević").
Određivanje koncentracije ukupnih taložnih materija (UTM) (ukupne nerastvorne, rastvorljive materije, sagorljivi deo, pepeo, pH vrednost, elektroprovodljivost, sulfati, hloridi, nitriti, nitrati, kalcijum, magnezijum, određivaće se u mesečnim uzorcima padavina) vrše se na bazi mesečnog uzorkovanja na dva merna mesta (Brioni, Dimitrija Davidovića i Autobuska stanica, Šumadijska ulica).
Merenja zagađujućih materija poreklom iz saobraćaja (raskrsnice) vrše se merenjem koncentracija: azotdioksida, čađi i ukupnih taložnih materija sa analizom teških metala (olovo, kadmijum, cink) obavljaće se na dva merna mesta, odnosno raskrsnicama sa najvećom frekvencijom saobraćaja svakodnevno u toku godinu dana (365 dana -24 časovna merenja), odnosno jednom mesečno u toku godine za ukupne taložne materije, UTM, na lokacijama Medicinska škola, Radoja Domanovića i Mala vaga, Kneza Mihaila.
Uzimajući u obzir da se u proteklih godinu dana broj "zagađivača" vazduha nije objektivno povećao, trend pogoršanja kvaliteta vazduha u zimskim mesecima može se pripisati nepovoljnim vremenskim prilikama (odsustvo padavina, odsustvo vetra i češća pojava magle), kao i sve većoj frekvenci saobraćaja posebno u užem gradskom jezgru.
Mere za smanjenje aerozagađenja:
1. Proširenje zona sa nemotorizovanim vozilima
2. Forsiranje gradskog prevoza sa autobusima EURO 4 i boljim motorima, kao i korišćenje autobusa sa komprimovanim prirodnim gasom (CNG)
3. Raditi na nastavku saobraćajnih zaobilaznica oko Grada
4. U slučaju daljeg pogoršavanja kvaliteta vazduha razmišljati o ograničavanju kretanja pre svega autobusa, kamiona i šlepera u Gradskoj zoni
5. Ubrzano stvaranje MINI parkova u zoni gradskog centra i /ili šire
6. Češće inspekcijske kontrole (MERENJE EMISIJE) od strane ekološke inspekcije (gradske) i republičke pravnim licima, odn. većim zagađivačima
7. Kad je temperatura spoljnjeg vazduha u "plusu" mokro pranje ulica.
8. Plan za sistemske subvencije lokalne samouprave i Republike Srbije za prelazak na ekološki podobnija goriva i to: Gradske energane na gas, individualna domaćinstva da ne koriste ugalj, prelazak na gas gde je tehnički izvodljivo ili na pelet.
Javne ustanove lokalne samouprave i Republičke (zdravstvene, škole i dr.) da se ne greju na ugalj, mazut već na neko od ekološki prihvatljivijih goriva.
Mapa Grada Kragujevca sa ucrtanim položajem lokacija najvećih izvora zagađenja
Mapa Grada Kragujevca (označena individualna domaćinstva) kao izvor zagađenja
Mapa Grada Kragujevca (označena plavo industrijska zona i crveno uticaj saobraćaja) kao izvor zagađenja
Mapa Grada Kragujevca sa ucrtanim položajem mernih mesta
1. OŠ "Mirko Jovanović" (suspendovane čestice pm10, teški metali iz pm10, sumpor dioksid, azot dioksid i čađ)
2. JKP "Šumadija" (sumpor dioksid, azot dioksid i čađ)
3. Raskrsnica kod med. škole (UTM, teški metali, azot dioksid i čađ)
4. Pivara (sumpor dioksid, azot dioksid i čađ)
5. Spomenik "štafeti" (sumpor dioksid, azot dioksid i čađ)
6. Trg "Mala Vaga" (UTM, teški metali, azot dioksid i čađ)
7. "Brioni" (UTM)
8. Autobuska stanica (UTM)
9. OŠ "Stanislav Sremčević" (sumpor dioksid, azot dioksid i čađ)
10. Ulica Nikole Pašića br.1 (detekcija polena u vazduhu).
Savet za zdravlje grada Kragujevca prati sprovođenje programa, daje mišljenje na izveštaj o ostvarivanju programa i predlaže mere za njegovo unapređenje.
Program kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji grada Kragujevca za 2025. godinu realizuje Gradska uprava za razvoj i investicije u saradnji sa Institutom za javno zdravlje Kragujevac.
Za realizaciju programa Kontrola kvaliteta vazduha u Kragujevcu u 2025. godini planirana su sredstva u iznosu od 4.950.000 dinara.
Ovaj program objaviti u "Službenom listu grada Kragujevca".