POSEBAN KOLEKTIVNI UGOVOR ZA DELATNOST TRGOVINE
SRBIJE
|
I OSNOVNE ODREDBE
Ovim kolektivnim ugovorom, u skladu sa zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom, uređuju se prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih radnika i poslodavca iz oblasti rada i radnih odnosa, kao i međusobni odnosi učesnika ovog kolektivnog ugovora.
Poslodavcem, u smislu ovog kolektivnog ugovora, smatraju se društvena, mešovita i privatna preduzeća i trgovinske radnje.
Odredbe ovog kolektivnog ugovora primenjuju se na sve poslodavce sa područja Republike Srbije i na sve zaposlene kod tih poslodavaca, razvrstanih u oblast 50 osim
50200 - Održavanje i opravka motornih vozila
50402 - Održavanje i opravka motocikala.
Oblast 51 ostaje u celosti, oblast 52, sektor E osim
527 - Opravka predmeta za ličnu upotrebu i domaćinstvo
52710 - Opravka obuće i ostalih predmeta od kože
52721 - Opravka radio i televizijskih aparata
52722 - Opravka ostalih el. aparata za domaćinstvo
52730 - Opravka satova, časovnika i nakita
52740 - Opravka na drugom mestu nepomenuta,
u smislu Zakona o klasifikaciji delatnosti ("Sl. list SRJ", broj 31/96).
Navedene delatnosti koje se izuzimaju u Posebnom kolektivnom ugovoru za delatnost trgovine Srbije, obuhvaćene su u tekstu Posebnog kolektivnog ugovora za delatnost zanatskih usluga i opravki, ličnih usluga i usluga u domaćinstvima u Republici Srbiji.
Poslodavac u smislu stava 1 ovog člana jesu i zavisna preduzeća koja pripadaju granama, grupama i podgrupama iz stava 1 ovog člana.
Odredbe ovog kolektivnog ugovora koje se odnose na cenu rada i zaradu, ne primenjuju se na direktore. Zarada direktora utvrđuje se u skladu sa članom 12 Zakona o radnim odnosima i članom 270 Zakona o preduzećima.
Učesnici ovog kolektivnog ugovora su saglasni da u dobroj nameri preduzimaju aktivnosti radi stvaranja uslova za primenu odredaba ovog kolektivnog ugovora.
Svaki učesnik ovog kolektivnog ugovora može podneti inicijativu za njegove izmene i dopune, odnosno za zaključivanje novog posebnog kolektivnog ugovora.
Pregovori, u smislu stava 1 ovog člana počinju najkasnije sedam dana od dana dostavljanja inicijative.
Ako pregovori ne počnu u roku utvrđenom u stavu 2 ovog člana, nastaje interesni kolektivni spor, koji se rešava na način utvrđen ovim kolektivnim ugovorom i zakonom.
U slučaju otkaza, ovaj kolektivni ugovor se primenjuje najduže tri meseca.
Učesnik može otkazati i pojedine odredbe ovog kolektivnog ugovora.
U slučaju iz stava 2 ovog člana, odredba se primenjuje najduže 30 dana od dana otkaza.
Poslodavac kod koga nije organizovan sindikat dužan je da opšti akt, odnosno ugovor o radu kojim se uređuju pitanja i odnosi koji se uređuju pojedinačnim kolektivnim ugovorom, dostavi sindikatu-učesniku ovog kolektivnog ugovora, u roku od sedam dana od dana donošenja opšteg akta, odnosno zaključivanja ugovora o radu.
Udruženje poslodavaca - učesnik ovog kolektivnog ugovora je saglasno da će delovati u cilju realizacije obaveze poslodavaca iz stava 1 ovog člana.
Ovaj kolektivni ugovor primenjuje se neposredno.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom mogu se utvrditi veća prava od prava utvrđenih ovim kolektivnim ugovorom, kao i druga prava koja nisu utvrđena ovim kolektivnim ugovorom, ako to nije u suprotnosti sa zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom.
II RADNI ODNOSI
1. Zasnivanje radnog odnosa
Odluku o zasnivanju radnog odnosa donosi direktor, odnosno drugi nadležni organ, u skladu sa odredbama pojedinačnog kolektivnog ugovora.
Poslodavac može, ako se radni odnos zasniva bez javnog oglašavanja, preuzeti radnika uz njegovu saglasnost od drugog poslodavca, na osnovu sporazuma o preuzimanju, u sledećim slučajevima:
- kada se radi o radniku posebne stručnosti, odnosno znanja i iskustva stečenog radom, neophodnog poslodavcu;
- ako je za radom radnika prestala potreba kod drugog poslodavca, a postoji potreba da se sa tim radnikom zasnuje radni odnos;
- ako se određeno radno mesto ne može popuniti oglasom, odnosno konkursom i
- kada dođe do organizacionih promena.
Aktom o sistematizaciji radnih mesta poslodavac može utvrditi probni rad kao poseban uslov za rad na određenom radnom mestu, koji ne može biti duži od tri meseca.
Poslodavac je dužan da najmanje tromesečno informiše Sindikat - učesnika pojedinačnog kolektivnog ugovora o licima sa kojima je zasnovao radni odnos.
Ovlašćeni predstavnik Sindikata ima pravo uvida u zaključene ugovore o radu, odnosno anekse ugovora o radu, ili izvršene izmene rešenja.
Lice iz stava 2 ovog člana ima pravo uvida u akte na osnovu kojih se angažuju lica za rad van radnog odnosa.
Ako poslodavac u roku od šest meseci od dana utvrđivanja prestanka potrebe za radom zaposlenih, vrši prijem novih lica u radni odnos, dužan je da o prijemu obavesti zaposlene za čijim je radom prestala potreba.
U slučaju iz stava 1 ovog člana, ako zaposleni za čijim je radom prestala potreba ispunjavaju uslove oglasa, mogu imati prednost za zasnivanje radnog odnosa, u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
2. Raspoređivanje zaposlenih
Raspoređivanje radnika vrši se u skladu sa zakonom, Opštim kolektivnim ugovorom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom, odnosno drugim opštim aktom poslodavca.
Zaposleni može biti raspoređen u toku rada na radno mesto, ako su ispunjeni uslovi predviđeni zakonom.
Raspoređivanje zaposlenih, u smislu člana 15 ovog kolektivnog ugovora, može se vršiti u slučajevima:
- kad dođe do promene u organizaciji i tehnologiji rada;
- kad prestane potreba za radom zaposlenog na određenom radnom mestu;
- kad se trajnije smanji obim posla kod poslodavca;
- kad se otvore nova radna mesta u procesu rada;
- kad zaposleni to zahteva, ako se time zadovoljavaju potrebe procesa rada;
- radi zamene odsutnog zaposlenog;
- i u drugim slučajevima predviđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Zaposleni kome nedostaje dve godine do sticanja prava na punu penziju, ukoliko je razlog za novo raspoređivanje starost ili zdravstveno stanje, ima pravo na cenu rada radnog mesta sa koga je raspoređen, odnosno raspoređena.
Rešenje o raspoređivanju, odnosno ugovor o radu i aneks ugovora o radu mora sadržati obrazloženje u kome će se navesti činjenice koje čine osnovanim raspoređivanje zaposlenog.
Komisija koja ocenjuje znanje i sposobnost zaposlenog, odnosno rezultate njegovog rada, dužna je da izveštaj o svom radu dostavi direktoru, odnosno zaposlenom sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima, u roku od 15 dana od dana njenog obrazovanja.
Komisija iz stava 1 ovog člana utvrđuje činjenično stanje na osnovu dokumentacije i neposrednog uvida u rad zaposlenog. Ako je zaposleni na bolovanju, rok iz stava 1 ovog člana počinje teći od dana kad je zaposleni počeo sa radom.
Nalaz iz stava 1 ovog člana se dostavlja zajedno sa izjavom zaposlenog i mišljenjem sindikata.
3. Disciplinska i materijalna odgovornost
Disciplinska i materijalna odgovornost radnika regulisaće se pojedinačnim kolektivnim ugovorom poslodavca, odnosno opštim aktom poslodavca, u skladu sa zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom.
Radnik koji na radu, odnosno u vezi sa radom namerno ili iz krajnje nepažnje prouzrokuje štetu poslodavcu, dužan je da nastalu štetu nadoknadi.
U opravdanim slučajevima kada bi naknađivanjem štete porodica radnika bila dovedena u tešku materijalnu situaciju, naknada štete se, na način utvrđen pojedinačnim kolektivnim ugovorom, može umanjiti ili se radnik u celini može osloboditi ove obaveze.
4. Otkazni rok
Zaposleni ima pravo i dužnost da ostane na radu po donošenju rešenja o prestanku radnog odnosa, odnosno otkaza ugovora o radu u svim slučajevima prestanka radnog odnosa, izuzev ako je radni odnos prestao po osnovu izrečene disciplinske mere - prestanak radnog odnosa.
Za vreme trajanja otkaznog roka, poslodavac je dužan da zaposlenom omogući, na njegov zahtev, plaćeno odsustvo sa rada, u trajanju od najmanje 16 časova sedmično.
Utvrđivanje prestanka potrebe za radom radnika vrši se u skladu sa Zakonom o radnim odnosima, Opštim kolektivnim ugovorom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
5. Naknada
Novčana naknada, kao jedno od prava utvrđenih zakonom, iznosi 24 zarade ostvarene za mesec koji prethodi mesecu u kome mu prestaje radni odnos.
Radni odnos ne može prestati po osnovu prestanka potrebe za radom, pored slučajeva utvrđenih Opštim kolektivnim ugovorom, zaposlenoj ženi i samohranom roditelju sa detetom do tri godine života.
6. Radno vreme, odmori i odsustvovanja sa rada
6.1 Prekovremeni rad
Prekovremeni rad, za izvršenje posla koji u određenom roku nije mogao da se izvrši, može se uvesti u slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Prekovremeni rad, u smislu stava 1 ovog člana, ne može trajati duže od 10 časova sedmično, po zaposlenom.
6.2 Rad kraći od punog radnog vremena
Rad kraći od punog radnog vremena, pored slučajeva utvrđenih zakonom, može se uvesti u slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
6.3 Skraćeno radno vreme
Na radnim mestima sa posebnim uslovima rada, utvrđuje se skraćeno radno vreme, u skladu sa zakonom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
6.4 Odmori i odsustva
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom bliže se uređuje uvećanje godišnjeg odmora po osnovu kriterijuma utvrđenih zakonom.
Pravo zaposlenih na plaćeno i neplaćeno odsustvo uređuje se pojedinačnim kolektivnim ugovorom, u skladu sa zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom.
Poslodavac je dužan da sprovodi zaštitu na radu, u skladu sa zakonom, Opštim i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Poslodavac može zaposlenog da osigura za slučaj smrti i gubitka radne sposobnosti, u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Zaštita invalida se ostvaruje u skladu sa zakonom, Opštim i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
IV CENE RADA, ZARADE I OSTALA LIČNA PRIMANJA
1. Cene rada
Ovim kolektivnim ugovorom uređuje se cena rada za najjednostaviji rad i cena rada za tipična radna mesta.
1.1 Cena rada za najjednostavniji rad
Cena rada za najjednostavniji rad ugovara se na određeno vreme.
Učesnici Kolektivnog ugovora će najkasnije u roku od pet dana po isteku poslednjeg meseca za koji je ugovorena cena rada važila, pristupiti pregovaranju, radi utvrđivanja nove cene rada i peroida na koji se ona odnosi.
Cena rada za najjednostavniji rad, u smislu stava 2 ovog člana utvrđuje se aneksom o ceni rada ovog kolektivnog ugovora.
Cena rada za najjednostavniji rad za mesece jun-septembar 2001. godine iznosi 3.300,00 dinara.
Učesnici ovog kolektivnog ugovora mogu pokrenuti inicijativu za ugovaranje nove cene rada za najjednostavniji rad, pre isteka roka na koji je cena ugovorena:
- ako dođe do rasta troškova života od preko 7% u odnosu na njihovu visinu, prema podatku poznatom na dan ugovaranja cene rada koja je na snazi;
- ako dođe do značajnog pogoršanja uslova poslovanja u delatnosti.
1.2 Cene rada za tipična radna mesta
Cene rada za tipična radna mesta utvrđuju se tako što se cena rada za najjednostavniji rad, u smislu čl 2 i 3 ovog kolektivnog ugovora pomnoži sledećim koeficijentima:
|
R. br. |
Tipična radna mesta |
Zahtev |
Koeficijent |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
1. |
Higijeničar |
I, II |
1,00 |
|
2. |
Fizički radnik |
I, II |
1,20 |
|
3. |
Sprovodnik robe, daktilograf, vozač viljuškara i sl. |
II, III |
1,30 |
|
4. |
Prodavac u maloprodaji i skladištu, kasir-prodavac, blagajnik, referent-administrator, arhivar, radnik na održavanju osnovnih sredstava (električar, frigomehaničar, vodoinstalater, bravar, moler i sl.), vozač putničkog i teretnog motornog vozila i sl. |
III, IV |
1,50 |
|
5. |
Zamenik poslovođe, zamenik šefa skladišta |
III, IV, V |
1,60 |
|
6. |
Poslovođa |
IV, V, VI |
1,80 |
|
7. |
Šef skladišta |
IV, V, VI |
2,00 |
|
8. |
Referent u komercijalnom, finansijsko-plansko-razvojnom i opštem sektoru (knjigovođa, za investicije, aranžer i sl.) |
IV, V, VI |
1,60 |
|
9. |
Samostalni referent u komercijalnom, finansijsko-plansko-razvojnom i opštem sektoru (komercijalista, knjigovođa, za plan socijalni radnik, pravni referent i sl.) |
V, VI, VII |
1,80 |
|
10. |
Šef odeljenja u komercijalnom, finansijsko-plansko-razvojnom i opštem sektoru i sl. |
VI, VII |
2,10 |
|
11. |
Referent u spoljnoj trgovini, informacionom sistemu i internoj kontroli |
VI, VII |
2,00 |
|
12. |
Samostalni referent u spoljnoj trgovini i informacionom sistemu |
VI, VII |
2,20 |
|
13. |
Rukovodilac poslovnice - službe u komercijalnom finansijsko-plansko-razvojnom, opštem sektoru i internoj kontroli |
VII |
2,80 |
|
14. |
Rukovodilac poslovnice - službe u spoljnoj trgovini i informacionom sistemu |
VII |
3,00 |
|
15. |
Direktor komercijalnog, finansijsko-plansko-razvojnog i opšteg sektora |
VII |
3,30 |
|
16. |
Direktor spoljne trgovine i informacionog sistema |
VII |
3,50 |
Opis poslova tipičnih radnih mesta dat je u prilogu ovog kolektivnog ugovora.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom uvtrđuje se cena rada za najjednostavniji rad i koeficijenti za utvrđivanje cene rada za sva radna mesta.
Pri utvrđivanju cena rada, u smislu stava 1 ovog člana, polazi se od cena rada utvrđenih ovim kolektivnim ugovorom, od dostignutog nivoa zarada i njihovog odnosa prema zaradama kod drugih poslodavaca u delatnosti trgovine, od rasta troškova života i poslovno-finansijskog rezultata poslodavca.
Cena rada za najjednostavniji rad u pojedinačnom kolektivnom ugovoru, može se ugovoriti u manjem iznosu, koji može biti niži do 30% od iznosa, utvrđenog u članu 1 ovog kolektivnog ugovora.
1.3 Cena rada zaposlenog
Cena rada zaposlenog utvrđuje se u visini cene rada radnog mesta na koje je zaposleni raspoređen, ako pojedinačnim kolektivnim ugovorom nije utvrđeno u kojim slučajevima i pod kojim uslovima direktor preduzeća može sa zaposlenim ugovoriti, odnosno može zaposlenom utvrditi veću cenu rada.
2. Zarada
Zarada zaposlenog se utvrđuje na osnovu cene rada, vremena provedenog na radu i ostvarenog radnog učinka.
Radni učinak utvrđuje se na osnovu kriterijuma i merila predviđenih pojedinačnim kolektivnim ugovorom (planovi prodaje, normativi i standaradi rada, ocena neposrednog rukovodioca, ili direktora i sl.).
Zarada zaposlenog za puno radno vreme i rezultati rada u nivou planiranih, odnosno utvrđenih normativima i standardima rada, utvrđuje se u visini cene rada zaposlenog, u skladu sa čl. 39 i 41 ovog kolektivnog ugovora.
Zarada zaposlenom isplaćuje se u rokovima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom, a najmanje jednom mesečno.
Zarada zaposlenog predstavlja tajnu, ako je to izričito utvrđeno kolektivnim ugovorom. Ako je pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđeno da je zarada tajna, poslodavac je dužan da na zahtev ovlašćenog predstavnika sindikalne organizacije preduzeća omogući uvid u isplate zarada, radi kontrolisanja sprovođenja ovog i pojedinačnog kolektivnog ugovora.
Ako poslodavac isplaćuje minimalnu zaradu, dužan je da pribavi mišljenje organa sindikalne organizacije u preduzeću. Pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuje se koje podatke je poslodavac dužan da dostavi uz predlog odluke o isplati minimalne zarade.
Ukoliko kod poslodavca nije organizovana sindikalna organizacija, mišljenje se pribavlja od Sindikata potpisnika ovog kolektivnog ugovora.
3. Dodatak na zaradu
Zaposleni ima pravo na dodatak na zaradu:
1) za rad na dan državnog i verskog praznika - 110%;
2) za rad noću (između 22,00 i 6,00 časova narednog dana), ako takav rad nije vrednovan pri utvrđivanju cene rada - 26%;
3) za rad duži od punog radnog vremena (prekovremeni rad) - 26%.
Dodaci iz stava 1 ovog člana utvrđuju se prema zaradi koju zaposleni ostvari na osnovu cene rada, radnog učinka, vremena provedenog na radu i vremena provedenog u radnom odnosu.
Ako su se istovremeno stekli uslovi po više osnova utvrđenih u stavu 1 tač. 1) do 3) ovog člana, procenat dodatka ne može biti niži od zbira procenata dodataka po svakom od osnova.
Zaposleni ima pravo na dodatak na zaradu od 0,4% cene rada za svaku punu godinu rada ostvarenog u radnom odnosu, uvećanog za staž osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem.
4. Zarada iz dobiti
Poslodavac je dužan da zaposlenom obezbedi deo zarade po osnovu učešća u ostvarenoj dobiti primenom jednog od ovih načina:
- isplatom "trinaeste plate" u tekućoj godini, koja ne može biti niža od 50%, ni viša od 100% novembarske zarade kod poslodavca, a isplata se vrši u trećoj dekadi decembra;
- izdvajanjem dela ostvarene dobiti po godišnjem obračunu za isplatu zarade zaposlenima, pri čemu se učešće svakog zaposlenog u delu dobiti izdvojene za zarade, utvrđuje na osnovu učešća njegove godišnje zarade u ukupnim godišnjim zaradama svih zaposlenih kod poslodavca.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom bliže se utvrđuje učešće zaposlenog u dobitku kod poslodavca.
Poslodavac je dužan da zaposlenom obezbedi naknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada, zbog privremene nesposobnosti za rad, i to:
- najmanje u visini 65% od zarade koju je ostvario u mesecu koji prethodi mesecu u kome je nastupila sprečenost, ako je ona prouzrokovana bolešću ili povredom van rada;
- u visini 100% od zarade koju je ostvario u mesecu koji prethodi mesecu u kome je nastupila sprečenost, ako je ona prouzrokovana profesionalnom bolešću, ili povredom na radu.
Dodaci i naknade zarade, koji nisu obuhvaćeni ovim kolektivnim ugovorom ostvaruju se u skladu sa Opštim kolektivnim ugovorom.
6. Ostala lična primanja
Ostala lična primanja se uređuju pojedinačnim kolektivnim ugovorom, u skladu sa rešenjima uređenim Opštim kolektivnim ugovorom.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom naročito se uređuje:
- odobravanje solidarne pomoći;
- obaveza poslodavca da razmotri zahtev sindikata za odobravanjem zajma;
- izdvajanje i usmeravanje sredstava za prevenciju radne invalidnosti.
Program upućivanja zaposlenih na privremeno plaćeno odsustvo sadrži sledeće osnovne elemente, i to:
- obrazloženje ciljeva i razloga privremenog prestanka potrebe za radom zaposlenih,
- pregled ugovorenih poslova, rokova izvršenja i potreban broj zaposlenih na tim poslovima,
- pregled organizacionih celina i radnih mesta sa brojem zaposlenih za čijim je radom privremeno prestala potreba,
- plan konkretnih mera i aktivnosti povećanja uposlenosti radnih kapaciteta (rokovi, nosioci njihove realizacije),
- pregled upućivanja na plaćeno odsustvo zaposlenih za čijim je radom privremeno prestala potreba, po mesecima,
- i druge neophodne elemente eventualno utvrđene pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Pre usvajanja programa upućivanja zaposlenih na privremeno plaćeno odsustvo direktor je dužan da zatraži mišljenje odbora sindikalne organizacije, odnosno da upozna o programu zaposlene na odgovarajući način predviđen statutom ili preko sastanka sindikalne organizacije.
Najmanje jednom u tri meseca direktor je obavezan da prezentira odboru sindikalne organizacije pisanu informaciju o realizaciji plana konkretnih mera i aktivnosti povećanja uposlenosti prozvodnih i radnih kapaciteta.
Poslodavac može zaposlenog uputiti na privremeno plaćeno odsustvo u jednom od sledećih slučajeva, i to:
- kada je trenutno smanjen obim poslova u preduzeću ili pojedinim organizacionim celinama;
- ako saglasno planovima u određenom periodu nema potrebe za angažovanjem određenog broja zaposlenih na određenim radnim mestima, odnosno određene vrste zanimanja, a zaposleni se ne mogu angažovati na drugim poslovima kod istog ili drugog poslodavca;
- ako zaposleni koji su raspoređeni na istim radnim mestima u određenim vremenskim periodima ne mogu biti efektivno angažovani za puno radno vreme;
- neobezbeđivanje kontinuiteta poslovanja;
- nedostatak roba ili energenata za određeni vremenski period;
- neobezbeđenost adekvatnih uslova za bezbedan i siguran rad sa aspekta zaštite na radu;
- havarije objekata;
- smanjenje troškova poslovanja radi prevazilaženja teške finansijske situacije preduzeća u cilju sprečavanja poslovanja sa gubicima;
- i u drugim slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Pri određivanju zaposlenih za čijim je radom na konkretnom radnom mestu privremeno prestala potreba i njihovom upućivanju na plaćeno odsustvo primenjuju se kriterijumi po sledećem redosledu:
- potreba procesa rada,
- ostvarenih i iskazanih rezultata rada u poslednja tri meseca pre utvrđivanja zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, saglasno merilima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom,
- materijalno socijalni položaj radnika i njegove porodice,
- i drugi kriterijumi, eventualno utvrđeni pojedinačnim kolektivnim ugovorom,
- izražene želje zaposlenog da se uputi na plaćeno odsustvo.
Utvrđeni kriterijumi primenjuju se kad na jednom mestu ima više izvršilaca, a iskazana je potreba za manjim brojem zaposlenih.
Ako zaposleni ostvaruju jednake rezultate rada, prednost da ostane na radu ima zaposleni sa slabijim imovnim stanjem.
Prilikom utvrđivanja materijalno socijalnog položaja radnika i njegove porodice uzimaju se u obzir ukupna primanja zaposlenog i članova njegove porodice, da li je zaposleni jedini u radnom odnosu, broj dece, broj nepunoletne dece, da li porodica ima prihoda po drugim osnovama, da li je samohrani roditelj i sl.
Prilikom određivanja zaposlenih za čijim je radom privremno prestala potreba mora se voditi računa o pravičnoj smenjivosti zaposlenih upućenih na plaćeno odsustvo, ako priroda posla i specifičnosti radnog mesta to omogućavaju.
Poslodavac može uputiti zaposlenog na plaćeno odsustvo u trajanju od tri meseca, a najduže 6 meseci od dana donošenja rešenja o upućivanju zaposlenog na plaćeno odsustvo.
Prilikom određivanja zaposlenih za čijim je radom privremeno prestala potreba i njihovog upućivanja na plaćeno odsustvo poslodavac je obavezan da vodi računa da uputi na plaćeno odsustvo i najmanje srazmeran broj zaposlenih u administraciji i režiji, u odnosu na procenat upućenih na plaćeno odsustvo zaposlenih u osnovnoj delatnosti.
Ako ukupan broj zaposlenih koje poslodavac može uputiti na plaćeno odsustvo treba da bude veći od broja zaposlenih utvrđenih programom, organ upravljanja je dužan da zatraži mišljenje, odnosno saglasnost odbora sindikalne organizacije.
Za vreme plaćenog odsustva zbog privremenog prestanka potrebe za njihovim radom, zaposleni ima pravo na neto naknadu zarade u visini 60% od neto zarade koju bi ostvario na radnom mestu kao da radi, s tim što tako utvrđena naknada zarade ne može da bude niža od garantovane neto zarade utvrđene u skladu sa zakonom.
Isplatu naknade zarade iz stava 1 ove tačke obezbeđuje poslodavac.
Odluku o upućivanju zaposlenih za čijim je radom privremeno prestala potreba donosi organ upravljanja, poštujući usvojeni program i odredbe kolektivnog ugovora.
Direktor je dužan da zaposlenom izda rešenje o upućivanju na plaćeno odsustvo.
V USLOVI ZA RAD SINDIKATA
Poslodavac je dužan da sindikat informiše o pitanjima koja su od bitnog značaja za materijalni i socijalni položaj zaposlenih, i to o: planu prometa - kvartalno, polugodišnje i godišnje, realizaciji prometa - kvartalno, polugodišnje, godišnje, ostvarenoj mesečnoj realizaciji prometa, bilansa stanja i bilansa uspeha, a posebno o učešću zarada u ukupnim troškovima.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom se obavezno uređuje:
- broj dana na koje predstavnik sindikata ima pravo u toku godine, radi prisustvovanja sindikalnim seminarima, školama, tečajevima i sl. u funkciji sindikalnog obrazovanja;
- prostorije za obavljanje redovnih funkcija sindikata, administrativne usluge koje će poslodavac omogućiti sindikatu uz utvrđivanje lica koja će tu uslugu vršiti;
- mesta na kojima se mogu isticati obaveštenja sindikata;
- naziv funkcije i broj predstavnika sindikata na koje se odnose zaštitne odredbe, po osnovu funkcije i sindikalnih aktivnosti i posle isteka mandata, za utvrđeni period.
Poslodavac je dužan da predstavnicima sindikata - potpisnika ovog kolektivnog ugovora, omogući pristup u svoje poslovne prostorije, radi uvida u sprovođenje ovog ugovora i saradnje sa sindikatom u preduzeću.
VI UČEŠĆE ZAPOSLENIH U UPRAVLJANJU
Zaposleni učestvuju u upravljanju kod poslodavca (preduzećem), u skladu sa zakonom, statutom i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Zaposleni učestvuju u upravljanju kod poslodavca (preduzećem), po osnovu rada - obrazovanjem saveta zaposlenih, ili izborom predstavnika zaposlenih.
Savet zaposlenih se obrazuje kod poslodavca (u preduzeću) sa više od 60 zaposlenih, a kod poslodavca (u preduzeću) sa manje od 50 zaposlenih, funkciju saveta zaposlenih vrši predstavnik zaposlenih.
Savet zaposlenih se ne obrazuje, odnosno predstavnik zaposlenih se ne bira, u društvenom preduzeću i preduzeću sa većinskim društvenim kapitalom.
U preduzećima iz stava 1 ovog člana, poslove iz delokruga saveta zaposlenih obavlja skupština preduzeća.
VII NAČIN REŠAVANJA KOLEKTIVINIH RADNIH SPOROVA
1. Interesni sporovi
Interesni sporovi koji nastanu u vezi ovog ugovora rešavaju se mirenjem, posredovanjem i štrajkom.
Komisija za mirenje sastoji se od tri člana, a svaki učesnik određuje po jednog člana, dok trećeg člana imenuju sporazumno.
Komisija je dužna da pokuša da približi strane u sporu radi postizanja sporazuma.
Radi rešavanja spora učesnici mogu sporazumno, iz reda stručnjaka za predmet spora, odrediti jednog ili više posrednika.
Posrednik približava stavove i predlaže rešenje spora.
U slučaju neuspeha u posredovanju, posrednik je dužan da sačini izveštaj o rezultatu posredovanja i da ga dostavi stranama u sporu.
Strane u sporu mogu sporazumno odrediti naknadu za rad posrednika.
2. Pravni sporovi
Sporovi koji nastanu u primeni ovog ugovora rešavaju se pred arbitražom i nadležnim sudom.
Strane u sporu su obavezne da spor u vezi primene ovog ugovora upute na rešavanje arbitraži.
U sastav arbitražnog veća ulaze tri člana, od kojih jednog bira poslodavac, jednog sindikat, a trećeg člana određuju sporazumno iz kategorije nepristrasnih stručnih lica, kompetentnih za materiju koja je predmet spora.
Arbitražno veće donosi odluku većinom glasova, pošto sasluša strane u sporu i izvrši uvid u relevantnu dokumentaciju.
Arbitražno veće je obavezno da odluku donese u roku od 15 dana, od dana kada mu je predmet dostavljen na odlučivanje.
Arbitražno veće, neposredno po donošenju odluke, saopštava je usmeno stranama u sporu, a u roku od tri dana, od dana donošenja odluke, dostavlja odluku stranama u sporu u pisanoj formi.
Odluka arbitražnog veća zamenjuje sporne odredbe ovog kolektivnog ugovora i postaje njegov sastavni deo, ako su se strane sporazumele da odluka arbitraže bude obavezujuća.
Praćenje sprovođenja, davanje mišljenja u vezi primene ovog kolektivnog ugovora i utvrđivanje cene rada za najjednostavniji rad vrši pregovarački tim - Odbor za praćenje sprovođenja kolektivnog ugovora.
Potpisnici ovog kolektivnog ugovora posebnim odlukama određuju svoje predstavnike u pregovarački tim - odnosno Odbor za praćenje sprovođenja kolektivnog ugovora.
Pregovarački tim - odnosno Odbor radi u skladu sa Poslovnikom o radu.
VIII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Ovaj kolektivni ugovor se smatra zaključenim kada ga potpišu ovlašćeni predstavnici učesnika.
Ako na dan stupanja na snagu ovog ugovora nije konačno odlučeno o pravima, obavezama i odgovornostima zaposlenog, na njih se primenjuju odredbe ovog ugovora, ako je to za zaposlenog povoljnije.
Ovaj kolektivni ugovor stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjuje se počev od 1. jula 1997. godine.
Učesnici ovog kolektivog ugovora obrazuju komisiju od četiri člana, od kojih po dva člana imenuju učesnici ovog kolektivnog ugovora.
Komisija iz stava 1 ovog člana daje mišljenja i autentična tumačenja odredaba ovog kolektivnog ugovora.
Svaki učesnik zadržava po jedan potpisan primerak ovog kolektivnog ugovora.
Samostalna odredba Kolektivnog ugovora
o izmenama i dopunama Posebnog kolektivnog ugovora
za delatnost trgovine Srbije
("Sl. glasnik RS", br. 46/2001)
Ovaj kolektivni ugovor stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije" i primenjuje se od 1. juna 2001. godine.