Prethodni

2. Organizacija mreže naselja i centra
(Referalna karta 2)

2.1. Ciljevi

Osnovni ciljevi organizacije mreže naselja na teritoriji Kolubarskog okruga su:

1) dalji razvoj Valjeva, jednog od ključnih centara u formiranju i razvoju zapadne osovine razvoja Srbije i povezivanja i integrisanja kontaktnih pojasa Srbije i susednih delova Republike Srpske, sa višim kvalitetom urbanih funkcija (uslužne delatnosti) i privrednih aktivnosti regionalnog značaja;

2) brži razvoj privrednih funkcija i uslužnih kapaciteta u opštinskim centrima Ubu i Lajkovcu, a posebno u manje razvijenim opštinskim centrima Osečini, Mionici i Ljigu, radi uravnoteženijeg razvoja i smanjenja razlika u nivou njihove razvijenosti u odnosu na regionalni centar;

3) ubrzani razvoj mreže naselja na ruralnom području formiranjem sistema zajednica sela, radi usporavanja procesa depopulacije, posebno u perifernim i brdsko-planinskim područjima, decentralizacijom privrednih aktivnosti iz regionalnog i opštinskih u centre zajednice sela, u prvom redu, radi otvaranja radnih mesta za zapošljavanje mladih i ženske radne snage;

4) razvoj putne mreže i saobraćajno povezivanje mreže centara, u prvom redu centara zajednice sela sa naseljima u gravitacionom području;

5) racionalizacija mreže objekata, selektivna dislokacija, razvoj i poboljšanje opremljenosti javnih službi i uslužnih aktivnosti u manje razvijenim opštinskim, sekundarnim i centrima zajednice sela, i

6) bolja valorizacija specifičnih prirodnih i drugih raspoloživih potencijala za razvoj pojedinih područja i zona, u prvom redu turističkih područja i centara u perifernim i brdsko-planinskim područjima.

2.2. Organizacija mreže naselja i centara

Naselja sa povoljnijim saobraćajno-geografskim položajem, višim nivoom opremljenosti javnim službama i većom koncentracijom privrednih i neprivrednih delatnosti i stanovništva, koja će podsticati i usmeravati ravnomerniji i usklađeniji razvoj planskog područja, u planskom periodu imaće ulogu centara u mreži naselja.

Razvijaće se sledeća hijerarhijska struktura centara u mreži naselja:

1) regionalni centar, utvrđen Prostornim planom Republike Srbije i opštinski centar - Valjevo;

2) opštinski centri (5) - Lajkovac, Ljig, Mionica Osečina i Ub;

3) sekundarni centri opština (1-3) - sa gravitirajućim područjem koje pokriva deo opštine sa više od 4.000 stanovnika; nukleusima proizvodnih i uslužnih aktivnosti i pojedinim javnim službama opštinskog i/ili lokalnog nivoa značaja i saobraćajnim i privrednim vezama sa opštinskim (i regionalnim) centrom: Valjevska Kamenica, potencijalno i Popučke i Divci, na teritoriji opštine Valjevo;

4) centri zajednica sela (19-20) - sa gravitirajućim područjem koje pokriva deo opštine sa više od 2.000 (samo izuzetno i 1.500) stanovnika; nukleusima proizvodnih i uslužnih aktivnosti i saobraćajnim i privrednim vezama sa opštinskim centrom, i to:

(1) na teritoriji opštine Valjevo (6): Divci, Brankovina, Bobova - Stave, Tubravić - Poćuta, Donje Leskovice i Dračić;

(2) na teritoriji opštine Lajkovac (3-4): Prnjavor - Bogovađa, Slovac i Jabučje, potencijalno i Vračević;

(3) na teritoriji opštine Ljig (2): Belanovica i Slavkovica;

(4) na teritoriji opštine Mionica (4): Brežđe, Rakari-Gornja Toplica, Rajković i Veliko Marište;

(5) na teritoriji opštine Osečina (1): Pecka, i

(6) na teritoriji opštine Ub (3): Radljevo, Banjani i Pambukovica, i

5) naselja sa specifičnim/specijalizovanim funkcijama (17) - sa iniciranim ili razvijenim specifičnim funkcijama, u prvom redu, turističkim, naučnoistraživačkim, zdravstvenim i funkcijama zaštite kulturnog nasleđa i prirodnih vrednosti, kao i mogućnostima eksploatacije mineralnih bogatstava.

Na području svih opština formiraće se lokalni centri (npr. naselja Dići i Štavice u opštini Ljig, Bukovac u opštini Mionica i sl.) sa specifičnim funkcijama u mreži uslužnih sadržaja i objekata javnih službi, naročito u perifernim područjima sa razbijenim tipom seoskih naselja, radi njihove veće dostupnosti stanovništvu za zadovoljavanje svakodnevnih potreba.

Centri će u svom gravitacionom području obuhvatiti sledeća naselja:

1) na teritoriji opštine Valjevo:

(1) regionalni centar Valjevo: Balinović, Beloševac, Beomužević, Bujačić, Gorić, Gornja Bukovica, Gornja Grabovica, Degurić, Donja Bukovica, Dupljaj, Zlatarić, Jasenica, Jovanja, Klinci, Mrčić, Paklje, Paune, Petnica, Popučke, Rabas, Rađevo Selo, Sandalj, Sedlari, Strmna Gora i Tupanci;

(2) sekundarni centar Valjevska Kamenica: Osladić, Stapar, Oglađenovac, Vlaščić i Miličinica;

(3) centri zajednice sela (CZS): CZS Divci - Lukavac, Klanica, Veselinovac i Loznica; CZS Brankovina - Gola Glava, Joševa, Blizonje, Kotešica, Kozličić, Jazovik, Zabrdica i Babina Luka; CZS Bobova - Stave - Vragočanica, Stanina Reka, Suvodanje, Sitarica i Majinović; CZS Tubravić - Poćuta - Rebelj, Vujinovača, Brezovica, Stubo, Rovni, Sovač, Kunice i Mijači; CZS Donje Leskovice - Gornje Leskovice, Sušica, Lelić, Bogatić i Taor i CZS Dračić - Bačevci, Prijezdić, Zarube, Ravnje, Kovačice, Brangović, Belić i Žabari;

(4) naselja sa specifičnim funkcijama: Divčibare (turizam), Brankovina (kulturna baština), CZS Tubravić - Poćuta (vodosnabdevanje, ribolov i aktivnosti na vodi), CZS Divci (saobraćajni terminal i robno-transportni centar), naselje Petnica (naučnoistraživački i turističko-sportsko-rekreativni centar), Pričević (nukleus proizvodnih funkcija) i naselje Taor (eksploatacija bakra i plemenitih metala);

2) na teritoriji opštine Lajkovac:

(1) opštinski centar Lajkovac: Lajkovac selo, Pepeljevac, Rubribreza, Strmovo i Ćelije;

(2) centri zajednice sela (CZS): CZS Prnjavor-Bogovađa-Donji Lajkovac i Vračević; CZS Slovac - Nepričava, Bajevac, Markova Crkva, Ratkovac, Pridvorice i Stepanje i CZS Jabučje - Mali Borak i Skobalj;

(3) naselje sa specifičnim funkcijama: CZS Prnjavor - Bogovađa (dečiji rekreativni centar);

3) na teritoriji opštine Ljig:

(1) opštinski centar Ljig: Babajić, Bošnjanović, Brančić, Veličevac, Gukoši, Dići, Donji Banjani, Ivanovci, Jajčić, Lalinci, Latković, Liplje, Milavac, Moravci, Cvetanovac, Štavica i Kadina Luka;

(2) centri zajednice sela (CZS): CZS Belanovica - Živkovci, Kalanjevci, Kozelj, Poljanice i Šutci i CZS Slavkovica - Ba i Paležnica;

(3) naselja sa specifičnim funkcijama: opštinski centar Ljig (banjska funkcija), CZS Belanovica (turizam i rekreacija), CZS Slavkovica i naselje Ba (planinski turizam);

4) na teritoriji opštine Mionica:

(1) opštinski centar Mionica - Mionica selo, Vrtiglav, Klašnić, Ključ, Komanice, Maljević, Paštrić, Radobić, Sanković, Tabanović, Tolić i Šušeoka;

(2) centri zajednice sela (CZS): CZS Brežđe - Krčmar, Gornji Lajkovac, Osečenica i Planinica; CZS Rajković - Đurđevac, Robaje, Golubac, Bukovac i Mratišić; CZS Rakari - Gornja Toplica - Dučić, Popadić, Berkovac, Gunjica, Todorin Do i Struganik i CZS Veliko Marište - Virovac, Gornji Mušić, Donji Mušić i Nanomir;

(3) naselja sa specifičnim funkcijama: Banja Vrujci - Gornja Toplica (banjski turizam), Struganik (memorijalni kompleks);

5) na teritoriji opštine Osečina:

(1) opštinski centar Osečina: Osečina selo, Bastav, Belotić, Bratačić, Gornje Crniljevo, Dragijevica, Komorić, Konjic, Konjuša, Lopatanj, Ostružanj, Plužac, Sirdija i Tuđin;

(2) centar zajednice sela Pecka - Skadar, Gunjaci, Dragodol i Carina;

(3) naselje sa specifičnim funkcijama: CZS Pecka (zdravstveni turizam i dečiji rekreativni centar), i

6) na teritoriji opštine Ub:

(1) opštinski centar Ub - Bogdanovica, Brezovica, Vrhovine, Gvozdenović, Zvizdar, Joševa, Lončanik, Milorci, Murgaš, Ruklada, Sovljak, Stublenica, Takovo, Trlić, Trnjaci, Crvena Jabuka, Tvrdojević, Paljuvi i Gunjevac;

(2) centri zajednice sela (CZS): CZS Banjani - Vukona, Kožuar, Tulari, Kalinovac i Vrelo; RZS Radljevo2) - Liso Polje, Brgule, Kalenić i Šarbane; i CZS Pambukovica - Raduša, Slatina, Novaci, Čučuge, Dokmir i Kršna Glava;

(3) naselja sa specifičnim funkcijama: Dokmir (ribolov) i Paljuvi (rekreacija na vodi).

U najvećem broju naselja u gravitacionom području sekundarnih opštinskih i centara zajednice sela poljoprivreda će i dalje predstavljati osnovnu privrednu aktivnost; u prigradskim naseljima regionalnog i opštinskih centara, pored poljoprivrede, razvijaće se i sekundardne i tercijarne delatnosti.

______________
2) U periodu posle 2020. godine preispitaće se uloga i mesto Radljeva kao centra zajednice sela.

2.3. Smernice za razvoj centara i zajednice sela

Na području Prostornog plana u narednom periodu planiran je razvoj centara sa različitom ulogom i funkcijama u mreži naselja, i to:

1) na području opštine Valjevo:

(1) regionalni centar Valjevo - obavljaće funkcije regionalnog centra, u kome će 2021. godine živeti preko 67.000 stanovnika; sa složenom strukturom delatnosti, tako da će preko 15.000 zaposlenih biti u sekundarnim i preko 12.000 u tercijarno-kvartarnim delatnostima. Pored obnove dela kapaciteta metaloprerađivačke industrije, u daljem razvoju opredeljenje je za srednje i manje proizvodne kapacitete prilagođene tržišnim uslovima proizvodnje, lokalnoj sirovinskoj osnovi i raspoloživim stvorenim resursima. Veći značaj grada u širem okruženju postići će s intenziviranjem razvoja uslužnih delatnosti u odnosu na proizvodne. Širenjem neposredne zone uticaja grada povećaće se broj deagrarizovanih prigradskih naselja, s tim da će naselja na višem stepenu razvoja i sa povoljnim saobraćajno-privrednim vezama (Popučke), kao potencijalni sekundarni opštinski centri, moći da prime deo migracija mešovitih domaćinstava iz regionalnog centra i drugih naselja sa područja opštine, čime će se smanjiti pritisak na stambeni fond, saobraćajne i komunalne sisteme Valjeva;

(2) sekundarni opštinski centar Valjevska Kamenica - dalje će širiti nukleus privrednih delatnosti, formiran postojećim pogonima za proizvodnju delova za vozila i za preradu voća, razvojem manjih proizvodnih kapaciteta prilagođenih lokalnoj sirovinskoj osnovi i raspoloživim stvorenim resursima; uz selektivnu dislokaciju pojedinih tercijarnih delatnosti i javnih službi iz regionalnog centra za zadovoljavanje dela potrebe stanovništva sa gravitirajućeg područja i drugih delova opštine;

(3) centri zajednice sela i naselja sa specifičnim funkcijama - Divci će svoj razvoj zasnivati na saobraćajnoj funkciji; Brankovina će razvijati proizvodnju i preradu poljoprivrednih proizvoda i dalje će unapređivati turističku ponudu na bazi motiva kulturne baštine; ostali centri svoje funkcije razvijaće u sprezi sa opštinskim centrom i daljim razvojem nukleusa tercijarnih delatnosti uz mogućnost razvoja turizma, koji neće ugroziti osnovnu funkciju buduće akumulacije za vodosnabdevanje "Rovni" (Tubravić - Poćuta i Donje Leskovice), ili lociranja manjih proizvodnih pogona (Bobova - Stave i Dračić); poseban značaj za razvoj planinskog turizma imaće već afirmisano naselje Divčibare, koje će u planskom periodu populaciono stagnirati (oko 130 stanovnika);

2) na teritoriji opštine Lajkovac;

(1) opštinski centar Lajkovac - imaće oko 5.900 stanovnika 2021. godine, sa oko 1.000 zaposlenih u sekundarnim i oko 1100 u tercijarno-kvartarnim delatnostima. Usled povoljnog saobraćajnog položaja i blizine ležišta lignita, nastaviće se diverzifikacija privrednih delatnosti u oblasti građevinarstva, saobraćaja, rudarstva, industrije i proizvodnog zanatstva, uz značajno učešće poljoprivrede sa preradom i prometom poljoprivrednih proizvoda i dalji razvoj tercijarnih delatnosti;

(2) centri zajednice sela - Prnjavor - Bogovađa, Slovac i Jabučje svoje funkcije razvijaće u sprezi sa opštinskim centrom, daljim razvojem nukleusa privrednih delatnosti u prehrambenoj i građevinskoj industriji i tercijarnim delatnostima;

3) na teritoriji opštine Ljig;

(1) opštinski centar Ljig - imaće oko 4.400 stanovnika 2021. godine, sa preko 800 zaposlenih u sekundarnim i oko 900 u tercijarno-kvartarnim delatnostima. Pored prehrambene, svoj dalji razvoj baziraće na postojećim manjim kapacitetima drugih industrijskih grana (građevinska, prerada metala, drvna, industrija kože, prerada plastike) i na realnim uslovima za razvoj banjskog turizma u gradu;

(2) centri zajednice sela - Belanovica će svoj razvoj zasnivati na pogodnim uslovima za razvoj turizma i daljem razvoju postojećeg nuklesua privrednih delatnosti u drvnoj i prehrambenoj industriji; dok će se Slavkovica usmeriti na razvoj planinskog i seoskog turizma, zbog blizine turističkog područja Rajca;

4) na teritoriji opštine Mionica;

(1) opštinski centar Mionica - imaće oko 3.500 stanovnika 2021. godine, sa oko 600 zaposlenih u sekundarnim i preko 700 zaposlenih u tercijarno-kvartarnim delatnostima. Dalje će se razvijati prerada poljoprivrednih proizvoda, građevinska, metalna, drvna i industrija konfekcije i pospešiti razvoj uslužnih delatnosti i javnih službi;

(2) centri zajednice sela - Brežđe, kao CZS na planinskom području, razvijaće pogone za preradu voća i seoski turizam; Rakari će se razvijati u sprezi sa daljim razvojem banjskog turizma, proizvodnje dečije hrane i flaširanja mineralne vode u Banji Vrujci; Rajković i Veliko Marište ća svoj razvoj bazirati na proizvodnji i preradi poljoprivrednih proizvoda, naročito voća;

5) na teritoriji opštine Osečina;

(1) opštinski centar Osečina - imaće preko 6.800 stanovnika 2021. godine, sa oko 1.500 zaposlenih u sekundarnim i preko 1.200 u tercijarno-kvartarnim delatnostima. Imajući u vidu nizak stepen dosadašnjeg razvoja, koji se bazirao na prehrambenoj industriji i plastičnoj ambalaži, neophodna su veća ulaganja u razvoj sekundarnih i tercijarnih delatnosti;

(2) centar zajednice sela Pecka - svoj razvoj baziraće na uslužnim delatnostima, zdravstveno-planinskom turizmu, prehrambenoj industriji, kao i manjem pogonu hemijske industrije, i

6) na teritoriji opštine Ub:

(1) opštinski centar Ub - imaće oko 11.200 stanovnika u 2021. godini, sa oko 2.100 zaposlenih u sekundarnim i oko 2.200 u tercijarno-kvartarnim delatnostima. Razvoj će se zasnivati na potpunom iskorišćenju postojećih prerađivačkih kapaciteta;

(2) centri zajednice sela - Radljevo, Banjani i Pambukovica će svoj razvoj vezivati za eksploataciju i preradu lignita i poljoprivrednu proizvodnju.

2.4. Smernice za razvoj sela

Razvoj i uređenje sela tretiraće se integralno sa organizacijom i uređenjem seoskog atara, kao prostora neposrednih resursa seoskog naselja, posebno zbog očekivanih promena u privrednoj strukturi sela i razvoja nepoljoprivrednih aktivnosti, odnosno razvoja seoskog područja kao višefunkcionalnog proizvodnog prostora.

Mala sela, ispod 300 stanovnika, biće sačuvana od gašenja stimulisanjem razvoja na osnovu posebnih prirodnih resursa (u turizmu, rudarstvu, vodoprivredi i dr.) i održavaće se zavisno od tržišnih uslova.

Domaćinstva sa mešovitim prihodima podsticaće se na veću orijentaciju njihovih članova na zapošljavanje van poljoprivrede na seoskom području, radi smanjenja pritisaka na gradove i povećanja raznovrsnosti strukture aktivnosti u selima. Predviđa se dalji rast uloge alternativnih u odnosu na poljoprivredne izvore prihoda, posebno kod ekonomski slabijih domaćinstava, kao i na područjima sa manje povoljnim prirodnim uslovima za poljoprivrednu proizvodnju.

Uvođenje tržišnih principa u privređivanju doprineće jačanju procesa socijalne i ekonomske diferencijacije seoskih domaćinstava. Prioritet ima jačanje socijalne politike na selu i isti tretman siromašnih društvenih grupa u seoskim i gradskim naseljima, radi smanjenja migracija selo-grad.

Za oživljavanje sela i ubrzani razvoj seoskih područja neophodno je podizanje motivacije njegovih žitelja za investiranje u gazdinstvo i zajednički standard, kao dugoročnu perspektivu seoskog domaćinstva. Posebno će se, pored razvoja proizvodne, saobraćajne, komunalne i telekomunikacione infrastrukture i dobro organizovanog međunaseljskog javnog saobraćaja, stimulisati razvoj specifičnih usluga (servisa za opravku poljoprivredne mehanizacije i nabavku rezervnih delova), organizovanje agroveterinarskih ustanova (veterinarske službe, stručne savetodavne poljoprivredne službe, itd.) i privatna inicijativa u sektoru javnih službi i usluga (veterinarske stanice, poljoprivredne apoteke).

Razvoj sela bliže će se definisati dopunama planskih rešenja Prostornog plana za područja zajednica sela i regulacionim planovima za centre zajednice sela i naselja sa specifičnim funkcijama.

3. Organizacija javnih službi u sistemu naselja

3.1. Ciljevi

Razvoj javnih službi na području Prostornog plana zasnivaće se na: postojećem razmeštaju objekata javnih službi; budućim potrebama gravitirajućih područja centara u mreži naselja i novim ulaganjima, prema planskim normativima, u cilju daljeg razvoja postojećih i potencijalnih centara u mreži naselja.

Jedna od osnovnih pravaca razvoja biće selektivna dislokacija i razvoj javnih službi u centrima zajednice naselja, kao jedan od preduslova za oživljavanje, ekonomski i socijalni razvoj sela, postepeno plansko aktiviranje lokalnih potencijala i podizanje motivacije seoskog stanovništva, posebno mlađeg, da selo odredi kao dugoročnu perspektivu i izbor za budući život i rad.

Ciljevi razvoja i organizacije mreže objekata javnih službi su:

1) dalji razvoj grada Valjeva kao centra kulture, zdravstvene zaštite, obrazovanja (posebno visokog i višeg) sporta, razvojnih integracija, informatike, itd.;

2) snažniji razvoj javnih službi u opštinskim i centrima zajednice sela;

3) podizanje nivoa kvaliteta u organizaciji i opremi objekata javnih službi na nivou centara zajednice sela i pojedinačnih naselja, adaptacijom i rekonstrukcijom postojećih i izgradnjom novih objekata, obezbeđenjem specijalizovanog prevoza za korisnike i sl.;

4) u obrazovnom sistemu razvijaće se potrebni "smerovi", odnosno stručni profili, postići odgovarajući razmeštaj objekata svih nivoa obrazovanja, postepeno dostići preporučeni standardi, obezbediti kadrovska i materijalna opremljenost ustanova, primeniti princip racionalnosti za formiranje novih ustanova u skladu sa materijalnim mogućnostima i potrebama zajednice;

5) organizovanje predškolskih ustanova, radi prevazilaženja postojećih socijalnih i ekonomskih nejednakosti i ostvarivanje jednakih uslova za zaštitu, vaspitanje i razvoj dece, nezavisno od ekonomskih mogućnosti porodice, sa obezbeđenjem obuhvata od 40 do 50% dece uzrasta za jaslice i vrtiće (ostala deca biće u porodicama gde majke nisu u radnom odnosu, ili će se roditelji opredeliti za neki drugi način smeštaja dece);

6) socijalna zaštita obezbediće se svim korisnicima radi postizanja socijalne sigurnosti; omogućiće se i profesionalna rehabilitacija, osposobljavanje za rad invalidnih lica, smeštaj starih i iznemoglih, i

7) povezivanje razvoja fizičke kulture sa ostalim funkcijama, formiranjem kompleksa kombinovanog sadržaja (rekreativno-sportski, turističko-sportski, kombinacija banjskih lečilišta sa zonama sporta i rekreacije i sl.).

3.2. Osnovni kriterijumi i poželjni normativi za organizaciju javnih službi

Osnovni kriterijumi organizacije javnih službi na plaskom području (dati u Tabeli III-4) su za:

1) predškolsko vaspitanje - pored klasičnog oblika organizovanja (poseban objekat, namenski izgrađen, sa određenim brojem zaposlenih), koristiće se i rekonstruisani i adaptirani postojeći objekti, prostorije mesnih zajednica, formiraće se manje grupe u zakupljenim prostorijama i privatnim stanovima, posebno za decu do 3 godine starosti. U seoskim naseljima obezbediće se prostori za rad u vaspitnim grupama predškolske dece od šest godina starosti u okviru matičnih škola;

2) osnovno obrazovanje - matična (centralna) osnovna škola će se organizovati u centrima zajednice sela sa 3.500 - 10.000 stanovnika, a područna u naseljima do 3.500 stanovnika. Racionalnija organizacija mreže objekata osnovnog obrazovanja ("patuljasta" odeljenja i male škole, koje su po pravilu loše opremljene i slabijeg nastavnog kadra) u slučaju škola sa jednim do dva odeljenja i sa manje od 20 učenika po odeljenju, rešavaće se obezbeđenjem organizovanog prevoza do većih, centralnih ili područnih škola, koje mogu da pruže kvalitetnije školovanje, ukoliko su distance od mesta stanovanja veće od 1.500 m. Za uspostavljanje racionalne mreže objekata osnovnog obrazovanja prioritet ima podizanje kvaliteta postojećih objekata (moguće je prevođenje određenih četvororazrednih u osmorazredne škole), dok će se izgradnja novih planirati u zavisnosti od potreba i mogućnosti;

3) srednje obrazovanje - postizanje obuhvata od 75 do 80% generacije srednjeg obrazovanja omogućiće obezbeđenje kadrova potrebnih stručnih profila, u skladu sa razvojnim potrebama planskog područja. Investicije u obrazovanje učenika srednjih škola prvenstveno će se usmeravati na podizanje kvaliteta postojećih objekata, dok će se izgradnja, odnosno otvaranje novih srednjoškolskih ustanova planira samo u slučaju utvrđene racionalnosti, potreba privrede za određenim kadrovima i težnji i potreba omladine za određenim saznanjima. Zadržaće se postojeći srednjoškolski centri u Valjevu, Ljigu, Lajkovcu i Ubu, u okviru kojih će se, zbog efikasnog korišćenja osnovnih sredstava, dogradnjom i adaptacijom postepeno ostvarivati poželjni normativi;

4) više i visoko obrazovanje - planiranje objekata višeg i visokog obrazovanja zasnivaće se na obuhvatu od 15% generacije 20-24 godine. Investiranje u nove ustanove višeg i visokog obrazovanja usklađivaće se sa definisanim ciljevima i prioritetima razvoja planskog područja, uz mogućnost učešća privatnih investitora, raznih fondacija, humanitarnih organizacija ili ličnih sredstava građana - donatora. Omogućiće se obrazovanje i doškolovavanje odraslih; dodatno stručno obrazovanje i prekvalifikaciju u skladu sa potrebama privrede, organizovanjem studiranja uz rad u okviru postojećih ustanova;

5) domovi učenika i studenata - pratiće razvoj mreže objekata srednjeg, višeg i visokog obrazovanja, sa lokacijom u blizini škola, odnosno fakulteta, zelenih površina i sportskih terena i pansionskim tipom smeštaja. Obuhvat će se usklađivati sa potrebama, sa najmanje 50% studenata (učenika) koji se školuju van mesta boravka;

6) socijalna zaštita - regionalni centar će se opremiti osnovnim sadržajima i objektima socijalne zaštite: domom za smeštaj dece bez roditeljskog staranja, domom za decu i lica sa funkcionalnim i mentalnim smetnjama i domom za penzionere. Razvoj ustanova socijalne zaštite zahtevaće zapošljavanje određenog broja stručnjaka (socijalnih i medicinskih radnika, pravnika itd.), kao i uključivanje većeg broja volontera, kako bi se omogućilo što efikasnije zadovoljavanje potreba socijalno ugroženog stanovništva. Problem zbrinjavanja dece bez roditeljskog staranja i starih lica će se, pored smeštaja u posebnim objektima (domovima), rešavati i porodičnim smeštajem za decu, tzv. otvorenim smeštajem i zaštitom, koja podrazumeva brigu i negu starih lica u njihovom stanu;

7) zdravstvena zaštita - obuhvatiće tri osnovne kategorije objekata za tzv. osnovnu zdravstvenu zaštitu: domove zdravlja, zdravstvene stanice i ambulante. U opštinskim centrima razvijaće se domovi zdravlja, koji zadovoljavaju kompletan tretman bolesnika i u okviru kojih se formiraju službe osnovne zdravstvene zaštite za tri osnovne grupe stanovnika: medicine rada za zaštitu aktivnog stanovništva, zaštitu majke i deteta i školske populacije i službe namenjene ostalom delu stanovništva. Zdravstvene stanice će se locirati u centrima zajednice naselja sa najmanje jednim lekarom opšte prakse, a za najudaljenija sela će se predvideti mobilne ambulante. Obezbeđenje kvalitetne osnovne zdravstvene zaštite obuhvatiće i razvoj u oblasti medicine rada, odnosno organizovanje ovih aktivnosti po preduzećima sa više od 300 zaposlenih. Formiraće se i stomatološke službe po školama. Apoteke će se locirati u okviru domova zdravlja i zdravstvenih stanica u centrima zajednice sela, uz mogućnost da se ova delatnost može prepustiti i privatnoj inicijativi;

8) kultura - razvijaće se i unapređivati postojeći objekti i sadržaji kulture u gradu Valjevu, koji već funkcioniše kao regionalni kulturni centar, u opštinskim i centrima zajednice sela. U Valjevu je predviđeno pozorište, u opštinskim centrima domovi kulture sa osnovnim sadržajima: bibliotekom sa čitaonicom, bioskopskom (univerzalnom) salom, prostorijama za kulturno umetničko društvo, razne sekcije i slično. Dimenzionisanje kulturnih sadržaja na seoskim područjima zasnivaće se na principu da se na nivou svakog centra zajednice sela, za 1000 stanovnika obezbedi najmanje 180 m2 višefunkcionalnog prostora za kulturne i društvene potrebe, prilagođenog različitim kulturnim i društvenim aktivnostima stanovnika i za izvođenje bioskopske, odnosno kamerne pozorišne predstave. Koristiće se i druge mogućnosti: uvođenje mobilnih bioskopa, biblioteka i pozorišta; korišćenje tipskih, montažnih objekata; uzimanje prostorija u zakup i višenamensko korišćenje objekata. Arhiviranje, likovne i muzičke ustanove, galerije, sredstva masovnih komunikacija i izdavačka delatnost obezbediće se razvojem adekvatnih objekata, u određenim slučajevima reprezentativnog karaktera, i

9) fizička kultura i sport - objekti fizičke kulture će se locirati u zonama stanovanja, rada, ili odmora, s tim da se najveći broj aktivnosti može obaviti u mestu stanovanja radi omasovljenja sportskih aktivnosti. Opremanje zona sporta i rekreacije na seoskim područjima uskladiće se sa lokalnim potrebama po pitanju vrste objekata (fudbal, mali sportovi i sl.) i u pogledu njihovog odgovarajućeg opremanja i uređenja otvorenih sportskih terena.

Na osnovu analize stanja i utvrđivanja mogućnosti za budući razvoj javnih službi, koristiće se normativi (Tabela III-5), kao preporuke za nivo opremljenosti i kvalitet objekata, kako bi se obezbedili zadovoljavajući uslovi funkcionisanja.

Tabela III-4. Poželjni kriterijumi za organizaciju mreža objekata javnih službi

Opština	Centar u mreži naselja	Gustina naseljenosti 2021. god. (st/km2)	Broj gravitirajućih naselja	Broj stanovnika 2021. godine	Javne službe					Saobraćajna udaljenost (u km)
					obrazov.	zdravs. i soc. zašt.	dečija zaštita	kultura	fizička kultura	CZS-OC	CZS-RC
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
VALJEVO	Valjevo (RC i OC)	314	27	74.468	70Š,G,4SŠ,VŠ,MŠ	MC,DZ, ATD,CSR	8V	NM, B, IA, Gal,Bs, ZZS, DK	FI, MS, SRC, (TT,Bz)	/	/
	Divci (CZS i NSF)	34	5	1.694	OŠ	ZS	(V)	dk	FI,MS,FS	12	12
	Brankovina (CZS i NSF)	20	9	2.158	OŠ	ZS	(V)	(B,Gal,IA)	FS (MS)	9	9
	Valjevska Kamenica (SC)	14	6	1.577	OŠ	ZS	(V)	(B,dk)	FI, SRC (MS,TT)	22,5	22,5
	Bobova-Stave (CZS)	12	6	990	OŠ	ZS			FI, MS	22	22
	Tubravić-Poćuta (CZS i NSF)	9	9	1.054	OŠ	ZS		DK	(MS)	17	17
	Donje Leskovice (CZS)	12	6	1.197	OŠ	ZS			MS	16	16
	Divčibare (NSF)	5	1	127	OŠ	ZS			Bz, MS, TT
	Dračić (CZS)	16	9	1.104	OŠ	ZS	(V)	dk	FI, FS, MS	8	8
UB	Ub (OC)	98	20	20.252	OŠ, G, MŠ	DZ	V	DK, Bs, B	(SRC, Bz)	/	33
	Banjani (CZS)	38	6	3.579	OŠ	ZS	(V)		(MS)	12	40
	Radljevo (CZS)	42	5	2.400	OŠ	ZS	(V)	DK		9	42
	Pambukovica (CZS)	31	7	3.028	OŠ	(ZS)	(V)	DK	(MS)	13	24
OSEČINA	Osečina (OC)	51	15	11.099	OŠ, (SŠ)	DZ, DP	V	DK, Bs	SRC	/	32
	Pecka (CZS i NSF)	22	5	2.276	OŠ	DZ	(V)	Dk, Bs	(MS)	16	39
LJIG	Ljig (OC i NSF)	66	18	10.487	2 SŠ, 3 OŠ	DZ	2V	(DK, Bs, B)	Bz, (MS)	/	38
	Belanovica (CZS i NSF)	23	6	2.039	OŠ	ZS	(V)	(dk)	(MS, TT)	17,5	55,5
	Slavkovica (CZS i NSF)	21	3	1.136	OŠ	(ZS)		(dk)		3,5	41,5
LAJKOVAC	Lajkovac (OC)	224	6	9.413	SŠ, OŠ	DZ	V	DK, Bs, B	2FI, MS, TT, (Bz)	/	27
	Prnjavor-Bogovađa (CZS i NSF)	48	3	1.541	(OŠ)	(A)	(V)	(dk, B)	(MS)	9	36
	Slovac (CZS)	40	7	2.048	OŠ	(ZS)	(V)	(dk)	(MS)	7,5	19,5
	Jabučje (CZS)	44	3	2.664	OŠ	(ZS)	(V)	(dk)	(MS)	5,5	32,5
MIONICA	Mionica varoš (OC)	93	13	7.187	OŠ, (SŠ)	DZ	V	NU, Bs, B	MS, FI, Bz	/	20
	Brežđe (CZS)	17	5	1.941	OŠ	(ZS)	V	Bs, DK	MS, FI	11,5	18,5
	Veliko Marišta - Donja Toplica (CZS)	46	5	1.238	OŠ	A		B, dk, Bs	FS, FI, MS	7	27
	Rajković (CZS)	23	6	1.170	OŠ	A	V	dk	MS, FI	9	13
	Rakari - Gornja Toplica (CZS i NSF)	34	7	1.980	OŠ	A	V	B, dk, Bs	MS, FI	8	28

Napomena: u zagradama su dati planirani objekti javnih službi

Objašnjenje skraćenica:

RC - regionalni centar

OC - opštinski centar

CZS - centar zajednice sela

NSF - naselja sa specifičnim funkcijama

SC - sekundarni centar

OŠ - matična osmorazredna škola

oš - osnovna škola koja pripada matičnoj

SŠ - srednja škola

MŠ - muzička škola

VŠ - viša škola

G - gimnazija

MC - medicinski centar

DZ - dom zdravlja

ZS - zdravstvena stanica

A - ambulanta

ATD - antituberkulozni dispanzer

V - vrtić

DP - dom penzionera

CSR - centar za socijalni rad

FI - Fudbalsko igralište

SRC - sportsko rekreacioni centar

NM - narodni muzej

IA - istorijski arhiv

NU - narodni univerzitet

DK - dom kulture

dk - seoski dom kulture u kombinaciji sa drugim sadržajima

ZZS - zavod za zaštitu spomenika

Gal - izložbena galerija

Bs - bioskop

B - biblioteka

FS - fiskulturna sala

Bz - bazen

TT - teniski tereni

MS - tereni za male sportove

Tabela III-5. Poželjni normativi za planiranje javnih službi

Javne službe		P parcela po detetu / stanovniku* (u m2)	Radijus gravitacije (m / stanovnika*)	BGP objekta po detetu / učeniku* / knjizi (u m2)	P učioničkog prostora po učeniku ( m2)	BGP objekta po stanovniku / korisniku* (u m2)	Broj učenika / korisnika knjiga* (na 1 zaposlenog	Broj učenika (po odeljenju)	Broj sedišta / knjiga* (po stanovn.)	Broj sedišta / knjiga* / ležaja** (po zaposlen.)	Broj sedišta / ležaja* / članova** (na 1000 stanovn.)
Predškolsko vaspitanje		10	600-1.000	6,5		6,5
Obrazovanje	osnovno	15	1.500	6*	2	6	15	25-30
	srednje	30		15*	2		15	25-30
	više i visoko			15*	15	15	10
Studentski domovi						15	10
Socijalna zaštita	domovi za decu	35		15
	domovi za odrasle	30*				20
	domovi za penzion.	45*				20
Zdravstvena zaštita	bolnice					25				10**	3-5*
	domovi zdravlja	0,2*	12.000*			0,11
	zdr.stan.i ambulante	0,005*	3.000* 1.500*			0,003
Kultura	bibliot.i čitaonica			0,01**			1.000*		3-4*	10.000*
	bioskopi								0,02	50
	pozorišta								0,01	10	6-10
	kultu.umet.društva					1,35*					20**
	univerzit.sala					4,6*					10
Fizička kultura i sport		10*				0,25

Objašnjenje skraćenica: P-površina; BGP-bruto građevinska površina

4. Razvoj industrije i proizvodnog zanatstva

4.1. Ciljevi

Osnovni dugoročni ciljevi razvoja i razmeštaja industrije su:

1) obnova i sanacija dela postojećih proizvodnih kapaciteta uz intenziviranje industrijskog rasta i razvoja (povećanje obima proizvodnje, industrijske zaposlenosti, društvenog proizvoda i svih kvalitativnih pokazatelja razvijenosti ove delatnosti, kroz podršku svim elementima aktuelnog procesa transformacije);

2) smanjenje razlika u nivou industrijske razvijenosti planskog područja stvaranjem uslova za "održivi" industrijski razvoj u okviru raspoloživih razvojnih mogućnosti prostora;

3) restrukturiranje proizvodnje u skladu sa tržišnim uslovima, uvažavajući potencijale i razvojna ograničenja, razvoj preduzetništva i malih i srednjih preduzeća i dr.;

4) uvođenje tehničkog progresa u materijalnu proizvodnju, uz povećanje inovativne sposobnosti, istraživanje razvoja novih proizvoda i procesa, marketing, razvoj i primenu ekonomski i ekološki efikasnijih tehnologija, radi štednje i racionalizacije materijalnih inputa (sirovina, energenata, vode i dr.) i smanjenja industrijskog otpada, obima transporta, emisije zagađujućih materija i dr.;

5) napuštanje energetski ekstenzivnih tehnologija;

6) postupna primena principa održivog razvoja industrije i očuvanje životne sredine, kroz ekonomsko-ekološku revitalizaciju postojećih proizvodnih kapaciteta, sprečavanje nenamenskog i neracionalnog korišćenja prostora, zaustavljanje degradacije poljoprivrednog zemljišta i dr;

7) povećanje racionalnosti i efikasnosti, na osnovu potpunijeg korišćenja resursa i ravnomernije teritorijalne strukture, u skladu sa zahtevima zaštite životne sredine;

8) ravnomerniji razmeštaj kapaciteta, shodno lokaciono razvojnom potencijalu i ograničenjima prostora;

9) selektivnost u alokaciji pojedinih proizvodnih pogona, posebno u zoni koncentracije industrijskih objekata u Valjevu, i

10) podsticanje razvoja malih industrijskih preduzeća u opštinskim i drugim centrima.

4.2. Razvoj industrije

Polazeći od razvojnih problema, formirane privredne i proizvodne strukture i tendencija industrije, utvrđuju se sledeći strateški pravci razvoja ove delatnosti:

1) obnova, revitalizacija i neophodna izgradnja pogona za ratom uništene ili oštećene kapacitete (sačuvanih vitalnih proizvodnji u okviru metaloprerađivačkog kompleksa);

2) obnova zemljotresom oštećenih industrijskih objekata;

3) konsolidacija i modernizacija postojećih proizvodnih kapaciteta (ekonomsko-finansijska, proizvodno-programska, svojinska, organizaciona, kadrovska i dr.);

4) razvoj malih i srednjih preduzeća i preduzetništva, tj. izgradnja novih malih proizvodnih pogona prerađivačke industrije (posebno iz prehrambenog i metaloprerađivačkog kompleksa)u Valjevu, svim opštinskim centrima i malim razvojnim centrima na ruralnom području (sekundarnim opštinskim i centrima zajednice sela);

5) dalja programsko-proizvodna diverzifikacija industrijske proizvodnje;

6) završetak izgradnje započetih kapitalnih objekata rudarsko-energetsko-industrijskog kompleksa;

7) primena savremene tehnike i tehnologije i brži razvoj istraživačko-razvojne i marketinške aktivnosti u okviru preduzeća ili samostalnih investicija, koje su direktno u funkciji privrednog razvoja;

8) stvaranje ili jačanje osnovne regionalne i lokalne infrastrukture, neophodne za privredni razvoj, posebno dopuna infrastrukture industrijskih, rudarskih, skladišnih i zanatskih zona.

9) racionalizacija potrošnje elektroenergije i materijalnih utrošaka u proizvodnji, i

10) podrška proizvodnom restrukturiranju i diverzifikaciji granske strukture i proizvodnog asortimana u pravcu povećanja ekonomske efikasnosti privređivanja, povećanje relativnog udela prerađivačke industrije na račun sirovinsko-energetskog sektora, uvažavanje prostorno-ekoloških zahteva u postojećim i lociranju novih kapaciteta.

Težište dugoročnog industrijskog razvoja planskog područja biće proizvodnja prehrambenih proizvoda, prerađivačke industrije (posebno iz oblasti prerade metala, kože, drvne i tekstilne industrije), razvoj energetsko-sirovinskog kompleksa (proizvodnje i prerade uglja, proizvodnje električne energije, nemetala-peska, gline, kamena, kreča, građevinskih materijala i dr.) i drugih grana.

Prehrambena industrija je jedna od perspektivnih industrijskih grana na ovom području, koja može na racionalan način potpunije da valorizuje raspoložive resurse. Omogućiće povećanje proizvodnje poljoprivrednih sirovina i smanjenje regionalnih neravnomernosti u privrednom razvoju. Neophodno je poboljšanje efikasnosti, proširenje proizvodnog asortimana, polazeći od raspoloživih poljoprivrednih resursa (prerada voća, povrća, mleka, mesa, stočne hrane, žitarica) i značajnog (potencijalnog) tržišta. Posebna pažnja u razvoju ovog kompleksa posvetiće se pakovanju, ambalaži i dizajnu, standardizaciji kvaliteta i marketinškim aktivnostima. Otvaranje malih i srednjih kapaciteta zasnivaće se, uglavnom, na inicijativi privatnog sektora i, eventualnom, uključivanju inopartnera. Predviđena je sanacija silosa DPPI "Tamnava C" u Ubu i izgradnja objekta hladnjače ZZ "Podgorka-agrar" u Osečini.

Razvoj prerade metala biće selektivan i zasnovan na obnovi dela vitalnih proizvodnji ratom ili zemljotresom oštećenih ili uništenih pogona, primeni novih tehnologija, diverzifikaciji industrijske proizvodnje, uključivanju u međunarodnu podelu rada, sa primenom visoke tehnologije u proizvodnji delova, sklopova, agregata, uređaja i opreme, odlivaka, mehaničkih, električnih i drugih komponenti, gotovih proizvoda srednje i niže tehnologije i dr. Očekuje se ubrzan razvoj u proizvodnji opreme za automatizaciju elektronskih sklopova, elektromašina, procesne opreme, mernih i preciznih instrumenata i dr. Postojeći problemi privređivanja u metaloprerađivačkom kompleksu mogu se prevazići tehnološko-proizvodnim restrukturiranjem preduzeća.

Proizvodnja nemetala (peska, kreča, keramičke i opekarske gline, kvarcnih proizvoda, kaolina i dr.) zahteva razvoj i strukturno prilagođavanje, imajući u vidu da ne zadovoljava potrebe postojećih prerađivačkih kapaciteta u Srbiji. Pri tome će se insistirati na smanjenju troškova proizvodnje, uvođenju tehnologija, disperziji proizvodnog asortimana i smanjivanju negativnih uticaja rudarske eksploatacije i prerade na životnu sredinu. U ovom sektoru planira se veći stepen prerade, posebno kod kvarcnih peskova i gline.

Razvoj tekstilne industrije, proizvodnje kožne obuće i galanterije i drvne industrije, kao radno intenzivnih grana, i u narednom periodu karakterisaće ekonomska efikasnost i tržišna fleksibilnost, dalje povećanje efikasnosti, poboljšanje dizajna i kvaliteta proizvoda, inovacija i širenje asortimana. Planira se dalji razvoj industrije građevinskog materijala, u skladu sa raspoloživim resursima i mogućnostima.

Restrukturiranje i razvoj hemijske industrije zasnivaće se na revitalizaciji postojećih tehnologija i postrojenja i većem stepenu finalizacije. Očekuje se intenziviranje i razvoj farmaceutske industrije, zasnovan na resurnim potencijalima, kadrovima i drugim faktorima.

Osnovni kriterijumi za izbor prioritetnih razvojnih delatnosti i programa sa stanovišta održivog razvoja su: usklađenost sa prostorno-ekološkim kapacitetima; doprinos porastu zaposlenosti, ravnomernijem razmeštaju aktivnosti i proizvodnih snaga (uključujući stanovništvo); stepen korišćenja obnovljivih i neobnovljivih prirodnih resursa, posebno uvažavajući ograničenja zbog nedostatka vodnog potencijala, energetska štedljivost, doprinos razvoju efikasnih tehnologija i spoljno-trgovinskom bilansu.

4.3. Plan razmeštaja industrije

Planirani razmeštaj industrije na području Prostornog plana zasniva se na postojećoj prostornoj strukturi kapaciteta, definisanim kriterijumima, potencijalima i ograničenjima prostora, tj. mogućnostima decentralizacije industrijskog razvoja, odnosno teritorijalne disperzije.

Za teritorijalnu disperziju pogodne su lokaciono fleksibilne, radno-intenzivne proizvodnje zasnovane na lokalnoj sirovinskoj/energetskoj bazi, raspoloživoj radnoj snazi i postojanju veza sa postojećih proizvođačima-nosiocima razvoja i tržištem. Opredeljenje za teritorijalnu disperziju proizvodnih kapaciteta, posebno u malim razvojnim centrima nedovoljno razvijenog planskog područja, u sadašnjoj fazi industrijalizacije, jedan je od komplementarnih metoda društvene/ planske regulacije i racionalnog korišćenja raspoloživih resursa prostora. Pozitivni efekti očekuju se u uravnotežavanju razvoja, efikasnosti upotrebe resursa, uštedama u troškovima društvenog razvoja, izgradnje komunalne i druge infrastrukture, razvoju javnih službi i zaštiti životne sredine.

Disperzni razmeštaj podrazumeva utvrđivanje strukturnih ograničenja zbog karaktera pojedinih proizvodnji, koje zahtevaju koncentraciju visokostručnog kadra, istraživačkih, konsultantskih i drugih razvojnih institucija, blizinu tržišta, kompletniju infrastrukturu, odnosno lokacione i urbane ekonomije većih urbanih centara.

Primenom kriterijuma za izdvajanje atraktivnih industrijskih lokaliteta planirani su mali lokaliteti za izgradnju proizvodnih pogona površine (2 - 5 ha) u okviru većeg broja postojećih i planiranih sekundarnih i/ili malih razvojnih centara po pojedinim opštinama.

Na osnovu lokaciono-razvojnih potencijala za smeštaj industrije, razmeštaja proizvodnih fondova, proizvodnih snaga, privrednog, prirodnog i kadrovskog potencijala, infrastrukture i izgrađenih društvenih servisa, položajnih i saobraćajnih prednosti za usmeravanje privredno-industrijskog razvoja utvrđuju se sledeći industrijski centri na planskom području;

1) veliki industrijski centar Valjevo;

2) mali industrijski centri - opštinski centri Lajkovac, Ljig, Mionica, Ub i Osečina, i

3) mali razvojni/sekundarni opštinski centri, centri zajednice sela i pojedina naselja koja imaju specifičan lokaciono-razvojni potencijal za određene proizvodnje i aktivnosti, i to:

(1) Belanovica, Slavkovica, Ba i Kadina Luka u opštini Ljig;

(2) Rajković i Brežđe u opštini Mionica;

(3) Čučuge, Pambukovica, Radljevo, Paljuvi i Banjani u opštini Ub;

(4) Kamenica, Zabrdica, Divci, Dračić, Brankovina, Donje Leskovice, Divčibare sa Struganikom i Stubo - Rovni u opštini Valjevo;

(5) Pecka u opštini Osečina, i

(6) Ćelije i Slovac u opštini Lajkovac.

Za smeštaj većih industrijskih pogona/preduzeća, najpovoljniji lokaliteti velikih površina su: industrijske zone Lajkovca, Valjeva i Uba.

U planiranim centrima zajednice sela Poćuta i Stave nije predviđeno lociranje industrijskih kapaciteta, s obzirom da se ova naselja nalaze u široj zoni zaštite izvorišta, uzvodno od planirane vodoakumulacije "Rovni" za snabdevanje vodom za piće i tehnološkom vodom; dok se budući centar zajednice sela Jabučje nalazi se u neposrednoj blizini Lajkovca, koji ima neiskorišćeni smeštajni potencijal industrijske zone.

I u narednom periodu područje opštine Valjevo predstavljaće okosnicu teritorijalnog razvoja industrijskog sektora Kolubarskog okruga zbog brojnih razvojnih i lokacionih prednosti, i to: postojećih proizvodnih kapaciteta, kvalifikovane radne snage, infrastrukture, raspoloživosti lokaliteta povoljnih lokacionih karakteristika za smeštaj industrije, blizine tržišta i sirovinskih područja i dr. Postoje mogućnosti lokacije proizvodnih pogona industrije, proizvodnog zanatstva i drugih objekata u okviru industrijske zone se velikim neiskorišćenim prostorom u Valjevu, kao i u postojećim i planiranim sekundarnim i drugim razvojnim centrima opštine.

Osnovni pravci razvoja privrede regionalnog centra Valjevo biće: industrija, poljoprivreda, turizam i druge delatnosti, odnosno razvoj malih i srednjih industrijskih i zanatskih preduzeća prerađivačkog sektora, uz podsticanje privatnog preduzetništva, obnove dela oštećenih pogona i stabilizacije (konsolidacija) postojećih pogona; razvoj primarne i poljoprivredne proizvodnje u oblasti voćarstva i stočarstva i prerađivačkih kapaciteta prehrambene industrije (planirana izgradnja mlekare), proizvodnog i uslužnog zanatstva, trgovine, turizma i ugostiteljstva, građevinarstva, finansijsko-tehničkih i poslovnih usluga. Neophodno je definisati celovit razvojni koncept industrijskog razvoja Valjeva radi transformacije postojećeg velikog kompleksa prerade metala u srednje i manje, fleksibilne i profitabilne programe. Programom transformacije "Krušik"-a težište će se staviti na novu industrijsku zonu i izgradnju srednjih pogona, rekonstrukciju dela postojećih i zadržavanje manjih kapaciteta, namenske proizvodnje, uz zadržavanje oko 3.000 radnika (ostali bi bili uključeni u druge programe), uz podršku partnerskih veza sa regionalnim (beogradskim i drugim preduzećima) i inostranim okruženjem. Planirana je izgradnja fabrike tehničkih gasova, fabrike duvana, razvoj farmaceutske i industrije građevinskih materijala i dr. Pored Valjeva, smeštaj novih proizvodnih pogona biće usmeravan u sekundarni opštinski centar - Valjevsku Kamenicu, centre zajednice sela - Divce, Dračić i Donje Leskovice i naselje sa specifičnim funkcijama - Pričević, kao i naselje Zabrdica.

U skladu sa kriterijumima održivog razvoja i usmeravanja razmeštaja industrije, predviđena je i ekonomsko-ekološka rehabilitacija pojedinih postojećih proizvodnih pogona i dislokacija pojedinih proizvodnji (npr. primarna prerada kože u Valjevu).

Na području opštine Ub postoje značajne komparativne prednosti za smeštaj malih i srednjih industrijskih kapaciteta (prerađivačkih pogona) u oblasti prehrambene industrije, energetike i eksploatacije nemetala. Pored opštinskog centra, povoljne uslove za lokaciju industrije imaju i centri zajednice sela Radljevo, Banjani i Pambukovica. Na području opštinskog centra Ub smeštaj industrije planiran je u okviru postojeće (površine oko 29 ha) i nove industrijske zone (površine oko 85 ha), čime je omogućeno dugoročno zadovoljenje potreba. U oblasti prehrambene industrije planirano je obogaćivanje programa mlekare, klanica, pekara, mlina, silosa, fabrike stočne hrane. Ne predviđa se izgradnja novih sadržaja prerađivačke industrije vezanih za poljoprivredu, između ostalog, i zbog niskog stepena iskorišćenosti postojećih kapaciteta. U periodu 2000-2005. godine planira se završetak izgradnje kapitalnog objekta Termoelektrane "Kolubara B" u ataru naselja Kalenić, koja bi trebalo da zaposli oko 490 radnika. Dalje širenje eksploatacije peska u Čučugama zavisiće od kvaliteta rezervi peska, mogućnosti njegove primene u građevinarstvu, staklarskoj i drugoj preradi i tržišne tražnje. U narednom periodu planirano je proširenje ciglane, uvođenjem nove linije za proizvodnju blokova i kompletiranjem njenog proizvodnog programa. Obnoviće se proizvodnja keramičkih pločica ("Kerub"), koja je obustavljena pre 12 godina. U oblasti eksploatacije nemetala planiran je viši stepen prerade, posebno kvarcnog peska i gline. Planiran je razvoj malih pogona industrijsko-zanatskog tipa, čija će delatnost biti vezana za proizvodno-servisne usluge u energetskom sistemu.

Na području opštine Lajkovac planirana je etapna izgradnja velike industrijske zone površine 178,9 ha u opštinskom centru. Industrijska zona ima posebne lokacione prednosti - priključke na postojeću i planiranu obilaznu saobraćajnicu, železničku prugu Beograd-Bar, mogućnost angažovanja kvalifikovane radne snage, blizinu beogradskog tržišta i dr. Okosnicu razvoja industrije Lajkovca predstavljaće prehrambeni kompleks postojeće ZZ "Lajkovac", s tim da će privatni i zadružni sektor imati vodeću ulogu u razvoju, posebno u domenu primarne poljoprivredne proizvodnje, stočarstva i prerade mleka. Planira se fabrika kreča i kamenog agregata, majdan kamena i kvarcnog peska i razvoj privatnog preduzetništva u proizvodnom zanatstvu (prerada metala, plastike, ambalaže i dr.). Pored Lajkovca i Ćelija, industrijski kapaciteti će se locirati i u naselju Slovac, koje ima povoljne mogućnosti za smeštaj malih industrijskih preduzeća, dobar saobraćajni položaj i veze (na železnicu, drumsku saobraćajnicu Lajkovac - Valjevo, planirani autoput Beograd - Južni Jadran, budući gasovod i td.), mogućnost vodosnabdevanja i odvođenja otpadnih voda.

Razvoj industrije na području opštine Ljig zasnivaće se na diverzifikovanoj proizvodnji, uglavnom u prerađivačkom sektoru (prerada metala, kožna konfekcija, prehrambena, drvna industrija, prerada granita, industrija građevinskih materijala i dr). Očekuje se dalji razvoj malih proizvodnih preduzeća, zasnovan na lokalnim potencijalima (proizvodnim, materijalnim, kadrovskim, infrastrukturnim, poljoprivrednim, mineralnim i drugim) i partnerskim vezama sa regionalnim okruženjem (beogradskim, lajkovačkim, milanovačkim i drugim preduzećima). Smeštaj malih proizvodnih pogona(razne dorade, prerade, proizvodnje) usmeravaće se u Ljig i centre zajednice sela Belanovicu i Slavkovicu. Veće površine pogodne za smeštaj i izgradnju industrijskih objekata nalaze se samo duž doline reke Ljig, nizvodno od Kadine Luke, tj. Ljiga. Sva naselja u nižim ravničarskim delovima opštine raspolažu manjim površinama pogodnim za smeštaj malih pogona, koje je potrebno infrastrukturno opremiti (regulacija reke Ljig i Kačer, vodosnabdevanje, kanalisanje i prečišćavanje otpadnih voda, rekonstrukcija lokalnih puteva).

Razvoj industrije na području opštine Mionica biće zasnovan na razvoju malih pogona prerađivačke industrije i obnovi oštećenih postojećih kapaciteta. Planirana je izgradnja klanica sa finalnom preradom proizvoda, aktiviranje više sušara za šljive, pecara rakije i sl. Izgradnja prerađivačkih kapaciteta za jagodičasto voće biće aktuelna u dugoročnom periodu. Razvoj industrije nemetala zasnivaće se na lokalnim prirodnim resursima, pre svega na preradi kamena. Predviđena je izgradnja fabrike dečije ("ekološke") hrane i pogona za flaširanje mineralne vode u Banji Vrujci. Smeštaj novih proizvodnih pogona usmeravaće se i u centre zajednice sela Brežđe i Rajković.

Razvoj industrije na području opštine Osečina biće zasnovan na daljem razvoju agro-industrijskog kompleksa - primarnoj poljoprivrednoj proizvodnji i preradi poljoprivrednih sirovina, proizvodnji kvasca (pri ZZ "Podgorka-agrar"), konditorskoj proizvodnji (pri fabrici "Marcipan"), diverzifikaciji proizvodnog asortimana i razvoju hemijske industrije u Osečini i naselju Pecka. Planirana je izgradnja male mlekare u sastavu ZZ "Podgorke-agrar", uz obezbeđenje partnerskih veza sa regionalnim okruženjem (beogradska i druga preduzeća). Postoje uslovi za eksploataciju i flaširanje vode u Gornjem Crniljevu. Realizacija pojedinih manjih proizvodnih pogona usmeravaće se u druga, saobraćajno-lokaciono pogodna naselje: Dragijevica, Komarić, Lopatanj, Sirdija i Gornje Crniljevo.

Glava IV

SAOBRAĆAJ I VEZE
(Referalna karta 2)

1. Saobraćaj

1.1. Ciljevi

Ciljevi razvoja saobraćajnih sistema na području Prostornog plana su:

1) obezbeđenje uslova za realizaciju magistralne saobraćajne infrastrukture utvrđene Prostornim planom Republike Srbije, i to: autoputa Beograd - Južni Jadran, železničke pruge Valjevo - Loznica, drugog koloseka pruge Beograd - Valjevo - Požega, aerodroma u Divcima i robnotransportnog centra u Valjevu;

2) povećanje kvaliteta postojeće saobraćajne mreže, naročito regionalnih puteva i železničkih pruga, radi skraćivanja vremena transporta putnika i robe; kao i povećanje saobraćajne pristupačnosti svih centara zajednice sela, privrednih i turističkih kapaciteta, rekonstrukcijom i izgradnjom mreže lokalnih puteva i organizacijom lokalnog javnog saobraćaja;

3) razdvajanje lokalnog i daljinskog (teretnog i tranzitnog) saobraćaja, izgradnjom obilaznica regionalnog i pojedinih opštinskih centara;

4) formiranje i razvoj robno-transportnih kapaciteta, prvenstveno multimodalnih centara, na železnici, radi povećanja učešća železničkog prevoza tereta koji se generiše na planskom području;

5) razvoj sistema lokalne železnice nakon izgradnje pruge Valjevo - Loznica;

6) uključenje sistema železnice u prigradski sistem "Beovoz"-a, nakon izgradnje drugog koloseka pruge Beograd - Valjevo - Požega;

7) razvoj ulične mreže naselja saglasno njihovom prostornom razvoju, i

8) poboljšanje brzine, kvaliteta i bezbednosti prevoza.

1.2. Plan saobraćajnog sistema

U skladu sa očekivanim rastom saobraćajnih zahteva i dinamikom izgradnje, planiran je razvoj:

1) drumskog saobraćaja

Na osnovu izvršene analize tehničke dokumentacije za alternativne položaje koridora autoputa Beograd - Južni Jadran, ovim prostornim planom rezerviše se prostor za obe varijante koridora, i to "zapadnu" na pravcu Ub - Mionica i "istočnu" na pravcu Ub - Lajkovac - Ljig; s tim da se kao povoljnija predlaže "zapadna" varijanta koridora. Područje Prostornog plana ostvarivaće veze sa planiranom "zapadnom" varijantom koridora autoputa preko petlji "Ub", "Mionica" i "Lajkovac". Predviđenim pravcem koridora omogućiće se:

(1) direktniji pristup većem delu planskog područja, čime će ostvariti bolji i ekonomičniji uslovi prevoza putnika i roba u/sa područja;

(2) alternativno povezivanje planskog područja sa okruženjem, preko postojeće Ibarske magistrale, pravilniji raspored saobraćajnih tokova i bolji uslovi zaštite životne sredine, i

(3) povećanje stepena pristupačnosti zoni Ćelije - Valjevo, preko spone Ibarskog puta i novog autoputa, čime će se povećati saobraćajna opsluženost okolnog prostora, posebno u odnosu na sve vidove saobraćaja (drum, železnica, avio-kargo).

Plan razvoja magistralne putne mreže usklađen je sa Planom razvoja putne mreže u Republici Srbiji3). Predviđaju se sledeće intervencije na magistralnoj mreži u cilju povećanja kapaciteta i/ili poboljšanja nivoa usluge:

(1) rekonstrukcija postojećih puteva, poboljšanjem geometrije i tehničkih elemenata trase;

(2) izgradnja dodatnih traka na pojedinim deonicama, i

(3) rekonstrukcija ili rehabilitacija postojećih puteva.

________________
3) Ministarstvo saobraćaja RS, Direkcija za puteve, Beograd, 1997. godine

Predviđeno izmeštanje kraće deonice Ibarske magistrale, na pravcu širenja lignitskih kopova, definisaće se razradom Prostornog plana područja eksploatacije Kolubarskog lignitskog basena na nivou regulacionog plana ili odgovarajućim urbanističkim planom.

Prostornim planom Republike Srbije predviđene su obilaznice Valjeva (severna veza puteva M-22 i M-4) i Osečine (na putu M-4), a ovim prostornim planom i obilaznica Lajkovca (na putu M-4), radi unapređenja nivoa usluge magistralnog puta M-4 na dispoziciji Lajkovac - Osečina - Loznica - Bjeljina i značaja ovog saobraćajnog pravca za povezivanje sa Republikom Srpskom (i celom Bosnom i Hercegovinom).

Realizacija obilaznica Lajkovca i Osečine uslovljena je povećanjem prometa roba i putnika, odnosno saobraćajnom opravdanošću, koja će biti proverena odgovarajućom studijom opravdanosti izgradnje (sa generalnim i/ili idejnim projektom).

Regionalna putna mreža čini više od trećine ukupne mreže, nosi više od polovine saobraćaja područja Prostornog plana i opslužuje najveći broj linija javnog putničkog saobraćaja. Poboljšanje kvaliteta regionalne mreže obezbediće se kompletiranjem i modernizacijom regionalnih puteva.

Prioritet će imati modernizacija (asfaltiranje) sledećih regionalnih puteva na području:

(1) opštine Valjevo - R-207 u dužini od 5,5 km (od granice opštine do sela Ubić na putu ka Valjevskoj Kamenici), R-270.a u dužini od 14 km (od Grkovog brda prema granici sa opštinom Koceljevo), R-213 oko 4,5 km (od sela Mravinjci do granice opštine), "R-270 oko 2,5 km (od granice sa opštinom Ub prema selu Popučke) i rekonstrukcija puta R-111 (Valjevo - Debelo Brdo);

(2) opštine Lajkovac - R-271 u dužini od 4 km (od Bogovađe ka granici sa opštinom Ljig);

(3) opštine Ljig - R-203 u dužini od 4 km (od Belanovice ka Lazarevcu), R-259.a oko 8 km (od sela Kadina Luka prema granici sa opštinom Mionica), R-271 oko 9 km (od Ljiga na severu ka granici sa opštinom Lajkovac) i završetak rekonstrukcije puta R-212.a (od Slavkovice do Rajca);

(4) opštine Mionica - R-259 u dužini od oko 10,5 km (od sela Brežđe ka granici sa opštinom Ljig) i R-205 u dužini od oko 20 km (od Mionice preko Krčmara do Divčibara);

(5) opštine Ub - R-101.b u dužini od oko 14,5 km (od Banjana do Čučuga) i R-270 oko 2,5 km (od granice sa opštinom Valjevo prema Ubu), i

(6) opštine Osečina - R-113 u dužini od 4 km (od Pecke do granice opštine prema Ljuboviji), R-113.a oko 12 km (od Pecke do granice opštine prema Krupnju) i R-208 oko 11,5 km (od Pecke ka Osečini).

U prioritete se, u funkciji planiranog razvoja turizma, svrstava i izgradnja tzv. grebenskog puta, koji će povezati planinske masive Suvobora, Maljena, Povlena i Sokolskih planina, u prvom redu deonica od Rajca do Sokolskih planina. Ovaj putni pravac bi trebao da dobije karakter regionalnog puta, koji će povezati magistralne puteve M-19.1, M-21 i M-22.

U funkciji realizacije planiranog prostorno-funkcionalnog i ekonomskog razvoja područja Prostornog plana, predviđeno je podizanje nivoa saobraćajne opremljenosti područja potpunom modernizacijom 60 - 70% lokalne putne mreže do nivoa savremenog kolovoza, čime će se omogućiti organizovanje i proširenje mreže lokalnih autobuskih linija i dostizanje nivoa razvijenosti lokalne mreže u Republici.

Prioritet ima izgradnja i modernizacija (do nivoa savremenog kolovoza) lokalnih puteva kojima se obezbeđuje veza centara zajednice sela sa magistralnom i regionalnom putnom mrežom;

2) železničkog saobraćaja

Prioriteti razvoja železničkog saobraćaja na području Prostornog plana su:

(1) završetak izgradnje železničke pruge Valjevo-Loznica, koja će omogućiti optimalniji prevoz putnika i roba i formiranje multimodalnih terminala;

(2) izgradnja drugog koloseka železničke pruge Valjevo-Beograd, koja će, pored intenziviranja korišćenja železničkih kapaciteta, omogućiti i povezivanje ovog sistema sa prigradskim sistemom "Beovoz"-a.

(3) rekonstrukcija železničke stanice i čvora u Valjevu, i

(4) izmeštanje železničke pruge iz opštinskog centra Lajkovac.

3) multimodalnog saobraćaja

Polazeći od prednosti saobraćajnog položaja, značaja magistralnih saobraćajnica (M-4 i M-21), železničke pruge i funkcija regionalnog centra, Prostornim planom Republike Srbije predviđen je robno-transportni centar (dalje; RTC) u Valjevu. Preko ovog multimodalnog centra će se na savremen način organizovati pretovarno-skladišna i transportna delatnost. Optimalni kapacitet i lokacija RTC u Valjevu definisaće se odgovarajućim urbanističkim planom, na osnovu investicione i tehničke dokumentacije, kojom će se potvrditi opravdanost projekta;

4) vazdušnog saobraćaja

Prostornim planom Republike Srbije predviđena je dogradnja i modernizacija postojećeg aerodroma Divci u poslovno-turističke svrhe, za poljoprivrednu avijaciju i otpremu/dopremu određenih vrsta tereta. U konačnoj fazi razvoja predviđa se izgradnja poletno-sletne staze dužine od 1.800 m, prilagođene za sletanje aviona sa maksimalno 50 sedišta.

Radi potpunijeg ostvarenja multimodalnog koncepta tretmana prevoza tereta, razmotriće se mogućnost formiranja određenog transportnog terminala (nižeg ranga od RTC) u Divcima, čime bi se omogućio transfer sa/na sva tri vida transporta (drum - voz - avion); i

5) biciklističkog saobraćaja

Polazeći od evidentiranog porasta obima biciklističkog saobraćaja, ekonomskog, ekološkog i bezbedonosnog značaja, utvrđuju se sledeće smernice za planiranje ovog vida saobraćaja u urbanističkim planovima za:

(1) povezivanja rekreativnih i turističkih zona u neposrednoj okolini naselja;

(2) povezivanje zona masovne koncentracije radnih mesta (industrijske zone, centri itd.) sa većim koncentracijama stanovanja, i

(3) organizovanje staza ka železničkim stajalištima, radi kombinovanje ova dva vid prevoza za lokalna/svakodnevna putovanja i povećanja atraktivnosti železničkog saobraćaja.

2. Telekomunikacioni sistem

Valjevo je poštanski centar Kolubarskog okruga. Postojeći razmeštaj poštanskih kapaciteta usklađen je sa kriterijumima utvrđenim Prostornim planom Republike Srbije. Saobraćaj će se odvijati posredstvom 61 pošte (32 postojeće i 29 planiranih) i 107 šaltera (78 postojećih i 29 planiranih). Jedna pošta dolaziće na 3.131 stanovnika i opsluživati površinu od 40 km2, sa prečnikom opsluženosti od 7 km; dok će jedan šalter opsluživati 1.785 stanovnika. U narednoj tabeli daje se planirana poštanska mreža:

Tabela IV-1. Poštanska mreža 2020. godine

Naziv opštine	Poštanska jedinica	Broj šaltera
Valjevo	Valjevo	2
Valjevo	Valjevo	2
Valjevo	Valjevo	2
Valjevo	Valjevska Kamnica	2
Valjevo	Bobova	2
Valjevo	Tubravić	2
Valjevo	Donje Leskovice	2
Valjevo	Dračić	2
Valjevo	Gornji Taor	1
Valjevo	Vujinovača	1
Valjevo	Petnica	1
Valjevo	Pričević	1
Ub	Trlić	1
Ub	Tvrdojevac	1
Ub	Novaci	1
Ljig	Belanovica	2
Ljig	Slavkovica	2
Ljig	Ba	1
Ljig	Dići	1
Ljig	Ivanovci	1
Osečina	Dragaljevica	1
Osečina	Gornje Crnjilovo	1
Osečina	Lopatanj	1
Osečina	Sirdija	1
Osečina	Dragodol	1
Mionica	Velika Marišta	2
Mionica	Rakari	5
Mionica	Đurđevac	1
Lajkovac	Vračević	1

Mrežnu grupu Valjevo, koja pripada glavnoj telefonskoj centrali Beograd, na kraju planskog perioda činiće je: 1 glavna, 37 čvornih i 33 krajnje centrale. Instalirano je u centralama 64.814 priključaka, tako da na 100 stanovnika dolazi 28 telefona. Da bi se dostigao planirani prosek od preko 35 telefona na 100 stanovnika, pojedine centrale (ako se ukaže potreba) rekonstruisaće se i ugraditi nova oprema. U narednim tabelama dat je prikaz novih centrala i planiranih prenosnih sistema.

Tabela IV-2. Planirane telefonske centrale 2020. godine

Naziv opštine	Naziv mesta	Vrsta centrale		Broj pretplatnika	Napomena
		rang	tip
Valjevo	Bačevci	K	D	200
Valjevo	Leskovice	K	D	500
Valjevo	Vragočinica	K	D	200
Lajkovac	Pepeljevac	Č	D	300
Lajkovac	Bajevac	Č	D	200
Ljig	-	-	-	-	Proširenje
Mionica	-	-	-	1500	Proširenje
Mionica	Krčmar	-	D	256	Istureni stepen
Osečina	Bastav	Č	D	300
Ub	Dokmir	K	D	300
Ub	Gvozdenović	K	D	200
Ub	Murgaš	Č	D	200
Ub	Paljući	K	D	300
Ub	Radljevo	Č	D	300
Ub	Brgule	K	D	600
Ub	Kožuar	K	D	300
UKUPNO				5656

K - krajnja; Č - čvorna; D - Digitalni

Tabela IV-3. Planirani prenosni sistemi 2020. godine

Na području opštine	Do mesta	Vrsta prenosnog voda	Broj kanala	Vrsta prenosa
Valjevo	Ub	Optika	480	D
Valjevo	Ljig	Optika	480	D
Valjevo	Osečina	Optika	480	D
Valjevo	Bačevci	Optika	30	D
Valjevo	Leskovice	Optika	120	D
Valjevo	Vragočinica	Optika	30	D
Lajkovac	Pepeljevac	Optika	60	D
Ljig	-	-	-	-
Mionica	-	-	-	-
Osečina	Bastav	Optika	60	D
Ub	Dokmir	Optika	60	D
Ub	Gvozdenović	Optika	30	D
Ub	Bajevac	Optika	30	D
Ub	Paljući	Optika	60	D
Ub	Radljevo	Optika	60	D
Ub	Brgule	Optika	120	D
Ub	Kožuar	Optika	60	D

D - Digitalni

Planirana je jedna bazna stanica za mobilnu telefoniju u Valjevu i izgradnja tri nove radio stanice na lokacijama Divčibare, Ljig i Ub kapaciteta do 5.000 pretplatnika. Veći deo planskog područja biće pokriven baznim stanicama, dok će svi opštinski i centri zajednice sela imati radio stanice, sa ciljem da se signalima pokriju sva veća mesta i glavni putni pravci na oko 2.000 km2.

Planirano je proširenje JUPAK mreže za prenos podataka sa sadašnjih 16 na 64 porta, instaliranjem digitalnog multipleksera kapaciteta n x 64 Kbit/sec, koji će sa Beogradom biti povezan sistemom EDA - ATHENA protoka 2 Mbit/sec.

U narednom periodu planira se izgradnja internet čvora u Valjevu. Ekspanzija ovog vida komunikacija omogućiće pristup internet mreži i preko mobilnih telefona i sl. (u odnosu na sadašnji preko telefonskih linija), sa ciljem da se svim korisnicima omogući slanje elektronske pošte, razmena poruka, kupovina, prodaja i pretraživanje internet mreže.

Polazeći od planskih rešenja Prostornog plana Republike Srbije i znatnih razaranja emisionih kapaciteta RTS-a u agresiji na našu zemlju, nameću se sledeći prioriteti:

(1) realizacija privremenih rešenja sistema predajnika i repetitora, kako bi se u najkraćem roku što većem broju gledalaca/slušalaca obezbedio prijem radio i TV programa;

(2) obnova radiodifuzne mreže, odnosno dovođenje u stanje pre agresije, i

(3) uvođenje savremenih tehničkih rešenja u procesu obnove, u zavisnosti od sredstava.

Predviđena je obnova glavne emisione stanice "Maljen", sa ugradnjom nove, savremenije opreme, radi poboljšanja kvaliteta prijema na planskom području. Arhitektura radio relejnih sistema se neće menjati, već će se poboljšati kvalitet prenosa.

Telekomunikacioni sistem radio difuzije (emisiona stanica i repetitori), preko koje se obavlja prenos, emitovanje i distribucija radio i TV programa, modernizovaće se digitalnim načinom prenosa signala, koji će omogućiti povećanje broja kanala u spektru, smanjenje snage predajnika i povećati pouzdanost prijema.

Planira se dogradnja još jednog optičkog kanala za TV program (četvrti) i Radio program (peti), čime će se obezbediti veća pouzdanost u prenosu i povoljnija cena. Predviđeno je pojačanje i poboljšanje kvaliteta prenosa lokalnih radio i TV emisione stanice.

Glava V

TURIZAM I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE, PRIRODNE I KULTURNE BAŠTINE
(Referalna karta 3)

1. Razvoj turizma, organizacija i uređenje turističkih i rekreativnih prostora

1.1. Polazna opredeljenja

Osnovna opredeljenja dugoročnog koncepta razvoja turizma i rekreacije su:

1) turizam će biti osnova razvoja onih delova prostora planskog područja, koji raspolažu izrazitim motivima za turističku i rekreativnu tražnju klijentele iz Beograda, Novog Sada i drugih većih i bližih gradova, kao i iz inostranstva. Uz odgovarajuća ograničenja, razvijaće se i kao alternativna delatnost na prostorima promenjenih namena, pod režimima zaštite i seoskim područjima; te će predstavljati jedan od najznačajnijih vidova kompenzacije lokalnom stanovništvu za razne vidove ograničenja njihovih aktivnosti;

2) prema prirodnim i stvorenim potencijalima, razvoj turizma i rekreacije zasnivaće se na turističko-rekreativnoj ponudi planina, toplih i hladnih voda, balneo i klimatskih banja, sela, lovišta i dr., kojima su ujedno obuhvaćene i sve značajne prirodne i kulturno-istorijske vrednosti planskog područja. Ovim prostornim planom turistički prostor se rejonira na celovite i međusobno integrisane komplekse turističke ponude, sa originalnim turističkim proizvodima svakog rejona;

3) turizam će aktivirati razvoj komplementarnih aktivnosti i struktura (sela, poljoprivrede, male privrede, objekata društvenog standarda, infrastrukture i dr.), podržati i unaprediti zaštitu i kulturološku prezentaciju prirode, prirodnih i kulturnih vrednosti, kao temeljnih resursa i uslova ukupnog, zdravstvenog, eko-, etno- i drugih vidova turizma, proizvodnje eko-hrane i sl.;

4) razvoj seoskog turizma odvijaće se u okviru turističkih rejona, odnosno prvenstveno u bližem kontaktu sa turističkim centrima, mestima, banjama i sadržajima ponude u prostoru. Zasnivaće se na sponi poljoprivrede i turizma, odnosno na fizičkom i funkcionalnom povezivanju materijalne osnove turističke ponude rejona sa selom, i

5) postojeća turistička ponuda biće tehničko-tehnološki i organizaciono unapređena i funkcionalno zaokružena, posebno u pogledu uređenja, opremanja i korišćenja sadržaja ponude u prostoru. Prostori nove turističke ponude rezervišu se ovim prostornim planom za dalju razradu drugim prostornim i urbanističkim planovima. Za privlačenje domaćeg i inostranog kapitala razvijaće se atraktivni i profitabilni programi postojeće i nove turističke ponude.

Prioriteti ostvarivanja turističke ponude planskog područja su:

1) kompletiranje postojećih, izgradnja i uređenje novih sadržaja ponude u prostoru i drugih javnih objekata, kao glavnih generatora ukupne turističke ponude planskog područja. Najznačajniji novi sadržaji ponude u prostoru biće: akvatorijumi vodoakumulacija "Paljuvi Viš" i "Rovni", sa podbranskim akvatičkim parkovima (uz druge srednje i male vodoakumulacije), skijalište Povlen, letnji i zimski sadržaji ponude u prostoru Divčibara i Rajca, grebenski put vencem Baljevskih planina, lovišta, objekti i površine prirodnih vrednosti, uz uslov njihovog neposrednog povezivanja sa turističkim centrima, mestima, banjama i selima;

2) u odnosu na izgradnju novih komercijalnih smeštajnih kapaciteta prioritet ima modernizacija, komunalno opremanje i komercijalizacija postojećih i potencijalnih smeštajnih kapaciteta, posebno u seoskim domaćinstvima i postojećim vikend kućama u turističkim rejonima;

3) objedinjavanje turističko-rekreativno-zdravstvene ponude, prvenstveno u banjama, sa klubskim organizovanjem pojedinačnih sadržaja turističke ponude (skijaški, konjički, planinarski i brojni drugi klubovi), i

4) unapređenje i razvoj rekreativne (tereni, staze, akvatorije) i tehničke infrastrukture (vodosnabdevanje i kanalisanje otpadnih voda, gasifikacija, elektrosnabdevanje i telekomunikacije) i nekomercijalnih sadržaja društvenog standarda, radi obezbeđenja materijalne osnove turizma i rekreacije i ostvarivanja turističke ponude planskog područja.

1.2. Koncept razvoja turizma, organizacije i uređenja turističkih i rekreativnih prostora

Prema prirodnim i stvorenim turistički resursima planskog područja i kriterijumima tražnje šireg kruga turističke i rekreativne klijentele, ponuda turističkog područja zasnivaće se na sledećim dominantnim vidovima turizma:

1) planinskom turizmu i rekreaciju - na Valjevskim planinama, sa raznovrsnom celogodišnjom ponudom, planinarske i izletničke ture, jahanje, planinski biciklizam, letenje zmajem i paraglajderom, džiping, bas-safari i dr. u letnjoj i alpsko, turno i nordijsko skijanje, snou-bord, skijering, ski-safari i dr. (prvenstveno za škole skijanja i početnike) u zimskoj sezoni, uz seoski, lovni, ekološki i neke druge specijalizovane vidove turizma;

2) turizam, sport, rekreacija i zabava na vodama i dolinskim sportsko-rekreativnim terenima - sa letnjom ponudom (uz deo zimske ponude bazirane na termalnim vodama) na rekama i vodoakumulacijama sa podbranskim akvatičkim sadržajima, na bazi prirodne termalne i tople vode iz termoelektrana sa termoakvatičkim sadržajima, na rekultivisanim prostorima kopova (vodene površine, parkovi i slobodne površine); uz seoski, ribolovni, lovni i druge vidove turizma;

3) banjski turizam - sa celogodišnjom ponudom u zdravstvenoj rehabilitaciji (balneološka i klimatska), zdravstvenoj, opštoj i sportskoj rekreaciji na tlu i vodi, na bazi mineralnih i termomineralnih voda i peloida i klimatizma; uz seoski, ekološki i druge vidove turizma;

4) seoski turizam - sa celogodišnjom ponudom, eko i etno-turizam, lovni turizam, proizvodnju eko-hrane, etno-zanatskih proizvoda i dr., u bližoj gravitaciji turističkih i rekreativnih kompleksa, centara i mesta komercijalne i ponude omladinskog, dečijeg i drugih oblika socijalnog turizma;

5) gradski turizam - Valjeva, sa inicijacijom gradskog turizma u ostalim opštinskim centrima, uz celogodišnju ponudu (sa akcentom na letnjoj sezoni) u rekreaciji, spomeničkom i manifestacionom turizmu i dr.; i

6) tranzitni turizam - prvenstveno na pravcu budućeg autoputa Beograd -Južni Jadran, delom i Ibarskog puta i puteva Lajkovac - Valjevo - Loznica - Republika Srpska i Sremska Mitrovica - Šabac - Valjevo - Užice (receptivno-informativni punktovi sa motelima, etno-punktovi i odmorišta); povezano sa turizmom na vodama, banjskim, planinskim i seoskim turizmom.

Prema Prostornom planu Republike Srbije turistički prostor planskog područja obuhvaćen je severnim delom podrinsko-valjevskog ogranka Centralne turističke zone II stepena i severnim delom turističke regije Valjevske planine II.1 stepena, nacionalnog ranga sa vodećim aktivnostima letnje rekreacije i posebnim uslovima razvoja u vikend izletničkoj zoni Beograda. Za realizaciju turističke ponude do 2010. godine prednost je data srednjem delu turističke regije koji obuhvata Jablanik, Povlen i Maljen sa Divčibarama. Turistička regija Valjevske planine prostire se i van planskog, a na području Moravičkog, Zlatiborskog i Mačvanskog okruga. Na planskom području će se razvijati i drumski tranzitni turistički pravci E-763 (Beograd - Južni Jadran, u prioritetu za realizaciju do 2010.) i magistralnih puteva (Ibarska magistrala, Loznica - Rača i Šabac - Požega). Valjevo je utvrđeno za gradski turistički centar III stepena u nacionalnom rangu i za centar turističke regije Valjevske planine, a Banja Vrujci za nacionalnu banju III stepena.

Ovim prostornim planom turistička regija Valjevske planine generalno je podeljena na tri subregije i to: istočnu (Suvobor i Maljen sa Divčibarama), srednju (Povlen, Jablanik, Medvednik i zapadni kraj Sokolskih planina) i zapadnu (Sokolske planine, Jagodnja, Boranja i Gučevo). Subregije su podeljene na sastavne jedinice - turističke rejone. Van turističke zone i regije utvrđene Prostornim planom Republike Srbije, ovim prostornim planom obuhvaćen je i Kolubarsko - Tamnavski turistički rejon.

Turističko područje je ovim prostornim planom diferencirano na sledeće rejone turističke i rekreativne ponude:

1) Maljensko-Suvoborski rejon (sa banjama)

Predstavlja deo istočne subregije turističke regije Valjevskih planina i obuhvata na planskom području deo teritorije opština Ljig, Mionica i Valjevo, a van planskog područja deo teritorije opštine Gornji Milanovac na području Moravičkog okruga i opština Požega i Kosjerić na području Zlatiborskog okruga. Ovim rejonom obuhvaćeni su severni delovi Maljena sa Divčibarama, Suvobora sa Rajcem i podgorine ovih planina sa Belanovicom, Banjom Vrujci, Ljigom i Mionicom, opštinskim centrima i banjskim mestima, uz seoska naselja, prirodne i kulturne vrednosti, koji će se integrisati u jedinstvenu ponudu rejona, sa dominantnim aktivnostima planinskog i banjskog turizma.

Glavna turistička ponuda rejona biće organizovana u sledećim kompleksima i mestima:

(1) turistički kompleks i centar Divčibare - glavni sadržaj turističke ponude rejona, sa gravitirajućim selima Krčmar, Planinica, Brežđe, Gornji Lajkovac i Struganik (na području opštine Mionica) i Bukovi i Baćevci (na području opštine Valjevo). Težište u razvoju ovog centra ima kompletiranje (danas deficitarne) letnje i zimske ponude u centru Divčibare i njegovom okruženju, na Valjevskim planinama. Ponuda u prostoru biće organizovana kroz sistem raznovrsnih sportskih i sportsko-rekreativnih aktivnosti u odgovarajućim klubovima, kao profesionalnim nosiocima ovih aktivnosti. Najznačajnije elemente ponude imaju gravitirajuća sela: Struganik (memorijalni kompleks vojvode Ž. Mišića i buduća vodoakumulacija) i Paštrić/Ribnica (buduće etno-selo). Ukupan kapacitet letnje ponude u prostoru iznosiće do 8.000, a zimske ponude do 5.000 jednovremenih korisnika, što će predstavljati oko 70% ukupnog kapaciteta korisnika kompleksa Divčibare (stacionarnih i dnevnih izletnika). Program turističkog centra sadržaće: turistički smeštaj sa ukupno 7.000 ležaja (2.000 osnovnih i 5.000 komplementarnih), od čega 5.000 ležaja u centru i 2.000 u gravitirajućim selima i postojećim vikend naseljima, 3.000 dnevnih izletnika, turističke manifestacije ("Beli narcis" i dr.) i potrebne sadržaje društvenog standarda. Za pristup centru veliki značaj imaće otvaranje železničke stanice Podbukovi na pruzi Beograd - Bar, a za pristup i aktivnosti turističkog tranzita izgradnja autoputa Beograd - Južni Jadran i grebenskog puta od Rajca do Sokolskih planina;

(2) turistički kompleks Slavkovica - Rajac - Suvobor - sa gravitirajućim selima Lalinci, Banjani, Dići, Gukoši, Kadina Luka i Ba (na području opštine Ljig) i ponudom koja će se zasnivati prvenstveno na letnjim aktivnostima i sadržajima planinarenja, izletništva, konjičkog sporta, planinskog biciklizma, eko i etnoedukacije na Rajcu, lova i dr.; organizovane u odgovarajućim klubovima, sa ukupnim kapacitetom od 1.400 jednovremenih korisnika, koji će činiti do 70% ukupnih korisnika kompleksa. Uz planinarenje i izletništvo, posebno će se razvijati programi ponude za učenike osnovnih i srednjih škola (ekskurzije, nastava u prirodi i dr.). Program turističkog kompleksa sadržaće: turistički smeštaj sa ukupno 1.500 ležaja, od čega 500 na Rajcu, 100 na Ravnoj gori i 900 u Slavkovici i gravitirajućim selima, 500 dnevnih izletnika, turističke i kulturne manifestacije (Kosidba na Rajcu, Sabor 13. maja na Ravnoj gori i dr.) i osnovne javne sadržaje. Lokalitet Ravna gora zaštitiće se kao prirodni, kulturno-istorijski i turistički prostor (sa Mokrom pećinom, Babinim kukom, crkvom Sv. Georgija i spomenikom Draži Mihajloviću). Prostor je, pored javnih manifestacija, namenjen i kampovima za domaću i omladinu iz dijaspore, a sadržaće i višenamenski objekt sa turističkim smeštajem i javnim sadržajima. Prostor će biti zaštićen od neplanske gradnje i za njega treba uraditi odgovarajuću plansku dokumentaciju;

(3) Banja Vrujci - sa gravitirajućim selima Rakari, Popadić, Gunjica, Berkovac, Paštrić, Komanice i Struganik (na području opštine Mionica); predstavljaće glavni banjski centar planskog područja i centar banjskog podrejona u Maljensko-Suvoborskoj podgorini (sa termomineralnim vodama u Ljigu, Mionici i Petnici). Ponuda banje biće u funkciji njenog povezivanja sa susednim podplaninskim banjskim mestima i sa kompleksima i mestima na Valjevskim planinama, (prema Divčibarama preko Mionice, prema Ravnoj gori preko Struganika i Planinice i prema Rajcu preko Ljiga), pretežno u vidu izletničkih, eko i etno-tura, okvirnog kapaciteta od oko 1.000 dnevnih izletnika. Sa termomineralnim vodama i navedenim vezama sa planinskim kompleksima, Banja će, uz letnju, ostvariti i značajnu zimsku ponudu. Program Banje Vrujci sadržaće: turistički smeštaj sa 2.800 ležaja (800 osnovnih i 2.000 komplementarnih), od toga 2.000 u banji i 800 u gravitirajućim selima, banjsko-rehabilitacioni smeštaj (200 ležaja u stacionaru sa proširenjem), termo-akvatički kompleks, zatvorene i otvorene sportsko-rekreativne i sadržaje društvenog standarda;

(4) opštinski centar i potencijalno banjsko mesto Mionica - sa gravitirajućim selima Paštrić, Tolić, Ključ, Sanković i sportsko-rekreativnim centrom Pribare-Lepenica; formiraće celogodišnju banjsko-turističku ponudu integrisanu u ponudu banjskog podrejona (Ljig, Banja Vrujci, Mionica i Petnica), sa dominantnom funkcijom tranzitnog termo-akvatičkog punkta uz novi autoput Beograd-Južni Jadran; dok će gradsko-turistička ponuda biti namenjena tranzitnim turistima i poslovnim posetiocima. Mionica će predstavljati i ulazno mesto sa budućeg autoputa na pravcima prema Banji Vrujci, Ljigu i kompleksu Rajca; Petnici i Valjevu i prema Divčibarama i Ravnoj gori. Program Mionice sadržaće: turistički smeštaj sa ukupno 500 ležaja (200 osnovnih i 300 komplementarnih), od čega 200 u Mionici i 300 u selima, termo-akvatički punkt i sadržaje društvenog standarda;

(5) opštinski centar i banjsko mesto Ljig - sa gravitirajućim selima Babajić, Gukoši i Velisevci; formiraće celogodišnju banjsko-turističku ponudu integrisanu u ponudu banjskog podrejona (Ljig, Banja Vrujci, Mionica i Petnica), sa dominantnom funkcijom tranzitnog termo-akvatičkog punkta uz Ibarski put, dok će gradsko-turistička ponuda biti namenjena tranzitnim turistima i poslovnim posetiocima. Ljig će predstavljati i ulazno mesto sa Ibarskog puta na pravcu prema kompleksu Rajca i Banji Vrujci. Program Ljiga sadržaće: turistički smeštaj sa ukupno 500 ležaja (200 osnovnih i 300 komplementarnih), od čega u Ljigu i Banji Ljig 200 i u selima 300, termoakvatički punkt u Banji Ljig i sadržaje društvenog standarda, i

(6) turističko mesto Belanovica - sa gravitirajućim selima Kalanjevici i Kozelj; afirmisano po izletničkim i školskim programima (nastava u prirodi) u letnjoj sezoni, kao i sa lovom u vansezonama. Program Belanovice sadržaće: turistički smeštaj sa ukupno 500 ležaja (50 osnovnih i 450 komplementarnih), od čega u Belanovici 400 i 100 u selima, akvatički punkt, otvorene sportsko-rekreativne i osnovne sadržaje društvenog standarda;

2) Povlensko - sokolski rejon

Rejon predstavlja deo srednje subregije Valjevskih planina i obuhvata na planskom području deo teritorije opština Valjevo i Osečina, a van planskog područja deo teritorije opština Kosjerić i Bajina Bašta na području Zlatiborskog okruga i deo teritorije opština Ljubovija i Krupanj na području Mačvanskog okruga. Ovaj rejon obuhvata severne delove Povlena, Jablanika, Medvednika i jugoistočnog venca (Sokolskih planina, sa Taorom, Debelim Brdom i Mravinjcima (vikend naselja), kao i podgorine ovih planina sa Peckom. Najznačajnije saobraćajne veze rejon će ostvarivati železnicom (sa prugom prema Crnoj gori na stanici Podbukovi, a sa prugom prema Republici srpskoj na stanicama u Valjevskoj Kamenici i Osečini), kao i putem Valjevo - Loznica - Republika Srpska.

Glavna turistička ponuda rejona biće organizovana u sledećim kompleksima i mestima:

(1) turistički kompleks "Rovni" - ski-stadion Povlen - sa crkvama Jovanje i Gračanica, Manastirom Pustinja i gravitirajućim selima Stubo, Rovni, Paklje, Sušica, Brezovice, Vujinovača, Tubravić, Rebelj, Sovač, Sitarice, G. i D. Taor (sa ribnjakom, geološkom formacijom i vrelima) i sa vikend naseljima Mravinjci i Debelo Brdo (na području opštine Valjevo); ponuda će se realizovati u dve podceline: na vodoakumulaciji "Rovni" (jezero, priobalje i podbranski prostor u letnjoj sezoni) i na širem prostoru Povlena, Jablanika i Medvednika (u zimskoj sezoni ski-stadion na Povlenu, u letnjoj sezoni izletničke staze, sportski ribolov i lov na širem prostoru); u funkciji celogodišnje ponude za korisnike iz Beograda i drugih obližnjih gradova. Ponuda u prostoru vodoakumulacije obuhvatiće malu nautiku i sportski ribolov na jezeru, kao i akva-siti u podbranskom delu, sa ukupnim kapacitetom od 5.000 jednovremenih korisnika, organizovanih u odgovarajućim klubovima. Zimska ponuda u prostoru Povlena obuhvatiće alpsko skijalište na severnim padinama u pojasu između 900 i 1.300 mnv, sa 21 žičarom, stazama za nordijsko/turno skijanje, skijering i dr., sa optimalanim trajanjem snega do 3 meseca i ukupnim kapacitetom od 7.000 jednovremenih skijaša. Letnja ponuda u prostoru Povlena i Jablanika obuhvatiće izletničke i planinarske staze dolinama reka i planinskim grebenima (za pešake, jahače i planinske bicikliste), ribolovne staze na planinskim vodotocima, sa ukupnim kapacitetom od 500 jednovremenih korisnika, kao i komercijalna lovišta na Jablaniku i Medvedniku. Program turističko-rekreativnog kompleksa obuhvatiće: turistički smeštaj sa 5.000 ležaja (2.000 osnovnih i 3.000 komplementarnih), od čega 2.000 ležaja u naselju uz podbranski akva-siti, 200 ležaja u planinarskim domovima i 2.800 ležaja u vikend naseljima i gravitirajućim selima; 3.000 dnevnih izletnika, sportsko-rekreativne i relaks-zabavne sadržaje uz akva-siti i ski-stadion, kao i sadržaje društvenog standarda;

(2) turistički kompleks Ražanj - Pecka - sa gravitirajućim selima Carina, Skadar, Konjic i Dragodol (na području opštine Osečina); zasnovan je na ponudi u prostoru Sokolskih planina na (pre svega uzvišenja Rožanj sa izuzetnim predeonim i klimatskim karakteristikama) i van planskog područja (Soko-grad, vodoakumulacija "Zeleni vir"), čime će se zaokružiti ponuda opštine Osečina u pogledu aktivnosti opšte i zdravstvene rekreacije, lova, konjičkog sporta i dr., pretežno u letnjoj sezoni. Program kompleksa sadržaće: turistički smeštaj sa ukupno 500 ležaja (200 osnovnih i 300 komplementarnih), od čega 200 u vazdušnoj banji Rožanj i 300 u Peckoj (i selima), (otvorene i zatvorene) sportsko-rekreativne i sadržaje društvenog standarda, i

(3) opštinski centar i turističko mesto Osečina - na budućoj pruzi Valjevo - Loznica (sa gravitirajućim selima Lopatanj, Ostružanj, Bratičić i Gunjaci van obuhvata rejona); formiraće gradsko-turističku ponudi, namenjenu tranzitnim turistima (na putnom pravcu Valjevo - Loznica - Republika Srpska) i poslovnim posetiocima. Predstavljaće i ulazno mesto sa pruge i puta Valjevo - Loznica prema kompleksu Rožanj - Pecka. Program Osečine sadržaće: turistički smeštaj sa ukupno 200 ležaja (50 osnovnih i 150 komplementarnih), od čega 100 u Osečini i 100 u selima, (otvorene i zatvorene) sportsko-rekreativne i sadržaje društvenog standarda;

3) Valjevski rejon

Rejon obuhvata Valjevo sa okolnim naseljima, prirodnim i kulturno-istorijskim vrednostima, lovištem i dr., odnosno deo severne podgorine Centralne turističke zone i turističke regije Valjevske planine. Sa raskrsnicom pruge za Crnu Goru i Republiku Srpsku, aerodromom Divci i bliskim priključkom na planirani autoput, Valjevski rejon razvijaće kompleks aktivnosti gradskog, rekreativnog, spomeničkog, ekološkog, seoskog, lovnog i drugih vidova turizma.

Glavna turistička ponuda rejona biće organizovana u sledećim kompleksima i mestima:

(1) gradski turistički centar Valjevo - centar turističke regije Valjevske planine i turističke ponude planskog područja; čija će se ponuda zasnivati prvenstveno na gradskim funkcijama poslovanja, ugostiteljstva, trgovine, servisa, zdravstva i kulture; na kulturno-istorijskim vrednostima grada (Tešnjar i drugi spomenici i istorijski događaji), postojećim i potencijalnim gradskim kulturno-turističkim manifestacijama i objedinjavanju ponude okoline Valjeva (Petnica, Brankovina, V. Kamenica, klisura Gradca, lovišta, manastiri i crkve) i Valjevskih planina. Program gradskog turističkog centra sadržaće: turistički smeštaj sa 400 (osnovnih) ležaja, 3.000 dnevnih izletnika, zatvorene i otvorene sportsko-rekreativne (regionalni i lokalni nivo) i sadržaje društvenog standarda, i

(2) značajna turistička mesta - kompletiraju ponudu gradskog centra Valjevo, i to: Petnica, Brankovina, Valjevska Kamenica, Lelić i Manastir Ćelije. Petnica je afirmisan centar mladih istraživača, čija će se turistička ponuda zasnivati na termoakvatičkim sadržajima, funkcijama eko- i etno-punkta. Brankovina je afirmisana kao memorijalni kompleks u spomen porodici Nenadović i Desanki Maksimović. Valjevska Kamenica je mesto sa afirmisanim seoskim turizmom, a Lelić i još neka gravitirajuća sela sa kulturno-istorijskom i etno-baštinom, uključiće se u ovu ponudu sa smeštajem i sadržajima domaće radinosti. Program turističkih mesta sadržaće: turistički smeštaj sa ukupno 600 (komplementarnih) ležaja, sportsko-rekreativne, zabavne i sadržaje društvenog standarda, i

4) Kolubarsko - Tamnavski rekreativni rejon

Rejon obuhvata deo teritorije opština Lajkovac i Ub, sa turističko-rekreativnom ponudom zasnovanom na termalnim vodama i hidrotehničkim objektima, lovnim i ribolovnim resursima i sportsko-rekreativnim potencijalima reka i prostora rekultivisanih kopova lignita. Lociran uz Ibarski put i budući autoput, ovaj rejon koncipiran je kao veliki regionalni izletnički kompleks Beograda (u dnevnoj izohroni, sa 30-minutnom vožnjom budućim autoputem), čija će ponuda biti organizovana u sistemu raznovrsnih klubova. Kako rejon obuhvata i deo teritorije opštine Lazarevac van planskog područja, a formiranje sadržaja njegove ponude uslovljeno je dinamikom eksploatacije lignita i rekultivacije degradiranog zemljišta, dugoročni program rejona ovim prostornim planom daje se kao okvir, bez utvrđivanja lokacija i kapaciteta, koji će bliže biti definisani odgovarajućim urbanističkim planom.

Glavna turistička ponuda rejona biće organizovana u sledećim kompleksima i mestima:

(1) rekreativni kompleks Ub - Paljuvi - sa gravitirajućim selima Paljuvi, Brgule, Šarbane, Stublenica, Trnjaci, Murgaš i Ruklada (na području opštine Ub); sa ponudom postojeće vodoakumulacije "Paljuvi Viš" za letnje korišćenje, novim podbranskim termoakvatičkim parkom, rekultivisanih površina kopova lignita uređenih za rekreaciju i sportove, reka Kolubara, Tamnava, Ub i Kladnica sa priobalnim lovnim i ribolovnim (sa mrestilištem u okviru ribnjaka Dokmir) prostorima, ruralnim pobrđem i dr. Površinski kopovi lignita rekultivisaće se kao jezerski i šumsko-livadski prostori za sport i rekreaciju, sportski ribolov i specijalizovan lov. Čvorišta kompleksa predviđena su u opštinskom centru Ub, na punktu izlaska sa autoputa Beograd - Južni Jadran prema Ubu i u podbranskom delu, a imaće sledeće sadržaje ponude: turistički smeštaj sa ukupno 1.000 ležaja (500 osnovnih i 500 komplementarnih), od čega 200 u Ubu (i na punktu), 300 uz akva-siti "Paljuvi" i 500 u gravitirajućim selima, dnevne izletnike, sportsko-rekreativne sadržaje u Ubu, uz akva-siti i na punktu skretanja sa autoputa, kao i sadržaje društvenog standarda, i

(2) rekreativni kompleks Lajkovac - Jabučje - sa gravitirajućim selima Ćelije, Rubibreza, Pepeljevac i Prnjavor (na području opštine Lajkovac); ponudu ovog kompleksa predstavljaće kupališni kompleks u Lajkovcu (na bazi termalne vode TE-TO "Kolubara B", prirodne termalne i vode Kolubare), uređeni tereni i vodene površine za sport (rekultivisane površine kopova lignita) na teritorijama katastarskih opština Mali Borak i Skobalj, sportski ribolov, konjički sport, uređen lokalitet Vrapčje brdo, manastir Bogovađa, ruralno pobrđe i dr. Na ovim resursima organizovaće se odgovarajući sportsko-rekreativni klubovi. Čvorišta kompleksa predviđena su u opštinskom centru Lajkovac, na punktu izlaska sa autoputa prema Lajkovcu i Valjevu i u naselju Jabučje, a imaće sledeće sadržaje ponude: turistički smeštaj sa ukupno 700 ležaja (200 osnovnih i 500 komplementarnih), od čega 200 u Lajkovcu (i na punktu) i 500 u Jabučju i gravitirajućim selima, dnevne izletnike, sportsko-rekreativne sadržaje u Lajkovcu i na punktu skretanja sa autoputa, kao i sadržaje društvenog standarda.

2. Mere zaštite životne sredine i prirodnih dobara

2.1. Stanje kvaliteta životne sredine

Polazeći od stanja kvaliteta životne sredine na području Prostornog plana utvrđene su sledeće kategorije životne sredine, prema kategorizaciji utvrđenoj Prostornim planom Republike Srbije za Posavsko-podunavsku i Zapadno-moravsku industrijsku zonu, uključujući područje Kolubarskog okruga, i to:

1) u drugoj kategoriji4) je zona intenzivne eksploatacije lignita u Kolubarskom lignitskom basenu i lokaliteti na severo-istoku planskog područja sa skladištima rizičnih materija uključujući hazardnost na potencijalne akcidente; industrijskim kapacitetima koji emituju zagađujuće materije u vazduh, vodu i štetne industrijske otpatke i učestalom pojavom prirodnih nepogoda. Nezadovoljavajuća rešenja kontrole kvaliteta životne sredine; izmerena su epizodna zagađenja klasičnim zagađivačima vazduha koja su iznad dozvoljenih GVZ, uz istovremeno bioindikovane štetnog zagađenja vode i umanjenja plodnosti zemljišta; konstatovana su i izmerena stalna prekoračenja GVZ klasičnih zagađujućih materija u vazduhu, vodi ili zemljištu, uz istovremeno štetno delovanje zagađujućih materija na zelenilo i građevinske objekte;

_________________
4) Na planskom području ne postoje prva i osma kategorija kvaliteta životne sredine, odnosno najzagađenija i najočuvanija kategorija.

2) u trećoj kategoriji su lokaliteti sa industrijskim kapacitetima koji emituju zagađujuće materije u vazduh, vodu i štetne industrijske otpatke u užim gradskim zonama i naseljenim mestima sa epizodnim zagađenjem klasičnim zagađivačima vazduha koja su iznad dozvoljenih GVZ i nezadovoljavajućom kontrolom kvaliteta životne sredine;

3) u četvrtoj kategoriji su lokaliteti oko širih zona gradskih jezgara, odnosno periurbane zone sa niskim odbrambenim sposobnostima, industrijskim kapacitetima koji emituju zagađujuće materije u vazduh, vodu i štetne industrijske otpatke; sa bespravnom izgradnjom i nezadovoljavajućim rešenjima kontrole kvaliteta životne sredine;

4) u petoj kategoriji su lokaliteti na većem delu planskog područja sa: relativno neizmenjenom prirodnom sredinom; neadekvatno regulisanim saobraćajem; individualnim grejanjem; nerešenim sistemom prikupljanja i kanalisanja otpadnih voda; neadekvatnom upotrebom agrohemijskih sredstava, koja prouzrokuje zagađivanje zemljišta;

5) u šestoj kategoriji su lokaliteti južno od Valjeva duž koridora magistralne infrastrukture, sa skoro neizmenjenom prirodnom sredinom i nedovoljno regulisanim saobraćajem, odsustvom sistema za kanalizaciju otpadnih voda, i

6) u sedmoj kategoriji su lokaliteti sa neizmenjenom prirodnom sredinom na severnom obodu Valjevskih planina (sa zaštićenim područjima Rajac i Gradac), pogodni za život ljudi, uz izvesnu oskudicu u vodi za piće i kvalitetnom zemljištu i rizikom od elementarnih nepogoda.

2.2. Mere zaštite životne sredine

Zaštita i očuvanje kvaliteta životne sredine ostvarivaće se sprovođenjem planskih koncepcija i rešenja, kao i sledećih mera i smernica:

1) zaštite i unapređenja kvaliteta vazduha:

(1) razvojem mreže meteoroloških stanica sa osmatranjem svih meteoroloških parametara (intenzitet albeda, visinske promene na najmanje 250m visine lidarom) u Lajkovcu, Valjevu i na Divčibarama, i

(2) kontrolom kvaliteta vazduha na više mernih mesta, i to:

(a) periodično (dva puta dnevno) - kontrola imisione sredine od zagađenja iz saobraćaja na najprometnijim raskrsnicama sa mernim mestima u sledećim naseljima: Valjevo (4), Ljig (1), Ub (1), Osečina (1) i Mionica (1);

(b) periodično (mesečno) - kontrola kvaliteta vazduha na zagađenja iz komunalnih izvora na mernom mestu u Valjevu (1), i

(v) kontinuirano (celogodišnje i celodnevno) - kontrola kvaliteta vazduha na zagađenja iz industrije na mernim mestima u naseljima: Valjevo (1) i Lajkovac (1);

2) zaštite i očuvanja ekoloških i pejzažnih vrednosti poljoprivrednih i šumskih predela:

(1) potkresivanjem i krčenjem vrzina (živica) i uklanjanjem korova duž međa i seoskih, šumskih i drugih službenih puteva;

(2) čuvanjem pojedinačnih ili grupa stabala drveća na obradivim površinama;

(3) očuvanjem izolovanih, relativno malih šumskih sastojina u niskom pobrđu i dolinskim ravnicama, pretežno u privatnoj svojini, predstavljenih hrastovim zabranima i aluvijalnim šumicama jove, vrbe, topole, jasena i drugih vrsta, i

(4) estetskim preobražajem naselja, uređenošću i komunalnom higijenom ulica, prostora oko i između javnih zgrada, dvorišta i okućnica, uz formiranje i negu privatnih i javnih zelenih površina, korita i obala vodotoka u naseljima, tipiziranje i redovno održavanje ograda;

3) obnove i rekultivacije degradiranih prostora:

(1) pretežno šumskom i, nešto manje, poljoprivrednom rekultivacijom područja sa površinskom eksploatacijom energetskih resursa i mineralnih sirovina, jalovišta i pepelišta, i

(2) primenom mera tehničke i biološke zaštite i podizanjem zaštitnih imisionih šuma, radi zaštite urbanih i ruralnih područja od uticaja eksploatacije i prerade energetskih resursa i mineralnih sirovina i industrijske proizvodnje, i

4) ekološkog upravljanja komunalnim otpadom:

(1) faznim rešavanjem deponovanja komunalnog otpada, i to:

a) u prvoj fazi do 2005. godine - deponovanjem komunalnog otpada na centralnu deponiju za područje Kolubarskog okruga, koja će biti locirana u otkopnom polju, po završetku njegove eksploatacije, na području Kolubarskog lignitskog basena, i

b) u drugoj fazi do 2015. godine - eliminisanjem komunalnog otpada u postrojenju za reciklažu, koje će biti locirano u okolini Valjeva sa radijusom opsluživanja postrojenja od oko 50 km, radi ujednačavanja troškova transporta sa svih delova planskog područja. Izbor postrojenja će se izvršiti na osnovu zahteva za: automatsku trijažu otpada, izdvajanje reprodukcionih sirovina po vrstama (metali, stakla, keramike i sl.) i preradu ili eliminaciju ostatka sagorevanjem, uz nusproizvode (butan gas za potrebe domaćinstva, humus za povrtarstvo);

(2) sakupljanjem i preradom krupnog otpada (bela tehnika, auto-otpad i sl.) od strane specijalizovanih organizacija, koje će ga kao metalni sirovinski otpad doturati odgovarajućim fabrikama na preradu, i

(3) blagovremenim istraživanjem i pripremom odgovarajuće studije opravdanosti projekta upravljanja komunalnim otpadom, radi izbora lokacije i tehnologije za centralnu deponiju i postrojenje za reciklažu.

2.3. Mere zaštite i uređenja posebnih prirodnih vrednosti

Na području Prostornog plana zaštićeno je 14 prirodnih dobara, koja su data u sledećoj tabeli:

Tabela V-1. Zaštićena prirodna dobra na području Prostornog plana

Opština	Prirodna dobra	Vrste zaštite	Kategorija zaštite	God. proglašenja	Površina (u ha)
Ljig	Rajac	predeo naročite prirodne lepote	III	1999	1.200,00
Mionica	Ribnica	prirodni spomenik	I	1999	28,00
	Brankovića grm	prirodni spomenik	III	1994
	Zabalac	strogi prirodni rezervat	II	1994	11,00
Lajkovac	Vračević	prirodni spomenik	II	1994
	Vrapče brdo	memorijalni prirodni spomenik	II	1994	13,50
	Bogovađa	prirodni prostor spomenika kulture	II	1994	18,00
Valjevo	Gradac	predeo posebnih prirodnih odlika	II	1999	1268,00
	Crna reka	strogi prirodni rezervat	II	1999	60,20
	Petnička pećina	prirodni spomenik	II	1999	8,10
	Taorsko vrelo	prirodni spomenik	III	1999	54,00
	Nenadovića lipa	prirodni spomenik	III	1999
	Miličinica	prirodni prostor spomenika kulture	II	1999	25,80
	Brankovina	prirodni prostor znamenitog mesta	II	1999	77,00

U skladu sa odredbama Prostornog plana Republike Srbije, a u cilju obogaćivanja turističko-rekreativnih i sportskih sadržaja i usaglašavanja sa koncepcijom zaštite prirodnih vrednosti u okruženju, predložiće se za sticanje odgovarajućeg statusa i režima zaštite područje Valjevskih planina.

Do sticanja odgovarajućeg statusa područja Valjevskih planina, Prostornim planom se uspostavlja zaštita saglasna režimu zaštite III stepena na području obuhvaćenom teritorijama celih katastarskih opština Slavkovica, Ba i Paležnica na području opštine Ljig; Gunjica, Berkovac, Popadić, Planinica, Struganik, Paštrić, Tolić, Brežđe, Gornji Lajkovac, Osečenica, Krčmar, Golubac, Bukovac, Mratišići i Robaje na području opštine Mionica; i Divčibare, Prijezdić, Zarube i Žabari, Petnica, Klinci, Degurić, Belić, Dračić, Brangović, Kovačice, Ravnje, Bačevci, Gornje Leskovice, Donje Leskovice, Lelić, Strmna Gora, Sandalj, Paklje, Stubo, Sušica, Brezovice, Taor, Vujinovača, Bogatić, Tubravić, Rebelj, Sovač, Suvodanje, Sitarice, Kunice i Rovni na području opštine Valjevo.

Zaštita i uređenje područja sa kategorisanim i prirodnim dobrima koja će se predložiti za zaštitu sprovodiće se:

1) na području prirodnih rezervata ustanovljen je i sprovodi se režim stroge zaštite (I stepena), sa zabranom obavljanja svih aktivnosti, izuzev naučnih istraživanja i kontrolisane prezentacije;

2) na području spomenika prirode i predela posebnih prirodnih odlika, uključujući i zaštićenu okolinu nepokretnih kulturnih dobara, ustanovljen je i sprovodi se režim kontrolisane zaštite (II stepena), sa ograničenim i kontrolisanim korišćenjem prirodnih resursa u funkciji unapređenja stanja i prezentacije prirodnog i/ili kulturnog dobra, i

3) na području sa prirodnim dobrom koje će se predložiti za zaštitu, sa režimom saglasnom selektivnoj zaštiti (III stepena) i kontrolisanim aktivnostima u prostoru usklađenim sa funkcijama tog prirodnog dobra; kojim se uspostavlja zabrana eksploatacije majdana tehničkog i ukrasnog kamena i privremenih pozajmišta građevinskog materijala, izgradnje objekata za masovnu stočarsku proizvodnju, industrijskih i energetskih objekata visokog rizika u pogledu zagađivanja voda, zemljišta i vazduha.

Za zaštićene predele Rajca i Gradca preispitaće se utvrđeni status zaštite u postupku sticanja odgovarajućeg statusa za područje Valjevskih planina, a u skladu sa konceptom zaštite i upravljanja tim područjem.

Ovim prostornim planom se, saglasno zakonu, ustanovljava zaštita i rezerviše prostor za zaštitne pojase postojećih i planiranih javnih puteva i utvrđuje kontrolisan režim njegovog korišćenja. Širina zaštitnog pojasa vodotoka ovim prostornim planom utvrđuje se na 20 metara od leve i desne obale reke van naselja, sa režimom ograničene i kontrolisane izgradnje ekonomskih objekata poljoprivrednih domaćinstava i izgradnje utvrđene odgovarajućim urbanističkim planom.

U skladu sa evropskim iskustvima, utvrđuju se sledeće mere zaštite i unapređenja prostora osetljive prirode (karst, planine) na planskom području:

1) prosečno godišnje napasanje ovaca ili goveda ne sme da prelazi više od 0,5 stočnih jedinica po hektaru pašnjaka i otvorenih nekošenih livada;

2) eliminisanje bespravnog lova i prenapasanja na pašnjacima;

3) racionalizacija upotrebe pesticida, ograničavanje upotreba herbicida i veštačkih đubriva;

4) kontrola zagađivanja (naročito u karstu) koje proizvode tečna stajska đubriva i drugi nitrifikatori i hemijski zagađivači, i

5) publikovanje i tumačenje posebnih uputstava o poljoprivrednoj praksi na prostoru arheoloških nalazišta, zaštićenih prirodnih predela i kulturno-istorijskog nasleđa.

3. Mere zaštite nepokretnih kulturnih dobara

Na području Prostornog plana zaštićena su sledeća nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i velikog značaja:

1) od izuzetnog značaja - Čaršija "Tešnjar" u Valjevu, i

2) od velikog značaja - Crkva brvnara u selu Miličinici, manastir Pustinja kod Rebelja, crkva svetog Jovana u Jovanji, manastir Ćelije, Nenadovića kula na Kličevcu i znamenito mesto Brankovina na području opštine Valjevo; manastir Bogovađa na području opštine Lajkovac; rodna kuća vojvode Mišića sa okućnicom u Struganiku, spomen kuća u selu Robaje na području opštine Mionica; Dokmirska crkva na području opštine Ub; kompleks zgrada sa dvorištem u Bastavu na području opštine Osečina; i srednjevekovna crkva (ostaci u selu Slavkovica) na području opštine Ljig.

Ostala nepokretna kulturna dobra, evidentirana dobra koja uživaju prethodnu zaštitu i popisana dobra naznačena su na referalnoj karti 3 i opisana u Analitičko-dokumentacionoj osnovi Prostornog plana (poglavlje XIV, str. 710 - 731).

Utvrđuju se sledeće mere zaštite za:

1) arheološke lokalitete:

(1) obavljanje istraživanja popisanih arheoloških lokaliteta i sprovođenje procedure evidentiranja, kategorizacije i sticanja statusa kulturnog dobra;

(2) sprovođenje kategorizacije najvrednijih arheoloških nalazišta, kao što su: Šalitrena pećina u selu Brežđe, neolitsko naselje ispred Petničke pećine u selu Petnica, Ilića Brdo i selo Čučuge;

(3) efikasnija zaštita pećinskih arheoloških nalazišta u okviru integralne zaštite prirodnih prostora kanjona reka Ribnice i Gradac i gornjih tokova Jablanice i Obnice;

(4) uspostavljanje arheoloških parkova za nalazište ispred Petničke pećine, Ilića Brdo - Čučuge; Anine - Ćelije, Jerinin grad - Brangović; i stadiona "Krušik"-a u Valjevu;

(5) sprečavanje neovlašćenog raskopavanja i narušavanja arheoloških nalazišta u oblasti Tamnave i srednje Kolubare, i

(6) utvrđivanje zona pojava arheoloških lokaliteta regionalnog značaja na prostoru doline reke Kolubare (Srednje-kolubarska zona), Tamnave (Tamnavsko-ubska zona) i Toplice (Toplička zona);

2) spomenike kulture:

(1) obavljanje revalorizacije nepokretnih kulturnih dobara, s tim da prioritet ima valorizacija objekata narodnog graditeljstva i gradske arhitekture;

(2) mere tehničke zaštite spomenika kulture sprovodiće se korišćenjem najsavremenijih materijala, uz očuvanje osnovnih svojstava i konstruktivnih, stilskih i tipoloških karakteristika, posebno na građevinskim objektima sakralne i tehničke arhitekture;

(3) prioritet u prezentaciji imaće spomenici kulture sa adekvatnom namenom, kojom se ne narušavaju njegova kulturno istorijska svojstva;

(4) objekti narodnog graditeljstva, po pravilu, će se štiti in situ, uz sprovođenje mera tehničke zaštite i uspostavljanje atraktivnih namena (primeri male muzejske zbirke-okućnica u Sankoviću, gostinske kuće, konačište-kuća Kovačevića u G. Lajkovcu);

(5) zbog ubrzanih ekonomskih transformacija seoskih domaćinstava, predvideće se i dislokacija objekata narodnog graditeljstva u etno folklorne centre, koji mogu biti u centru Lajkovca pored motela "Lovac" (objekti sa teritorije opštine Lajkovac, koji se izmeštaju zbog širenja kopova lignita); na prostoru pored stare škole u Ribnici (objekti sa teritorije opštine Mionica, koji se izmeštaju zbog ugroženosti zemljotresom) i u znamenitom mestu Brankovina (objekti iz okoline Brankovine);

(6) revalorizacija spomeničkog nasleđa gradske arhitekture izvršiće se u gradskim celinama (u Valjevu, Ubu i Ljigu) i naseljenim mestima koja su nekada bila sedišta opštine (Belanovica, Slavkovica, Valjevska Kamenica i Pecka);

(7) obavljaće se permanentno evidentiranje spomenika tehničke kulture u naseljenim mestima, koji će se prezentirati u autentičnoj nameni, po mogućstvu sa očuvanom tehničko-tehnološkom funkcijom (hidroelektrana u Deguriću, Ilovačića vodenica u Valjevu);

(8) izvršiće se revalorizacija memorijalnih spomenika kulture iz drugog svetskog rata, radi sprovođenja procesa skidanja utvrđene zaštite sa pojedinih objekata, kao što su: kuća Dragojla Dudića u Klincima, sa izmenjenim autentičnim izgledom i kuća u Zarubama, koja je srušena;

(9) izvršiće se evidentiranje, valorizacija i utvrđivanje spomenika kulture posvećenih oslobodilačkim ratovima Srbije, u prvom redu iz I svetskog rata, kao što su: Brankovački vis, spomenik na Vrapče brdu, Vojničko groblje I svetskog rata u Valjevu i Spomenik kralju Petru I na Ubu, i

(10) sakralni spomenici kulture privešće se isključivo sakralnoj nameni i bogoslužbenim potrebama; stare otkrivene crkve i kapele će se rekonstruisati i obnavljati prema savremenim konzervatorskim principima (Velimirovi dvore, Crkva u selu Ba, crkva u selu Dići), i

3) kategorisane spomenike kulture:

(1) izvešće se kompletna tehnička zaštita sa obnovom objekata, prema utvrđenim i verifikovanim konzervatorskim eleboratima za: okućnicu u Bastavu, Crkvu Vavedenja u Slavkovici, Kulu Nenadovića u Valjevu i crkvu Sv. Jovana u Jovanji;

(2) utvrdiće se nova, adekvatna namena i promeniti korisnici za slabo održavane i nemarno čuvane objekte velikog značaja: okućnicu u Bastavu i Kulu Nenadovića u Valjevu;

(3) izvršiće se rekategorizacija svih kategorisanih spomenika kulture, s tim da prioritet ima promena kategorije za Manastir Pustinju (za izuzetan značaj) i kuću u Robajama (skidanje kategorizacije);

(4) utvrdiće se, dopunom akta o proglašenju, granice zaštićene okoline spomenika kulture sa merama zaštite, i

(5) izvršiće se obeležavanje i označavanje svih kategorisanih spomenika kulture, informativnim tablama i oznakama na putnim pravcima;

4) prostorne kulturno-istorijske celine:

(1) revalorizovaće se prostorne kulturno-istorijske celine, u prvom redu će se utvrditi kategorizacija za ruralnu celinu Bebića Luka i preispitati osnovanost kategorije izuzetnog značaja za staru čaršiju Tešnjar u Valjevu;

(2) izvršiće se mere tehničke zaštite celine Bebića Luka na osnovu konzervatorskih elaborata sanacije i rekonstrukcije objekata narodnog graditeljstva ove celine, sa uvođenjem savremenih građevinskih i arhitektonskih elemenata koji ne narušavaju integritet i autentičnost objekata i celine, uz stimulisanje razvoja specifičnih, ekonomski zasnovanih funkcija seoskih domaćinstava, i

(3) za kulturno-istorijske celine Tešnjar i Knez Miloševu ulicu u Valjevu, odgovarajućim urbanističkim planom definisaće se stepen rekonstruktivnih i sanacionih zahvata, konzervatorski uslovi za izvođenje tehničke zaštite i prezentaciju objekata i formirati pešačke zone sa intenzivnom trgovinom, zabavom i razonodom, a na račun stanovanja i obavljanja zanatskih i uslužnih delatnosti, i

5) znamenito mesto - crkvu i školu u selu Brankovina, zadužbinu Prote Mateje Nenadovića

(1) odrediće se komercijalni korisnik kompleksa u Brankovini, uz obavezu domaćinskog staranja o kompleksu;

(2) stimulisaće se izgradnja etno-folklornog kompleksa u okviru znamenitog mesta, u koji bi se prenosili ugroženi objekti narodnog graditeljstva sela Brankovina vezani za porodicu Nenadovića, i

(3) pojačanim inspekcijskim nadzorom i primenom kaznenih mera obezbediće se uklanjanje neplanskih objekata u široj zoni zaštite znamenitog mesta, kao i ukidanje svih neadekvatnih uslužnih funkcija iz znamenitog mesta i njegove šire zone zaštite.

Glava VI

MERE ZAŠTITE OD ELEMENTARNIH NEPOGODA - ZEMLJOTRESA
(Referalna karta 3)

1. Prostorna diferencijacija područja

Područje Prostornog plana karakteriše permanentna opasnost od razornih zemljotresa, postojanje visokog rizika događanja zemljotresa i potvrđeno postojanje seizmogenih struktura visokog potencijala, te se, na osnovu očekivanog maksimalnog intenziteta zemljotresa, utvrđuje sledeća prostorna diferencijacija područja prema uslovima/zahtevima aseizmičke izgradnje:

1) za uslove potresa od 8o MCS - za dolinske delove oko Kolubare od G. Bukovice, preko Valjeva, Mionice, ka reci Ljig; Uba od Pambukovice ka Kolubari i Lazarevcu; i u zoni Kačera od reke Ljig ka Belanovici;

2) za uslove potresa od 7o MCS - za dolinu Tamnave na pravcu Koceljeva-Raljevo, severne delove područja opština Osečina i Valjevo, zapadni deo područja opštine Lajkovac i zonu glavnog raseda, južno od Valjeva, Mionice i Ljiga, i

3) za uslove potresa od 6o MCS - za krajnje jugozapadne i južne delove planskog područja, na Sokolskim i Valjevskim planinama.

2. Opšte mere za planiranje i izgradnju prostora sa aspekta prihvatljivog seizmičkog rizika

Osnovni pristup planiranju i izgradnji prostora na delovima planskog područja sa ispoljenim seizmičkim hazardom zasnovan je na konceptu prihvatljivog seizmičkog rizika, kojim se ustanovljavaju sledeći osnovni zahtevi:

1) minimalnih gubitaka ljudskih života, povređenih i materijalne štete usled zemljotresa, i

2) usklađivanja povećanih troškova aseizmičkog projektovanja, izgradnje i finansijskih ulaganja sa dostignutim stepenom ekonomskog razvoja i troškovima sanacije šteta nastalih kao posledica zemljotresa.

Koncept prihvatljivog seizmičkog rizika zasniva se na primeni sledećih opštih mera u planiranju i projektovanju na planskom području:

1) za utvrđivanje planskih rešenja u vezi sa organizacijom i korišćenjem prostora prema definisanom prihvatljivom riziku, koristiće se rezultati odgovarajućih istraživanja i vrednovanja makrolokacija primenom tehničkih, ekonomskih, funkcionalnih i ekoloških kriterijuma, i

2) za posebno značajne i osetljive lokacije sprovešće se detaljna ispitivanja, radi procene rizika i utvrđivanja mera za smanjenje rizika za pojedine objekte, funkcije i njihovo okruženje.

Realizacija navedenih mera uslovljena je pouzdanošću podataka dobijenih istraživanjem seizmičkog hazarda, razvijenošću empirijskih i teorijskih modela vulnerabiliteta i prihvatljivog nivoa seizmičkog rizika, na osnovu ekonomski prihvatljivih kriterijuma sa stanovišta povećanja stepena sigurnosti i opravdanosti investicionih ulaganja.

3. Smernice za planiranje i izgradnju prostora sa aspekta prihvatljivog seizmičkog rizika

Utvrđuju se sledeće smernice za prostorno i urbanističko planiranje i izradu tehničke dokumentacije sa aspekta prihvatljivog seizmičkog rizika za naselja, industrijske i druge proizvodne kapacitete:

1) utvrđeni seizmički hazard biće korišćen kao jedan od kriterijuma za definisanje namene pojedinih zona i površina za izgradnju i stepena koncentracije fizičkih struktura u naseljima, delovima naselja i vannaseljskim kompleksima i lokacijama;

2) ustanoviće se kriterijumi za potrebe uopštavanja odnosa zemljotresnosti prostora pojedinih naselja i bezuslovne seizmičke bezbednosti sa stanovišta maksimalno moguće reakcije pojedinačnih objekata, i

3) primenjivaće se norme i kodeksi seizmootpornog projektovanja.

Polazeći od procenjenog seizmičkog rizika, ustanovljavaju se ograničenja za razvoj, izgradnju i uređenje prostora diferenciranog prema uslovima potresa, i to:

1) ograničena seizmootporna izgradnja za uslove potresa od 8o MCS - u svim obuhvaćenim naseljima, a posebno naseljima Rajković na području opštine Mionica, Belanovica na području opštine Ljig, Slavac i Prnjavor - Bogovađa na području opštine Lajkovac, izgradnja i zamena oštećenih novim objektima ograničava se na kapitalne i objekte van kategorije, čija investiciona vrednost trpi povećane troškove seizmootporne izgradnje; dok se izgradnja ostalih objekata uslovljava potvrdom odgovarajuće revidovane studije opravdanosti; a sanacija oštećenih objekata dozvoljava pod propisanim uslovima seizmootpornog projektovanja;

2) selektivna seizmootporna izgradnja za uslove potresa od 7o MCS - u obuhvaćenim naseljima, kao i naseljima Rakari i Mionica na području opštine Mionica i Slavkovica na području opštine Ljig, izgradnja i zamena oštećenih novim objektima uslovljava se potvrdom odgovarajuće revidovane studije opravdanosti; a sanacija oštećenih objekata dozvoljava pod propisanim uslovima seizmootpornog projektovanja;

3) kontrolisana seizmootporna izgradnja za uslove potresa od 6o MCS - u obuhvaćenim naseljima, kao i naselju Donja Toplica na području opštine Mionica, izgradnja novih, zamena i sanacija oštećenih objekata dozvoljava se pod propisanim uslovima seizmootpornog projektovanja, bez posebnih drugih ograničenja, i

4) bez posebnih ograničenja na preostalom delu područja Prostornog plana.

Utvrđuju se sledeći opšti principi za prostorno i urbanističko planiranje i izradu tehničke dokumentacije sa aspekta prihvatljivog seimičkog rizika za infrastrukturne sisteme:

1) dopuštena su oštećenja pri najjačim zemljotresima, uz obavezu minimiziranja rizika od havarije koji ugrožavaju ljudske živote;

2) utvrđuje se dopušteni nivo havarije, odnosno dopušteni prekid rada i prihvatljivi nivo oštećenja za svaki infrastrukturni sistem, i

3) omogućava se etapno uspostavljanje funkcionisanja sistema, uz uslov obezbeđenja minimalnog nivoa njegovog funkcionisanja neposredno nakon jakog zemljotresa.

Opšte preporuke za planiranje infrastrukturnih sistema sa aspekta prihvatljivog seizmičkog rizika, date su u sledećoj tabeli:

Tabela VI-1. Preporuke za planiranje infrastrukturnih sistema sa aspekta prihvatljivog seizmičkog rizika

Vrsta infrastrukturnog sistema		jaki zemljotres	umereni zemljotres
		intenzivna trešnja ili razlomi u nekim delovima sistema	umerena trešnja u nekim delovima
Vodosnabdevanje	Osnovni rezervoar	havarija koja ne ugrožava život ljudi	bez oštećenja
	Lokalni izvori za gaš.požara	neophodno snabdevanje se prekida	bez oštećenja
	Cevovodi	oštećenja nivoa A	oštećenja nivoa A
Sistemi puteva	Mostovi, raskrsnice	moguća su pojedinačna oštećenja	bez strukturnih ošt.
	Putna mreža	oštećenja nivoa A	oštećenja nivoa B
Elektro-, gaso- i toplovodi		oštećenja nivoa A1, bez opasnosti od požara	oštećenja nivoa B

Objašnjenje oznaka: oštećenje nivoa A je prekid sigurnog funkcionisanja na manje od 20% površine (pri nivou A1 u toku nedelje); oštećenje nivoa B je prekid sigurnog funkcionisanja na manje od 1% površine, koji se uspostavlja u toku nekoliko sati.

Prioritetne aktivnosti na zaštiti planskog područja od zemljotresa su:

1) izrada karte prihvatljivog seizmičkog rizika za potrebe prostornog i urbanističkog planiranja, zasnovane na studiji seizmičkog hazarda i rizika za područje Kolubarskog okruga;

2) uspostavljanje odgovarajuće seizmološke stanice, sa postavljanjem mreže uređaja za praćenje seizmičkih pojava na pojedinačnim objektima na celom području;

3) izrada posebnih studija rizika od pojava akcidenata u okviru rudarsko-energetsko-industrijskog kompleksa i vodoakumulacije "Rovni", kao osnove za proveru planskih i projektantskih rešenja, i

4) donošenje, sprovođenje i informisanje javnosti o programima prioritetnih aktivnosti na zaštiti od zemljotresa na području opština Kolubarskog okruga.

Glava VII

BILANS PLANIRANE NAMENE POVRŠINA I REFERALNE KARTE PROSTORNOG PLANA

1. Bilans planirane namene površina

Planirane promene kod osnovne namene prostora usmerene su u pravcu zaustavljanja procesa degradiranja zemljišta i prilagođavanja namena prirodnim uslovima. U prvom redu, to se odnosi na proširenje šumskog fonda i to pošumljavanjem zemljišta VI i VII, i delom VIII, bonitetne klase, pošumljavanjem u okviru bioloških antierozivnih radova u slivnim područjima vodoakumulacija i rekultivacijom površinskih kopova Kolubarskog lignitskog basena. Predviđeno je povećanje površina pod šumama na račun površina poljoprivrednog zemljišta za 65.6 km2 do 2020. godine, ili 2,6% u odnosu na 1999. godinu. Planirano smanjenje poljoprivrednih površina ostvarilo bi se na račun najslabijih poljoprivrednih zemljišta, u korist povećanja stepena šumovitosti prostora, razvoja vodoprivrednih sistema i izgradnje višenamenskih vodoakumulacija. Smanjenje poljoprivrednih površina u korist "ostalih" namena ograničava se, uz racionalnije korišćenje ranije zauzetog poljoprivrednog zemljišta i izvesno prestrukturiranje u kategoriji "ostalih" namena. U kategoriji "ostale" površine doći će do određenog prestruktuiranja, bez promene ukupnih površina. Planirana izgradnju vodoprivrednih sistema, saobraćajne i druge infrastrukture i koncentracija izgradnje u naseljima, imaće glavno učešće u konverziji namene zemljišta u okviru ove kategorije. U strukturi primarnog korišćenja zemljišta 2020. godine učešće poljoprivrednog zemljišta iznositi 1.650 km2 ili 66,7%, šumskog zemljišta 686,5 km2 ili 27,9% i ostalih površina 132,8 km2 ili 5,4% planskog područja (Tabela VII-1, Tabela VII-2)

Tabela VII-1. Osnovna namena površina 1999-2020. godine

Teritorija	Ukupna površina (km2)	Godina	Poljoprivr. površine		Šumske površine		Ostale površine
			(km2)	%	(km2)	%	(km2)	%
1	2	3	4	5	6	7	8	9
Kolubarski okrug	2474	1999.	1715.6	69.3	623.3	25.3	132.8	5.4
		2020.	1650.0	66.7	688.9	27.9	132.8	5.4
bilansi		1999.	-65.6	-2,6	65.6	2,6	0	0
		2020.
Valjevo	905	1999.	585,2	64,7	270,4	29,9	47,2	5,2
		2020.	542,5	59,9	313,1	34,7	47,2	5,2
bilansi			-42,7	-4,8	42,7	4,8	0	0
Lajkovac	186	1999.	138,9	74,7	29,9	16,1	16,8	9,1
		2020.	137,1	73,7	31,7	17,1	16,8	9,1
bilansi			-1,8	-1,0	1,8	1,0	0	0
Ljig	279	1999.	185,3	66,4	81,1	29,0	12,8	4,6
		2020.	177,6	63,6	88,8	31,8	12,8	4,6
bilansi			-7,7	-2,8	7,7	2,8	0	0
Mionica	329	1999.	218,5	66,4	90,5	27,5	19,9	6,1
		2020.	212,5	64,6	96,5	29,3	19,9	6,1
bilansi			-6.0	-1,8	6.0	1,8	0	0
Ub	456	1999.	375,2	82,3	57,7	12,6	23,5	5,1
		2020.	375,2	82,3	57,7	12,6	23,5	5,1
bilansi			0	0	0	0	0	0
Osečina	319	1999.	212,4	66,6	93,7	29,4	12,6	4,0
		2020.	205,0	64,3	101,1	31,7	12,6	4,0
bilansi			-7,4	-2,3	7,4	2,3	0	0

Planiranom namenom površina za infrastrukturne koridore (magistralnih, regionalnih i lokalnih puteva i železnica), vodoprivredne objekte i planirane vodoakumulacije5) utvrđuje se rezervacija prostora sa ograničenom izgradnjom građevinskih objekata, proširenja naselja i drugih radova koji mogu da otežaju ili onemoguće privođenje prostora planiranoj nameni.

_________________
5) U Analitičko-dokumentacionoj osnovi "Knjiga I" Regionalnog prostornog plana u okviru "ostalih" površina uzete su obzir sve površine po normativima u funkciji realizacije paliranih infrastrukturnih i vodoprivrednih objekata.

U korišćenju mineralnih resursa u zonama eksploatacije metala i nemetala, računa se na maksimalnu racionalnost u zauzimanju prostora, što podrazumeva zaštitu ležišta od preteranog raubovanja, uz obavezu rekultivacije prostora po prestanku eksploatacije ruda. Zbog toga se smatra da se radi o privremenom zauzimanju zemljišta, jer urađene analize eventualnih konfliktnih prostora pokazuju da se eksploatacija metala, uglavnom, vrši na rigidnim terenima, koji nisu značajni za građevinska područja, poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu. U kategoriji privremenog zauzimanja zemljišta su i ležišta Kolubarskog lignitskog basena sa 6 km2 otkopanih polja u eksploataciji u 2000. godini, jednim delom ležišta u fazi istraživanja i projektovanom površinom od 14 km2 u 2020. godini, kao relativnom kategorijom, jer će se eksploatacija i rekultivacija vršiti sukcesivno, tako da će bilans u okviru ove kategorije namene ostati približno isti.

Tabela VII-2. Ostale površine za javne funkcije 1999-2020. godine (km2 )

Teritorija	Naseljsko zemljište	Infrastrukturni koridori	Vode	Otkopna lignitska polja	Ukupna površina
Valjevo	37.5	4.3	5.4	-	47.2
Lajkovac	13.4	0.9	1.0	1.5-(8)*	16.8
Ljig	10.2	2.0	0.6	-	12.8
Mionica	16.2	3.1	0.6	-	19.9
Ub	11.7	5.0	2.3	4.5-(6)*	23.5
Osečina	9.9	2.0	0.7	-	12.6
Kolubarski okrug
UKUPNO	98.9	17.3	10.6	6.0-(14)*	132.8

*) Planirane površine za privremeno zauzimanje u funkciji eksploatacije lignite za period 2000-2020. godine

2. Referalne karte prostornog plana

Prostorni plan grafički je prikazan na tri referalne karte u razmeri 1:50.000. Referalne karte preko kojih se tumači ovaj prostorni plan su:

1) Referalna karta 1 - "Namena prostora";

2) Referalna karta 2 - "Plan mreže naselja, centar i infrastrukturnih sistema", i

3) Referalna karta 3 - "Plan turizma i zaštite prostora".

Glava VIII

PRIMENA I SPROVOĐENJE PROSTORNOG PLANA

1. Opšte odredbe

Osnovni ciljevi, uporišta, planska rešenja i smernice Prostornog plana ostvariće se razvojem i primenom mera i instrumenata sektorskih politika, i to:

1) podsticajnim merama i instrumentima agrarne, kreditne i poreske politike, a naročito sredstvima agrarnog budžeta Republike Srbije, stimulisaće se: (a) ukrupnjavanje zemljišnog poseda poljoprivrednih proizvođača u ravničarskom do 20 ha u brdsko-planinskom delu do 50 ha po poljoprivrednom domaćinstvu, posebno ekonomski perspektivnih i reproduktivnih domaćinstava; (b) izvozna orijentacija u proizvodnji kvalitetne hrane i drugih agrarnih proizvoda visokih faza prerade; razvoj mlečnog govedarstva kao vodeće grane poljoprivredne proizvodnje na teritoriji Kolubarskog okruga; unapređenje voćarske proizvodnje na brežuljkastim i brdskim područjima radi obezbeđenja sirovina za puno korišćenje postojećih kapaciteta prehrambene industrije; iskorišćavanje lokalnih pogodnosti za razvoj organske poljoprivrede, odnosno za uključivanje u druge programe proizvodnje biološki vredne hrane; povećanje proizvodnje povrća, lekovitog bilja i drugih rentabilnih kultura, kojima se može obezbediti puna zaposlenost/zadovoljavajući dohodak na sitnijim gazdinstvima; razvoj ovčarske proizvodnje, posebno u brdsko-planinskim predelima; (v) sistem permanentnog obnavljanja poljoprivredne mehanizacije; (g) razvoj stručne poljoprivredne službe i unapređivanje sistema veterinarske zaštite; (d) permanentno stručno obrazovanje i informisanje poljoprivrednih proizvođača; i (đ) druge posebne mere kojima će Kolubarski okrug imati tretman ugledno-oglednog područja za ubrzavanje procesa prestrukturizacije poljoprivrede, funkcije i mesta zemljoradničkih zadruga kao sastavnog dela agrarnog sektora i integralni razvoj ruralnog područja;

2) podsticajnim merama i instrumentima politike finansiranja vodoprivrede (sa odgovarajućim sistemom naknada), formiranjem vodnog budžeta i politikom realnih cena vode i vodoprivrednih poslova (na zaštiti od voda, zaštiti voda i korišćenju voda), održavanju sistema i sl.) obezbediće se planirani razvoj vodoprivredne infrastrukture;

3) podsticajnim merama i instrumentima kreditne i politike realnih cena energije stimulisaće se štednja i racionalno korišćenje energije, planirani razvoj energetskog sistema, obnova (rekultivacija) degradiranog prostora i razvoj kompenzacionih aktivnosti na području Prostornog plana i Kolubarskog lignitskog basena;

4) svojinskom (svojinska transformacija preduzeća, dugoročni zakup, nesvojinska prava korišćenja zemljišta i sl.), regionalnom, kreditnom, poreskom, socijalnom i obrazovnom politikom stimulisaće se prestrukturiranje preduzeća, razvoj malih i srednjih ekonomski efikasnih preduzeća, direktna strana ulaganja, preduzetništvo na regionalnom i lokalnom nivou, disperzovani razmeštaj industrijskih i kapaciteta proizvodnog zanatstva;

5) kreditnom, poreskom i politikom finansiranja komunalnih sistema, javnih službi i razvoja turističkih područja podsticaće se planirani razvoj mreže naselja, a naročito opremanje i uređenje centra zajednice sela i naselja sa turističkom funkcijom, kao i iniciranje planiranog razvoja turističke infrastrukture (žičare i skijališta, akvatički kompleksi i sl.); uz razvoj posebnih mera i instrumenata ovih politika kojima će turistička područja na teritoriji Kolubarskog okruga imati tretman ugledno-oglednog područja za iniciranje i ostvarivanje planirane turističke ponude i integralni razvoj ruralnog turističkog područja, i

6) poreskom, investicionom i politikom cena stimulisaće se prilagođavanje saobraćajne privrede evropskim standardima poslovanja i planirani razvoj saobraćajnih sistema veza.

2. Prva etapa sprovođenja prostornog plana
do 2005. i 2010. godine

Utvrđuju se prioriteti prve etape sprovođenja Prostornog plana do 2005, odnosno 2010. godine u sledećim oblastima:

1) korišćenju i zaštiti poljoprivrednog zemljišta do 2010. godine:

(1) korekcija postojećih odnosa u namenama korišćenja poljoprivrednih površina;

(2) priprema za poboljšanje agrarne strukture (za period 2010-2020. godine), i

(3) tehničko-tehnološko i organizaciono unapređivanje poljoprivrede;

2) korišćenju i zaštiti šuma i šumskih zemljišta do 2010. godine:

(1) prevođenje prašumskih tipova u prebirne šume;

(2) indirektna i direktna konverzija izdanačkih šuma u visoke ili druge odgovarajuće uzgojne oblike;

(3) pošumljavanje 2.530 ha ili 40% planiranih površina, sa prioritetom pošumljavanja slivnih područja vodoakumulacija "Rovni" i "Struganik" i šumske rekultivacije površina, po završetku eksploatacije lignitskih polja, na području katastarske opštine Mali Borak na teritoriji opštine Lajkovac, i

(4) formiranje komercijalnih lovišta na rekultivisanim površinama u Kolubarskom lignitskom basenu i prostorima Magleša, Medvednika i Sokolskih planina;

3) korišćenju i zaštiti voda i vodoprivrednoj infrastrukturi do 2010. godine:

(1) realizacija prve faze regionalnog Kolubarskog sistema za snabdevanje stanovništva vodom i Kolubarskog rečnog sistema za korišćenje i zaštitu voda: (a) izgradnjom vodoakumulacije "Rovni" na Jablanici; (b) malih vodoakumulacija, i to: "Pambukovica" na Ubu, "Hajdučka kosa" na Bukovskoj reci, "Zabava" na Zabavi, "Obnica" na Zlatariću, "Ravna Gora" na Grabu, "Sirdijska II" na Sirdijskoj reci; i (v) preduzimanjem planiranih mera racionalizacije korišćenja voda, zaštite od erozije i bujica i zaštite od voda;

(2) razvoj sistema "Pambukovica" i "Bogdanovica" na Ubu za navodnjavanje poljoprivrednih površina, po realizaciji male vodoakumulacije "Pambukovica" na Ubu;

(3) razvoj sistema "Brezovica" za odvodnjavanje velikih voda;

(4) razvoj linijskih sistema za zaštitu od poplava, i to: (a) rekonstrukcijom i revitalizacijom postojećih linijskih odbrambenih sistema; i (b) izgradnjom novih na sledećim deonicama: Tamnava od ušća do km 19+400; Ub od km 12+530 do profila buduće akumulacije "Pambukovica"; Jadar od 10+996 km na ugroženim delovima toka uzvodno, naročito kroz Osečinu, i nizvodno od Zavlake; Obnica od ušća u Jablanicu do lovačkog doma; Ribnica u zoni Mionice; donji tok Toplice, Lepenice, Banje, Kačera i manjih vodotoka, koji se nalaze u zonama očuvanih ekosistema, i

(5) prva faza razvoja kanalizacionih sistema na nivou opštinskih i centara zajednice sela, sa gravitirajućim selima, po pravilu, po principu separacionih kanalizacionih sistema;

4) korišćenju energetskih izvora i razvoju energetske infrastrukture:

(1) do 2005. godine završetak izgradnje TE-TO "Kolubara B" 2 x 350 MWe u kondenzacionom režimu;

(2) do 2005. godine rekonstrukcija i izgradnja elektroenergetske mreže, i to:

- dalekovod (dalje: DV) 220 kV do razvodnog postrojenja TS 220 kV TE-TO "Kolubara B", koji vezuje i uvodi DV br. 204 Bajina Bašta - Beograd 23 u TS 220 kV;

- DV 220 kV od razvodnog postrojenja TS 220 kV TE-TO "Kolubara B" ka razvodnim postrojenjima van planskog područja: Beograd 3, Obrenovac i 400 kV TE-TO "Kolubara B" (na području grada Beograda);

- 6 DV 400 kV od TE-TO "Kolubara B" do razvodnog postrojenja 400 kV;

- DV 220 kV na pravcu TS Bajina Bašta-Valjevo 3, koji će se nalaziti u koridoru postojećih DV br. 227/1 i 227/2 (na pravcu TS Bajina Bašta - Valjevo - Obrenovac);

- uvođenje DV br. 213 Bajina Bašta - Obrenovac u TS 220/110 kV Valjevo 3;

- izgradnja trafostanice 110/35 kV u Ljigu, do koje postoji izgrađena DV 110 kV;

- rekonstrukcija i povećanje instalisane snage postojeće TS 110/35 kV Valjevo 1;

- izgradnja TS 35/10 lV na Divčibarama i njeno povezivanje na mrežu 35 kV iz pravca Osečine i Ražane, i

- izgradnja novih i proširenje postojećih TS 35/10 kV i povezivanje na mrežu 35 kV u opštinskim centrima i centrima zajednice sela;

(4) do 2010. godine fazna realizacija toplovoda na području opština Ub i Lajkovac, i to na sledećim trasama:

- TE/TO "Kolubara B" krak trase za pravac Obrenovac - Beograd;

- TE/TO "Kolubara B" - Radljevo - Šarbane - Ub u dužini od 8 km, sa razvodnim trasama do Banjana i Pambukovice; i

- TE/TO "Kolubara B" - MVA "Paljuvi Viš" (brdski deo) u dužini od 5 km;

(5) do 2005. godine realizacija magistralnog gasovoda Beograd - Lazarevac - Valjevo; a do 2010. godine fazna izgradnja odvodno-razvojnih gasovoda do većih industrijskih potrošača i naselja Ćelije, Lajkovac, Slovac, Ub, Divci, Mionica i dr.;

(6) do 2010. godine primena i korišćenje novih i obnovljivih izvora energije, i to: (a) povećanje korišćenja raspoloživih kapaciteta geotermalne energije u Banji Vrujici, Ljigu, Mionici, Paunama i Petnici; i (b) aktiviranje perspektivnih nalazišta petrogeotermalne energije na području Belanovice i hidrogeotermalne energije na području Tamnave;

5) korišćenju mineralnih sirovina:

(1) do 2005. godine: (a) revitalizacija i obnova proizvodnje u postojećim pogonima za proizvodnju keramike u Ubu; i (b) modernizacija tehnološke strukture eksploatacije postojećih ležišta nemetala, i to u oblasti proizvodnje: peska i kvarcnih peskova - Čučuge, Slatina, Avala i "Tamnava - Zapadno polje"; gline - Slatina, Boj brdo i "Tamnava - Zapadno polje", krečnjaka - Nepričava, Ćelije, Podbukovi, Struganik i Miličinica;

(2) do 2010. godine otvaranje novih perspektivnih ležišta nemetala, i to u oblasti proizvodnje: (a) peska - Bogovađa i Palež; (b) krečnjaka - Županjac, Markova Crkva, Jerin Grad, Ostreš, Bobija, Dobre Vode, Rujevac, Slavkovica, Padina, Osečina i Paštrić; (v) dacito-andezita - Ljuta stena, Petrovača, Strmenjača i Jasikovac; i (g) tufa - Moravci; i

(3) do 2005. godine geološka istraživanja bilansnih rezervi metaličnih mineralnih sirovina ležišta bakra Lajkovača - Taor i Novakovača, sa izradom studije opravdanosti eksploatacije ležišta;

6) razvoju saobraćaja i veza:

(1) do 2005. godine (a) asfaltiranje i modernizacija svih regionalnih puteva u dužini od 107 km; (b) asfaltiranje i modernizacija lokalnih puteva koji povezuju centre zajednice sela, utvrđene ovim planom, sa magistralnim i regionalnim putevima; i (v) završetak izgradnje železničke pruge Valjevo - Loznica;

(2) do 2010. godine: izgradnja obilaznica Valjevo i Lajkovca i grebenskog puta (prioritetno deonice Rajac - Sokolske planine), formiranje multimodalnog centra u Valjevu i izgradnja drugog koloseka železničke pruge Beograd - Valjevo;

(3) do 2005. godine obezbeđenje po dva šalterska mesta u poštanskim jedinicama u Valjevu (3), Valjevskoj Kamenici, Bobovi, Tubraviću, Donjoj Leskovici, Dračiću, Belanovci, Slavkovici i Rakarima, i

(4) do 2005. godine prioriteti u razvoju telefonskih centrala i prenosnih sistema dati su u sledećim tabelama:

Tabela VIII-1. Planirane telefonske centrale do 2005. godine

Naziv opštine	Naziv mesta	Vrsta centrale		Broj pretplatnika	Napomena
		Rang	Tip
Valjevo	Bačevci	Krajnja	Digitalna	200
Valjevo	Leskovice	Krajnja	Digitalna	500
Valjevo	Vragočinica	Krajnja	Digitalna	200
Lajkovac	Pepeljevac	Čvorna	Digitalna	300
Lajkovac	Bajevac	Čvorna	Digitalna	200
Ljig	-	-	-	-	Proširenje
Mionica	-	-	-	1500	Proširenje
Mionica	Krčmar	-	Digitalna	256	Istureni stepen
Osečina	Bastav	Čvorna	Digitalna	300
Ub	Radljevo	Čvorna	Digitalna	300

Tabela VIII-2. Planirani prenosni sistem do 2005. godine

Od Naziv opštine	Do Naziv mesta	Vrsta prenosnog voda	Broj kanala	Vrsta prenosa
Valjevo	Ub	Optika	480	digitalni
Valjevo	Ljig	Optika	480	digitalni
Valjevo	Osečina	Optika	480	digitalni
Valjevo	Bačevci	Optika	30	digitalni
Valjevo	Leskovice	Optika	120	digitalni
Valjevo	Vragočinica	Optika	30	digitalni
Lajkovac	Pepeljevac	Optika	60	digitalni
Osečina	Bastav	Optika	60	digitalni
Ub	Radljevo	Optika	60	digitalni

7) razvoju turizma, organizaciji i uređenju turističkih i rekreativnih prostora do 2010. godine:

(1) kompletiranje postojećih i izgradnja novih smeštajnih turističkih kapaciteta do ukupno 12.100 ležaja, i to sa; 8.700 ležaja u Maljensko - Suvoborskom rejonu sa banjama, 1.900 ležaja u Povlensko - Sokolskom, 700 ležaja u Valjevskom i 800 ležaja u Kolubarsko-tamnavskom rejonu; sa strukturom turističkog smeštaja datom u sledećoj tabeli:

Tabela VIII-3. Planirana struktura turističkog smeštaja 2010. godine

Struktura turističkog smeštaja	Ukupno ležaja	Učešće u ukupnom smeštaju (%)	Novih ležaja
Hoteli	1.700	14,05	800
Apartmani	1.100	9,09	1.100
Banjski stacionari	200	1,65	200
Planinarski domovi	350	2,89	200
Odmarališta	1.400	11,57	160
Auto-kampovi	300	2,48	60
Pansioni i privatni smeštaj	7.050	58,27	3.000
UKUPNO	12.100	100	5.520

2) kompletiranje postojećih i izgradnja novih smeštajnih turističkih kapaciteta uslovljena je prethodnom realizacijom neophodne saobraćajne, tehničke i turističke infrastrukture i jednovremenim kompletiranjem sportsko-rekreativnih i sadržaja društvenog standarda, i

8) zaštitu životne sredine, prirodnih i nepokretnih kulturnih dobara:

(1) do 2005. godine formiranje centralne deponije za Kolubarski okrug u otkopnom lignitskom polju, čija je eksploatacija završena;

(2) do 2010. godine utvrđenje statusa Valjevskih planina, sa režimom korišćenja i zaštite ovog područja, i

(3) do 2010. godine završetak valorizacije i kategorizacije/rekategorizacije nepokretnih kulturnih dobara od izuzetnog i velikog značaja, u prvom redu za prostorno kulturno-istorijske celine, arheološka nalazišta, narodno graditeljstvo i gradsku arhitekturu.

Srednjoročnim programom primene Prostornog plana i godišnjim programima razvoja, izgradnje u ređenja područja Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom utvrdiće se prioriteti komunalnog i opremanja objektima javnih službi, dislokacije i otvaranja proizvodnih pogona manjeg i srednjeg kapaciteta u opštinskim i centrima zajednice sela u skladu sa planskim rešenjima, smernicama i preporukama utvrđenim ovim prostornim planom.

3. Smernice za sprovođenje prostornog plana u drugim planovima i programima

3.1. Donošenje prostornih planova

U skladu sa odredbama Prostornog plana Republike Srbije (poglavlje VII, podpoglavlje 5, stav 3 tač. 2 i 3) i planskim rešenjima ovog prostornog plana, Vlada Republike Srbije doneće do kraja 2002. godine:

1) Prostorni plan slivnog područja vodoakumulacije "Rovni" sa razradom na nivou regulacionog plana za zone potapanja i neposredne zaštite izvorišta, i

2) Prostorni plan područja turističke regije Valjevskih planina, koji će obuhvatiti delove područja Kolubarskog, Mačvanskog, Zlatiborskog i Moravičkog okruga.

Dinamiku razrade navedenih prostornih planova na nivou regulacionog plana utvrdiće Ministarstvo građevina - Zavod za prostorno planiranje i urbanizam u saradnji sa nadležnim stručnim službama okruga, opština i Direkcije za izgradnju i razvoj Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom, i to za:

1) razradu Prostornog plana slivnog područja vodoakumulacije "Rovni" na nivou regulacionog plana za akva-siti "Stubo - Rovni", i

2) razradu Prostornog plana područja turističke regije Valjevskih planina na nivou regulacionog plana za: (a) deo turističkog centra Divčibare, koji nije obuhvaćen generalnim planom; i (b) turistički kompleks Rožanj - Pecka.

3.2. Donošenje urbanističkih planova

Nadležne skupštine opština doneće sledeće urbanističke planove u rokovima utvrđenim ovim prostornim planom, i to do:

1) 2003. godine Generalni plan skijališta "Povlen";

2) 2001. godine Generalni plan Jakovca;

3) kraja 2002. godine generalni plan mreže objekata sa specifičnim funkcijama sa razradom na nivou regulacionog plana za centralnu deponiju Kolubarskog okruga i postrojenje za reciklažu;

4) 2003. godine Generalni plan Banje Vrujci i generalni plan predela za Kolubarsko-tamnavski turistički rejon sa razradom na nivou regulacionog plana za:

5) vodoakumulaciju "Paljuvi Viš" sa priobaljem i podbranskim termo-akvatičnim kompleksom, i

6) hotelsko-sportske komplekse u Lajkovcu i Ubu;

7) 2001. godine regulacioni plan za centar zajednice sela Divci na teritoriji opštine Valjevo;

8) 2003. godine regulacione planove za sledeće centre zajednice sela i naselja sa specifičnim funkcijama: Kamenica, Brankovina i Petnica na teritoriji opštine Valjevo; Bogovađa i Jabučje na teritoriji opštine Lajkovac; Belanovica i Slavkovica na teritoriji opštine Ljig; Brežđe na teritoriji opštine Mionica; Banjane na teritoriji opštine Ub; i Pecka na teritoriji opštine Osečina;

9) 2005. godine regulacione planove za sve ostale centre zajednice sela utvrđene ovim prostornim planom, i

10) 2010. godine regulacione planove za sledeća naselja sa specifičnim turističkim funkcijama: Ba, Popadić, Struganik, Mravinjci, Debelo Brdo, Petnicu; i za druga naselja sa specifičnim funkcijama u razvoju rudarstva i proizvodnih kapaciteta.

Generalne planove mreže infrastrukture nadležni opštinski organi doneće u rokovima usklađenim sa dinamikom izgradnje planiranih magistralnih, regionalnih i lokalnih infrastrukturnih sistema utvrđenih Prostornim planom.

3.3. Usklađivanje postojećih urbanističkih planova

Generalni plan za Turističko mesto Divčibare (do 2017. godine), donet 1998. godine, u potpunosti je usaglašen sa ovim prostornim planom i može se primenjivati u celosti.

Usklađivanje važećih urbanističkih planova sa rešenjima, pravilima i smernicama Prostornog plana nadležne skupštine opština izvršiće se do 2003. godine reviziju ili izradu novih generalnih planova za regionalni centar Valjevo i opštinske centre Ljig, Mionicu, Osečinu i Ub.

Do usklađivanja, važeći generalni i regulacioni planovi naselja mogu se primenjivati u delovima koji nisu u suprotnosti sa planskim rešenjima, pravilima i smernicama Prostornog plana.

Usklađivanje ostalih urbanističkih planova nadležni opštinski organ izvršiće u rokovima usklađenim izgradnjom pojedinih infrastrukturnih sistema i proizvodnih kapaciteta, izgradnjom i uređenjem turističkih rejona, preseljenjem stanovništva sa pravca širenja kopova u Kolubarskom lignitskom basenu i drugih planiranih aktivnosti, za koje će se dinamika realizacije utvrđivati srednjoročnim programima primene Prostornog plana i godišnjim programima razvoja, izgradnje i uređenja područja Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom.

3.4. Donošenje i usklađivanje drugih planova i programa

Primenu i razradu koncepcija, rešenja, pravila, smernica i preporuka Prostornog plana obezbediće:

1) nadležne skupštine opština donošenjem osnova zaštite, korišćenja i uređenja poljoprivrednog zemljišta do 2005. godine;

2) Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede realizacijom godišnjih programa izvođenja radova na zaštiti, korišćenju i uređenju poljoprivrednog zemljišta, u kojoj će prioritet u korišćenju sredstava Agrarnog budžeta Republike Srbije i prihoda od naknada za promenu namene korišćenja obradivog zemljišta imati korisnici sa područja Kolubarskog okruga za realizaciju radova i aktivnosti na sprovođenju Prostornog plana;

3) nadležna republička i područna poljoprivredna služba usklađivanjem dugoročnih i godišnjih programa unapređenja poljoprivredne proizvodnje u roku od godinu dana od donošenja Prostornog plana; kadrovskim jačanjem i osposobljavanjem područne poljoprivredne službe u Valjevu za razvoj modela proizvodnje zdravstveno bezbedne hrane, selekciju, reprodukciju i veštačko osemenjavanje u stočarstvu, oplemenjivanje bilja i širenje novih sorti hibrida gajenih biljaka, transfer znanja i tehnologija i druge poslove na realizaciji planskih rešenja i smernica utvrđenih ovim prostornim planom;

4) Javno preduzeće "Srbijašume" donošenjem opšte osnove gazdovanja šumama za Podrinjsko-kolubarsko šumsko područje do 2003. godine;

5) Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede usvajanjem 2001. godine Generalnog projekta hidrosistema područja Kolubare i njegovom daljom razradom do 2005., odnosno 2010. godine; pripremom i realizacijom godišnjih programa izgradnje, rekonstrukcije i održavanja vodoprivrednih objekata, opštih i operativnih planova zaštite od voda za planirani fazni razvoj regionalnog Kolubarskog sistema za snabdevanje stanovništva vodom iz Kolubarskog rečnog sistema za korišćenje i zaštitu voda;

6) korisnici, kojima je ustupljeno korišćenje ribarskog područja (ili njegovog dela), donošenjem srednjoročnih i godišnjih programa unapređenja ribarstva do 2005. godine;

7) Vlada Republike Srbije donošenjem revidovanog ili novog Programa razvoja turističke regije Valjevskih planina do kraja 2001. godine, kojim će biti utvrđen i razvoj komunalnih delatnosti i infrastrukturno opremanje za potrebe planiranog razvoja turizma i uređenja turističkog područja;

8) Ministarstvo turizma kategorizacijom turističkih mesta na području Prostornog plana do kraja 2003. godine;

9) nadležne skupštine opština donošenjem programa razvoja turističkih rejona utvrđenih ovim prostornim planom, i to za Kolubarsko-tamnavski rejon do kraja 2001. godine, a za ostale rejone, po donošenju programa iz tačke 5) ovog podpoglavlja, a najkasnije do kraja 2003. godine;

10) nadležni resorni organi, javna preduzeća i posebne organizacije usklađivanjem svojih srednjoročnih i godišnjih programa i planova razvoja i radova u roku od godinu dana od donošenja Prostornog plana, i to za: izvođenje radova na zaštiti, korišćenju i uređenju poljoprivrednog zemljišta; zaštitu i unapređenje šuma; održavanje, zaštitu i razvoj magistralnih i regionalnih puteva, železničkih pruga, elektroenergetske, vodoprivrede i telekomunikacione infrastrukture i veza;

11) nadležni resorni organi i javne ustanove usklađivanjem svojih akata u roku od godinu dana od donošenja Prostornog plana, i to o broju i prostornom rasporedu osnovnih škola i mreži srednjih škola, zdravstvenih i ustanova socijalne zaštite (koje osniva Republika);

12) nadležne javne ustanove za zaštitu prirode i spomenika kulture usklađivanjem svojih srednjoročnih i godišnjih programa rada u roku od godinu dana od donošenja Prostornog plana za obavljanje stručnih poslova na opservaciji terena, rekategorizaciji nepokretnih kulturnih i kategorizaciji evidentiranih dobara, koja uživaju prethodnu zaštitu, i utvrđivanju granica zaštićene okoline nepokretnih kulturnih dobara;

13) nadležne skupštine opština usklađivanjem svojih srednjoročnih i godišnjih programa uređivanja građevinskog zemljišta u roku od godinu dana od donošenja Prostornog plana, u kojima će prioritet imati uređenje građevinskog zemljišta u centrima zajednice sela utvrđenim ovim planom;

14) Direkcija za izgradnju i razvoj Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom donošenjem godišnjih programa razvoja, izgradnje i uređenja područja Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom;

15) nadležne skupštine opština donošenjem i sprovođenjem programa prioritetnih aktivnosti na zaštiti od zemljotresa u roku od šest meseci od donošenja Prostornog plana;

16) rudarska preduzeća, koja vrše eksploataciju lignita, u saradnji sa nadležnim republičkim organima, skupštinama opština, privrednim komorama i bankama doneće, uz saglasnost Vlade Republike Srbije, posebne srednjoročne programe sanacije i razvoja za delove teritorija opština na kojima je završena ili predstoji eksploatacija lignita. Realizacijom ovih programa blagovremeno će se izvršiti eksproprijacija zemljišta za kopove i obezbediti uslovi i način preseljenja stanovništva, potrebna infrastruktura, javne službe i proizvodni kapaciteti, prioritetno u domenu prerade poljoprivrednih proizvoda, za preseljeno i stanovništvo koje ostaje po obodu kopova;

17) opštinske turističke organizacije usklađivanjem svojih srednjoročnih i godišnjih programa rada sa planiranim razvojem turističkih rejona utvrđenim ovim prostornim planom u roku od šest meseci od donošenja Prostornog plana, i

18) skupštine opština, u saradnji sa JP "Srbijašume" doneće do 2005. godine program razvoja drvno-prerađivačke industrije sa razmeštajem proizvodnih kapaciteta u centre zajednice sela.

4. Institucionalno-organizaciona i informatička podrška

Skupštine opština Valjevo, Lajkovac, Ljig, Mionica, Osečina i Ub saglasile su se da se poslovi praćenja ostvarivanja Prostornog plana, primene ovog plana u drugim planovima, programima, aktima i projektima i njihovoj realizaciji zajednički povere Direkciji za izgradnju i razvoj Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom (dalje: Direkcija).

Skupštine opština odrediće organe lokalne samouprave, ili pojedince iz tih organa koji će sarađivati sa Direkcijom, obavljajući deo poslova za teritoriju svoje opštine, po programu koje predstavnici opština u upravnom organu Direkcije zajednički donose.

Realizacija prethodno iznetih dogovora i poslova koji iz njih proizlaze podrazumeva podršku promenama i proširenju organizacione strukture, kadrovskom jačanju i finansiranju poslova Direkcije, kojima bi se, u izvesnom smislu, menjale i proširile današnje funkcije ovog javnog preduzeća vezane za otklanjanje posledica zemljotresa. Iz tih razloga, do kraja 2000. godine, doneće se poseban akt - statut ovog javnog preduzeća sa odlukama o organizaciji, upravljanju i dr.

Do kraja 2000. godine, po donošenju akta iz prethodnog stava, Direkcija će doneti svoj srednjoročni program rada.

Direkcija će do 2001. godine doneti Program formiranja i održavanja baze podataka o prostoru i Prostornom planu, u funkciji: korišćenja, praćenja i ocene sprovođenja, kao i dopune i inoviranja planskih koncepcija i rešenja. Formiranje baze podataka izvršiće se na osnovu Prostornog plana i "Analitičko-dokumentacione osnove" Prostornog plana (Knjiga I), koja sadrži brojne relevantne pokazatelje i informacije (više hiljada pokazatelja do nivoa katastarskih opština).

Istovremeno sa programom iz prethodnog stava, Direkcija i nadležne skupštine opština doneće Program organizacije i funkcionisanja centralizovanog sistema informatičke podrške za praćenje sprovođenja Prostornog plana. Centralizovani sistem informatičke podrške za praćenje sprovođenja Prostornog plana podrazumeva obradu podataka u centrali (JP "Valjevo"), koje prikupljaju i ažurno dostavljaju nadležne stručne službe ili posebno formirane organizacione jedinice (za ovu vrstu posla) opštinskih organa, sa područja Kolubarskog okruga. Prikupljaće se, pre svega podaci o aktivnostima i radovima u vezi sa korišćenjem, organizacijom, uređenjem i izgradnjom prostora na teritoriji opština u Kolubarskom okrugu. Na osnovu dobijenih podataka i informacija u centrali (Direkciji) će se vršiti provera i ocena usklađenosti planiranih i ostvarenih promena u prostoru sa planskim koncepcijama i rešenjima Prostornog plana. Radi realizacije ovih zadataka, posebna pažnja će se posvetiti utvrđivanju standarda iskaza planskih i projektantskih rešenja ili indikatora, kako bi bilo omogućeno njihovo upoređivanje.

Primena programa iz prethodna dva stava počeće do kraja 2001. godine.

Do kraja 2000. godine skupštine opština utvrdiće Izveštaj o stanju i organizaciji stručnih službi opštinskih organa za planiranje (urbanistička i druga) i inspekcijski nadzor, stanju geodetskih podloga i sl. Završni deo ovog izveštaja sadržaće predloge za organizaciono, kadrovsko i materijalno unapređenje rada stručnih službi.

5. Završne odredbe za primenu i praćenje sprovođenja Prostornog plana

5.1. Program primene Prostornog plana

Bliži uslovi, sredstva, obaveze i koordinacija aktivnosti na primeni Prostornog plana za period do 2005. godine biće utvrđeni u posebnom programu, koji će skupštine opština Valjevo, Lajkovac, Ljig, Mionica, Osečina i Ub pripremiti u saradnji sa Direkcijom za izgradnju i razvoj Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom, Ministarstvom građevina - Zavodom za prostorno planiranje i urbanizam i drugim nadležnim resornim organima i javnim preduzećima i doneti najkasnije u roku od osam meseci po donošenju ovog Prostornog plana.

Programom će biti utvrđeni, naročito:

1) dinamika, uslovi i aktivnosti na realizaciji srednjoročnih prioriteta i neophodnih podrški utvrđenih u podpoglavlju 2 ovog poglavlja;

2) mere i sredstva za sprovođenje programa;

3) način, procedura i obaveze u koordinaciji stručnih službi Kolubarskog okruga i skupština opština, javnih preduzeća i ustanova na području Prostornog plana i obezbeđenju saradnje i podrške nadležnih resornih organa, posebnih organizacija i javnih preduzeća van planskog područja na sprovođenju programa;

4) naučne institucije, stručne organizacije i/ili javna preduzeća koje će nadležne skupštine opština ovlastiti za obavljanje stručnih poslova na formiranju baza podataka i sistema pokazatelja i monitoringu ostvarivanja Prostornog plana i programa, i

5) sredstva i obaveze u obezbeđenju institucionalno-organizacione podrške ostvarivanju Prostornog plana i programa.

5.2. Praćenje sprovođenja Prostornog plana

Na osnovu rezultata monitoringa iz tačke 4) deo 5.1. ovog poglavlja, stručne službe Kolubarskog okruga i skupština opština Valjevo, Lajkovac, Ljig, Mionica, Osečina i Ub utvrđivaće najmanje jednom u dve godine zajednički izveštaj o preduzetim aktivnostima i problemima u sprovođenju planskih koncepcija, rešenja, smernica i mera utvrđenih Prostornim planom i dostavljati ga Ministarstvu građevina - Zavodu za prostorno planiranje i urbanizam. Završni deo ovog izveštaja sadržaće ocenu i predloge za efikasnije sprovođenje Prostornog plana.

Ministarstvo građevina - Zavod za prostorno planiranje i urbanizam na osnovu izveštaja iz prethodnog stava izveštavaće Vladu Republike Srbije o problemima i predlagati mere za efikasnije sprovođenje Prostornog plana.

5.3. Aktivnosti i mere za reviziju i dopunu Prostornog plana

U prvoj etapi sprovođenja Prostornog plana do 2005. godine, predviđena je dopuna planskih rešenja za prioritetna područja zajednice sela, i to za područja:

1) zajednice sela sa sekundarnim opštinskim centrom Valjevska Kamenica i centrima zajednice sela Divci, Poćuta, Donje Leskovice i Brankovina na teritoriji opštine Valjevo;

2) zajednice sela sa centrima zajednice sela Slovac, Bogovađa i Jabučje na teritoriji opštine Lajkovac;

3) zajednice sela sa centrima zajednice sela Belanovica i Slavkovica na teritoriji opštine Ljig;

4) zajednice sela sa centrima zajednice sela Brežđe i Rakari - Gornja Toplica na teritoriji opštine Mionica;

5) zajednice sela sa centrima zajednice sela Banjani, Radljevo i Pambukovica na teritoriji opštine Ub, i

6) zajednice sela sa centrom zajednice sela Pecka na teritoriji opštine Osečina.

Na osnovu izveštaja iz stava 1 deo 5.2. ovog poglavlja Ministarstvo građevina - Zavod za prostorno planiranje i urbanizam proveravaće potrebu i utvrđivati opravdanost pokretanja procedure za reviziju Prostornog plana najmanje jednom u pet godina po donošenju ovog prostornog plana.

Na osnovu izveštaja iz stava 1 deo 5.2. ovog poglavlja, a na predlog stručne službe Kolubarskog okruga, nadležne skupštine opštine ili Direkcije za izgradnju i razvoj Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom, Ministarstvo građevina - Zavod za prostorno planiranje i urbanizam utvrdiće opravdanost predloga i celishodnost pokretanja procedure za dopunu Prostornog plana razradom planskih rešenja na nivou regulacionog plana; pod uslovom da su obezbeđene ažurne katastarsko-topografske podloge u odgovarajućoj razmeri, tehnička dokumentacija na nivou idejnog ili glavnog projekta i sredstva za finansiranje razrade na nivou regulacionog plana.