Član 1

Ovim kolektivnim ugovorom u skladu sa Zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom uređuju se prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih radnika (u daljem tekstu: radnik) i poslodavca iz oblasti rada i radnih odnosa, kao i međusobni odnosi učesnika ovog kolektivnog ugovora.

Poslodavcem, u smislu ovog kolektivnog ugovora smatraju se: društvena, mešovita, javna i samostalna preduzeća, grafičke, izdavačke, informativne, papirne delatnosti i kinematografije.

Član 2

Ovaj kolektivni ugovor može se neposredno primenjivati.

Odredbe ovog kolektivnog ugovora primenjivaće se na sve poslodavce na području Republike Srbije i na sve radnike zaposlene kod tih poslodavaca u grafičkoj, izdavačkoj, informativnoj, papirnoj delatnosti i kinematografiji Srbije.

Član 3

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom i drugim opštim aktima se utvrđuju veća prava od prava utvrđenih ovim Posebnim kolektivnim ugovorom kao i druga prava koja nisu predviđena ovim kolektivnim ugovorom, ako to nije u suprotnosti sa zakonom.

Poslodavac je dužan da omogući radniku da pod uslovom i na način propisan zakonom i kolektivnim ugovorom štiti svoja prava koja mu pripadaju na radu i u vezi sa radom.

Poslodavac je dužan da po zahtevu radnika za zaštitu prava, omogući Sindikatu i preduzeću ili van preduzeća uvid u primenu kolektivnih ugovora i ostvarivanje prava radnika.

RADNI ODNOSI

1. Način zasnivanja radnog odnosa

Član 4

Radni odnos može da zasnuje lice koje ispunjava opšte uslove propisane Zakonom, odnosno ovim i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Radni odnos može da zasnuje lice starije od 15 godina koje ima opštu zdravstvenu sposobnost.

Invalidna lica zasnivaju radni odnos u skladu sa zakonom.

Član 5

Slobodno radno mesto i uslove za rad na tom radnom mestu poslodavac prijavljuje organizaciji obaveznog socijalnog osiguranja nadležnoj za poslove zapošljavanja.

Organizacija za zapošljavanje je dužna da u roku od 5 dana od prijema prijave slobodno radno mesto oglasi u sredstvima javnog informisanja.

U prijavi slobodnog radnog mesta navode se posebni uslovi za zasnivanje radnog odnosa, rok za podnošenje prijava kandidata, probni rad i njegovo trajanje ako je predviđeno opštim aktom poslodavca.

Član 6

Izbor između prijavljenih kandidata vrši direktor.

Direktor je dužan da u roku od 30 dana od isteka roka za podnošenje prijava, obavesti učesnike oglasa o rezultatima izbora.

Član 7

Poslodavac je dužan da sa licem koje zasniva radni odnos zaključi Ugovor o radu pre stupanja na rad i da ga prijavi organizaciji obaveznog socijalnog osiguranja.

Ugovor o radu je u pisanom obliku i sadrži odredbe u skladu sa zakonom.

Ugovor o radu ne može da sadrži odredbe koje zaposlenom daju manja prava utvrđena ovim kolektivnim ugovorom i zakonom i one su ništavne.

Član 8

Radni odnos bez javnog oglašavanja može da se zasnuje:

- sa radnikom koga je stipendirao ili kreditirao poslodavac za vreme školovanja,

- kada se radnik uz njegovu saglasnost preuzima od drugog poslodavca uz njegovu saglasnost,

- sa licem koje je stručno osposobljeno ili prekvalifikovano i dokvalifikovano sporazumom između poslodavca i organizacije za zapošljavanje za određeno radno mesto.

Poslodavac može zasnovati radni odnos sa radnikom i u drugim slučajevima predviđenim zakonom i to: na određeno vreme.

Poslodavac ne može zasnovati radni odnos sa radnikom u cilju zamene radnika u slučaju štrajka koji se vodi u skladu sa Zakonom i kolektivnim ugovorom. Takvo zasnivanje radnog odnosa smatra se ništavnim.

Član 9

Opštim aktom poslodavca i pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuju se radna mesta na kojem zaposleni provodi na probnom radu.

Trajanje probnog rada zaposlenog može trajati najviše 3 meseca i utvrđuje se ugovorom o radu.

Probni rad prati komisija koju formira poslodavac, koja daje mišljenje po isteku trajanja probnog rada.

Komisiju čine lica koja imaju najmanje isti stepen stručne spreme određene vrste zanimanja kao zaposleni na probnom radu.

Član 10

Opštim aktom poslodavca i pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuju se radna mesta na kojima se zasniva radni odnos sa pripravnikom.

Pripravnički staž može najduže da traje:

- za srednju stručnu spremu do 6 meseci,

- za višu stručnu spremu do 9 meseci,

- za visoku stručnu spremu do 12 meseci.

Pripravnik može i pre isteka vremena utvrđenog za pripravnički staž polagati ispit pre isteka utvrđenog roka na svoj zahtev uz pribavljeno mišljenje neposrednog rukovodioca koji prati njegov rad.

Polaganje ispita se vrši pred tročlanom komisijom koja mora imati najmanje istu ili višu stručnu spremu od pripravnika.

Za vreme trajanja pripravničkog staža pripravniku pripada zarada u visini od 80% od zarade radnog mesta za koje se pripravnik osposobljava.

Pripravniku prestaje radni odnos kod poslodavca ukoliko ne položi pripravnički ispit.

2. Raspoređivanje radnika

Član 11

Radnik se raspoređuje na radno mesto radi čijeg je vršenja zasnovao radni odnos.

Radnik u toku rada može da bude raspoređen na radno mesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi određene vrste zanimanja, znanja i sposobnosti ako to zahtevaju potrebe procesa i organizacije rada, u sledećim slučajevima:

- kad je u procesu rada potrebno obezbediti uspešnije obavljanje poslova određenog radnog mesta,

- radi potpunijeg korišćenja radne sposobnosti radnika,

- kad prestane potreba za radom radnika na određenom radnom mestu,

- kad dođe do promene u organizaciji u tehnologiji rada,

- kad se trajno smanji obim rada u preduzeću,

- kad se otvori novo radno mesto u procesu rada,

- kad radnik to zahteva ako se time zadovoljavaju potrebe procesa rada.

Član 12

Radnik može, privremeno ili trajno da bude raspoređen na rad iz jednog mesta u drugo samo uz njegov pristanak.

Radnik može da se rasporedi na rad kod istog poslodavca iz jednog u drugo mesto bez njegovog pristanka:

1. ako je delatnost poslodavca takve prirode da se rad obavlja u mestima van sedišta poslodavca, odnosno njegovog organizacionog dela,

2. ako je udaljenost od mesta u kome radnik radi do mesta u koje se raspoređuje na rad manje od 50 km u jednom pravcu ili su mesto rada i mesto u kojem se radnik raspoređuje na teritoriji iste opštine, odnosno grada a organizovan je redovan prevoz koji omogućava blagovremeni dolazak radnika na rad i povratak sa rada i obezbeđena je naknada prevoza u visini cene prevoza u javnom saobraćaju.

Radnici za vreme trudnoće i sa detetom predškolskog uzrasta i radnik kod koga je utvrđena invalidnost II kategorije ne mogu da budu raspoređeni u smislu stava 2 ovog člana.

Član 13

Radnik ne može biti raspoređen na druge poslove, niti mu može prestati radni odnos zbog toga što nema potrebno znanje i sposobnosti i ne ostvaruje predviđene rezultate rada na svom radnom mestu, dok se to ne utvrdi u postupku propisanom Zakonom i ovim kolektivnim ugovorom.

Kad neposredni rukovodilac oceni da radnik nema potrebna znanja i sposobnosti ili ne ostvaruje predviđene rezultate rada u periodu od najmanje tri meseca uzastopno, može da predloži direktoru da pokrene postupak za proveru znanja i sposobnosti radnika, odnosno za utvrđivanje rezultata rada tog radnika.

Po prijemu predloga iz stava 1 ovog člana direktor obrazuje posebnu komisiju za proveru znanja i sposobnosti radnika, u čiji sastav ulazi jednak broj predstavnika poslodavca i organizacije sindikata koja je učesnik pojedinačnog odnosa posebnog kolektivnog ugovora (u daljem tekstu: Sindikat).

Članovi posebne komisije iz stava 3 ovog člana moraju imati najmanje isti stepen stručne spreme određene vrste zanimanja koju ima radnik.

Ako posebna komisija iz stava 3 ovog člana utvrdi da radnik nema potrebna znanja i sposobnosti ili ne ostvaruje predviđene rezultate rada na određenom radnom mestu, radnik se raspoređuje na drugo radno mesto iste ili niže stručne spreme, ako takvo radno mesto postoji.

Po prigovoru radnika ne može se odlučiti na osnovu mišljenja komisije iz stava 2 ovog člana.

Član 14

Radnik može privremeno biti raspoređen na drugo radno mesto za koje se traži niži stepen stručne spreme (za jedan stepen stručne spreme), izuzetno, a najduže 30 dana bez njegove saglasnosti u sledećim slučajevima:

- usled više sile (požar, zemljotres, poplava i slično),

- kvar na mašinama i zastoja, tj. prekida rada u procesu proizvodnje,

- rekonstrukcije delova proizvodnje,

- zbog potrebe da se završi izuzetno hitan posao,

- zbog zamene odsutnog radnika čiji se poslovi odmah moraju ili u kratkom roku završiti.

Raspoređivanje iz stava 1 ovog člana vrši se kad se radi obavljanja tih poslova nije mogao rasporediti radnik koji poseduje odgovarajući stepen stručne spreme.

Za vreme obavljanja poslova iz stava 1 ovog člana radniku pripada zarada radnog mesta sa koga je raspoređen ako je to za njega povoljnije.

Odluku o raspoređivanju donosi direktor.

Radnik nezadovoljan odlukom ima pravo da podnese prigovor organu upravljanja u preduzeću.

3. Zaštita na radu

Član 15

Radnik ima pravo na zaštitu na radu.

Član 16

Poslodavac je obavezan da sprovodi mere zaštite na radu u cilju zdravlja radnika.

Član 17

Poslodavac je dužan da pri planiranju izgradnje novih pogona (objekata) i uvođenja novih procesa proizvodnje i metoda rada zatraži i mišljenje sindikata o planiranju odnosno potrebnim merama zaštite, posebno od štetnih materija, buke, štetnih isparenja i drugih štetnih uticaja na zdravlje i život radnika.

Pravo je predstavnika sindikata da se neposredno upozna sa primenjenim merama zaštite na radu i uslovima rada na svakom radnom mestu i da nadležnom organu poslodavca predloži preduzimanje propisanih mera zaštite na radu.

O preduzetim merama po predlogu iz stava 2 ovog člana nadležni organ poslodavca dužan je da obavesti predstavnika sindikata u roku koji ne može biti duži od 15 dana od dana učinjenog predloga od strane predstavnika sindikata.

Kod poslodavca koji zapošljava više od 100 radnika, kada proces i uslovi rada to zahtevaju, obrazuje se odbor za zaštitu na radu, kao savetodavno telo, koje sačinjavaju predstavnik sindikata, predstavnik poslodavca i stručnjak iz oblasti zaštite na radu, ako takvih stručnjaka ima kod poslodavca.

Poslodavac i sindikat pojedinačnim kolektivnim ugovorom ili drugim aktom u skladu sa zakonom i ovim kolektivnim ugovorom bliže uređuju mere zaštite na radu.

4. Stručno usavršavanje radnika

Član 18

Poslodavac je dužan da u skladu sa promenom procesa rada, tehničko-tehnološkim unapređenjem ili potrebama organizacije rada, organizuje stručno osposobljavanje i usavršavanje radnika.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom ili drugim aktom bliže se uređuje način, uslovi i organizacija stručnog osposobljavanja i usavršavanja, kao i obaveze radnika.

5. Radno vreme

Član 19

Radno vreme radnika iznosi 40 časova nedeljno.

Član 20

Raspored nedeljnog radnog vremena, početak i završetak dnevnog radnog vremena i vreme pauze, uređuje poslodavac.

ODMORI I ODSUSTVA

Član 21

Plan godišnjih odmora utvrđuje se na osnovu potreba procesa rada preduzeća. Pored zakonom propisanog, dužina trajanja godišnjeg odmora uvećava se po osnovu složenosti, i to:

- za poslove 1 i 2 stepena složenosti 1 radni dan,

- za poslove 3 i 4 stepena složenosti 2 radna dana,

- za poslove 5 i 6 stepena složenosti 3 radna dana,

- za poslove 7 i 8 stepena složenosti 4 radna dana,

- radnicima koji rade noću dužina godišnjeg odmora može se uvećati za 2 radna dana, što se utvrđuje pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Prema oceni organizatora procesa rada kad odredi direktor preduzeća, radniku se dužina godišnjeg odmora može i uvećati za 2 do 5 dana po osnovu doprinosa u radu.

Radnicima koji rade u otežanim uslovima dužina trajanja godišnjeg odmora uvećava se:

- za poslove, odnosno radne zadatke na rotacionim mašinama za štampanje novina, časopisa, revija, raznih reprodukcija i ambalaže - rotacije visoke, flekso i ravne štampe (predradnici, radnici i pomoćni radnici),

- za poslove, odnosno radne zadatke na izradi talasastog kartona - valovite lepenke (predradnici, radnici i pomoćni radnici),

- za poslove, odnosno radne zadatke na rotacionim mašinama za štampanje novina, časopisa, revije, raznih reprodukcija i ambalaže - duboka štampa (predradnici, radnici i pomoćni radnici) - 5 dana,

- novinari u dnevnim i drugim redakcijama - 5 dana.

Invalidi rada, samohrani roditelj sa detetom mlađim od sedam godina, roditelj koji ima dvoje ili više dece mlađih od 15 godina života, radnik koji u svom domaćinstvu izdržava dete ili bračnog druga koji boluje od teške bolesti ili dete koje ima smetnje u psihofizičkom razvoju, ima pravo na 3 radna dana godišnjeg odmora.

Godišnji odmor po svim osnovama ne može trajati duže od zakonom utvrđenog maksimuma, osim za radnike koji rade u otežanim uslovima rada kada to trajanje ne prelazi zakonski maksimum uvećanog za broj dana po osnovu otežanih uslova rada.

Član 22

Radnik ima pravo na odsustvo sa rada uz naknadu zarada za:

- sklapanje braka 5 dana,

- rođenje deteta 5 dana,

- u slučaju smrti člana uže porodice, roditelja, brata ili sestre radnika, ili radnikovog bračnog druga, kao i smrti lica koje živi u zajedničkom porodičnom domaćinstvu radnika 5 dana,

- selidbe sopstvenog domaćinstva 3 dana,

- korišćenje organizovanog rekreativnog odmora u cilju prevencije i zaštite zdravlja 7 dana,

- učešće na radno-proizvodnim i sportskim takmičenjima grane ili delatnosti 3 dana,

- u drugim slučajevima predviđenim Opštim i Pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Plaćeno odsustvo iz stava 1 ovog člana je posebno pravo i ne čini dane godišnjeg odmora.

6. Neplaćeno odsustvo

Član 23

Poslodavac je dužan da radniku omogući odsustvo bez naknade (neplaćeno odsustvo) u sledećim slučajevima, najmanje:

- pet radnih dana za negovanje bolesnog člana uže porodice,

- dva radna dana za slučaj smrti srodnika koji nisu navedeni u članu 21 ovog kolektivnog ugovora,

- u drugim slučajevima utvrđenim pojedinačnim kolektivnim ugovorom poslodavca.

Poslodavac na zahtev radnika može odobriti radniku neplaćeno odsustvo do 30 dana u sledećim slučajevima:

- obrazovanja, osposobljavanja, usavršavanja ili specijalizacije na sopstveni trošak,

- izgradnje sopstvene stambene zgrade, popravke kuće ili stana.

Radniku se može odobriti neplaćeno odsustvo sa rada u svim slučajevima kada sa poslodavcem postigne sporazum o tome, s tim da neplaćeno odsustvo ne može trajati duže od godine dana.

Sporazum o neplaćenom odsustvu iz prethodnog stava može se postići ako je radnik prethodno podneo pismeni zahtev za neplaćeno odsustvo, i obrazložio razlog svog zahteva.

Poslodavac može zahtev za neplaćeno odsustvo odbiti ako takvo odsustvo remeti proces rada (u suprotnosti je s procesom rada).

CENA RADA, ZARADA I OSTALA PRIMANJA

Član 24

Poslodavac i sindikat utvrđuju cenu rada tako što se najniža cena rada za najjednostavniji rad, utvrđena na način predviđen ovim posebnim kolektivnim ugovorom pomnoži koeficijentima po grupama poslova.

Ako su aktom poslodavca, za obavljanje na određenom radnom mestu, predviđeni alternativni zahtevi stručnjaka, pri utvrđivanju cene rada za to radno mesto, polazi se od cene rada utvrđene u skladu sa stavom 1 ovog člana za veći stepen stručnosti predviđen tim zahtevom.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuje se cena rada, koja po grupama poslova ne može biti niža od cene rada utvrđenih na način predviđen ovim kolektivnim ugovorom.

Za proizvodna zanimanja kod kojih se rad meri normom, cena rada se može u pojedinačnim kolektivnim ugovorima izraziti cenom jednog časa.

Na cenu rada utvrđenu u skladu sa stavom 1 ovog člana, Pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuju se na osnovu složenosti poslova i zadataka u preduzeću koeficijenti odgovornosti za pojedina radna mesta koji čine sastavni deo cene rada (cena rada se uvećava za koeficijent odgovornosti).

7. Cena rada

Član 25

Najniža cena rada za najjednostavniji rad utvrđuje se sporazumno između Predsedništva Republičkog odbora sindikata i Odbora za grafičku industriju, izdavačku i novinsko-izdavačku delatnost Privredne komore Srbije.

Nova najniža cena rada se utvrđuje najkasnije mesec dana pre isteka prethodno utvrđene cene rada. U slučaju kada se na osnovu zvaničnih podataka nadležnog organa za poslove statistike utvrdi da je došlo do promene uslova privređivanja, utvrđivanje nove najniže cene rada vrši se automatski korekcijom utvrđene cene rada. Ugovorne strane su dužne doneti odgovarajuću odluku u roku od 5 dana od dana objavljivanja zvaničnih podataka i obavestiti poslodavce (Komora) i sindikalne organizacije (Sindikat).

Primena tako utvrđene cene rada vrši se u skladu sa članom 24 ovog kolektivnog ugovora.

Član 26

Najniža cena rada za najjednostavniji rad uz primenu ostalih odredaba ovog kolektivnog ugovora iznosi 3.820,00 dinara bruto i primenjuje se za mesece: oktobar, novembar i decembar 2001. godine.

Član 27

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom poslodavac i Sindikat ugovaraju cenu rada za najjednostavniji rad za period koji ne može biti duži od godinu dana, a čiji iznos ne može biti niži od cene rada za najjednostavniji rad utvrđene ovim kolektivnim ugovorom.

Član 28

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom poslodavac i Sindikat mogu ugovoriti višu cenu rada za najjednostavniji rad od cene rada utvrđene ovim kolektivnim ugovorom uz primenu ostalih odredaba Opšteg i Posebnog kolektivnog ugovora.

Član 29

Cena rada za tipična radna mesta utvrđuje se množenjem cene rada za najjednostavniji rad u koeficijentima za utvrđivanje cene rada radnog mesta, utvrđene ovim kolektivnim ugovorom.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuje se cena rada za sva radna mesta množenjem cene rada za najjednostavniji rad i koeficijentima za utvrđivanje cene rada radnog mesta.

Član 30

Koeficijent za utvrđivanje cene rada radnog mesta utvrđen ovim kolektivnim ugovorom sadrži element složenosti poslova koje radnik obavlja.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom poslodavac i Sindikat utvrđuju elemente odgovornosti i uslova rada koje radnik obavlja, na osnovu čega se utvrđuje koeficijent za radno mesto uz primenu odredbi Opšteg i ovog kolektivnog ugovora.

Član 31

Ukupna zarada radnika utvrđuje se na osnovu najniže cene rada u skladu sa odredbama ovog i pojedinačnog kolektivnog ugovora, ostvarenog radnog učinka po osnovu normativa - standarda i drugih kriterijuma kojima se utvrđuju rezultati rada.

Član 32

Normative i standarde rada i merila za primenu drugih kriterijuma na osnovu kojih se utvrđuju rezultati rada zaposlenog, utvrđuje poslodavac polazeći od tehničko-tehnološke opremljenosti procesa rada i prosečnog korišćenja radnog vremena.

Poslodavac je dužan da blagovremeno upozna zaposlenog sa normativima i standardima rada i merilima za utvrđivanje zarada.

Poslodavac je dužan da prilikom pregovaranja i potpisivanja pojedinačnog kolektivnog ugovora, dostavi pismeno Sindikatu normative i standarde rada i merila za utvrđivanje rezultata rada zaposlenog, ako oni predstavljaju element zarada.

Normativi i standardi rada i merila za utvrđivanje rezultata rada, koji su na snazi na dan ugovaranja cene rada, ne mogu se menjati bez saglasnosti Sindikata dok je na snazi ugovorena cena rada.

U slučaju značajnije promene tehničko-tehnološke strukture opremljenosti procesa rada, poslodavac može izvršiti izmene normativa i standarda uz prethodno obaveštenje Sindikata i njegovu saglasnost.

Sindikat može zahtevati stručnu arbitražu normativa i standarda utvrđenu od strane poslodavca. Arbitražu vrši komisija koja je sastavljena od stručnjaka paritetno predloženih od strane sindikata i poslodavca. Nalaz arbitraže je obavezujući. Troškove arbitraže snosi strana koja izgubi spor.

Član 33

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom poslodavac i sindikat utvrđuju termine isplate zarade radnika, toplog obroka i regresa za godišnji odmor.

Saglasnost za promenu rokova isplate zarada i drugih primanja radnika iz stava 1 ovog člana, poslodavac može izvršiti uz saglasnost sindikata aneksom pojedinačnog kolektivnog ugovora.

Član 34

U slučaju da poslodavac, u skladu sa zakonom, zaposlenima isplaćuje minimalnu zaradu utvrđenu zakonom, pojedinačnim kolektivnim ugovorom, utvrđuju se uslovi pod kojima je dužan da isplati razliku između isplaćenog iznosa i zarade utvrđene Posebnim kolektivnim ugovorom, i to:

- rokovi i dinamika isplate,

- postupak u slučaju produžetka rokova.

Poslodavac je dužan da u skladu sa odredbama pojedinačnog kolektivnog ugovora a najmanje jednom tromesečno obavestiti sindikat o poslovnom i finansijskom stanju i isplati zarada iz stava 1 ovog člana.

Član 35

Kada poslodavac isplaćuje zaradu nižu od zarade utvrđene Posebnim i pojedinačnim kolektivnim ugovorom, najmanje u visini utvrđenoj zakonom, odluku donosi poslodavac uz obaveznu prethodnu saglasnost sindikata preduzeća i Sindikata radnika grafičke, izdavačke, informativne, papirne delatnosti i kinematografije Srbije.

Bez saglasnosti Sindikata isplata minimalne ili umanjene zarade iz stava 1 ovog člana ne može biti izvršena.

Član 36

Ako kod poslodavca nije organizovana sindikalna organizacija saglasnost u smislu stava 1 člana 35 ovog kolektivnog ugovora daje Predsedništvo Sindikata radnika grafičke, izdavačke, informativne delatnosti i kinematografije Srbije - potpisnika ovog kolektivnog ugovora.

Poslodavac je dužan da Sindikatu iz stava 1 ovog člana dostavi sledeća dokumenta:

- zahtev za saglasnost uz odgovarajuće obrazloženje,

- pregled isplata zarada radnika u prethodnom tromesečnom periodu overenog od nadležnog državnog organa,

- saglasnost zaposlenih za preduzimanje navedenih mera,

- rok za koje vreme će trajati isplata umanjenih zarada.

Sindikat - potpisnik saglasnosti ima pravo zahteva za kontrolu tačnosti dostavljenih podataka od strane nadležnih državnih organa. Nepotpuno i netačno davanje podataka povlači za sobom materijalnu i krivičnu odgovornost poslodavca.

DODACI NA ZARADU

Član 37

Zaposleni ima pravo na uvećanu bruto zaradu po osnovu vremena provedenog na radu u dane državnih i verskih praznika, na radu dužem od punog radnog vremena i noćnom radu, i to:

1. za rad na dan državnog i verskog praznika za 110%,

2. za rad noću (između 22,00 i 6,00 časova narednog dana) za 26%,

3. za rad duži od punog radnog vremena (prekovremeni rad) za 26%.

Ako se istovremeno steknu uslovi za dodatak na zaradu u smislu stava 1 ovog člana, po više osnova, procenat dodatka ne može biti manji od zbira procenata dodatka po svakom od osnova.

Član 38

Zarada zaposlenog se uvećava za 0,4% za svaku punu godinu rada ostvarenu u radnom odnosu, uvećanu za staž osiguranja sa uvećanim trajanjem.

8. Zarada iz dobiti

Član 39

Radniku pripada deo zarade iz dobiti zavisno od doprinosa radnika u ostvarivanju dobiti.

Kriterijumi za raspodelu dobiti uređuju se pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

9. Zarade poslovodnog organa

Član 40

Zarada poslovodnog organa (direktora) po svim osnovama može se utvrditi posebnim ugovorom o radu koji ovaj organ zaključuje sa organom upravljanja.

Navedenim ugovorom utvrđuju se obaveze poslovodnog organa u odnosu na poslovanje poslodavca, njegova ovlašćenja u skladu sa zakonom i dogovoreni iznos zarade u odnosu na preuzete obaveze i ovlašćenja.

Poslovodnom organu pripadaju i druga primanja i naknade, saglasno ovom kolektivnom ugovoru i pojedinačnom kolektivnom ugovoru kod poslodavca.

NAKNADE

Član 41

Poslodavac je dužan da zaposlenom obezbedi nadoknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada u visini zarade koju bi zaposleni ostvario na radnom mestu na koje je raspoređen u mesecu za koji se vrši obračun i isplata naknade u slučajevima i to:

1) korišćenja godišnjeg odmora,

2) korišćenja plaćenog odsustva u skladu sa posebnim, pojedinačnim kolektivnim ugovorom i zakonom,

3) prestanka rada pre isteka otkaznog roka,

4) odsustvovanja u dane državnog i verskog praznika,

5) davanja tkiva, krvi i drugih delova tela,

6) prisustvovanja sednicama državnih organa, organa uprave i lokalne samouprave, organa privredne komore, organa upravljanja kod poslodavca, organa sindikata i Saveza sindikata u svojstvu člana,

7) stručnog osposobljavanja i usavršavanja radi potrebe procesa rada kod poslodavca,

8) učešća na radno-proizvodnim takmičenjima, izložbama inovacija i drugih vidova stvaralaštva,

9) za vreme vojne vežbe i odazivanja na službene pozive drugih državnih organa.

Zaradom u skladu sa stavom 1 ovog člana smatra se iznos koji bi radnik ostvario na radnom mestu na kojem je raspoređen u skladu sa rasporedom radnog vremena i utvrđenim standardima - normativima.

Naknada zarade iz stava 1 ovog člana obavezno se uvećava po osnovu dužine rada u radnom odnosu.

Član 42

Poslodavac je obavezan da zaposlenom obezbedi naknadu zarade za vreme odsustvovanja sa rada zbog privremene nesposobnosti za rad, i to:

1) najmanje u visini od 45% od zarade koju je zaposleni ostvario u mesecu koji prethodi mesecu u kome je nastupila sprečenost,

2) u visini od 100% od zarade koju je zaposleni ostvario u mesecu koji prethodi mesecu u kome je nastupila sprečenost, ako je ona prouzrokovana profesionalnom bolešću ili povredom na radu.

Član 43

Poslodavac je dužan da zaposlenom isplati naknadu zarade u visini najmanje od 80% zarade koju bi ostvario da radi, za mesec za koji se vrši isplata naknade, i to:

1) za vreme prekida rada do koga je došlo naredbom nadležnog državnog organa ili nadležnog organa poslodavca zbog neobezbeđivanja zaštite na radu koja je uslov daljeg obavljanja rada bez ugrožavanja života i zdravlja zaposlenih i drugih lica i u drugim slučajevima, u skladu sa zakonom,

2) za vreme čekanja na raspoređivanje na druge poslove, na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju, prema propisima o penzijsko-invalidskom i zdravstvenom osiguranju,

3) za vreme prekvalifikacije ili dokvalifikacije na osnovu propisa o penzijskom i invalidskom osiguranju,

4) za vreme čekanja na raspoređivanje na odgovarajuće poslove posle obavljene prekvalifikacije ili dokavalifikacije na osnovu propisa o penzijskom i invalidskom osiguranju.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom mogu se ugovoriti veći iznosi od navedenog u stavu 1 ovog člana.

Član 44

Zaposleni koji je privremeno raspoređen na druge poslove za čije se obavljanje zahteva niži stepen stručne spreme određene vrste zanimanja od one koju on ima, pripada pravo na razliku u zaradi do visine zarade koju bi ostvario na radnom mestu sa kojeg je raspoređen.

OSTALA PRIMANJA

Član 45

Poslodavac je dužan zaposlenom da isplati iznos u skladu sa odredbom Opšteg kolektivnog ugovora:

1) regres za korišćenje godišnjeg odmora, ako zaposleni ima pravo na godišnji odmor u trajanju od najmanje 18 radnih dana u visini prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, a srazmeran deo regresa za korišćenje godišnjeg odmora ako zaposleni ima pravo na godišnji odmor u trajanju kraćem od 18 radnih dana u skladu sa zakonom;

2) otpremninu pri prestanku radnog odnosa radi korišćenja prava na penziju ili pri prestanku radnog odnosa po sili zakona zbog gubitka radne sposobnosti, na osnovu odredaba Opšteg kolektivnog ugovora;

3) pomoć porodici u slučaju smrti zaposlenog i člana uže porodice - u visini troškova pogrebnih usluga.

Regres u smislu stava 1 tačka 1 ovog člana po pravilu, isplaćuje se pri odlasku zaposlenog na godišnji odmor.

Članovi uže porodice u smislu stava 1 tačka 3 ovog člana jesu bračni drug i deca.

Član 46

Poslodavac je dužan isplatiti zaposlenom jubilarnu nagradu i solidarnu pomoć u slučajevima i na način u visini utvrđenoj pojedinačnim kolektivnim ugovorom, za čije utvrđivanje služi prosečno isplaćena zarada radnika kod poslodavca.

Član 47

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuje se način odobravanja kredita poslodavca zaposlenom za nabavku ogreva, zimnice i udžbenika pod sledećim uslovima:

1) iznos odobrenog kredita ne može biti veći od prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike,

2) isplata kredita u tekućem mesecu ne može se vršiti pre isplate zarade za prethodni mesec,

3) vraćanje kredita se vrši iz zarade zaposlenog, najduže u šest mesečnih rata, počev od isplate zarade u prvom narednom mesecu u odnosu na mesec u kome je isplaćen kredit,

4) novi kredit se ne može odobriti dok se u potpunosti ne vrati ranije odobreni kredit.

Član 48

Poslodavac za isplatu mesečne zarade zaposlenima, obezbeđuje iznos od 0,3% na masu isplaćenih sredstava na ime zarade za prevenciju radne invalidnosti i rekreativni odmor zaposlenih.

Način upotrebe sredstava iz stava 1 ovog člana utvrđuje se pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Član 49

Poslodavac je dužan da zaposlenom nadoknadi povećane troškove koji su u funkciji izvršenja poslova, a koji imaju karakter poslovnih rashoda.

Ako nije na drugi način obezbeđeno podmirenje povećanih troškova iz stava 1 ovog člana, poslodavac je dužan da zaposlenom obezbedi:

1) naknadu troškova prevoza u javnom saobraćaju radi odlaska na rad i povratka sa rada, prema kriterijumima za ostvarivanje ovog prava, utvrđenim Posebnim, odnosno pojedinačnim kolektivnim ugovorom, visine cene prevozne karte, s tim što tako utvrđena naknada ne može da bude manja od 50% visine cene prevozne karte;

2) mesečnu naknadu za ishranu u toku rada - u visini 20% prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike;

3) dnevnice za službeno putovanje u zemlji - u visini od 8% prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, s tim što se putni troškovi noćenja priznaju u celini prema priloženom računu;

4) dnevnicu za službeno putovanje u inostranstvo - do iznosa pod uslovima i na način propisan za savezne organe, a ne niže od 75% tog iznosa;

5) dnevnu naknadu za povećanje troškova rada i boravka na terenu (terenski dodatak) - u visini od 3% prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike, prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike.

Naknadu troškova prevoza i mesečnu naknadu za ishranu u smislu stava 2 tač. 1 i 2 ovog kolektivnog ugovora, poslodavac može da ugovori sa licem koje obavlja privremene i povremene poslove, poslove van prostorija poslodavca, odnosno sa licem koje je na volonterskom radu.

Dnevnica u smislu stava 2 tačke 3 ovog člana može se isplatiti i licu koje nije u radnom odnosu kod poslodavca, a koje je poslodavac angažovao radi obavljanja određenog posla, odnosno vršenja funkcije.

Član 50

Poslodavac je dužan da radniku na ime naknade po osnovu inovacija, racionalizacija i drugih vidova stvaralaštva, isplati u visini najmanje 10% godišnje dobiti ostvarene po ovom osnovu, s tim da je inovacija priznata od strane Saveznog zavoda za patente što se utvrđuje posebnim ugovorom poslodavca i radnika - inovatora.

REŠAVANJE STAMBENIH PITANJA RADNIKA

Član 51

Poslodavac učestvuje u rešavanju stambenih potreba radnika na sledeće načine:

- davanjem stanova u zakup,

- odobravanjem kredita,

- učešćem u finansiranju Fonda za solidarnu stambenu izgradnju.

Član 52

Sredstva za davanje kredita radnicima za zadovoljavanje njihovih stambenih potreba, poslodavac obezbeđuje iz sledećih izvora:

- od prodatih stanova,

- od amortizacije stanova,

- od otplate ranije datih kredita,

- od drugih sredstava (kredita, dobiti i sl.).

Kriterijumi za raspodelu stanova i kredita utvrđuju se pojedinačnim kolektivnim ugovorom i pravilnikom.

PRESTANAK POTREBE ZA RADOM ZAPOSLENIH

Član 53

Poslodavac ne može proglasiti prestankom potrebe za radom zaposlenog pre nego što po zakonu i Opštem kolektivnom ugovoru donese program uvođenja tehnoloških, ekonomskih ili organizacionih potreba, utvrdi merila za zakonske kriterijume za određivanje zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, kao i program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba.

Član 54

Kod određivanja zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, poslodavac primenjuje kriterijume utvrđene zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom i to: rezultati rada, imovno stanje zaposlenih, broj izdržavanih članova porodice, broj članova porodice koji ostvaruje zaradu, dužina radnog staža, stručna sprema, zdravstveno stanje zaposlenog i porodice i broj dece na školovanju.

Primena kriterijuma se vrši onim redom navedenim u Opštem kolektivnom ugovoru.

Poslodavac je obavezan da o predlogu programa uvođenja tehnoloških, ekonomskih ili organizacionih promena i o predlogu programa ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, zatraži mišljenje Sindikata i isti o svom stavu u roku od 10 dana obavesti sindikat. Pojedinačnim kolektivnim ugovorom u skladu sa zakonom i Opštim kolektivnim ugovorom mogu se utvrditi i drugi dodatni kriterijumi.

Poslodavac kod koga nije organizovan sindikat obavezan je da uz dostavljanje svih podataka iz st. 1, 2 i 3 ovog člana zatraži mišljenje Sindikata, potpisnika ovog kolektivnog ugovora.

DISCIPLINSKA I MATERIJALNA ODGOVORNOST, OSTVARIVANJE I ZAŠTITA PRAVA RADNIKA

Član 55

Radnici su dužni da savesno izvršavaju poverene poslove i radne zadatke, da se pridržavaju mera i normativa zaštite na radu i zaštite čovekove okoline, da poštuju radnu disciplinu i čuvaju ugled poslodavca.

Povrede radnih obaveza mogu biti lakše i teže.

Poslodavac i sindikat pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuju koje su povrede radne obaveze lakše, a koje teže, postupak za utvrđivanje povrede i organa za izricanje disciplinskih mera, u skladu sa zakonom i Opštim, Posebnim i pojedinačnim kolektivnim ugovorom.

Radnik odgovara za povredu radnih obaveza i učinjenu štetu i disciplinski i materijalno.

Član 56

Krivična odgovornost za privredni prestup, odgovornost za prekršaj i odgovornost za štetu prema trećim licima ne isključuje disciplinsku i materijalnu odgovornost radnika.

Član 57

Ako radnik pretrpi štetu usled nerealizovanja mera zaštite na radu za koje je odgovoran poslodavac, dužan je da to radniku nadoknadi.

Član 58

U toku sprovođenja disciplinskog postupka radnik ima pravo obraćanja odboru sindikata. Odbor sindikata je obavezan da zauzme stav prema zahtevu radnika.

Disciplinska komisija je obavezna da prilikom razmatranja predmeta pozove predstavnika sindikata i razmotri mišljenje sindikata.

Član 59

Ako radnik nije zadovoljan odlukom nadležnog disciplinskog organa ima pravo da traži zaštitu svojih prava kod nadležnog suda.

Član 60

Radnici imaju pravo na štrajk. Štrajk se organizuje u skladu sa zakonom. Štrajk koji organizuje sindikat, Odbor sindikata je dužan najaviti Republičkom odboru Sindikata. Repblički odbor Sindikata je obavezan da na osnovu dostavljenih dokumenata preduzme mere iz svoje nadležnosti.

USLOVI ZA RAD SINDIKATA

Član 61

Poslodavac je obavezan da sindikatu omogući delovanje u skladu sa njegovom ulogom i zadacima.

Poslodavac je posebno obavezan da:

1) razmotri i zauzme stavove o pokrenutim inicijativama, zahtevima i predlozima sindikata, a posebno odlukama od značaja za materijalni, ekonomski i socijalni položaj zaposlenih,

2) obaveštava Sindikat o pitanjima koja su od bitnog značaja za materijalni i socijalni položaj zaposlenih, dostavlja pozive i materijale radi prisustvovanja sednicama na kojima se razmatraju njegova mišljenja, predlozi, inicijative i zahtevi ili se odlučuje o pojedinačnim pravima radnika.

Poslodavac je dužan da u skladu sa zakonom, Statutom sindikata i Saveza sindikata Srbije omogući formiranje sindikalne podružnice ili organizacije i omogući njeno delovanje.

Član 62

Poslodavac obezbeđuje organizaciji sindikata sledeće uslove za njegovo delovanje:

1) korišćenje odgovarajuće prostorije i potrebne administrativno-tehničke usluge,

2) predsedniku organizacije sindikata sporazumno utvrđen broj plaćenih časova mesečno za obavljanje njegovih funkcija, a ako se sporazum ne postigne, najmanje 40 plaćenih časova rada mesečno, ako organizacija sindikata ima najmanje 200 članova, po jedan čas mesečno više na svakih daljih 100 do 1.000 članova i po tri časa više na svakih daljih 500 članova,

3) poverenicima organizacije sindikata, predsednicima podružnica i članovima organa sindikata, sporazumno utvrđen broj plaćenih časova mesečno za obavljanje njihovih funkcija, a ako se sporazum ne postigne, najmanje jednu polovinu od plaćenih časova koji se kod tog poslodavca obezbeđuju predsedniku organizacije sindikata.

Predsednik organizacije sindikata, predsednici podružnica i članovi organa sindikata u organizaciji sindikata koja ima manje od 200 članova, prava iz stava 1 tačke 2 i 3 ovog člana ostvaruju srazmerno broju članova.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom može se utvrditi da predsednik organizacija sindikata za vreme mandata ne obavlja poslove ovog radnog mesta, a da prima naknadu zarade u visini kao da radi.

U vreme pregovora o zaključenju i promenama kolektivnog ugovora, predstavnici organizacije sindikata koja je učesnik kolektivnog ugovora, imaju pravo na uvećan broj plaćenih časova za 50 odsto.

Član 63

Predsednik, član organa organizacije sindikata, predsednik podružnice (predstavnici organizacije sindikata), za vreme obavljanja funkcije i u roku od dve godine po prestanku funkcije, ako postupa u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom ne može da se rasporedi na drugo radno mesto ako je to za njega nepovoljnije, i da se utvrdi prestanak potrebe za njegovim radom ili da se na drugi način stavi u nepovoljan položaj.

Odredbe stava 1 ovog člana ne odnose se na predsednika ili članove organa sindikalne organizacije koji ne pokazuju potrebna znanja i sposobnosti na radnim mestima na koja su raspoređeni ili ne ostvaruju odgovarajuće rezultate rada u skladu sa normativima i standardima propisanim u skladu sa članom 32 ovog kolektivnog ugovora.

Član 64

Predstavnicima organizacije sindikata mora se omogućiti odsustvovanje sa posla radi prisustvovanja sastancima organizacije sindikata, konferencijama, sednicama i kongresima.

Predstavicima organizacije sindikata mora se omogućiti odsustvovanje sa posla radi osposobljavanja na tečajevima i seminarima - pet radnih dana.

Predstavnicima organizacije sindikata obezbeđuje se pristup svim radnim mestima kod poslodavca kad je to potrebno u cilju zaštite prava zaposlenih utvrđenih zakonom i kolektivnim ugovorom.

U slučaju potrebe ubiranja sredstava solidarnosti predstavnici zaposlenih koje organizacija sindikata ovlasti da to rade, imaju pravo da ovu aktivnost obavljaju u odgovarajućim prostorijama ili pogonima poslodavaca.

Poslodavac je dužan da omogući da se sredstva koja zaposleni od zarada izdvajaju na ime sindikalne članarine uplaćuju na račun organizacije sindikata.

Predstavnici organizacije sindikata mogu da ističu obaveštenje organizacije sindikata u prostorijama poslodavca na mestima koja su pristupačna zaposlenima i koja su za to određena.

Direktor, ili drugo ovlašćeno lice, dužni su da predstavnicima organizacije sindikata omoguće da zaposlenima dostavljaju informacije, biltene, publikacije, letke i druga dokumenta organizacije sindikata, koja su u funkciji vršenja sindikalnih aktivnosti.

Aktivnosti sindikata vrše se tako da ne idu na štetu redovnog funkcionisanja poslodavca i radne discipline.

UČEŠĆE RADNIKA U UPRAVLJANJU

Član 65

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom utvrđuje se mogućnost učešća radnika u upravljanju i to: uslovi, način izbora članova saveta radnika, trajanje mandata, način opoziva članova saveta i druga pitanja iz delokruga rada saveta.

Član 66

Posebni kolektivni ugovor za grafičku, izdavačku, informativnu delatnost i kinematografiju Srbije se smatra zaključenim kada ga potpišu ovlašćeni predstavnici Republičkog odbora Sindikata radnika grafičke, izdavačke, informativne delatnosti i kinematografije Srbije i Odbora za grafičku industriju, izdavačku i novinsko-izdavačku delatnost Privredne komore Srbije.

Do donošenja pojedinačnih kolektivnih ugovora poslodavac i sindikat mogu direktno da primenjuju odredbe ovog kolektivnog ugovora i ugovaraju cenu rada za najjednostavniji rad po osnovu ovog kolektivnog ugovora uz primenu odredaba zakona i Opšteg kolektivnog ugovora.

Aneksima ovog kolektivnog ugovora na osnovu odluka strana ugovornica mogu se utvrđivati druga prava radnika u pojedinim delatnostima veća od utvrđenih ovim kolektivnim ugovorom, a u skladu sa njihovim specifičnostima i isti su sastavni deo ovog kolektivnog ugovora.

NAČIN REŠAVANJA KOLEKTIVNIH RADNIH SPOROVA

Član 67

Sporovi koji nastaju pri izmenama i dopunama ovog kolektivnog ugovora ili po zaključivanju novog posebnog kolektivnog ugovora (interesni kolektivni sporovi) ili pri njegovoj primeni (pravni kolektivni sporovi) rešavaju se mirenjem, posredovanjem, putem arbitraže i drugim metodama u skladu sa zakonom.

Član 68

Sporovi koji nastaju u primeni ovog kolektivnog ugovora rešavaju se arbitražom.

Potpisnici ovog kolektivnog ugovora obavezni su da predmet spora u vezi sa primenom istog upute na rešavanje arbitraži.

Arbitraža ima neparan broj članova.

Potpisnice kolektivnog ugovora utvrđuju širu listu članova arbitraže iz kojeg za svaki spor posebno određuju po tri predstavnika. Predsednik arbitraže se određuje sporazumno.

Ukoliko se ne utvrde širi članovi arbitraže po pojedinačnim sporovima se isti utvrđuju.

Ukoliko jedna od strana ne prihvati odluku arbitraže može povesti spor pred nadležnim sudom.

PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Član 69

Republički odbor sindikata radnika grafičke, izdavačke, informativne delatnosti i kinematografije Srbije i Odbor za grafičku industriju, izdavačku i novinsko-izdavačku delatnost Privredne komore Srbije, imenuju zajednički organ za tumačenje odredbi ovog kolektivnog ugovora i praćenje njegove primene.

Zajednički organ je komisija koju čine četiri člana od kojih po dva imenuje svaka ugovorna strana.

Potpisnici ovog kolektivnog ugovora će redovno (a najmanje jedanput godišnje) analizirati njegovu primenu.

Član 70

Poslodavci i sindikat su dužni da u roku od tri meseca po stupanju na snagu ovog kolektivnog ugovora izvrše izmene i dopune pojedinačnih kolektivnih ugovora ili potpišu iste u skladu sa opštim i ovim kolektivnim ugovorom i zakonom.

Član 71

Ovaj kolektivni ugovor stupa na snagu kada ga potpišu oba učesnika, a primenjuje se od 1. oktobra 1997. godine.

Član 72

Sastavni deo ovog kolektivnog ugovora su grupe tipičnih radnih mesta i grupe poslova složenosti.

Pojedinačnim kolektivnim ugovorom na osnovu opšteg akta poslodavca utvrđuju se i u okviru grupa primenjuju koeficijenti složenosti i elementi odgovornosti koji u skladu sa drugim odredbama ovog i pojedinačnog kolektivnog ugovora čine osnovu za zaradu radnika.

Član 73

Posebni kolektivni ugovor za grafičku, izdavačku, informativnu delatnost i kinematografiju Srbije objaviiti u "Službenom glasniku Republike Srbije".

GRUPE TIPIČNIH ZANIMANJA

(Utvrđene na osnovu jedinstvene nomenklature zanimanja)

Tipična zanimanja 1. grupe poslova

(Za koje je potrebna niža stručna sprema - najprostiji rad)

1. Spremačica,

2. Čistač mašina,

3. Ostali lakši poslovi (čišćenje, kačenje proizvoda i drugi pomoćni poslovi).

Tipična zanimanja 2. grupe poslova

(Za koje se zahteva stručna osposobljenost u trajanju od šest meseci)

1. Papirničarski manipulant,

2. Grafički manipulant,

3. Saobraćajno-transportni manipulant,

4. Trgovinski manipulant (ostali teži fizički poslovi na utovaru, istovaru i slično).

Tipična zanimanja 3. grupe poslova

(Zahteva se stručna osposobljenost u trajanju od šest meseci do dve godine)

1. Poslužilac papirničarskih mašina i uređaja,

2. Dostavljač robe,

3. Kurir,

4. Čuvar,

5. Paker,

6. Servir,

7. Pomoćnik kuvara,

8. Poslužilac grafičkih mašina,

9. Pomoćnik knjigovesca,

10. Pomoćnik mašiniste grafičke obrade i prerade,

11. Pomoćnik administrativnog operatera,

12. Pomoćnik arhivara,

13. Plinar - ložač,

14. Vozač viljuškarista,

15. Vozač elektrokolica,

16. Pomoćni radnik (poslužioci postrojenja, radnici na otpremanju i dopremanju robe u makro pakeraju, na lagerovanju i slaganju robe u tunel, teški poslovi transporta i dr.)

17. Razvodnica,

18. Kontrolor ulaska u bioskope,

19. Sekretar Sl. 1 objekta.

Tipična zanimanja 4. grupe poslova

(Zahteva se stručnost koja se stiče srednjim obrazovanjem u trajanju od dve do tri godine - KV radnik)

1. Rukovalac mašina i uređaja za proizvodnju celuloze i papira,

2. Rukovalac mašina i uređaja za preradu papira,

3. Ručni slagač,

4. Livac štampanih elemenata,

5. Stereotiper,

6. Montažer - kopista,

7. Cinkograf,

8. Knjigovezac,

9. Mašinista grafičke dorade i prerade,

10. Kartonažer,

11. Birografičar,

12. Unosilac podataka za računsku obradu,

13. Daktilograf,

14. Piker,

15. Vozač putničkog automobila,

16. Telefonista,

17. Prodavac robe,

18. Zaštitar društvene imovine,

19. Sitoštampar,

20. Fotograf,

21. Pečatorezac,

22. Kontrolor ulaza bioskopa,

23. Noćni čuvar,

24. Ekspediter filmske kopije,

25. Titler utiskivač,

26. Obrađivač klišea,

27. Magacioner filmova,

28. Aranžer

29. Tapetar,

30. Prodavac Robe - KV trgovinske struke,

31. Garderober,

32. Krojač,

33. Frizer - vlasuljar,

34. Bravar,

35. Stolar,

36. Rasvetljivač,

37. Precizni mehaničar,

38. Farista.

Tipična zanimanja 5. grupe poslova

(Zahteva se stručnost koja se stiče srednjim obrazovanjem u trajanju 4 ili više godina)

1. Operater proizvodnje papira,

2. Operater prerade papira,

3. Slagač montažer,

4. Fotoslagač,

5. Mašinski slagač,

6. Hemigraf,

7. Reprofotograf,

8. Retušer - crtač,

9. Mašinista visoke štampe,

10. Mašinista ravne štampe - ofset,

11. Mašinista duboke štampe,

12. Mašinista propusne štampe,

13. Knjigovezac kartonažer,

14. Grafički operater dorade i prerade,

15. Grafički laborant,

16. Računarski operater,

17. Statističar obrađivač,

18. Kadrovski operater,

19. Administrativni operater,

20. Stenodaktilograf,

21. Operater televizijske ilustracije,

22. Dizajner grafike,

23. Dizajner ambalaže,

24. Dizajner enterijera,

25. Scenski dekorater,

26. Likovni operater propagandista,

27. Tehnički asistent kostimografa

28. Asistent scenografa,

29. Asistent režisera,

30. Scenski oružar - pirotehničar,

31. Rekviziter,

32. Diskotečki muzički operater,

33. Fonotekar,

34. Asistent snimanja tona,

35. Tehnički asistent filmskog i televizijskog snimatelja,

36. Asistent snimatelja radio-emisije,

37. Asistent majstora svetla,

38. Scenski rasvetljivač,

39. Asistent filmskog i televizijskog montažera,

40. Najavljivač programa,

41. Orkestarski muzičar,

42. Mikroman,

43. Majstor šminke i maske,

44. Samostalni medicinski tehničar,

45. Mikser tona,

46. Mikser slike,

47. Sekretar režije,

Tipična zanimanja 6. grupe poslova

(Zahteva se stručnost na osnovu stručnosti srednjeg obrazovanja - VKV radnik)

1. Operater proizvodnje papira - specijalista,

2. Slagač montažer - specijalista,

3. Fotoslagač - specijalista,

4. Grafičko-tehnički urednik,

5. Livac štamparskih elemenata - specijalista,

6. Mašinski slagač - specijalista,

7. Hemigraf - specijalista,

8. Reprofotograf - specijalista,

9. Mašinista visoke štampe - specijalista,

10. Mašinista ravne štampe - specijalista,

11. Mašinista duboke štampe - specijalista,

12. Mašinista propusne štampe - specijalista,

13. Knjigovezački operater - specijalista,

14. Fotoreporter,

15. Kamerman snimatelj,

16. Snimatelj tona,

17. Knjigovođa kontista,

18. Knjigovodstveni likvidator,

19. Spoljnotrgovinski kalkulant,

20. Trgovački putnik,

21. Debatni stenograf,

22. Poslovni sekretar,

23. Vozač teretnog motornog vozila - specijalista,

24. Glavna medicinska sestra,

25. Kadrovski operater - specijalista,

26. Operater društvene samozaštite - specijalista,

27. Vatrogasac - specijalista,

28. Arhivar - specijalista,

29. Knjižničar - dokumentarista,

30. Hemijski laborant - specijalista,

31. Fotograf,

32. Devizni referent,

33. Operater u fotoslogu,

34. Programer u fotoslogu,

35. Kartografski crtač,

36. Tonski snimatelj,

37. Majstor slike,

38. Majstor svetla,

39. Ilustrator elektronske grafike.

Tipična zanimanja 7. grupe poslova

(Zahteva se stručnost koja se stiče višim obrazovanjem)

1. Operativni tehnolog papirničarstva,

2. Operativni tehnolog grafičarstva,

3. Operativni tehnolog primene programske opreme,

4. Operativni programer automatske obrade podataka,

5. Statističar,

6. Operativni tehnolog održavanja računarske opreme,

7. Operativni urednik muzičko-scenskog programa,

8. Operativni muzički producent,

9. Operativni urednik muzičkih izdanja,

10. Realizator programa radija i televizije,

11. Operativni analitičar masovnih medija,

12. Knjigovođa bilansista,

13. Kontrolor materijalno-finansijskih poslova,

14. Organizator knjigovodstvenih poslova,

15. Organizator materijalno-finansijskih poslova,

16. Operativni organizator pribavljanja i plasiranja finansijskih sredstava,

17. Kalkulant proizvodnje i troškova,

18. Organizator opštih poslova,

19. Grafički inženjer,

20. Inženjer tehnologije i za grafičku tehnologiju,

21. Inženjer tehnologije za grafički dizajn,

22. Operativni organizator zaštite autorskih prava,

23. Operativni kadrovski tehnolog,

24. Operativni organizator inter kadrovskih odnosa informisanja,

25. Operativni organizator radne i socijalne zaštite kadrova,

26. Operativni organizator protivpožarne zaštite,

27. Komercijalista,

28. Organizator nabavnih i prodajnih poslova,

29. Trgovinski kontrolor,

30. Operativni propagandista,

31. Operativni urednik koncertnih programa,

32. Operativni tehnolog grafičarstva - specijalista,

33. Organizator automatske obrade podataka,

34. Operativni organizator socijalne zaštite,

35. Organizator deviznih poslova - specijalista,

36. Telekomunikacioni operativni tehnolog eksploatacije i održavanja uređaja - specijalista,

37. Telekomunikacioni operativni tehnolog specijalista tehničke obrade zvuka i slike,

38. Električarski operativni tehnolog održavanja elektronskih proizvoda - specijalista,

39. Organizator poslovne jedinice,

40. Samostalni referent tiraža,

41. Samostalni referent saobraćaja,

42. Pogonski inženjer,

43. Programer strana.

Tipična zanimanja 8. grupe poslova

(Zahteva se stručnost koja se stiče fakultetskim odnosno visokim obrazovanjem)

1. Tehnolog papirničarstva,

2. Organizator papirničarsko-tehnološkog poslovanja,

3. Tehnolog za grafičku tehniku,

4. Organizator grafičarsko-tehnološkog poslovanja,

5. Kostimograf,

6. Scenograf,

7. Režiser,

8. Scenarist,

9. Kompozitor,

10. Urednik video-programa,

11. Ton-majstor,

12. Muzički urednik,

13. Urednik snimanja muzike,

14. Muzički programer,

15. Muzikolog,

16. Reditelj,

17. Ton majstor,

18. Reditelj radio-emisije,

19. Majstor svetla,

20. Filmski i televizijski montažer,

21. Analitičar istraživanja masovnih medija,

22. Novinar,

23. Spiker,

24. Redaktor,

25. Karikaturista,

26. Urednik u izdavačkoj delatnosti,

27. Kamerman,

28. Trik-snimatelj,

29. Videomikser,

30. Glavni reditelj,

31. Organizator proizvodnje radio-programa,

32. Organizator televizijske i filmske proizvodnje,

33. Radio televizijski i filmski producent,

34. Filmski i televizijski organizator,

35. Novinski dokumentarista,

36. Lektor,

37. Prevodilac,

38. Analitičar platnog prometa,

39. Organizator materijalno-finansijskog poslovanja,

40. Računovodstveni planer - analitičar,

41. Finansijski planer - analitičar,

42. Organizator računovodstvenog poslovanja,

43. Analitičar materijalno-finansijskog poslovanja,

44. Analitičar društveno-ekonomskih odnosa,

45. Planer investicija,

46. Organizator ekonomskog poslovanja,

47. Organizator pravnog poslovanja,

48. Organizaciono-pravni analitičar,

49. Pravni zastupnik za radne odnose,

50. Pravni analitičar obligacionih odnosa,

51. Pravni analitičar opštih akata,

52. Analitičar evidencije i statistike,

53. Programer informativnog sistema,

54. Organizator banke podataka,

55. Informator,

56. Planer kadrova i obrazovanja,

57. Organizator obrazovanja kadrova,

58. Organizator profesionalnog razvoja kadrova,

59. Organizator zaštite na radu,

60. Organizator studije rada,

61. Organizator protokola,

62. Slikar primenjene umetnosti,

63. Ilustrator,

64. Likovni grafičar,

65. Grafički dizajner,

66. Umetnički projektant enterijera i dizajna,

67. Organizator ekonomske propagande,

68. Komercijalista unutrašnje trgovine,

69. Spoljnotrgovinski komercijalista,

70. Organizator komercijalnog poslovanja,

71. Organizator trgovinskog poslovanja,

72. Odgovorni redaktor,

73. Kartograf - bibliograf,

74. Tehničko vođstvo,

75. Lektor,

76. Koncert-majstor,

77. Majstor montaže,

78. Lekar specijalista,

79. Komentator,

80. Novinar reporter,

81. Novinar voditelj,

82. Pevač solista,

83. Instrumentalista solista,

84. Inženjer - projektant,

85. Kompozitor.

Tipična zanimanja 9. grupe poslova

(Zahteva se stručnost koja se stiče magistraturom ili specijalizacijom na osnovu fakultetskog, odnosno visokog obrazovanja)

1. Tehnolog papirničarstva - specijalista,

2. Istraživač papirničarstva,

3. Tehnolog grafičarstva - specijalista,

4. Istraživač grafičarstva - tehnolog za grafičku tehniku - savetnik,

5. Istraživač masovnih medija,

6. Savetnik za ekonomska pitanja,

7. Analitičar specijalista za računovodstvene poslove,

8. Analitičar specijalista za finansijske poslove,

9. Analitičar specijalista za sistemska i organizaciona pitanja,

10. Projektant specijalista za informacioni sistem,

11. Istraživač kadrovskog sistema,

12. Istraživač muzičkih umetnosti,

13. Koncert-majstor,

14. Instrumentalista - solista,

15. Dirigent.