I OSNOV ZA IZRADU GENERALNOG PLANA I USLOVI U KOJIMA ĆE SE REALIZOVATI

1.0. UVOD

Novi Sad je grad sa bogatom tradicijom planiranja. Planovi su donošeni da bi bili poštovani i sprovođeni, a menjani su i dopunjavani kada bi se procenilo da treba krenuti brže ili zastati, da se može bolje i savremenije graditi i uređivati prostor.

Generalni urbanistički planovi Novog Sada su, kao po pravilu, donošeni u vreme koje je predstavljalo prekretnice društvenog razvoja (ustavne promene, reforme sistema, promene privrednog sistema, raspad države, rat). Međutim, ovaj generalni plan se donosi u vreme kada su uništene decenijama stvarane vrednosti od vitalnog značaja za funkcionisanje grada. Svaki od planova je morao da anticipira uticaj predstojećih promena na prostorni razvoj i da omogući novi ciklus donošenja planova za neposrednu realizaciju, što je nametalo da se obrađivači generalnog plana svaki put, iznova, suočavaju sa teškoćama slične prirode, koje je potrebno razrešiti. Pa, ipak, čini se da je, kao nikada do sada, teško proceniti u kom pravcu će krenuti prostorni razvoj Novog Sada.

Demografski razvoj, diktiran masovnim prisilnim preseljenjem stanovništva, tranzicioni procesi koji se usporeno odvijaju, neusaglašeno zakonodavstvo, sve to čini razvoj neizvesnim.

Agresiji i razaranjima koja su naneta gradu, već nekoliko godina prethodi opšti diskontinuitet (u ponašanju, poštovanju propisa, padu morala, nepoštovanju vrednosti ove sredine, posebno u graditeljskom izrazu), koji preti da obezvredi decenijski napor na očuvanju postojećih i stvaranju novih vrednosti, te je budući održivi razvoj u izmenjenim uslovima i politika kojom će se takav razvoj usmeravati, od strateškog značaja za budućnost Novog Sada. U takvim okolnostima treba se vratiti stvaranju nove strategije, koja će pokušati da ublaži posledice, a u planiranju grada iskoristi sva pozitivna iskustva.

Međutim, istorija nas uči da je Novi Sad nakon svake od katastrofa koje je doživljavao, uspevao ne samo da obnovi svoje vrednosti, već i da to obnavljanje donese novi kvalitativni pomak. Tako i ovog puta, nakon obnove uništenih dobara, planira se razvoj koji će na najbolji mogući način sačuvati i unaprediti potencijale kojima grad raspolaže.

2.0. PRAVNI OSNOV ZA IZRADU GENERALNOG PLANA

Skupština Grada Novog Sada, na sednici održanoj 9.12.1992. godine, na osnovu člana 21. stav 2. Zakona o planiranju i uređenju prostora ("Službeni list SAP Vojvodine", broj 1/76, 2/80 i 26/83) i člana 31. tačka 3. Statuta Grada Novog Sada ("Službeni list Grada Novog Sada", broj 1/91), donela je odluku o pristupanju reviziji važećeg Generalnog urbanističkog plana, odnosno izradi novog, koja je objavljena u "Službenom listu Grada Novog Sada", broj 21/92.

Postupak izrade Generalnog plana grada Novog Sada (u daljem tekstu - generalni plan) započet je pre stupanja na snagu Zakona o planiranju i uređenju prostora i naselja ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 44/95,16/97 i 46/98), ali kako je članom 69. stav 1. navedenog zakona utvrđeno da će se započeti postupak donošenja prostornih i urbanističkih planova nastaviti po odredbama ovog zakona, neophodno je bilo da se postupak donošenja i sadržaj generalnog plana prilagodi novom zakonu. U tom smislu obuhvat je proširen na rubni predeo Novog Sada.

3.0. DRUŠTVENI USLOVI KOJI UTIČU NA RAZVOJ GRADA

Dosadašnji generalni planovi grada Novog Sada su se ostvarivali u relativno transparentnim i čvrstim društvenim, državnim, ekonomskim i političkim okolnostima. Ali, već sredinom 80-ih godina postaje uočljivo da je globalni urbani poredak izložen do tada nepoznatim fenomenima, velikim promenama i iskušenjima. Razvijena urbana društva se i u završnoj fazi urbanizacije suočavaju sa mnogim kontroverzama koje se odnose na osnove urbanog razvoja: kakav je poželjan tržišni mehanizam urbanog razvoja a kako se štite javni interesi u tržišnom urbanom poretku; kako ograničiti nekontrolisan rast gradova, kako sprečiti prenaseljenost stanovništva i kako suzbiti superkoncentraciju aktivnosti u prostoru. Troškovi urbanog načina života, sve složenije okolnosti upravljanja urbanim razvojem, potreba za povećanim učešćem građana, nepredvidivi uticaj neodredivih činilaca, saradnja javnog i privatnog sektora i uređenje urbane sredine, predstavljaju samo neka od pitanja na koja moderna urbana društva nalaze, ili su našla, odgovore.

Istovremeno prethodna Jugoslavija ulazi u srednju fazu urbanizacije. Problemi uređenja naselja se višestruko uvećavaju i gradovi se suočavaju sa promenama koje vode pogoršanju kvaliteta života, narušavanju uslova stanovanja, saobraćaja, vodosnabdevanja, obezbeđenja potrebne urbane opreme. Već tada je uočeno da je uređenje gradova uslovljeno stabilnim funkcionisanjem kompleksnih urbanih tehničkih sistema, što iziskuje obimna ulaganja, a izraženi trendovi ukazuju da je ne samo ugrožen napredak već i prosto funkcionisanje jugoslovenskih gradova. Tim upozorenjima sada se može dodati još samo to da je krajem 90-ih godina, nakon nepredvidivih i dramatičnih promena državnog entiteta, sveobuhvatne i najdublje ekonomske, društvene i političke krize, i, konačno, ratnih razaranja, aktuelno stanje jugoslovenskih gradova i uopšte urbanog poretka već duboko u kritičnoj fazi, i skoro se sa izvesnošću može pretpostaviti pretećim posledicama.

U preuređenoj državi, uz mnoge nepovoljne međunarodne, državne, ekonomske, socijalne, kulturne, političke i druge okolnosti, nasleđen je i urbani poredak koji se morao redefinisati. Postalo je očigledno da je raspoloživ prostor nužno uređivati polazeći ne samo od celine interesa u državi, nego i od konkretnih specifičnosti u lokalnoj zajednici i lokalnoj samoupravi. Time su se, zbog kardinalnih istorijskih, državnih i društvenih promena i tektonskih poremećaja temelja društva, u istom istorijskom periodu stekla dva bitna društvena procesa: društveni preobražaj u tranzicionom periodu srednje faze urbanizacije u kome su, inače, urbani problemi u svakom društvu sveobuhvatni, najizraženiji i najsloženiji, i tranzicija iz prethodnog socijalističkog u kapitalistički društveni, ekonomski i državni poredak. U tim okolnostima društvo u celini je sučeljeno sa najdubljim promenama, a gradovi sa najdubljom krizom urbanog poretka.

Nepovoljne okolnosti i mnogobrojna ograničenja poželjnog preobražaja urbanog poretka, okvira u kome se ostvaruje svaki urbanistički plan, ističu nužnost da se i u postojećem (koji nestaje) i u novom urbanom poretku (koji se tek naslućuje) otvaraju mnoga, nezaobilazna i najznačajnija pitanja suštine urbanog poretka na koja još uvek nisu dati konzistentni odgovori. Koji su društveni ciljevi urbanog razvoja u budućnosti; kako se utvrđuju i kako se ostvaruju privatni interesi i njima sučeljeni javni interesi u urbanom razvoju i urbanom poretku? Kakav je i kako funkcioniše tržišni model urbanog poretka i kako osnovni svojinski koncept društva dominantne privatne svojine utiče na urbani poredak i ostvarivanje urbanističkog plana? Kakve su poželjne fizičke strukture gradova i naselja i šta je suština racionalnog uređenja prostora (susteinable developement)? Kako se u tržišnom urbanom poretku oblikuju i garantuju zahtevi demokratskog odlučivanja; u kojoj meri i kako takav poredak pruža garancije za ostvarivanje ustavnosti, zakonitosti i pravne sigurnosti u uređenju prostora i regulaciji naselja? Kako u takvom poretku funkcioniše sistem upravljanja urbanim razvojem (urban menagement): šta je uloga pravne države, a kakvi su položaj i funkcije lokalne samouprave? Odgovore na ta (i druga, nepomenuta) pitanja tek će dati društvene reforme, a okviri, uslovi i okolnosti ostvarivanja urbanističkog plana u bližoj i daljoj budućnosti, do 2021. godine i nakon toga, tek će se uobličavati očekivanim ustavnim zakonodavnim reformama. Pri tome se nikako ne sme zanemariti značaj jedne ključne činjenice: u ekonomskoj osnovi društva se intenzivno i nedovoljno regulisano odvija akumulacija kapitala, proces koji sam po sebi, u nepostojanju pravnih ograničenja, uzrokuje destrukciju u urbanom poretku. Kada taj proces uđe u stanje ravnoteže i ostvari se koncentracija kapitala, pravna država će, naravno, suzbiti destrukciju u urbanom poretku, ali će posledice ostati kao hipoteka koju će morati da plate naredne generacije.

Izložene globalne okolnosti i procesi ukazuju da će se novi generalni plan ostvarivati u, po mnogo čemu, za sada nepotpuno poznatim okolnostima. Posledice po koncepciju i rešenje generalnog plana će, naravno, biti negativne i pozitivne. U početnom, može se pretpostaviti da će u znatno dužem periodu tranzicije postojeće društvene institucije ostvarivanja generalnog plana slabiti; njih će bezuslovno potiskivati ekonomska nužnost da se procesi akumulacije i koncentracije kapitala u sferi urbanog sve više ubrzavaju i činiocima nasilnog, vanekonomskim faktorima podsticane akceleracije. Osnovne postavke generalnog plana biće znatno ugrožene mnogostrukim neregularnim dejstvima i aktivnostima aktera akumulacije gradskog prostora. U periodu koji će uslediti (ali, za koji je sada neizvesno predviđati kada) funkcionisanje osnovnih društvenih i ekonomskih procesa zahtevaće regularnost, transparentnost, pravnu utemeljenost, pravnu zaštitu i pravnu sigurnost kapitala opredmećenog u strukturama grada. To će pojačati potrebu sa faktičkom i pravnom rehabilitacijom koncepcije i rešenja generalnog plana sa ciljem da se negativne posledice, ako i koliko to bude moguće, saniraju.

II STRATEGIJA UREĐENJA I GRAĐENJA NOVOG SADA

1.0. SMERNICE I USLOVI ZA RAZVOJ, IZGRADNJU I UREĐENJE PROSTORA NOVOG SADA IZ PROSTORNIH PLANOVA ŠIRIH PROSTORNIH CELINA

Planovi širih prostornih celina koji utiču na rešenja generalnog plana su:

1. Prostorni plan Republike Srbije ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 13/96);

2. Prostorni plan Grada Novog Sada i Opštine Sremski Karlovci ("Službeni list opštine Novi Sad, broj 5/74 i "Službeni list Grada Novog Sada", broj 9/95);

3. Prostorni plan područja posebne namene Fruške gore do 2022. godine ("Službeni list Autonomne Pokrajine Vojvodine", broj 16/2004);

4. Prostorni plan područja posebne namene za rekreaciju Grada Novog Sada ("Službeni list Grada Novog Sada", broj 16/85);

5. Uredba o zaštiti specijalnog rezervata prirode "Koviljsko - petrovaradinski rit" ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 27/98).

1.1. Prostorni plan Republike Srbije
("Službeni glasnik RS", broj 13/96)

Prostornim planom Republike Srbije, kao strateškim razvojnim dokumentom, utvrđena je dugoročna osnova organizacije, korišćenja i uređenja prostora, kao i osnovne pretpostavke za dugoročni demografski, ekonomski i socijalni razvoj Republike. Pored razvojne koncepcije i osnova za razvoj pojedinih funkcija, oblasti i delatnosti, prostornim planom su utvrđene i smernice za pripremu i izradu prostornih i urbanističkih planova.

U nizu prednosti koje je Grad Novi Sad dobio u Prostornom planu Republike, izdvajaju se posebno njegov položaj na Dunavsko-Savskoj osovini razvoja koja ima poseban značaj i prioritet u razvoju Republike i uloga u mreži centra Srbije. Svojim položajem na razvojnoj osovini, zajedno sa Nišom, spada u gradove na koje se oslanja strategija demotropolizacije Republike.

Regionalizacijom Srbije utvrđeno je šest makroregiona. Među njima je i region Vojvodine sa Novim Sadom kao makroregionalnim centrom i regionalnim centrima Suboticom, Somborom, Zrenjaninom, Kikindom i Vršcem koji gravitiraju Novom Sadu.

Subregionalno područje Novog Sada obuhvata opštine: Bač, Bačka Palanka, Bački Petrovac, Beočin, Bečej, Vrbas, Žabalj, Novi Sad, Odžaci, Temerin, Titel, Inđija, Stara Pazova, Irig i Srbobran. Karakteristika ovog područja, koja je planom predviđena, je preraspodela stanovništva koja rezultira koncentracijom stanovništva u subregionalnom području i Gradu Novom Sadu. I pored povećanja broja stanovnika u subregionalnom području, njihov udeo u ukupnom broju stanovnika smanjiće se sa 7,13% na 6,93% 2001. godine, odnosno 6,72% 2011. godine, dok će udeo stanovništva Novog Sada sa 2,72% koliko je bio 1991. godine, porasti na 2,88%.

Planom se usmerava raspored industrijskih aktivnosti. Beograd i Novi Sad bi imali intenzivan rast u smislu povećanja produktivnosti, uvođenja novih tehnologija i uspostavljanja dinamike zapošljavanja.

Osnovni pravci dugoročnog razvoja industrije usmereni su na dalji razvoj energetike, metalnog i hemijskog kompleksa i proizvodnju "biološki vredne hrane". Koncepcijom usmerene policentrične koncentracije predviđena je koncentracija proizvodnih kapaciteta u priobalju Dunava i Save i to u pojasu površine od 360 ha prostora Beograda, Smedereva, Pančeva, Kovina i Novog Sada.

Novom Sadu je u oblasti razvoja turizma dato značajno mesto. Osnovni kriterijumi u konceptu razvoja turizma odnose se na izraženu turističku tražnju, prvenstveno inostranu, a zatim i domaću, zatim na stvorene i prirodne uslove i resurse, na mogućnost korišćenja aktivnosti i sadržaja turističke ponude tokom cele godine.

Novi Sad je centar turističke zone koja obuhvata Vojvodinu, centar regije Fruške gore i Dunava. Pripada najznačajnijem centru drugog stepena i drugi je po značaju emitovani centar turističke ponude Srbije sa međunarodnim i nacionalnim značajem.

Javne službe su jedan od elemenata za kvalifikovanje uloge u mreži centara. S obzirom na gravitaciono područje, povoljne saobraćajne uslove, tradiciju, demografska obeležja, u Novom Sadu će se i dalje razvijati raznovrsne javne službe saglasno njegovim funkcijama i širem okruženju (Univerzitet, zdravstvo, kultura).

U pogledu mogućnosti korišćenja prirodnih resursa procenjeno je da Novi Sad ima dobar potencijal i da je kao deo Panonske nizije (izuzev Fruške gore), prirodno predisponiran za ratarsku proizvodnju.

Prostornim planom Republike Srbije se rezerviše prostor za izgradnju hidroelektrane Dunav: HEPS "Novi Sad" (1.056 KWh). Realizacijom ove hidroelektrane omogućava se iskorišćavanje preostalog potencijala Dunava, uzvodno od uspora HE "Đerdap" do mađarske granice. Uspor od 80 m nadmorske visine uglavnom se zadržava u granicama postojećih nasipa. Hidroelektrana treba da bude protočna. Lokacija nije detaljno utvrđena, ali je izvesno da je izvan obuhvata generalnog plana.

U okruženju Novog Sada (Fruška gora, Beočin) računa se na nalazišta za eksploataciju sirovina za cement.

Saobraćajnu infrastrukturu karakteriše veoma važan saobraćajni pravac, transevropski put, granica Mađarske-Subotica-Novi Sad-Beograd i dalje prema Atini, odnosno Sofiji, koji na području Vojvodine ima definisanu trasu. Magistralna putna mreža je izgrađena, a planom se predviđa njeno unapređenje.

Magistralna pruga za velike brzine Beograd - Novi Sad - Subotica - državna granica - Mađarska u delu od Subotice do Novog Sada (Petrovaradina) biće u koridoru postojeće pruge i modernizovana, dok će se u delu od Petrovaradina do Inđije izgraditi na novoj trasi. Planirana je i dogradnja pruge Zrenjanin - Žabalj (Novi Sad), izgradnja ranžirne stanice i usklađivanje železničkog čvora sa zahtevima pruga za velike brzine.

U oblasti vodenog saobraćaja planom je predviđeno intenzivno korišćenje postojećih plovnih puteva i njihovo uključivanje u evropsku plovnu mrežu plovnim putem Rajna - Majna - Dunav. Luka u Novom Sadu sa svojom infrastrukturom, pretovarnim i skladišnim kapacitetima, jedna je od strateških tačaka u razvoju vodenog saobraćaja.

U svrhu korišćenja komparativnih prednosti položaja Republike Srbije, prioritet se daje izgradnji robno-transportnih centara među kojima je i izgradnja RTC-a u Novom Sadu.

U Prostornom planu Republike Srbije su naznačene lokacije kao rezervacija prostora za buduće aerodrome. Na Čeneju je planirana rekonstrukcija i dogradnja postojećeg aerodroma za sportsku i poljoprivrednu avijaciju i javni prevoz u regionalnom saobraćaju. Sportski aerodrom je planiran u Beočinu.

U cilju razvijanja sistema savremenih komunikacija, u Republici je planirano šest tranzitnih centrala od kojih je jedna instalirana u Novom Sadu.

U pogledu zaštite prirodnih dobara, i dalje ostaje zaštićena prostorna celina Nacionalnog parka "Fruška gora" iako je region Fruške gore suočen sa ozbiljnim investicionim zahvatima (radne zone, infrastruktura i sl.) koji mogu u znatnoj meri da ugroze specifične vrednosti ovog područja.

Planom je predviđeno sticanje međunarodnog statusa zaštite za prostor Podunavlja, Koviljsko-petrovaradinskog rita.

Značaj Fruške gore istaknut je i zaštitom kulturnih dobara. Kao srednjovekovna prostorna celina sa monumentalnim spomenicima republičkog značaja, predložena je za upis u listu svetske kulturne baštine.

1.2. Prostorni plan Grada Novog Sada i Opštine Sremski Karlovci
("Službeni list opštine Novi Sad", broj 5/74 i "Službeni list Grada Novog Sada", broj 9/95)

Regionalni prostorni plan opštine Novi Sad donet je 1974. godine i obuhvatio je period do 2000. godine. Osnovne postavke tog plana utvrđene su na osnovu rezultata studija i istraživanja, kao i na osnovu procena mogućnosti razvoja opštine Novi Sad, u sklopu ukupnog društveno-ekonomskog razvoja šireg okruženja.

Realizacija Regionalnog prostornog plana opštine Novi Sad (1974 -1994. godine) bitno je odstupila u odnosu na planirani obim i dinamiku ukupnog, pa time i prostornog razvoja. Osnovne pretpostavke privrednog i demografskog rasta nisu ostvarene, jer je umesto dinamičkog razvoja u dužem periodu ispoljena stagnacija i opadanje privrednog razvoja, pa je u skladu sa tim došlo do odstupanja u planiranom prostornom razvoju na celom prostoru opštine Novi Sad.

Iz tih razloga ovaj plan je 1995. godine menjan i dopunjavan. Izmene su se, u najvećoj meri, odnosile na saobraćajnu i drugu infrastrukturu, na mrežu naselja, a najbitnija izmena koja utiče na Generalni plan Novog Sada je uvažavanje tendencije kontinualnog prostornog razvoja dela Novog Sada na levoj obali Dunava i proširenje novosadske konurbacije prema zapadu, do čega je došlo neplanski.

1.3. Prostorni plan područja posebne namene Fruške gore do 2022. godine
("Službeni list Autonomne Pokrajine Vojvodine" broj 16/2004)

Planom je obuhvaćen u celosti sremski deo grada (opština Petrovaradin). Deo opštine se nalazi u sastavu Nacionalnog parka, a preostali u njegovoj zaštitnoj zoni.

Na prostoru katastarskih opština Bukovac, Ledinci i Sremska Kamenica izvršena je izmena granica čime se Nacionalni park proširuje na jednom delu za 53,57 ha, a na drugom smanjuje za 32,12 ha.

Nakon donošenja zakona kojim se utvrđuju ove granice, izvršiće se izmene u svim planovima koji obuhvataju ovaj prostor (Prostornom planu Grada Novog Sada, Generalnom planu Grada i planovima kojima se ovi planovi razrađuju).

Za primenu plana na prostoru Grada posebno su važni uslovi koji se odnose na izgradnju na građevinskom zemljištu: u zonama vinogradarskih i kuća za odmor i rekreaciju, priobalju Dunava, privrednih objekata, kao i uređenje i oblikovanje pejsaža u zaštitnoj zoni Nacionalnog parka.

Kako se u Planu Fruške gore konstatuje, uslovi koji su utvrđeni planovima za prostore Grada koji su obuhvaćeni i ovim planom, u potpunosti su usklađeni, te ih ne treba posebno usaglašavati.

1.4. Prostorni plan područja posebne namene za rekreaciju grada Novog Sada
("Službeni list Grada Novog Sada", broj 16/86)

Ovim planom definisani su lokaliteti vikend i vinogradarskih zona, uslovi za njihovu organizaciju i uređenje, kao i uslovi za izgradnju vikend i vinogradarskih objekata.

Za vikend-zone definisana je obaveza dalje razrade, izrada planova detaljne regulacije kao osnove za izdavanje urbanističke dokumentacije. Ova obaveza je preuzeta iz Regionalnog prostornog plana Fruške gore.

Rešenja ovog plana, koji je u znatnoj meri već i realizovan, uvažavaće se kod izrade uslova za izgradnju i uređenje rubnog predela grada na desnoj obali Dunava.

1.5. Uredba o zaštiti specijalnog rezervata prirode "Koviljsko-petrovaradinski rit"
("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 27/98)

Ovom uredbom područje Koviljsko-petrovaradinskog rita stavljeno je pod zaštitu kao prirodno dobro od izuzetnog značaja i svrstano u I kategoriju zaštite kao specijalni rezervat prirode.

Na području rita ustanovljena su tri režima zaštite, a deo KO Petrovaradin, koji se nalazi u rubnom predelu Novog Sada, potpada pod režim zaštite II stepena. Ovaj prostor se uređuje saglasno uslovima korišćenja, očuvanja i unapređenja, kao i određenih zabrana na području rita.

1.6. Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora auto-puta E-75 Subotica - Beograd (Batajnica)
("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 69/2003)

PPP infrastrukturnog koridora E-75 Subotica-Beograd1 predstavlja krak Panevropskog koridora "10", odnosno njegov krak "10 B".

______________________
1 U daljem tekstu: autoput Subotica - Beograd.

Pored osnovnog cilja - povezivanja delova južne i jugoistočne Evrope sa srednjom i severnom preko teritorija Republike Srbije, planom se inicira i podstiče razvoj područja kroz koja prolazi, kao i razvoj u bližem okruženju kroz ostvarivanje maksimalnih komercijalnih efekata.

Osim tekstualnog dela u kome se utvrđuju (1) ciljevi i zadaci prostornog plana, (2) funkcije i značaj infrastrukturnog koridora za integraciju prostora, (3) uticaj infrastrukturnog koridora na okruženje, (4) položaj magistralnih infrastrukturnih sistema u koridoru, (5) funkcionalni sadržaji auto-puta i prateći sadržaji za potrebe korisnika auto-puta, (6) zaštite životne sredine, (7) organizacija, uređenje i korišćenje prostora i (8) primena prostornog plana.

Plan sadrži tri referalne karte:

Plan namene površina, Plan infrastrukturnih sistema i Režimi uređenja, korišćenja i zaštite prostora i tematsku kartu "Plan saobraćajne infrastrukture".

Planom su obuhvaćene u celini katastarske opštine Čenej, Kisač, Rumenka, Kać, Kovilj i Budisava, dok je u opštinama Novi Sad 1, Novi Sad 3 i Novi Sad 4 obuhvaćen samo koridor autoputa u ukupnoj površini od 234 ha.

U Gradu Novom Sadu plan će se primeniti u Prostornom planu, Generalnom planu Grada Novog Sada, kao i planovima detaljne regulacije užih teritorijalnih celina. Pored poštovanja kriterijuma, standarda i normativa, planovima će se prihvatiti svi tehnički elementi, saobraćajnica i infrastrukturnih sistema, njihovo povezivanje sa postojećim delovima sistema i način povezivanja, odnosno ukrštanja bez direktnog kontakta i sl.

2.0. POLOŽAJ, MESTO I ULOGA GRADA U OKRUŽENJU

Novi Sad u mreži gradskih centara u Srbiji

Novi Sad pripada grupi podunavskih gradova i nastao je na mestu gde je suženo korito Dunava omogućilo da se krajem XVII veka naspram Tvrđave podigne mostobran koji bi sprečio upade turske vojske na područje Austrije, Nalazi se na 19° i 20' istočne geografske dužine i 45° i 46' severne geografske širine, na nadmorskoj visini od 75 do 238 m, što je odredilo i njegove klimatske karakteristike, dajući mu odlike umereno kontinentalne klime.

Ekonomski, društveni i prostorni razvoj Novog Sada opredelili su brojni činioci: izuzetan položaj na raskrsnici važnih evropskih puteva, spoj različitih prirodnih vrednosti, raznolike geografske celine, plodna bačka ravnica na levoj obali, naspram pitomih obronaka pod voćnjacima i vinogradima na desnoj obali Dunava. Novi Sad je zahvaljujući svom povoljnom geografskom položaju u Vojvodini i dobrim saobraćajnim vezama, koje su rezultat dugog procesa razvoja, kontinuirano preuzimao i formirao centralne funkcije za celokupno područje Vojvodine.

To je drugi grad po veličini u Republici Srbiji i u njemu su locirane značajne naučne, razvojno-istraživačke i stručne organizacije za podsticanje razvoja i krupni proizvodni kapaciteti u oblasti naftne, hemijske, prehrambene industrije, trgovine, saobraćaja, poslovnih usluga itd.

U njemu su se razvile značajne ustanove visokog obrazovanja, zdravstvene ustanove vrhunske medicine i specijalizovanih usluga, ustanove iz oblasti kulture, socijalne ustanove itd.

U Novom Sadu su se, tokom njegovog istorijskog razvoja, prožimale različite kulture, stvarajući uslove za raznovrsne oblike saradnje i formiranje sopstvenog identiteta.

Gravitacioni uticaji Novog Sada su u najvećoj meri orijentisani na područje Vojvodine, gde njegov položaj predstavlja značajnu prednost za razvoj centralnih funkcija, s obzirom da smanjuje troškove komunikacija i povećava efikasnost regionalnog razvoja. Intenzitet uticaja Novog Sada znatno je jači u okviru subregionalnog područja koje obuhvata opštine: Bač, Bačka Palanka, Bački Petrovac, Beočin, Bečej, Vrbas, Žabalj, Odžaci, Temerin, Titel, Inđija, Stara Pazova, Irig i Srbobran. Jače funkcionalne veze uspostavljene su na užem gravitacionom području gde je intenzitet uticaja Novog Sada najveći i gde postoje izraženi ekonomski interesi za uspostavljanje zajedničkih sistema u oblasti saobraćaja, infrastrukture, javnih službi itd. Takve funkcionalne veze uspostavljene su u najvećoj meri sa susednim opštinama, koje usled koncentracije određenih funkcija na području Novog Sada i povoljnih saobraćajnih veza znatan deo svojih potreba zadovoljavaju u Novom Sadu, a deo infrastrukturnih, saobraćajnih sistema i javnih službi organizovan je zajednički.

Razvojna uloga Novog Sada kao makroregionalnog centra bitno je umanjena usled dugogodišnje ekonomske krize koja je zahvatila ne samo Novi Sad nego i njegovo šire okruženje. Kako intenzitet i karakter funkcionalnih veza Novog Sada sa okolinom zavisi od ukupnog nivoa njegove razvijenosti i obima koncentracije aktivnosti u njemu, to je pad ekonomske snage Novog Sada bitno umanjio kvalitet, nivo i intenzitet funkcionalnih veza sa gravitacionim okruženjem. Svoju funkciju makroregionalnog centra i jednog od nosilaca razvoja u Republici Srbiji Novi Sad može uspešno ostvariti samo ukoliko se u što kraćem roku uspostavi efikasan ekonomski sistem, zasnovan na tržišnoj privredi, otvorenoj prema svetu.

Odnos grada i prigradskih naselja

Novi Sad zajedno sa najbližim naseljima u njegovom okruženju (Begeč, Budisava, Bukovac, Veternik, Kać, Kisač, Kovilj, Ledinci, Rumenka, Stepanovićevo, Futog i Čenej) čini ne samo jedinstveno administrativno (metropolitensko) nego i funkcionalno povezano područje sa zajedničkim razvojnim konceptom čiji je cilj da ostvari efikasan razvoj, zasnovan na valorizaciji prirodnih i stvorenih vrednosti područja.

Dominantnu ulogu u razvoju metropolitenskog područja ima Novi Sad, koji svojom ekonomskom snagom aktivira ekonomske potencijale u naseljima manje ekonomske snage, što u međusobnim odnosima dovodi do dinamiziranja razvoja područja. Time se postiže da se optimizacija ekonomske strukture, umesto na nižem nivou, realizuje na nivou područja kao ekonomske celine, čime se eliminišu moguće neusklađenosti između manjih prostornih celina, ekonomski i nedovoljno homogenih.

Koncept razvoja metropolitenskog područja Novog Sada, koji je utvrđen Regionalnim prostornim planom Opštine Novi Sad iz 1974. godine, zasnivao se na usmeravanju razvoja naselja sa ciljem da se razvijaju različiti tipovi u zavisnosti od njihovog položaja i uloge u mreži naselja. Ovaj koncept nije u potpunosti ostvaren, ali je došlo do određene diferencijacije naselja tako što su naselja bliže Novom Sadu, po svojim demografskim, prostornim i drugim karakteristikama, poprimila karakteristike urbanih naselja (Veternik, Futog, Bukovac, Kać). Svojom privlačnom snagom Novi Sad je uticao da ova naselja imaju visok demografski rast i urbanu strukturu stanovništva, iako ova naselja nisu formirala odgovarajući obim i strukturu privrede. Proces deagrarizacije, koji se pod uticajem Novog Sada odvijao veoma ubrzano, nije bio praćen odgovarajućim razvojem privrede u prigradskim naseljima, pa se najveći deo radno aktivnog stanovništva zapošljavao u Novom Sadu. Učešće dnevnih migranata iz naselja kreće se od 50 do 80% ukupnog aktivnog stanovništva u pojedinim naseljima.

U Novom Sadu je ostvaren visok nivo koncentracije javnih službi, trgovinskih kapaciteta i drugih sadržaja koji opslužuju ne samo prigradska naselja nego i znatno šire područje. Jedinstveni saobraćajni infrastrukturni sistemi za Novi Sad i prigradska naselja samo su delimično realizovani.

Poslednjih desetak godina na područjima bliže gradu došlo je do bespravne izgradnje stambenih objekata čije se posledice ogledaju u zaposedanju poljoprivrednog zemljišta u okolini grada, degradaciji prirodnih vrednosti, izgradnji na površinama od javnog interesa, nastajanju nehigijenskih naselja sa septičkim jamama, izgradnji na geološki nestabilnim terenima, bez odgovarajuće opremljenosti objektima suprastrukture itd.

Intenzivnom bespravnom izgradnjom, naročito na zapadnom pravcu sa obe strane Dunava, narušen je koncept razvoja grada i metropolitenskog područja. Umesto više naselja na ovom prostoru, sve više se stvara jedinstvena konurbacija koju čine Novi Sad sa Veternikom i Futogom na levoj i Bukovcem i Ledincima na desnoj obali Dunava.

U daljem razvoju metropolitenskog područja oblici i intenzitet veza između Novog Sada i prigradskih naselja razvijaće se tako da se obezbede maksimalni efekti i ostvari usklađen razvoj područja. U skladu sa tim, stvaraće se uslovi i pretpostavke da se:

- obezbedi veće zapošljavanje radno aktivnog stanovništva u naseljima,

- uspostave zajednički infrastrukturni i drugi sistemi za koje postoje tehnički uslovi i ekonomske povoljnosti,

- zaštiti poljoprivredno zemljište i druge proizvodne vrednosti od uzurpacije i bespravne izgradnje, a izgradnja usmeri na prostor u okviru građevinskih rejona naselja.

Procesom širenja gradskog načina života na prigradska naselja obezbediće se kvalitetan demografski razvoj i raspored stanovništva, kao i ravnomerniji ukupni i socijalni razvoj područja.

3.0. OSNOVNI PRAVCI PROSTORNOG RAZVOJA

3.1. Ciljevi prostornog razvoja

Generalni plan je koncipiran na način da Novi Sad ostvari svoju ulogu u sopstvenom i širem okruženju, tako što će se razvijati u srednjoevropski grad srednje veličine koji će iskoristiti sve prednosti svog položaja, razvijati tradicionalne vrednosti i pri tome poštovati savremene principe razvoja i potpisane međunarodne konvencije.

U državnim okvirima će razviti one sadržaje kojima ostvaruje ulogu pokrajinskog i makroregionalnog centra. U svom metropolitenskom području obezbediće zadovoljavanje svakodnevnih potreba čitavog stanovništva kompletiranjem dnevnog urbanog sistema.

Takav razvoj je moguće ostvariti na principima održivog razvoja koji podrazumeva usaglašen ekonomski, socijalni i prostorni razvoj i smanjenje konflikata između ukupnog rasta i kvaliteta, odnosno kulture življenja.

Očuvanje svih neobnovljivih resursa, zaustavljanje prostorne ekspanzije, tretman zemljišta kao najznačajnijeg u resursima Novog Sada, racionalnost korišćenja uz uvažavanje raznovrsnosti u oblicima korišćenja statusu zemljišta, spadaju u osnovne postulate održivog razvoja.

Razvoj ekološki i energetski efikasnih sistema, rekonstrukcija, revitalizacija i decentralizacija industrije, komplementarni su osnovnim principima.

Ekološki kriterijumi postaju osnova planiranja i razvoja prirodne i ukupne životne sredine.

Urbana memorija koja podrazumeva očuvanje identiteta i negu specifičnosti koje grad poseduje predstavlja poslednji, i ne manje vredan, u nizu ciljeva razvoja grada.

Konkretizovano na Novi Sad, to podrazumeva da se kriterijumima ekološke održivosti na lokalnom nivou utvrđuje poželjan, odnosno obavezujući odnos između zauzetog (izgrađenog u kontinuitetu) i slobodnog (poljoprivrednog, šumskog, vodenog) zemljišta; unutar zauzetog zemljišta opredeljen je način korišćenja tako da ekonomski i socijalni kriterijumi budu činilac ekoloških, čime se obezbeđuje odgovarajuće prisustvo namena koje podižu kvalitet življenja, iako uvek ne donose profit.

Svojom opštom uređenošću i opremljenošću gradskih prostora, posebno javnih površina, Novi Sad će predstavljati grad opštih kulturnih vrednosti, a ne samo skup tradicionalnih i pojedinačnih sadržaja i ustanova kulture, nauke i obrazovanja.

Saobraćajna dostupnost i prohodnost, način obezbeđenja sanitarne vode, raspoloživi energetski izvori usklađeni su sa populacionom i prostornom veličinom grada. Posebne vrednosti ove zajednice - Dunav i njegovo priobalje, Nacionalni park "Fruška gora", regionalni parkovi i ritske šume, izuzetno plodno poljoprivredno zemljište, kao i bogato kulturno nasleđe, specifični oblici graditeljstva, dostignuti sklad u pojedinim delovima grada, čuvaju se i koriste u skladu sa globalnim ciljevima razvoja. Kvalitet vazduha, voda i zemljišta čuva se pažljivim lociranjem potencijalnih zagađivača, tehničkim i tehnološkim sredstvima ili, u krajnjem slučaju, preseljenjem zagađivača na nove lokacije.

Rešenja Prostornog plana Republike Srbije operacionalizovana su tako da proces demetropolizacije u kome je Novi Sad jedno od glavnih uporišta, prioritet razvoja dunavske osovine i druga planska rešenja ne ugroze ni na koji način vrednosti i prednosti Novog Sada. Selektivan odabir aktivnosti koje odgovaraju populacionim karakteristikama, posebno obrazovnoj strukturi, i ekološka pouzdanost i pažljivo lociranje, uz proveru uticaja na okolinu, predstavljaju obavezu u sprovođenju generalnog plana. Politika korišćenja građevinskog zemljišta zahteva pažljivo odmeravanje i razgraničenje opštih i pojedinačnih interesa, utvrđujući pravu meru, način i kvalitet njihovog zadovoljavanja. Pri tome racionalnost pojedinačnog (objekta, parcele) mora biti posmatrana u kontekstu racionalnosti šireg područja i podređena harmoničnim prostornim odnosima.

Unikatnim sadržajima, visokospecijalizovanim institucijama nauke, zdravstva, kulture, obrazovanja, kao i sadržajima kojima se razvijaju tradicionalne manifestacije - sajamske, turističke, sportske i sl., posvećuje se posebna pažnja i otvaraju mogućnosti za razvoj novih sličnog kvaliteta.

Lokacije ovih objekata su pažljivo odabrane i po pravilu pripadaju specijalizovanim centrima.

Ostalim javnim službama lokalnog nivoa opsluživanja (osnovno obrazovanje, osnovna zdravstvena zaštita, dečija zaštita, kultura) grad treba da bude ravnomerno opremljen.

Urbanistički normativi i standardi prilagođeni su gradskim potrebama i uslovima, a teže najvišim stepenima kvaliteta. Socijalni i kulturni aspekt stanovanja je dimenzija održivog razvoja od posebnog značaja i uticaja na razvoj Novog Sada zbog njegovog nasleđa i sastava stanovništva. Poštuju se opšta civilizacijska prava na upotrebu jezika, obrazovanje i dr., i dalje će se proučavati i negovati mogući načini integracije, od kojih je prostorna integracija višeznačna i slojevita. Jedan od aspekata integracije je formiranje i uobličavanje grada, pri čemu je važno da nacionalni izrazi graditeljstva stvaraju zajednička obeležja ovog podneblja.

Stanove i stanovanje treba prilagoditi različitim potrebama, željama i mogućnostima kupaca i korisnika. To znači da, uz sadašnju, prilično raznovrsnu ponudu, treba obezbediti i stanove prilagođene starima, odnosno mladima, studentima i đacima, zaposlenima koji deo vremena provode u Novom Sadu, zatim stanove prilagođene višegeneracijskim porodicama, hendikepiranim licima i drugim kategorijama stanovništva.

Stanovanje siromašnih trebalo bi da se razlikuje samo po načinu finansiranja od drugih oblika stanovanja i ne bi trebalo da predstavlja razlog za bilo kakvu segregaciju u prostoru.

Ulogu javnog, privatnog i trećeg sektora, koji čine razne neprofitne organizacije, država će regulisati propisima. U okviru zakonskih mogućnosti iznađena su rešenja koja odgovaraju gradu i na najbolji način obezbeđuju njegovo funkcionisanje. U urbanističkim planovima ovakva rešenja se moraju uvažavati i ponuditi ona koja odgovaraju sektoru koji se u vreme realizacije u konkretnim uslovima stimuliše.

Grad treba da bude ravnomerno opremljen komunalnom infrastrukturom na način koji odgovara specifičnostima pojedinih područja.

Pitanje je kako bi tako usmeravan i razvijan grad izgledao? Pre svega kao grad dovoljno veliki da se u njemu rehabilituju i neguju sve vrednosti gradskog (građanskog) načina života, a dovoljno mali da te vrednosti ne budu degradirane dugim putovanjima, neprimerenim delatnostima, velikim koncentracijama ljudi, aktivnosti i dr. To bi, takođe, bio grad koji je iskoristio prednosti položaja i razvio se na obe obale reke, sačuvavši pri tome njihove prirodne, većim delom, neizmenjene vrednosti. Zgrade velikih visina, skromnih stanova ostale bi kao neizbežna, ali ipak, epizoda u njegovom prostornom oblikovanju.

Tradicionalni gradski način izgradnje, u kome dominiraju prostori sa zgradama nižih spratnosti sa živim negovanim centrima, sa savremenom, efikasnom privredom, Tvrđavom koja se razvila u značajan centar sa specifičnim, atraktivnim sadržajima, rešenja su generalnog plana zasnovana na utvrđenim ciljevima razvoja.

3.2. Osnovni programski elementi razvoja stanovništva i delatnosti

Demografska kretanja, koja će karakterisati Novi Sad u planskom periodu, posledica su ukupnih demografskih kretanja u širem okruženju, koja već dugo imaju nepovoljan trend, pa bez pozitivnih promena demografskih kretanja na širem prostoru ne mogu se ostvariti dugoročna povoljna demografska kretanja ni na području Novog Sada.

Novi Sad će u planskom periodu, prvenstveno kao posledica znatnog priliva izbeglog stanovništva, ostvariti izvestan porast broja stanovnika. Doseljeno stanovništvo uticaće na porast i strukturu stanovnika u prvom delu planskog perioda, dok će kasnije taj uticaj oslabiti, tako da će doći do postepenog opadanja ukupnog broja stanovnika.

Nepovoljna demografska kretanja imaće za posledicu starenje stanovništva Novog Sada, porast izdržavanog, starijeg, na račun radno aktivnog stanovništva. To zahteva da se odgovarajućom populacionom politikom na najširem nivou preduzmu odgovarajuće mere u cilju zaustavljanja nepovoljnih demografskih kretanja.

Razvoj i starosna struktura stanovništva Novog Sada za period do 2021. godine

Razvoj Novog Sada u planskom periodu odvijaće se u potpuno izmenjenim društveno-ekonomskim uslovima, a ključni činilac koji će odlučujuće uticati na tempo razvoja jeste brzina kojom će se ostvariti reformske promene, odnosno uspostaviti tržišni sistem privređivanja. Prelazak na tržišnu privredu podrazumeva kompletnu izmenu karaktera ekonomskog sistema i uspostavljanje novog sa institucijama koje su primerene takvom sistemu. Samo pod uslovom da se ostvare sveobuhvatne promene privrednog i političkog sistema i uspostavi tržišna ekonomija, može se ostvariti najvažniji cilj ukupnog razvoja, održivi razvoj, kojim se postiže ravnoteža ekonomskog razvoja, zaštite i očuvanja okoline i socijalnog razvoja.

Započeti proces tranzicije i modernizacije oblikovaće društveni sistem zasnovan na demokratiji i tržišnoj ekonomiji, usaglašen sa društvenim i ekonomskim sistemom razvijenih zemalja. To će omogućiti transfer tehnologije, znanja i kapitala i ubrzati dugoročno održiv društveni i ekonomski razvoj. Intenziviranje razvoja privatnog sektora i preduzetništva, malih i srednjih preduzeća, predstavljaće ključne poluge razvoja. Preduzetnička aktivnost usloviće preobražaj i modernizaciju društvenih struktura što će podstaći razvoj tehnike i komunikacija i ubrzati integracione procese privrede šireg okruženja. U takvim uslovima strategija razvoja Novog Sada zasnivaće se na intenzivnom aktiviranju potencijala koji se mogu valorizovati na širem evropskom prostoru.

Predviđa se da će u prvom delu planskog perioda biti ostvarene neophodne društveno-ekonomske promene i uspostavljen stabilan privredni razvoj, čime bi se stvorili uslovi da se u drugom delu planskog perioda ostvari dinamičniji razvoj koji bi doveo do izmene privredne strukture u korist tercijarnih delatnosti, porasta zaposlenosti i ukupnog standarda stanovništva.

Osnovni programski elementi razvoja Novog Sada do 2021. godine

3.3. Pravci uređenja grada - koncept prostornog razvoja

Novi Sad se, kao i većina gradova bivše Jugoslavije, više decenija posle Drugog svetskog rata razvijao u uslovima ubrzane urbanizacije.

To je vidljivo u urbanoj slici grada u kojoj su zastupljeni značajni delovi sa visokim objektima i sa velikom koncentracijom stanovnika i kompleksima privrede.

Organizacija i uređenje prostora grada usmeravani su tako da se ostvari koncept prostornog razvoja kojim bi se Novi Sad, Petrovaradin i Sremska Kamenica socijalnom, saobraćajnom, funkcionalnom integracijom razvijali kao jedinstveni grad na Dunavu.

U ovom konceptu Mišeluk, središni plato na sremskoj obali, imao je višestruku ulogu: dase izgradnjom na njemu povežu Petrovaradin i Sremska Kamenica, kao i da se koncentracijom poslovnih sadržaja na njemu ostvari ravnomerniji razvoj na različitim obalama. Bulevar oslobođenja i Most slobode predstavljali su osnovni deo sistema koji je omogućavao ovakav razvoj.

Ovakav koncept, koji je prisutan u svim generalnim urbanističkim planovima Novog Sada od 1950. godine, poslednjih godina se bespravnom izgradnjom prema zapadu, severu, istoku i na samom Mišeluku narušava.

Generalni plan Novog Sada do 2021. godine, nastoji da taj koncept sačuva i usaglasi sa nastalom situacijom, a da prostor Mišeluka, u čiju su pripremu za izgradnju uložena znatna sredstva, sačuva za razvoj koji će se protegnuti i na postplanski period.

Potencijali gradskog prostora su veći od potreba koje su iskazane prema projekciji demografskog i ekonomskog razvoja u skladu sa ciljevima, prema kriterijumima koji su utvrđeni prema uslovima iz ovog vremena.

Prema rešenjima generalnog plana u centralnom području grada između Dunava, železničke pruge i trase bivše Subotičke pruge biće nastanjeno oko 150.000 stanovnika, severno od kanala oko 20.000, zapadno od Subotičke pruge oko 60.000, a na sremskoj strani oko 45.000 stanovnika, što je za oko 25.000 stanovnika više od projekcije demografskog razvoja.

Ovakav pristup omogućava brži i kvalitetniji razvoj, ukoliko se uslovi izmene izvan današnjih očekivanja, i omogućava Skupštini Grada da srednjoročnim programima usmerava razvoj na određena područja, u skladu sa tadašnjim zahtevima.

Saobraćajno rešenje iz prethodnog plana uglavnom se zadržava. Korekcije nastaju u delovima gde se obnovom porušenih mostova mogu poboljšati saobraćajna rešenja i organizacija prostora Petrovaradina, a posebno Tvrđave. Takođe se dobijaju kvalitetnije veze sa zapadom.

Koriguju se priključci i obilaznice u cilju jednostavnijeg povezivanja sa regionalnim saobraćajnicama i prilagođavanja nastalom stanju.

Železnički koridori omogućavaju modernizaciju pruge, čemu će biti prilagođena i obnova bivšeg Žeželjevog mosta.

Do korekcija u drugim infrastrukturnim sistemima došlo je isključivo zbog prilagođavanja načinu i mogućnostima obnove.

Ostvaren je kontinuitet sa osnovnom namenom prostora.

Razvoj javnih službi je usaglašen sa ulogom Novog Sada i usklađen sa programima razvoja tih službi, sa standardima i normativima za pojedine delatnosti.

Zadržava se koncept razvoja centara i istovremeno nadograđuje jačanjem centara na svim ulaznim pravcima, a posebno prema zapadu, poštujući nastale tendencije.

U odnosu na prethodni plan, bliže je utvrđena namena priobalja Dunava u kome se, ne narušavajući njegovu prirodnost i prisustvo zelenila, planiraju turistički, rekreativni, sportski i slični sadržaji.

U većini namena omogućena je ili čak uslovljena izgradnja komplementarnih sadržaja.

U nemogućnosti formiranja značajnijih novih zelenih prostora, uslovljava se zaštita i revitalizacija postojećih i ozelenjavanje slobodnih prostora u svim namenama.

U oblikovanju grada osnovna težnja je da se ne stvaraju novi visinski reperi i da se u postojećim delovima grada ostvare harmonični odnosi između postojećih objekata i celina i onih što će se graditi. Takođe se planira da se na odgovarajući način urede značajni gradski prostori: trgovi, skverovi, saobraćajna čvorišta, ulazi u grad.

Zaštita graditeljskog nasleđa sprovedena je u planu saglasno Zakonu o kulturnim dobrima i urbanističkoj zaštiti starog gradskog jezgra, dok je zaštita sredine inkorporirana u sva rešenja generalnog plana.

4.0. OBUHVAT PLANA

Generalni plan obuhvata u celini katastarske opštine Novi Sad (I, II, III, IV) i Sremska Kamenica i delove katastarskih opština Petrovaradin (10,42 ha pripada građevinskom rejonu naselja Bukovac), Veternik (Adice i Veternička rampa), Ledinci, Bukovac, Čenej i Futog.

Rubni predeo Novog Sada, koji čine delovi KO Sremska Kamenica i KO Petrovaradin, pripada Nacionalnom parku "Fruška gora", odnosno zaštitnoj zoni Nacionalnog parka kao područje rekreacije sa vikend i vinogradarskim zonama. Petrovaradinski rit je sa Koviljskim proglašen za specijalni rezervat prirode. Manji deo KO Novi Sad III je šumsko zemljište, a KO Novi Sad IV poljoprivredno zemljište izvan granica građevinskog rejona.

4.1. Granica građevinskog rejona Novog Sada

Površina građevinskog rejona grada Novog Sada povećana je za 37,19 ha. Povećanje usled usaglašavanja opisa granice i grafičkog prikaza je 17,95 ha, a usled izmene granice je 19,24 ha. Na teritoriji KO Novi Sad III površina se povećava za 1,23 ha zbog pristupne saobraćajnice deponiji. Južno od Rumenačkog puta, u KO Novi Sad IV, građevinski rejon se povećava za 18,70 ha. U KO Veternik površina je smanjena za 1,00 ha usled pomeranja granice na osovine planiranih saobraćajnica.

U Tabeli su prikazane izmene površina građevinskog rejona po katastarskim opštinama.

*1 razlika u površini usled usaglašavanja opisa i grafičkog prikaza granice

*2 razlika u površini usled izmene građevinskog rejona

Opis granice građevinskog rejona

Za početnu tačku opisa granice građevinskog rejona određuje se presečna tačka istočne regulacije železničke pruge Novi Sad - Senta i severne regulacije železničke pruge Novi Sad - Zrenjanin, što čini tromeđu parcela broj 4191, 3809 i 4184, koje pripadaju KO Čenej. U pravcu istoka granica se poklapa sa severnom regulacijom pruge (parcela broj 4184) do mesta preseka sa produženim pravcem međe parcela broj 6 i 7/1 KO Novi Sad III. U toj tački granica se lomi ka jugoistoku, preseca parcele broj 4184 i 4187 KO Čenej i prelazi na područje KO Novi Sad III, pri čemu preseca parcelu broj 7/1 do tromeđe parcela broj 7/1, 6 i 3175/1 (kanal Vrbak). Idući ka jugozapadu granica se poklapa sa severozapadnom međom parcele kanala Vrbak (parcela broj 3175/1) do tačke broj 1 čije su koordinate Y1 = 408955,14; X1 - 19144,04. Od ove tačke granica skreće u pravcu severoistoka preko tačke broj 2 čije su koordinate Y2 = 409007,39; X2 = 19142,98 dolazi do tačke broj 3 čije su koordinate Y3 = 409181,35; X3 = 19239,59, a na istočnoj granici puta (parcela broj 3220). Dalje granica prati jugoistočnu granicu parcele broj 3220 do tromeđe parcela broj 3220, 95/1 i 90, zatim skreće u pravcu jugoistoka, prati zapadnu granicu parcela broj 90 i 109/3 do tačke na tromeđi parcela broj 90,109/3 i 106/3. Od ove tačke granica skreće u pravcu severo-istoka, prati jugoistočnu granicu puteva (parcele br. 109/3 i 137) pri čemu preseca kanal Vrbak (parcela broj 3175/1) do preseka sa granicom KO Novi Sad III i KO Čenej na potesu Nemanovci. Idući u pravcu jugoistoka granica se poklapa sa linijom koja razdvaja katastarske opštine Novi Sad III i Čenej, pa Novi Sad III i Kać do međe parcela broj 3279 i 3223/3 KO Novi Sad III. U ovoj tački granica se lomi ka jugozapadu po međama parcela broj 3279 i 3223/3; 3279 i 212/2, preseca parcelu broj 213, pa se poklapa sa međom parcela broj 3280 i 215/7, zatim preseca kanal (parcela broj 214) i dalje se poklapa sa međom parcela broj 3281 i 215/1 do severo-istočne regulacije magistralnog puta Subotica - Beograd koja je tromeđa parcela broj 3281, 215/1 i 3295. Od ove tromeđe granica se u pravcu jugoistoka poklapa sa severoistočnom međom magistralnog puta (parcela broj 3295), zatim prati granicu katastarskih opština Novi Sad III i Kać, tj. istočnu granicu magistralnog puta (parcela broj 6520), zatim prelazi u KO Novi Sad III, nastavlja da prati istočnu granicu magistralnog puta parcela broj 3294), zatim prelazi raskrsnicu po severoistočnim granicama parcela broj 3291/2, 3231/6 i 3287 do granice katastarskih opština Novi Sad III i Kać, tj. do istočne obale Subić Dunavca (parcela broj 3277/2).

Idući od ove tačke granica se pruža ka jugu po istočnoj obali Subić Dunavca, koja je granica katastarskih opština Novi Sad III i Kać, pa Novi Sad III i Kovilj do leve obale reke Dunav (parcela broj 3278/2). Od ove tačke granica se lomi u pravcu severozapada uzvodno po levoj obali Dunava do preseka sa jugoistočnom regulacijom magistralnog puta (priključak iz pravca Petrovaradina), zatim se lomi ka jugozapadu po toj regulaciji i prelazi Dunav do desne obale do uliva Rokovog potoka u Dunav na području KO Petrovaradin.

Na području Petrovaradina granica se poklapa sa južnom međom Rokovog potoka (parcela broj 2863) do istočne međe poljskog puta (parcela broj 6628/1), zatim skreće ka jugu po istočnoj međi pomenutog puta i produžava po istočnoj međi odbrambenog nasipa oko radne zone "Istok" do istočne međe železničke pruge Subotica - Beograd i dalje se u pravcu jugoistoka poklapa sa severoistočnom regulacijom pruge, preseca put (parcela broj 6613) do linije koja razdvaja katastarske opštine Petrovaradin i Sremski Karlovci. Idući ka jugozapadu granica se poklapa sa linijom razdvajanja pomenutih katastarskih opština do tromeđe katastarskih opština Petrovaradin, Sremski Karlovci i Bukovac. Od međne tačke koja označava tromeđu katastarskih opština granica se pruža ka zapadu po liniji koja razdvaja katastarske opštine Petrovaradin i Bukovac do međe parcela broj 5817 i 5818 KO Petrovaradin, zatim se lomi ka severu po istočnoj granici parcele broj 5818 do istočne međe poljskog puta (parcela broj 5852) i dalje u pravcu severa poklapa se sa istočnim međama poljskih puteva (parcele br. 5852, 5871 i 5888) do tromeđe parcela broj 5881, 5882 i 5888. Od pomenute tromeđe parcela granica se lomi u pravcu međe parcela broj 5874 i 5875, pri čemu preseca poljski put (parcela broj 5888) i izlazi na put Petrovaradin - Bukovac, parcela broj 6627.

Iz tromeđe parcela broj 5874/2, 5875 i 6627 granica se lomi ka severoistoku poklapajući se sa istočnom regulacijom puta Petrovaradin - Bukovac do preseka sa poljskim putem (parcela broj 6653). U toj tački granica skreće ka zapadu i poklapa se sa južnom ivicom poljskog puta (parcela broj 6653), preseca Bukovački potok (parcela broj 6612) i južnom ivicom puta (parcela broj 6652) dolazi u tačku preseka sa kanalom (parcela broj 6158).

Dalje se granica poklapa sa južnom obalom kanala (parcela broj 6158) do tromeđe parcela broj 6158, 6157 i 6156, zatim se poklapa sa međom parcela broj 6156 i 6157, u tom pravcu preseca put (parcela broj 6649) i skreće ka jugu do međe parcela broj 6212/1 i 6214.

Idući ka zapadu granica se poklapa sa međama parcela broj 6212/1 i 6214; 6212/2 i 6214; 6213 i 6215/1, zatim se lomi ka jugozapadu poklapajući se sa istočnim međama parcela broj 6216, 6241, 6242, 6251, 6254, 6255, 6256, 6257, 6258, 6261, 6262, 6265 i 6266, a zatim sa južnim granicama parcela broj 6266, 6267, 6268, 6269, 6270, 6271, 6272/1, 6272/2, 6272/3, 6328, 6327, 6326, 6567, 6575, 6577, 6581/2, 6581/1, 6584 i 6586 do asfaltnog puta (parcela broj 6652).

U pravcu međe parcela broj 6586 i 6585/3 granica preseca put (parcela broj 6652) i njegovom istočnom ivicom ide ka severu do međe parcela broj 6593/1 i 6594/2. U toj tački granica skreće ka istoku međama parcela sa leve strane parcela broj 6594/2, 6594/1, 6596, 6593/2, 6595/1, 6317, 6316, 6315, 6313, 6310, 6304, 6305 i 6306, a sa desne strane parcela broj 6593/1, 6593/3, 6598, 6597, 6309 i 6308 do granice KO Petrovaradin i KO Bukovac.

Na području KO Bukovac granica je određena međama parcela, sa leve strane parcela broj 1155, 1171, 1170, 1167, 1164, 1162, 1153, 1150/2, 1142, 1141, 1135, 1134, 1131, 2000, 2001, 2004, 2005, 2009, 2012, 2014, 2016, 2019, 2020, 2023, 2024, 2027, 2028 i 2032, preseca poljski put (parcela broj 3320), parcele broj 2037, 2041, 2051, 2050, 2054, preseca puteve (parcela broj 2055), zatim parcele broj 2056, 2083, 2082, 2058, 2077/1, 2076, 2071, 2070, 2068 i 2066, a sa desne strane parcele broj 1154, 1123, 1130, 2013, 1128, 1127, 1126, 1125, 1105, 2038, 2040, 2051, 2052, 2053, 2057, 2061 i 2062 do međne tačke broj 5 koja razdvaja KO Bukovac od KO Sremska Kamenica.

Na području Sremske Kamenice granica je određena od međne tačke broj 5 po granici KO Bukovac i KO Sremska Kamenica do preseka sa produženim pravcem međe parcela broj 1151 i 1152, preseca put (parcela broj 1143) i međom parcela broj 1151 i 1152 izlazi na severnu među poljskog puta (parcela broj 1158). Idući ka zapadu granica se poklapa sa severnom ivicom poljskog puta (parcela broj 1158), preseca poljski put parcela broj 3982, produžava severnom ivicom puta (parcela broj 1163) i u tom pravcu preseca put (parcele broj 1094/1 i 1094/2) do granice parcele broj 3375. U ovoj tački granica se lomi ka jugu po međi parcela broj 3375 i 1094/2 do preseka sa međom parcela broj 3375 i 3376/3.

Idući ka zapadu granica je određena severnim međama parcela broj 3376/3, 3376/4, 3377, 3404, 3409, 3410 i 3414, preseca put (parcela broj 3983) i skreće ka jugu po zapadnoj međi puta (parcela broj 3983), poklapa se sa zapadnim međama parcela broj 3284/1, 3284/2, 3275, 3276, 3277/3 i 3280, preseca put (parcela broj 3984) i skreće ka jugu do puta (parcela broj 3162), zatim se lomi ka zapadu po severnim međama parcela broj 3162, 3161, 3160, 3159 i 3158. Potom se lomi ka jugu po zapadnim međama parcela broj 3158, 3169/3, 3171, 3170, 3552 i u pravcu zapada poklapa se sa severnom međom parcele broj 3074/5 do magistralnog puta Novi Sad - Ruma (parcela broj 3988) i preseca ga do zapadne regulacije.

Iz te tačke granica se lomi ka jugu do poljskog puta (parcela broj 3030) i njegovom severnom ivicom izlazi na Novoselski potok, preseca ga u pravcu međa parcela broj 2993 i 2990 i severnom stranom puta (parcele broj 2990) i severnom stranom parcela broj 2991 i 2992 izlazi na istočnu regulaciju industrijske pruge (parcela broj 4010/1), preseca je do zapadne regulacije i lomi se ka jugu do severne međe parcele broj 2841. Idući ka zapadu granica se poklapa sa južnom međom parcele broj 2822/1, preseca put (parcela broj 2824), poklapa se sa međom parcela broj 2837 i 2836/2; 2833/2 i 2834/2; 2834/1 i 2834/2, sa južnom stranom poljskog puta (parcela broj 2775), a zatim sa međom parcela broj 2773/2 i 2774/11; 2773/3 i 2774/11; 2773/4 i 2774/11; 2773/5 i 2774/11; 2773/5 i 2861; 2773/1 i 2861/1 do puta (parcela broj 3990) i preseca ga. Zapadnom linijom puta (parcela broj 3990) granica se lomi ka severu do tromeđe parcela broj 2656, 2651/2 i 3990. Iz ove tromeđe granica se lomi ka zapadu poklapajući se sa južnom granicom parcela broj 2656 i 2654 do preseka sa jarugom (parcela broj 4012). Idući ka severu granica se poklapa sa istočnom obalom jaruge do tromeđe parcele broj 2662, puta (parcela broj 3977) i jaruge (parcela broj 4012). Od ove tromeđe granica se poklapa sa zapadnom ivicom poljskog puta (parcela broj 3977) do tromeđe parcela broj 2412, 2413 i 3977. U ovoj tromeđi granica se lomi ka zapadu međom parcela broj 2412 i 2413, preseca jarugu (parcela broj 4012) i izlazi na severnu među parcele broj 2411 do poljskog puta (parcela broj 2399) i njegovom severnom ivicom dolazi do tromeđe parcela broj 2399, 2397 i 2398/1. Iz ove tromeđe granica se lomi ka severu međom parcela broj 2398/1 i 2397; 2398/1 i 2396 do međe parcela broj 2395 i 2396 i poklapa se sa njom do puta (parcela broj 2394), zatim se poklapa sa istočnom ivicom poljskog puta (parcela broj 2394) i u tom pravcu preseca put (parcela broj 3991).

Idući ka severu granica se poklapa sa zapadnom ivicom puta (parcela broj 3992), zatim se poklapa sa međom puta (parcela broj 3992) i izlazi na put (parcela broj 3974) i preseca ga. Idući dalje granica se poklapa sa zapadnom ivicom puta (parcela broj 3974) do preseka sa južnom ivicom poljskog puta (parcela broj 2145), lomi se ka zapadu južnom ivicom puta (parcela broj 2145), izlazi na poljski put (parcela broj 2150), preseca ga, kao i jarugu (parcela broj 1742) u pravcu međe parcela broj 1745 i 1749/1. Iz ove međe granica se lomi ka zapadu poklapajući se sa severnom međom jaruge (parcele br. 1741 i 1742) i sa južnom međom jaruge (parcela broj 1741), dolazi do poljskog puta (parcela broj 3994) i njegovom istočnom ivicom dolazi u međnu tačku broj 19 koja deli KO Sremska Kamenica i KO Ledinci.

Na području KO Ledinci granica polazi od međne tačke broj 19 i idući ka severozapadu poklapa se sa severnom ivicom poljskog puta (parcela broj 1202) do tromeđe parcela broj 1142, 1202 i 1119. Od ove tromeđe granica ide ka severu poklapajući se sa zapadnim međama parcela broj 1119, 1118, 1101, 1084/1, 1083, 1082, 1081, 1078, 1077, 1076, 1075, 1074 i 1072, što je u isto vreme granica građevinskog rejona Ledinaca, zatim preseca put Novi Sad - Beočin u pravcu međne tačke broj 2.

Od međne tačke broj 2 granica se poklapa sa severnom regulacijom puta Novi Sad - Beočin do međne tačke broj 28 koja razdvaja KO Ledinci i KO Sremska Kamenica. U ovoj tački granica se lomi ka severu poklapajući se sa granicom KO Ledinci i KO Sremska Kamenica do četvoromeđe KO Sremska Kamenica, KO Ledinci, KO Veternik i KO Novi Sad II na osovini reke Dunav. Od četvoromeđe katastarskih opština granica se poklapa sa osovinom Dunava idući ka zapadu u dužini oko 900 m koja je i granica KO Veternik i KO Ledinci. U ovoj tački granica se lomi ka severozapadu presecajući reku Dunav u pravcu međe parcela broj 2990/2 i 2990/3 i poklapa se sa tom međom, kao i sa međom parcela broj 2988/2 i 2988/3; 4284/2 i 4284/3 do nasipa (parcela broj 4280) i preseca ga do severne regulacije u tromeđi parcela broj 4280, 3971/4 i 3971/15.

Od ukrsne tačke granica ide ka zapadu pomenutom linijom nasipa do preseka sa međom između parcela broj 3985 i 3984, gde se lomi i skreće ka severu međama parcela broj 3985, 3989, 3993/1, 3993/2, 3993/3, 3994/6, 4276/2, 3997/1 i 4002/3 sa leve strane i 3984/1, 3984/2, 3984/3, 3984/4, 3984/5, 3990/1, 3990/5, 3991/1, 3991/2, 3992/1, 3992/2, 4276/1, 4000/1, 4000/2, 4001/1 i 4001/8 sa desne strane, do preseka sa zapadnom regulacionom linijom novoprojektovanih ulica. Od preseka, granica nastavlja ka severu tom zapadnom regulacijom nove ulice, a preko parcela broj 4002, 4003, 4004, 4007, 4008, 4009, 4010, 4011/1, 4011/2, 4012, 4016, 4017, 4030 (poljski put), 4028, 4027, 4026, 4025, 4024, 4023 i 4022 do ukrštanja sa jugoistočnom granicom parcele broj 4279. Od ove tačke granica skreće u pravcu severoistoka, prati jugoistočnu granicu parcele broj 4279 do osovinske tačke broj 284, a zatim skreće u pravcu istoka, poklapa se sa osovinama ulica koje su definisane osovinskim tačkama broj 835, 836, 401 i 402 do tačke na preseku sa pravcem koji je paralelan sa severnom granicom parcele broj 3769/4 na rastojanju od 7,50 m. Od ove tačke granica nastavlja prethodno opisanim pravcem do tačke na preseku sa osovinom ulice definisane osovinskim tačkama broj 405 i 516. Dalje granica skreće u pravcu severa, prati osovinu ulice do osovinske tačke broj 516, zatim skreće u pravcu zapada do osovinske tačke broj 690, dalje skreće u pravcu severoistoka do osovinske tačke broj 691. Od ove tačke granica skreće u pravcu istoka do preseka osovine ulice i produženog pravca granice parcela broj 3080/1 i 3078/2. Dalje granica skreće u pravcu severoistoka prethodno opisanim produženim pravcem, a zatim prati zapadnu granicu parcela broj 3078/2, 3078/1, 3079/6, 3079/5, 3079/1, 3079/3, 3079/4 i 3079/2 do preseka sa granicom KO Novi Sad IV.

Idući ka severozapadu, pa ka severoistoku granica se poklapa sa linijom koja razdvaja katastarske opštine Veternik i Novi Sad IV, zatim prelazi na područje KO Novi Sad IV po jugoistočnoj međi poljskog puta parcele broj 10227 do međne tačke broj 8 koja je na međi parcela broj 9171 i 9958, zatim skreće ka severozapadu po pomenutoj međi do poljskog puta parcela broj 10226/2 i preseca ga.

U toj tački granica skreće u pravcu severoistoka do tromeđe parcela broj 10226/2, 9219 i 9223, a zatim u pravcu severozapada prati granicu parcela broj 9219 i 9223, tim pravcem seče parcele broj 10225/2 i 9248 do preseka sa zapadnom regulacijom planiranog puta. Od ove tačke granica skreće u pravcu severoistoka, prati planiranu regulaciju puta do preseka sa granicom parcela broj 9240 i 9241, tim pravcem seče parcelu broj 10224, prelazi u KO Futog, seče parcele broj 9950 i 10222 i dolazi do severozapadne granice parcele broj 10222. Dalje granica skreće u pravcu severoistoka, prati severozapadnu granicu parcele broj 10222, i u tom pravcu preseca parcele broj 8948 i 8951, nastavlja dalje severozapadnom međom parcele broj 10223, preseca put Novi Sad - Vrbas do tromeđe parcela broj 9956, 4065 i 4432 odakle se poklapa sa severnom međom parcele broj 4432 do mesta u kojoj ona skreće na sever, a granica nastavlja na istok presecajući parcelu broj 4336 i ponovo se uključuje na severnu među parcele broj 4432, poklapajući se sa njom do granične tačke broj 4 na međi KO Novi Sad IV i KO Rumenka, u kojoj skreće na sever poklapajući se sa granicom KO do granične tačke broj 8 na jugozapadnoj međi železničke pruge Novi Sad - Subotica.

Idući u pravcu severoistoka granica preseca prugu Novi Sad - Subotica i poklapa se sa severozapadnom međom železničke pruge Novi Sad - Zrenjanin, tako da prelazi preko područja katastarske opštine Čenej, zatim preseca železničku prugu Novi Sad - Senta, do tromeđe koja je određena za početnu tačku opisa granice građevinskog rejona.

Opis granice vikend zone "Glavica" u KO Sremska Kamenica

Vikend zona se sa severne strane graniči južnim međama parcela broj 3278, 3277, 3276, 3273 i 3271; sa istočne strane graniči se istočnom ivicom poljskog puta broj 3983 od pravca međe parcela broj 3271 i 3270 na severu do pravca međe parcela broj 3245/2 i 3243/3 na jugu; sa južne strane graniči se severnim međama parcela broj 3243/3, 3208, 3205 i 3206; sa zapadne strane graniči se istočnom međom parcele broj 3200, severnom međom parcele broj 3200, preseca put broj 3984 do njegove zapadne ivice i idući ka severu poklapa se sa njom do pravca međe parcela 3278 i 3268.

Opis granice vikend zone "Artiljevo - Popovica" KO Sremska Kamenica

Od tromeđe parcela broj 3991, 2395 i 2394, granica se utvrđuje međom parcela broj 2395 i 2394, zatim se lomi ka severoistoku zaobilazeći sa južne strane parcele broj 2395 i 2398 do zapadne ivice jaruge broj parcele 4012, zatim se lomi ka jugu poklapajući se sa zapadnom ivicom jaruge broj parcele 4012 do tromeđe parcela broj 2417/3, 2436/1 i 4012. Od ove tromeđe granica se lomi ka istoku i poklapa sa južnom međom parcele broj 2654, 2655 i 2656 do puta broj parcele 3990 i poklapa se sa njegovom zapadnom međom u pravcu juga.

U daljem toku, granica preseca put broj parcele 3990 zatim se poklapa sa južnom međom puta broj parcele 3676 do puta broj parcele 3652, zatim se poklapa sa zapadnom ivicom puta broj parcele 3652, preseca put broj parcele 3912 u pravcu zapadne ivice puta broj parcele 3917 i poklapa se sa njom do puta broj parcele 4002 i preseca ga.

Sa južne strane granica se poklapa sa južnom ivicom puta broj parcele 4002 do istočne međe parcele broj 3947, lomi se ka jugu istočnom međom parcele broj 3947 zatim se lomi ka zapadu poklapajući se sa južnom međom parcele broj 3947 i skreće ka severu zapadnom međom iste parcele do južne ivice puta broj parcele 4002. Idući ka zapadu poklapa se sa južnom ivicom puta broj parcele 4002 do istočne međe parcele broj 3948, lomi se ka jugu istočnom međom parcele broj 3948, zatim se poklapa sa južnom i zapadnom međom parcele broj 3948 i izlazi ponovo na put broj parcele 4002 do ukrštanja sa putem broj parcele 3997.

Sa zapadne strane granica je utvrđena istočnom ivicom puta broj parcele 3997 do tromeđe parcela broj 2514, 2515 i 3997, a dalje se poklapa sa istočnom i južnom ivicom puta broj parcele 2515, zatim se lomi ka severu, preseca pomenuti put u pravcu zapadne međe parcele broj 2506 i poklapa se sa njom kao i sa severnom međom te parcele idući u pravcu istoka. Dalje se poklapa sa severnim međama parcela broj 2507, 2508 i 2515; preseca parcelu broj 2509 do zapadne međe parcele broj 2494, zatim se lomi u pravcu severa po zapadnim međama parcela broj 2494,2495 i 2496, zaobilazi parcelu broj 2496 sa severne strane i produžava u pravcu severa po zapadnim međama parcela broj 2490 i 2488 pa skreće ka severozapadu po jugozapadnim međama parcela broj 2475/1 i 2475/3 do poljskog puta broj parcele 3997. Idući u pravcu severa granica se poklapa sa istočnom međom poljskog puta broj parcele 3997 do ukrštanja sa poljskim putem broj parcele 3996. Idući ka zapadu granica preseca put broj parcele 3997 i poklapa se sa južnom ivicom puta broj 3997 do ukrštanja sa poljskim putem broj parcele 3995. Idući od juga prema severu granica se poklapa sa zapadnom ivicom puta broj parcele 3995 do poljskog puta broj parcele 3991 a dalje se poklapa sa istočnom ivicom puta broj parcele 3991 do tromeđe koja je usvojena za početnu tačku opisa granice.

Opis granice Nacionalnog parka "Fruška gora" u KO Sremska Kamenica2

______________________
2 Zakon o nacionalnim parkovima, Sl. glasnik RS broj 39, 31. maja 1993.

Granica Nacionalnog parka "Fruška gora" u KO Sremska Kamenica počinje od Dubokog potoka i ide njime severno 850 metara da bi skrenula ponovo prema istoku parcelama broj 4018, 3949, 2309, 8015, 2480/7, 2480/6, 2497. Skreće prema jugu parcelama broj 2499, 2496, 2500, 2501, 3949, 3853, a zatim ponovo ide prema istoku graničnim parcelama broj 3836, 3838, 3839, 3840, 3843, 3845, 3846, 3847, 3859, 3861/2, 3870, 3871, 3863, 3867, 3886/1, 3902, 3906, 3916, 3922, 3918, 3645, 3644, 3638, 3637, 3636, 3613, 3614, 3616, 3615, 3617, 3610, 3609, 3608, 3605, 3604. Između parcela broj 3583 i 3580 prelazi put Novi Sad - Ruma, preseca parcelu broj 3580 i skreće prema severu katastarskim česticama broj 3561, 3559, 3560, 3553, 3053, 3552, 3063, 3072, a zatim ponovo se vraća prema jugu parcelama broj 3052, 3181, 3182, 3184, 3200, 3206, 3207, 3552. Ovde granica ponovo skreće prema istoku katastarskom česticom broj 3965/1 i preseca parcele broj 3533, 3965/1.

III. GENERALNA URBANISTIČKA REŠENJA

1.0. NAMENA PROSTORA NA PODRUČJU OBUHVAĆENOM GENERALNIM PLANOM

1.1. Poljoprivredno zemljište u rubnom predelu

Rubni predeo Novog Sada obuhvata veoma mali deo ukupnih poljoprivrednih površina na teritoriji grada Novog Sada i to u KO Novi Sad IV i KO Sremska Kamenica.

Karakteristike i način korišćenja poljoprivrednog zemljišta svrstava novosadsko područje u ratarsko-stočarski mikrorejon, a fruškogorsko prigorje u voćarsko-vinogradarski mikrorejon.

Rubne zone grada, koje su pretežno poljoprivredne površine su neobnovljiv prirodni resurs i, osim funkcije produkcije, imaju i ulogu u poboljšanju životnog prostora i vrednovanju autentičnih pejzažnih karakteristika.

Nekim od načela uređenja rubnog predela i njegove detaljnije razrade na pojedinim potezima planira se zadržavanje vlažnih staništa i postavka zelenih zaštitnih pojaseva (umrežavanje prostora) u cilju zaštite od vetra, snega, podizanja čestica prašine i dr. Na taj način strateškom koncepcijom ekološkog planiranja izdvaja se funkcionalni tip, pretežno poljoprivrednog korišćenja zemljišta. Predeoni obrazac ravničarskog bačkog dela je vizuelno i strukturno ujednačen, dok se padine Fruške gore karakterišu većom ekološkom raznovrsnošću, usitnjenijom granulacijom pejzaža (voćnjaci, vinogradi) i postavkom izduženih zelenih zaštitnih pojaseva.

Voćnjaci i vinogradi KO Sremska Kamenica predstavljaju zaštitnu zonu Nacionalnog parka a koriste se kao prostori za rekreaciju u kojima se, prema Prostornom planu Grada Novog Sada i Opštine Sremski Karlovci, nalaze lokaliteti vikend-zona Popovica i Glavica i vinogradske zone.

1.2. Šumsko zemljište

Na području Novog Sada u ravničarskom i fruškogorskom delu zastupljeni su izdiferencirani tipovi šuma. Planinske šume zahvataju severnu i južnu padinu Fruške gore. Nizijske šume nalaze se u ravničarskom delu Bačke, dok se ritske šume nalaze neposredno uz Dunav u plavnom području. Na teritoriji Grada šume zauzimaju prostor od 12% od ukupne površine3. Na sremskoj strani najviše je šuma u katastarskoj opštini Sremska Kamenica i to 1.416 ha ili 46%.

______________________
3 Prostorni plan Grada Novog Sada i Opštine Sremski Karlovci

Prema statusu i načinu gazdovanja evidentirane su: proizvodne šume, zaštitne šume i šume sa posebnom namenom. Najveći deo proizvodnih šuma nalazi se u aluvijalnoj ravni uz Dunav i izložen je čestim plavljenjima. Ritski karakter zemljišta usmerio je proizvodnju na podizanje monokultura topola i proizvodnju drveta namenjenog za proizvodnju celuloze.

Šume sa posebnom namenom čine šume Nacionalnog parka "Fruška gora". Predeo Fruške gore odlikuje se bogatstvom prirodnih retkosti, istorijskim i turističkim lokalitetima. Same šume kao najizražajniji biološki element ujedno predstavljaju granicu Nacionalnog parka, odnosno režim stroge zaštite prirodnih vrednosti.

Šumama i zemljištem Nacionalnog parka gazduje se u skladu sa odredbama Zakona o nacionalnim parkovima. Planom o uređivanju Nacionalnog parka "Fruška gora", Zakonom o zaštiti životne sredine i posebnim šumsko-privrednim osnovama, kao i jednogodišnjim i višegodišnjim planovima i programima zaštite i unapređenja Nacionalnog parka "Fruška gora".

Režim zaštitne zone Nacionalnog parka ima područje fruškogorskog prigorja na području od desne obale Dunava do šumovite granice stroge zaštite Nacionalnog parka "Fruška gora".

Područje Nacionalnog parka "Fruška gora" ima izuzetnu važnost kao globalno vegetaciona celina koja utiče na korišćenje i planiranje područja Novog Sada. Potpuno prirodan i prirodi blizak prostorni tip šumskog ekosistema čini područje fino strukturisanim, sa visoko vizuelnim i ekološkim vrednostima.

Zaštitne šume u građevinskom rejonu i rubnom predelu čine celoviti sistem prigradskih, imisionih šuma i šumskih poteza uz autoput Novi Sad - Beograd. Imisione šume zahvataju područja, neposredno uz radnu zonu, deponiju otpadaka i poteze uz kanal Dunav-Tisa-Dunav. Najznačajnije prostore zaštitnih šuma u građevinskom rejonu čine područja namenjena park-šumama: Kamenička i Petrovaradinska ada, koje su u funkciji rekreacije, sporta i zaštite izvorišta.

Deo zaštitnih šuma rubnog predela na severo-istočnom delu Novog Sada predstavljaju topolici Instituta za topolarstvo. Osim zaštitne, ove šume imaju naučnoistraživačku ulogu.

1.3. Građevinsko zemljište

Građevinsko zemljište obuhvata sve izgrađeno i neizgrađeno, uređeno i neuređeno, javno i ostalo zemljište u građevinskom rejonu Novog Sada.

Van građevinskog rejona takođe ima građevinskog zemljišta; vikend i vinogradske zone koje se uređuju prema Prostornom planu područja posebne namene za rekreaciju Grada Novog Sada.

1.4. Vodeno zemljište

Na području grada Novog Sada izdiferencirana je hidrografska mreža koju čini reka Dunav, osnovna kanalska mreža hidrosistema Dunav - Tisa - Dunav i fruškogorski potoci.

Reka Dunav protiče kroz područje grada Novog Sada deleći ga na bački i sremski deo. Prosečna širina vodnog ogledala vodotoka je oko 500 m i u direktnoj je zavisnosti od vodostaja. Pri visokim vodostajima reka je omeđena odbrambenim nasipom, odnosno visokim terenom.

Kanal Savino Selo - Novi Sad, kao deo hidrosistema Dunav-Tisa-Dunav, uliva se u Dunav. Na 4 + 300 km stacionaže kanala nalazi se prevodnica "Novi Sad". Uzvodno od prevodnice je kontrolisan režim oticanja sa prosečnom širinom vodnog ogledala kanala od oko 70 m. Nizvodno je vodostaj pod direktnim uticajem vodostaja Dunav sa prosečnom širinom vodnog ogledala u kanalu od oko 110 m.

Fruškogorski potoci spadaju u bujične potoke sa velikim padovima koji uzrokuju eroziju obala i dna. Na području Grada Novog Sada fruškogorski potoci su: Šandorovac, Kamenarski, Kamenički, Novoselski, Rokov i Selište. Svi potoci se ulivaju u Dunav.

2.0. NAMENA PROSTORA U GRAĐEVINSKOM REJONU NOVOG SADA

Urbanističke celine

Osnovne karakteristike prostoru daje njegova namena, a unutar namene izdvajaju se karakteristične celine prema položaju, načinu izgradnje, prirodnim osobenostima okruženja, morfološkoj slici.

U građevinskom rejonu Novog Sada prostor je namenjen za javne površine, stanovanje, poslovanje, poljoprivredne, šumske i prirodi bliske namene.

U nameni stanovanja izdvajaju se sledeće karakteristične celine:

- zone porodičnog stanovanja,

- opšte stambene zone srednjih i visokih gustina, i

- zone višeporodičnog stanovanja visokih gustina.

Unutar opštih stambenih zona izdvajaju se karakteristične celine sa vrednim objektima, ulicama, blokovima, koje predstavljaju posebno vredne delove Novog Sada i deo njegovog identiteta koji ne sme biti narušen neprimerenom izgradnjom. Deo trajne slike Novog Sada predstavljaju i područja Limana, Bistrice i područje oko Bulevara oslobođenja. Takav način izgradnje, koji je bio karakterističan i neophodan u vreme ubrzane urbanizacije, se ne planira.

Delovi na sremskoj strani, posebno Mišeluk, načinom izgradnje će održavati karakteristike prirodnog okruženja, a sklopovi fizičkih struktura svojom rastresitošću i malim visinama doprineti specifičnom izgledu grada na desnoj obali Dunava.

U okviru prostora namenjenog poslovanju izdvajaju se karakteristične celine i pravci: gradski centri, ulazni pravci i radne zone.

Tvrđava sa podgrađem, stari gradski centri i linijski centri na pravcima najstarijih ulica koje se sustiču u centar predstavljaju najvredniji deo nasleđa i razvijaće se na principima koji koriste i unapređuju prednosti položaja, uz poštovanje matrice, morfoloških karakteristika i selektivnih kriterijuma za izbor sadržaja. Novi centri formiraće se tako da prema sadržajima i oblikovanju predstavljaju sliku vremena u kojem će nastajati.

Ulazni pravci u grad uređivaće se ne samo za lociranje delatnosti koje će koristiti lokacione prednosti već i za oblikovanje ulaza u grad, stvaranje prvih utisaka na ulazu u gradsko područje.

Radne zone se razlikuju po preovlađujućoj vrsti delatnosti koje se u njima razvijaju, veličini kompleksa i objekata, načinu njihovog grupisanja, prilagođenosti okruženju. Zone "Sever I i "Sever II" su izgrađene kompaktno i koristile su ih uglavnom veliki potrošači prostora, nasuprot zoni "Sever IV" u kojoj su važna preduzeća locirana u velikim zelenim prostorima. Zona "Sever III" kao robno-transportni centar sa slobodnom zonom, biće najracionalnije korišćen privredni prostor kojim se grad prepoznaje, pa treba da bude i pažljivo uređen i oblikovan. Zapadna zona je prava gradska radna zona, a zona "Istok" u Petrovaradinu, zbog svog položaja, pruža znatne prednosti za lociranje, ali i zahteva pažnju u projektovanju i uređenju prostora.

Javne površine sadrže značajne poteze i pravce, komplekse i posebno specijalizovane centre, na kojima se najčešće zadovoljava opšti interes, razvijaju specifični značajni sadržaji koji često prevazilaze gradski, pa sadrže prostorne, sadržajne, oblikovne repere koji utiču na stvaranje slike grada.

Veliki delovi ovih prostora nisu realizovani, pa kao razvojni potencijali, odnosno prostori na kojima se zadovoljavaju važne potrebe stanovnika i korisnika iz šireg okruženja čuvaju se i grade prema posebnim programima.

Za svaku od karakterističnih celina utvrđuju se uslovi za izgradnju i uređenje.

Prioritetne urbanističke celine

Unutar svake od namena utvrđene su celine od strateškog značaja za razvoj grada i kao takve prioritetne za građenje i uređivanje.

Kao površine od strateškog značaja za razvoj grada utvrđuju se stari centar, Tvrđava sa podgrađem, radna zona "Sever III", priobalje Dunava, Mišeluk i specijalizovani centri sa sadržajima od posebnog značaja za grad.

Od strateškog značaja, pa, prema tome, i prioritetni za realizaciju su i delovi saobraćajnog i drugih infrastrukturnih sistema: mostovi na Dunavu, severna obilaznica, priključci na regionalne puteve, kompletiranje sistema za snabdevanje vodom i trafostanica srednjeg napona u centru.

U prioritetne zadatke spadaju i rešenja za deponovanje i preradu smeća, zaštita izvorišta, zaštita terena od bespravne izgradnje, obezbeđenje javnih površina i koridora za neposredni i dugoročni razvoj.

Prostorne celine u građevinskom rejonu

Prostor grada čine dve velike prostorne celine:

- deo grada na levoj obali Dunava - bački deo i

- deo grada na desnoj obali Dunava.

U bačkom delu grada izdvajaju se: zapadno i severno područje, a u sremskom: uže područje Sremske Kamenice i Petrovaradina sa Mišelukom i šire područje ovih naselja.

Ovaj nivo podele na prostorne celine služi za generalno planiranje razmeštaja stanovnika, prostora u kojima se zadovoljavaju različite potrebe stanovnika, posebno javne službe i površine gradskog i značaja za šire okruženje, saobraćajni i infrastrukturni sistemi.

Zone (područja) stanovanja, centara i radne zone predstavljaju tradicionalne ili celine koje će se formirati između značajnih saobraćajnih pravaca. Kao planerska jedinica, zona u celosti može predstavljati prostor sa homogenim obeležjima (po nameni, načinu izgradnje i sl.), ili pak biti sastavljena od delova koji imaju takva obeležja. Na nivou zone utvrđeni su prostorni potencijali, razmeštaj javnih službi osnovne namene i kriterijumi koji se primenjuju unutar namene.

Građevinski blok je u generalnom planu osnovna jedinica u kojoj se prate sve informacije o prostoru. Agregiranjem blokova formiraju se odgovarajuće celine u procesu sprovođenja generalnog plana.

Blokovi se identifikuju preko sopstvenog broja ili broja u okviru određene mesne zajednice.

U generalnom planu grada Novog Sada do 2021. godine očuvan je kontinuitet sa podelom grada na zone iz prethodnih planova, uz neophodne korekcije koje proizilaze iz planskih rešenja.

Prostorna celina broj XXXIX "Jugovićevo" - zona mešovite namene obuhvata višeporodično stanovanje "Majevica", porodično stanovanje "Sajlovo", Novo groblje, parkovske, sportske i komunalne površine na prostoru koji je koristila Vojska Srbije i Crne Gore, odnosno ukupan prostor "specijalne namene" i zaštitne zone oko ovog prostora.

2.1. Prostor za javne potrebe

Na površinama namenjenim za javne potrebe ostvaruje se opšti interes izgradnjom objekata javnih službi i komunalnih delatnosti, izgradnjom i uređivanjem saobraćajnih površina i objekata ostale infrastrukture. Javno korišćenje prostora obezbeđuje se izgradnjom i koncentracijom sadržaja za javnu upotrebu i uređivanjem prostora na način koji odgovara takvoj upotrebi.

2.1.1. Objekti i površine od opšteg interesa

Javne službe

Javnim službama ostvaruje se kvalitet življenja u gradu i njima Novi Sad ostvaruje svoju ulogu u metropolitenskom i funkcionalnom području.

Posebnim institucijama, u skladu sa svojom tradicijom i prednostima položaja i nasleđa, Novi Sad će ostvariti razvoj koji će ga činiti značajnim i prepoznatljivim u širem okruženju.

Veći deo javnih službi planira se u skladu sa projekcijama demografskog razvoja, te promene u broju i strukturi stanovništva neposredno utiču na razvoj ovih službi. Najbitnije promene u strukturi stanovništva date su u poglavlju 3.2. "Osnovni programski elementi generalnog plana".

Osnovnu karakteristiku stanovništva predstavlja njegovo starenje.

Prema klasifikaciji Ujedinjenih nacija, populacije sa više od 7% stanovnika preko 65 godina smatraju se starim. U funkcionalnom području učešće starog stanovništva će se u 2021. godini povećavati na oko 18%. Ostarelo stanovništvo (80 i više godina) će 2021. godine biti više nego duplo brojnije u odnosu na 1991. godinu, što će imati velikog uticaja na planiranje svih oblasti života, posebno javnih službi.

Javne službe se razvijaju prema normativima i standardima koji su utvrđeni odgovarajućim propisima: minimalni (obavezni) standard je u generalnom planu prilagođen distribuciji stanovništva i lokalnim i lokacijskim uslovima planiranih službi.

Pad privrednih aktivnosti tokom devedesetih godina, koji je karakterističan ne samo za Novi Sad već i za čitavu državu, uticao je na to da se nije bitnije promenilo učešće Novog Sada u strukturi zaposlenih u javnim službama Vojvodine. I dalje je zadržano visoko učešće, znatno iznad učešća u broju stanovnika.

Tako je učešće stanovništva Novog Sada u stanovništvu Vojvodine 1995. godine bilo 14,6% ukupno zaposlenih 22%, a zaposlenih u neprivredi 30,6%.

Institucije javnih službi koje će koristiti i stanovnici funkcionalnog područja Novog Sada su sledeće: u oblasti obrazovanja - srednje stručne škole, gimnazije i umetničke škole, više i visoke škole, u oblasti zdravstva - polikliničke službe, porodilišta i bolnice; u oblasti kulture - pozorišta, muzeji, galerije, arhivi, biblioteke, Matica srpska, Novosadski otvoreni univerzitet, izdavačke organizacije, RTV i za razne kulturne manifestacije; u oblasti sporta - Sportski i poslovni centar "Vojvodina" i drugi specijalizovani sportski centri; u oblasti socijalne zaštite; Dečje selo "Dr Milan Pavlović" u Sremskoj Kamenici i Dom za decu i omladinu ometenu u razvoju u Veterniku i planirani dom za narkomane.

Dobra saobraćajna povezanost olakšava stanovnicima funkcionalnog područja korišćenje javnih službi u Novom Sadu.

Javne službe od posebnog značaja za razvoj grada Novog Sada

U Novom Sadu su koncentrisane institucije čija je delatnost značajna ne samo za Grad i Pokrajinu već i za Republiku, a pojedine su stekle i međunarodni ugled.

To su odeljenje Srpske akademije nauka Novi Sad, Univerzitet u Novom Sadu sa naučnim institutima, Klinička bolnica sa polikliničkim centrom, Medicinskim fakultetom i institutima u Sremskoj Kamenici koji objedinjuju naučni rad sa osnovnom delatnošću obrazovanja, odnosno zdravstva. Zbog kompleksnosti rada i specifičnih zahteva u prostoru, ove institucije razvijaće se u posebnim specijalizovanim centrima.

Prostor sadašnje lokacije Univerzitetskog centra je skoro u potpunosti realizovan. Pojedini fakulteti, više i visoke škole razvijaju se izvan ovog centra. Preostala je izgradnja Elektrotehničkog fakulteta i završavanje Rektorata sa bibliotekom i Ekonomskog fakulteta.

Medicinski fakultet će i dalje koristiti objekte na postojećem kompleksu Kliničke bolnice, gde se planira i otvaranje Farmaceutskog fakulteta. Drugi fakulteti se, prema posebnim programima, mogu razvijati na lokacijama Univerziteta, kao i izvan njih ako se mogu zadovoljiti posebni zahtevi ovih institucija.

Za Višu mašinsku školu i Višu grafičku školu potrebni su novi prostori, uz fakultete ili uz srednje škole.

Likovna akademija je planirana u Sremskim Karlovcima ili na Petrovaradinskoj tvrđavi, a Muzička se, uz proširenje postojeće, zadržava na Petrovaradinskoj tvrđavi.

Studentski domovi se planiraju za 30% studenata koji nemaju prebivalište u Novom Sadu, uz postojeće domove na Limanu IV ili na drugim lokacijama, a restorani na odgovarajućim lokacijama u gradu.

Objekat studentsko-kulturnog centra planiran je na kompleksu Univeziteta na Limanu I, pored studentskih domova.

Prioriteti u razvoju naučnih institucija u Novom Sadu su u oblasti poljoprivrede, energetike, naftne industrije, informatike, građevinarstva i, sve više, iz oblasti urbanizma, i arhitekture. Institucije će se razvijati uz odgovarajuće fakultete, odnosno na prostorima koji odgovaraju zahtevima istraživanja.

Klinički centar u Novom Sadu će se razvijati prema posebnom programu, na postojećoj lokaciji bolnice, završavanjem i izgradnjom predviđenih objekata.

Na kompleksu Instituta u Sremskoj Kamenici planira se povećanje kapaciteta za specijalističku bolnicu sa još 1.200 postelja.

Kompleks Instituta je u isto vreme i park pod zaštitom.

Od svog nastanka Novi Sad je razvijao institucije kulture koje su imale poseban značaj za kulturu srpskog naroda, ali je negovao i kulture narodnosti nastanjenih u Pokrajini. Generalnim planom se ostavlja prostor ne samo za razvoj postojećih već i za osnivanje novih službi koje bi doprinele razvoju kulture u Novom Sadu. To su, pre svih, Matica srpska sa bibliotekom, Srpsko narodno pozorište i ostala pozorišta, Sinagoga koja se pored uloge hrama, koristi i kao koncertna dvorana, zatim galerije, muzeji, arhivi grada i Vojvodine.

Kompleks Matice srpske u starom jezgru Grada, u okviru koga će se dovršiti izgradnja biblioteke Matice srpske, mora se očuvati u ambijentu najstarijeg dela Novog Sada. U biblioteci (koja raspolaže velikim fondom knjiga, časopisa, listova i dr.) obavljaju se poslovi centralne matične biblioteke u AP Vojvodini. Godišnji bibliotečki fond koristi oko 26.000 čitalaca.

Srpsko narodno pozorište u svom sastavu ima dramu, operu i balet, sa Vojvođanskom filharmonijom. Smešteno je u novoj zgradi na Pozorišnom trgu. Mađarsko novosadsko pozorište koristi prostor u zgradi pozorišta "Ben Akiba". Pozorište mladih, smešteno u zgradi Doma kulture, najstarije je pozorište ove vrste u zemlji i, pored lutkarske, ima i tzv. "živu scenu".

Vojvođanski muzej, Istorijski muzej Vojvodine, Vojvođanski arhiv, Muzej grada Novog Sada i Biblioteka grada Novog Sada koriste prostor u starom jezgru Novog Sada i na Petrovaradinskoj tvrđavi. Njihov razvoj je usklađen sa uslovima zaštite kulturnih dobara.

U sastavu Muzeja grada Novog Sada su Gradski muzej Sremskih Karlovaca, Zmajev muzej u Sremskoj Kamenici i Zbirka strane umetnosti.

Muzej poseduje građu o kulturno-istorijskom razvoju grada i, pored stalne postavke, organizuje i tematske izložbe.

Istorijski arhiv Novog Sada na Petrovaradinskoj tvrđavi nalazi se u neuslovnim prostorijama, pa se planira njegovo preseljenje.

Zavod za zaštitu prirode Srbije, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture i Opštinski zavod za zaštitu spomenika kulture, kao institucije koje se staraju o posebno važnim elementima grada i njegovog okruženja saglasno svom značaju, dobijaju, odnosno već imaju adekvatne uslove za razvoj.

Galerije su skoncentrisane u centru grada. Galerija Matice srpske je najveća i najznačajnija galerijska ustanova u gradu i posluje kao naučno-umetnička institucija kulture. Od ostalih galerija u Novom Sadu najpoznatije su sledeće: Spomen-zbirka Pavla Beljanskog, Galerija likovne umetnosti - poklon-zbirka Rajka Mamuzića, Galerija savremene umetnosti u SPC "Vojvodina", Mali likovni salon, Velika galerija kulturnog centra u okviru Novosadskog otvorenog univerziteta i dr. Gradu nedostaje prostor za galeriju savremene likovne umetnosti. Galerija će se graditi na Trgu galerija ili drugoj pogodnoj lokaciji (obale Dunava, gradski centar).

Širi značaj od gradskog imaju i institucije koje organizuju različite kulturne i druge manifestacije, kao što su Sterijino pozorje, Zmajeve dečje igre, Brankovo kolo, različiti festivali, sportske priredbe i takmičenja. U zavisnosti od karaktera manifestacije, koriste se prostori Srpskog narodnog pozorišta, drugi pogodni izgrađeni prostori (bioskopi, Sajam, Skupština Grada), trgovi, ulice i drugi otvoreni prostori. Sportski i poslovni centar "Vojvodina" omogućuje najviši nivo za održavanje veoma različitih manifestacija.

U oblasti informisanja i izdavaštva najveći značaj imaju Radio televizija Novi Sad i velike novinske kuće, posebno "Dnevnik" i "Forum".

Radio Novi Sad je smešten u zgradi pored Dunavskog parka gde je sala Studio M u kojoj se održavaju koncerti i snimanja.

Kompleks Televizije Novi Sad, gde se nalaze razoreni objekti, zadržava istu ili će dobiti namenu drugih sadržaja centra.

Osnovne aktivnosti Novosadskog otvorenog univerziteta su: osnovno obrazovanje odraslih, učenje stranih jezika, kulturni centar sa svojim aktivnostima, izdavačka delatnost i srednjoškolsko obrazovanje odraslih. Zgrada otvorenog univerziteta nakon utvrđivanja stepena oštećenja i stanja konstrukcije, saniraće se prema posebnom projektu.

U Novom Sadu, kao centru Autonomne Pokrajine Vojvodine i Južnobačkog okruga, posebno imajući u vidu pravce u kojima će se razvijati lokalna samouprava (podela Grada na opštine), planira se i povećanje administrativnog prostora i poboljšanje kvaliteta postojećeg kako za rad organa vlasti, uprave, tako i sudstva, tužilaštva, političkih stranaka i dr. Njihovo lociranje poželjno je u gradskom centru, ali je moguće i u drugim namenama.

Prostorne celine u kojima je smešten veći broj javnih službi, kao što su Petrovaradinska tvrđava i staro gradsko jezgro razvijaće se pod posebnim uslovima zaštite na način da se omogući poboljšanje uslova radi pomenutih institucija.

U starom gradskom jezgru Novog Sada smeštene su brojne institucije kulture i obrazovanja, kao i verski objekti. Većina postojećih crkava je zaštićena kao kulturno dobro. Tu su i Vladičanski dvor u Zmaj Jovinoj ulici, najstarija novosadska gimnazija "Jovan Jovanović Zmaj", četiri srednje škole, muzeji, arhivi, galerije, pozorišta. Ovaj deo grada se štiti kao zona urbanističke zaštite koja će se pažljivo uređivati i rekonstruisati.

Petrovaradinska tvrđava je zaštićena kao kulturno dobro od velikog značaja, a nalazi se na prostoru gde se preklapaju turističke zone Dunava i Fruške gore. Dunav je turistička zona sa međunarodnim rangom I stepena u kojoj se Novi Sad sa Fruškom gorom planira kao turistički centar na nacionalnom nivou sa preovlađujućom letnjom rekreacijom i ostalim aktivnostima: izletničkim, nautičkim, spomeničkim, ekološkim i dr.

Na Tvrđavi se uz turističke objekte i površine planiraju sadržaji iz oblasti obrazovanja, kulture, turizma i rekreacije, kao što su: akademija umetnosti, ateljei, letnje pozornice, planetarijum, hotel i dr.

Na gornjem platou, pored kulturnih institucija i objekata ugostiteljstva, nalaze se i prostori pogodni za zabavu mladih za disko-klubove i priredbe.

Područje srednjeg platoa ili Hornverka uređivaće se za potrebe akademije umetnosti i za otvaranje letnje pozornice uz primereno hortikulturno uređenje, a moguće je i uređivanje sportskih i rekreacionih terena.

Prostor Suburbijuma zadržava svoju nasleđenu tradicionalnu funkciju centra uz mogućnost da pojedini objekti ili celi blokovi dobiju namenu ugostiteljstva - hoteli, hosteli, pansioni i drugo, što će biti omogućeno redukcijom saobraćaja kroz Beogradsku ulicu i izgradnjom parkinga.

Prostor Tvrđave je pogodan i za velika skloništa (za nekoliko hiljada ljudi) i za sklanjanje materijalnih dobara i dobara kulture.

Osnovni problemi koje treba rešiti na Petrovaradinskoj tvrđavi su:

- iseljenje vojske iz objekta kulture od velikog značaja sa prostora Vaserštata; razrešenje saobraćaja kroz podgrađe Tvrđave, obezbeđenje pristupa Tvrđavi; izgradnja malog pristana na Dunavu koji bi omogućio prilaz gliserima, brodićima, jahtama i čamcima na najpogodnijem mestu ispod Tvrđave, u blizini mosta ili na drugom mestu. Saobraćaj kroz samu Tvrđavu svešće se na minimum, a prioritet u rešavanju sadašnjih problema na Tvrđavi je rekonstrukcija instalacija vodovoda, kanalizacije, grejanja i električne struje za sve potceline na Tvrđavi.

Obale Dunava, izuzetnih prirodnih vrednosti, Nacionalni park "Fruška gora" i njegova zaštitna zona do Dunava, predstavljaju prostorni potencijal za razvoj specifičnih javnih službi koje će sa turističkim i drugim sličnim sadržajima, posebno pažljivim oblikovanjem učiniti Novi Sad značajnijim turističkim centrom.

Prirodne lepote Koviljskog rita i Petrovaradinskog rita koristiće se kao izvanredne zone rekreacije na domaku Novog Sada.

Sve navedene institucije i prostori predstavljaju potencijale budućeg razvoja Novog Sada koje treba, u najvećoj mogućoj meri, sačuvati i razvijati.

Javne službe lokalnog nivoa

Službama lokalnog nivoa u kojima se zadovoljavaju svakodnevne potrebe ukupnog ili dela stanovništva pojedinih delova grada dostiže se određeni kvalitet življenja. Ove službe (društvene brige o deci osnovnog obrazovanja, dela službi u okviru zdravstvene i socijalne zaštite, kulture) planiraju se ravnomerno u gradu prema kriterijumima kao što su: dozvoljeni radijus opsluživanja, obuhvat određene kategorije stanovništva, dozvoljeni kapacitet i dr. u saglasnosti sa normativima koji su utvrđeni za odgovarajuće službe. Ne iskazuju se posebnom namenom, već pripadaju preovlađujućoj nameni stanovanja ili opštegradskih centara. U generalnom planu su iskazane mreže odgovarajućih simbola.

Generalnim planom su utvrđeni prioriteti za završavanje postojećih objekata izgradnjom sportskih dvorana, kabineta, laboratorija i sl. mogućnosti za povećanje kapaciteta ili izgradnju novih objekata.

Službe koje zadovoljavaju potrebe većih područja u gradu (30-50.000), ili dela stanovnika celog grada, susednih opština, funkcionalnog područja, često i šire u generalnom planu su naznačene određenom namenom obrazovanja (srednjeg, visokog i višeg), zdravstva, sporta i rekreacije.

Planiraju se prema posebnim mrežama i programima Republike Srbije.

U periodu devedesetih godina, kao posledica promena u zakonskoj regulativi, došlo je do povećanja učešća javnih službi privatnog sektora, prvenstveno u oblasti zdravstva.

Razvoj javnih službi u Novom Sadu u narednom periodu biće u velikoj meri opterećen problemima koji su se naročito ispoljili poslednjih godina. Nivo ukupnih investicija u javne službe biće i dalje znatno ispod potreba koje obuhvataju eliminisanje ranijih zastoja u razvoju i dostizanje potreba u skladu sa normativima i standardima.

U oblasti zdravstvene zaštite završiće se započete aktivnosti na izgradnji Polikliničkog centra sa hirurgijom na kompleksu Kliničkog centra u Novom Sadu. U zoni Mali Beograd - Veliki rit planira se i izgradnja novog porodilišta koje će opsluživati Južnobački region.

Novi domovi zdravlja se planiraju na Detelinari, u Petrovaradinu, na području Mali Beograd - Veliki rit i Klisi.

Zdravstvena stanica u Sremskoj Kamenici će se proširiti svim neophodnim službama. Na prostoru Alibegovca omogućava se adaptacija postojećih i izgradnja novih objekata za različite oblike zdravstvene zaštite u nameni stanovanja, centara.

Nedostatak školskog prostora za osnovno obrazovanje, koji je izražen zbog toga što skoro 20 godina nije izgrađena nijedna osnovna škola, potenciran je prisustvom oko 3.800 učenika izbeglica.

Postojeći objekti škola će se najpre sanirati, potom prema mogućnostima, u skladu sa normativima, dograđivati, a kod izgradnje novih objekata prioritet ima izgradnja novih škola, kapaciteta 700-800 učenika, na Klisi, u Petrovaradinu, na Bistrici, Limanu IV, Malom Beogradu (područna škola) i na Mišeluku, kao i dogradnja sportske dvorane uz postojeću školu na Klisi. Dalja izgradnja škola utvrđivaće se srednjoročnim programima.

Nedostatak prostora za srednje škole je posledica dvadesetogodišnjeg neulaganja u izgradnju novih škola. Adaptacije i dogradnje nisu dovele do znatnijeg poboljšanja uslova, koji su prisustvom oko 1.600 učenika, izbeglica, samo potencirani.

Problemi prevelikog broja učenika u tri srednje škole od po 2.400 učenika po školi izraženi su kod srednje škole elektrostruke "Mihajlo Pupin", srednje škole "Svetozar Miletić" i srednje tehničke škole "Jovan Vukanović", te se u sledećem periodu problemi moraju razrešiti dogradnjama i smanjivanjem broja učenika na postojećim lokalitetima i izgradnjom jedne nove zgrade srednje škole na Bistrici ili Detelinari.

Kao prioriteti planiraju se: izgradnja novog objekta srednje škole za dizajn "Bogdan Šuput" na Limanu; izgradnja sportskih dvorana uz škole: Elektrotehničku školu "Mihajlo Pupin", Gimnaziju "Isidora Sekulić", Školu "Svetozar Miletić", kao i dogradnja gimnazije na Telepu.

Za potrebe srednjoškolaca planira se izgradnja jednog doma.

Kapaciteti i normativi za izgradnju i uređenje utvrđeni su propisima.

U oblasti socijalne zaštite planira se zaštita ostarelog stanovništva koja zahteva različite oblike staranja i pomoći.

Na lokalnom nivou planiraju se objekti prihvatilišta i prihvatnih stanica. Domovi za stare i penzionere planiraju se na Telepu, Klisi, Podbari, u Sremskoj Kamenici i na Mišeluku, prema važećim normativima.

Klubovi za stare se planiraju na oko 10.000 stanovnika tamo gde ih nema.

Veliki broj primalaca socijalne pomoći (od 10.000 ljudi, 30.000 nezaposlenih i 54.000 izbeglica od 1996. godine) veoma otežava rad Centra, pa je neophodno da se dogradi Centar za socijalni rad u Zmaj Ognjena Vuka.

Izgradiće se i prihvatna stanica u gradu.

"DES" - Preduzeće za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica defektnih sluhom i drugih lica izmestiće se sa sadašnje lokacije u ulici Bogdana Garabantina na novu lokaciju, u radnu zonu "Sever II".

Društvena briga o deci uslovljava da plan mreže predškolskih ustanova obuhvati 50% dece jaslenog doba (do 3 godine) i 100% dece predškolskog uzrasta (od 4 do 6 godina) i da ravnomerno pokriva sve delove grada.

Novi objekti, kapaciteta 200 dece, planiraju se za prioritetnu izgradnju i to: na Bistrici dva dečja vrtića i po jedan na teritoriji mesne zajednice "Vidovdansko naselje", na Detelinari, na Adicama ili na Telepu i na Podbari.

Moguća je izgradnja prostora za dnevni boravak i predškolsko obrazovanje (strani jezici, muzika, balet i sl.) u sastavu stambenih objekata, prema normativima i standardima za izgradnju ove vrste sadržaja.

Za potrebu javnog informisanja koristiće se prostor na pogodnim lokacijama u stambenim i centralnim zonama grada.

Azil za životinje, čija realizacija je započeta, spada u prioritetne potrebe kako bi se otklonili problemi koje izazivaju napuštene životinje i obezbedio human odnos prema takvim životinjama.

U oblasti sporta i rekreacije u gradu se planiraju četiri gradska sportska centra: Sportski i poslovni centar "Vojvodina", "Jugovićevo", "Strelište", "Mišeluk" (autodrom na Alibegovcu).

Ostali sportski centri - zonski centri - prvenstveno zadovoljavaju potrebe određenih delova grada, odnosno određene strukture stanovništva.

Pored kompletiranja postojećih sportskih centara - "Univerzitet" (Đačko igralište), "Klisa", "Telep" i "Bistrica", planira se sportski centar "Adice" i sportski i poslovni centar "Petrovaradin".

S obzirom na potrebe stanovništva za bavljenjem sportom i rekreacijom, kao i sportskih organizacija grada Novog Sada za formiranjem višenamenskih sportskih površina, koje bi se mogle koristiti i za takmičenja, planira se završetak započetih aktivnosti i izgradnje i to: sportskog parka na Bistrici, sportskog centra "Bistrica", sportsko-rekreacione površine u okviru radne zone "Istok" u Petrovaradinu, sportskog centra "Sajmište" (severni deo). U okviru aktivnosti, vezanih za Sportski i poslovni centar "Vojvodina", treba planirati centar za odbojku (škola odbojke). Dvorana za borilačke veštine, otvoreni i zatvoreni bazeni treba da su sadržani u većim sportskim centrima pored drugih sportskih sadržaja.

Pojedine grane sporta mogu imati svoje posebne centre, a mogu se razvijati unutar centara ili su sastavni deo višenamenskih otvorenih prostora i dvorana.

Za atletski stadion sa tartan-stazom, tribinama i halom za atletiku potrebna je veća površina. Sportski centri na lokalitetima Telep, Klisa ili Petrovaradin imaju uslove za izgradnju ovakvog stadiona.

Hipodrom se planira u okviru sportskog centra "Jugovićevo". Ukoliko do izgradnje dođe pre dislociranja kompleksa Vojske iz sportskog centra "Hipodrom" se može graditi na prostoru turističko-sportsko-rekreativne namene između Temerinskog puta i puta za Zrenjanin.

Za sportove na vodi planira se uređenje obale Dunava na potezima Šodroš, Liman III, Liman IV i Kamenička ada. Glavna gradska marina predviđa se na prostoru Kameničke ade.

U zonama rekreacije van priobalja zadržavaju se postojeći objekti (fudbalski teren u Pionirskoj šumi, FK "Kabel" i dr.) i planiraju novi sadržaji namenjeni sportu. To su uglavnom otvoreni sportski tereni, sportski objekat sa potrebnim pratećim sadržajima.

Na području grada pored objekata u okviru planiranih sportskih centara postoje i planiraju se i sportski objekti u drugim namenama.

Zadržavaju se postojeći objekti: Partizan I, II i III, Košarkaški klub u ulici Antona Čehova, FK "Petrovaradin" uz prugu, sportska dvorana na Sajmištu, rukometni i tenis centar u Dunavskom parku i dr.

Sportovi u ovim namenama razvijaju se u objektima koji ne zahtevaju veće površine i velike gabarite objekata. Takvi objekti se mogu graditi zasebno ili u kombinaciji sa drugim sadržajima kao višenamenski objekti (stoni tenis, kuglana, bilijar, šah, borilački sportovi, tereni fitnes centra, streljane i sl.).

U delovima grada sa velikim brojem stanovnika i većim gustinama (Bistrica i Limani I, II, III i IV, Detelinara, centralni delovi grada) planira se uređenje dečijih igrališta i sportskih terena.

Omogućava se izgradnja sportskih terena u privatnom vlasništvu (teniski tereni, kuglanje, streljaštvo, i fitnes-klubovi i dr.) u svim delovima grada.

Predlaže se formiranje mreže biciklističkih staza u cilju povezivanja saobraćaja i rekreacije, kao i uređenje pešačkih, trim staza i šetnih pravaca prema Fruškoj gori i duž obale Dunava.

Sa stanovišta demografske prognoze, ocena je da će mreža sportskih centara i njihova površina (7,0 m2/st.) kao i raspored na području grada zadovoljiti potrebe za razvoj sportskih aktivnosti.

Komunalne delatnosti

Groblja

Groblja u Novom Sadu, Petrovaradinu i Sremskoj Kamenici zauzimaju površinu od oko 85,56 ha. Na levoj obali Dunava nalazi se Gradsko groblje (62 ha) i deset konfesionalnih grobalja, a na desnoj obali Dunava nalazi se šest grobalja površine 9 ha.

Za novi planski period planira se proširenje Gradskog groblja, a za potrebe dela grada na desnoj obali Dunava planira se izgradnja groblja na potezu Širine, površine od oko 40 ha (sa rezervnim prostorom za moguća potrebna proširenja).

Groblja za kućne ljubimce

U blizini Gradskog groblja u Novom Sadu, i pored planiranog lokaliteta za groblje na Širinama, planiraju se kompleksi groblja za kućne ljubimce. Površina pojedinačnog kompleksa iznosi 2 ha, odnosno ukupno 4 ha.

Izvorišta

Izvorište "Ratno ostrvo"

Područje "Ratno ostrvo" nalazi se severoistočno od grada i zauzima prostor između Dunava, kanala DTD, sekundarne odbrane od visokih voda Dunava i puta E-5. Izvorište "Ratno ostrvo" nalazi se na dužini od oko 3 km od ušća kanala u nebranjenom prostoru. Okruženo je sadržajima radne zone "Sever IV" u kojoj dominiraju kompleksi Rafinerije Novi Sad i Termoelektrane - toplane. Između navedenih kompleksa nalazi se naselje Šangaj.

Ukupan prostor "Ratnog ostrva" odvodnjava se preko melioracionog sliva "Ratno ostrvo" i pumpnom stanicom "Kalište", što omogućava dreniranje vode u podzemlje u zoni koja ima "prljavu industriju". Posledice ratnog razaranja i dreniranje zagađene vode u podzemlje u zoni predstavlja potencijalnu opasnost za izvorište u smislu pogoršanja kvaliteta podzemnih voda. Pored navedenog, i postojeći ulivi otpadnih i atmosferskih voda neposredno u zoni izvorišta nameću neophodnu zaštitu izvorišta od mogućih zagađenja.

Istraživanja hidrogeoloških karakteristika u priobalju Dunava i utvrđivanje izvorišnih kapaciteta podzemnih voda, kao i odluka o otvaranju izvorišta "Ratno ostrvo" usledili su nakon realizacije privrednih objekata u radnoj zoni "Sever IV" - Rafinerije i TE-TO. Zaleđe izvorišta, odnosno sadržaji u zoni "Sever IV" predstavljaju veliku opasnost za zagađenje podzemnog resursa izvorišta, zbog čega su neophodne stalne kontrole kvaliteta izvorišta.

Izvorište "Petrovaradinska ada"

Izvorište "Petrovaradinska ada" nalazi se u Petrovaradinu u dužini od 2.500 m i zauzima inundacionu površinu u priobalju područja u koritu velikih voda Dunava.

Područje izvorišta zauzima prostor od drumsko-železničkog mosta do ušća Rokovog potoka.

To je neizgrađeno zemljište pod šumom eksploatacionog karaktera.

Namene obodnih površina Petrovaradinske ade su: pojas železničke pruge Novi Sad - Beograd, Tvrđava sa zaštitnim zelenilom, zone stambene izgradnje - radna zona "Istok", zaštitno zelenilo i vodena površina Dunava.

Izvorište sa planiranom preradom "Petrovaradinska ada" u Petrovaradinu drugo je izvorište po kapacitetu i predstavlja veoma važan deo sistema.

Kaptažno područje "Petrovaradinska ada" u Petrovaradinu ima neposrednu zonu zaštite od 100 m, duž linije bunara.

Uža zona zaštite obuhvata pojas širine 540 m. Šira zona zaštite, odnosno područje osmatranja zauzima pojas širine 1.000 m.

U užu zonu zaštite ulaze: donja Tvrđava, mali deo stanovanja Petrovaradina i pošumljeni inundacioni pojas.

U širu zonu zaštite ulaze: donja i gornja Tvrđava, deo stanovanja, fabrika "Pobeda" i buduće postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda kod Rokovog potoka. Preventivno, da bi se sprečilo zagađenje podzemnih voda, potrebno je očistiti šančeve donje Tvrđave i onemogućiti proceđivanje otpadnih voda iz naselja i radne zone u podzemlje, kao i eliminisati mogući uticaj budućeg postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda na izvorište.

Kanalizaciona crpna stanica "Rokov potok" locirana je izvan granica područja, ali ispusni kolektor kanalizacije opšteg sistema Petrovaradina prolazi kroz ovo područje paralelno sa Rokovim potokom na rastojanju od oko 100 m.

U mere sanacije spada nivelisanje terena pojasa neposredne zaštite i cele zaštitne zone sa blagim padom prema Dunavu.

Izvorište "Štrand"

Postojeće kaptažno područje "Štrand" nalazi se na levoj obali Dunava između kilometraže Dunava 1255 + 600 -1257 + 100, ukupne dužine 1.500 m.

Na prostoru "Štranda" nalazi se šest reni-bunara. Reni-bunari su postavljeni na odstojanju od 200 m i zauzimaju inundacioni deo obale.

Ovim objektima treba da se prikuplja voda iz podzemlja i transportuje na postrojenje za preradu vode. Iznad bunara nalazi se pumpna stanica za prebacivanje sirove vode na postrojenje za preradu vode.

Izvorište "Adice"

Izvorište "Adice" je van funkcije i ima ulogu rezerve u vanrednim prilikama. Tretira se kao uslovno izvorište a ukoliko istražni radovi dokažu da ga treba ukinuti dobiće namenu stanovanja.

Izvorište "Adice" nalazi se u zoni Adice na odstojanju od oko 100 m od odbrambenog nasipa "Novi Sad-Futog".

Sirova voda sa ovog lokaliteta transportuje se na postojeće postrojenje za preradu vode "Štrand".

Deponija otpadaka u Novom Sadu

Postojeća deponija komunalnih otpadaka nalazi se u depresiji Veliki rit, severoistočno od naselja Klisa, oko 7 km udaljena od centra grada. Planira se širenje deponije u pravcu istoka na površinu od oko 19 ha.

Centralni položaj deponije u odnosu na grad i okolna naselja omogućava organizovanje zbrinjavanja komunalnog otpada kao dugoročnog rešenja za sva naselja na teritoriji Grada Novog Sada.

Planira se sanitarno deponovanje do iskorišćenja deponije. Sa stanovišta mogućnosti korišćenja ovog prostora, postoje uslovi kako za deponovanje, tako i za lociranje postrojenja za reciklažu otpadaka. Korišćenje postojeće deponije na prostoru Velikog rita uslovljeno je posebnim režimom korišćenja jer se u neposrednoj blizini nalazi naselje Klisa i proizvodna preduzeća.

Između saobraćajnica i deponije planiran je zeleni zaštitni pojas. Na postojećoj deponiji je predviđeno deponovanje isključivo komunalnog otpada. Na prostoru deponije se mogu tretirati i druge vrste otpada.

Strategija upravljanja komunalnim otpacima obuhvatiće sprečavanje stvaranja otpadaka, izvorno sortiranje, preradu i ponovno korišćenje i deponovanje, u prvoj fazi celokupnog, a u drugoj neiskorišćenog dela otpada. Time se smanjuje potreban prostor, opasnost i toksičnost na životnu sredinu.

Postrojenje za tretman animalnog otpada

Postrojenje za tretman animalnog otpada planira se u okviru radne zone "Sever IV" ili na kompleksu deponije komunalnog otpada.

Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda

Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda planira se u okviru radne zone "Sever IV".

Mikrolokacijski, lokalitet se nalazi u severnom delu zone, zapadno od puta za Zrenjanin, uz put Beograd - Subotica. Površina lokaliteta je oko 36 ha.

Pijace

Mreža distributivnih centara tržnice na veliko - kvantaške pijace i zelene pijace osnovni su oblici snabdevanja stanovnika Novog Sada i naselja koja gravitiraju području Novog Sada.

Planirana mreža tržnica - kvantaških pijaca za snabdevanje prehrambenom robom na veliko obuhvata:

- zapadni pravac - Subotička ulica na Bistrici (bivša ranžirna stanica);

- severni pravac - Najlon pijaca na uglu Temerinske i Primorske ulice;

- istočni pravac - Petrovaradin na potezu "Pobede";

- južni pravac - potez na Mišeluku.

Organizovanjem prodaje na veliko na ulaznim pravcima u grad, obezbeđuju se višestruki pozitivni efekti u snabdevanju: eliminiše se kamionski saobraćaj na uličnoj mreži u gradu; reguliše se parkiranje teških kamiona i dobavljača u celini; prodaja se omogućava i bez istovara; omogućava se znatno veći priliv proizvoda na ovo područje i iz udaljenijih krajeva.

Tržnice na veliko svojim savremenim vidom prodaje obavljaće funkciju za grad i širi region Vojvodine.

Na području Novog Sada u funkciji isključivo zelenih pijaca je osam lokacija sa svojim gravitacionim područjem, a planira se i zelena pijaca u Somborskoj ulici.

Širenjem mreže pijaca u kontaktnim područjima Novog Sada ostvariće se povezanost sa pijacama u naseljima i obezbediće se kontinuitet i ravnomerna disperzija mesta za snabdevanje.

Objekti i površine za obavljanje ostalih komunalnih delatnosti

Zavisno od prirode komunalnih delatnosti (proizvodnje, isporuke komunalnih proizvoda i pružanja komunalnih usluga), od lokalnog interesa i konkretnih uslova i potreba, obezbediće se površine za njihovo trajno obavljanje i razvoj na prostorima ulaznih pravaca u grad, kao i u okviru radnih zona, odnosno u namenama stanovanja i centara. Planirani prostori omogućavaju lociranje građevinskih objekata sa uređajima, instalacijama i opremom, kao i drugih objekata za proizvodnju komunalnih proizvoda, odnosno pružanje odgovarajućih usluga građanima.

Na značajnim saobraćajnim pravcima (magistrala na trasi bivše Subotičke pruge, raskrsnica Rumenačke sa ulicom Kornelija Stankovića, Temerinska ulica i put) prostori komunalnih delatnosti će se uređivati tako da svojim sadržajima (poslovni objekti, objekti mešovite namene javnog karaktera) i izgledom objekata odgovaraju karakteru saobraćajnica i njihovom oblikovanju.

Saobraćajne površine i infrastrukturni koridori

Javne površine na kojima se odvija saobraćaj definisane su prema vrsti, intenzitetu saobraćaja i rangu saobraćajnica u mreži.

Unutar poprečnih profila saobraćajnica nalaze se podzemne instalacije.

U posebnim koridorima planiraju se energetski dalekovodi, kanali za odvodnjavanje, vodotoci i, izuzetno, druge instalacije. Koridori se utvrđuju prema propisima kojima se obezbeđuje izgradnja i zaštita i omogućava njihovo održavanje i štiti od štetnog dejstva određenih instalacija. U koridorima se utvrđuje određeni režim zabrane izgradnje, a zemljište se koristi kao poljoprivredno, parkovsko i slično.

Posebno značajne javne površine predstavljaju trgovi, skverovi, raskrsnice, čvorišta u koja se sustiče više saobraćajnih pravaca, terminali javnog prevoza, pešačke ulice i dr. Za ove prostore se, u razradi generalnog plana, utvrđuju posebni uslovi za sadržaj, izgled i visinsku regulaciju objekata koji ih formiraju. Ovi prostori su predodređeni za postavljanje skulptura, fontana, specifičnog mobilijara, pažljivo ozelenjavanje, a uređuju se, po pravilu, na osnovu konkursa.

2.1.2. Objekti i površine za javnu upotrebu

Površine gradskih centara i drugih na kojima su koncentrisani objekti za javnu upotrebu bilo da su od opšteg ili pojedinačnog interesa, uređuju se kao površine za javno korišćenje. To podrazumeva da su prizemlja objekata namenjena vanstambenim sadržajima, da su trotoari prilagođeni zadržavanju pešaka, i, po mogućnosti, sadrže elemente urbanog mobilijara i sl.

Posebno značajne objekte za javno korišćenje predstavljaju bogomolje i hramovi sa svojim portama. Njihov orijentacioni razmeštaj je utvrđen mrežom, a tačan položaj i prostor koji koriste uređuje se prema pravilima ustanovljenim unutar konfesija kojima pripadaju, uz obavezu očuvanja uređenih zelenih površina.

To su, po pravilu, oblikovni i visinski reperi koji određuju karakter i specifičnost prostora na kojima se predviđaju.

Većina postojećih bogomolja i hramova su zaštićena kulturna dobra i izvođenje bilo kakvih radova na njima i njihovoj zaštićenoj okolini podleže prethodnoj izradi konzervatorskih uslova.

Sajam, kao specijalizovani centar, pijace, rekreativni prostori pored Dunava takođe imaju status površina za javno korišćenje. Takav status imaju i zajednička dvorišta - parking, igrališta, zelenilo višeporodičnih stambenih zgrada na Limanu, Bistrici, na Bulevaru oslobođenja i drugim delovima grada u kojima stambenim zgradama pripadaju samo parcele identične gabaritima objekata.

2.2. Prostor za stanovanje

Pod pojmom "stanovanje" podrazumevaju se svi prostori na kojima je dominantno učešće stanova i stambenih zgrada (preko 50% bruto izgrađenog prostora). Namenom stanovanja obuhvaćene su javne službe, lokalnog nivoa opsluživanja, odnosno one koje prema generalnom planu ne pripadaju specijalizovanim centrima poslovno-komercijalne i druge delatnosti. Proizvodne delatnosti ukoliko pojedinačno ili grupno (locirane u kontinuitetu) ne prelaze 1 ha obuhvaćene su, takođe, ovom namenom.

Status područja (zona) stanovanja

Područja stanovanja, odnosno područja u kojima stanovanje nije preovlađujuća namena, dobijaju status na osnovu koga su utvrđeni režimi u generalnom planu i to:

(1) - područja sa završenim celinama osnovne ili preovlađujuće namene, odnosno - područja u kojima se prostor uređuje prema važećoj dokumentaciji (Liman I-IV, Detelinara I - II, Sremska Kamenica, Klisa, Bistrica);

(2) - područja permanentne - spontane rekonstrukcije, ili - područja u koja se (opremanjem, stimulacijom, naknadama i dr.) usmerava izgradnja i rekonstrukcija (područja mešovitih zona stanovanja, odnosno područja višeporodičnog stanovanja srednjih gustina);

(3) - područja u kojima su izražene ekstremne vrednosti pojedinih kriterijuma (najčešće prevelike gustine naseljenosti), kao i morfološki heterogene celine (Bulevar III i pojedini blokovi u gradu). U ovim celinama je potrebno preispitivanje važeće dokumentacije u cilju poboljšavanja uslova stanovanja ili postizanje harmoničnih odnosa u prostoru;

(4) - područja na kojima je neophodno sprovesti mere sanacije (bespravno zaposednuti tereni);

(5) - područja proširenja stanovanja (izgradnja na slobodnim terenima Mišeluka, Velikog rita);

(6) - ugrožena područja na kojima su izgrađeni stambeni objekti (Šangaj, Ribnjak).

Unutar ovih, utvrđuju se prioritetne celine kao celine od posebnog značaja za grad zbog svojih vrednosti, vrednosti koje proističu iz položaja povoljnosti za izgradnju s obzirom na sadašnji način korišćenja (Stari centar, Almaški kraj, delovi Podbare, Salajke, Stare Detelinare i na važnim gradskim pravcima pojedina područja nestambene namene).

Oblici stanovanja

Oblici stanovanja proizilaze iz karakteristika stambenih zgrada, a u gradskim celinama iz međusobnih odnosa i sklopova zgrada. Na taj način se stvaraju prostori sa homogenim obeležjima ili, ako međusobni odnosi zgrada nisu usklađeni, ostaju prostorne celine heterogenih obeležja.

Osnovni oblici stanovanja su:

- porodično i

- višeporodično stanovanje

Ako se osim broja stanova u zgradi uvedu i drugi kriterijumi: veličina i oblik parcele, stepen zauzetosti i indeks izgrađenosti, odnos prema regulacionoj i građevinskoj liniji i susednim objektima, unutar osnovnih oblika, dobije se razvijenija klasifikacija koja uvažava stvorene, odnosno modalitete koji će se razvijati.

Oblik stanovanja, uslovi i pravila za izgradnju i uređenje iskazuju se na nivou zone ili za veće prostore unutar zone.

Ako se unutar zone ne mogu iskazati homogene celine na prostorima koje čine grupe blokova, zona se definiše kao opšta stambena zona.

U opštim stambenim zonama u kojima se planira obnova i rekonstrukcija objekata, dominiraju prostori sa objektima višeporodičnog stanovanja srednjih gustina. Celine sa nasleđenim kvalitetnim objektima porodičnog stanovanja se zadržavaju, a moguće je planirati i nove. Objekti višeporodičnog stanovanja visokih gustina planiraju se na važnim pravcima, odnosno istaknutim lokacijama ili drugim lokacijama koje zahtevaju posebno oblikovanje, i radi prilagođavanja izgrađenim objektima.

Na parcelama u okviru ovog vida stanovanja, koje su ugrožene bukom (važne raskrsnice, sadržaji u susedstvu koji predstavljaju mogući izvor buke), preporučuje se izgradnja poslovnih objekata.

Stanovanje u centralnim i najstarijim delovima grada pripada ovoj zoni, unutar koje se na nivou područja - zone primenjuju kriterijumi utvrđeni za višeporodično stanovanje srednjih gustina, dok će se, pri razradi, na nivou homogenih celina, odnosno na građevinskoj parceli primenjivati kriterijumi konkretnog tipa stanovanja.

Svaki od oblika, u zavisnosti od vremena nastanka i karakteristika koje uslovljavaju morfološke i strukturne pravce transformacije, položaja u gradu, ima više modaliteta.

U okviru porodičnog stanovanja utvrđene su celine:

(1) tradicionalno stanovanje sa porodičnom kućom karakteristične osnove položaja na parceli i građevinskoj liniji koja se poklapa sa regulacionom (panonska kuća). Delovi Sremske Kamenice, Petrovaradina i Klise zadržali su ovaj vid stanovanja;

(2) novije porodično stanovanje u prekinutom nizu, koje zauzima najveći deo područja namenjenog porodičnom stanovanju;

(3) stanovanje u prekinutom ili neprekinutom nizu, koje je prisutno u manjim celinama porodičnog stanovanja. Deo Avijatičarskog naselja i Klise izgrađen je zgradama u nizu, a prostori za proširenje namene stanovanja pružaju mogućnost za razvoj različitih savremenih oblika porodičnog stanovanja.

Na području višeporodičnog stanovanja velikih gustina zastupljeni su:

Starije višeporodično stanovanje nastalo između dva svetska rata

Delovi područja XII (Centar - Mali Liman), XV (Stari centar) i XVI (Podbara), najbliži Dunavu, odnosno tadašnjoj granici izgrađenog područja prema pruzi i industrijskoj zoni izgrađeni su višeporodičnim zgradama manjih i srednjih spratnosti (P+2 do P+4). Svaka zgrada je na sopstvenoj parceli. U novije vreme (posle Drugog svetskog rata) pojedinačnim intervencijama, koje nisu promenile osnovni karakter: matricu, preovlađujuću visinu zgrada (nisu nametnuti novi visinski ili oblikovni reperi), pojedini blokovi su rekonstruisani, ali opet tako da se ivičnim postavljanjem zgrada blokovi zatvaraju.

Znatno je učešće vanstambenih sadržaja u prizemljima objekata koji se nalaze na važnim pravcima, a brojni objekti u celini imaju poslovne sadržaje.

Po kvalitetu pojedinačnih objekata, završenosti celina ovi delovi spadaju u vredno nasleđe Novog Sada, čiji karakter ne treba narušavati.

Novije višeporodično stanovanje sa celinama formiranim shematično postavljenim objektima

Delovi područja VII (Liman I), XI (Detelinara), IV (Bistrica i Satelit), X i XIII (Stanično područje) izgrađenih krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina građeni su uglavnom u zatečenoj uličnoj matrici.

Objekti su locirani na zajedničkoj parceli prema pravilima (ritmu) koji su bili podređeni orijentaciji, geometrijskoj igri, prostornoj ravnoteži - nemerljivim i često, neuhvatljivim pravilima.

Novije višeporodično stanovanje u poluotvorenim ili zatvorenim blokovima je sa zgradama postavljenim tako da neke nagoveštavaju, a zatim u manjoj ili većoj meri, postižu povratak ivičnoj - blokovskoj izgradnji. Parcele - dvorišta su zajednička, zgrade su ređe srednjih, a češće velikih i izuzetno velikih visina, sa svim kriterijumima koji prate takav način izgradnje.

Stanovanje u najnovijim delovima centra koji se formiraju na značajnijim saobraćajnim pravcima

U svim celinama na važnim pravcima (Bulevar oslobođenja, Bulevar cara Lazara, Somborska pruga, Rumenačka ulica i drugi) objekti se grade tako da se njihova funkcija i oblikovanje u potpunosti podređuje položaju, te visinom, pravcem pružanja i oblikovanjem formiraju pravac, pa se na taj način stvaraju linijski centri.

Za sada u ovim objektima, koji prostiranjem i volumenom formiraju pravce na kojima se nalaze, preovlađuju stanovi, dok se vanstambeni sadržaji nalaze u njihovim prizemljima ili isključivo poslovnim objektima. Očekuje se da se pod uticajem tržišta vanstambeni sadržaji povećavaju na račun stanova.

Opšte stambene zone sadrže:

- stanovanje sa očuvanim karakteristikama nasleđa u centrima Novog Sada, podgrađu Petrovaradina i centru Sremske Kamenice;

- stanovanje u kontaktnim područjima centra;

- stanovanje na važnim pravcima - ulaznim pravcima i pravcima povezivanja centara sa drugim delovima grada (Jevrejska, Futoška, Jovana Subotića, Temerinska, Preradovićeva, Železnička) i u područjima koja se oslanjaju na centre (Almaški kraj, Masarikova, Ljudevit dol).

Zajednička obeležja za sve ove delove je da su očuvani: ulična matrica, oblik i veličina parcela, da je zastupljen karakterističan razvoj na parceli (tradicionalna kuća), ograničena visina objekta. Visoko je učešće nestambenih namena u ukupnom prostoru, tako da područja imaju karakter preovlađujuće namene centra ili mešovite namene sa težnjom da korišćenje bude podređeno javnoj upotrebi uz odgovarajuće učešće stanovanja. Kriterijumi (SZ, II, GN, učešće poslovnog u ukupnom prostoru) se razlikuju u zavisnosti od položaja, značaja, stepena transformisanosti svakog od područja. U Novom Sadu su dostignute (i planirane) više vrednosti odgovarajućih kriterijuma nego u Petrovaradinu i Sremskoj Kamenici.

Objekti su malih spratnosti, izuzetno su viši od P+2, P+3 sprata. Narušavanje ambijentalnih karakteristika (dužinom trakta, brojem ulaza - stepeništa u zgradi, visinom, nepoštovanjem zatečene parcelacije) dešavalo se u svim periodima, najčešće pred Drugi svetski rat i prvih godina posle njega (Tanurdžićeva i Klajnova palata, ulica Ilije Ognjanovića), kao i u najnovije vreme (Dunavska ulica, Daničićeva ulica i dr.).

Stanovanje je višeporodično i porodično. Zgrade su postavljene na regulacionoj liniji, izuzev u Sremskoj Kamenici, u neprekinutom, ređe prekinutom nizu. Prekinuti niz je prisutan u većoj meri na područjima na kojima je razvoj bio usporeniji, te nije došlo do znatnijih transformacija. Planovi kojima se razrađuje generalni plan nastojaće da se očuvaju i unaprede karakteristike celina i podrže poželjni pravci transformacije - jačanje centraliteta, oblikovanje podređeno značaju i karakteru pojedinih prostora.

Stanovanje nasleđa u procesu transformacije

Prostorne celine sa heterogenim obeležjima

Područje VIII oko ulica Miše Dimitrijevića i Cara Dušana i delovi područja XII između ulica Petra Drapšina i Vojvođanskih brigada i X "Rotkvarija" obuhvataju starije i novije porodično i višeporodično stanovanje sa znatnim učešćem nestambenih sadržaja, koji su grupisani u potceline ili tradicionalne, odnosno pravce koji stiču obeležja poslovno-stambenih (Železnička - Lasla Gala, Cara Dušana, Braće Ribnikara). Ova područja pripadaju onoj kategoriji mešovitog stanovanja, koja obuhvata više osnovnih oblika i njihovih varijeteta, koji često nisu u međusobnom skladu. To se posebno odnosi na područje oko ulice Miše Dimitrijevića, gde su na slobodnim delovima velikih parcela po obodu ili u dubini blokova izgrađeni soliterno - shematski postavljeni objekti.

U ovim celinama su prisutne i veoma kvalitetne potceline, kao što su: potceline gradskog porodičnog stanovanja (ulice Antona Čehova, Vojvođanskih brigada i Pavla Simića, ulice koje se oslanjaju na ulicu Cara Dušana u zaleđu Mičurinove ulice i dr.), višeporodičnog stanovanja u ulici Vase Stajića i njenom okruženju.

Rekonstrukcijama iz najnovijeg doba se često postiže veliki kontrast po visini i arhitektonskom izrazu, te slične pojave razradom generalnog plana treba sprečavati.

Uslovi za dalji razvoj i transformacije se ne mogu utvrditi za prostornu celinu, već vodeći računa o celini, za svaku homogenu potcelinu ponaosob.

Nasleđeno stanovanje po obodu užeg gradskog područja

U delovima područja XVI (Podbara), XIV (Salajka), V (Južni Telep) i IX (Sajam - Detelinara) preovlađuju prizemne zgrade izgrađene na velikim parcelama. To su prostori za formiranje stanovanja srednjih gustina koje sledi karakterističan način izgradnje i stanovanja u Novom Sadu (u neprekinutom ili isprekidanom nizu), ograničenih spratnosti, čime se postiže veći stepen zauzetosti parcela, sa indeksom izgrađenosti koji odgovara stanovanju srednjih gustina.

Kako će se proces transformacije odvijati u veoma dugom periodu (i izvan planskog horizonta ovog generalnog plana), teži se da se objekti zamenjuju novima ograničenih visina (P + 1 + Pk do P + 2).

Objekti koji se grade u okruženju izgrađenih objekata neprimerenih visina, prilagođavaju se visinama i volumenom tako da se taj nesklad ublaži.

Stanovanje na Mišeluku

U skladu sa karakteristikama terena, lokacijskim prednostima, potrebom za sanacijom stanja na Mišeluku razvijaće se svi oblici savremenog stanovanja, porodičnog i višeporodičnog srednjih gustina. Na Mišeluku se dozvoljava izgradnja uz moguća odstupanja od kriterijuma utvrđenih Pravilnikom o opštim pravilima regulacije i parcelacije, što će se utvrditi planovima detaljne regulacije.

Stanovanje u zoni "Jugovićevo"

Prostor koji koristi Vojska Srbije, predviđen je za mešovitu namenu: stanovanje, sportski centar, poslovanje na ulaznim pravcima.

Planira se porodično i višeporodično stanovanje u opštim stambenim zonama srednjih gustina.

Program na osnovu koga će se razrađivati generalni plan donosi Skupština Grada u sporazumu sa Vojskom Srbije.

Zone i lokacije sa atipičnim oblicima stanovanja.

Kao atipični se smatraju sledeći oblici stanovanja:

- sezonsko stanovanje,

- stanovanje u funkciji obavljanja delatnosti,

- samačko stanovanje,

- stanovanje u domovima (studentskim, đačkim, za stare, Dečijem selu).

Atipični oblici stanovanja rešavaće se, bilo kao način privremenog stanovanja, bilo kroz planove detaljne regulacije, odnosno urbanističke projekte, prema posebnim zahtevima investitora.

Sezonsko stanovanje može biti privremenog karaktera i uređuje se prema posebnim zahtevima (za izvođenje građevinskih, poljoprivrednih i sličnih radova).

Vikend - kuće u područjima porodičnog stanovanja u KO Sremska Kamenica mogu egzistirati sa takvim načinom korišćenja.

Kada se neki od oblika pojavljuje kao vid socijalne zaštite (npr. stanovanje starih, hendikepiranih, stanovi za siromašne), oni će biti određeni lokacijski mrežom ili se za njih u razradi generalnog plana utvrđuju kriterijumi koji se primenjuju u skladu sa strukturom i mogućnostima investitora, odnosno korisnika.

Samačko, kao vrlo zahtevno stanovanje, kada se realizuje koncentracijom malih stanova, realizovaće se po posebnim kriterijumima, s obzirom da zahteva prostor za parkiranje, energetske, komunikacijske uslove, razne prateće sadržaje u istom ili povećanom obimu u odnosu na stanove u sklopu zgrade sa uobičajenom (prosečnom) strukturom domaćinstva.

* 1995. Prema Registru stanovništva
  2005. Prognoza iz GUP-a Novog Sada do 2005.
  2021. Prognoza iz GP-a Novog Sada do 2021.

S obzirom na to da se ne očekuje znatniji demografski razvoj i da će se stanovanje razvijati u okviru već formiranih struktura koje diktiraju i oblik stanovanja, noviji i drugačiji oblici (npr. terasasto stanovanje, razni oblici niskog stanovanja velikih gustina) mogu se pojaviti na delovima proširenja područja stanovanja.

Prema posebnim zahtevima investitora u nekim delovima grada (Mišeluk, stanovanje na Alibegovcu unutar turističko-rekreativne namene, zone porodičnog stanovanja u KO Sremska Kamenica) može se odstupiti od pojedinih kriterijuma (veće parcele, a manji SZ i II na tim parcelama).

2.3. Prostor za poslovanje

Rešenja u generalnom planu zasnivaju se na konceptu da se različiti oblici poslovanja mogu razvijati na ukupnom prostoru grada.

Kao prostori namenjeni poslovanju podrazumevaju se oni prostori na kojima postoji koncentracija nestambenih sadržaja: sadržaja od opšteg interesa i drugih za javno korišćenje, različitih komercijalnih, uslužnih i proizvodnih sadržaja, tako da njihova razvijena površina prelazi polovinu ukupno izgrađenih površina određenih prostornih celina.

Prema položaju, sadržaju aktivnosti, njihovim karakteristikama, prostori namenjeni poslovanju su:

- gradski centri;

- prostori za poslovanje na izlaznim pravcima i

- radne zone.

Na prostoru namenjenom stanovanju, u zavisnosti od zahteva za prostorom i uslova pod kojima se odvijaju, mogu se razvijati različite aktivnosti. Učešće takvih aktivnosti daje stambeni ili stambeno-poslovni karakter određenom prostoru stanovanja, a prostore drugih namena čini atraktivnijim za korišćenje ili prikladnije oblikovanim.

Specifičnu vrstu poslovanja predstavljaju komunalne delatnosti koje se odvijaju na javnim površinama, odnosno u sastavu radnih zona.

2.3.1. Gradski centri

Kod određivanja namene centra polazi se od toga šta građani Novog Sada podrazumevaju pod pojmom centra, a zatim od toga na kojim prostorima se, koncentracijom različitih sadržaja ili specifičnim uređenjem, ostvaruje uloga centra.

Centrom grada smatra se stari centar, odnosno prostor između Bulevara Mihajla Pupina i ulica Šafarikove, Jovana Subotića, Toze Markovića, Pašićeve i ulice Žarka Zrenjanina. U tom se prostoru koji je, istorijski posmatrano, prvi nastao i ima ulogu gradskog jezgra, nalaze se veoma važni sadržaji kulture, poslovanja, administracije, hramovi, najstarije ulice Zmaj Jovina i Dunavska, Trg slobode, Katolička porta, Trifkovićev trg, Pozorišni trg, karakteristični sklopovi kuća i blokova, proširene regulacije ulica, crkvene porte. To su sve prostori koji su stvorenim ambijentalnim vrednostima, ili mogućnošću da se nove vrednosti dodaju postojećim od prioritetnog značaja za grad, elementi njegovog ne samo prostornog već i istorijskog, kulturnog i geografskog identiteta. Pored ovog prostora sadržaji centra obuhvataju i područje - Trga mladenaca, prostore oko Sinagoge, Trga galerija, Banovine sa parkovskim okruženjem, Dunavski park, Riblju pijacu i drugo, što sve predstavlja isto tako značajne prostore, svaki sa svojim specifičnostima po kojima je grad prepoznatljiv.

Međutim, pojam centra je daleko širi i obuhvata čitav sistem površina, sadržaja, objekata.

Sistem centara

Opštegradski centri

Opštegradske centre čine prostori na kojima se sadržaji mogu organizovati u polifunkcionalne prostorne celine, a prema vrsti, značaju objekata i području čije stanovništvo zadovoljavaju, dele se na primarne (glavni centar) i sekundarne.

Ovu podelu treba shvatiti uslovno, pošto se koncept razvoja centara zasniva na uspostavljanju sistema u kome se iz gradskog jezgra, duž glavnih gradskih saobraćajnica formira prsten primarnih centara iz kojih se u kontinuitetu na postojećim i planiranim magistralnim i drugim važnim saobraćajnim pravcima, stvaraju prostori za razvoj sekundarnih centara.

Glavni centar na površini od oko 250 ha i sa mogućnošću izgradnje preko 660.000 m2 različitih sadržaja poslovanja, formiraju: stari centar, novi centar, centar Mišeluka i Tvrđava sa podgrađem.

Novi centar će se razvijati na prostoru između starog centra i Bulevara oslobođenja, uz Jevrejsku i Železničku ulicu, zatim linijski duž Bulevara oslobođenja, i prema zapadu duž Futoške ulice.

Centar Mišeluka će se razvijati duž bulevara i važnih saobraćajnih pravaca koji će se formirati na prostoru Mišeluka.

Tvrđava sa podgrađem kao kulturno-istorijski, rekreativni, turistički i ugostiteljski centar razvijaće se kao poseban značajan deo primarnih centara.

Prsten koji formiraju primarni centri ima tendenciju otvaranja ka zapadu prateći tako prostorni razvoj ostalih gradskih funkcija. Otvaranje prstena ka zapadu ostvaruje se na svim važnijim komunikacijama od kojih je najznačajniji pravac Futoškog puta. Razvojem primarnog centra na Mišeluku, može se očekivati razvoj centra na desnoj obali ka centru u Sremskoj Kamenici i njihovo povezivanje u sistem.

Razvoj sekundarnih centara planiran je na već započetim lokalitetima Limana, Bistrice i Detelinare i novim na Klisi i delu Mišeluka kojem će gravitirati stanovništvo Petrovaradina i Sremske Kamenice. Otvaranje prstena primarnih centara ka zapadu podrazumeva i značajno jačanje centra na Bistrici.

Lokalni centri će se razvijati oslanjajući se na postojeće centralne sadržaje, formiranjem manjih kompleksa ili centara trakastog tipa duž značajnih saobraćajnih pravaca.

Potreba za povezivanjem centara u jedinstven sistem centara grada, uslovljava formiranje "zona povezivanja" koje prerastaju u linijske centre. Vezni pravci su sa Limanom Bulevar oslobođenja, ulica Fruškogorska, Narodnog fronta i Bulevar cara Lazara; sa Bistricom, ulica Futoška, Futoški put, Bulevar Jovana Dučića; sa Detelinarom, ulica Rumenačka; sa Klisom, Temerinski i Sentandrejski put. Petrovaradin će preko ulice Preradovićeve biti povezan sa centrom Mišeluka.

U Sremskoj Kamenici očekuje se razvoj trakastog tipa duž ulice Vojvode Putnika.

Pored toga, osnovni sadržaji (snabdevanje, usluge i dr.) razvijaće se dispergovano na celoj teritoriji Grada.

Sadržaji opštegradskih centara

Saglasno značaju delova centra, ulozi u sistemu, specifičnostima položaja utvrđuje se i struktura sadržaja koji će se razvijati u njima.

Tvrđava sa podgrađem će se razvijati prema posebnim programima, a prostor će se uređivati u režimu zaštite.

Dominantan sadržaj ostalih delova glavnog centra treba da bude poslovno-trgovačkog i ugostiteljskog karaktera sa sadržajima javnih službi: kulture, nauke, organa lokalne samouprave i teritorijalne autonomije i dr.

U starom gradskom centru koji uživa režim urbanističke zaštite, primenjuju se selektivni kriterijumi koji odgovaraju tom režimu: isključuju se sadržaji koji zahtevaju posebne saobraćajne usluge, trgovine kabastom robom, objekti koji se oblikovanjem ne mogu uklopiti u ambijent centra. Po obodu centra planiraju se javne garaže, čijom izgradnjom će se ublažiti problem stacioniranja vozila.

Centar na Mišeluku će se graditi sadržajima kojima se postiže odgovarajući stepen decentralizacije gradskih funkcija, kao i sadržaji koji zahtevaju veće površine, manja ograničenja u regulaciji prostora i sl.

Struktura sekundarnih centara se ne razlikuje bitno od strukture glavnog centra, s tim što se značaj i kapaciteti javnih službi planiraju prema mreži i prilagođavaju gravitacionom području koje opslužuju. Novi centri koji će se formirati na planiranim saobraćajnicama će etapno dobijati karakteristike centra dostizanjem određene koncentracije stanovnika, stvaranjem celovitog saobraćajnog pravca i sl.

Stanovanje je obavezan sadržaj opštegradskih centara.

Učešće stambenog u ukupno izgrađenom prostoru po objektima ili blokovima kreće se u rasponu od 0 do 100%, s tim što je na širem prostoru (u blokovima mešovite namene, delovima centra) min. 30%.

U delovima novog centra i centara koji će se tek formirati odgovarajući odnos stanovanja i sadržaja centra dostiže se vremenom. U fazi izgradnje kao minimalna se utvrđuje namena prizemlja za sadržaje centra i uređenje prostora prilagođeno javnom korišćenju.

Specijalizovani centri

Specijalizovani centri su prostorno-funkcionalne celine u okviru kojih su smeštene službe, odnosno delatnosti čiji je značaj po pravilu širi od gradskog: Klinički centar, Univerzitetski centar, Novosadski sajam, Železničko-autobuski i PTT terminal, Sportski i poslovni centar "Vojvodina", centralno groblje, RTV centar. Svi prostori na kojima se formiraju specijalizovani centri imaju status javnih površina, a većina je od opšteg interesa.

Specijalizovani centri će se razvijati u okviru postojećih i generalnim planom predviđenih kompleksa i u skladu sa programima razvoja pojedinih oblasti. Prostorno definisanje specijalizovanih centara omogućava razvoj potrebnih programskih sadržaja koji će doprineti jačanju centraliteta grada u celini. Njihov razvoj će biti podržan odgovarajućim merama kako lokalnog, tako pokrajinskog i republičkog nivoa; programski usmeren i kontrolisan i sadržajno određen shodno ulozi Novog Sada kao makroregionalnog centra.

Uređenje kompleksa treba da bude prilagođeno osnovnoj funkciji centra. Poželjno je da se po obodu kompleksa realizuju opštegradski sadržaji kako bi se obezbedilo nužno povezivanje specijalizovanih centara sa sistemom centara i strukturom grada u celini. Obim i struktura opštegradskih sadržaja ne mogu ugroziti osnovnu namenu centra.

Stanovanje, po pravilu, nije sadržaj specijalizovanih centara (izuzev ako je predviđeno planom detaljne regulacije).

U kompleksima specijalizovanih centara moraju se rešiti potrebe u mirujućem saobraćaju.

Na planiranim kompleksima specijalizovanih centara po pravilu se ne dozvoljava izgradnja privremenih objekata.

2.3.2. Ulazni pravci u grad

Ulazni pravci u grad: Sentandrejski put, Temerinski put, put za Veternik i pravci za Zrenjanin i Rumenku predstavljaju vrlo privlačne prostore za poslovne aktivnosti, naročito za razvoj tercijarnih delatnosti i proizvodnog zanatstva, kao i za delatnosti koje po svom karakteru predstavljaju sadržaj centra. Ovi prostori se nalaze na najvažnijim putnim pravcima, opremljeni su infrastrukturom ili imaju mogućnost da se na nju priključe, što ih čini privlačnim za razvoj preduzetništva koje traži prostore koji se mogu u kratkom roku privesti nameni.

Pravac Sentandrejski put obuhvata i prostor uz bočne prateće (paralelne) saobraćajnice gde, pored porodičnog stanovanja, postoje prostori za razvoj poslovnih aktivnosti iz oblasti trgovine, zanatskih usluga i ugostiteljstva (sportski centar "Klisa", sportski centar "Slavija", stanice za snabdevanje gorivom, prostor uz ulicu Pere Popadića i dr.).

Sentandrejskim pravcem obuhvaćen je i deo prostora uz magistralni put E - 75 između Sentandrejskog puta i planirane gradske saobraćajnice koja ide trasom Subotičke pruge, u širini do granice sa planiranim porodičnim stanovanjem. Prilaz ovom prostoru planiran je sa Sentandrejskog puta. Namena prostora je ista kao i za ostale prostore obuhvaćene ovim ulaznim pravcem, uz uslov da se posebno vodi računa o njegovom urbanističko-arhitektonskom oblikovanju.

Temerinski pravac. Uz ovu saobraćajnicu, pored porodičnog stanovanja, nalazi se niz manjih pojedinačnih lokaliteta za poslovne aktivnosti, posebno iz oblasti proizvodnog i uslužnog zanatstva. Prostori koje je moguće povezati u veće celine namenjeni su za komercijalne centre sa nizom prodajnih i servisnih sadržaja.

Temerinski ulazni pravac ubuhvata i prostor južno od magistralnog puta E - 75 između Temerinskog puta i puta M - 7 za Zrenjanin u širini oko 200 m što će zavisiti od saobraćajnog rešenja odnosno od dalje razrade ovog prostora. Namena prostora je za poslovne aktivnosti iz oblasti trgovine, ugostiteljstva i zanatstva. Ovaj ulazni pravac obuhvata i deo prostora uz produžetak ulice Paje Radosavljevića, površine oko 142,0 ha, namenjen poslovnim sadržajima.

Veternički pravac obuhvata stanicu za snabdevanje gorivom, niz manjih privrednih objekata (skladišta, servisne radionice) i prostore "Rasadnika" i JGSP" Novi Sad*. Najveći deo ostalog prostora organizovan je kao porodično stanovanje. Ovaj pravac u celini se planira za kombinovanu namenu, porodično stanovanje i poslovne aktivnosti.

Rumenački pravac obuhvata prostor na Rumenačkom putu od kompleksa "TAM servisa" do kraja građevinskog rejona, prostor južno od Rumenačkog puta do granice gradskog groblja i između gradskog groblja i sportskog centra "Jugovićevo" ukupne površine od oko 106,0 ha. Uz prostor namenjen groblju obavezno je da se formira zaštitni pojas širine 50 m zasađen visokim rastinjem. Pored objekata koji su realizovani prema važećoj dokumentaciji, izgrađeno je više bespravnih, pretežno proizvodnih objekata. Na slobodnim lokacijama za razvoj privrede gradiće se sadržaji trgovine i uslužnog zanatstva, ugostiteljstva i saobraćaja pretežno za autoservise.

Pravac za Zrenjanin obuhvata prostor sa obe strane puta M-7 od mosta do puta E-75. Najveći deo ovog prostora je slobodno neizgrađeno zemljište, ispresecano infrastrukturnim koridorima, što je ograničavajući faktor kod izgradnje. U okviru ovog prostora nalazi se železnička stanica "Podbara". Prostor je namenjen za trgovinu, servise, proizvodno zanatstvo, ugostiteljstvo i za poljoprivrednu proizvodnju (plastenici, staklenici i sl.).

Pravac uz autoput E-75, unutar radne zone "Sever IV" namenjen je za poslovanje na ulaznim pravcima, koje podrazumeva delatnosti iz oblasti tercijarnog sektora koje ne zagađuju životnu sredinu. Za pristup lokalitetu potrebno je izgraditi režijsku saobraćajnicu.

Pravac uz ulicu Koste Šokice planira se za kombinovanu namenu poslovanja i višeporodičnog stanovanja uz poštovanje uslova koji proističu iz položaja pruge.

Prostori na ulaznim pravcima namenjeni su tercijarnom sektoru, odnosno delatnostima iz oblasti trgovine, ugostiteljstva, uslužnog zanatstva, saobraćaja i komunalnih delatnosti. Pored tercijarnog sektora, postoji mogućnost lociranja i objekata proizvodnog zanatstva iz oblasti industrije, građevinarstva i zanatstva, pod uslovom da su u skladu sa propisanim ekološkim parametrima, odnosno da nisu zagađivači životne sredine.

Minimalna veličina parcela za većinu delatnosti je 2.500 m2, a za trgovinu i saobraćajno-prostorne delatnosti 4.000 m2. Maksimalna veličina parcela se ne utvrđuje. Minimalna širina parcele je 25 m. Za ugostiteljstvo nema ograničenja u minimumu i maksimumu veličine parcela.

U kompleksima je obavezno da se obezbedi min. 25% zelenih površina. Pored toga, obavezno je podizanje visokog zelenila na parkinzima i uz sve saobraćajnice koje uokviruju komplekse.

2.3.3. Radne zone

Najveći prostor za razvoj privrednih aktivnosti planira se u okviru formiranih radnih zona, koje se uređuju: za razvoj sekundarnih i tercijarnih delatnosti (Sever I, II i deo zone Sever IV); za razvoj luke, robno-transportnog centra i delatnosti kojima je neophodna i mogućnost vodnog transporta, i razvoj komunalnih delatnosti (Sever III, deo zone Sever IV), Specifične radne zone su: zapadna kao gradska industrijska zona, Rimski šančevi sa delatnostima orijentisanim na povoljnu drumsku vezu i zona "Istok" - zona mešovite namene. Izgradnja u radnim zonama odvijaće se na slobodnim prostorima, ali će usled strukturnih, tehnoloških, svojinskih i drugih promena, koje će se ostvariti u narednom periodu, doći do njihovog intenzivnijeg korišćenja, što će izazvati promene u korišćenju prostora i u okviru već formiranih kompleksa.

Radna zona "Sever I" se nalazi severno od kanala Dunav-Tisa-Dunav. U zoni je slobodan prostor od oko 90 ha. Obezbeđen je drumski saobraćaj, deo kompleksa ima železničku vezu preko stanice "Gornje Sajlovo". Snabdevanje vodom je otežano i ne zadovoljava sadašnje korisnike, a odvođenje otpadnih voda nije rešeno. Kapaciteti elektroenergije zadovoljavaju potrebe zone, a toplotnom energijom zona se snabdeva iz individualnih energetskih objekata. Postoji osnovna gasna mreža u Primorskoj ulici. Slobodne površine su većim delom u državnom vlasništvu. Zona je pogodna za lociranje industrije koja zahteva veće površine i velike količine vode. U zoni se ne može graditi industrija koja stvara tehnološki otpad koji bi se deponovao i neutralizovao na području zone.

Radna zona "Sever II" nalazi se južno od kanala Dunav-Tisa-Dunav. U zoni je slobodno oko 45 ha.

Zona je uglavnom vezana za drumski saobraćaj, ali se oslanja i na železnički čvor, što joj daje mogućnost za intenzivnije korišćenje ove vrste saobraćaja. Poremećaji u snabdevanju vodom dešavaju se zbog korišćenja sanitarne vode u tehnološke svrhe. Za kvalitetno napajanje električnom energijom potrebno je izgraditi planiranu TS 110/20 kV "Klisa".

Snabdevanje toplotnom energijom nije rešeno, pa se napajanje vrši individualno sa tendencijom širenja gasne mreže. Zemljište je većinom u privatnom korišćenju. U ovu zonu može se locirati industrija koja zahteva veće prostore i velike količine vode. Na lokalitetu ove zone ne mogu se locirati tehnologije koje imaju tehnološki otpad koji bi se deponovao i neutralizovao na ovom prostoru.

Radna zona "Sever III" se nalazi na severoistočnom delu grada južno od kanala Dunav - Tisa - Dunav. U zoni je slobodno oko 10 ha. Najveći deo zone pripada kompleksu pristaništa i u njoj se nalaze najznačajniji skladišni prostori. Zona je povezana sa tri vrste transporta. Trasa industrijskog koloseka prolazi kroz zonu, a preko operativne obale postoje zadovoljavajući uslovi za odvijanje vodenog transporta. U zoni postoje svi uslovi za priključenje na infrastrukturne sisteme. Zona je namenjena za pristanište i skladišta, kao i za slobodnu carinsku zonu. U zoni se ne mogu locirati kapaciteti koji zagađuju sredinu.

Radna zona "Sever IV" nalazi se na severoistoku grada, severno od kanala Dunav - Tisa - Dunav i Dunava. Od oko 700 ha koliko prostora obuhvata angažovano je oko 274,60 ha. Najveći deo slobodnog prostora planira se za izgradnju regionalnog pristaništa (oko 560 ha). Zona ima drumsku vezu sa putem M-7, železnička se odvija preko stanice "Podbara", a vodna putem kanala Dunav - Tisa - Dunav. Deo zone, površine 246,10 ha dobija specijalnu namenu. Usled blizine izvorišta vode u zoni će se primenjivati posebne mere zaštite. Najveći deo novih sadržaja lociraće se uz planiranu saobraćajnicu.

Radna zona "Rimski Šančevi" se nalazi na najsevernijem delu građevinskog rejona Novog Sada. U zoni je slobodno oko 13 ha. Zona je orijentisana na drumski i delom na železnički saobraćaj. Slobodno zemljište je većim delom u privatnom korišćenju. U ovu zonu lociraće se delatnosti koje imaju približno iste lokacione zahteve kao i postojeća privreda.

Radna zona "Zapad" obuhvata prostor severno i južno od Futoškog puta. Veći deo zone oslanja se na stanovanje. Slobodno je oko 34 ha. U ovu zonu ne lociraju se delatnosti koje mogu ugroziti okolinu, prvenstveno stanovanje.

Radna zona "Istok" se nalazi u jugoistočnom delu grada, uz obalu Dunava u Petrovaradinu. Slobodno je oko 85 ha. Orijentisana je na drumski i železnički saobraćaj preko železničke stanice u Petrovaradinu. Ova zona planira se za mešovite namene (privreda, sport, rekreacija, ugostiteljstvo) i stanovanje, odnosno kombinacija rada i stanovanja, pa se zbog toga, kao i usled blizine stanovanja i zaštićene prirode u njoj moraju primenjivati stroge mere zaštite, a zbog položaja u odnosu na železničku prugu i planirane saobraćajnice, utvrdiće se i posebni uslovi oblikovanja.

2.3.4. Poslovanje u okviru drugih namena

Pored posebno izdvojenih prostora za razvoj privrednih aktivnosti (radne zone), deo poslovanja obavlja se i u okviru drugih funkcija, prvenstveno u okviru stanovanja i centara.

Veći privredni kapaciteti, koji se nalaze u gradskom tkivu, a koji zadovoljavaju prostorne, infrastrukturne i ekološke kriterijume, zadržavaju se na postojećim lokacijama, uglavnom kao završene celine: "TAM servis", KRO "Novi Sad", "Elektroporcelan", "Univerzal", Servis "Agrovojvodine", "Navip".

Privredni kapaciteti koji se nalaze u gradu a ne zadovoljavaju prostorne, ekološke i druge kriterijume predviđaju se za preseljenje na nove lokacije: "Brodogradilište", GP "Neimar", "DES", "Vagar" i "Agrohem".

Razvojem preduzetništva sve više se angažuju prostori za poslovanje u okviru namene stanovanja i to na parceli i u objektu kod porodičnog stanovanja i u objektima kod višeporodičnog stanovanja. Poslovanje na ovim prostorima obavljaće se u skladu sa uslovima utvrđenim za područje stanovanja.

Poslovne aktivnosti odvijaće se i na prostorima gradskih centara gde će u najvećoj meri biti zastupljene tercijarne delatnosti privrede i neprivredni sadržaji.

RAZMEŠTAJ DELATNOSTI PO RADNIM ZONAMA

2.4. Gradsko zelenilo

Razvoj gradskog zelenila orijentisaće se u prvom redu na potpuno uređenje postojećih parkova podizanjem zelenih površina u izgrađenom tkivu grada, kao i formiranjem novih i po tematici specifičnih parkova u širem gradskom području. Osnovni koncept podizanja zelenila u Novom Sadu, uz maksimalno očuvanje postojeće vegetacije je sledeći:

- povećanje parkovskih površina, pre svega uz obale Dunava;

- povezivanje zelenila u celovit sistem;

- obezbeđenje ravnomernog rasporeda.

Od izuzetne važnosti za celinu grada je povezivanje gradskog sistema zelenila sa globalnim vegetacionim celinama regionalnog karaktera: Podunavljem i šumama Fruške gore.

U sremskom delu grada preko rečnih dolina, grebena, puteva i dr. povezaće se šumsko područje Nacionalnog parka sa priobaljem u kome su Kamenički park, Ribnjak, Tvrđava i petrovaradinska šuma kao kontaktna zona.

Na levoj obali Dunava povezanost će se sprovesti preko ozelenjenih saobraćajnica širih regulacija i klinova koji uvode zelenilo sa obale Dunava. Spoljni pojas zelenila koji se formira duž granica građevinskog rejona je diferenciran po svojoj strukturi i namenama (groblje, rasadnik, voćnjaci, rekreacija i dr.). U njemu će se podići visoka vegetacija u širini od 100 do 500 m. Na taj način, postavljen u kontinuitetu, zeleni zaštitni pojas, uz ostalo zastupljeno zelenilo rubne zone (kanal, putevi, poljozaštitni pojasevi i sl.) obezbeđuje svoju funkciju, uz najracionalnije korišćenje poljoprivrednog zemljišta.

Kategorije javnih zelenih površina

Kategorije javnih zelenih površina su:

- gradsko zelenilo (parkovi, zelenilo saobraćajnica, zelenilo stambenih blokova, zaštitno zelenilo, zelenilo ostalih namena),

- prigradsko zelenilo,

- vangradsko zelenilo.

Parkovi

Prema položaju, veličini, nameni i načinu uređenja, generalnim planom se utvrđuju sledeće vrste parkova: centralni gradski park, parkovski uređeni prostori Tvrđave, zonski i sportski parkovi.

Kamenički park predstavlja centralni gradski park u kome će se organizovati sadržaji u okviru tri celine: pejzažnog, mirnog parkovskog prostora; zone aktivnih sadržaja (rekreacija građana, kupalište) i zone zaštite oko Mosta slobode.

Petrovaradinska tvrđava svojim istaknutim prirodnim položajem, značenjem i sadržajima, predstavlja najlepšu parkovsku površinu grada. Veličina i specifičnost prostora uticaće na koncept hortikulturnog zahvata. Sa sadašnjih 6 ha uređenih površina prostor koji se uređuje treba dalje sukcesivno širiti na srednji i donji plato Tvrđave (oko 50 ha). U okviru zelenog zaštitnog pojasa oko bedema Tvrđave planira se uređenje sa diferenciranim sadržajima kao što su: park skulptura, park prijateljstva, park zabave, specifično uređeni botanički vrtovi.

Zonski parkovi se podižu u pojedinim područjima gradskog prostora. Pored postojećih parkova u gradu - Futoškog, Dunavskog, Limanskog i parka kod železničke stanice, planira se uređenje Univerzitetskog parka i parkova na Bistrici, Adicama, Alibegovcu i Pionirske šume na Klisi.

Sportski parkovi planirani su na: Detelinari, Klisi, Bistrici, Limanu IV i Alibegovcu. Za potrebe rekreacije, naročito u letnjem periodu obezbeđena su kupališta "Štrand", "Oficirska plaža", "Šodroš" i Dunavac sa odgovarajućim zelenim otvorenim površinama i rekreativno-turističkim sadržajima.

Parkovi specifične namene

Park Instituta u Sremskoj Kamenici zaštićen je kao izuzetno oblikovana parkovska celina u funkciji okruženja bolničkog kompleksa. U okviru gradskog Rasadnika izdvojena je površina za bio-baštu značajnog i naučnog hortikulturnog karaktera. Prirodnjački vrt oformljen je neposredno uz Zavod za zaštitu prirode sa primercima flore i faune vojvođanskog areala. Za formiranje botaničke bašte kao institucije, na osnovu posebnih programa za ovakvu vrstu zelene površine, utvrđen je lokalitet (6 ha) uz severoistočne bedeme Petrovaradinske tvrđave. Memorijalni park (aleja pesnika Miroslava Antića) locirana je na potezu od Sportskog i poslovnog centra "Vojvodina" do keja, odnosno obale Dunava. Gradsko groblje na Rumenačkom putu predstavlja vrednu i pejzažno oblikovanu zelenu površinu.

Uređenje starih grobalja kao zona mira, odnosno spomen-parka obuhvata stara groblja u delovima koji se ne koriste aktivno (Vojno-avijatičarsko, Rusinsko-Grkokatoličko, Vojno groblje u Petrovaradinu).

Park-šuma

Uređenje slobodnih površina po tipu park-šume na najnižem pojasu uz Dunav vrši se u skladu sa uslovima za uređenje prostora namenjenih za odmor i sportske aktivnosti. Prostor Ribarskog ostrva, poluostrva u Dunavcu, i pejzažni park "Jugovićevo" ima istaknutu rekreativnu, zaštitnu i ambijentalnu ulogu u odnosu na gradsku teritoriju.

Promenu načina korišćenja i gazdovanja postojećim šumskim kompleksima treba usmeriti u pravcu stvaranja rekreativnih sadržaja, usaglašenih sa autohtonim, podunavskim pejzažom, posebno na područjima šuma-parkova na Kameničkoj i Petrovaradinskoj adi.

Zelenilo saobraćajnica

Primarne saobraćajnice sa četvororednim drvoredima i pratećim zelenilom (travnjak, šiblje) ostvariće povezivanje zelenila grada u sistem. Sekundarne saobraćajnice (sem u nekim delovima starog centra) u svojim poprečnim profilima sadržaće obostrane drvorede. Sve površine mirujućeg saobraćaja treba da sadrže visoko zelenilo.

Zelenilo stambenih blokova

Unutar stambenih blokova će se podizati povezane zelene površine u cilju zaštite stanovanja od saobraćaja i drugih uticaja.

Ozelenjenom površinom smatra se i površina ispod krošnje odraslih stabala u zavisnosti od vrste drveća (orijentacije slobodnog dela parcele, gabarita objekta i sl.).

Kod stanovanja srednjih gustina moguće je dostići 15 do 30% zelenih površina, a kod stanovanja većih gustina 10 do 25% površine parcele. Veće vrednosti je moguće dostići u zavisnosti od rešenja stacionarnog saobraćaja, položaja objekta na parceli i dr.

Uslovi ozelenjavanja su sastavni deo odobrenja za izgradnju.

Zaštitno zelenilo

Linijsko postavljanje zelenila u gradu ima posebnu ulogu u funkcionisanju povezivanja (umrežavanja) zelenih površina gradske strukture i neposrednog vezivanja sa vegetacionim celinama rubnog područja.

Zaštitni zeleni pojas uređuje se u skladu sa funkcionalnim potrebama namene koja se štiti ili od koje se štiti kao: šumski zeleni pojas, vetrobrani pojas, vegetacija na klizištima, linearno zelenilo uz kanale, potoke i saobraćajnice, odnosno koristi se kao rekreativno područje, voćnjak, vinograd, povrtnjak, poljoprivredno zemljište (prigradsko i vangradsko zelenilo).

Zelenilo ostalih namena

Vegetacijska i prostorna podvajanja naročito su značajna između stambenih i industrijskih zona, železnice, saobraćajnica i dr. U Novom Sadu takvi pojasevi se protežu sa obe strane kanala Dunav - Tisa - Dunav, železničke pruge, otvorenog kanala na Telepu i u okviru pojedinih radnih zona. Sam koncept ozelenjavanja je jednostavan po oblikovanju i florističkom sastavu.

Minimalna površina pod zelenilom u radnim zonama je 25% kompleksa.

3.0. GENERALNO REŠENJE SAOBRAĆAJNOG SISTEMA

Prognoza razvoja Novog Sada do 2021. godine, predviđa nisku stopu demografskog i umeren trend privrednog razvoja i porasta nacionalnog dohotka. Ovakve pretpostavke neposredno utiču i na projekciju razvoja saobraćajnog sistema, ali se on mora posmatrati (zbog svojih karakteristika) i u posleplanskom periodu.

Iz navedenih razloga saobraćajno rešenje grada pretpostavlja razvoj pojedinih vidova transporta i u periodu posle 2021. godine kako bi se stvorili preduslovi za formiranje i rezervisanje prostora za određene vidove saobraćaja.

Kao parametri razvoja saobraćajnog sistema su, pored vremena i cene transporta, ekološki uslovi i mogućnosti optimalnog korišćenja zemljišta. Novi Sad je tipičan primer grada koji je svoj razvoj bazirao na sabraćajnim pogodnostima, koje mu pruža vodeni, železnički i rečni transport. Njihovom integracijom u mešoviti vid prevoza znatno će se umanjiti vreme i troškovi prevoza, što je i jedan od osnovnih ciljeva u ostvarenju generalnog plana.

3.1. Železnički saobraćaj

Novosadski železnički čvor predstavlja jedan od značajnijih u Srbiji, pošto se u njega uliva šest železničkih pruga iz određenih područja Pokrajine. Među njima najznačajniju ulogu ima međunarodna pruga, koja grad povezuje sa zemljama Evrope i Azije, što na određen način predstavlja osovinu razvoja novosadskog regiona i samog grada. Generalnim planom se predviđa modernizacija svih železničkih pruga, staničnih postrojenja i prateće infrastrukture, čime će se stvoriti uslovi za intenzivnije korišćenje ovog vida prevoza.

Sve postojeće pruge zadržavaju se u sadašnjim koridorima, a značajnije izmene očekuju se u zoni železničke stanice u Novom Sadu nakon realizacije pruge za vozove velikih brzina. To se odnosi na korekciju dela trase pruge Novi Sad - Bogojevo ispod regionalnog puta Novi Sad - Vrbas (uslovljene izgradnjom pruga za vozove velikih brzina).

Da bi se rehabilitovao i preuzeo vodeću ulogu, pre svega u robnom transportu, predviđene su značajne dopune postojećeg sistema u čemu će najznačajniju ulogu imati železničke pruge za vozove velikih brzina od Beograda preko Novog Sada do Subotice i povezivanje sa evropskim sistemom "brzih pruga". Pruge će se nalaziti u neposrednoj blizini postojećih i neće zahtevati znatnije intervencije u prostoru, ni zauzimanje građevinskog zemljišta. Za pruge je planirana izgradnja trokolosečnog (dvokolosečnog) mosta na mestu porušenog drumsko-železničkog, čija će se realizacija odvijati u etapama, u skladu sa razvojem transportnih potreba.

Veoma je značajno da se završi železnički čvor u Novom Sadu, čija izgradnja traje već četrdesetak godina. To podrazumeva preseljenje teretne stanice na trajnu lokaciju, izgradnju dela pruge od stanice "Novi Sad" do stanice "Podbara", čime će se ostvariti najkraća veza sa Banatom i severoistočnim delovima Bačke.

Generalnim planom se predviđa povezivanje radnih zona "Sever I, "Sever II", "Sever IV" i "Istok", što će upotpuniti i postojeći sistem industrijskih koloseka u zonama na levoj i desnoj obali Dunava.

Iako u sadašnjim uslovima železnički saobraćaj ima neznatnu ulogu u prevozu putnika (zbog visokog nivoa usluga) predviđa se njegovo povećano učešće, posebno u prigradskom prevozu koji će sa tramvajskim predstavljati jedinstven sistem.

Sve pružne prelaze koji se nalaze u nivou sa kolovozom postojeće magistralne i regionalne putne mreže, potrebno je obavezno denivelisati, a ostale, gde god to prostorni uslovi omogućavaju.

3.2. Drumski saobraćaj

Ciljevi razvoja ovog vida transporta, koji predstavlja osovinu funkcionisanja svih aktivnosti u gradu, su: kraće vreme putovanja, cena transporta, racionalna mreža u prostoru, mogućnosti realizacije od početnog ka konačnom, uticaji na okolinu i povezivanje sa vangradskom saobraćajnom mrežom. Ovakvi zahtevi u suštini opredeljuju izbor drumskog saobraćajnog sistema i mreže, koji se i do sadašnjeg vremena razvijao na osnovama planova i saobraćajnih istraživanja.

Prognoza demografskog i ekonomskog razvoja pokazuje da će do kraja planskog perioda stepen motorizacije u Novom Sadu iznositi 33 automobila na 100 stanovnika (jedan automobil na porodicu), što znači da će u gradu biti registrovano oko 83.000 putničkih automobila.

Mobilnost stanovništva iznosiće tri putovanja na dan, od toga 30% pešačenjem, 45% sredstvima javnog prevoza i 25% putničkim automobilima. Ova prognoza zasniva se na dosadašnjim istraživanjima, ali zavisi i od nivoa usluga, što znači da se može očekivati povećanje učešća putničkih automobila u prevozu.

Navedenim parametrima, u odnosu na stvorene uslove i konfiguraciju mreže u prostoru, opredelilo se i za izbor saobraćajnog rešenja u Novom Sadu.

U vangradskoj mreži predviđa se izgradnja obilaznice oko Petrovaradina (pored železničke pruge Novi Sad - Beograd), izgradnja priključka od raskrsnice bulevara na Mišeluku sa putem za Rumu do magistralnog puta Beograd - Novi Sad (kod Petrovaradinske česme), obilaznica oko Sremske Kamenice i povezivanje puta M - 21 (Ruma - Novi Sad) sa budućim mostom preko Dunava u Petrovaradinu, što se predviđa u posleplanskom periodu.

Na levoj obali Dunava (u Novom Sadu) među najznačajnije magistralne saobraćajnice spada put duž Subotičke pruge od autoputa E-75 do Dunava (sa vezom na most koji se predviđa posle planskog perioda), završetak magistrale kao dela magistralnog puta M-7 od ulice Partizanske do ulice Kornelija Stankovića (obilaznica oko Almaškog groblja), povezivanje Bulevara Jaše Tomića sa Temerinskom ulicom (ulicom Koste Šokice) i Almaške ulice sa ulicom Marka Miljanova.

Ostale intervencije na mreži predstavljaju završetak sistema u pojedinim saobraćajnicama (njihovo proširenje, izgradnju i rekonstrukciju), među kojima su prioritetni: ulica Jovana Subotića, Bulevar kralja Petra I, Somborska ulica i ulica Kornelija Stankovića.

Iako se ne nalazi na području obuhvaćenom generalnim planom (delimično), zbog značaja u saobraćajnom sistemu, izdvaja se deonica magistralnog puta M-7 (Novi Sad - Futog), čija realizacija treba da bude u prioritetu, i delovi mreže u starom gradskom centru i njegovom neposrednom okruženju.

Javni prevoz

Sistem javnog prevoza putnika razvijaće se u dva vida: kao autobuski i tramvajski. Prvi, koji je dostigao izuzetno visok nivo usluga (pokrivenost grada linijama, kvalitet usluga prevoza, intervali putovanja u uslovima normalnog snabdevanja gorivom, cene prevoza...), funkcionisaće u dužem periodu (pretpostavlja se do 2015. godine), kada se očekuje uvođenje šinskog prevoza na značajnim koridorima (Liman - centar, Liman - železnička stanica, Novo naselje - centar - Petrovaradin), odnosno Bulevarom cara Lazara, Stražilovskom ulicom, Bulevarom oslobođenja, Bulevarom kneza Miloša, Futoškim putem, Futoškom ulicom, Jevrejskom ulicom, Bulevarom Mihajla Pupina, preko Varadinskog mosta, Beogradskom ulicom, Preradovićevom ulicom, preko Mosta slobode i dr. Predviđa se izmeštanje terminala na Ribljoj pijaci na lokaciju kod železničke stanice ili na ranžirnu stanicu (na trasi Subotičke pruge) koja se može planirati i za izgradnju tramvajskog depoa. Planirana lokacija tramvajskog depoa je u blizini postojećeg autobuskog depoa na Futoškom putu. U međuvremenu je neophodno da se izrade Studija opravdanosti i idejni projekti za uvođenje tramvaja u Novi Sad.

Biciklistički saobraćaj

Novi Sad kao ravničarski grad ima izuzetne uslove za razvoj ovog vida prevoza. Iako nije konkurentan automobilskom i javnom, predviđa se realizacija započetih biciklističkih staza. One su izgrađene van kolovoza u velikom broju magistralnih saobraćajnica, glavnih gradskih saobraćajnica i saobraćajnica, koje u celini predstavljaju primarnu mrežu grada. Najvećim delom protežu se van kolovoza, izuzev na delovima mreže gde za to ne postoje prostorne mogućnosti. Staze se grade i planiraju na osnovama analize mreže biciklističkih staza u Novom Sadu, a značajan deo obrađen je i glavnim projektima.

Parkiranje i garažiranje

U robnom transportu drumski prevoz, zbog visokog nivoa usluga, u dužem periodu imaće značajnu ulogu, ali veliki problemi se, pored organizacije, stvaraju pri parkiranju vozila (kamiona). Za rešavanje ovog značajnog komunalnog problema predviđa se izgradnja terminala kod "Univerzala" na Podbari, na Temerinskom putu i u radnim zonama. Postoji mogućnost za izgradnju parkirališta i u drugim delovima grada, pod uslovima koje zahtevaju propisi o negativnim uticajima na okolinu.

Stacionarni (mirujući) saobraćaj predstavlja jedan od značajnijih komunalnih problema. Da bi se rešilo parkiranje i garažiranje putničkih automobila, neophodna je primena kriterijuma i mera za njihovo sprovođenje. To zahteva odgovarajuće površine zemljišta, što u suštini uslovljava planiranje broja stanova i poslovnog prostora u pojedinim delovima, naročito u starim delovima grada, gde su ograničene mogućnosti izgradnje parkirališta na terenu. Iz tih razloga, kao najracionalnije rešenje, planiraju se višespratne (javne garaže), za čiju realizaciju grad treba da definiše konkretne aktivnosti. Generalnim planom je utvrđen položaj samo onih javnih garaža bez kojih ne mogu da funkcionišu pojedini delovi grada i određeni sadržaji. Razmeštaj i kapacitet ostalih garaža utvrđivaće se planovima detaljne regulacije.

3.3. Vodeni saobraćaj

Razvoj Novog Sada bio je pod uticajem Dunava, kojim se u daljoj prošlosti odvijao transport robe i putnika. U savremenom transportnom sistemu ovaj vid preuzima značajnu ulogu, pre svega u robnom i turističkom saobraćaju.

Dosadašnja istraživanja pokazuju da će Novi Sad, svojim položajem na Dunavu i plovnom kanalu, predstavljati regionalni rečni transportni centar, a da treba u skladu sa potrebama planirati odgovarajuća pristaništa, luke i prateću infrastrukturu. U tom smislu analizirani su postojeći kapaciteti, naročito luke na ušću kanala. Ti kapaciteti će zadovoljiti potrebe u planskom periodu, ali je neophodan razvoj operativne obale, pre svega proširenje vertikalnog keja i RO-RO sistema. Očekuje se da će ovaj vid prevoza, koji je u transportu rasutih tereta jeftiniji i do 15 puta od drumskog, u racionalnoj ekonomiji imati značajnu ulogu.

Sidrište je u prvoj fazi planirano nizvodno od izvorišta "Petrovaradinska ada". Zimovnici i dalje ostaju u Dunavcu i kanalu, sve do izgradnje buduće luke. Alternativno rešenje ne postoji, pošto grad nema druge akvatorije sličnih karakteristika.

Opremanje luke infrastrukturom, operativnom obalom, vertikalnim kejom za pojedine korisnike će se rešavati prema neposrednim zahtevima investitora.

Integralni transport

Savremeni transportni sistemi podrazumevaju efikasan i jeftin prevoz robe, što zahteva uvođenje integralnog prevoza, gde postoje mogućnosti neposredne veze vodenog, železničkog i drumskog saobraćaja. U tom smislu se predviđa formiranje robno-transportnog centra u Luci "Novi Sad", i na lokaciji "Novi Sad-ranžirna" uz mogućnost realizacije sekundarnih centara u delovima grada gde su povezane železničke i drumske komunikacije, kao što su: teretne stanice u Novom Sadu, Petrovaradinu, Sajlovu, Podbari i sl.

Sledeći