POSEBAN KOLEKTIVNI UGOVOR ZA KOMUNALNE DELATNOSTI SRBIJE("Sl. glasnik RS", br. 43/2001) |
I OSNOVNE ODREDBE
Posebnim kolektivnim ugovorom za komunalne delatnosti na teritoriji Republike Srbije (u daljem tekstu: Kolektivni ugovor), u skladu sa zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom, bliže se uređuju prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih (u daljem tekstu: zaposleni) i preduzeća i drugih organizacija koje obavljaju te delatnosti na teritoriji Republike Srbije (u daljem tekstu: poslodavac), iz oblasti rada i radnih odnosa, kao i međusobni odnosi učesnika ovog kolektivnog ugovora.
Zaposlenim u smislu ovog kolektivnog ugovora, smatra se lice koje je u skladu sa zakonom, zasnovalo radni odnos sa poslodavcem koji, u skladu sa zakonom, obavlja komunalnu delatnost.
Poslodavac u smislu ovog kolektivnog ugovora je: javno komunalno preduzeće, odnosno preduzeće koje je osnovano za vršenje komunalne delatnosti; javna služba koja je obrazovana za obavljanje komunalne delatnosti; kao i strano fizičko i pravno lice koje zapošljava zaposlene, a koje obavlja komunalnu delatnost u skladu sa zakonom.
Komunalne delatnosti, u smislu ovog kolektivnog ugovora, su delatnosti koje su kao takve određene zakonom.
Zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu, u skladu sa zakonom i Kolektivnim ugovorom.
Zarada zaposlenog iz stava 1 ovog člana sastoji se iz:
1. zarade koju ostvari na osnovu cene rada o kojoj se pregovara i predmet je ovog kolektivnog ugovora;
2. naknada zarade, dodatka na zaradu zakonske kategorije;
3. obaveze koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz zarade, u skladu sa zakonom.
Cena rada
Cena rada u komunalnim delatnostima je cena rada koju učesnici u zaključivanju pojedinačnih kolektivnih ugovora utvrđuju za najjednostavniji rad, za puno radno vreme i standardni učinak, sporazumno polazeći od poslovno-finansijskih rezultata preduzeća i kretanja prosečnih zarada zaposlenih u privredi, odnosno ukupno prosečnih zarada u privredi i vanprivredi opštine, odnosno grada gde se vrše usluge, odnosno obavlja proizvodnja, svedena na najjednostavniji rad, ukoliko su se stekli uslovi za to.
Cena rada za najjednostavniji rad iz prethodnog stava, polazeći od poslovno-finansijskih rezultata preduzeća, odnosno uspešnosti poslovanja poslodavca, može se umanjiti najviše za 10% ili uvećati do 40% u odnosu na utvrđenu osnovicu koja je uzeta za ugovaranje (prosečne zarade zaposlenih u privredi, odnosno ukupne zarade - privrede i vanprivrede grada, odnosno opštine, prema objavljenom podatku Republičkog zavoda za statistiku).
Svođenje na najjednostavniji rad vrši se deljenjem prosečne bruto zarade po zaposlenom isplaćene u privredi, odnosno ukupno u privredi i vanprivredi grada, odnosno opštine, sa koeficijentom prosečne složenosti, odgovornosti i uslova rada u privredi Republike, odnosno ukupno u privredi i vanprivredi Republike, prema objavljenom podatku organa nadležnog za poslove statistike.
Prosečna bruto zarada isplaćena u privredi, odnosno ukupno u privredi i vanprivredi grada ili opštine gde se vrše usluge, odnosno obavlja proizvodnja, smatra se prosečno isplaćena bruto zarada u privredi, odnosno ukupno u privredi i vanprivredi po zaposlenom u prethodnom mesecu u odnosu na mesec za koji se vrši obračun i isplata zarada.
Učesnici u zaključivanju pojedinačnog kolektivnog ugovora sporazumno mesečno utvrđuju cenu rada za najjednostavniji rad utvrđenu u st. 1 i 3 ovog člana (cene rada), za sve zaposlene u komunalnom preduzeću.
Zarade u komunalnim preduzećima za puno radno vreme i standardni učinak utvrđuju se tako što se cena rada za najjednostavniji rad utvrđena u st. 1 i 3 ovog člana (poglavlje Cena rada) pomnoži sledećim koeficijentima:
Prva grupa
Obuhvata najjednostavnije poslove (zaposleni - fizički radnik početnik).
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 1,00-1,35.
Druga grupa
Obuhvata poslove nekvalifikovanog zaposlenog koji se obavljaju po jednostavnom postupku i sa jednostavnim sredstvima rada, kao što su poslovi: održavanje higijene poslovnih prostorija; čišćenje komunalnih objekata i drugih najjednostavnijih poslova iz oblasti delatnosti.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 1,20-1,50.
Treća grupa
Obuhvata poslove polukvalifikovanog zaposlenog kao što su; poslovi čišćenja i pranja javnih površina, iznošenje i deponovanje otpadaka; pomoćni poslovi u proizvodnji; distribucija vode i toplote; pružanje dimničarskih usluga i drugih srodnih poslova.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 1,44-1,90.
Četvrta grupa
Obuhvata srednje složene poslove KV zaposlenog u proizvodnji i pružanju komunalnih usluga, uređenju i održavanju komunalnih objekata i poslove rukovanja sredstvima rada.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 1,70-2,10.
Za poslove koji se obavljaju pod najtežim uslovima i sa specifičnim sredstvima rada u komunalnoj delatnosti kao što su: rukovaoci građevinskih mašina, rukovaoci centralnog grejanja, instalateri vodovoda i kanalizacije i drugi srodni poslovi, utvrđuje se koeficijent do 2,20.
Peta grupa
Obuhvata srednje složene i raznovrsne poslove srednje stručne spreme vezane za pripremu i praćenje procesa rada uključujući i administrativno-tehničke poslove.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 1,80-2,20.
Za poslove koji se obavljaju u najtežim uslovima i sa specifičnim sredstvima rada u komunalnoj delatnosti kao što su: poslovođa mikrorejona iznošenja smeća, pomoćnik rukovaoca toplane, referent interflore i drugi srodni poslovi utvrđuje se koeficijent do 2,40.
Šesta grupa
Obuhvata složene poslove srednje stručne spreme, visokokvalifikovanih zaposlenih u proizvodnji i pružanju komunalnih usluga, uređenju i održavanju komunalnih objekata koji podrazumevaju odgovarajući stepen specijalizacije u procesu rada.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 2,20-2,40.
Za poslove koji se obavljaju pod najtežim uslovima, sa specifičnim sredstvima rada i rukovodeće poslove kao što su: zaposleni - VKV kanalski radnik, vozač specijalnog komunalnog vozila, rukovaoci parnih kotlova i blokovskih kotlarnica u toplani, vozač trolejbusa i tramvaja, poslovođe i drugi srodni poslovi utvrđuje se koeficijent do 3,00.
Sedma grupa
Obuhvata složene i specijalizovane poslove vezane za organizaciono, operativno i stručno vođenje procesa rada, složene poslove na pripremi, praćenju i analiziranju procesa rada, poslove rukovođenja odgovarajućim delovima rada i slično.
Za obavljanje ovih poslova potrebna je viša školska sprema.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 2,40-3,00.
Osma grupa
Obuhvata složene poslove visoke stručne spreme kao što su: poslovi stručnog vođenja procesa rada, analize i kontrole i rukovođenja procesa rada, pripreme stručnih predloga za unapređenje procesa rada i slično.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 3,00-3,80.
Za najodgovornije poslove stručnog vođenja procesa rada i rukovođenja procesa rada kao što su: glavni projektant, glavni inženjer u proizvodnim pogonima, glavni dispečer vodovoda i kanalizacije i drugi srodni poslovi utvrđuje se koeficijent 3,80.
Deveta grupa
Obuhvata najsloženije poslove visoke stručne spreme, magisterija, doktorata u procesu rada komunalnih delatnosti kao i najsloženije rukovodne poslove kao što su: šef proizvodnog pogona, pogona vodovoda i kanalizacione mreže, šef pogona za proizvodnju toplotne energije u toplani, direktor sektora, direktor funkcionalne celine, pomoćnik direktora i zamenik direktora, kao i drugi srodni poslovi.
Koeficijent za ovu grupu poslova utvrđuje se u rasponu od 3,80-4,80.
Ako se aktom poslodavca za obavljanje poslova na određenom radnom mestu predviđaju alternativni zahtevi stručnosti pri utvrđivanju cene rada za to radno mesto polazi se od osnovne cene utvrđene u skladu sa st. 1 i 3 ovog člana za veći stepen stručnosti predviđene tim zahtevom.
Za sve poslove rukovođenja zaključno sa zamenikom direktora utvrđuju se dodatni koeficijenti i to od 0,10 do 2,20.
Zarade i ostala primanja
Zarade zaposlenih u komunalnim preduzećima utvrđuju se u zavisnosti od cene rada utvrđene ovim kolektivnim ugovorom, odnosno pojedinačnim ugovorom, ostvarenih zadataka iz plana i programa rada, odnosno normativa rada.
Prosečna zarada u komunalnom preduzeću ostvarena po ovom ugovoru ne može biti niža od prosečne zarade zaposlenih na teritoriji na kojoj preduzeće obavlja delatnost.
Usklađivanje će se vršiti tromesečno, korekcijom najniže cene rada iz člana 3 ovog ugovora.
Zaposlenom se povećava cena rada po osnovu uslova rada pod kojima radi, u sledećim slučajevima:
A) od 3% do 6% u slučaju:
- izloženosti prašini, buci, prljavštini ili neugodnim mirisima, i
- opasnosti od zaraze ili profesionalnih oboljenja;
B) od 3% do 6% u slučaju:
- teških fizičkih napora,
- rada pri niskim ili visokim temperaturama,
- rukovanja štetnim ili otrovnim materijalima;
V) od 5% do 8% u slučaju:
- povećane opasnosti od povreda na radu ili nesrećnih slučajeva - procenti povećanja cene rada po osnovama iz stava 1 pod A), B) i V) ovog člana određuju se za vreme provedeno u tim uslovima i mogu se sabirati.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom konkretno se razrađuju poslovi kod pojedinog poslodavca prema grupama poslova utvrđenim ovim kolektivnim ugovorom, s tim da oni ne mogu biti nepovoljnije razvrstani u odnosu na grupe poslova utvrđene u ovom kolektivnom ugovoru.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom, odnosno sporazumom između poslodavca i sindikata utvrđuju se i drugi kriterijumi i merila za utvrđivanje rezultata rada zaposlenih, odnosno normativi i standardi rada.
Poslodavac je dužan da planira i obezbedi sredstva za osposobljavanje i usavršavanje zaposlenih kada je to u interesu procesa rada.
Poslodavac je dužan da sve zaposlene osigura za slučaj smrti ili invaliditeta.
Visinu premije i druge uslove utvrdiće sporazumom poslodavac i sindikat u preduzeću.
Poslodavac je dužan da zaposlenom obezbedi naknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada u visini od 100% prosečne zarade zaposlenog ostvarenog u periodu koji ne može biti duži od prethodna tri meseca, ako zakonom nije predviđen drugi osnov za naknadu, u sledećem slučaju: zbog prekida rada do koga je došlo naredbom nadležnog organa, odnosno ovlašćenog zaposlenog i zbog neobezbeđenja zaštite na radu usled čega bi dalje obavljanje rada prouzrokovalo neposrednu opasnost po život i zdravlje zaposlenog i drugih lica.
Poslodavac je dužan da zaposlenom obezbedi naknadu troškova prevoza u javnom saobraćaju, radi dolaska na rad i povratka sa rada najmanje u visini 50% od cene prevozne karte.
Pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuju se kriterijumi po kojima se to pravo koristi.
Poslodavac može, uz isplatu mesečne zarade zaposlenom, da obezbedi sredstva u iznosu od najmanje 0,15% na masu sredstava isplaćenih na ime zarade, za prevenciju radne invalidnosti i rekreativni odmor zaposlenih, u skladu sa Kolektivnim ugovorom.
Sredstva izdvojena za korišćenje organizovanog rekreativnog odmora zaposlenih koristiće se prema kriterijumu koji utvrdi sindikalna organizacija u preduzeću u cilju prevencije radne invalidnosti.
Poslodavac je dužan da obezbedi sredstva i uslove za svakodnevnu ličnu higijenu zaposlenih koji rade na poslovima pri čijem obavljanju dolazi do prljanja, mašćenja i slično.
Za vreme štrajka prouzrokovanog neobezbeđivanjem prava po ovom ugovoru svim zaposlenim koji učestvuju u štrajku poslodavac je dužan isplatiti materijalnu naknadu u visini cene rada iz člana 3 ovog ugovora.
III PRESTANAK POTREBA ZA RADOM ZAPOSLENOG
Zaposleni ima pravo na minimalnu zaradu u skladu sa zakonom.
Minimalnu zaradu isplaćuje poslodavac radi obezbeđenja materijalne i socijalne sigurnosti zaposlenog, kao i otpremnine pri odlasku u penziju i prestanku radnog odnosa.
Pri predlaganju i utvrđivanju zaposlenog za čijim je radom prestala potreba, u slučaju da zaposleni ostvaruje jednake rezultate u radu na istim poslovima, primenjivaće se, pored kriterijuma utvrđenih u Opštem kolektivnom ugovoru, kao korektivni, i drugi kriterijumi, po sledećem redosledu:
1. zdravstveno stanje zaposlenog,
2. materijalne prilike porodice zaposlenog, i
3. drugi kriterijumi utvrđeni pojedinačnim kolektivnim ugovorom.
Izuzetno, zaposlenom koji je u komunalnoj delatnosti proveo više od 20 godina, bez njegove saglasnosti ne može prestati radni odnos usled tehnoloških unapređenja ili ekonomskih teškoća.
IV UČEŠĆE ZAPOSLENIH U UPRAVLJANJU
Osnivač će predstavnike zaposlenih u upravni odbor imenovati na predlog organizacije sindikata.
Ukoliko je u preduzeću organizovano više sindikata osnivač će predstavnike zaposlenih imenovati po predlozima tih sindikata srazmerno broju članova.
U svakom javnom komunalnom preduzeću, formira se odbor za zaštitu na radu, kao savetodavno telo, sastavljeno od predstavnika sindikata, poslodavca i od stručnjaka iz oblasti zaštite na radu.
Zaposleni u mešovitom i privatnom preduzeću, odnosno kod drugog poslodavca, u smislu Opšteg kolektivnog ugovora, obrazuju savet zaposlenih.
Ukoliko poslodavac iz stava 1 ovog člana zapošljava do 50 zaposlenih, svi zaposleni vrše funkciju saveta.
Izbor i opoziv članova saveta zaposlenih vrši se javnim glasanjem na zboru zaposlenih.
Savet zaposlenih razmatra pitanja koja se odnose na ostvarivanje prava i obaveza zaposlenih iz rada i po osnovu rada bliže utvrđena pojedinačnim kolektivnim ugovorom, u skladu sa Opštim kolektivnim ugovorom.
Poslodavac će omogućiti ovlašćenom sindikalnom povereniku ili predstavniku organa sindikata van preduzeća da, po zahtevu zaposlenog za zaštitu prava, izvrši uvid u primenu kolektivnih ugovora i ostvarivanje prava zaposlenog, pod uslovom da zahtev zaposlenog nije rešen u postupku pred organima preduzeća.
V NAČIN REŠAVANJA SPOROVA
Kada dođe do sporova u primeni ili promeni Kolektivnog ugovora formira se arbitražno veće.
Sastav veća čine izabrani predstavnici Vlade, ovlašćenog sindikata komunalno-stambene delatnosti, Privredne komore Srbije, koji biraju po dva člana i jedan predstavnik Ministarstva za pravdu koji je predstavnik Arbitražnog veća.
Zaključci i odluke Arbitražnog veća su konačni i obavezni za učesnike. Obavezna odluka arbitraže zamenjuje odgovarajuće odredbe Kolektivnog ugovora u vezi kojih je došlo do spora, odnosno postaje sastavni deo Kolektivnog ugovora.
Učesnici ovog kolektivnog ugovora obrazuju odbor za praćenje i sprovođenje ovog kolektivnog ugovora.
Učesnici Kolektivnog ugovora određuju po dva predstavnika u odbor iz stava 1 ovog člana.
Način rada i delokrug odbora bliže se uređuje poslovnikom o radu odbora.
VI PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Ovaj kolektivni ugovor zaključuje se na neodređeno vreme.
Izmene i dopune ovog kolektivnog ugovora vrše se na način i po postupku na koji je i zaključen.
Ovaj kolektivni ugovor može se otkazati u slučaju kada učesnici ne mogu sporazumno da reše određeno pitanje u vezi primene, odnosno izmene i dopune ovog kolektivnog ugovora.
Otkaz sa ostalim učesnicima dostavlja se u pismenoj formi sa detaljnim obrazloženjem razloga za otkaz.
U slučaju otkaza učesnici su dužni da u roku od 15 dana od podnošenja otkaza otpočnu pregovaranje radi rešavanja spornog pitanja.
Kolektivni ugovor, u slučaju otkaza, primenjuje se do rešenja spornog pitanja a najduže šest meseci od podnošenja otkaza.
Potpisnici ovog kolektivnog ugovora ne preuzimaju materijalno-finansijske obaveze koje nastaju primenom ovog kolektivnog ugovora. Ovim kolektivnim ugovorom utvrđena je metodologija koja se razrađuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom od strane osnivača - poslovodstva i sindikata u kolektivima.
Pojedinačni kolektivni ugovori zaključeni pre stupanja na snagu ovog kolektivnog ugovora, ako nisu u saglasnosti sa ovim kolektivnim ugovorom, moraju se usaglasiti u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog kolektivnog ugovora.