POSEBAN (GRANSKI) KOLEKTIVNI UGOVOR ZA LUKE I PRISTANIŠTA REPUBLIKE SRBIJE("Sl. glasnik RS", br. 7/98, 37/98 i 49/2001) |
I CILJ I PODRUČJE VAŽENJA
Cilj ovog ugovora je da uredi pitanja iz oblasti:
- zasnivanja i prestanka radnog odnosa i ostalih prava iz ove oblasti,
- radnog vremena, odmora i odsustava,
- zaštite radnika u procesu rada, uslovi rada i osiguranje radnika,
- zarada, naknada i ostalih primanja,
- uslova za rad sindikata,
- učešća radnika u upravljanju preduzećem,
- rešavanja sporova po svim osnovama rada radnika, uvažavajući pozitivna zakonska rešenja, Opšti kolektivni ugovor, a prevashodno interese radnika i poslodavaca luka i pristaništa Srbije.
Područje važenja posebnog kolektivnog ugovora je:
Prostorno - za područje Republike Srbije,
Strukovno - za sva preduzeća koja pripadaju grani luka i pristaništa, robno transportnih centara, i slobodnih i carinskih zona u okviru luka i pristaništa:
- skladišta i stovarišta (63120)
- usluge u rečnom i jezerskom saobraćaju (63222),
- pretovar tereta (63110),
- vađenje šljunka i peska (14210),
- aktivnosti u vezi sa staničnim objektima i parkiralištima, rukovanje teretom, skladištenje i dr. (sektor 3 saobraćaj, skladištenje i veze),
- i za druge delatnosti koje su povezane sa navedenom granom ("Službeni list SRJ", broj 31/96).
Lično - za sve radnike zaposlene u preduzećima luka i pristaništa Srbije osim za direktora a od primene se mogu izuzeti i lica sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima uz njihovu saglasnost.
II UGOVORNE STRANE - OVLAŠĆENI POTPISNICI
Ugovorne strane ovog kolektivnog ugovora su:
1. Sindikat radnika luka i pristaništa Srbije u ime radnika organizovanih u sindikalne organizacije u preduzećima luka i pristaništa, a shodno odredbama Statuta Sindikata radnika luka i pristaništa Srbije ovlašćeni potpisnik Ugovora je predsednik Sindikata radnika luka i pristaništa Srbije.
2. Udruženja za saobraćaj i telekomunikacije pri Privrednoj komori Srbije, a shodno odlukama Udruženja ovlašćeni potpisnik ugovora je predsednik Grupacije za luke i pristaništa Privredne komore Srbije.
III ODREDBE NEPOSREDNE PRIMENE
1. Ovaj kolektivni ugovor se neposredno primenjuje, osim odredaba za čiju je primenu neophodno bliže uređivanje u pojedinačnom kolektivnom ugovoru.
2. Pojedinačnim kolektivnim ugovorom mogu se, po pitanjima koja su uređena ovim kolektivnim ugovorom, utvrditi rešenja koja su povoljnija za radnike, kao i rešenja po pitanjima koja nisu predmet ovog kolektivnog ugovora, ako to nije u suprotnosti sa zakonom.
3. Za sve neregulisane odnose u ovom kolektivnom ugovoru primenjuju se zakonski propisi i odredbe Opšteg kolektivnog ugovora.
IV RADNI ODNOSI
1. Zasnivanje radnog odnosa
Odluku o zasnivanju radnog odnosa donosi direktor, odnosno drugi nadležni organ, u skladu sa odredbama pojedinačnog kolektivnog ugovora.
Poslodavac je dužan da sa licem koje zasniva radni odnos zaključi ugovor o radu pre stupanja na rad i da ga prijavi organizaciji obaveznog socijalnog osiguranja u skladu sa zakonom.
Poslodavac može, ako se radni odnos zasniva bez javnog oglašavanja, preuzeti zaposlenog uz njegovu saglasnost od drugog poslodavca, na osnovu sporazuma o preuzimanju, u sledećim slučajevima:
- kada se radi o radniku posebne stručnosti, odnosno znanja i iskustva stečenog radom, neophodnog poslodavcu;
- ako je za radom radnika prestala potreba kod drugog poslodavca, a postoji potreba da se sa tim radnikom zasnuje radni odnos i
- ako se određeno radno mesto ne može popuniti oglasom, odnosno konkursom.
Aktom o sistematizaciji radnih mesta poslodavac može utvrditi probni rad kao poseban uslov za rad na određenom radnom mestu, koji ne može biti duži od tri meseca.
Ako poslodavac u roku od dvanaest meseci od dana utvrđivanja prestanka potrebe za radom zaposlenih, vrši prijem novih lica u radni odnos, dužan je da o prijemu obavesti zaposlene za čijim je radom prestala potreba.
U slučaju iz stava 1 ovog člana, ako zaposleni za čijim radom je prestala potreba ispunjavaju uslove oglasa, imaju prednost za zasnivanje radnog odnosa, u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
2. Raspoređivanje zaposlenih
Raspoređivanje zaposlenog vrši se u skladu sa zakonom, Opštim kolektivnim ugovorom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom, odnosno drugim opštim aktom poslodavaca.
Zaposleni može biti raspoređen u toku rada na svako radno mesto ako su ispunjeni uslovi predviđeni zakonom.
Raspoređivanje zaposlenih u toku rada na radno mesto koje odgovara stepenu i vrsti njegove stručne spreme, znanju i sposobnostima može se vršiti, pored ostalih slučajeva, i u slučajevima:
- kad dođe do promene u organizaciji i tehnologiji rada;
- kad prestane potreba za radom zaposlenog na određenom radnom mestu;
- kad se trajnije smanji obim posla kod poslodavaca;
- kad se otvore nova radna mesta u procesu rada;
- kad zaposleni to zahteva, ako se time zadovoljavaju potrebe procesa rada;
- radi potpunijeg korišćenja radne sposobnosti zaposlenog;
- radi zamene odsutnog zaposlenog i
- u drugim slučajevima predviđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Ako je delatnost poslodavca takve prirode da se rad obavlja u mestima van sedišta poslodavca, odnosno njegovog organizacionog dela, raspoređivanje se mora urediti pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Poslodavac ne može rasporediti iz jednog mesta u drugo sledeće zaposlene:
- zaposlenu sa preko 30 i zaposlenog sa preko 35 godina radnog staža;
- zaposlenu za vreme trudnoće;
- zaposlenog samohranog roditelja koji ima dete predškolskog uzrasta;
- zaposlenog kod koga je utvrđena invalidnost II kategorije;
- i u drugim slučajevima predviđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
U slučaju raspoređivanja zaposlenog sa navršenih 30 godina radnog staža, odnosno zaposlene sa 25 godina radnog staža na drugo radno mesto, zaposleni ima pravo da zadrži cenu rada sa prethodnog radnog mesta (ako je to za zaposlenog povoljnije) do sticanja prvog uslova za penzionisanje.
Zaposleni stiče pravo iz stava 1 ovog člana ako je radio najmanje tri godine na prethodnom radnom mestu.
Odluka o raspoređivanju mora sadržati obrazloženje u kome će se navesti činjenice koje čine osnovanim raspoređivanje zaposlenog.
Komisija koja ocenjuje znanje i sposobnost zaposlenog, odnosno rezultate njegovog rada, dužna je da izveštaj o svom radu dostavi direktoru, odnosno zaposlenom sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima, u roku od 15 dana od dana njenog obrazovanja.
Komisija iz stava 1 ovog člana utvrđuje činjenično stanje na osnovu dokumentacije i neposrednog uvida u rad zaposlenog. Ako je zaposleni na bolovanju, rok iz stava 1 ovog člana počinje teći od dana kada je zaposleni počeo sa radom.
Nalaz iz stava 1 ovog člana se dostavlja zajedno sa izjavom zaposlenog i mišljenjem sindikata.
Komisiju imenuje direktor u skladu sa zakonom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
3. Pripravnici
Pripravnički staž ne može trajati duže od godinu dana, ako zakonom nije drugačije uređeno.
Ugovorom o radu poslodavac i zaposleni utvrđuju: dužinu trajanja pripravničkog staža i obavezu polaganja pripravničkog stručnog ispita.
Poslodavac je dužan da pripravniku obezbedi cenu rada u visini od 80 odsto od cene rada utvrđene za radno mesto na kome se pripravnik osposobljava.
4. Stručno osposobljavanje i usavršavanje zaposlenih
Poslodavac je dužan da u skladu sa promenama procesa rada, tehničko-tehnološkim unapređenjem ili potrebama organizacije rada i unapređenja poslovanja, organizuje stručno osposobljavanje i usavršavanje zaposlenih.
Zaposleni ne može da trpi štetne posledice ako poslodavac ne organizuje stručno osposobljavanje i usavršavanje zaposlenih.
Poslodavac pojedinačnim kolektivnim ugovorom i drugim opštim aktima bliže uređuje način, uslove i organizaciju stručnog osposobljavanja i usavršavanja zaposlenih.
Zaposleni za vreme stručnog osposobljavanja, dokvalifikacije ili prekvalifikacije ima pravo na naknadu zarade u visini zarade koju bi ostvario na radnom mestu na kojem je bio raspoređen, u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
5. Disciplinska i materijalna odgovornost
Disciplinska i materijalna odgovornost utvrđuju se i disciplinski postupak vodi u skladu sa Zakonom o radnim odnosima, pojedinačnim kolektivnim ugovorom i Opštim kolektivnim ugovorom.
Disciplinski postupak vodi i disciplinske mere izriče direktor.
Svoja ovlašćenja iz stava 1 ovog člana, direktor može preneti na drugog zaposlenog. Navedena ovlašćenja se mogu preneti samo u pisanom obliku.
Mera prestanka radnog odnosa i druge disciplinske mere izriču se ako su nastupile okolnosti i ispunjeni uslovi utvrđeni pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Poslodavac, odnosno nadležni organ je dužan da u odluci o izricanju disciplinske mere navede obrazložene razloge.
Kada direktor preduzeća prekrši svoja ovlašćenja ili ne ispoštuje ugovorenu cenu rada i rokove za isplatu zarade utvrđene pojedinačnim kolektivnim ugovorom, odbor sindikata može predložiti nadležnom organu u preduzeću da utvrdi njegovu odgovornost.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom se bliže uređuju slučajevi kada odbor sindikata predlaže nadležnim organima da se utvrdi odgovornost direktora.
Radnik koji na radu i u vezi sa radom, namerno ili iz krajnje nepažnje prouzrokuje štetu poslodavcu, dužan je da nastalu štetu nadoknadi.
Visina i način naknade štete utvrđuje se pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Drugostepeni organ razmatra prigovor zaposlenog na odluku o prestanku radnog odnosa u prisustvu predstavnika sindikata i zaposlenog koji je podneo prigovor.
6. Udaljenje zaposlenog
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom se utvrđuju okolnosti koje mogu biti uslov za udaljenje zaposlenog sa radnog mesta ili sa rada u skladu sa Zakonom o radnim odnosima.
7. Otkazni rok
Zaposleni ima pravo i dužnost da ostane na radu od 1 do 3 meseca po donošenju rešenja o prestanku radnog odnosa, odnosno otkaza ugovora o radu, u svim slučajevima prestanka radnog odnosa izuzev ako je radni odnos prestao po osnovu izrečene disciplinske mere, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom.
Za vreme trajanja otkaznog roka poslodavac je dužan da zaposlenom na njegov zahtev omogući plaćeno odsustvo sa rada u trajanju od 16 časova sedmično radi traženja drugog zaposlenja.
8. Prestanak potrebe za radom zaposlenog
Utvrđivanje prestanka potrebe za radom zaposlenog se vrši redoslednom primenom kriterijuma iz Opšteg kolektivnog ugovora.
Redosledna primena, u smislu stava 1 ovog člana, znači da primena prethodnog kriterijuma isključuje primenu narednog.
Ovim kolektivnim ugovorom se bliže uređuju kriterijumi "rezultati rada" i "imovno stanje zaposlenog".
Ostali kriterijumi utvrđeni Opštim kolektivnim ugovorom se primenjuju neposredno.
Polodavac ne može doneti odluku o prestanku radnog odnosa, sledećim zaposlenima koji su proglašeni viškom:
- invalidu,
- zaposlenoj sa preko tri meseca trudnoće,
- zaposlenoj na porodiljskom odsustvu,
- zaposlenoj sa detetom do tri godine života,
- roditelju sa troje i više dece,
- samohranom roditelju sa detetom do tri godine života,
- samohranom roditelju i usvojiocu ili staraocu maloletnog deteta, čiji je ukupan mesečni prihod, po članu domaćinstva ispod garantovane neto zarade,
- zaposlenom koji je proglašen viškom zbog tehnoloških unapređenja, ako radnik radi kod istog poslodavca najmanje 25 godina, osim zaposlenih koji ispunjavaju uslove za punu penziju,
- i u drugim slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Odluku o prestanku potrebe za radom zaposlenog donosi direktor, po prethodno pribavljenom mišljenju komisije.
Komisija iz stava 1 ovog člana ima 4 člana od kojih dva imenuje direktor i dva odbor sindikata.
Rezultati rada se, na radnim mestima na kojima su utvrđeni normativi i standardi rada, utvrđuju na osnovu ostvarenog učinka u periodu od godinu dana pre usvajanja Programa o uvođenju tehnoloških, organizacionih i ekonomskih promena.
Rezultati rada na radnim mestima za koja nisu utvrđeni normativi i standardi rada se utvrđuju na osnovu obrazložene ocene komisije za period koji ne može biti manji od utvrđenog u stavu 1 ovog člana.
Poslodavac može pojedinačnim kolektivnim ugovorom ovaj kriterijum bliže urediti.
Utvrđivanje prestanka potrebe za radom zaposlenih se vrši redosledno počevši od zaposlenog sa najmanjim ostvarenim učinkom, odnosno najslabijom ocenom neposrednog.
U slučaju da dva ili više zaposlenih imaju jednake rezultate rada, na njih se primenjuje kriterijum - imovno stanje.
Prednost ima zaposleni sa manjim prihodom po članu zajedničkog porodičnog domaćinstva odnosno sa manjom tržišnom vrednošću nepokretnosti koju zaposleni ili član njegovog porodičnog domaćinstva ima u svojini.
Način primene kriterijuma - imovno stanje se bliže uređuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Zaposlenom za čijim je radom prestala potreba, a kome nije moglo da se obezbedi nijedno od prava iz člana 26 Zakona o radnim odnosima može da prestane radni odnos pod uslovom da mu se prethodno isplati otpremnina, po stažu osiguranja, i to:
- do 10 godina staža osiguranja - najmanje šestostruki iznos neto zarade, što se bliže uređuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom;
- od 11 do 24 godina staža osiguranja - najmanje se isplaćuje 10, a najviše 24 neto zarada, što se bliže uređuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom;
- od 25, pa naviše, godina staža osiguranja - isplaćuje se najmanje 15 neto zarada, što se bliže uređuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
9. Radno vreme, odmori i odsustvovanja
9.1 Radno vreme
Puno radno vreme u radnoj nedelji, sa polučasovnom dnevnom pauzom, iznosi 40 časova.
Odluku o rasporedu i preraspodeli radnog vremena donosi direktor i u pismenom obliku stavlja na uvid zaposlenima.
9.2 Prekovremeni rad
Prekovremeni rad se, za izvršenje posla koji u određenom roku nije mogao biti izvršen, može uvesti u slučajevima koji se utvrđuju pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Prekovremeni rad, u smislu stava 1 ovog člana ne može da traje duže od 10 časova sedmično, po zaposlenom.
9.3 Rad kraći od punog radnog vremena
Rad kraći od punog radnog vremena, pored slučajeva utvrđenih zakonom, može se uvesti i u slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
9.4 Skraćeno radno vreme
Na radnim mestima sa posebnim uslovima rada se utvrđuje skraćeno radno vreme, u skladu sa zakonom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
9.5 Godišnji odmor
Zaposleni ima pravo na korišćenje godišnjeg odmora u trajanju od 18 dana, uvećan po sledećim osnovama za:
1. Doprinos na radu - složenost poslova
VSS 5 radnih dana
VŠS 4 radna dana
VKV 4 radna dana
SSS, KV 3 radna dana
PK 2 radna dana
NK 1 radni dan
2. Osnov uslovi rada utvrđuju se pojedinačnim kolektivnim ugovorom za pojedina radna mesta u trajanju od 1 do 4 radna dana;
3. Radno iskustvo:
od 1 do 10 godina radnog iskustva - 1 radni dan,
od 11 do 20 godina radnog iskustva - 2 radna dana,
od 21 do 30 godina radnog iskustva - 3 radna dana;
4. Socijalni uslovi:
- invalidi rada i vojni invalidi - 3 radna dana,
- samohrani roditelj sa detetom do 14 godina - 2 radna dana,
- roditelj koji ima više od troje dece do 14 godina - 2 radna dana.
9.6 Plaćeno odsustvo
Zaposleni ima pravo na plaćeno odsustvo u sledećim slučajevima:
- sklapanje braka - 5 radnih dana,
- rođenje deteta - 5 radnih dana,
- posledica elementarne nepogode - 3 radna dana,
- selidbe - 3 radna dana,
- priprema za odsluženje vojnog roka - 2 radna dana,
- ženidbe ili udaje sina, odnosno ćerke, ispraćaj sina na odsluženje vojnog roka - 2 radna dana,
- organizovani rekreativni odmor u cilju prevencije radne invalidnosti - 7 radnih dana,
- za lečenje i rehabilitaciju - 14 radnih dana, a izuzetno, 21 radni dan, što se bliže uređuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom,
- smrt člana uže porodice, roditelja, brata ili sestre radnika - 7 radnih dana,
- smrt usvojioca, smrt lica koje živi u zajedničkom domaćinstvu radnika - 5 radnih dana,
- krsna slava - 1 radni dan,
- polaganje stručnog ispita - 2 radna dana ili više, što se bliže uređuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom,
- učestvovanje na radno-proizvodnim takmičenjima - u dužini trajanja takmičenja.
Plaćeno odsustvo po osnovama predviđenim alinejama 3, 4, 5, 6, 12 i 13 ne može u kalendarskoj godini biti duže od 7 radnih dana, dok se pravo na plaćeno odsustvo po ostalim, ovde predviđenim osnovama ostvaruje nezavisno od toga da li je zaposleni u kalendarskoj godini koristio 7 dana plaćenog odsustva.
Poslodavac je dužan da zaposlenom za vreme plaćenog odsustva obezbedi naknadu zarade u visini zarade koju bi zaposleni ostvario da je radio na radnom mestu na koje je raspoređen.
Poslodavac je dužan da zaposlenom omogući neplaćeno odsustvo u sledećim slučajevima:
- negovanje bolesnog člana porodice - 5 radnih dana,
- smrt srodnika koji nisu obuhvaćeni alinejama devet i deset iz člana 40 - dva radna dana.
Na zahtev zaposlenog, a ukoliko to odvijanje procesa rada dozvoljava, poslodavac može u toku godine odobriti zaposlenom neplaćeno odsustvo i u drugim slučajevima u trajanju do tri meseca.
Upućivanje na plaćeno odsustvo zaposlenih za čijim je radom prestala potreba
Program upućivanja zaposlenih na privremeno plaćeno odsustvo sadrži sledeće osnovne elemente, i to:
- obrazloženje ciljeva i razloga privremenog prestanka potrebe za radom zaposlenih,
- pregled ugovorenih i očekivanih poslova, rokova izvršenja i potreban broj zaposlenih na tim poslovima,
- pregled organizacionih celina i radnih mesta sa brojem zaposlenih za čijim je radom privremeno prestala potreba,
- plan konkretnih mera i aktivnosti povećanja uposlenosti radnih kapaciteta (rokovi i nosioci njihove realizacije),
- pregled i dinamika upućivanja na plaćeno odsustvo zaposlenih za čijim je radom privremeno prestala potreba, po mesecima, i
- druge neophodne elemente utvrđene pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Sadržaj osnovnih elemenata programa obrazlaže se i usklađuje sa odborom ovlašćene sindikalne organizacije preduzeća.
Direktor, odnosno nadležni poslovodni organ, dužan je da sa programom privremenog prestanka potrebe za radom zaposlenih upozna zaposlene, na odgovarajući način, predviđen statutom.
Poslodavac može zaposlenog uputiti na privremeno plaćeno odsustvo u jednom od sledećih slučajeva, i to:
- ako je trenutno smanjen obim poslova u preduzeću ili pojedinim organizacionim celinama,
- ako saglasno planovima u određenom periodu nema potrebe za angažovanjem određenog broja zaposlenih na određenim radnim mestima, odnosno određene vrste zanimanja, a zaposleni se ne mogu angažovati na drugim poslovima kod istog ili drugog poslodavca,
- ako zaposleni koji su raspoređeni na istim radnim mestima u određenom vremenskom periodu ne mogu biti efektivno angažovani za puno radno vreme,
- nedostatka posla i neobezbeđenog kontinuiteta u radu,
- stvaranju uslova za redovnu isplatu zarada i naknada zaposlenima, i
- u drugim slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Pri određivanju zaposlenih za čijim je radom na konkretnom radnom mestu privremeno prestala potreba i njihovom upućivanju na plaćeno odsustvo primenjuju se kriterijumi po sledećem redosledu:
- potrebe procesa rada,
- ostvarenih i iskazanih rezultata rada u poslednja tri meseca pre utvrđivanja zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, saglasno merilima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom,
- materijalno-socijalni položaj radnika i njegove porodice, i
- drugi kriterijumi utvrđeni pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Utvrđeni kriterijumi primenjuju se kad na jednom radnom mestu ima više izvršilaca, a iskazana je potreba za manjim brojem zaposlenih.
Ako zaposleni ostvaruju jednake rezultate rada, prednost da ostane na radu ima zaposleni sa slabijim imovnim stanjem.
Prilikom utvrđivanja materijalno-socijalnog položaja zaposlenog i njegove porodice, polazi se od prihoda po članu domaćinstva, pri čemu se uzimaju u obzir:
- ukupna primanja zaposlenog i članova njegove porodice,
- da li je zaposleni jedini u radnom odnosu,
- broj dece i broj maloletne dece,
- da li porodica ima prihoda po drugim osnovama,
- da li je samohrani roditelj, i sl.
Poslodavac može uputiti zaposlenog na plaćeno odsustvo u trajanju od tri meseca, a najduže godinu dana od dana donošenja odluke o upućivanju zaposlenog na plaćeno odsustvo.
Članovi odbora sindikalne organizacije mogu se uputiti na plaćeno odsustvo uz saglasnost odbora sindikalne organizacije i pod uslovom da odbor sindikalne organizacije uvek ima potreban kvorum za rad.
Ukupan broj zaposlenih koje poslodavac može uputiti na plaćeno odsustvo ne može preći 30% od ukupnog broja zaposlenih kod poslodavca, a može i više, uz saglasnost odbora sindikalne organizacije.
Za vreme plaćenog odsustva zbog privremenog prestanka potrebe za njegovim radom, zaposleni ima pravo na naknadu zarade u visini najmanje 60% od zarade koju bi ostvario na radnom mestu kao da radi, s tim što tako ugovorena naknada zarade ne može da bude niža od minimalne zarade utvrđene u skladu sa Zakonom.
Isplatu naknade zarade iz stava 2 ovog člana obezbeđuje poslodavac.
Odluku o upućivanju zaposlenog za čijim je radom privremeno prestala potreba donosi poslodavac, poštujući odredbe kolektivnih ugovora.
Poslodavac je dužan da zaposlenom izda rešenje o upućivanju na plaćeno odsustvo.
Zaposleni koji je upućen na plaćeno odsustvo, godišnji odmor koristiće srazmerno vremenu provedenom na efektivnom radu u kalendarskoj godini.
V ZAŠTITA NA RADU
Poslodavac je dužan da sprovodi zaštitu na radu, u skladu sa zakonom, Opštim i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Poslodavac zaposlenog osigurava za slučaj smrti i gubitka radne sposobnosti u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Zaštita invalida se ostvaruje u skladu sa zakonom, Opštim kolektivnim ugovorom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Radno mesto sa posebnim uslovima rada, uslovi koje mora da ispunjavaju zaposleni koji se raspoređuju na ova radna mesta u pogledu godina života, stručne spreme i zdravstvenog stanja i sredstava lične zaštite, utvrđuju se pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
VI CENE RADA, ZARADE I OSTALA LIČNA PRIMANJA
1. Cena rada
Ovim kolektivnim ugovorom uređuje se cena rada za najjednostavniji rad i cena rada za tipična radna mesta.
1.1 Cena rada za najjednostavniji rad
Cena rada za najjedonostavniji rad ugovara se na određeno vreme.
Učesnici Kolektivnog ugovora će najkasnije u roku od 5 dana po isteku poslednjeg meseca za koji ugovorena cena rada važi, pristupiti pregovaranju, radi utvrđivanja nove cene rada i perioda na koji se ona odnosi.
Cena rada za najjednostavniji rad, u smislu stava 2 ovog člana utvrđuje se aneksom o ceni rada ovog kolektivnog ugovora.
Cena rada za najjednostavniji rad za mesec jun 2001. godine utvrđuje se u mesečnom iznosu od 3.586,80 dinara, a za mesec juli i avgust utvrđuje se u mesečnom iznosu od 4.300,00 dinara.
Učesnici ovog kolektivnog ugovora mogu pokrenuti inicijativu za ugovaranje nove cene rada za najjednostavniji rad, pre isteka roka na koji je cena ugovorena:
- ako dođe do mesečnog rasta troškova života od preko 7% u odnosu na njihovu visinu, prema podatku poznatom na dan ugovaranja cene rada koja je na snazi,
- ako dođe do značajnog pogoršavanja uslova rada u delatnosti.
1.2 Cena rada za tipična radna mesta
Cena rada za tipična radna mesta utvrđuje se tako što se cena rada za najjednostavniji rad, u smislu čl. 46 i 47 ovog kolektivnog ugovora pomnoži sledećim koeficijentima:
|
Grupa poslova |
Zahtev stručnosti |
Koeficijent |
|
1 |
2 |
3 |
|
I |
Ne zahteva se stručnost (nekvalifikovani) |
|
|
- spremačica |
1,00 |
|
|
II |
Zahteva se stručna osposobljenost u trajanju od 6 meseci (I stepen) |
|
|
- pomoćni komunalni radnik |
1,10 |
|
|
- lučko-transportni radnik |
1,10 |
|
|
III |
Zahteva se stručna osposobljenost u trajanju preko 6 meseci do dve godine (II stepen) |
|
|
- daktilograf |
1,35 |
|
|
- čuvar - radnik fizičkog obezbeđenja |
1,35 |
|
|
IV |
Zahteva se stručnost koja se stiče obrazovanjem u trajanju do 3 godine (kvalifikovani III stepen) |
|
|
- vozač viljuškara do 5 t |
1,50 |
|
|
- rukovaoc utovarivača |
1,50 |
|
|
- vozač viljuškara preko 5 tona |
1,50 |
|
|
- vozač auto-obalne dizalice do 5 tona |
1,50 |
|
|
- vozač auto-obalne dizalice preko 5 tona |
1,50 |
|
|
- bravar |
1,50 |
|
|
V |
Zahteva se stručnost koja se stiče srednjim obrazovanjem u trajanju četiri ili više godina (IV stepen) |
|
|
- materijalni knjigovođa |
1,60 |
|
|
- skladištar |
1,60 |
|
|
VI |
Zahteva se stručnost koja se stiče specijalizacijom
na osnovu stručnosti srednjeg obrazovanja |
|
|
- bravar |
1,85 |
|
|
- vozač auto-dizalice |
1,85 |
|
|
- vozač auto-obalne dizalice preko 10 tona |
1,85 |
|
|
- vozač viljuškara preko 10 tona |
1,85 |
|
|
- poslovođa |
1,85 |
|
|
VII |
Zahteva se stručnost koja se stiče višim obrazovanjem |
|
|
- komercijalni referent |
2,20 |
|
|
VIII |
Zahteva se stručnost koja se stiče fakultetskim, odnosno visokim obrazovanjem (VII stepen) |
|
|
- inženjer u razvoju - održavanju |
2,50 |
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom mogu se utvrditi i veći koeficijenti za navedena tipična radna mesta u zavisnosti od složenosti, odgovornosti, uslova rada i stručne spreme.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuju se cene rada za sva radna mesta s tim da za radna mesta za koja se traži isti stepen stručnosti kao za navedena tipična mesta ne može biti niža od utvrđene u ovom članu.
Cena rada u pojedinačnom kolektivnom ugovoru utvrđuje se množenjem cene rada za najjednostavniji rad i koeficijentom za utvrđivanje cene rada radnog mesta.
2. Zarada
Zarada zaposlenog se utvrđuje na osnovu cene rada, vremena provedenog na radu i ostvarenog radnog učinka.
Radni učinak utvrđuje se na osnovu kriterijuma i merila predviđenih pojedinačnim kolektivnim ugovorom (normativi i standardi rada, ocena rada i sl.).
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom navesti naziv akta kojim su uređeni normativi i standardi rada i način utvrđivanja ocene radnog učinka zaposlenog.
Zarada zaposlenog isplaćuje se u rokovima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom, a najmanje jednom mesečno.
Zarada zaposlenog može predstavljati tajnu, ako je to izričito utvrđeno pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Ako je pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđeno da je zarada tajna, poslodavac je dužan da na zahtev predstavnika sindikalne organizacije preduzeća omogući uvid u isplate zarada, radi uvida u sprovođenje ovog i pojedinačnog kolektivnog ugovora.
Cena rada za najjednostavniji rad kod poslodavca ugovara se pojedinačnim kolektivnim ugovorom i zavisi od uspešnosti poslovanja poslodavca za period koji ne može biti duži od tri meseca i u iznosu koji može biti niži do 20% od iznosa utvrđenog Posebnim kolektivnim ugovorom, uz sporazum sa sindikatom.
Ako poslodavac isplaćuje minimalnu zaradu, dužan je da pribavi mišljenje, a ako isplaćuje zaradu u iznosu većem od minimalne, a nižem od utvrđene pojedinačnim kolektivnim ugovorom, da pribavi saglasnost sindikalne organizacije, odnosno sindikata - potpisnika ovog kolektivnog ugovora, u skladu sa Opštim kolektivnim ugovorom.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom se utvrđuje koje podatke je poslodavac dužan da dostavi uz predlog odluke o isplati minimalne, odnosno niže zarade, radi dobijanja mišljenja, odnosno saglasnosti iz stava 1 ovog člana.
Pregled podataka iz stava 2 ovog člana obavezno sadrži podatke o:
- broju zaposlenih,
- masi sredstava izdvojenih za zarade i po osnovu zarada od početka godine do dana podnošenja zahteva za mišljenje, odnosno saglasnost,
- učešću sredstava za zarade i po osnovu zarada u ukupnom prihodu poslodavca u prethodnoj i tekućoj godini,
- investiranju koje je poslodavac vršio u prethodnoj i tekućoj godini,
- izdacima za sponzorstvo, reklamu i reprezentaciju.
3. Dodatak na zaradu
Zarada zaposlenog uvećava se za dodatak na zaradu:
- za rad na dan državnog i verskog praznika za najmanje 150%;
- za rad noću najmanje 35%;
- za prekovremeni rad najmanje 35%;
Ako se istovremeno steknu uslovi za uvećanje zarade po više osnova iz stava 1 ovog člana, uvećanje se utvrđuje u iznosu koji ne mogu biti manji od zbira uvećanja po svakom od osnova.
Zaposleni ima pravo na dodatak na zaradu najmanje za 0,6% njegove cene rada za svaku navršenu godinu rada ostvarenu u radnom odnosu, uvećanog za beneficirani staž, ukoliko je zakonom utvrđen.
Zaposleni ima pravo na dodatak na zaradu, a Poslodavac je dužan da zaposlenom isplati, odnosno obezbedi:
1) regres za korišćenje godišnjeg odmora u trajanju od najmanje 18 radnih dana - najmanje u visini prosežne mesečne zarade po zaposlenom u Republici prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, a srazmeran deo regresa za korišćenje godišnjeg odmora u trajanju kraćem od 18 radnih dana, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom.
2. Mesečni dodatak na zaradu za ishranu u toku rada - u visini najmanje 20% prosečne mesečne zarade po zaposlenom u Republici, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike.
3. Dnevni dodatak na zaradu za povećane troškove rada i boravka na terenu (terenski dodatak) u visini najmanje 3% prosečne mesečne zarade po zaposlenom u Republici, a ako nije obezbeđen smeštaj i ishrana zaposlenom, i troškove smeštaja i ishrane.
Regres, u smislu stava 1 tačka 1) ovog člana, po pravilu, isplaćuje se jednokratno, pri odlasku zaposlenog na godišnji odmor, odnosno u periodu utvrđenom pojedinačnim kolektivnim ugovorom. Ako se iz opravdanih razloga ne može obezbediti jednokratna isplata regresa, on se može isplatiti u delovima, s tim što se minimalni iznos regresa u narednim isplatama utvrđuje na osnovu procenta neisplaćenog regresa u prethodnim isplatama i visine prosečne mesečne zarade po zaposlenom u Republici koja je poznata na dan ispalte regresa, što se bliže uređuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Poslodavac je dužan da zaposlenom obezbedi naknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada u visini zarade koju bi ostvario kao da je radio u mesecu za koji se vrši obračun i isplata naknade, u slučaju:
1) korišćenja godišnjeg odmora;
2) korišćenja plaćenog odsustva, osim odsustva po osnovu privremenog prestanka potrebe za radom zaposlenog;
3) prestanka potrebe za radom zaposlenog - dok mu se ne obezbedi jedno od prava utvrđenih zakonom i kolektivnim ugovorom;
4) prestanka se radom pre isteka otkaznog roka;
5) odsustvovanja u dane državnog i verskog praznika, u skladu sa zakonom;
6) davanja krvi, tkiva i drugih delova tela;
7) prisustvovanja sednicama državnih organa, organa uprave i lokalne samouprave, organa privredne komore, organa upra- vljanja kod poslodavca, organa sindikata i Saveza sindikata u svojstvu člana i u drugim slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom;
8) stručnog osposobljavanja i usavršavanja radi potrebe procesa rada kod poslodavca;
9) za vreme vojne vežbe i odazivanja na poziv vojnih i drugih organa, ako zakonom nije drukčije određeno.
Poslodavac je dužan da zaposlenom obezbedi naknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada, zbog privremene nesposobnosti za rad, i to:
- najmanje u visini 80% od zarade koju je ostvario u mesecu koji prethodi mesecu u kome je nastupila sprečenost, ako je ona prouzrokovana bolešću ili povredom van rada;
- u visini 100% od zarade koju je ostvario u mesecu koji prethodi mesecu u kome je nastupila sprečenost, ako je ona prouzrokovana profesionalnom bolešću ili povredom na radu.
4. Druga primanja
Poslodavac je dužan da zaposlenom nadoknadi povećane troškove koji su u funkciji izvršavanja poslova, a koji imaju karakter poslovnih rashoda:
1) naknadu troškova prevoza u javnom saobraćaju radi odlaska na rad i povratka sa rada, prema kriterijumima za ostvarivanje ovog prava utvrđenog pojedinačnim kolektivnim ugovorom - do visine cene prevozne karte, s tim što tako utvrđena naknada ne može da bude manja od 50% cene prevozne karte;
2) dnevnicu za službeno putovanje u zemlji - u visini najmanje 5% prosečne mesečne zarade po zaposlenom u Republici, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, s tim što se putni troškovi i troškovi noćenja priznaju u celini prema priloženom računu;
3) dnevnicu za službeno putovanje u inostranstvo - u iznosu, pod uslovima i na način propisan za savezne organe;
4) naknadu troškova korišćenja privatnog automobila za službene potrebe - u visini 30% od cene jednog litra benzina po pređenom kilometru;
5) naknadu troškova za odvojen život od porodice - u visini najmanje 40% od prosečne mesečne zarade po zaposlenom u Republici, prema podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike, ostvarene u mesecu za koji se vrši obračun naknade.
Naknadu troškova prevoza i mesečnu naknadu za ishranu, u smislu stava 1 tač. 1) i 2) ovog člana, poslodavac može da ugovori sa licem koje obavlja: privremene ili povremene poslove, poslove van prostorija poslodavca i sa licem koje je na volonterskom radu kod poslodavca.
Dnevnica u smislu stava 1 tačka 3) ovog člana može se isplatiti i licu koje nije u radnom odnosu kod poslodavca, a koje je poslodavac angažovao radi obavljanja određenog posla, odnosno vršenja funkcije.
Zaposleni ima pravo, a poslodavac je dužan da isplati, odnosno obezbedi:
1. otpremninu pri prestanku radnog odnosa radi korišćenja prava na penziju ili pri prestanku radnog odnosa po sili zakona zbog gubitka radne sposobnosti - u visini najmanje dve zarade koje bi ostvario za mesec koji prethodi mesecu u kojem se isplaćuje otpremnina, s tim što isplaćena otpremnina ne može biti niža od dve prosečne zarade po zaposlenom isplaćene kod poslodavca za mesec koji prethodi mesecu u kojem se vrši isplata otpremnine, odnosno dve prosečne zarade po zaposlenom isplaćene u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike - ako je to za zaposlenog povoljnije;
2. pomoć porodici u slučaju smrti zaposlenog i člana njegove uže porodice (bračni drug i deca) - u visini troškova pogrebnih usluga, prema uobičajenom načinu sahrane, što se bliže uređuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Poslodavac može zaposlenom da isplati:
- jubilarnu nagradu,
- solidarnu pomoć,
- zajam na način i u visini utvrđenoj pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom regulišu se i izdvajanja i usmeravanje sredstava za:
- prevenciju invalidnosti najmanje 0,15 od zarade,
- stambenu izgradnju.
Druga primanja koja nisu regulisana ovim kolektivnim ugovorom, uređuju se pojedinačnim kolektivnim ugovorom u skladu sa zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom.
VII USLOVI ZA RAD SINDIKATA
Poslodavac je dužan da sindikatu omogući delovanje u skladu sa njegovom ulogom i zadacima.
Aktivnosti sindikata vrše se tako da ne idu na štetu redovnog funkcionisanja poslodavca i radne discipline.
Poslodavac je dužan da sindikat informiše o svim pitanjima koja su od bitnog značaja za materijalni i socijalni položaj zaposlenih a naročito: o poslovanju - kvartalno, polugodišnje i godišnje, o zaključenim ugovorima o radu, aneksima ugovora o radu, o učešću zarada u troškovima i drugim pitanjima u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Poslodavac je dužan da omogući predsedniku sindikata prisustvovanje sednicama organa upravljanja kada se razmatraju pitanja od interesa za materijalni i socijalni položaj zaposlenih.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom a u skladu sa Opštim kolektivnim ugovorom se obavezno uređuje:
- broj dana na koje predstavnik sindikata ima pravo u toku godine, radi prisustvovanja sindikalnim seminarima, školama, tečajevima i sl;
- prostorije za obavljanje redovnih funkcija sindikata, administrativne usluge koje će poslodavac omogućiti sindikatu uz određivanje lica koja će tu uslugu vršiti;
- mesta na kojima se mogu isticati obaveštenja sindikata;
- naziv funkcije i broj predstavnika sindikata (predsednik i članovi odbora) na koje se odnose zaštitne odredbe, po osnovu funkcije sindikalnih aktivnosti i posle isteka mandata, za utvrđeni period.
Predsednicima sindikalnih organizacija preduzeća luka i pristaništa u Republici Srbiji, njihovi poslodavci su dužni da obezbede cenu rada u visini cene rada radnog mesta uz uvećanje koje se utvrđuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Predsednik sindikata i članovi odbora, za vreme obavljanja funkcije i u roku od dve godine po prestanku funkcije, ako postupa u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorima, ne može da se rasporedi na drugo radno mesto i kod drugog poslodavca, da se utvrdi prestanak potrebe za njegovim radom ili da se na drugi način stavi u nepovoljan položaj.
Poslodavac je dužan da predstavnicima sindikata - potpisnika ovog kolektivnog ugovora, omogući pristup u svoje poslovne prostorije, radi uvida u sprovođenje ovog ugovora i saradnje sa sindikatom u preduzeću.
VIII UČEŠĆE ZAPOSLENIH U UPRAVLJANJU
Zaposleni učestvuju u upravljanju kod poslodavca (preduzećem), u skladu sa zakonom, statutom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Zaposleni učestvuju u upravljanju kod poslodavca (preduzećem), po osnovu rada - obrazovanjem saveta zaposlenih, ili izborom predstavnika zaposlenih.
Savet zaposlenih se obrazuje kod poslodavca (u preduzeću) sa više od 50 zaposlenih, a kod poslodavca (u preduzeću) sa manje od 50 zaposlenih, funkciju saveta zaposlenih vrši predstavnik zaposlenih.
Savet zaposlenih se ne obrazuje, odnosno predstavnik zaposlenih se ne bira, u društvenom preduzeću i preduzeću sa većinskim društvenim kapitalom.
U preduzeću iz stava 1 ovog člana, poslove iz delokruga saveta zaposlenih obavlja skupština preduzeća.
IX NAČIN REŠAVANJA KOLEKTIVNIH RADNIH SPOROVA
1. Interesni sporovi
Interesni sporovi koji nastanu u vezi ovog ugovora rešavaju se mirenjem, posredovanjem i štrajkom.
Komisija za mirenje sastoji se od tri člana, a svaki učesnik određuje po jednog člana, dok trećeg člana imenuju sporazumno.
Komisija je dužna da pokuša da približi strane u sporu radi postizanja sporazuma.
Radi rešavanja spora učesnici mogu sporazumno, iz reda stručnjaka za predmet spora, odrediti jednog ili više posrednika.
Posrednik približava stavove i predlaže rešenje spora.
U slučaju neuspeha u posredovanju, posrednik je dužan da sačini izveštaj o rezultatu posredovanja i da ga dostavi stranama u sporu.
Strane u sporu mogu sporazumno odrediti naknadu za rad posrednika.
2. Pravni sporovi
Sporovi koji nastanu u primeni ovog ugovora rešavaju se pred arbitražom i pred nadležnim sudom.
Strane u sporu su obavezne da spor u vezi primene ovog ugovora upute na rešavanje arbitraži.
U sastav arbitražnog veća ulaze tri člana, od kojih jednog bira poslodavac, jednog sindikat, a trećeg člana određuju sporazumno iz kategorije nepristrasnih stručnih lica, kompetentnih za materiju koja je predmet spora.
Arbitražno veće donosi odluku većinom glasova, pošto sasluša strane u sporu i izvrši uvid u relevantnu dokumentaciju.
Arbitražno veće je obavezno da odluku donese u roku od 15 dana, od dana kada mu je predmet dostavljen na odlučivanje.
Arbitražno veće, neposredno po donošenju odluke, saopštava je usmeno stranama u sporu, a u roku od tri dana, od dana donošenja odluke, dostavlja odluku stranama u sporu u pisanoj formi.
Odluka arbitražnog veća zamenjuje sporne odredbe ovog kolektivnog ugovora i postaje njegov sastavni deo, ako su se strane sporazumele da odluka arbitraže bude obavezujuća.
X PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Ovaj kolektivni ugovor se smatra zaključenim kada ga potpišu ovlašćeni predstavnici učesnika.
Potpisnici ovog ugovora se obavezuju da će ravnopravno uticati na primenu ovog ugovora u preduzećima, obavezujući poslovodstva i sindikat preduzeća da odredbe ovog ugovora primenjuju od dana stupanja na snagu, a da se sve izmene akata preduzeća usklade u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog ugovora.
Ako na dan stupanja na snagu ovog ugovora nije konačno odlučeno o pravima, obavezama i odgovornostima zaposlenog, na njih se primenjuju odredbe ovog ugovora, ako je to za zaposlenog povljnije.
Ovaj kolektivni ugovor stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjuje se počev od 1. juna 2001. godine.
Za efikasnu primenu i davanje autentičnih tumačenja odredaba ovog ugovora potpisnici obrazuju Komisiju za tumačenje i primenu posebnog kolektivnog ugovora od 6 članova, od kojih po tri člana imenuju potpisnici ovog kolektivnog ugovora.
Svaki učesnik ovog kolektivnog ugovora može podneti inicijativu za njegove izmene i dopune, odnosno zaključivanje novog posebnog kolektivnog ugovora.
Pregovori, u smislu stava 1 ovog člana počinju najkasnije 7 dana od dana dostavljanja inicijative.
Ako pregovori ne počnu u roku utvrđenom u stavu 2 ovog člana, nastaje interesni kolektivni spor, na način utvrđen ovim kolektivnim ugovorom i zakonom.