ZAKONO RADNIM ODNOSIMA U DRŽAVNIM ORGANIMA("Sl. glasnik RS", br. 48/91, 66/91, 44/98 - dr. zakon*, 49/99 - dr. zakon** i 34/2001 - dr. zakon***) |
I OSNOVNE ODREDBE
Ovim zakonom uređuju se prava, obaveze i odgovornosti iz radnih odnosa lica zaposlenih u ministarstvima, posebnim organizacijama, sudovima, javnim tužilaštvima, javnom pravobranilaštvu, organima za prekršaje i u službama Narodne skupštine, predsednika Republike, Vlade i Ustavnog suda koji se primaju u radni odnos odlukom funkcionera koji rukovode ovim organima i službama (u daljem tekstu: zaposleni u državnim organima), određena prava predsednika Republike i određena prava, obaveze i odgovornosti lica koja bira Narodna skupština (u daljem tekstu: izabrana lica) i lica koja postavlja Vlada, odnosno drugi nadležni organ (u daljem tekstu: postavljena lica).
Odredbe ovog zakona primenjuju se na sve zaposlene u državnim organima i izabrana odnosno postavljena lica, osim onih čija su prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa uređeni posebnim propisima.
Na zaposlene u državnim organima i izabrana odnosno postavljena lica primenjuju se propisi o radnim odnosima u pogledu onih prava, obaveza i odgovornosti koja zakonom nisu posebno uređena.
O pravima, obavezama i odgovornostima utvrđenim ovim zakonom zaposlenih i postavljenih odnosno izabranih lica u državnom organu odlučuje funkcioner koji rukovodi državnim organom, ako ovim zakonom nije drukčije utvrđeno.
O pravima, obavezama i odgovornostima, utvrđenim ovim zakonom predsednika Republike, predsednika i potpredsednika Narodne skupštine, predsednika stalnog radnog tela i zamenika predsednika stalnog radnog tela Narodne skupštine, predsednika i članova Vlade, predsednika i sudija Ustavnog suda odlučuju lica odnosno tela utvrđena odgovarajućim aktima predsednika Republike, Narodne skupštine, Vlade i Ustavnog suda.
U toku radnog odnosa zaposleni u državnim organima mogu napredovati zavisno od svojih ispoljenih i ocenjenih radnih sposobnosti, stečenih kvalifikacija i drugih uslova utvrđenih zakonom i drugim propisima.
Zaposleni u državnim organima i izabrana odnosno postavljena lica dužni su da svoje poslove obavljaju savesno i nepristrasno, u skladu s Ustavom i zakonom.
Zaposleni u državnim organima i postavljena lica ne mogu se u obavljanju svojih poslova rukovoditi svojim političkim ubeđenjima niti ih mogu izražavati i zastupati.
Zaposleni u državnim organima i postavljena lica ne mogu biti članovi organa političkih organizacija.
Broj i struktura zaposlenih u državnom organu i postavljenih lica utvrđuju se aktom kojim se sistematizuju radna mesta u organu (u daljem tekstu: akt o sistematizaciji radnih mesta).
II PRIJEM U RADNI ODNOS
U radni odnos u državnom organu može se primiti lice pod sledećim uslovima:
1) da je državljanin SFRJ;
2) da je punoletno;
3) da ima opštu zdravstvenu sposobnost;
4) da ima propisanu stručnu spremu;
5) da nije osuđivano za krivično delo na bezuslovnu kaznu zatvora od najmanje šest meseci ili za kažnjivo delo koje ga čine nepodobnim za obavljanje poslova u državnom organu;
6) da ispunjava druge uslove utvrđene zakonom, drugim propisima ili aktom o sistematizaciji radnih mesta u organu.
Strani državljanin ili lice bez državljanstva može se primiti u radni odnos u državnom organu u skladu sa zakonom.
Kao poseban uslov za prijem u radni odnos u državnim organima može se aktom o sistematizaciji radnih mesta utvrditi probni rad.
Probni rad može trajati najmanje jedan mesec, a najviše tri meseca.
Probni rad prati tročlana komisija koju određuje funkcioner koji rukovodi državnim organom i svoje mišljenje o probnom radu daje funkcioneru radi donošenja odluke.
Članovi komisije moraju imati najmanje isti stepen i vrstu stručne spreme kao i radnik na probnom radu.
Lice se prima u radni odnos u državnom organu na osnovu:
1) akta o izboru odnosno postavljenju na funkciju;
2) konačne odluke funkcionera koji rukovodi državnim organom o izboru između prijavljenih kandidata;
3) sporazuma o preuzimanju zaposlenog iz drugog državnog organa.
Radni odnos zasniva se danom stupanja na rad lica iz stava 1 ovog člana.
Radi prijema u radni odnos u državnom organu objavljuje se oglas.
Odluku o izboru između prijavljenih kandidata donosi funkcioner koji rukovodi državnim organom u roku od 15 dana od dana isteka roka za oglašavanje.
Lice koje se prijavilo na oglas može podneti prigovor na odluku o izboru funkcioneru koji rukovodi državnim organom u roku od osam dana od prijema odluke o izboru, u skladu s odredbama ovog zakona koje se odnose na zaštitu prava zaposlenih.
Posle donošenja konačne odluke o izboru funkcioner koji rukovodi državnim organom donosi rešenje o prijemu u radni odnos.
III PRIPRAVNICI
Lice sa srednjom, višom i visokom školskom spremom koje nije bilo u radnom odnosu, kao i lice s istim stepenom školske spreme koje je u drugom organu, organizaciji ili zajednici provelo na radu kraće vreme od vremena utvrđenog za pripravnički staž pripravnika s tim stepenom školske spreme, prima se u radni odnos na određeno vreme u svojstvu pripravnika.
Pripravnički staž za pripravnike sa srednjom školskom spremom traje šest meseci, a za pripravnike s višom i visokom školskom spremom traje 12 meseci, ako zakonom nije drukčije utvrđeno.
Licu koje u trenutku prijema u svojstvu pripravnika ima radni staž kraći od vremena pripravničkog staža utvrđenog za pripravnika s istim stepenom školske spreme funkcioner koji rukovodi državnim organom može priznati taj staž kao deo pripravničkog staža ukoliko je lice radilo na istim ili srodnim poslovima.
Za vreme pripravničkog staža pripravnik se osposobljava za vršenje određenih poslova kroz praktičan rad po programu koji je utvrđen aktom funkcionera koji rukovodi državnim organom i za to vreme ostvaruje sva prava iz radnog odnosa.
Po isteku pripravničkog staža pripravnik je dužan da u roku od 6 meseci položi pripravnički ispit, a ukoliko ga ne položi u tom roku - prestaje mu radni odnos.
Pripravnik koji položi pripravnički ispit može nastaviti da radi na neodređeno vreme i biti raspoređen na odgovarajuće radno mesto ako u državnom organu za to postoje uslovi.
Aktom o sistematizaciji radnih mesta u državnom organu utvrđuje se broj pripravnika.
U državnom organu pripravnik se može primiti radi stručnog osposobljavanja u svojstvu volontera.
U toku stručnog osposobljavanja pripravnik volonter ne prima platu, a druga prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa utvrđuju se ugovorom koji s njim zaključuje funkcioner koji rukovodi državnim organom.
U toku stručnog osposobljavanja pripravniku volonteru obezbeđuju se prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja u slučaju invalidnosti i nastanka telesnog oštećenja prouzrokovanih povredom na radu ili profesionalnom bolešću, u skladu s propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju radnika.
IV RASPOREĐIVANJE ZAPOSLENIH I POSTAVLJENIH LICA
Ako to potrebe državnog organa zahtevaju, funkcioner koji rukovodi državnim organom može rasporediti zaposlenog na drugo radno mesto u istom organu koje odgovara njegovoj stručnoj spremi i radnim sposobnostima.
Zaposleni u državnom organu može biti preuzet bez oglasa u drugi državni organ za obavljanje poslova koji odgovaraju njegovoj stručnoj spremi i radnom iskustvu ako se o tome sporazumeju funkcioneri koji rukovode tim državnim organima i ako zaposleni na to pristane.
Zaposleni u državnom organu može biti upućen u drugi državni organ bez njegove saglasnosti zbog povećanog obima poslova, ako se o tome sporazumeju funkcioneri koji rukovode tim organima.
Zaposleni iz stava 1 ovog člana može biti upućen za vreme dok traju razlozi za upućivanje a najduže godinu dana.
Zaposleni iz stava 1 ovog člana ostvaruje prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa u organu iz koga je upućen.
Zaposleni u državnom organu može bez njegove saglasnosti biti privremeno raspoređen, na radno mesto van sedišta državnog organa u kome radi, a najduže šest meseci u toku dve godine.
Po isteku roka iz stava 1 ovog člana zaposleni nastavlja da radi na radnom mestu na kojem je radio pre raspoređivanja van sedišta državnog organa.
Zaposleni u državnom organu može biti upućen u pokrajinski, gradski ili opštinski organ, do dve godine ako se o tome sporazumeju funkcioneri koji rukovode tim organima i ako zaposleni na to pristane.
Zaposlenom iz stava 1 miruju sva prava i obaveze u organu iz koga je upućen.
Po isteku roka iz stava 1 ovog člana zaposleni u roku od sedam dana nastavlja rad na radnom mestu u državnom organu iz koga je upućen.
Ako zaposleni u državnom organu duže od tri meseca uzastopno ne obavlja na zadovoljavajući način poslove, funkcioner koji rukovodi državnim organom raspoređuje ga bez njegove saglasnosti na radno mesto koje odgovara njegovim radnim sposobnostima.
Rešenje o raspoređivanju zaposlenog iz stava 1 ovog člana donosi funkcioner koji rukovodi državnim organom po pribavljenom mišljenju komisije za ocenjivanje rada zaposlenih.
Zaposlenom iz stava 1 ovog člana prestaje radni odnos ako ne postoji radno mesto na koje se može rasporediti.
O preuzimanju, raspoređivanju i upućivanju u smislu čl. 15, 16, 17 i 18 ovog zakona za postavljena lica odluku donosi organ nadležan za postavljenje.
Zaposleni u državnom organu, odnosno postavljeno lice, dužan je da obavlja poslove koji ne odgovaraju njegovoj stručnoj spremi, znanju i sposobnosti u slučaju:
1) više sile koja je već nastupila ili se neposredno očekuje (epidemija, zemljotres, požar, poplava i druge elementarne nepogode),
2) kad treba sprečiti materijalnu štetu koja preti državnom organu,
3) kad su ugroženi ljudski životi i zdravlje ljudi.
Zaposleni, odnosno postavljeno lice, dužan je da poslove iz stava 1 ovog člana obavlja dok traju okolnosti iz stava 1 ovog člana, dok se ne otklone posledice takvih okolnosti i dok se ne uspostavi nesmetani rad u državnom organu, a za to vreme prima platu kao da je radio na radnom mestu za koje je zasnovao radni odnos.
V PRAVA I DUŽNOSTI ZAPOSLENIH I POSTAVLJENIH LICA
Zaposleni u državnom organu, odnosno postavljeno lice, dužan je da izvršava naloge funkcionera koji rukovodi državnim organom, odnosno neposrednog rukovodioca, ako su oni u granicama zakona.
Kad zaposleni, odnosno postavljeno lice, smatra da je nalog funkcionera koji rukovodi državnim organom, odnosno neposrednog rukovodioca, nezakonit, dužan je da mu na to ukaže.
U slučaju iz stava 2 ovog člana zaposleni, odnosno postavljeno lice, može zadržati izvršenje naloga, osim ako se radi o hitnoj stvari.
Ponovljenu naredbu u pismenom obliku zaposleni, odnosno postavljeno lice, mora bez odlaganja izvršiti, osim ako bi izvršenje naredbe predstavljalo krivično delo o čemu će izvestiti neposredno viši organ, odnosno organ koji vrši kontrolu ili nadzor nad radom državnog organa u kome radi zaposleni odnosno postavljeno lice.
Ako zaposleni, odnosno postavljeno lice, ne upozori funkcionera, odnosno neposrednog rukovodioca, da je nalog nezakonit a nalog izvrši, odgovaraće za njegovo izvršenje.
Zaposleni u državnom organu, odnosno postavljeno lice dužan je da podatke koji predstavljaju državnu, vojnu ili službenu tajnu čuva i posle prestanka radnog odnosa u ovom organu.
Aktom državnog organa određuju se, u skladu sa zakonom, poslovi ili podaci koji predstavljaju državnu, vojnu ili službenu tajnu.
Zaposleni u državnom organu, odnosno postavljeno lice, dužan je da se u toku radnog odnosa stručno usavršava i da učestvuje u svim oblicima stručnog usavršavanja koji se organizuju u državnom organu, odnosno na koje se zaposleni i postavljena lica upućuju.
Sadržina i oblici stručnog usavršavanja, kao i način provere stečenog znanja, uređuju se aktima koje donose:
1) Vlada za ministarstva i posebne organizacije,
2) Vrhovni sud za sudove,
3) Republičko javno tužilaštvo za javna tužilaštva,
4) Republičko javno pravobranilaštvo,
5) Narodna skupština, predsednik Republike, Vlada i Ustavni sud za svoje službe.
Zaposleni u državnom organu, odnosno postavljeno lice dužan je da u obavljanju poslova kao i svojim ukupnim ponašanjem, čuva ugled organa u kome radi.
VI ZVANJA I ZANIMANJA ZAPOSLENIH U DRŽAVNIM ORGANIMA
Zaposleni u državnim organima stiču zvanja, u skladu sa ovim zakonom.
Zvanja izražavaju stručna svojstva zaposlenog i njegovu osposobljenost za vršenje poslova određenog stepena složenosti u državnom organu.
Opšti i posebni uslovi za sticanje zvanja utvrđeni su ovim zakonom, a posebni uslovi za sticanje pojedinih zvanja u državnim organima utvrđuju se posebnim zakonom ili aktom Vlade.
Na određenim radnim mestima u državnim organima rade zaposleni s odgovarajućom školskom spremom za koja se ne utvrđuju zvanja u smislu ovog zakona (u daljem tekstu: zanimanja).
Zaposleni u držanim organima mogu sticati sledeća zvanja:
1) u okviru visoke školske spreme: savetnik ministra, odnosno savetnik funkcionera koji rukovodi posebnom organizacijom, savetnik predsednika Vrhovnog suda, savetnik republičkog javnog tužioca, samostalni stručni saradnik, viši stručni saradnik i stručni saradnik,
2) u okviru više školske spreme: viši saradnik i saradnik,
3) u okviru srednje školske spreme: viši referent i referent.
Zvanja u okviru visoke školske spreme stiču se pod sledećim uslovima:
1) zvanje savetnika ministra, odnosno savetnika funkcionera koji rukovodi posebnom organizacijom, savetnika predsednika Vrhovnog suda i savetnika republičkog javnog tužioca, može steći zaposleni u državnom organu koji ima visoku školsku spremu, najmanje osam godina radnog staža a osposobljen je za obavljanje najsloženijih poslova iz utvrđenog delokruga ministarstva, odnosno posebne organizacije, koji zahtevaju posebnu osposobljenost, stručnost i samostalnost u radu;
2) zvanje samostalnog stručnog saradnika može steći zaposleni u državnom organu sa visokom školskom spremom koji ima najmanje šest godina radnog staža i koji je osposobljen da samostalno i sistemski radi upravno-nadzorne poslove i poslove vezane za izradu svih vrsta propisa i akata u državnim organima i složene analitičke materijale od značaja za funkcionisanja državnog organa, a koji zahtevaju samostalnost u radu i šire poznavanje problematike iz jedne ili više povezanih oblasti;
3) zvanje višeg stručnog saradnika može steći zaposleni u državnom organu sa visokom školskom spremom koji ima najmanje četiri godine radnog staža a osposobljen je da samostalno i analitički i u saradnji sa zaposlenim višeg zvanja obavlja upravno-nadzorne poslove i poslove vezane za izradu svih vrsta propisa, izradu akata u pravosudnim organima, složenijih analitičkih materijala, da proučava stanje i stručno obrađuje najsloženija pitanja iz odgovarajuće oblasti;
4) zvanje stručnog saradnika može steći zaposleni u državnom organu koji ima visoku školsku spremu, najmanje godinu dana radnog staža i položen pripravnički odnosno pravosudni ispit, a osposobljen je da radi na manje složenim upravno-nadzornim poslovima i poslovima izrade akata u državnim organima kao i da radi u pojedinim fazama na izradi analitičkih materijala uz detaljna uputstva zaposlenih s višim zvanjima.
U službi Vlade postoji zvanje republičkog savetnika.
Zvanje republičkog savetnika može steći zaposleni u državnom organu s visokom školskom spremom koji ima najmanje 10 godina radnog staža na poslovima u vezi s delovanjem Vlade i koji je na tim poslovima postigao značajne rezultate, odnosno iskazao sposobnost za sistemski pristup u analiziranju stanja i predlaganju mera vezanih za razvoj, organizaciju i funkcionisanje državnih organa; objavio veći broj stručnih i naučnih radova, odnosno stekao zvanje magistra ili doktora nauka i koji je svojim radom i rezultatima znatno doprineo unapređenju stanja i funkcionisanju državnih organa u datoj oblasti.
Republičkog savetnika postavlja Vlada.
Zvanja iz okvira više i srednje školske spreme stiču se u svim državnim organima.
Zanimanja u državnim organima mogu biti:
1) prevodilac,
2) bibliotekar,
3) stenograf,
4) daktilograf,
5) visokokvalifikovani radnik,
6) kvalifikovani radnik,
7) nekvalifikovani radnik.
Za zaposlene u državnim organima mogu se posebnim propisima utvrđivati i druga zvanja i zanimanja.
Aktima Narodne skupštine, predsednika Republike, Vlade i Ustavnog suda mogu se utvrđivati i druga zvanja i zanimanja za zaposlene u službama ovih organa.
VII NAPREDOVANJE ZAPOSLENIH
Zaposleni u državnim organima napreduju sticanjem višeg zvanja.
Radi utvrđivanja postojanja uslova za napredovanje, rad zaposlenih ocenjuje se jednom godišnje.
Vrste ocena, postupak ocenjivanja zaposlenih u svim državnim organima, način sticanja i oduzimanja zvanja utvrđuje se aktom Vlade.
Zaposleni u državnom organu može steći neposredno više zvanje ako u toku dve uzastopne godine dobije jednu od dve najviše predviđene ocene.
Zvanje stečeno u skladu s ovim zakonom zaposleni može izgubiti ukoliko dve godine uzastopno bude ocenjen najnižom ocenom.
Odluku o oduzimanju zvanja donosi funkcioner koji rukovodi državnim organom po postupku utvrđenom za sticanje zvanja.
Za sve zaposlene u državnim organima i postavljena lica vodi se evidencija o svim okolnostima vezanim za njihov rad (radni list).
U radni list upisuju se ocene zaposlenog.
Radni list se dostavlja uz predlog za napredovanje.
Prilikom prelaska iz jednog državnog organa u drugi, odnosno promene radnog mesta, radni list se dostavlja državnom organu u koji radnik prelazi.
Sadržinu radnog lista propisuje ministarstvo nadležno za poslove koji se odnose na oblast uprave.
VIII PLATE
1. Način utvrđivanja plata
Zaposleni u državnim organima i izabrana odnosno postavljena lica za svoj rad primaju platu.
Plata se isplaćuje po isteku meseca na koji se odnosi.
Plata se prima i za vreme korišćenja godišnjeg odmora i za dane državnih praznika za koje je zakonom propisano da se ne radi.
Čl. 38 - 41***
(Prestali da važe)
Izabrana lica, osim lica na stalnim funkcijama (sudije, javni tužioci), koja su pre izbora na funkciju ostvarila pravo na penziju imaju pravo na deo plate u visini razlike između njihove penzije i plate koju bi primali na toj funkciji da nisu ostvarili pravo na penziju.
Plata pripravnika u državnom organu, iznosi 80% od najniže plate u okviru zvanja za koje se pripravnik osposobljava.
Čl. 44 - 49***
(Prestali da važe)
IX NAKNADE I DRUGA PRIMANJA
Zaposleni u državnim organima i izabrana odnosno postavljena lica imaju pravo na naknadu plate za vreme odsustvovanja s rada zbog bolovanja, stručnog osposobljavanja i usavršavanja i drugih slučajeva odsustvovanja s rada uz pravo na naknadu plate utvrđenih zakonom i drugim propisima.
Zaposleni u državnim organima i izabrana odnosno postavljena lica imaju pravo na naknadu za regresiranje godišnjeg odmora i otpremninu povodom penzionisanja u visini trostruke prosečne mesečne plate po zaposlenom u Republici isplaćene u poslednja tri meseca, na osnovu zvaničnih podataka republičkog organa nadležnog za poslove statistike i druge naknade u skladu sa zakonom i drugim propisima.
Visina naknade iz st. 1 i 2 ovog člana utvrđuje se aktom Vlade, u skladu sa zakonom.
Zaposleni u državnim organima i izabrana odnosno postavljena lica imaju pravo na naknadu materijalnih troškova: za dnevnice i noćenje na službenom putovanju, za upotrebu sopstvenog vozila u službene svrhe, za prevoz na rad i s rada, za selidbene troškove, za naknadu za ishranu u toku rada i za naknadu za odvojeni život.
Visina, uslovi i način isplate naknada iz stava 1 ovog člana utvrđuje se aktom Vlade.
Za zaposlene u državnim organima, odnosno postavljena lica, koji su se naročito istakli u obavljanju poslova vezanih za funkcionisanje državnih organa ili su na drugi način dali doprinos izuzetno uspešnom obavljanju poslova organa, Vlada može ustanoviti priznanje u vidu novčanih naknada, pohvala, poklona i sl.
Vrste priznanja, uslovi i postupak za njihovo dodeljivanje utvrđuju se aktom Vlade.
Predlog za nagrađivanje zaposlenog, odnosno postavljenog lica, daje funkcioner koji rukovodi državnim organom.
X ODGOVORNOST ZAPOSLENIH I POSTAVLJENIH LICA
Za svoj rad zaposleni u državnom organu i postavljena lica odgovaraju materijalno i disciplinski.
Krivična odnosno prekršajna odgovornost ne isključuje disciplinsko kažnjavanje za isto delo koje je bilo predmet krivičnog odnosno prekršajnog postupka, bez obzira na to da li je zaposleni, odnosno postavljeno lice oslobođen krivične odgovornosti odnosno prekršajne odgovornosti.
Zaposleni u državnom organu, odnosno postavljeno lice, odgovoran je za štetu koju je na radu ili u vezi s radom, namerno ili iz grube nepažnje, prouzrokovao državnom organu, pravnom licu ili građaninu.
Postojanje štete, njenu visinu, okolnosti pod kojima je nastala, ko je štetu prouzrokovao i kako je nadoknađuje - utvrđuje posebna komisija koju obrazuje funkcioner koji rukovodi državnim organom.
Ukoliko bi isplatom naknade za štetu državnom organu bila ugrožena egzistencija zaposlenog, odnosno postavljenog lica i njegove porodice - zaposleni, odnosno postavljeno lice, može se delimično osloboditi plaćanja naknade za štetu pod uslovima utvrđenim posebnim kolektivnim ugovorom.
Disciplinska odgovornost
Zaposleni u državnim organima i postavljena lica disciplinski su odgovorni za povredu radnih obaveza i dužnosti.
Povrede radnih obaveza i dužnosti zaposlenih u državnim organima i postavljenih lica mogu biti lakše i teže.
Lakše povrede radnih obaveza i dužnosti jesu:
1) neblagovremen dolazak na posao i odlazak s posla pre isteka radnog vremena ili neopravdano odsustvovanje s posla za vreme kad je obavezna prisutnost,
2) nesavesno čuvanje službenih spisa ili podataka,
3) neopravdano izostajanje s posla do dva uzastopna radna dana,
4) neobaveštavanje o propustima u vezi sa zaštitom na radu.
Za povrede iz stava 1 ovog člana mogu se izreći javna opomena ili novčana kazna u visini 10 % od jednomesečnog iznosa plate.
Teže povrede radnih obaveza i dužnosti jesu:
1) neizvršavanje ili nesavesno, neblagovremeno ili nemarno vršenje radnih i drugih obaveza;
2) članstvo u organima političkih stranaka ili izražavanje i zastupanje političkih opredeljenja u obavljanju poslova u državnom organu;
3) nedostojno, uvredljivo ili na drugi način neprimereno ponašanje prema građanima, pravnim licima i drugim strankama u postupku pred državnim organima;
4) odbijanje davanja podataka ili davanje netačnih podataka državnim organima, drugim organizacijama i zajednicama i građanima, ako je davanje podataka propisano zakonom ili propisom donetim na osnovu zakona;
5) zloupotreba službenog položaja ili prekoračenje ovlašćenja;
6) nezakonito raspolaganje materijalnim sredstvima;
7) radnje koje ometaju građane, pravna lica i druge stranke u ostvarivanju njihovih prava i interesa u postupku kod državnih organa;
8) odbijanje poslova radnog mesta na koje je zaposleni raspoređen ili odbijanje naloga funkcionera koji rukovodi državnim organom, odnosno neposrednog rukovodioca, bez opravdanih razloga;
9) neostvarivanje očekivanih radnih rezultata tokom tri uzastopna meseca iz neopravdanih razloga;
10) povreda propisa o zaštiti na radu, zaštiti od požara, eksplozije ili drugih elementarnih nepogoda;
11) izazivanje veće materijalne štete ako je do nje došlo umišljajem ili iz svesnog nehata;
12) davanje netačnih podataka kojima se zaposleni u državnim organima dovode u zabludu u pogledu ostvarivanja prava iz radnog odnosa ili onemogućavanje uvida u spise koji su zaposlenom potrebni za ostvarivanje njegovih prava;
13) neopravdano izostajanje s posla 5 radnih dana u toku 6 meseci ili neopravdano izostajanje s posla 3 dana uzastopno;
14) zloupotreba prava odsustvovanja u slučaju bolesti;
15) odbijanje stručnog usavršavanja na koje se zaposleni upućuje;
16) dolazak na rad u pijanom stanju ili uživanje alkohola ili drugih opojnih sredstava koji smanjuju radnu sposobnost u toku radnog vremena;
17) odbijanje propisanog zdravstvenog pregleda;
18) ponavljanje lakših povreda radnih obaveza;
19) povreda prava i obaveza vezanih za status zaposlenog u državnom organu;
20) neizvršavanje radne i druge obaveze u smislu propisa o štrajku.
Za teže povrede radnih obaveza i dužnosti iz stava 1 tač. 1 - 11, obavezno se izriče mera prestanka radnog odnosa ukoliko je nastupila šteta za državni organ, ako je povreda učinjena umišljajem ili iz svesnog nehata i ako nisu utvrđene olakšavajuće okolnosti za zaposlenog, odnosno postavljeno lice, koji je povredu učinio. U ostalim slučajevima može se izreći novčana kazna najviše u visini do 15% od mesečne plate, u trajanju od jednog do šest meseci.
Disciplinske mere protiv zaposlenog u državnom organu izriče funkcioner koji rukovodi državnim organom.
Disciplinski postupak protiv zaposlenog u državnom organu vodi i odluke predlaže funkcioneru koji rukovodi državnim organom disciplinska komisija koju imenuje funkcioner.
Disciplinski postupak protiv zaposlenog u državnom organu pokreće neposredni rukovodilac zaposlenog u državnom organu, sekretar ministarstva, odnosno zamenik funkcionera koji rukovodi državnim organom.
Svaki zaposleni u državnom organu i svako izabrano, odnosno postavljeno lice ima pravo na inicijativu za pokretanje disciplinskog postupka koja mora biti obrazložena.
Disciplinski postupak za postavljena lica uređuje se aktom Vlade.
XI PRESTANAK RADNOG ODNOSA I PRAVA PO PRESTANKU RADNOG ODNOSA
Radni odnos zaposlenih u državnim organima i izabranih odnosno postavljenih lica prestaje pod uslovima i na način utvrđen ovim zakonom i drugim zakonima.
Ako je u državnom organu došlo do smanjenja broja zaposlenih, odnosno postavljenih lica, usled promena u organizaciji i metodu rada, odnosno usled smanjenja obima i ukidanja poslova, zaposleni i postavljena lica raspoređuju se na radna mesta u istom ili drugom državnom organu koja odgovaraju njihovoj stručnoj spremi.
Odluku o raspoređivanju zaposlenih iz stava 1 ovog člana donosi funkcioner koji rukovodi organom u kojem se zaposleni raspoređuje, a odluku o raspoređivanju postavljenih lica iz stava 1 ovog člana donosi organ koji ih je postavio.
Ukoliko zaposleni odnosno postavljeno lice, ne prihvati radno mesto na koje je raspoređen u skladu sa st. 1 i 2 ovog člana, prestaje mu radni odnos.
Ukoliko se zaposleni, odnosno postavljeno lice, ne može rasporediti u skladu sa st. 1 i 2 ovog člana, funkcioner, odnosno organ iz stava 2 ovog člana, donosi rešenje kojim se utvrđuje da je zaposleni, odnosno postavljeno lice, ostao neraspoređen.
Zaposleni u državnim organima, odnosno postavljena lica, koji su ostali neraspoređeni na način utvrđen u članu 65 ovog zakona imaju ista prava i obaveze kao i zaposleni za čijim je radom prestala potreba u preduzećima, utvrđena zakonom.
Sredstva za ostvarivanje prava zaposlenih u državnim organima i postavljenih lica koji su ostali neraspoređeni utvrđuju se u budžetu Republike, a način i uslovi korišćenja tih sredstava utvrđuju se aktom Vlade.
U slučaju ukidanja državnog organa, državni organ u čiji delokrug prelaze poslovi ukinutog organa preuzima potreban broj zaposlenih i postavljenih lica koji su radili na preuzetim poslovima.
U skladu s potrebama organa, funkcioner koji rukovodi državnim organom u čiji su delokrug prešli poslovi ukinutog organa donosi rešenja o raspoređivanju zaposlenih koji su preuzeti, a rešenja o raspoređivanju postavljenih lica donosi organ koji ih je postavio.
U slučaju ukidanja državnog organa i ukidanja svih poslova koji su se obavljali u delokrugu tog organa zaposleni i postavljena lica koji su radili u ukinutom organu ostaju neraspoređeni.
Zaposleni u državnom organu i postavljena lica koji nisu preuzeti u smislu stava 1 ovog člana ili su ostali neraspoređeni u smislu stava 3 ovog člana imaju prava i obaveze utvrđene članom 66 ovog zakona.
U slučaju spajanja dva ili više državna organa u nov organ svi zaposleni i postavljena lica u ovim organima imaju status neraspoređenih.
U skladu sa potrebama organa, funkcioner koji rukovodi državnim organom donosi rešenje o raspoređivanju zaposlenih koji imaju status neraspoređenih, a rešenja o raspoređivanju postavljenih lica koja imaju status neraspoređenih donosi organ koji ih je postavio.
Izabrano lice po prestanku funkcije ima pravo na platu u trajanju od 6 meseci u visini koju je imao u vreme prestanka funkcije.
Pravo na platu iz stava 1 ovog člana može se izuzetno produžiti do 6 meseci ukoliko u tom vremenu izabrano lice stiče pravo na penziju.
Pravo iz st. 1 i 2 ovog člana prestaje zasnivanjem radnog odnosa ili sticanjem prava na penziju prema propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju.
Izabrano lice ostvaruje prava utvrđena u st. 1 i 2 ovog člana kod Narodne skupštine.
Izabrano lice na stalnoj funkciji (sudija, javni tužilac) koje bude razrešeno funkcije i postavljeno lice koje po isteku mandata ne bude ponovo postavljeno ili koje u toku trajanja mandata bude razrešeno mogu se rasporediti na radna mesta u istom organu koja odgovaraju njihovoj stručnoj spremi i radnim sposobnostima.
Ukoliko se izabrano odnosno postavljeno lice ne može rasporediti na način iz stava 1 ovog člana ili ne prihvati radno mesto na koje je raspoređeno, prestaje mu radni odnos.
Postavljeno lice iz stava 2 ovog člana ima pravo na platu u trajanju od šest meseci koju je imalo u vreme kada mu je prestao radni odnos.
Pravo na platu iz stava 3 ovog člana može se izuzetno produžiti do šest meseci ukoliko u tom vremenu postavljeno lice stiče pravo na penziju.
Pravo iz st. 3 i 4 ovog člana prestaje zasnivanjem radnog odnosa ili sticanjem prava na penziju prema propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju.
XII OSTVARIVANJE I ZAŠTITA PRAVA ZAPOSLENIH I POSTAVLJENIH LICA
Radi ostvarivanja svojih prava, zaposleni u državnom organu, odnosno postavljena lica, pismeno se obraćaju funkcioneru koji rukovodi organom.
Protiv svakog rešenja ili drugog akta kojim je odlučeno o njegovim pravima i obavezama zaposleni, odnosno postavljeno lice, ima pravo da podnese prigovor.
Prigovor se podnosi funkcioneru koji rukovodi državnim organom u roku od 8 dana od dana uručenja rešenja ili drugog akta, a funkcioner je dužan da o njemu odluči u roku od 15 dana, od dana podnošenja prigovora.
Razmatrajući podneti prigovor, funkcioner preispituje svoju odluku i može je izmeniti ili dopuniti.
Zaposleni, odnosno postavljeno lice, ima pravo da podnese prigovor i u slučaju kad funkcioner u roku od 15 dana od dana podnošenja zahteva ne odluči o pravu na koje se zahtev odnosi.
Ako funkcioner u utvrđenom roku ne odluči o podnetom prigovoru ili ako zaposleni, odnosno postavljeno lice, nije zadovoljan odlukom funkcionera povodom podnetog prigovora, zaposleni, odnosno postavljeno lice može se obratiti nadležnom sudu u roku od 15 dana.
Nadzor nad primenom propisa o pravima i obavezama zaposlenih u državnim organima, odnosno postavljenih lica, vrši upravna inspekcija.
Radi obezbeđivanja zaštite prava zaposlenih u državnim organima, odnosno postavljenih lica upravna inspekcija ostvaruje nadzor u primeni opštih akata kojima se utvrđuju njihova prava i obaveze.
U vršenju nadzora upravna inspekcija ima pravo da pregleda akte, rešenja, ugovore i druge isprave u državnom organu i da na drugi način pribavlja potrebna obaveštenja.
Radi zaštite svojih prava zaposleni u državnom organu, odnosno postavljeno lice, može se obratiti upravnoj inspekciji.
Ako upravna inspekcija nađe da je povređeno pravo zaposlenog u državnom organu, odnosno postavljenog lica, ukazaće organu na učinjenu povredu.
Ako upravna inspekcija nađe da je konačnim rešenjem nadležnog organa očigledno povređeno pravo zaposlenog u državnom organu, odnosno postavljenog lica, a povodom toga je pokrenut postupak pred nadležnim sudom, odložiće svojim rešenjem, na zahtev zaposlenog, odnosno postavljenog lica izvršenje rešenja do donošenja pravosnažne sudske odluke.
Žalba ne odlaže izvršenje rešenja iz stava 3 ovog člana.
Protiv konačnog rešenja iz stava 3 ovog člana ne može se pokrenuti upravni spor.
XIII PRIMENJIVANJE ODREDABA ZAKONA NA ODREĐENE USTANOVE, SLUŽBE I ORGANE
Odredbe ovog zakona shodno se primenjuju i na zaposlene i postavljena lica u ustanovama za izvršenje krivičnih sankcija i u službi za zajedničke poslove republičkih organa.
Aktom kojim se u ustanovama i službi iz stava 1 ovog člana utvrđuju zvanja i zanimanja, odnosno postavljena lica, vrši se njihovo upodobljavanje sa zvanjima, zanimanjima i postavljenim licima iz ovog zakona prema vrsti i stepenu školske spreme i potrebnom radnom iskustvu, a razvrstavaju se u platne grupe iz čl. 45 i 47 ovog zakona tako što se upodobljavaju zvanjima i zanimanjima, odnosno postavljenim licima, iz ovog zakona prema srodnosti i stepenu složenosti poslova koje obavljaju.
Odredbe ovog zakona sadržane u glavama II do XIV shodno se primenjuju na organe autonomnih pokrajina, gradova i opština, s tim što osnovicu iz člana 39 ovog zakona za obračun plata zaposlenih i izabranih odnosno postavljenih lica u tim organima čini prosečna zarada po zaposlenom isplaćena za prethodni mesec u autonomnoj pokrajini, odnosno gradu, odnosno opštini, a najveća plata u ovim organima ne može preći iznos petostruke prosečne zarade po zaposlenom u Republici.
XIV PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Državni organi i drugi organi i službe na koje se primenjuju odredbe ovog zakona dužni su da donesu akte predviđene ovim zakonom u roku od tri meseca od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Funkcioneri koji rukovode državnim organima utvrdiće za zaposlene u tim organima zvanja i zanimanja u smislu ovog zakona u roku od 30 dana od isteka roka iz člana 76 ovog zakona, a po prethodno izvršenom ocenjivanju zaposlenih, polazeći od merila utvrđenih ovim zakonom i zavisno od radnog iskustva i dosadašnjeg doprinosa u radu zaposlenih, odnosno vrste i stepena složenosti poslova koje zaposleni treba da obavlja u određenom zvanju, odnosno s određenim zanimanjem.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe čl. 137-199 Zakona o državnoj upravi ("Službeni glasnik SRS", br. 52/89, 24/90, 37/90 i "Službeni glasnik Republike Srbije", broj 6/90); Zakon o ličnim dohocima i drugim primanjima delegata u Skupštini Socijalističke Republike Srbije, lica koja bira i imenuje Skupština Socijalističke Republike Srbije, članova Predsedništva Socijalističke Republike Srbije, članova Saveta Republike i rukovodećih radnika, kao i o ličnim dohocima lica koja bira ili imenuje skupština opštine, Skupština grada Beograda i skupštine međuopštinskih regionalnih zajednica("Službeni glasnik SRS", br. 31/84, 19/85, 13/86, 32/90 i 38/90 i "Službeni glasnik Republike Srbije", broj 6/90); odredbe o koeficijentima predsednika i potpredsednika Narodne skupštine, kao i predsednika i zamenika predsednika stalnog radnog tela Narodne skupštine i narodnih poslanika na stalnom radu u Narodnoj skupštini, u Zakonu o primanjima narodnih poslanika i izabranih funkcionera u Narodnoj skupštini Republike Srbije ("Službeni glasnik Republike Srbije", br. 7/91, 22/91 i 28/91); Zakon o radu i pravima delegata u Skupštini Socijalističke Republike Srbije i republičkih funkcionera kojima je prestala funkcija ("Službeni glasnik SRS", broj 19/86).
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe koje se odnose na radne odnose Zakona o državnoj upravi ("Službeni list Socijalističke Autonomne Pokrajine Vojvodine", br. 22/81, 9/85, 13/86, 29/88, 22/89, 1/90, 15/90, 20/90, 24/90, 30/90 i 35/90) i Zakona o državnoj upravi ("Službeni list Socijalističke Autonomne Pokrajine Kosovo", br. 38/80, 39/80, 9/83, 42/86, 5/90 i 45/90).
Danom donošenja odgovarajućih odluka u autonomnim pokrajinama prestaju da važe Zakon o ličnim dohocima, naknadama ličnih dohodaka i drugim pravima delegata u Skupštini SAP Vojvodine i članova Saveta Pokrajine ("Službeni list Socijalističke Autonomne Pokrajine Vojvodine", br. 3/85, 20/87, 23/90 i 35/90) i Zakona o ličnim dohocima, naknadama ličnih dohodaka i drugim primanjima delegata u Skupštini SAP Kosova, članova Predsedništva SAP Kosova, članova Saveta Pokrajine i rukovodećih radnika, kao i o ličnim dohocima lica koja bira ili imenuje skupština opštine ("Službeni list Socijalističke Autonomne Pokrajine Kosovo", broj 34/88 i "Službeni glasnik SR Srbije", broj 46/90).
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
* Danom stupanja na snagu Zakona o posebnim pravima i obavezama
izabranih lica ("Sl. glasnik RS", br. 44/98) prestale su da važe odredbe
ovog zakona u delu koji se odnosi na prava i obaveze predsednika Republike,
narodnih poslanika i lica koja bira Narodna skupština.
** Danom stupanja na snagu Zakona o posebnim pravima i dužnostima predsednika
Republike ("Sl. glasnik RS", br. 49/99) prestale su da važe odredbe
ovog zakona u delu koji se odnosi na prava i obaveze predsednika Republike.
*** Danom stupanja na snagu Zakona o platama u državnim organima i javnim službama
("Sl. glasnik RS", br. 34/2001) prestali su da važe članovi 38-41,
čl. 44-49, član 50 stav 2 u delu koji se odnosi na naknadu za regresiranje godišnjeg
odmora i otpremninu povodom penzionisanja, član 51 stav 1 u delu koji se odnosi
na naknadu za ishranu u toku rada, član 74 stav 2 u delu koji se odnosi na razvrstavanje
u platne grupe i u delu koji utvrđuje osnovicu za obračun plata i najvišu platu
u organima autonomnih pokrajina, gradova i opština, član 75 Zakon o radnim odnosima
u državnim organima ("Sl. glasnik RS", br. 48/91, 66/91, 44/98 i 49/99)
(Objašnjenje Ministarstva za državnu upravu i lokalnu samoupravu, br. 021-02-18/2004-07
od 20. februara 2004. godine).