I OSNOVNE ODREDBE

Član 1

Odredbe ovog kolektivnog ugovora primenjuju se na sve poslodavce i njihove zaposlene na teritoriji Republike Srbije, razvrstane u delatnosti: građevinarstvo (45110; 45120; 45210; 45220; 45230; 45240; 45250; 45310; 45320; 45330; 45340; 45410; 45420; 45430; 45440; 45450; 45500); delatnosti industrije građevinskog materijala (14110; 14120; 14130; 14210; 14220; 26300; 26400; 26510; 26520; 26530; 26610; 26620; 26630; 26640; 26650; 26660; 26700; 28110; 28120); delatnost projektovanja građevinskih i drugih objekata (74202); delatnost inženjeringa (74203); i delatnost ostale inženjerske arhitektonske aktivnosti i tehničke usluge (74204), ("Sl. list SRJ", broj 31/96).

Poslodavcem u smislu ovog kolektivnog ugovora smatraju se preduzeća i druge organizacije, domaća i strana fizička i pravna lica koja zapošljavaju radnike, kao i njihovi delovi koji se nalaze na teritoriji Republike Srbije, koji su registrovani u delatnostima strukovnog područja važenja ovog kolektivnog ugovora.

Član 2

Ovaj kolektivni ugovor se neposredno primenjuje, izuzev odredaba za čiju primenu je neophodno potpunije uređivanje u pojedinačnom kolektivnom ugovoru.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom mogu se utvrditi veća prava od prava utvrđenih ovim kolektivnim ugovorom, kao i druga prava koja nisu utvrđena ovim kolektivnim ugovorom, ako to nije u suprotnosti sa zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom.

Član 3

Prava radnika utvrđena Opštim kolektivnim ugovorom i ovim ugovorom ne mogu se umanjivati odredbama pojedinačnog kolektivnog ugovora, odnosno opštim aktom poslodavca ili ugovorom o radu, niti uvođenjem novih obaveza kojima se ta prava mogu ograničiti.

Ako pojedinačni kolektivni ugovor, ugovor o radu ili opšti akt poslodavca takve odredbe sadrži, one su ništave, a primenjuju se odgovarajuće odredbe iz zakona, Opšteg kolektivnog ugovora i ovog ugovora.

1. Zasnivanje radnog odnosa

Član 4

Radni odnos se zasniva na način i po postupku predviđenim zakonom.

Odluku o izboru između prijavljenih kandidata donosi direktor.

Član 5

Radni odnos se može zasnovati putem preuzimanja u sledećim slučajevima:

- deficatarnih kadrova;

- kada se radi o zaposlenom posebne stručnosti, odnosno znanja i iskustva stečenog radom, neophodnog poslodavcu;

- ako je za radom zaposlenog prestala potreba kod drugog poslodavca, a postoji potreba da se sa takvim radnikom zasnuje radni odnos;

- ako se određeno radno mesto ne može popuniti javnim oglašavanjem;

- ako dođe do organizacionih promena;

- i u drugim slučajevima predviđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 6

Poslodavac je dužan da sindikat - učesnika pojedinačnog kolektivnog ugovora, na njegov zahtev informiše o licima sa kojima je zasnovao radni odnos, kao i da predstavniku sindikata omogući uvid u zaključene ugovore o radu i akte na osnovu kojih se angažuju lica za rad van radnog odnosa.

2. Raspoređivanje zaposlenih

Član 7

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom bliže se utvrđuju slučajevi potrebe procesa i organizacije rada zbog kojih zaposleni može biti raspoređen na radno mesto koje odgovara stepenu i vrsti njegove stručne spreme, znanju i sposobnostima.

Član 8

Poslodavac ne može rasporediti iz jednog u drugo mesto sledeće zaposlene:

- radnicu za vreme trudnoće,

- radnicu sa detetom predškolskog uzrasta,

- radnika kod koga je utvrđena invalidnost druge kategorije,

- u drugim slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom,

- samohranog roditelja koji ima dete predškolskog uzrasta.

Član 9

Kad neposredni rukovodilac oceni da zaposleni nema potrebna znanja i sposobnosti ili ne ostvaruje predviđene rezultate rada u periodu od najmanje tri meseca uzastopno, može da predloži direktoru da pokrene postupak za proveru znanja i sposobnosti zaposlenog, odnosno za utvrđivanje rezultata njegovog rada.

Po prijemu predloga iz stava 1 ovog člana direktor je dužan da obrazuje posebnu komisiju za proveru znanja i sposobnosti zaposlenog, u čiji sastav ulaze dva predstavnika poslodavca i dva organizacije sindikata koja je učesnik pojedinačnog, odnosno posebnog kolektivnog ugovora.

Članovi posebne komisije iz stava 2 ovog člana moraju imati najmanje isti stepen stručne spreme određene vrste zanimanja koju ima zaposleni.

Ako posebna komisija iz stava 2 ovog člana utvrdi da zaposleni nema potrebna znanja i sposobnosti ili ne ostvaruje predviđene rezultate rada na određenom radnom mestu, zaposleni se raspoređuje na drugo radno mesto iste ili niže stručne spreme, ako takvo radno mesto postoji.

Po prigovoru zaposlenog ne može se odlučiti na osnovu mišljenja komisije iz stava 2 ovog člana.

Član 10

Komisija koja ocenjuje znanje i sposobnost zaposlenog, odnosno rezultate njegovog rada, dužna je da izveštaj o svom radu dostavi direktoru, odnosno zaposlenom sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima u roku od 15 dana od dana njenog obrazovanja.

Komisija iz stava 1 ovog člana utvrđuje činjenično stanje na osnovu dokumentacije koja upuće na kvalitet i rezultate rada zaposlenog i na osnovu neposrednog uvida u rad zaposlenog. Ako je zaposleni na bolovanju rok iz stava 1 ovog člana počinje teći od dana kada je zaposleni počeo sa radom.

Nalaz iz stava 1 ovog člana dostavlja se zajedno sa izjavom zaposlenog i mišljenjem sindikata.

Član 11

Zaposleni koji je privremeno raspoređen, uz svoju saglasnost kod drugog poslodavca u slučaju privremenog davanja u zakup poslovnog prostora, odnosno sredstava rada, ne može za njegovim radom prestati potreba kod tog poslodavca, niti može biti raspoređen na rad iz jednog u drugo mesto.

Član 12

Zaposleni koji se zbog izuzetnih okolnosti rasporedi na druge poslove za čije obavljanje se traži niža stručna sprema od one koju on ima, za vreme dok traju te okolnosti prima zaradu radnog mesta sa kojeg je raspoređen, ako je to za njega povoljnije.

Član 13

Zaposlenom sa 30 godina radnog staža u slučaju raspoređivanja na druge poslove, pripada pravo na cenu rada radnog mesta sa kojeg je raspoređen, ukoliko je to za njega povoljnije.

Član 14

Poslodavac je dužan da u rešenju o raspoređivanju, odnosno ugovoru o radu da obrazloženje koje sadrži činjenice za osnovanost raspoređivanja.

Član 15

Ako izmena akta o sistematizaciji utiče na promenu cene rada, promenu vrše sporazumno učesnici pojedinačnog kolektivnog ugovora.

3. Disciplinska odgovornost

Član 16

Disciplinska i materijalna odgovornost utvrđuje se i disciplinski postupak vodi u skladu sa zakonom, Opštim kolektivnim ugovorom i ovim ugovorom.

Član 17

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom obavezno se utvrđuju okolnosti pod kojima će se povrede navedene u zakonu i Opštem kolektivnom ugovoru, smatrati povredama radne obaveze za koju se izriče mera prestanka radnog odnosa u skladu sa prirodom delatnosti, odnosno prirodom posla koji obavlja pojedini zaposleni.

Ukoliko pojedinačnim kolektivnim ugovorom nisu predviđene okolnosti iz stava 1 ovog člana disciplinski organ ne može izreći meru prestanka radnog odnosa.

Poslodavac, odnosno nadležni organ je dužan da u odluci o izricanju mere navede obrazložene razloge.

Član 18

Ovlašćena organizacija sindikata, kada oceni da je direktor preduzeća prekršio svoja ovlašćenja, odnosno obaveze, predlaže nadležnom organu u preduzeću da utvrdi njegovu disciplinsku odgovornost.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom se bliže uređuju slučajevi kada ovlašćena organizacija sindikata predlaže nadležnim organima da se utvrdi disciplinska odgovornost direktora.

Član 19

Visina naknade štete se smanjuje ako bi njena isplata, zaposlenog i njegovu porodicu dovela u težak materijalni položaj, a na osnovu odluke nadležnog organa utvrđenog pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Smatraće se da je težak materijalni položaj nastupio, ako su ispunjeni sledeći uslovi:

- prihod po članu domaćinstva je do visine minimalne zarade,

- drugi uslovi utvrđeni pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 20

Drugostepeni disciplinski organ odlučuje o prigovoru zaposlenog na odluku o prestanku radnog odnosa u prisustvu predstavnika sindikata.

4. Otkazni rok

Član 21

Zaposleni ima pravo na otkazni rok ako nije učinio težu povredu radne obaveze ili krivično delo. Dužina otkaznog roka utvrđuje se pojedinačnim kolektivnim ugovorom, polazeći od minimuma prava utvrđenog Opštim kolektivnim ugovorom.

Za vreme otkaznog roka zaposleni ima pravo na plaćeno odsustvo sa rada radi traženja drugog zaposlenja u trajanju od najmanje 14 časova sedmično.

5. Privremeno udaljenje zaposlenog

Član 22

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom se utvrđuju okolnosti i uslovi koji mogu da budu osnov za privremeno udaljavanje zaposlenog sa radnog mesta ili iz preduzeća.

6. Prestanak potrebe za radom zaposlenih

Član 23

Prilikom utvrđivanja zaposlenih za čijim je radom prestala potreba primenjuju se kriterijumi utvrđeni Zakonom o radnim odnosima i Opštim kolektivnim ugovorom, s tim što se kod kriterijuma utvrđivanja rezultata rada, moraju uzeti u obzir priznate inovacije, racionalizacije i drugi vidovi stvaralaštva.

Član 24

Poslodavac ne može doneti odluku o prestanku radnog odnosa sledećim zaposlenim koji su proglašeni viškom:

- radniku - inivalidu,

- radnici sa preko tri meseca trudnoće,

- radnici na porodiljskom odsustvu,

- radnici sa detetom do tri godine života,

- roditelju sa troje i više dece,

- samohranom roditelju sa detetom do tri godine života,

- samohranom roditelju i usvojiocu ili staraocu maloletnog deteta, čiji je ukupni mesečni prihod po članu domaćinstva ispod minimalne zarade,

- u drugim slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom,

- zaposlenom koji je proglašen viškom zbog tehnoloških unapređenja,

- zaposlenom koji je kao pripadnik oružanih snaga Jugoslavije, učestvovao u oružanim akcijama posle 17. avgusta 1990. godine,

- zaposlenom sa 25 godina i više radnog staža kod istog poslodavca,

- ako su kod istog poslodavca zaposlena oba bračna druga, po osnovu viška radni odnos može prestati samo jednom bračnom drugu.

Član 25

Poslodavac je dužan u slučaju da predstoji iskazivanje viška zaposlenih, blagovremeno organizuje proces osposobljavanja radnika za obavljanje drugih poslova kod istog ili drugog poslodavca.

Poslodavac i sindikat su dužni da zajedno zahtevaju od tržišta rada sredstava za otvaranje novih radnih mesta u smislu stava 1 ovog člana.

1. Nedeljno radno vreme

Član 26

Puno radno vreme u radnoj nedelji (sa polučasovnom dnevnom pauzom) iznosi 40 časova.

Za rad na pojedinim radnim mestima sa posebnim uslovima rada nedeljno radno vreme iznosi 36 časova.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom u preduzeću utvrđuju se i drugi slučajevi kada nedeljno radno vreme iznosi 36 časova, kao i slučajevi kada se nedeljno radno vreme utvrđuje u trajanju kraćem od 40 a dužem od 36 časova.

Raspored nedeljnog radnog vremena uređuje se pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

2. Rad duži od punog radnog vremena (prekovremeni rad)

Član 27

Rad duži od punog radnog vremena u trajanju najduže 10 časova nedeljno, po zaposlenom može se uvesti u slučajevima:

- završetka posla od bitnog značaja za poslovni rezultat poslodavca, a koji su vezani za određene rokove,

- obezbeđivanja kontinuiteta rada oprema i kapaciteta, čije bi zaustavljanje (prestanak rada) izazvalo velike štete zbog prirode tehnološkog procesa,

- otklanjanje kvara usled koga je došlo do zaustavljanja procesa proizvodnje,

- u drugim slučajevima predviđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 28

Izuzetno od člana 27 ovog kolektivnog ugovora, zaposleni je dužan da radi duže od punog radnog vremena, i preko 10 časova nedeljno, u slučajevima predviđenim zakonom.

3. Dnevno radno vreme

Član 29

Dnevno radno vreme utvrđuje se u trajanju koje ne može biti duže od 8 časova, osim za radna mesta sa kontinuiranim procesom rada, gde se primenjuje sistem "turnusa" i po osnovu rada dužeg od punog radnog vremena.

Početak i završetak dnevnog radnog vremena uređuje se pojedinačnim kolektivnim ugovorom ili odlukom nadležnog organa donetom u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

U slučajevima predviđenim članom 27 ovog kolektivnog ugovora, kada se radi duže od punog radnog vremena i u slučajevima kada se zbog organizovanja rada kod kontinuiranog procesa proizvodnje utvrđuje dnevno radno vreme u dužem trajanju od 8 časova, dnevno radno vreme ne može trajati duže od 12 časova.

Član 30

U toku dnevnog radnog vremena zaposleni ima pravo na polučasovnu pauzu, kao i na druge pauze utvrđene pojedinačnim kolektivnim ugovorom (zavisno od uslova rada i drugih specifičnosti procesa rada na radnom mestu).

U dnevno radno vreme spada i vreme potrebno za čišćenje i sređivanje radnog mesta i za druge specifične aktivnosti predviđene pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

4. Rad nedeljom i u dane državnog praznika

Član 31

Ukoliko zaposleni zbog kontinuiranog procesa rada, radi nedeljom, poslodavac je dužan da mu omogući druge dane nedeljnog odmora i da mu zaradu za rad nedeljom uveća za 10%.

Za rad u dane državnog praznika radnik ima pravo na naknadu za dane državnog praznika u skladu sa ovim kolektivnim ugovorom.

5. Godišnji odmor

Član 32

Zaposleni za godinu dana rada ima pravo na godišnji odmor u trajanju najmanje 18 a najviše 25 radnih dana.

Uvećanje godišnjeg odmora po osnovu kriterijuma utvrđenih zakonom, bliže se uređuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

6. Plaćeno odsustvo

Član 33

Zaposleni ima pravo na plaćeno odsustvo u sledećim slučajevima:

- sklapanje braka - pet radnih dana,

- porođaja supruge - pet radnih dana, a u slučaju porođaja drugog člana uže porodice jedan radni dan,

- posledica elementarne nepogode - tri radna dana,

- selidbe - tri radna dana,

- pripreme za odsluženje vojnog roka - dva radna dana,

- dobrovoljnog davanja krvi - dva radna dana,

- organizovanog rekreativnog odmora u cilju prevencije radne invalidnosti - sedam radnih dana,

- smrti člana uže porodice - sedam radnih dana,

- smrti roditelja usvojioca, brata ili sestre radnika ili radnikovog supružnika, smrti lica koje živi u zajedničkom domaćinstvu radnika - pet radnih dana,

- krsne slave - jedan radni dan,

- polaganja stručnog ispita - dva radna dana, a ukupno šest radnih dana u toku godine,

- učestvovanja na radno proizvodnim takmičenjima - u dužini trajanja takmičenja, uvećano za dva radna dana.

- pripreme radnika za odlazak u inostranstvo na rad duži od šest meseci - pet radnih dana,

- pravoslavci na prvi dan Božića i na drugi dan Vaskrsa,

- katolici i pripadnici drugih verskih zajednica na prvi dan Božića, drugi dan Uskrsa - prema njihovom kalendaru,

- pripadnici islamske zajednice na prvi dan Ramazanskog bajrama i Kurbanskog bajrama,

- pripadnici jevrejske zajednice - na prvi dan Kipura.

Plaćeno odsustvo po osnovama predviđenim al. 3, 4, 5 i 11 ne može u kalendarskoj godini biti duže od sedam radnih dana ukupno, dok se pravo na plaćeno odsustvo po ostalim, ovde predviđenim osnovama ostvaruje nezavisno od toga da li je radnik u kalendarskoj godini koristio dane plaćenog odsustva.

7. Neplaćeno odsustvo

Član 34

Poslodavac je dužan da zaposlenom omogući korišćenje neplaćenog odsustva u slučajevima utvrđenim Opštim i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 35

Odbor za zaštitu na radu, koji se formira kao savetodavno telo, ima pet članova od kojih po dva imenuju poslodavac i sindikat, i jedan član je stručnjak iz oblasti zaštite na radu, ako je takav stručnjak zaposlen kod poslodavca.

Odbor razmatra sledeća pitanja:

- povrede na radu sa aspekta uzroka i predlaže poslodavcu mere za njihovo otklanjanje,

- stanje u oblasti zaštite na radu i predlaže poslodavcu mere radi poboljšanja tih uslova.

Odbor zaseda po potrebi, a najmanje jednom u tri meseca.

Ako odbor o pojedinom pitanju nema jedinstven stav, oba mišljenja se dostavljaju poslodavcu.

Član 36

Radna mesta sa posebnim uslovima rada utvrđuju se na način i po postupku koji je predviđen pojedinačnim kolektivnim ugovorom, u skladu sa zakonom.

Smatraće se da postoje posebni uslovi rada na radnom mestu gde radni ambijent i mikroklimatski uslovi imaju štetan uticaj na zdravlje zaposlenog.

Član 37

Zaposleni koji rade na radnim mestima sa posebnim uslovima rada imaju pravo na posebne mere zaštite srazmerno stepenu opasnosti i štetnosti.

Kao posebne mere zaštite utvrđuju se: kontrola zdravstvenog stanja, skraćeno radno vreme, dužina godišnjeg odmora, beneficirani radni staž i raspoređivanje na druge poslove, u skladu sa važećim zakonskim propisima i odredbama ovog kolektivnog ugovora i pojedinačnog kolektivnog ugovora.

Na radna mesta sa posebnim uslovima rada može se rasporediti zaposleni ako ispunjava sledeće uslove:

1) da ima propisanu stručnu spremu i da je prethodno osposobljen za samostalno obavljanje poslova na siguran i bezbedan način;

2) da nije mlađi od 18 godina i stariji od 55 godina;

3) da je zdravstveno osposobljen za obavljanje poslova sa posebnim uslovima rada;

4) da nije invalid rada.

Član 38

Poslodavac je dužan da na svoj teret osigura zaposlene za slučaj smrti i smanjenja radne sposobnosti (invalidnosti) na način i u iznosu utvrđenom pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom se utvrđuje i način obezbeđivanja sredstava za snošenje troškova lečenja zaposlenih.

1. Cena rada

Član 39

Ovim kolektivnim ugovorom uređuje se cena rada za najjednostavniji rad i cena rada za tipična radna mesta, zarada i ostala lična primanja zaposlenih.

Član 40

Cena rada za najjednostavniji rad, ugovara se na određeno vreme. Učesnici ovog kolektivnog ugovora će najkasnije u roku od 15 dana pre isteka poslednjeg meseca za koji je ugovorena cena rada pristupiti pregovaranju radi utvrđivanja nove cene rada i perioda na koji se ona odnosi.

Cena rada za najjednostavniji rad u smislu stava 2 ovog člana uređuje se aneksom o ceni rada ovog kolektivnog ugovora.

Cena rada za najjednostavniji rad za period oktobar 1997. - mart 1998. godine iznosi 500 dinara za mesec.

Član 41

Učesnici ovog kolektivnog ugovora mogu uvek pokrenuti inicijativu za ugovaranje nove cene rada za najjednostavniji rad, pre isteka roka na koji je cena ugovorena.

Član 42

Na osnovu složenosti poslova za čije je obavljanje potrebna odgovarajuća stručna sprema; odgovornosti koju obavljanje tih poslova podrazumeva i uslova rada pod kojim se ti poslovi obavljaju, utvrđuje se 12 grupa poslova sa koeficijentima za utvrđivanje najnižih cena rada po grupama, i to:,

Član 43

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuju se cene rada posla koje zaposleni obavljaju polazeći od cena rada po grupama poslova iz člana 42 utvrđenih ovim kolektivnim ugovorom, složenosti, odgovornosti, uslova rada i stručne spreme konkretnog radnog mesta.

Pri utvrđivanju cena rada posla koji zaposleni obavlja u pojedinačnom kolektivnom ugovoru u smislu stava 1 ovog člana može se koristiti Pregled tipičnih radnih mesta koji je u prilogu ovog kolektivnog ugovora.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom može se ugovoriti cena rada posla koji zaposleni obavlja u iznosu većem od cene rada istog posla koji zaposleni obavlja utvrđene ovim ugovorom, kao i povećanje cene rada kada se poslovi obavljaju u otežanim uslovima.

Član 43a

Cena rada za najjednostavniji rad kod poslodavca ugovara se pojedinačnim kolektivnim ugovorom i zavisi od uspešnosti poslovanja poslodavca, za period koji ne može biti duži od godinu dana i u iznosu koji može biti niži do 30% od iznosa utvrđenog Posebnim kolektivnim ugovorom.

Član 44

Zarada radnika utvrđuje se na osnovu cene rada utvrđene u članu 40 za određene poslove i ostvarenog radnog učinka po osnovu normativa, standarda i drugih kriterijuma i merila, na osnovu kojih se utvrđuju rezultati rada.

Normativi i standardi rada regulišu se posebnim aktom koji mora biti poznat i dostupan sindikatu pri pregovaranju i potpisivanju pojedinačnog kolektivnog ugovora i ne mogu se menjati bez saglasnosti sindikata dok je na snazi ugovorena cena rada. Potpisivanjem pojedinačnog kolektivnog ugovora navedeni akt postaje njegov sastavni deo.

Kriterijumi i merila na osnovu kojih se utvrđuje zarada zaposlenih iz stava 1 su:

- obim izvršenog rada,

- kvalitet izvršenog rada,

- ušteda u materijalu,

- ušteda u vremenu,

- ušteda energije, a što se bliže uređuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Uslovi rada teži od normalnih na pojedinim radnim mestima moraju biti jedan od elemenata pri utvrđivanju norme za ta radna mesta.

Član 45

Ukoliko to nije na odgovarajući način ugrađeno u cenu rada posla koji zaposleni obavlja, pojedinačnim kolektivnim ugovorom, zarada zaposlenog za vreme rada u otežanim uslovima uvećava se i to:

- po osnovu uticaja okoline (rad na temperaturi ispod 5 stepeni Celzijusa, ili iznad 35 stepeni Celzijusa; rad u uslovima nagle i učestale značajne promene temperature; rad na kiši i snegu; rad pod uticajem vibracije; rad na mestima gde je prisutna opasnost od zračenja; rad u vodi, blatu, svežem betonu i drugim žitkim masama; rad u okruženju zasićenom štetnim parama ili gasovima; u drugim slučajevima štetnog uticaja okoline) najmanje 10% od cene rada za najjednostavniji rad;

- po osnovu fizičkih i psihičkih opterećenja (posao vozača; posao zavarivača; teški fizički poslovi) najmanje 5% od cene rada za najjednostavniji rad;

- po osnovu opasnosti po zdravlje i život na radnom mestu (radna mesta sa beneficiranim radnim stažom; rad na teškim građevinskim mašinama; rad na dizalicama i na skelama; rad na visini; u dubini, u uskim kanalima i rovovima; punjenje mina) najmanje 10% od cene rada za najjednostavniji rad.

Ako zaposleni radi u uslovima u kojima su istovremeno prisutni uticaji sve tri vrste iz stava 1 ovog člana, uvećanje zarade po tom osnovu ne može biti manje od 20% od najniže cene rada za najjednostavniji rad utvrđene ovim kolektivnim ugovorom.

Član 46

Zarada zaposlenog koji ostvari prebačaj norme uvećava se u odnosu na cenu rada srazmerno prebačaju norme, a ako zaposleni ostvari podbačaj norme, zarada se umanjuje u odnosu na cenu rada, srazmerno podbačaju norme (ili ostvarenom škartu pri radu), s tim što to umanjenje ne može biti više od 15% od cene rada posla koji zaposleni obavlja, i može se vršiti najviše za tri meseca u toku godine.

U slučaju podbačaja norme koji bi doveo do umanjenja zarade preko 15%, poslodavac je obavezan da izvrši preispitivanje normi.

Član 47

Rezultati rada zaposlenih raspoređenih na radna mesta za koje se ne primenjuju individualne i grupne norme utvrđuju se na osnovu ocene radnog doprinosa (obim i kvalitet izvršenog rada), koju daje direktor ili radnik koga on ovlasti, a na predlog neposrednog rukovodioca.

Deo zarade iz dobiti

Član 48

Zaposlenom pripada deo zarade iz dobiti zavisno od doprinosa zaposlenog u ostvarivanju te dobiti.

Član 49

Poslodavac može zaposlenom obezbediti deo zarade po osnovu učešća u ostvarenoj dobiti primenom jednog od ovih načina:

- isplatom trinaeste plate u tekućoj godini, koja ne može biti viša od 100% novembarske zarade kod poslodavca;

- izdvajanjem do 10% neto dobiti po godišnjem obračunu za isplatu zarade zaposlenima, pri čemu se učešće svakog zaposlenog u delu dobiti izdvojene za zarade utvrđuje na osnovu učešća njegove godišnje zarade u ukupnim godišnjim zaradama, svih zaposlenih kod poslodavca.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom bliže se utvrđuje učešće zaposlenog u dobiti kod poslodavca.

Član 50

Poslodavac je obavezan da zaposlenom isplati dodatak u iznosu od 0,5% cene rada posla koji zaposleni obavlja na koje je raspoređen, utvrđene pojedinačnim kolektivnim ugovorom - za svaku godinu rada u radnom odnosu, računajući i beneficirani radni staž.

Član 51

Zarada zaposlenog uvećava se:

- za rad na dan državnog i verskog praznika za 110%;

- za rad noću za 26%;

- za prekovremeni rad za 26%.

Za poslodavce kod kojih se organizuje rad u smenama, dodatak na zaradu po osnovu smenskog rada utvrđuje se pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 52

Poslodavac je dužan da zaposlenom obezbedi naknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada zbog privremene nesposobnosti za rad i to:

1) najmanje u visini 65% od zarade koju je ostvario u mesecu koji prethodi mesecu u kome je nastupila sprečenost, ako je ona prouzrokovana bolešću, ili povredom van rada, ali ne manje od minimalne zarade utvrđene u skladu sa zakonom, s tim što se pojedinačnim kolektivnim ugovorom može predvideti i viši iznos naknade;

2) u visini 100% od zarade koju je ostvario u mesecu koji prethodi mesecu u kome je nastupila sprečenost ako je ona prouzrokovana profesionalnom bolešću ili povredom na radu.

Član 53

Poslodavac je dužan da zaposlenom za vreme plaćenog odsustva iz člana 33 ovog kolektivnog ugovora, odnosno u drugim slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom obezbedi naknadu zarade u visini zarade koju bi ostvario na radnom mestu na koje je raspoređen u mesecu za koji se vrši isplata naknade, ne računajući dodatke za rad pod posebnim uslovima, noćni rad, rad u dane državnog praznika itd.

Član 54

Naknade zarada po osnovu odsustvovanja sa rada koje nisu obuhvaćene članom 52 ovog kolektivnog ugovora, ostvaruju se u skladu sa Opštim kolektivnim ugovorom.

Član 55

Poslodavac je dužan da zaposlenom isplati jubilarnu nagradu za jubilarne godine rada u preduzeću, odnosno kod poslodavca, u visini prosečne zarade.

Jubilarne godine rada u smislu ovog kolektivnog ugovora su: svaka navršena 10-ta, 20-ta, 30-ta i 40-ta godina rada kod poslodavca.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom može se utvrditi veći iznos jubilarne nagrade, kao i drugi osnovi (pored ovde utvrđenih) za ostvarivanje prava na jubilarnu nagradu.

Član 56

Zaposlenom pripada pravo na dnevnicu prilikom upućivanja na novo gradilište dok se ne obezbede smeštaj i ishrana.

Član 57

Poslodavac je dužan da zaposlenom isplati dnevnu naknadu za povećane troškove rada i boravka na terenu (terenski dodatak) u visini 3% prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, a ako nije obezbeđen smeštaj i ishrana zaposlenom i naknadu troškova smeštaja i ishrane.

Član 58

Zaposleni ima pravo na naknadu troškova u javnom saobraćaju radi dolaska na posao i odlaska sa posla, i to najmanje u visini 50% od cene prevozne karte. Ko ima pravo na ovu naknadu utvrđuje se pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Zaposlenom pripada mesečna naknada za ishranu u toku rada u visini 20% od prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, ako na drugi način pravo na ishranu nije obezbeđeno.

Član 59

Poslodavac je dužan da zaposlenom isplati, odnosno obezbedi:

1) regres za korišćenje godišnjeg odmora ako zaposleni ima pravo na godišnji odmor u trajanju od najmanje 18 radnih dana - u visini prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa statistike, a srazmeran deo regresa za korišćenje godišnjeg odmora, ako zaposleni ima pravo na godišnji odmor u trajanju kraćem od 18 radnih dana u skladu sa zakonom;

2) otpremninu pri prestanku radnog odnosa radi korišćenja prava na penziju ili po prestanku radnog odnosa po sili zakona zbog gubitka radne sposobnosti - u visini od jedne i po zarade koju bi zaposleni ostvario za mesec koji prethodi mesecu u kojem se isplaćuje otpremnina, s tim što tako isplaćena otpremnina ne može biti niža od jedne i po prosečne zarade po zaposlenom, isplaćene kod poslodavca za mesec koji prethodi mesecu u kojem se vrši isplata otpremnine, odnosno jedne i po prosečne zarade po zaposlenom, isplaćene u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike - ako je to za zaposlenog povoljnije;

3) pomoć porodici u slučaju smrti zaposlenog i člana uže porodice - u visini troškova pogrebnih usluga.

Regres u smislu stava 1 tačka 1) ovog člana po pravilu isplaćuje se pri odlasku zaposlenog na godišnji odmor.

Član uže porodice u smislu stava 1 tačka 3) ovog člana su bračni drug i deca.

Član 60

Preduzeće, odnosno poslodavac je dužan da zaposlenom obezbedi naknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada u visini 65% od zarade koju bi zaposleni ostvario da radi zbog prekida rada usled zime i nevremena u kome se građevinska proizvodnja zaustavlja kao i uslova predviđenih članom 34 Opšteg kolektivnog ugovora, a što se bliže definiše pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 61

Poslodavac zaposlenom isplaćuje solidarnu pomoć (u slučajevima duže i teže bolesti zaposlenog ili člana porodice, nastupa teže invalidnosti, ublažavanja posledica elementarnih nepogoda itd.) u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 62

Naknadu za ishranu na službenom putu (dnevnice za službeno putovanje u zemlji) - u visini od 5% prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, s tim što se putni troškovi priznaju u celini prema priloženom računu, a troškovi noćenja do iznosa cene u hotelu "A" ili "B" kategorije.

Član 63

Ostala lična primanja uređuju se pojedinačnim kolektivnim ugovorom u skladu sa rešenjima u Opštem kolektivnom ugovoru.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom posebno se uređuje:

- odobravanje solidarne pomoći,

- obaveza poslodavca da razmotri zahtev sindikata za odobravanje zajma,

- izdvajanje i usmeravanje sredstava za prevenciju radne invalidnosti.

Član 64

Zarada zaposlenom isplaćuje se u rokovima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom, a najmanje jednom mesečno.

Zarada se isplaćuje samo u novcu.

Član 65

(Brisan)

Član 66

Ako poslodavac isplaćuje minimalnu zaradu, dužan je da pribavi mišljenje organa sindikalne organizacije u preduzeću. Pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuje se koje podatke je poslodavac dužan da dostavi uz predlog odluke o isplati minimalne zarade.

Ukoliko kod poslodavca nije organizovana organizacija sindikata, mišljenje se traži od granskog sindikata.

Pregled podataka iz stava 2 ovog člana obavezno sadrži podatke o:

- broju zaposlenih,

- masi sredstava izdvojenih za zarade i po osnovu zarada od početka godine do dana podnošenja zahteva za mišljenje,

- učešću sredstava za zarade i po osnovu zarada u ukupnom prihodu poslodavca u prethodnoj i tekućoj godini,

- investiranju koje je poslodavac vršio u prethodnoj i tekućoj godini,

- izdacima za sponzorstvo, reklamu i reprezentaciju.

Član 67

Odredbe ovog kolektivnog ugovora koje se odnose na cenu rada i zarade, ne primenjuju se na direktore.

Zarada direktora utvrđuje se u skladu sa zakonom.

Odredbe ovog ugovora ne primenjuju se na zaposlene sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima ukoliko se sa tim saglase oni i sindikat.

Član 68

Poslodavac kod koga nije organizovan sindikat dužan je da opšti akt odnosno ugovor o radu, kojim se uređuju pitanja i odnosi koji se uređuju pojedinačnim kolektivnim ugovorom, dostavi na ocenu sindikatu - učesniku ovog kolektivnog ugovora u roku od 15 dana od donošenja opšteg akta, odnosno zaključivanja ugovora o radu.

Ako sindikat utvrdi da opšti akt odnosno ugovor o radu iz stava 1 ovog člana, nije donet, odnosno zaključen u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom, zahtevaće od poslodavca da u roku od 15 dana nepravilnost otkloni, a ukoliko on to ne učini, obavestiće inspekciju rada.

Udruženje poslodavaca - učesnik ovog kolektivnog ugovora je saglasno da će delovati u cilju realizacije obaveze poslodavca iz st. 1 i 2 ovog člana.

Član 69

Zaposleni ima pravo na naknadu zarade po osnovu doprinosa povećanja produktivnosti i dohotka inovacijom, racionalizacijom ili drugim oblicima stvaralaštva, a koji se utvrđuje u zavisnosti od ostvarene dobiti, a najmanje 10% od ostvarene neto dobiti po istom osnovu.

Konkretan iznos ove naknade je predmet ugovora između zaposlenog i preduzeća, odnosno poslodavca.

Član 70

Poslodavac je dužan da sindikatu obezbedi informacije o predlozima odluka koje će razmatrati organ upravljanja, ili će ih poslodavac doneti, a koje su od značaja za ekonomski i socijalni položaj zaposlenih.

Poslodavac je dužan da razmotri stavove sindikata o odlukama iz stava 1 ovog člana i da se o njima izjasni pre njihovog donošenja.

Član 71

Poslodavac je dužan da sindikatu dostavi pozive sa materijalima za sednice organa upravljanja i drugih organa i da omogući učestvovanje predstavnika sindikata na tim sednicama kada se odlučuje o pravima i obavezama radnika, a posebno kada razmatra i usvaja program uvođenja tehnoloških, ekonomskih ili organizacionih promena i program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, i program svojinske transformacije preduzeća.

Poslodavac je dužan da primi i sasluša predstavnika sindikata.

Član 72

Poslodavac je dužan da za rad sindikata obezbedi najmanje sledeće uslove:

- prostor za rad i održavanje sastanaka bez naknade troškova,

- stručne, tehničke i administrativne usluge za rad sindikata koje su potrebne za ostvarenje njegovih funkcija,

- da se sindikalna članarina iz zarade, koja se ostvaruje po osnovu rada u inostranstvu i u zemlji, obračunava i naplaćuje putem platnih spiskova, najmanje jednom mesečno, odnosno prilikom svake isplate zarade,

- kvartalno, informacije o planu proizvodnje i realizacije, podatke o ostvarenoj realizaciji i učešću zarada u troškovima poslovanja, i druge podatke u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 73

Predsednik sindikata u preduzeću sa više od 1000 zaposlenih i sekretar sindikata u preduzeću sa više 1500 zaposlenih u toku trajanja mandata profesionalno obavlja funkciju, ako se on sa tim saglasi.

Predsedniku sindikata pripada naknada zarade koja ne može biti manja od cene rada utvrđene u ovom ugovoru za devetu grupu poslova - koeficijent - 2,50.

Član 74

Poslodavac je dužan da predstavniku sindikata omogući neposredan uvid u uslove rada, na svakom gradilištu, u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 75

Predstavnik sindikata (predsednik sindikata, predsednik sindikalne podružnice i sindikalni poverenik) za vreme obavljanja i u roku od dve godine po prestanku funkcije, ako postupa u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom ne može da se rasporedi na drugo radno mesto i kod drugog poslodavca, da se utvrdi prestanak potrebe za njegovim radom ili da se na drugi način stavi u nepovoljan položaj.

Član 76

Sporovi koji mogu nastati u postupku zaključivanja, izmena i dopuna ovog ugovora rešavaju se posredovanjem i drugim metodama u skladu sa zakonom.

Član 77

Strane u sporu imenuju po dva posrednika, stručnjaka iz oblasti koja je predmet spora.

Ukoliko se posrednici usaglase, usaglašen predlog se dostavlja stranama u sporu na razmatranje.

Ako strane u sporu prihvate usaglašen predlog, odnosno ako nadležni organi strana u sporu to učine, smatraće se da je spor okončan.

Član 78

Sporovi koji nastaju u primeni ovog ugovora (pravni kolektivni sporovi) rešavaju se arbitražom i na druge načine utvrđene zakonom.

Strane u sporu su obavezne da spor u vezi primene ovog ugovora upute na rešavanje arbitraži.

Član 79

U sastav arbitraže ulaze po dva predstavnika strana u sporu, a izabrani predstavnici sporazumno biraju petog člana.

Arbitraža donosi odluke većinom glasova arbitara.

Odluka arbitraže je obavezujuća, ako se pred početak svake arbitraže sa tim slože strane u sporu.

Arbitražno veće je dužno da odluku donese u roku od 15 dana od dana imenovanja članova.

Član 80

Ako se štrajk organizuje radi zaštite prava utvrđenih kolektivnim ugovorom, poslodavac može radniku isplatiti naknadu zarade za vreme trajanja štrajka, u skladu sa pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 81

Ovaj kolektivni ugovor se smatra zaključenim kada ga potpišu ovlašćeni predstavnici Privredne komore Srbije - Odbora za građevinarstvo i Republički odbor Sindikata radnika građevinarstva i industrije građevinskog materijala.

Član 82

Učesnici ovog kolektivnog ugovora su saglasni da u dobroj nameri preduzimaju aktivnosti radi ostvarivanja uslova za primenu odredaba ovog kolektivnog ugovora.

Član 83

Poslodavac može uputiti zaposlenog za čijim je radom privremeno prestala potreba na plaćeno odsustvo u sledećim slučajevima:

- nedostatak repromaterijala i energenata u određenom vremenskom periodu,

- iznenadni otkaz već ugovorenog posla,

- trenutno smanjenje obima poslova u preduzeću ili pojedinim organizacionim celinama (neizmirivanje obaveza od strane investitora, nemogućnost naplate potraživanja).

Član 83a

Utvrđivanje zaposlenih za čijim je radom privremeno prestala potreba, utvrđuje se primenom sledećih kriterijuma:

1. uspešnost radnika u radu - rezultati rada;

2. imovno stanje zaposlenog;

3. broj članova porodice koji ostvaruju zaradu;

4. izražene želje zaposlenog da ide na plaćeno odsustvo.

Uspešnost u radu - rezultati rada, primenjuju se kao osnovni kriterijum, a kriterijumi pod tačkama 2, 3 i 4 primenjuju se kao korektivni u slučaju kada radnici ostvaruju jednake rezultate rada.

Kriterijumi iz stava 1 ovog člana primenjuju se na radnike koji rade na istim radnim mestima i koji imaju isti stepen i vrstu stručne spreme, s tim što ako je predviđena alternativna stručna sprema, prednost ima radnik koji ima viši stepen stručne spreme.

U slučaju da se iskaže potreba za upućivanjem na plaćeno odsustvo zaposlenog koji je jedini izvršilac na radnom mestu, njegova smenjivost se obezbeđuje tako što se on može rasporediti na drugo radno mesto za koje ispunjava uslove, a radnik sa tog mesta uputi na plaćeno odsustvo.

Član 83b

Rezultati rada svakog zaposlenog za period od 6 meseci pre upućivanja na plaćeno odsustvo, utvrđuju se na osnovu ostvarenih učinaka, prema standardima i normativima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom ili na osnovu obrazložene ocene neposrednog rukovodioca o izvršavanju poslova radnog mesta, plana rada i drugih pokazatelja, na način predviđen pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 83v

Zaposleni se može uputiti na plaćeno odsustvo najduže pet meseci u toku kalendarske godine.

Za vreme plaćenog odsustva, iz stava 1 ovog člana, zaposleni ima pravo na naknadu zarade u visini 45% od zarade koju bi ostvario na radnom mestu kao da radi, s tim što tako utvrđena naknada zarade ne može da bude niža od minimalne zarade, utvrđene u skladu sa zakonom.

Član 83g

Poslodavac je dužan da zaposlenima izda obrazloženo rešenje o upućivanju na plaćeno odsustvo.

Član 83d

Poslodavac je dužan da tromesečno obaveštava Sindikat o poslovnom i finansijskom stanju i uposlenosti preduzeća i o mogućnostima povratka zaposlenih sa plaćenog odsustva.

Član 84

Materijalna prava utvrđena ovim ugovorom su utvrđena u najmanjem (minimalnom) iznosu.

Član 85

Inicijativu za izmenu i dopunu ovog kolektivnog ugovora može dati svaki od učesnika.

Učesnici ovog kolektivnog ugovora obrazuju komisiju za davanje obaveznog tumačenja odredaba ovog ugovora.

Komisija iz stava 2 ovog člana ima četiri člana od kojih po dva člana imenuje svaki od učesnika ovog ugovora.

Član 86

Ako na dan stupanja na snagu ovog ugovora, nije konačno odlučeno o pravima, obavezama, i odgovornostima zaposlenog, na njih se primenjuju odredbe ovog ugovora, ako je to za zaposlenog povoljnije.

Član 87

Učesnici pojedinačnih kolektivnih ugovora dužni su da u roku od mesec dana od dana zaključivanja ovog ugovora pristupe pregovaranju za zaključivanje pojedinačnih kolektivnih ugovora, odnosno izmena i dopuna, radi usklađivanja sa ovim kolektivnim ugovorom.

Član 88

Ovaj kolektivni ugovor stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", od kada se i primenjuje.

PREGLED

TIPIČNIH RADNIH MESTA U GRAĐEVINARSTVU I IGM

Tipična radna mesta su razvrstana u grupe I do XII članom 42 Posebnog kolektivnog ugovora za građevinarstvo Srbije.

I grupa

U ovu grupu se razvrstavaju zaposleni koji rade na najjednostavnijim, rutinskim poslovima koji zahtevaju samo kratka uputstva tako da ih u svako vreme i bez prethodne obuke mogu obavljati izvršioci bez posebne stručne spreme (I građevinska norma - grupa).

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- čišćenje kancelarijskih prostorija, hala, restorana,

- sudopera,

- prenošenje stvari ili materijala.

II grupa

U ovu grupu razvrstavaju se zaposleni koji rade na manje složenim poslovima koji zahtevaju znanje i veštinu koja se stiče radom i praksom u preduzeću u trajanju do 6 meseci, odnosno sticanje interne polukvalifikacije (II građevinska norma - grupa).

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- pomoćni radnik,

- sobarica,

- figurant,

- čuvar.

III grupa

U ovu grupu razvrstavaju se zaposleni koji rade na poslovima koji traže stručno osposobljavanje u trajanju od 6 meseci do dve godine, odnosno znanje i veštinu koja se stiče praksom od 6 meseci do dve godine (III građevinska norma - grupa).

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- poslužilac mašina,

- pomoćnik kuvara,

- telefonista.

IV grupa

U ovu grupu razvrstavaju se zaposleni koji rade srednje složene poslove za čije je obavljanje potrebno stručno obrazovanje u trajanju od 3 godine, bez prethodnog radnog iskustva (KV radnik) odnosno stručno obrazovanje u trajanju od dve godine i dodatno znanje i iskustvo stečeno radom u preduzeću (IV građevinska norma - grupa).

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- rukovalac jednostavne građevinske mašine,

- monter metalne konstrukcije,

- tehnički crtač,

- laborant,

- daktilograf,

- zidar,

- armirač,

- betonirac,

- bušač.

V grupa

U ovu grupu razvrstavaju se zaposleni koji rade na složenijim i raznovrsnijim poslovima za čije je obavljanje potrebno stručno obrazovanje u trajanju od 4 godine (SSS) bez prethodnog radnog iskustva, odnosno u trajanju od 3 godine (KV) sa radnim iskustvom u struci (V i VI građevinska norma - grupa).

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- vozač teretnog vozila,

- servisni mehaničar,

- mašinski monter,

- tehničar,

- geometar,

- magacioner,

- zaposleni na obradi podataka u knjigovodstvu, knjigovođa,

- blagajnik,

- kuvar,

- vatrogasac,

- evidentičar,

- moler,

- kamenorezac.

VI grupa

U ovu grupu razvrstavaju se zaposleni koji rade na poslovima koji zahtevaju veći stepen samostalnosti izvršioca. Za obavljanje ovih poslova zahteva se obrazovanje koje se stiče specijalističkim osposobljavanjem na osnovu završenog II ili IV stepena stručnog obrazovanja (VKV), odnosno četvorogodišnje obrazovanje (SSS) sa iskustvom u struci (VII i VIII građevinska norma - grupa).

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- rukovalac teških i građevinskih mašina,

- monter energetskih postrojenja,

- vozač autobusa i teških vozila,

- tehničar - kalkulant,

- poslovođa,

- knjigovođa - kontista,

- komercijalista,

- izolater,

- varilac,

- tesar - specijalista,

- injektirac.

VII grupa

U ovu grupu razvrstavaju se zaposleni koji rade na poslovima koji zahtevaju samostalnost i veći stepen kreativnosti, a za čije je obavljanje neophodno znanje koje se stiče višim stručnim obrazovanjem (VŠS), odnosno znanje iz grupe VI sa odgovarajućim radnim iskustvom u rukovođenju (IX građevinska norma - grupa).

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- poslovođa gradilišta,

- rukovodilac manjeg objekta,

- nadzornik nad izvođenjem složenih poslova,

- kalkulant,

- geometar - specijalista,

- samostalni referent,

- samostalni projektant,

- zavarivač - specijalista.

VIII grupa

U ovu grupu razvrstavaju se zaposleni koji obavljaju složenije poslove, sa većom samostalnošću i inicijativnošću u njihovom izvršavanju. Obavljanje ovih poslova zahteva stručnost koja se stiče višim stručnim obrazovanjem i odgovarajućim radnim iskustvom u poslovima organizacije, kontrole rada i rukovođenja.

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- organizacija i kontrola rada na složenim objektima,

- vođenje i nadzor izvođenja veoma složenih operacija,

- rukovodilac objekta,

- konstruktor,

- geodeta,

- rukovodilac mehanizacije i održavanja,

- rukovodilac pogona,

- knjigovođa,

- bilansista,

- komercijalista,

- analitičar tržišta.

IX grupa

U ovu grupu razvrstavaju se zaposleni koji obavljaju visoko - složene poslove za čije je obavljanje neophodno obrazovanje koje se stiče završavanjem fakulteta odgovarajućeg profila (VSS).

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- diplomirani pravnik,

- diplomirani ekonomista,

- lekar,

- programer.

X grupa

U ovu grupu razvrstavaju se zaposleni koji rade na vrlo složenim poslovima koji zahtevaju veći stepen samostalnosti, kreativnosti i inicijative u izvršavanju nego što je to prisutno kod poslova iz grupe IX. Za obavljanje ovih poslova potrebno je stručno znanje koje se stiče završavanjem fakulteta odgovarajućeg profila (VSS) i odgovarajućom specijalizacijom, odnosno iskustvom u struci.

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- organizacija i kontrola rada na veoma složenim objektima,

- analiza rezultata rada, planiranje,

- rukovodilac gradilišta ili složenog pogona,

- mašinski konstruktor,

- projektant AOP,

- rukovodilac odeljenja u komercijali ili u finansijama.

XI grupa

U ovu grupu razvrstavaju se zaposleni koji rade na veoma složenim poslovima i sa vrlo visokim stepenom samostalnosti, kreativnosti i inicijative u njihovom izvršavanju. Obavljanje ovih poslova zahteva stručnost koja se stiče magistraturom, odnosno specijalizacijom i odgovarajućim radnim iskustvom u struci.

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- rukovođenje projektnim timom,

- rukovodilac složenog gradilišta,

- nadzor nad više objekata,

- savetnik u oblasti proizvodnje,

- lekar - specijalista.

XII grupa

U ovu grupu razvrstavaju se zaposleni koji rade na najsloženijim i specijalnim vrstama poslova od najvećeg značaja za vođenje procesa proizvodnje i poslovanja, za čije je obavljanje potrebna visoka kreativnost i organizatorska sposobnost. Obavljanje ovih poslova podrazumeva znanja koja se stiču obrazovanjem koje podrazumeva naučno zvanje doktora nauka, odnosno obrazovanjem predviđenim za grupe XI i X i odgovarajućim iskustvom i drugim sposobnostima neophodnim za uspešno vođenje projekta.

Tipična radna mesta za ovu grupu su:

- organizator poslovanja poslovnog sistema,

- organizator završnih radova na velikom gradilištu,

- organizator industrijske proizvodnje,

- organizator rada konstruktivnog biroa, geodetske službe, velikih samostalnih pogona, komercijalnog sektora, finansijskog sektora, sektora razvoja,

- savetnik direktora.