PRAVILNIK O UVOĐENJU DIGITALNOG TERESTRIČKOG EMITOVANJA MEDIJSKE USLUGE RADIJA I PRISTUPU MULTIPLEKSU ("Sl. glasnik RS", br. 31/2025)

Predmet Pravilnika

Član 1

Ovim pravilnikom uređuje se način i vremenski raspored uvođenja digitalnog terestičkog emitovanja medijske usluge radija i pristupa multipleksu, zahtevi i dinamika u pogledu uspostavljanja mreža za distribuciju digitalnog radijskog programa na teritoriji Republike Srbije, zahtevi za formiranje multipleksa, obim korišćenja radio-frekvencija, u meri neophodnoj za uspešno uvođenje digitalnog emitovanja radijskog programa, kao i način popunjavanja multipleksa radijskim programima.

Značenje pojedinih pojmova

Član 2

Pojedini pojmovi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:

1) dobitak antene u odnosu na polutalasni dipol je odnos potrebne snage na ulazu u polutalasni dipol bez gubitaka i snage dovedene na ulaz date antene, obično izražen u decibelima, da bi obe antene proizvele, u posmatranom smeru, istu jačinu polja ili gustinu fluksa snage na istom rastojanju;

2) dodeljena radio-frekvencija je centar radiofrekvencijskog opsega dodeljenog radio-stanici;

3) dodeljeni radio-frekvencijski blok je deo dodeljenog radiofrekvencijskog kanala namenjen da se koristi za emisiju, a koji može biti definisan pomoću dve određene granice ili svojom centralnom radio-frekvencijom i pridruženom širinom radiofrekvencijskog opsega, ili pomoću bilo kojeg ekvivalentnog pokazatelja;

4) dodeljeni radio-frekvencijski opseg je radiofrekvencijski opseg unutar kojeg je emisija stanice dozvoljena, čija je širina jednaka širini potrebnog radiofrekvencijskog opsega uvećanog za dvostruku apsolutnu vrednost tolerancije radio-frekvencije. Za neke službe koristi se izraz "dodeljeni kanal";

5) efektivna visina predajne antene je visina antene iznad prosečne visine terena, između 3 i 15 km od predajne antene u smeru prijemnika. Pretpostavka je da je visina prijemne antene 10 m iznad nivoa zemlje;

6) efektivna izračena snaga (ERP) u posmatranom smeru je proizvod snage koja se dovodi anteni i dobitka antene u posmatranom smeru u odnosu na polutalasni dipol;

7) zona pokrivanja radio-difuzne stanice (predajnika) ili grupe radio-difuznih stanica (u slučaju mreže koja radi na jednoj frekvenciji) je oblast unutar koje je željeni nivo elektromagnetskog (EM) polja jednak ili prevazilazi upotrebljivi nivo elektromagnetskog (EM) polja definisan za specificirane prijemne uslove i za zahevani procenat pokrivanja prijemnih lokacija;

8) zona servisa je oblast unutar koje administracija/korisnik ima pravo da zahteva da dogovoreni uslovi zaštite budu obezbeđeni;

9) jačina upotrebljivog polja je minimalna vrednost jačine polja potrebna da se omogući željeni kvalitet prijema, pod specificiranim prijemnim uslovima, u prisustvu prirodnog i industrijskog šuma, kao i u prisustvu smetnji;

10) koordinacija je proces dogovaranja oko korišćenja radio-frekvencija i/ili radiofrekvencijskih kanala radi efikasnijeg i racionalnijeg korišćenja radio-frekcencija i u cilju eliminisanja štetnih smetnji. U procesu modifikovanja postojećih planova ili uvođenjem novih radiodifuznih stanica koordinacija je sastavni, često obavezujući, deo tog procesa;

11) minimalna jačina upotrebljivog polja je minimalna vrednost jačine polja potrebna da se omogući željeni kvalitet prijema, pod specificiranim prijemnim uslovima, u prisustvu prirodnog i industrijskog šuma;

12) minimalna medijanska vrednost jačine polja je odgovarajuća vrednost minimalne upotrebljive jačine polja koja se koristi za pokrivanje samo jednim predajnikom, a odnosi se na 50% lokacija, 50% vremena i na 10 m iznad tla;

13) mobilni prijem je prijem za prijemnik u pokretu, sa antenom na visini ne manjoj od 1.5 m iznad tla;

14) oblast (zona raspodele, alotment) je geografsko područje određeno test tačkama, sa pridruženim frekvencijskim blokom;

15) plan raspodele obuhvata skup radio-frekvencija i/ili radiofrekvencijskih kanala, usvojen na utvrđen način i pod određenim uslovima, u cilju njegovog korišćenja za radio-difuziju u VHF opsegu;

16) podaci povezani sa programom (Program Associated Data - PAD) su podaci koji imaju direktnu vezu sa audio programom, vezani su za određen radijski program i sadrže tipične aplikacije: elektronski programski vodiči (Electronic Program Guides - EPG), oznake radijskih kanala, slike koje se menjaju u toku programa itd.);

17) podaci koji nisu povezani sa programom (Non Program Associated Data - NPAD) su podaci koji ne prate program i prenose se u posebnom podkanalu, a mogu se prikazati na displejima prijemne opreme, npr. informacije o saobraćaju, informativne usluge, reklamni umetci i slično;

18) portabl prijem (unutrašnji) je prijem gde je prijemnik povezan sa antenom ili sa ugrađenom antenom u zatvorenom prostoru na visini ne manjoj od 1.5 m iznad nivoa poda u prostoriji sa sledećim karakteristikama:

a) na nivou tla,

b) sa prozorom na spoljašnjem zidu;

19) radio-frekvencijska dodela je ovlašćenje dato od administracije (nadležnog organa) za radio-stanicu da koristi radio-frekvenciju, radio frekvencijski kanal ili radiofrekvencijski blok, pod specificiranim uslovima (geografske koordinate, nadmorska i efektivna visina lokacije, visina emisione antene iznad tla, dodeljena frekvencija, snaga predajnika, vrsta emisije, dobitak i dijagram zračenja antenskog sistema, polarizacija izračenog elektromagnetskog signala i slično);

20) radio-difuzna služba je radiokomunikacijska služba čije emisije su namenjene za neposredan prijem od strane najšire javnosti. Ove emisije mogu uključiti prenos signala zvuka, televizijskog signala ili signala druge vrste;

21) radio-difuzna stanica je svaki predajnik sa pripadajućim antenskim sistemom, postavljen na jednoznačno određenom mestu koji emituje signal zvuka, slike i ostale relevantne signale u frekvencijskim opsezima namenjenim za terestričku radiodifuziju;

22) radio-difuzija je oblik jednosmerne telekomunikacije namenjene velikom broju korisnika koji imaju odgovarajuće prijemne kapacitete, a ostvaruje se pomoću radio ili kablovskih mreža;

23) radio-frekvencija je osnovni fizički parametar elektromagnetskog (EM) talasa ili radio-talasa koji se slobodno prostiru kroz prostor i čije se vrednosti nalaze u opsegu od 0 do 3000 GHz;

24) radio-frekvencijski kanal je deo radiofrekvencijskog spektra namenjen da se koristi za emisiju, a koji može biti definisan pomoću dve određene granice, ili svojom centralnom frekvencijom i pridruženom širinom opsega, ili pomoću bilo kojeg ekvivalentnog pokazatelja;

25) radio-frekvencijski opseg je deo radiofrekvencijskog spektra sa određen graničnim radio-frekvencijama;

26) radio-frekvencijski spektar je deo elektromagnetskog spektra koji se odnosi na radio-frekvencije ispod 3000 GHz;

27) RF odnos zaštite je minimalna vrednost odnosa željenog i neželjenog signala, obično izražena u decibelima, na ulazu u prijemnik, određena pod utvrđenim uslovima tako da se na izlazu prijemnika postigne specificirani kvalitet prijema željenog signala;

28) SFN je jednofrekvencijska (istokanalna) mreža sinhronizovanih predajnika koji emituju identičan signal za pokrivanje jedne oblasti;

29) smetnja (interferencija) je prisustvo neželjenih signala na ulazu u prijemnik datog radiokomunikacijskog sistema, kao posledica emisije, zračenja, indukcije ili njihovih kombinacija od strane drugih radiokomunikaciojskih sistema. Prisustvo smetnje manifestuje se degradacijom kaliteta prenosa signala;

30) T-DAB (Terrestrial-Digital Audio Broadcasting) je digitalna terestrička zvučna radio-difuzija;

31) T-DAB standard je standard za digitalno terestričko emitovanje signala zvuka;

32) T-DAB+ standard je unapređena verzija T-DAB standarda;

33) štetna smetnja je smetnja koja ugrožava rad radionavigacijske službe ili drugih službi bezbednosti, ili na drugi način ozbiljno degradira, ometa ili u više navrata prekida radiokomunikacijsku službu koja radi u skladu sa važećim međunarodnim i nacionalnim propisima.

Obim korišćenja radio-frekvencija/radio-frekvencijskih blokova za uvođenje digitalnog emitovanja radijskog programa

Član 3

Mreža za distribuciju digitalnog terestričkog radijskog programa, kao i upravljanje mrežom i multipleksom za potrebe uvođenja digitalnog terestričkog emitovanja medijske usluge radija, uspostavlja se u okviru zona raspodele u delu VHF opsega (209-230 MHz), i to u okviru određenih zona raspodele, koje se razlikuju u zavisnosti od kanala, a na osnovu Pravilnika o utvrđivanju Plana raspodele radio-frekvencija/lokacija/oblasti za terestričke digitalne zvučne radiodifuzne stanice u delu VHF opsega (209-230 MHz) za teritoriju Republike Srbije ("Službeni glasnik RS", broj 1/24, u daljem tekstu: Plan raspodele). Teritorija Republike Srbije je podeljena na devet oblasti (zona raspodele) u 10. kanalu, osam oblasti u 11. kanalu uz dodatnu oblast za grad Beograd i šest oblasti u 12. kanalu za T-DAB, odnosno za emitovanje radio-signala, čiji je geografski prikaz dat na Slikama 1-3.

Slika 1. Zone raspodele za T-DAB za 10. kanal

Slika 2. Zone raspodele za T-DAB za 11. kanal

Slika 3. Zone raspodele za T-DAB za 12. kanal

U Tabeli 1. prikazan je raspored kanala/radiofrekvencijskih blokova za prvi, drugi i treći multipleks u okviru mreže iz stava 1. ovog člana u Republici Srbiji:

Tabela 1

	NAZIV ZONE RASPODELE	DODELJENI KANAL I RADIOFREKVENCIJSKI BLOK PO MULTIPLEKSIMA
		Mreža MUX1	Mreža MUX2	Mreža MUX3
1	AV-VR-CER-MALJ			12C
2	AV-VR	10B
3	AVALA-VRSAC		11A
4	BGD		11D
5	CER-AVALA		11A
6	CER-MALJEN	10B
7	COT-VENAC-ZRENJANIN	10A
8	CVILJEN		11B	12D
9	CVJ-DELI JOVAN-TUPIZNICA		11B
10	CVP-BK	10B
11	CVP-BK-JAS-KOP			12B
12	DJV-TUP	10C
13	DELI JOVAN-TUPIZNICA			12A
14	JAS-CVP-BK		11D
15	KOP-CVJ-JAS		11C
16	KOP-JAS	10A
17	KOSOVO I METOHIJA	10D
18	OVC-TOR-MALJ-RUD-CVJ		11B
19	OVCAR-TORNIK			12D
20	SO-SU-KI-COT-VEN		11B	12D
21	SOMBOR-SUBOTICA-KIKINDA	10A
22	TORNIK - OVCAR - RUDNIK - CVJ	10D

Na osnovu raspodele radiofrekvencijskih blokova po oblastima koja je prikazana u Tabeli 1. mogu se realizovati mreže za distribuciju digitalnog terestričkog radijskog programa jedne ili više oblasti.

Za realizaciju svake od ovih mreža mogu se koristiti samo radiofrekvencijski blokovi dati uz odgovarajuću oblast.

Pokrivanje digitalnim terestričkim radijskim signalom dela teritorije Republike Srbije moguće je realizovati i korišćenjem određenog broja oblasti iz iste mreže (MUX-a).

Način i vremenski raspored uvođenja digitalnog terestričkog emitovanja medijske usluge radija

Član 4

Postojeći operator elektronske komunikacione mreže za distribuciju medijskih sadržaja terestričkim putem, nakon dobijanja privremene pojedinačne dozvole za korišćenje radiofrekvencijskog spektra, sprovodi testiranje mreže na radio-frekvencijama određenim za potrebe formiranja multipleksa, u skladu sa Planom raspodele.

Operator iz stava 1. ovog člana, za vreme trajanja privremene pojedinačne dozvole, pružaocima medijske usluge radija naplaćuje naknadu u skladu sa svojim cenovnikom usluga.

Za uspostavljanje mreže za testiranje se koristi MUX2.

Uspostavljanje mreže za distribuciju digitalnog terestričkog radijskog programa, iz Tabele 1. člana 3. biće realizovano nakon sprovedenog postupka javnog nadmetanja od strane Regulatornog tela za elektronske komunikacije i poštanske usluge i izdavanja pojedinačnih dozvola za korišćenje radiofrekvencijskog spektra operatoru elektronske komunikacione mreže za distribuciju medijskih sadržaja terestričkim putem, a u skladu sa članom 105. Zakona o elektronskim komunikacijama.

Uspostavljanje mreže za distribuciju digitalnog radijskog programa na teritoriji Republike Srbije

Član 5

Mreža za distribuciju digitalnog terestričkog radijskog programa, kao i upravljanje mrežom i multipleksom za potrebe uvođenja digitalnog radijskog programa se projektuje na osnovu jednofrekvencijskog tipa mreže (SFN) unutar svake od zona raspodele iz člana 3. ovog pravilnika.

Tehničke osnove za planiranje mreže T-DAB i kompatibilnost sa postojećim radio-službama zasnivaju se na EBU Izveštaju TR021, kao i Preporuci ITU-R BS.1660-9.

Parametri planiranja mreže u vezi sa T-DAB+ standardom zasnivaju se na EBU Izveštaju TR025, kao i Izveštaju ITU-R BS.2214-6.

Planiranje SFN mreža i implementacija mreže u pogledu T-DAB i DVB-T zasnivaju se na EBU Izveštaju TR24.

Modeli propagacije i predikcije terestričkih servisa zasnivaju se na Preporuci ITU-R P.1546-6 i Preporuci ITU-R P.1812-7.

T-DAB + mreža se projektuje za mobilni i portabl (unutrašnji) prijem.

Emitovanje digitalnog terestričkog radijskog signala zasniva se na SRPS EN 300 401 i ITU-R BS.1660-9.

Parametri za multipleks i elektronsku komunikacionu mrežu za distribuciju medijskih sadržaja su:

1) tehnički standard za kompresiju podataka je MPEG - High Efficinency AAC v2 (HE-AAC v2) i

2) tehnički standard za digitalno terestričko emitovanje signala zvuka je T-DAB+ standard.

Protok podataka unutar mreže za multipleksiranje iznosi najmanje 64 kb/s po pojedinačnom radijskom programu, pri čemu se prenosi najmanje 12 programa u sastavu jednog multipleksa.

Način formiranja i popunjavanje multipleksa

Član 6

Multipleksi, odnosno mreže, se formiraju isključivo na način određen u Tabeli 1. člana 3. ovog pravilnika.

Operator multipleksa popunjava multipleks programima javnog medijskog servisa i programima komercijalnih pružalaca medijskih usluga radija koji poseduju odgovarajuću dozvolu za pružanje medijske usluge radija tela nadležnog za elektronske medije.

Osnovni programi javnih medijskih servisa obavezno ulaze u sastav multipleksa koji obezbeđuje najbolju pokrivenost stanovništva.

Kapacitet multipleksa se može popunjavati i drugim servisima (PAD i NPAD).

Mogućnost prebacivanja pojedinih radijskih programa iz jednog u drugi multipleks je dozvoljen, poštujući logičku numeraciju kanala, u izuzetnim slučajevima kada to tehnički razlozi nalažu (popunjenost kapaciteta multipleksa i nemogućnost pružanja usluge emitovanja radijskog programa zadovoljavajućeg kvaliteta), u skladu sa odlukom tela nadležnog za oblast elektronskih medija.

Stupanje na snagu

Član 7

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".