I OSNOVNE ODREDBE

Član 1

Ovim kolektivnim ugovorom, u skladu sa zakonom, uređuju se prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih i poslodavaca iz oblasti rada i radnih odnosa, kao i međusobni odnosi učesnika ovog kolektivnog ugovora.

Zaposleni u smislu ovog kolektivnog ugovora je lice koje je u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom zasnovalo radni odnos kod poslodavca.

Poslodavac u smislu ovog kolektivnog ugovora je domaće i strano pravno i fizičko lice koje ima zaposlene.

Član 2

Ovaj kolektivni ugovor se neposredno primenjuje.

Pojedinačni kolektivni ugovor kod poslodavca, odnosno ugovor o radu, ne može da sadrži odredbe kojima se zaposlenom daju manja prava ili utvrđuju nepovoljniji uslovi rada od prava i uslova rada koji su utvrđeni u zakonu, republičkom i saveznom Opštem kolektivnom ugovoru i ovom ugovoru. Ako pojedinačni kolektivni ugovor kod poslodavca, odnosno ugovor o radu sadrži takve odredbe, umesto njih se primenjuju odgovarajuće odredbe zakona, republičkog i saveznog Opšteg kolektivnog ugovora i ovog ugovora.

Član 3

Ovaj kolektivni ugovor se primenjuje na sve poslodavce na području Republike Srbije i na sve zaposlene kod tih poslodavaca razvrstanih prema propisima o klasifikaciji delatnosti u sledeće grane (po postojećoj klasifikaciji):

- 0130 (proizvodnja prehrambenih proizvoda);

- 0131 (proizvodnja pića);

- 0132 (proizvodnja stočne hrane);

- 0133 (proizvodnja i prerada duvana);

- 0201 (poljoprivredna proizvodnja);

- 0202 (poljoprivredne usluge);

- 0203 (ribarstvo) i

- 0400 (vodoprivreda);

odnosno, po novoj klasifikaciji:

- 151 (proizvodnja, obrada i konzervisanje mesa i proizvoda od mesa);

- 152 (prerada i konzervisanje ribe i proizvoda od ribe);

- 153 (prerada i konzervisanje voća i povrća);

- 154 (proizvodnja biljnih i životinjskih ulja i masti);

- 155 (prerada i konzervisanje mleka);

- 156 (proizvodnja mlinskih proizvoda, skroba i proizvoda od skroba);

- 157 (proizvodnja gotove hrane za životinje);

- 158 (proizvodnja ostalih prehrambenih proizvoda);

- 159 (proizvodnja pića);

- 160 (proizvodnja duvanskih proizvoda);

- 011 (gajenje useva i zasada, povrtlarstvo i hortikultura);

- 012 (uzgoj životinja);

- 013 (gajenje useva i zasada u kombinaciji sa uzgojem životinja - mešovito farmerstvo);

- 014 (poljoprivredne usluge i usluge u uzgoju životinja osim veterinarskih usluga);

- 366 (proizvodnja ostalih raznovrsnih predmeta na drugom mestu napomenuta - samo grupa 3662 - proizvodnja metli i četki);

- 852 (veterinarske aktivnosti);

- 411 (iskorišćavanje vode za poljoprivredu);

- 41000 (sakupljanje, prečišćavanje i distribucija vode);

- 45240 (izgradnja hidrograđevinskih objekata).

Član 4

Poslodavac kod koga nije organizovan sindikat dužan je da Sindikatu poljoprivrede, prehrambene, duvanske industrije i vodoprivrede Srbije - potpisniku ovog kolektivnog ugovora, dostavi opšti akt, a ako ne donosi ili nije doneo opšti akt, ugovor o radu sa zaposlenim kao akt koji zamenjuje pojedinačni kolektivni ugovor, kojim se utvrđuju prava, obaveze i odgovornosti koje se uređuju pojedinačnim kolektivnim ugovorom, u roku od 15 dana od dana stupanja na snagu ovog kolektivnog ugovora na adresu: Republički odbor Sindikata radnika poljoprivrede, prehrambene, duvanske industrije i vodoprivrede Srbije, 11000 Beograd, Ul. Moše Pijade 14.

Ako Sindikat iz stava 1 ovog člana smatra da opšti akt, odnosno ugovor o radu nije donet, odnosno zaključen u skladu sa zakonom, Opštim i ovim kolektivnim ugovorom o tome obaveštava inspekciju rada.

Sindikat iz stava 1 ovog člana može ovlastiti niži oblik organizovanja sindikata (na teritoriji pokrajine, grada i opštine), da daje mišljenje iz stava 2 ovog člana.

Član 5

Učesnici ovog kolektivnog ugovora su saglasni da će u okviru svojih nadležnosti, preduzimati mere u cilju ostvarivanja uslova za primenu odredaba ovog kolektivnog ugovora.

1. Raspoređivanje zaposlenih iz jednog u drugo mesto

Član 6

Zaposleni može privremeno ili trajno da bude raspoređen na rad iz jednog mesta u drugo samo uz njegov pristanak.

Zaposleni može da se rasporedi na rad kod istog poslodavca iz jednog u drugo mesto bez njegovog pristanka:

1) ako je delatnost poslodavca takve prirode da se rad obavlja u mestima van sedišta poslodavca, odnosno njegovog organizacionog dela i to u sledećim delatnostima:

- 0201 (poljoprivredna proizvodnja);

- 0202 (poljoprivredne usluge);

- 0203 (ribarstvo) i

- 0400 (vodoprivreda).

2) ako je udaljenost od mesta u kome zaposleni radi do mesta u koje se raspoređuje na rad, bez obzira na prirodu delatnosti poslodavca, manja od 50 km u jednom pravcu ili je mesto rada u koje se zaposleni raspoređuje na teritoriji iste opštine, odnosno grada, a organizovan je redovan prevoz koji omogućava blagovremeni dolazak na rad i povratak sa rada i obezbeđena je naknada prevoza u visini cene prevoza u javnom saobraćaju.

2. Zaštita od raspoređivanja zaposlenih iz jednog u drugo radno mesto za određene kategorije zaposlenih

Član 7

Zaposlena - žena za vreme trudnoće i sa detetom predškolskog uzrasta kod koga je utvrđena invalidnost II kategorije, zaposlena samohrana majka, zaposlena sa preko 25 i zaposleni sa preko 30 godina staža osiguranja, ne mogu da budu raspoređeni u smislu stava 2 ovog člana.

3. Odgovornost zaposlenih

Član 8

Zaposleni odgovara za teže i lakše povrede radnih obaveza utvrđene zakonom, Opštim kolektivnim ugovorom, pojedinačnim kolektivnim ugovorom i ugovorom o radu.

1. Preraspodela radnog vremena

Član 9

Poslodavac ima pravo da, u delovima procesa rada sa sezonskim poslovanjem ili kada to zahteva priroda delatnosti, organizacija rada, bolje korišćenje sredstava rada, racionalnije korišćenje radnog vremena i izvršenje određenih poslova u utvrđenim rokovima, izvrši preraspodelu radnog vremena, tako da radno vreme u određenom periodu u toku godine traje duže a određeni period kraće od punog radnog vremena, s tim da ukupno radno vreme zaposlenog u proseku ne bude duže od punog radnog vremena u toku godine.

U slučaju da se preraspodela radnog vremena ne može obezbediti tako da ukupno radno vreme zaposlenog ne bude duže od punog radnog vremena u toku godine, poslodavac je dužan da radniku obračuna i isplati dodatak na zaradu u visini kako je predviđeno za rad duži od punog radnog vremena (prekovremeni rad).

2. Odmor između dva uzastopna radna dana

Član 10

Za vreme rada na sezonskim poslovima zaposleni ima pravo na odmor između dva uzastopna radna dana u trajanju najmanje 10 časova neprekidno, a zaposleni mlađi od 18 godina u trajanju od najmanje 12 časova neprekidno.

3. Godišnji odmor

Član 11

Poslodavac je dužan da u pojedinačnom kolektivnom ugovoru, opštem aktu ili ugovoru o radu, ugovori način primene kriterijuma po kojima se zakonski minimum od 18 dana godišnjeg odmora uvećava:

1) po osnovu doprinosa u radu, odnosno složenosti poslova radnog mesta - do 5 radnih dana;

2) po osnovu uslova rada - do 4 radna dana;

3) po osnovu radnog iskustva - do 3 radna dana;

4) invalidu rada - 3 radna dana;

5) samohranom roditelju sa detetom do 14 godina života - 2 radna dana;

6) roditelju koji ima više od troje dece do 14 godina života - 2 radna dana;

4. Plaćeno odsustvo

Član 12

Poslodavac je dužan da zaposlenom omogući plaćeno odsustvo do sedam radnih dana u kalendarskoj godini u slučaju:

1) stupanja zaposlenog u brak - tri radna dana;

2) porođaja supruge - pet radnih dana, a u slučaju porođaja drugog člana uže porodice - jedan radni dan;

3) smrti roditelja ili usvojioca zaposlenog - sedam radnih dana;

4) smrti brata ili sestre zaposlenog - tri radna dana;

5) smrti roditelja, usvojioca, brata ili sestre bračnog druga zaposlenog i smrti lica koje živi u zajedničkom porodičnom domaćinstvu sa zaposlenim - dva radna dana;

6) zaštite i otklanjanja štetnih posledica u domaćinstvu prouzrokovanih elementarnom nepogodom - tri radna dana;

7) selidbe sopstvenog domaćinstva na područje istog naseljenog mesta - jedan radni dan, a iz jednog u drugo naseljeno mesto - tri radna dana;

8) polaganja stručnog ili drugog ispita - jedan radni dan, a ukupno šest radnih dana u toku jedne kalendarske godine;

9) učestvovanja na radno-proizvodnim takmičenjima koja organizuje sindikat onoliko radnih dana koliko traje takmičenje;

10) korišćenja organizovanog rekreativnog odmora u cilju prevencije radne invalidnosti - sedam radnih dana;

Odsustvo za slučaj porođaja supruge zaposlenog ne uračunava se u ukupan broj radnih dana plaćenog odsustva u toku kalendarske godine.

Lica koja žive u zajedničkom porodičnom domaćinstvu sa zaposlenim, u smislu stava 1 tačka 5) ovog člana, jesu srodnici između kojih postoji obaveza izdržavanja, a žive u zajedničkom porodičnom domaćinstvu sa zaposlenim.

5. Neplaćeno odsustvo

Član 13

Poslodavac je dužan da zaposlenom omogući neplaćeno odsustvo u slučaju:

1) negovanja bolesnog člana uže porodice, roditelja, odnosno usvojioca zaposlenog - pet radnih dana;

2) smrti srodnika koji nisu navedeni u članu 7 stav 1 ovog kolektivnog ugovora - dva radna dana;

3) za rekreativni odmor i prevenciju radne invalidnosti po predlogu zdravstvenih ustanova ili lekarske komisije (mimo slučajeva organizovanog rekreativog odmora iz člana 7 stav 1 tačka 10) ovog kolektivnog ugovora) dvanaest radnih dana;

4) u drugim slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod poslodavca.

Poslodavac može, na zahtev zaposlenog, da zaposlenom omogući korišćenje neplaćenog odsustva i u dužem trajanju kada to ne remeti proces rada.

6. Prestanak potrebe za radom zaposlenih

Član 14

Poslodavac ne može proglasiti prestanak potrebe za radom zaposlenog, pre nego što u skladu sa zakonom i Opštem kolektivnom ugovoru:

1. donese program uvođenja tehnoloških, ekonomskih ili organizacionih promena;

2. donese program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, i

3. uredi u pojedinačnom kolektivnom ugovoru, opštem aktu ili ugovoru o radu način primene kriterijuma na osnovu kojih se određuju zaposleni za čijim radom prestaje potreba,

4. prethodno pribavi mišljenje sindikata o programima iz tačke 2 ovog člana, i o svom stavu obavesti sindikat u roku od 10 dana od dana dostavljanja mišljenja od strane sindikata.

Član 15

Pri određivanju zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, poslodavac je dužan da se pridržava kriterijuma (rezultati rada, imovno stanje zaposlenog, broj članova porodice koji ostvaruju zaradu, dužina radnog staža, zdravstveno stanje zaposlenog i članova njegove uže porodice, broj dece na školovanju), redosledno i na način utvrđen zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom.

Imovno stanje zaposlenog utvrđuje komisija od 4 člana od kojih 2 člana imenuje poslodavac, a 2 člana sindikat.

Član 16

Radni odnos po osnovu utvrđivanja prestanka potrebe za radom zaposlenog ne može prestati zaposlenom dok ne ostvari pravo na penziju, ili uz njegovu saglasnost jedno od prava utvrđenih zakonom, i to:

1. zaposlenom invalidu;

2. zaposlenom koji je kao pripadnik oružanih snaga Jugoslavije učestvovao u oružanim akcijama posle 17. avgusta 1990. godine;

3. zaposlenoj - ženi sa detetom do dve godine života;

4. samohranom roditelju, usvojiocu ili staraocu maloletnog deteta čiji je ukupni mesečni prihod po članu domaćinstva do visine garantovane zarade;

5. zaposlenom kome nedostaje do 2 godina penzijskog staža radi ostvarivanja prava na penziju.

7. Osposobljavanje zaposlenih

Član 17

Poslodavac je dužan da u skladu sa promenama procesa rada, tehničko-tehnološkim unapređenjem ili potrebama organizacije rada i unapređenja poslova, organizuje stručno osposobljavanje i usavršavanje zaposlenih.

Zaposleni ne može da trpi štetene posledice (da se vodi disciplinski postupak; da se pokrene postupak za ocenu znanja i sposobnosti i neostvarivanja rezultata rada; da se zaposleni raspoređuju na drugo radno mesto), ako poslodavac ne organizuje stručno osposobljavanje i usavršavanje zaposlenih, izuzev ako zaposleni odbije da se stručno osposobljava ili usavršava.

Poslodavac ima pravo da opštim aktom bliže uredi način, uslove i organizaciju stručnog osposobljavanja i usavršavanja zaposlenih.

1. Radna mesta sa posebnim uslovima rada

Član 18

Poslodavac kod koga postoje radna mesta sa posebnim uslovima rada, dužan je da:

- utvrdi ova radna mesta u opštem aktu ili pojedinačnom kolektivnom ugovoru;

- u pojedinačnom kolektivnom ugovoru utvrdi uslove koje mora da ispunjava zaposleni koji se raspoređuje na ova radna mesta u pogledu: godina života; stručne spreme; zdravstvenog stanja i psihofizičkih sposobnosti;

- u pojedinačnom kolektivnom ugovoru ili opštem aktu utvrdi koja sredstva zaštite pripadaju zaposlenom koji je raspoređen na radno mesto sa posebnim uslovima rada.

Potpisnici ovog kolektivnog ugovora su saglasni da radna mesta koja mogu biti utvrđena kao radna mesta sa posebnim uslovima rada u smislu stava 1 ovog člana, postoje u delatnostima poljoprivredne proizvodnje i poljoprivredne usluge pri obavljanju rada na zaštiti bilja i upotrebi insekticida, pesticida i fungicida.

Član 19

Sindikat ima pravo da se neposredno upozna sa preduzetim merama zaštite na radu i uslovima na svakom radnom mestu, i da od nadležnog organa poslodavca zahteva preduzimanje propisanih mera zaštite na radu.

2. Zaštita zaposlenih zbog neobezbeđenosti propisanih uslova zaštite na radnom mestu

Član 20

Ne smatra se težom povredom radne obaveze za koju se izriče prestanak radnog odnosa ako zaposleni odbije da obavlja poslove radnog mesta na kome je raspoređen, ako se u disciplinskom postupku utvrdi da nisu bili obezbeđeni propisani uslovi zaštite na radu na tom radnom mestu.

1. Opšte odredbe

Član 21

Ovim kolektivnim ugovorom se utvrđuje:

1. cena rada za najjednostavniji rad koja je obavezna za sve poslodavce i zaposlene kod poslodavaca iz člana 3 ovog kolektivnog ugovora;

2. cena rada za tipična radna mesta po grupama poslova;

3. uslovi isplate zarada koje su niže od zarada koje zaposlenim pripadaju na osnovu odredaba ovog kolektivnog ugovora;

4. dodatak na zaradu;

5. pravo na naknadu zarade, i

6. pravo na ostala primanja zaposlenih.

Član 22

Pod najjednostavnijim radom u smislu ovog kolektivnog ugovora smatra se rad koji ne zahteva stručnu osposobljenost niti posebna znanja i sposobnosti (rad čistačice kancelarijskih prostorija; rad fizičkog radnika i slično).

2. Cena rada za najjednostavniji rad

Član 23

Cena rada za najjednostavniji rad za mesec juni - septembar 2001. godine, utvrđuje se u iznosu od 3.730 dinara mesečno, koja će važiti i dalje sve dok ugovorne strane ne pokrenu inicijativu za njenu izmenu.

3. Cena rada za tipična radna mesta po grupama poslova

Član 24

Cena rada za grupe poslova i tipična radna mesta utvrđuje se tako što se cena rada za najjednostavniji rad iz člana 23. ovog kolektivnog ugovora pomnoži sa utvrđenim koeficijentima prema sledećoj tabeli:

Učesnici ovog kolektivnog ugovora su saglasni da su cene rada utvrđene za tipična radna mesta u stavu 1 ovog člana, okvir za ugovaranje cena rada za radna mesta u pojedinačnom kolektivnom ugovoru, a obavezujuće za poslodavca ako su istovremeno ispunjeni i zahtev stručne spreme i naziv tipičnog radnog mesta.

Član 25

Cena rada za najjednostavniji rad i cene rada po radnim mestima ugovaraju se kod poslodavca pojedinačnim kolektivnim ugovorom ili ugovorom o radu ako se pojedinačni kolektivni ugovor ne zaključuje.

Član 25a

Koeficijent za utvrđivanje cene rada posla koji se obavlja na radnom mestu utvrđen pojedinačnim kolektivnim ugovorom, za tipična radna mesta u posebnom kolektivnom ugovoru, sadrži sve elemente koji utiču na cenu rada, i to: složenost, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu.

Član 25b

Cena rada za najjednostavniji rad kod poslodavca ugovora se pojedinačnim kolektivnim ugovorom i zavisi od uspešnosti poslovanja poslodavca, za period koji ne može biti duži od godinu dana, i u iznosu koji može biti niži do 30% od iznosa utvrđenog posebnim kolektivnim ugovorom, uz sporazum sa sindikatom.

Član 26

(Brisan)

Član 27

(Brisan)

5. Dodatak na zaradu

Član 28

Zaposleni ima pravo na dodatak na zaradu:

1. za rad na dan državnog i verskog praznika - 110%,

2. za rad noću (između 22,00 i 6,00 časova narednog dana), ako takav rad nije vrednovan pri utvrđivanju cene rada - 26%;

3. za rad duži od punog radnog vremena (prekovremeni rad) - 26%.

Dodaci iz stava 1 ovog člana utvrđuju se prema zaradi koju zaposleni ostvari na osnovu cene rada, radnog učinka, vremena provedenog na radu i vremena provedenog u radnom odnosu.

Ako se istovremeno steknu uslovi po više osnova utvrđenih u stavu 2 tačka 1.3. ovog člana, procenat dodatka ne može biti niži od zbira procenta dodatka na zaradu po svakom od osnova.

Član 29

Zaposleni ima pravo na dodatak u iznosu od 0,5% cene rada za svaku punu godinu radnog staža ostvarenog u radnom odnosu uvećanog za staž osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem.

Član 29a

Zaposleni ima pravo na dodatk na zaradu:

1. za mesečnu ishranu u toku rada u visini od 20% prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike;

2. po osnovu regresa za korišćenje godišnjeg odmora, ako zaposleni ima pravo na godišnji odmor u trajanju od najmanje 18 radnih dana - u visini prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, a srazmeran deo regresa za korišćenje godišnjeg odmora, ako zaposleni ima pravo na godišnji odmor u trajanju kraćem od 18 radnih dana, u skladu sa zakonom;

3. dnevnu naknadu za povećane troškove rada i boravka na terenu (terenski dodatak) u visini 3% prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, a ako nije obezbeđen smeštaj i ishrana zaposlenom i na naknadu troškova smeštaja i ishrane.

Dodatak za ishranu u smislu stava 1 tačka 1) ovog kolektivnog ugovora poslodavac može da ugovori sa licem koje obavlja privremene i povremene poslove, poslove van prostorija poslodavca, odnosno sa licem koje je na volonterskom radu.

Regres u smislu stava 1 tačka 2) ovog člana, po pravilu, isplaćuje se pri odlasku zaposlenog na godišnji odmor.

6. Pravo na naknadu zarade

Član 30

Zaposleni ima pravo na naknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada u visini od 65% od zarade koju bi ostvario na radnom mestu na koje je raspoređen u mesecu za koji se vrši obračun i isplata naknade u sledećim slučajevima:

- za vreme čekanja na raspoređivanje na druge poslove, prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju, prema propisima o penzijsko-invalidskom i zdravstvenom osiguranju;

- za vreme obavljanja prekvalifikacije ili dokvalifikacije na osnovu propisa o penzijsko-invalidskom osiguranju;

- za vreme čekanja na raspoređivanje na odgovarajuće poslove posle obavljene prekvalifikacije ili dokvalifikacije na osnovu propisa o penzijskom i invalidskom osiguranju;

- za vreme prekida rada do koga je došlo naredbom nadležnog organa, odnosno ovlašćenog radnika, ili zbog neobezbeđenja zaštite na radu, usled čega bi dalje obavljanje rada prouzrokovalo neposrednu opasnost po život i zdravlje zaposlenih ili drugih lica.

Član 31

Zaposleni ostvaruju pravo na naknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada zbog privremene nesposobnosti za rad prouzrokovane bolešću ili povredom van rada u visini od najmanje 65% zarade koju bi ostvario na radnom mestu na koje je raspoređen u mesecu za koji se vrši obračun i isplata naknade.

Član 32

Zaposleni ostvaruje pravo na naknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada u visini 100% od zarade koju bi ostvario na radnom mestu na koje je raspoređen u mesecu za koji se vrši obračun i isplata naknade u sledećim slučajevima:

korišćenja godišnjeg odmora;

korišćenja plaćenog odsustva, osim odsustva po osnovu privremenog prestanka potrebe za radom zaposlenog u skladu sa zakonom;

odsustva u dane državnog i verskog praznika;

privremene nesposobnosti za rad, ako je nesposobnost prouzrokovana povredom na radu ili profesionalnom bolešću;

davanja krvi, tkiva i drugih delova tela;

prestanka sa radom pre isteka otkaznog roka;

stručnog osposobljavanja i usavršavanja radi potrebe procesa rada kod poslodavca;

prisustvovanja sednicama državnih organa, organa uprave i lokalne samouprave, organa Privredne komore i organa sindikata i Saveza sindikata;

učešća na radno proizvodnim takmičenjima, izložbama inovacija i drugih vidova stvaralaštva.

Član 33

Zaposleni ima pravo na naknadu zarade za vreme vojne vežbe i odazivanja na poziv vojnih i drugih organa u visini zarade koju bi ostvario na radnom mestu na koje je raspoređen, u mesecu za koji se vrši isplata naknada, ako zakonom nije drugačije određeno.

7. Pravo na ostala primanja zaposlenih

Član 34

(Brisan)

Član 35

Pri prestanku radnog odnosa radi korišćenja prava na penziju ili pri prestanku radnog odnosa po sili zakona zbog gubitka radne sposobnosti, zaposleni ima pravo na otpremninu u visini jedne i po zarade koju bi ostvario za mesec koji prethodi mesecu u kome se isplaćuje otpremnina, s tim što tako isplaćena otpremnina ne može biti niža od jedne i po zarade po zaposlenom kod poslodavca za mesec koji prethodi mesecu u kojem se vrši isplata otpremnine, odnosno trostrukog iznosa prosečne neto zarade po zaposlenom isplaćene u privredi Republike Srbije, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike.

Član 36

Porodica umrlog ili poginulog zaposlenog, odnosno člana uže porodice zaposlenog ima pravo na pomoć u visini troškova pogrebnih usluga.

Pod članom uže porodice iz stava 1 ovog člana podrazumevaju se bračni drug i deca.

Član 37

Zaposleni ima pravo na jubilarnu nagradu, solidarnu pomoć, zajam za nabavku ogreva, zimnice i udžbenika, ako je to pravo utvrđeno u pojedinačnom kolektivnom ugovoru ili ugovoru o radu.

Član 38

Zaposleni ima pravo na naknadu povećanih troškova koji su u funkciji izvršenja poslova, a koji imaju karakter poslovnih rashoda, ako nije na drugi način obezbeđeno podmirenje tih troškova i to:

1. na naknadu troškova prevoza u javnom saobraćaju radi odlaska na rad i povratka sa rada u visini stvarne cene koštanja pretplatne karte u gradskom i prigradskom saobraćaju, odnosno u visini stvarne cene koštanja prevozne karte najjeftinijeg javnog saobraćaja u međugradskom prevozu;

2. naknadu za ishranu na službenom putu (dnevnica za službeno putovanje u zemlji) - u visini od 5% prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, s tim što se putni troškovi priznaju u celini prema priloženom računu, a troškovi noćenja do iznosa cene u hotelu "A" ili "B" kategorije;

3. na dnevnicu za službeni put u inostranstvo - do iznosa, pod uslovima i na način propisan za savezne organe, a ne niže od 75% tog iznosa;

Vreme provedeno na službenom putu iz tačke 2) ovog člana po jednom putnom nalogu može trajati pet radnih dana neprekidno.

Član 39

Poslodavac može ako je to ugovoreno pojedinačnim kolektivnim ugovorom, uz isplatu mesečne zarade zaposlenima, obezbediti sredstva u visini od 0,15% na masu sredstava isplaćenih na ime zarade, za prevenciju radne invalidnosti i rekreativni odmor zaposlenih.

Član 40

Poslodavac je dužan da obezbedi uslove za rad sindikalne organizacije u nivou uslova utvrđenih Opštim kolektivnim ugovorom.

Član 41

Poslodavac nema pravo da uslovljava zasnivanje radnog odnosa ili zadržavanje u radnom odnosu članstvom u sindikatu ili zahtevati da zaposleni istupi iz sindikata ili postane član određenog sindikata.

Poslodavac nema pravo da traži izjašnjavanje o sindikalnom članstvu.

Poslodavac nema pravo da stavlja u povoljniji ili nepovoljniji položaj zaposlenog zbog članstva u sindikatu ili sindikalnih aktivnosti u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom.

Ako poslodavac postupa suprotno st. 1 do 3 ovog člana, sindikalna organizacija može pored zahteva za izricanje kazne za prekršaj, da zahteva i disciplinsku odgovornost pred organom koji imenuje direktora.

1. Pravo na obrazovanje Saveta zaposlenih

Član 42

Zaposleni imaju pravo da u preduzeću obrazuju savet zaposlenih, u skladu sa zakonom i saveznim Opštim kolektivnim ugovorom.

U preduzeću do 50 zaposlenih bira se predstavnik zaposlenih, koji vrši funkciju Saveta.

Savet zaposlenih i predstavnik zaposlenih biraju se na način utvrđen saveznim Opštim kolektivnim ugovorom.

Član 43

Pravo da bira i da bude biran za člana Saveta ima svaki zaposleni.

Za člana Saveta ne može biti biran direktor ili zaposleni sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima.

Savet zaposlenih, odnosno predstavnik zaposlenih bira se na četiri godine.

Član 44

Poslodavac je dužan da obezbedi tehničke i druge uslove neophodne za rad Saveta.

Član 45

Savet i poslodavac, odnosno direktor zajedno odlučuju o:

1) korišćenju posebnih fondova (sredstva fonda solidarnosti; sredstva stambenog fonda, sredstva za prevenciju radne invalidnosti i rekreativni odmor);

2) korišćenju objekata za kulturno-zabavni i sportski život;

3) korišćenju restorana za ishranu zaposlenih.

Ako nastane spor o korišćenju sredstava o sporu odlučuje arbitraža.

Član 46

Savet prati primenu zakona, kolektivnih ugovora, statuta i drugih opštih akata koji su od značaja za položaj zaposlenih, prima predloge zaposlenih i daje direktoru preporuke značajne za zaposlene.

Član 47

Savet daje mišljenje o predlozima odluka koje se odnose na:

1) reorganizaciju preduzeća, ukidanje jednog ili više delova preduzeća;

2) svojinske promene preduzeća;

3) raspored, preraspodelu radnog vremena i korišćenje godišnjih odmora;

4) zaštitu na radu, novu organizaciju rada i izvršavanje radnih zadataka;

5) o unapređenju profesionalne rehabilitacije i uslovima rada starijih lica, invalida, žena i omladine;

6) davanje mišljenja o programu tehnoloških, ekonomskih ili organizacionih promena i programu ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, rešavanja prava zaposlenih.

Član 48

Organi preduzeća dužni su da obaveste savet zaposlenih o razlozima neprihvatanja njegovog mišljenja, odnosno predloga iz člana 47 ovog ugovora.

2. Pravo na učešće u upravnom i nadzornom odboru

Član 49

Ako pojedinačnim kolektivnim ugovorom nije drugačije određeno u javnim preduzećima i društvu kapitala sa većinskim društvenim, odnosno državnim kapitalom, savet zaposlenih predlaže kandidate za izbor 1/3 predstavnika zaposlenih u upravni i nadzorni odbor preduzeća.

Izbor predstavnika zaposlenih u upravni i nadzorni odbor se vrši na način utvrđen statutom preduzeća.

Član 50

Ako u preduzeću nije obrazovan savet zaposlenih, niti izabran predstavnik zaposlenih koji vrši funkciju saveta, predlog kandidata za izbor predstavnika zaposlenih u upravni i nadzorni odbor daju sindikalne organizacije.

Član 51

Sporovi koji nastaju pri izmenama i dopunama ovog kolektivnog ugovora ili zaključivanju novog kolektivnog ugovora (interesni kolektivni sporovi), kao i pri njegovoj primeni (pravni kolektivni sporovi), rešavaju se mirenjem, posredovanjem, putem arbitraže i drugim metodama u skladu sa zakonom.

Član 52

Radi rešavanja interesnih kolektivnih sporova ugovorne strane mogu formirati komisiju za mirenje.

Komisija za mirenje dužna je da pokuša da približi stavove strana u sporu radi postizanja sporazuma.

Član 53

Radi rešavanja interesnih kolektivnih sporova strane u sporu mogu odrediti posrednika. Zadatak posrednika je da približi stavove i predlože rešenja spora. Posrednici su dužni da sačine izveštaj o rezultatima posredovanja i o uzrocima eventualnog neuspeha u posredovanju.

Član 54

Sporovi koji nastaju u primeni ovog kolektivnog ugovora rešavaju se arbitražom.

Strane u sporu obavezne su da predmet spora u vezi sa primenom kolektivnih ugovora upute na rešavanje arbitraži.

Arbitraža ima neparan broj članova.

U sastav arbitraže ulazi podjednak broj predstavnika strana u sporu koji se biraju sa liste arbitara i jedan arbitar kojeg strane u sporu sporazumno određuju iz kategorije nepristrasnih stručnjaka za oblast koja je predmet spora.

Arbitraža je dužna da odluku o sporu donese u roku od 15 dana od dana imenovanja arbitara.

Odluka arbitraže nije obavezna za strane u sporu, sem ako se drugačije ne dogovore.

Član 55

Ovaj kolektivni ugovor se smatra zaključenim kada ga potpišu ugovorne strane.

Kolektivni ugovor stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".

Kolektivni ugovor se primenjuje od dana stupanja na snagu.

Član 56

Ovaj kolektivni ugovor se zaključuje na neodređeno vreme izuzev odredaba o ceni rada, zaradama i ostalim primanjima zaposlenih.

Svaka od ugovornih strana može otkazati ovaj ugovor u pisanoj formi, sa otkaznim rokom od 3 meseca s tim što su učesnici dužni da postupak pregovaranja započnu najdocnije u roku od 15 dana od dana podnošenja otkaza.

Član 57

Ugovorne strane se obavezuju da najkasnije 30 dana pre isteka roka važenja cene rada iz člana 23 ovog kolektivnog ugovora da će početi postupak pregovaranja o ceni rada i utvrde cenu rada i ostala primanja zaposlenih za naredni period.

U slučaju da ugovorene strane ne postignu dogovor o ceni rada za naredni period ugovaranja, a istekao je rok važenja odredbe kojom je ona bila utvrđena, dok se ne postigne dogovor o novoj ceni rada, važiće cena rada kojoj je rok važenja istekao, ali najviše za mesec dana.

Član 58

Ugovorne strane su saglasne da se ovaj kolektivni ugovor objavi u "Službenom glasniku Republike Srbije".

Član 59

Stupanjem na snagu ovog kolektivnog ugovora prestaje da važi Poseban kolektivni ugovor za delatnost poljoprivrede, prehrambene, duvanske industrije i vodoprivrede ("Službeni glasnik Republike Srbije", br. 15/95, 51/95, 18/96, 47/96 i 17/97).