MASAŽA
(za obrazovne profile: MASERKA-MASER - ogled i KOZMETIČKI TEHNIČAR - ogled)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	66	99				165

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

- Očuvanje estetskog izgleda i unapređenje zdravlja

- Postizanje jačanja opštih funkcija organizma, povećanje izdržljivosti i opšte kondicije

- Postizanje ubrzanja krvne i limfne cirkulacije a samim tim i procesa metabolizma i eliminacije tečnosti

- Postizanje osećaja zadovoljstva, topline, otklanjanje umora i potpune relaksacije

- Očuvanje i poboljšanje stanja kože i odstranjivanje estetskih nedostataka kože (ožiljci, bore, krvni podlivi, celulit...)

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Priprema, sprovođenje i kontrola sterilizacije	7
Dezinfekcija	7
Koža	14
Biološko dejstvo masaže	20
Mehano-terapijske procedure	39
Higijensko medicinska masaža	39
Relaksaciona masaža	39

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Priprema, sprovođenje i kontrola sterilizacije
Trajanje modula:	7 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o značaju sprovođenja metoda asepse sticanje znanja o pripremi materijala za sterilizaciju sticanje znanja o pravilnom izvođenju metoda asepse sticanje znanja o rukovanju sterilnim materijalom sticanje znanja o sprovođenju kontrole sterilizacije	sprovoditi metode sterilizacije: priprema instrumente, pribor i aparate i izvodi suvu, vlažnu i hemijsku sterilizaciju znati da primeni metode asepse znati i da čuva i rukuje sterilnim materijalom znati da izvrši pravilnu kontrolu sterilizacije	priprema materijala i instrumenata (mehaničko čišćenje, potapanje u dezinfekcioni rastvor, ispiranje, sušenje i ređanje instrumenata) autoklav suvi sterilizator uv sterilizator rukovanje sterilnim materijalom uzimanje brisa za kontrolu sterilizacije predmeti, materijal i instrumenti suvi sterilizator autoklav sterilni brisevi kontrolne cevčice	teorijska nastava praktične vežbe rad u malim grupama test znanja po završetku modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*		*	*

Naziv modula:	Priprema, sprovođenje i kontrola sterilizacije
Trajanje modula:	7 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o značaju sprovođenja metoda asepse sticanje znanja o pripremi materijala za sterilizaciju sticanje znanja o pravilnom izvođenju metoda asepse sticanje znanja o rukovanju sterilnim materijalom sticanje znanja o sprovođenju kontrole sterilizacije	sprovoditi metode sterilizacije: priprema instrumente, pribor i aparate i izvodi suvu, vlažnu i hemijsku sterilizaciju znati da primeni metode asepse znati da čuva i rukuje sterilnim materijalom znati da izvrši pravilnu kontrolu sterilizacije	priprema materijala i instrumenata (mehaničko čišćenje, potapanje u dezinfekcioni rastvor, ispiranje, sušenje i ređanje instrumenata) autoklav suvi sterilizator uv sterilizator rukovanje sterilnim materijalom uzimanje brisa za kontrolu sterilizacije predmeti, materijal i instrumenti suvi sterilizator autoklav sterilni brisevi kontrolne cevčice	teorijska nastava praktične vežbe rad u malim grupama test znanja po završetku modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*		*	*

Naziv modula:	Koža
Trajanje modula:	14 časova

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

sticanje znanja o makroskopskom izgledu kože
sticanje znanja o histološkoj građi kože, strukturi kože i adneksima
sticanje znanja o osnovnim funkcijama kože
sticanje znanja o hemijskom sastavu kože

zna makroskopske karakteristike kože
zna histološku građu kože
zna osnovne funkcije kože
zna hemijski sastav kože

prikaz makroskopskog izgleda kože (boja, reljef, turgor, elastičnost, masnoća..)
prikaz histološke građe kože (epiderm, derm, hipoderm, znojne i lojne žlezde...)
uloga kože (zaštitna, termoregulaciona, metabolička, senzitivna, imunobiološka...)

NASTAVNA SREDSTVA:

atlas sa prikazom histološke građe kože
modeli sa različitim tipovima kože

demonstracija na modelima sa različitim tipovima kože
individualna provera znanja

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*		*	*

Naziv modula:	Biološko dejstvo masaže
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

sticanje znanja o istorijskom razvoju masaže
sticanje znanja o vrstama i podeli masaže
sticanje znanja o pripremi ambijenta za masažu
sticanje znanja o prijemu pacijenta u salon i odnosu masera prema pacijentu
sticanje znanja o uzimanju anamneze, indikacijama i kontraindikacijama za masažu
sticanje znanja o pripremi masera i pacijenta za masažu
sticanje veštine postavljanja pacijenta u početni položaj

znati da pripremi ambijent za masažu
znati da prima pacijente u salon i uspostavlja uzajamni odnos simpatije i poverenja
uzimati anamnezu i znati indikacije i kontraindikacije za masažu
pripremati pacijenta za masažu i shvata važnost pravilne pripreme pacijenta i ambijenta za ishod masaže
postavljati pacijenta u početni položaj

priprema prostorije (odabir boja, osvetljenja, ventilaciju, muziku)
prijem pacijenta i odnos pri prijemu
određivanje početnog položaja
određivanje vrste, inteziteta i trajanje masaže

NASTAVNA SREDSTVA:

kabinet za masažu
oprema (stolovi...)
uređaji
preparati za ručnu masažu (ulja, kremovi, gelovi...)

poseta dobro posećenim salonima
demonstracija uspostavljanja kontakta sa klijentom u salonu
demonstracija postavljanja klijenata u početni položaj
demonstraciju vršiti na učenicima
vršiti individualno uvežbavanje sa svakim učenikom

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*		*	*

Naziv modula:	Mehanoterapijske procedure
Trajanje modula:	39 časova

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

sticanje tehnika razgibavanja zglobova ruku
sticanje znanja o fiziološkom dejstvu masaže
usvajanje tehnike izvođenja masažnih hvatova
usvajanje tehnika izvođenja masažnih međuhvatova

znati fiziološko dejstvo masaže
znati da uradi razgibavanje ruku
izvoditi osnovne masažne hvatove
izvoditi osnovne masažne međuhvatove

razgibavanje ruku
izvođenje masažnih hvatova
izvođenje masažnih međuhvatova

NASTAVNA SREDSTVA:

kabinet za masažu
oprema (ležaj...)
preparati

demonstracija na učenicima
demonstracija vežbe razgibavanja
demonstracija izvođenja masažnih hvatova i međuhvatova
individualno uvežbavanje sa svakim učenikom

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*		*	*

Naziv modula:	Higijensko-medicinska masaža
Trajanje modula:	39 časova

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

sticanje znanja o izvođenju masaže stopala
sticanje znanja o izvođenju masaže potkolenica
sticanje znanja o izvođenju masaže natkolenica
sticanje znanja o izvođenju masaže trbuha
sticanje znanja o izvođenju masaže grudnog koša
sticanje znanja o izvođenju masaže ruku
sticanje znanja o izvođenju masaže leđa

znati da izvodi masažu stopala
znati da izvodi masažu natkolenice
znati da izvodi masažu potkolenice
znati da izvodi masažu trbuha
znati da izvodi masažu grudnog koša
znati da izvodi masažu ruku
znati da izvodi masažu leđa

masaža stopala
masaža potkolenice
masaža natkolenice
masaža trbuha
masaža grudnog koša
masaža ruku
masaža leđa

NASTAVNA SREDSTVA:

kabinet za masažu
oprema (ležajevi, muzički uređaj...)
materijal (frotiri, čaršavi...)
preparati (ulja, kremovi...)

demonstraciju vršiti na učenicima /
individualno uvežbavanje sa svakim učenikom
demonstrirati parcijalnu masažu

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*		*	*

Naziv modula:	Relaksaciona masaža
Trajanje modula:	39 časova

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

sticanje znanja o masaži ruku
sticanje znanja o masaži ramenog pojasa
sticanje znanja o masaži potkolenice i stopala
sticanje znanja o masaži natkolenice
sticanje znanja o masaži grudnog koša
sticanje znanja o masaži trbuha

znati da izvodi relaksacionu masažu ruku
znati da izvodi relaksacionu masažu ramenog pojasa
znati da izvodi relaksacionu masažu potkolenice i stopala
znati da izvodi relaksacionu masažu natkolenice
znati da izvodi relaksacionu masažu grudnog koša
znati da izvodi relaksacionu masažu trbuha

masaža ramenog pojasa
masaža potkolenice
masaža natkolenice
masaža stopala
masaža grudnog koša
masaža trbuha

NASTAVNA SREDSTVA:

kabinet
oprema
preparati (ulja, kremovi, gelovi...)

demonstrirati lokalnu i opštu relaksacionu masažu
demonstraciju vršiti na učenicima
individualno uvežbavanje sa svakim učenikom

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*		*	*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

- Estetska nega, Senka Mazić i Jadranka Marković

- Osnovi masaže (praktikum), dr Zvezdana Miletić, Siniša Zorić

- Osnovi fizikalne medicine i rehabilitacije, prof. dr Živojin Conić

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

- Anatomija i fiziologija

- Hemija

- Dermatologija

- Biologija

- Fizika

MASAŽA
(za obrazovni profil FIZIOTERAPEUTSKI TEHNIČAR - ogled)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	33	66				99

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

- Sticanje znanja o delovanju masaže na kožu i podkožno tkivo

- Sticanje znanja o dejstvu masaže na skelet mišića

- Sticanje znanja o dejstvu masaže na krvotok i linfotok

- Sticanje znanja o dejstvu masaže na zglobove

- Sticanje znanja o dejstvu masaže na nervni sistem

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Priprema za masažu	30
Tehnike manuelne masaže (hvatovi i međuhvatovi)	35
Dejstvo masaže na organizam	34

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Priprema za masažu
Trajanje modula:	30 časova

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

sticanje znanja o važnosti primene masaže
sticanje znanja o pojmu masaže i njenom nastanku i razvoju
sticanje znanja o pripremi prostora za masažu
sticanje znanja o prijemu i pripremi pacijentom
uzimanje anamneze
sticanje znanja o neophodnoj pripremi terapeuta

shvatio važnost primene masaže
zna pojam i istorijat masaže
zna da pripremi prostor i potrebne rekvizite za masažu
zna da izvrši prijem i uspostavi pravilnu komunikaciju sa pacijentom
zna da uzme anamnezu

oprema prostora za masažu
priprema stola i sredstava za masažu
priprema bolesnika za masažu
relaksacija pacijenta
adekvatni položaj bolesnika za masažu
priprema fizioterapeutskog tehničara za masažu

NASTAVNA SREDSTVA

sto za masažu
sredstva za masažu
peškiri, čaršafi, platnene
komprese
slajdovi, slike

teoretska nastava
vežbe
provera znanja
nastavu realizovati kroz 10 teoretskih časova i 20 časova vežbi

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Tehnika manuelne masaže
Trajanje modula:	35 časova

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

sticanje znanja o tehnikama manuelne masaže
sticanje praktične veštine izvođenja masažnih hvatova i međuhvatova

zna da primeni osnovne masažne hvatove
(glađenja, trljanja, gnječenja, lupkanja i vibracije)
zna da primeni masažne međuhvatove
(češljanje, peglanje, valjanje, štipkanje, istezanje, rastezanje)

osnovni masažni hvatovi
masažni hvata glađenjem - delovanje glađenja
masažni hvat - trljanje - delovanje - trljanje
masažni hvat gnječenje - dejstvo gnječenja
masažni hvat lupkanje - dejstvo lupkanja
masažni hvat vibracije i delovanje vibracije
masažni međuhvatovi (češljanje, peglanje, valjanje, štipkanje, istezanje tkiva)

NASTAVNA SREDSTVA

sto za masažu, sredstva za masažu

demonstracija izvođenja masažnih hvatova i međuhvatova
individualno uvežbavanje sa svakim učenikom
nastavu realizovati kroz 11 teoretskih časova i 24 časa vežbi

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*

Naziv modula:	Dejstvo masaže na organizam
Trajanje modula:	34 časa

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

sticanje znanja o fiziološkom dejstvu masaže na kožu, mišiće, zglobove
sticanje znanja o dejstvu masaže na krvotok i linfotok
sticanje znanja o dejstvu masaže na nervni sistem
sticanje znanja o doziranju i trajanju masaže
indikacije i kontraindikacije za primenu masaže

zna fiziološko dejstvo masaže na organizam
zna doziranje i trajanje masaže
zna indikacije i kontraindikacije za primenu masaže

dejstvo masaže
fiziološko dejstvo masaže na kožu
delovanje masaže na mišiće
delovanje masaže na zglobove
dejstvo masaže na krvotok i linfotok
dejstvo masaže na nervni sistem
doziranje i trajanje masaže
indikacije i kontraindikacije za primenu masaže

NASTAVNA SREDSTVA

udžbenik, slajdovi
terapijski sto
sredstva za masažu

demonstracija doziranja i trajanja masaže
individualno uvežbavanje sa svakim učenikom
nastavu realizovati kroz 12 teoretskih časova i 22 časa vežbi

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

- Osnovi masaže - praktikum - dr Zvezdana Miletić, Siniša Zorić

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

- Anatomija i fiziologija

FARMACEUTSKO-TEHNOLOŠKE OPERACIJE
(za obrazovni profil FARMACEUTSKI TEHNIČAR - ogled)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	66	99				165

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

-	Sticanje znanja o osnovnim farmaceutsko-tehnološkim operacijama
-	Sticanje znanja o vrstama, osobinama, i principu rada uređaja koji se koriste za izvođenje farmaceutsko-tehnoloških operacija u galenskoj i industrijskoj praksi
-	Ovladavanje metodama i tehnikama izvođenja osnovnih farmaceutsko-tehnoloških operacija
-	Formiranje svesti o važnosti pravilnog izvođenja farmaceutsko-tehnoloških operacija u daljem stručnom radu i razvijanje profesionalne odgovornosti
-	Podsticanje daljeg praćenja razvoja uređaja za izvođenje farmaceutsko-tehnoloških operacija

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Merenje	20
Usitnjavanje i prosejavanje	20
Operacije odvajanja čvrste od tečne faze	35
Toplotne operacije	35
Operacije združivanja i oblikovanja	35
Sušenje i ekstrakcija	20

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Merenje
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o raznim vrstama vaga, njihovim osnovnim delovima, tegovima i načinu pravilnog rukovanja sa njima sticanje znanja o načinu pravilnog merenja različitih količina farmaceutsko-hemijskih supstanci sticanje znanja o priboru za merenje tečnosti i načinu pravilnog merenja tečnosti sticanje znanja o praktičnim (standardnim) merama za volumen i za masu sticanje praktičnih veština svih vrsta merenja formiranje svesti o značaju preciznosti u radu u profesiji farmaceutskog tehničara	znati da izmeri različite količine čvrstih i tečnih supstanci na ručnoj, analitičkoj, tara i elektronskoj vagi znati da meri po zapremini različite količine tečnih supstanci pomoću standardne kapaljke, pipete i menzure znati da vrši merenje po dužini i površini znati da primeni praktične mere za volumen i masu razumeti važnost preciznog merenja za dalji profesionalni rad	merenje po masi delovi i merenje pomoću ručne vage, tara vage, analitičke vage i elektronske vage vrste tegova i njihova upotreba merenje po volumenu pomoću standardne kapaljke menzure, pipete merenje po dužini merenje po površini praktične mere za volumen i masu	teorijska nastava (8) praktične vežbe (12)

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
	*					*		*

Naziv modula:	Usitnjavanje i prosejavanje
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o stepenu usitnjenosti supstanci sticanje znanja o operacijama usitnjavanja sticanje znanja o vrstama i osobinama sita sticanje znanja o vrstama, osobinama i principima rada uređaja za mehaničko usitnjavanje i sitanje, koji se koriste u galenskoj i industrijskoj praksi sticanje praktičnih veština usitnjavanja i sitanja sticanje znanja o postupku određivanja stepena usitnjenosti i povezivanje stečenih znanja o merenju supstanci sa operacijama usitnjavanja i sitanja	znati stepen usitnjenosti supstanci znati vrste i osobine sita znati vrste, osobine i princip rada uređaja za mehaničko usitnjavanje i sitanje, koji se koriste u galenskoj i industrijskoj praksi znati da izvede mehaničko usitnjavanje i sitanje supstanci; usitnjavanje sečenjem, tucanjem, gnječenjem i struganjem znati da vrši određivanje stepena usitnjenosti razumeti značaj usitnjavanja i sitanja za dalji profesionalni rad razumeti značaj stepena usitnjenosti supstanci za delovanje gotovih preparata	veličina čestica i stepen usitnjenosti supstanci operacije usitnjavanja operacije sitanja osobine sita, propisana sita uređaji za usitnjavanje i sitanje određivanje stepena usitnjenosti supstanci	teorijska nastava ( 8) praktične vežbe (12)

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
	*					*		*

Naziv modula:	Operacije odvajanja čvrste od tečne faze
Trajanje modula:	35 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o operacijama sedimentacije, dekantovanja, filtriranja, ceđenja, centrifugiranja, kristalizacije i rekristalizacije sticanje znanja o vrstama, osobinama i principima rada uređaja koji se koriste u galenskoj i industrijskoj praksi za izvođenje filtracije, centrifugiranja i ceđenja sticanje praktičnih veština izvođenja navedenih operacija formiranje svesti o značaju navedenih operacija, posebno bakteriološke filtracije, za profesionalni rad	znati šta je sedimentacija, dekantovanje, filtracija, centrifugiranje, ceđenje, kristalizacija i rekristalizacija znati vrste, osobine i princip rada uređaja koji se koriste u galenskoj i industrijskoj praksi za izvođenje filtracije, centrifugiranja i ceđenja znati praktično da izvede sve navedene operacije razumeti značaj i ulogu pojedinih operacija, posebno bakteriološke filtracije, u daljem stručnom radu	sedimentacija i dekantovanje filtracija (princip, filtracioni medijumi, uređaji za filtriranje sa diskontinuiranim i kontinuiranim radom, bakteriološka filtracija, ultrafiltracija) centrifugiranje (princip, uređaji za centrifugiranje; filtracione, sedimentacione i ultra centrifuge) ceđenje (princip, prese za ceđenje)	teorijska nastava (14) praktične vežbe (21)

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
	*					*		*

Naziv modula:	Toplotne operacije
Trajanje modula:	35 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o načinu prenosa toplote i uređajima za razmenu toplote sticanje znanja o operacijama ukuvavanja, isparavanja, sublimacije, topljenja, hlađenja, kondenzacije, termičke sterilizacije i destilacije sticanje znanja o vrstama, osobinama i principu rada uređaja koji se koriste u galenskoj i industrijskoj praksi za izvođenje navedenih operacija sticanje praktičnih veština izvođenja navedenih operacija formiranje svesti o značaju navedenih operacija za dalji profesionalni rad	znati kako se prenosi toplota i koji se uređaji koriste kao prenosioci toplote znati princip i primenu pojedinih toplotnih operacija znati postupke toplotne sterilizacije i razumeti njihov značaj u daljem profesionalnom radu znati vrste, osobine i princip rada uređaja koji se koriste u galenskoj i industrijskoj praksi za izvođenje navedenih toplotnih operacija znati da praktično izvede navedene toplotne operacije razumeti značaj toplotnih operacija u daljem profesionalnom radu	razmena toplote i razmenjivači toplote ukuvavanje i isparavanje (princip, uređaji otvoreni i zatvoreni, uparavanje u vakuumu) sublimacija topljenje hlađenje i kondenzacija (princip i uređaji za kondenzaciju) termičke metode sterilizacije (pojam sterilizacije, postupci sterilizacije, uređaji za sterilizaciju) destilacija (princip, uređaji, demineralizacija)	teorijska nastava (14) praktične vežbe (21)

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
	*					*		*

Naziv modula:	Operacije združivanja i oblikovanja
Trajanje modula:	35 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o načinu izvođenja operacija mešanja, dispergovanja, emulgovanja, homogenizacije, rastvaranja, difuzije, granuliranja, briketiranja i komprimovanja sticanje znanja o vrstama, osobinama i principu rada uređaja koji se koriste u galenskoj i industrijskoj praksi za izvođenje navedenih operacija sticanje praktičnih veština izvođenja navedenih operacija i povezivanje sa stečenim znanjima o operacijama merenja, usitnjavanja i sitanja formiranje svesti o značaju navedenih operacija za profesionalni rad	znati postupke za izvođenje navedenih operacija znati vrste, osobine i princip rada uređaja koji se koriste u galenskoj i industrijskoj praksi za izvođenje navedenih operacija znati praktično da izvede navedene operacije razumeti značaj navedenih operacija, posebno u daljem profesionalnom radu	mešanje (uređaji za mešanje tečnosti, barbotiranje, uređaji za mešanje tečne i čvrste faze, uređaji za mešanje praškova, granulatori) dipergovanje emulgovanje homogenizacija (princip i uređaji za homogenizaciju) rastvaranje difuzija granuliranje briketiranje komprimovanje (princip i uređaji za komprimovanje)	teorijska nastava (14) praktične vežbe (21)

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
	*					*		*

Naziv modula:	Sušenje i ekstrakcija
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o vrstama i načinu izvođenja operacija sušenja i ekstrakcije sticanje znanja o vrstama, osobinama i principu rada uređaja koji se koriste u galenskoj i industrijskoj praksi za izvođenje operacije sušenja sticanje praktičnih veština izvođenja operacija sušenja i ekstrakcije povezivanje stečenog znanja o operacijama odvajanja čvrste od tečne faze, operacijama združivanja i toplotnim operacijama sa izvođenjem operacija sušenja i ekstrakcije formiranje svesti o važnosti navedenih operacija u profesionalnom radu	znati vrste i način izvođenja sušenja znati vrste, osobine i princip rada uređaja za sušenje koji se koriste i galenskoj i industrijskoj praksi znati praktično da izvede operaciju sišenja znati princip i postupke ekstrakcije znati praktično da izvede ekstrakciju razumeti značaj operacija sušenja i ekstrakcije za dalji profesionalni rad	sušenje (prirodno i prinudno sušenje - centrifugalno i toplotno, uređaji za sušenje sa pokretnim i stacionarnim slojem, sušenje u vakuumu, sušenje raspršivanjem - atomizeri, liofilizacija) ekstrakcija (princip, rastvarači, postupci - maceracija, bimaceracija, digestija, perkolacija)	teorijska nastava (8) praktične vežbe (12)

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
	*					*		*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

- Udžbenik Farmaceutske tehnologije za II, III, IV razred medicinske škole za obrazovni profil Farmaceutski tehničar

- Ph.Jug.II

- Ph.Jug.IV

- Ph.Jug.V

- M. Jovanović, D. Sekulović; Farmaceutsko-tehnološke operacije, Farmaceutski fakultet u Beogradu

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

- Fizika

- Hemija

- Matematika

- Analitička hemija

- Farmakognozija

- Farmaceutska tehnologija

- Farmaceutska hemija sa analitikom lekova

- Uvod u kozmetologiju

HISTOLOGIJA
(za obrazovni profil LABORATORIJSKI TEHNIČAR - ogled)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	33	33		30		96

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

- sticanje znanja o poreklu, stepenu zrelosti i vrstama tkiva i njihovim morfološkim, histološkim i funkcionalnim osobinama

- sticanje osnovnih znanja o morfološkim osobinama, histološkoj građi i funkciji organa i organskih sistema

- ovladavanje principima histološke tehnike i njene praktične primene

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Tkiva i koža	5
Kardiovaskularni i respiratorni sistem	6
Digestivni sistem	6
Urogenitalni sistem	6
Nervni sistem i čulni organi	6
Endokrini sistem	4
Organizaciona šema histološke laboratorije, pribor i aparati	4
Histološke tehnike	5
Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata tkiva i kože	4
Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata kardiovaskularnog i respiratornog sistema	4
Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata digestivnog sistema	4
Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata urogenitalnog sistema	4
Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata nervnog sistema i čula	4
Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata endokrinog sistema	4
Nastava u bloku	30

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Tkiva i koža
Trajanje modula:	5 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o poreklu, stepenu zrelosti i vrstama tkiva sticanje znanja o morfološkim, histološkim i funkcionalnim osobinama epitelnog, vezivnog, mišićnog i nervnog tkiva sticanje znanja o građi, funkciji i ulozi kože sticanje znanja o građi i funkciji epiderma i derivata epiderma, derma i hipoderma	znati definiciju tkiva, poreklo, dužinu života ćelija i njihovu sposobnost deljenja znati histološku građu i ulogu pokrovnog epitela i njihova histološka svojstva u zavisnosti od broja slojeva znati razliku u svojstvima i građi u odnosu na funkciju žlezde znati ulogu vezivnih tkiva, fiksne i lutajuće ćelije vezivnih tkiva; sastav i specifičnosti rastresitog i gustog vezivnog tkiva i specijalizovanih potpornih i celularnih vezivnih tkiva znati građu i morfološke osobine i histološke specifičnosti skeletnog, srčanog i glatnog mišićnog tkiva; sposobnost kontraktilnosti znati osnovne karakteristike tela, dendrita, aksona i citoskeleta nervne ćelije znati razlike i posebnosti električne i hemijske sinapse znati morfološke osobine i građu makro i mikrologije, švanovih i satelitskih ćelija znati histološku građu epiderma i njegovih derivata: dlake, nokta, lojne, znojne i mlečne žlezde	definicija, poreklo, dužina života, stepen zrelosti i podela tkiva morfološke osobine, građa i funkcija pokrovnog i žlezdanog epitela uloga, vrste i morfološke osobine vezivnih tkiva morfološke, histohemijske i funkcionalne osobine, skeletnog, srčanog i glatnog mišićnog tkiva morfološke osobine, građa, funkcija i vrste nervne i neuroglijske ćelije struktura i karakteristike električne i hemijske sinapse funkcija i uloga kože građa epiderma i derivata epiderma građa derma građa hipoderma knjiga, atlas, slajdovi i folije	teorijska nastava praćenje postignuća učenika usmenim propitivanjem u toku trajanja modula test znanja na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Kardiovaskularni i respiratorni sistem
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o morfološkim i histološkim osobinama, građi i funkciji srca, krvnih i limfnih sudova sticanje znanja o morfološkim i histološkim osobinama, građi i funkciji sprovodnih delova respiratornog sistema sticanje znanja o morfološkim i histološkim osobinama, građi i funkciji respiratornog dela	znati morfološke i histološke osobine, građu i funkciju endokarda, miokarda i epikarda znati građu zida krvnog suda, razlike i posebnosti arterija, arteriola, kapilara, vena, venula i limfnih sudova znati histološku građu struktura nosne duplje i paranazalnih šupljina; grkljana, dušnika i dušnica znati morfološke i histološke osobine, građu i funkciju preterminalnih i terminalnih bronhiola, alveola i plućne maramice	morfološke i histološke osobine, građa i funkcija endokarda, miokarda i epikarda građa zida krvnog suda histološke karakteristike arterija, arteriola, kapilara histološke karakteristike vena, venula i limfnih sudova histološke osobine i struktura nosne duplje i paranazalnih šupljina građa i histološke specifičnosti grkljana, dušnika i dušnica morfološke i histološke osobine, građa i funkcija preterminalnih i terminalnih bronhiola građa i funkcija alveola, krvno-vazdušna barijera histološke osobine plućne maramice knjiga, atlas, slajdovi, folije	teorijska nastava praćenje postignuća učenika usmenim propitivanjem u toku trajanja modula test znanja na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Digestivni sistem
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o morfološkim osobinama i histološkoj građi organa usne duplje i ždrela sticanje znanja o morfološkim osobinama i histološkoj građi jednjaka, želuca, tankog i debelog creva sticanje znanja o posebnostima i razlikama u histološkoj građi digestivnog trakta sticanje znanja o morfološkim osobinama i histološkoj građi pljuvačne žlezde i pankreasa	znati histološku građu usana i desni, histološke specifičnosti tvrdog i mekog nepca i ždrela znati strukturalna svojstva jezika, histološku građu i vrste lingvalnih papila i gustativnog korpuskula znati osnovne histološke specifičnosti parotidne, sublingvalne i submandibularne žlezde znati histološku građu zida digestivne cevi znati specifičnosti u histološkoj građi jednjaka znati podelu delova želuca na osnovu histološke građe i njihove histološke specifičnosti znati morfološke i histološke osobine i građu tankog i debelog creva znati histološku građu žučne bešike osnovna histološka građa egzokrinog dela pankreasa	histološka građa usana i desni histološke specifičnosti oralne i nazalne površine tvrdog nepca; oralne i faringealne površine mekog nepca histološka građa jezika, građa i funkcija lingvalnih papila i gustativnog korpuskula morfološke i histološke osobine zuba; zubne pulpe histološke karakteristike parotidne, sublingvalne i submandibularne žlezde morfološke i histološke osobine i građa nazalnog, oralnog i laringealnog dela ždrela osnovi histološke građe digestivne cevi histološka građa jednjaka histološke posebnosti i razlike između kardie, fundusa i korpusa, i pilorusa; vrste i tipovi ćelija želuca morfološke i histološke osobine tankog creva histološka građa debelog creva histološke osobine zida žučne bešike vrste i tipovi ćelija, građa egzokrinog dela pankreasa knjiga, atlas, slajdovi, folije	teorijska nastava praćenje postignuća učenika usmenim propitivanjem u toku trajanja modula test znanja na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Urogenitalni sistem
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o morfološkim i histološkim svojstvima i funkciji bubrega, mokraćovoda, mokraćne bešike i mokraćne cevi sticanje znanja o morfološkim i histološkim svojstvima i funkciji ženskih reproduktivnih organa sticanje znanja o morfološkim i histološkim svojstvima i funkciji muških reproduktivnih organa	znati histološku građu interne i eksterne zone korteksa i medule bubrega; građu renalnog lobulusa i renalnog lobusa znati morfološka i histološka svojstva struktura nefrona, tipove nefrona, kao i strukturu i ulogu krvno-urinarne barijere znati histolološku građu zida mokraćovoda i mokraćne bešike znati anatomsku i histološku građu muške i ženske mokraćne cevi znati morfološke osobine, histološku građu i funkciju jajnika znati osnovnu histološku građu jajovoda znati morfološke i histološke osobine, građu i funkciju endometrijuma, miometrijuma i perimetrijuma znati histološke osobine portio vaginalis grlića materice i građu zida usmina znati da funkcija i građa mlečne žlezde zavise od pola, starosti i fiziološkog stanja znati histološku građu i funkciju posteljice znati morfološke osobine, histološku građu i funkciju testisa znati histološku građu zida pasemenika i semevoda znati građu i funkcija pomoćnih žlezda muških reproduktivnih organa znati morfološke i histološke karakteristike spongioznog i kaverniznih zela penisa	osnovna histološka građa korteksa i medule bubrega morfološke i histološke osobine nefrona; krvno-urinarna barijera osnovna histološka građa zida mokraćovoda i mokraćne bešike anatomske i histološke razlike muške i ženske mokraćne cevi morfološke osobine, histološka građa i funkcija jajnika osnovna histološka građa zida jajovoda morfološke i histološke osobine, građa i funkcija endometrijuma, miometrijuma i perimetrijuma histološke osobine portio vaginalis grlića materice osnovna histološka građa zida usmina morfološke osobine, histološka građa i funkcija mlečne žlezde histološka građa i funkcija posteljice morfološke osobine, histološka građa i funkcija testisa osnovna histološka građa zida pasemenika i semevoda građa i funkcija pomoćnih žlezda muških reproduktivnih organa morfološke osobine, histološka građa struktura penisa knjiga, atlas, slajdovi, folije	teorijska nastava praćenje postignuća učenika usmenim propitivanjem u toku trajanja modula test znanja na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Nervni sistem i čulni organi
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o morfološkim osobinama i histološkoj građi kore velikog mozga, malom mozgu i kičmenoj moždini sticanje znanja o specifičnoj građi kičmene moždine sticanje znanja o morfološkoj i histološkoj građi, funkciji moždanica, horoidnog pleksusa, živca i gangliona sticanje znanja o morfološkim i histološkim svojstvima očne jabučice i pomoćnim organima oka sticanje znanja o morfološkoj i histološkoj građi, funkciji organa sluha i ravnoteže	znati da belu masu čine pretežno mijelinska, i u manjoj meri amijelinska vlakna, oligodendrociti, fibrozni astrociti i mikroglija, a sivu pretežno tela i dendriti neurona znati da je organizacija neurona u nervnom sistemu ili u skupine, ili u slojeve znati osnovne karakteristike paleokorteksa i histološku građu neokorteksa znati histološku građu spoljašnjeg, srednjeg i unutrašnjeg sloja kore malog mozga znati raspored bele i sive mase produžene moždine i njihovu histološku građu znati histološku građu sve tri moždanice; strukturu i ulogu krvno-moždane barijere znati histološku građu horoidnog pleksusa, strukturu i ulogu krvno-likvorske barijere znati histološku građu nerva: strukturu i ulogu krvno-nervne barijere znati morfološka i histološka svojstva spinalnog, kranijalnog i autonomnog gangliona znati histološku građu i svojstva tri sloja zida očne jabučice, poreklo očne vodice i krvno-okularnu barijeru znati citološku građu neuroepitela oka znati građu kapsule i same mase očnog sočiva znati građu, funkciju i slojeve uzdužnog preseka očnog kapka; građu i funkciju suzne žlezde znati građu, funkciju i histološke osobine struktura spoljašnjeg, srednjeg i unutrašnjeg uha znati da se neuroepitel sastoji od dva tipa receptorskih vestibularnih ćelija i njihova celularna svojstva	osnovna histološka građa bele i sive mase načini organizacije neurona u nervnom sistemu strukturalna i filogenetska podela kore velikog mozga; lamine neokorteksa morfološke osobine malog mozga i histološka građa njegove kore specifičnosti morfoloških osobina i histološke građe produžene moždine histološka svojstva moždanica: krvno-moždana barijera građa i funkcija horoidnog pleksusa: krvno-likvorska barijera osnovna histološka građa nerva; krvno-nervna barijera definicija, podela i histološke osobine gangliona morfološke osobine histološke građa i funkcija očne jabučice osnovna histološka svojstva očnog sočiva morfološka građa i funkcija očnog kapka i suzne žlezde, slojevi uzdužnog preseka očnog kapka građa, funkcija i histološke osobine struktura spoljašnjeg, srednjeg i unutrašnjeg uha osnovna histološka građa neuroepitela uha knjiga, atlas, slajdovi, folije	teorijska nastava praćenje postignuća učenika usmenim propitivanjem u toku trajanja modula test znanja na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Endokrini sistem
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o morfološkim i histološkim osobinama hipofize, epifuze nadbubrežne žlezde, štitne i paratireoidne žlezde sticanje znanja o građi i histološkim posebnostima endokrinog pankreasa sticanje znanja o citološkim karakteristikama difuznog neuroendokrinog sistema	znati morfološke osobine, histološku građu, imunocitohemijska svojstva i funkciju neuro i adenohipofize znati osnovna histološka svojstva i funkciju kapsule i parenhima epifize znati osnovnu histološku građu zona korteksa i svojstva ćelija medule, kao i njihovu funkciju znati morfološke osobine, histološku građu i funkciju štitne žlezde znati morfološke i histološke osobine, građu i funkciju endokrinog pankreasa-langerhansovih ostrva znati osnovna svojstva difuznog neuroendokrinog sistema, kao i funkciju apud ćelija	morfološke i histološke osobine i građa i funkciju neuro i adenohipofize hromofilne i hromofobne sekretorne ćelije, imunocitohemijska klasifikacija i vrste sekretornih ćelija osnovna histološka svojstva kapsule i parenhima epifize, kao i njihovu funkciju morfološke osobine i histološka građa korteksa i medule nadbubrežne žlezde histološka svojstva kapsule, parenhima i folikula štitne žlezde, kao i citološke specifičnosti folikulskih ćelija osnovna histološka svojstva kapsule i parenhima paratireoidne žlezde morfološke i histološke osobine, građa i funkcija endokrinog pankreasa- Langerhansovih ostrva lokalizacija, funkcija i citološka svojstva difuznog neuroendokrinog sistema knjiga, atlas, slajdovi, folije	teorijska nastava praćenje postignuća učenika usmenim propitivanjem u toku trajanja modula test znanja na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Organizaciona šema histološke laboratorije, pribor i aparati
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o organizaciji rada u citološkoj laboratoriji i higijensko sanitarni zahtevi sticanje znanja o vrsti pribora i aparata sticanje znanja upotrebe pribora i aparata sticanje znanja o merama opšte zaštite i samozaštite na radu	znati organizaciju rada u histološkoj laboratoriji i važnost higijenskosanitarnih zahteva znati da razlikuje i koristi pribor za rad u histološkoj laboratoriji znati da razlikuje i koristi aparate u histološkoj laboratoriji znati da primenjuje mere opšte zaštite i samozaštite	dobro poznavanje organizacione šeme i značaja timskog rada u histološkoj laboratoriji mikrotom kriostat termostat optički i elektronski mikroskop bočice za tkivo bočice za bojenje laboratorijska staklarija hemikalije rukavice, maske, mantil	aktivna praktična nastava demonstraciona vežba individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*	*		*

Naziv modula:	Histološke tehnike
Trajanje modula:	5 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o vrstama biološkog materijala i način čuvanja sticanje znanja i praktičnih veština u izvođenju histološke tehnike sticanje znanja o tačnosti citološke dijagnoze, kliničkih postupaka kojim se dobija materijal i načina njihove pripreme i izvođenja svih faza histološke tehnike	znati da izvrši pravilan prijem materijala i pravilno vođenje dokumentacije znati da fiksira tkivo znati da prožima tkivo znati da izvrši parafinizaciju tkiva znati da izvrši sečenje na mikrotromu znati da nanese parafinski rez na predmetno staklo znati da izvrši bojenje tkiva znati da uklopi obojeni histološki rez u medijum	prima materijal vodi dokumentaciju fiksira tkivo prožima tkivo parafiniše tkivo seče tkivo na mikrotonu nanosi parafinski rez na predmetno staklo boji tkivo uklapa obojeni histološki rez u medijum biološki materijal alkohol, formalin, ksilol, želatin, parafin mikrotom predmetna stakla boje (metilensko-plavo, hemaktosilin, eozin, pas) kanada balzam	aktivna praktična nastava demonstraciona vežba individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*	*		*

Naziv modula:	Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata tkiva i kože
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
stečena teoretska znanja znaju da primene kod mikroskopiranja gotovih histoloških preparata tkiva sticanje znanja o čuvanju histoloških preparata	znati da prepozna epitelno tkivo znati da prepozna vezivno tkivo znati da prepozna mišićno tkivo znati da prepozna nervno tkivo	posmatra preparate različitih tkiva vodi dnevnik rada i crta mikroskopirana tkiva svetlosni mikroskop histološki preparati metanol dijaprojektor slajdovi	aktivna praktična nastava demonstraciona vežba individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*		*	*	*		*

Naziv modula:	Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata kardiovaskularnog i respiratornog sistema
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
stečena teoretska znanja znaju da primenjiv kod mikroskopiranja pripremljenih histoloških preparata kardiovaskularnog i respiratornog sistema	znati da prepozna srčano-mišićno tkivo znati da prepozna arteriju elastičnog tipa znati da prepozna arteriju mišićnog tipa znati da prepozna preparat kapilara znati da prepozna preparat trahee	posmatra preparat srčano-mišićno tkivo posmatra preparat arterije elastičnog tipa posmatra preparat arterije mišićnog tipa posmatra preparat kapilara posmatra preparat trahee	aktivna praktična nastava demonstraciona vežba individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*		*	*	*		*

Naziv modula:	Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata digestivnog sistema
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
stečena teoretska znanja zna da primeni kod mikroskopiranja pripremljenih histoloških preparata digestivnog sistema	znati da prepozna preparat pljuvačne žlezde znati da prepozna preparat jednjaka znati da prepozna preparat želuca znati da prepozna preparat tankog creva znati da prepozna preparat debelog creva	posmatra preparat pljuvačne žlezde posmatra preparat jednjaka posmatra preparat želuca posmatra preparat tankog creva posmatra preparat debelog creva svetlosni mikroskop histološki preparati metanol dijaprojektor slajdovi	aktivna praktična nastava demonstraciona vežba individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modlua

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*		*	*	*		*

Naziv modula:	Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata urogenitalnog sistema
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

stečena teoretska znanja zna da primeni kod mikroskopiranja pripremljenih histoloških preparata urogenitalnog sistema

znati da prepozna:

preparat bubrega
preparat mokraćovoda
preparat mokraćne bešike
preparat mokraćne cevi
preparat jajnika
preparat jajovoda
preparat materice
preparat usmine
preparat mlečne žlezde
preparat semenika

posmatra:

preparat bubrega
preparat mokraćovoda
preparat mokraćne bešike
preparat mokraćne cevi
preparat jajnika
preparat jajovoda
preparat materice
preparat usmine
preparat mlečne žlezde
preparat semenika

aktivna praktična nastava
demonstraciona vežba
individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*		*	*	*		*

Naziv modula:	Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata nervnog sistema i čula
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

stečena teoretska znanja zna da primeni kod mikroskopiranja pripremljenih histoloških preparata nervnog sistema i čula

znati da prepozna preparat:

kore velikog mozga
malog mozga
kičmene moždine
živca

posmatra preparate

kore velikog mozga
malog mozga
kičmene moždine
živca

aktivna praktična nastava
demonstraciona vežba
individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*		*	*	*		*

Naziv modula:	Mikroskopiranje gotovih histoloških preparata endokrinog sistema
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

stečena teoretska znanja zna da primeni kod mikroskopiranja histoloških preparata endokrinog sistema

znati da prepozna preparate:

hipofiza
epifiza
nadbubrežna žlezda
štitna žlezda
paratiroidna žlezda
Langerhansov ostrvca

posmatra preparate:

hipofiza
epifiza
nadbubrežna žlezda
štitna žlezda
paratiroidna žlezda
Langerhansov ostrvca

aktivna praktična nastava
demonstraciona vežba
individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*		*	*	*		*

Naziv modula:	Nastava u bloku
Trajanje modula:	30 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja sa organizacijom rada histološke laboratorije u medicinskoj ustanovi sticanje praktičnih veština i umenja pripreme pribora i aparata u cilju tačnog izdavanja rezultata sticanje praktičnih veština izvođenja histoloških tehnika u cilju postizanja tačnosti i preciznosti sticanje znanja o preduzimanju mera opšte zaštite i samozaštite	znati da izvrši prijem biološkog materijala i vodi medicinsku dokumentaciju znati da pripremi pribor i aparate za izvođenje histoloških tehnika znati da fiksira biološki materijal znati da vrši uklapanje tkiva znati da vrši rezanje tkiva znati da vrši bojenje i uklapanje tkiva znati da koristi mere opštezaštite i samozaštite	vrši prijem biološkog materijala i vodi medicinsku dokumentaciju priprema pribor i aparate za izvođenje histoloških tehnika fiksira biološki materijal uklapa tkivo reže tkivo boji i uklapa tkivo koristi mere opšte zaštite i samozaštite	praktična nastava u histološkoj laboratoriji zdravstvenih organizacija demonstracioni metod grupni rad timski rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
			*		*	*			*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

- Dr Ivan Anđelković, dr Aleksandar Ilić, dr Aleksandar Stajkovac:

- Anatomija i fiziologija za prvi razred medicinske i zubotehničke škole

- Dr Dušan Trpinac: Histologija za studente farmacije, drugo izmenjeno i dopunjeno izdanje; Beograd, 1994. god.

- Marijano S. H. N. DI Fioze: Atlas humane histologije

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

- Biologija

- Anatomija i fiziologija

- Patologija

- Hematologija sa transfuziologijom

LABORATORIJSKE TEHNIKE
(za obrazovni profil LABORATORIJSKI TEHNIČAR - ogled)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	66	66		90		222

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA

-	Sticanje teoretskih znanja i praktičnih veština pripreme pribora i aparata za izvođenje laboratorijskih analiza u hematološkoj, biohemijskoj i mikrobiološkoj laboratoriji
-	Sticanje praktičnih veština izvođenja laboratorijskih tehnika
-	Sprovođenje mera opšte i lične zaštite u hematološkoj, biohemijskoj i mikrobiološkoj laboratoriji
-	Razvijanje svesti i odgovornosti o značaju tačnosti i preciznosti izvođenja laboratorijskih analiza u cilju uspešne prevencije, dijagnoze i terapije bolesti

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Vrste laboratorija i organizacija rada	8
Mere asepse i antisepse u medicinskim laboratorijama	8
Priprema pribora i aparata za izvođenje analiza u hematološkoj laboratoriji	14
Priprema pribora i aparata za izvođenje analiza u mikrobiološkoj laboratoriji	18
Priprema pribora i aparata za izvođenje analiza u biohemijskoj laboratoriji	18
Vrste biološkog materijala i uzoraka, tehnike uzimanja i transport	16
Pipetiranje biološkog i hemijskog materijala	14
Centrifugiranje i filtriranje biološkog materijala i destilacija	12
Mikroskop, vrste mikroskopskih preparata i tehnike mikroskopiranja	24
Nastava u bloku	90

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Vrste laboratorija i organizacija rada
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o vrstama laboratorija sticanje znanja o higijensko - sanitarnim zahtevima	zna da razlikuje medicinske laboratorije od ostalih zna da proceni da li medicinska laboratorija ispunjava higijensko sanitarne zahteve	mikrobiološka laboratorija hematološka laboratorija biohemijska laboratorija	aktivna nastava demonstracione vežbe

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*

Naziv modula:	Mere asepse i antisepse u medicinskim laboratorijama
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
stiče znanja o antisepsi i asepsi stiče znanja o načinu sprovođenja mera antisepse i asepse stiče znanja o važnosti sprovođenja mera asepse i antisepse	zna da izvrši opaljivanje otvora, boce ili epruvete zna da izvrši žarenje eze kuvanje predmetnih stakala zna da izvrši dezinfekciju kože 70% alkoholom zna da izvrši dezinfekciju staklarije hemijskim sredstvima zna da izvrši sterilizaciju u suvom sterilizatoru	dezinfekcija žarenje opaljivanje kuvanje sterilizacija u suvom sterilizatoru sredstva za dezinfekciju plamenik eza suvi sterilizator	aktivna nastava demonstracija grupni rad timski rad individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Priprema pribora i aparata za izvođenje analiza u hematološkoj laboratoriji
Trajanje modula:	14 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o vrstama pribora i pripremi pribora za izvođenje analiza u hematološkoj laboratoriji sticanje znanja o vrstama aparata i pripremi aparata za izvođenje analiza u hematološkoj laboratoriji	zna da razlikuje pribor potreban za izvođenje analiza u hematološkoj laboratoriji zna da dezinfikuje, opere i osuši pribor zna da razlikuje i pripremi aparate na osnovu izgleda i funkcije	pribor od stakla, plastike, gume, metala i drveta za izvođenje hematoloških analiza suvi sterilizator, centrifuge, vodeno kupatilo, kolorimetar, aparat za izvođenje testova koagulacije i frižider	aktivna nastava grupni rad demonstracione vežbe individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Priprema pribora i aparata za izvođenje analiza u mikrobiološkoj laboratoriji
Trajanje modula:	18 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o vrstama pribora i priprema pribora za izvođenje analiza u mikrobiološkoj laboratoriji sticanje znanja o aparatima, pripremi i održavanju aparata za izvođenje analiza u mikrobiološkoj laboratoriji	zna da razlikuje potreban pribor za izvođenje analiza u mikrobiološkoj laboratoriji zna da dezinfikuje, opere, osuši i steriliše pribor zna da razlikuje i pripremi aparate na osnovu izgleda i funkcije	pribor od stakla, plastike, gume, metala i drveta za izvođenje mikrobioloških analiza suvi sterilizator, autoklav, kohov lonac, termostat, vodeno kupatilo, centrifuga i frižider	aktivna nastava grupni rad demonstracione vežbe individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Priprema pribora i aparata za izvođenje analiza u biohemijskoj laboratoriji
Trajanje modula:	18 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o vrstama pribora i priprema pribora za izvođenje analiza u biohemijskoj laboratoriji sticanje znanja o aparatima, pripremi i održavanju aparata za izvođenje analiza u biohemijskoj laboratoriji	zna da razlikuje potreban pribor za izvođenje analiza u biohemijskoj laboratoriji zna da dezinfikuje, opere, osuši i steriliše pribor zna da razlikuje i pripremi aparate na osnovu izgleda i funkcije	pribor od stakla, plastike, gume, metala i drveta za izvođenje biohemijskih analiza sterilizator, centrifuga, kolorimetar, spektrofotometar i frižider	aktivna nastava grupni rad demonstracione vežbe individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Vrste biološkog materijala i uzoraka, tehnike uzimanja i transport
Trajanje modula:	16 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o vrstama biološkog materijala sticanje znanja o tehnikama uzimanja biološkog materijala sticanje znanja o vrstama uzoraka sticanje znanja o tehnikama uzimanja uzoraka sticanje znanja o merama lične i opšte zaštite sticanje znanja o načinu transporta biološkog materijala i uzoraka	zna da izvrši prijem biološkog materijala i uzoraka u laboratoriji zna tehniku uzimanja brisa guše i nosa zna tehniku uzimanja kapilarne krvi zna da sprovede mere opšte i lične zaštite u toku prijema i uzimanja bolesničkog materijala	prijem urina prijem sputuma uzimanje brisa guše i nosa uzimanje kapilarne krvi sprovođenje mera lične i opšte zaštite vođenje protokola sprovodne liste posude za urin i sputum bris, špatula 70% alkohol vata lanceta kapa, rukavice, maske i mantil	aktivna nastava demonstracione vežbe grupni rad individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Pipetiranje biološkog i hemijskog materijala
Trajanje modula:	14 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o tehnici pipetiranja hemijskih rastvora sticanje znanja o tehnici pipetiranja biološkog materijala sticanje znanja o značaju pravilnog pipetiranja sticanje znanja o značaju tačnosti pipetiranja za izvođenje laboratorijskih analiza	zna da pipetira rastvore staklenom pipetom zna da pipetira automatskom pipetom biološki materijal zna da sprovede mere lične i opšte zaštite	pipetiranje rastvora pipetiranje biološkog materijala staklene pipete automatske pipete rastvori urin, krvni serum i krvna plazma	aktivna nastava demonstracione vežbe grupni rad individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Centrifugiranje, filtriranje i destilacija
Trajanje modula:	12 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o tehnici centrifugiranja sticanje znanja o tehnici filtriranja sticanje znanja sa principom rada aparata za destilaciju vode	zna da centrifugira urin i krv zna da filtrira rastvore uz pomoć filtar-papira zna da izvrši destilaciju vode uz pomoć aparata za destilaciju	centrifugiranje urina i krvi filtriranje rastvora destilacija vode	aktivna nastava demonstracione vežbe grupni rad individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Mikroskop, vrste mikroskopskih preparata i tehnike mikroskopiranja
Trajanje modula:	24 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o optičkom i elektronskom mikroskopu sticanje znanja o nativnim i trajnim preparatima sticanje znanja o tehnikama bojenja trajnih preparata sticanje znanja o tehnikama mikroskopiranja	zna da pripremi nativan preparat sedimanta urina zna da pripremi preparat za bojenje iz kapilarne krvi zna da boji prostom tehnikom bojenja (metilensko plavo) zna da boji složenom tehnikom (po Gramu) zna da mikroskopira suvom tehnikom mikroskopiranja zna mikroskopira vlažnom tehnikom mikroskopiranja	izrada nativnih preparata izrada trajnih preparata suva tehnika mikroskopiranja vlažna tehnika mikroskopiranja	aktivna nastava demonstracione vežbe grupni rad individualni rad

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Nastava u bloku
Trajanje modula:	90 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje praktičnih veština izvođenja laboratorijskih tehnika u cilju postizanja tačnosti i preciznosti sticanje praktičnih veština i umenja pripreme pribora i aparata u cilju tačnog izdavanja analiza preduzimanje mera opšte zaštite i samozaštite u toku rada razvijanje svesti i odgovornosti o značaju tačnosti i preciznosti u izvođenju u laboratorijskih analiza upoznavanje učenika sa organizacijom rada u medicinskim laboratorijama (domova zdravlja, KBC-a i zavoda)	zna da izvrši pripremu pribora i aparata za izvođenje laboratorijskih analiza u hematološkoj, biohemijskoj i mikrobiološkoj laboratoriji zna da izvrši prijem i uzimanje biološkog materijala i uzoraka zna da pipetira rastvore i biološki materijal zna da centrifugira biološki materijal zna da filtrira rastvore uz pomoć filtar papira zna da izvrši destilaciju vode zna da pripremi nativan preparat sedimenta urina zna da oboji pripremljeni preparat za bojenje prostom tehnikom sa metilenskim plavim zna da oboji po gramu pripremljen i fiksiran preparat zna da mikroskopira suvom i vlažnom tehnikom mikroskopiranja	prijem biološkog materijala i uzoraka pipetiranje biološkog materijala centrifugiranje biološkog materijala filtriranje rastvora pomoću filtar papira destilacija vode nativan preparat trajan preparat suva i vlažna tehnika mikroskopiranja	aktivna nastava timski rad grupni rad individualni rad školske laboratorije (biohemijska, mikrobiološka i hematološka) laboratorije zdravstvenih organizacija

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

- Laboratorijske tehnike - S. Velimirović, M. Jokanović i I. Ivanović

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

- Anatomija i fiziologija

- Latinski jezik

- Hemija

- Higijena sa zdravstvenim vaspitanjem

- Fizika

MATERIJALI I INSTRUMENTI U STOMATOLOGIJI
(za obrazovni profil STOMATOLOŠKA SESTRA-TEHNIČAR - ogled)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I		66				66

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

-	Sticanje znanja o zubnolekarskoj ordinaciji, njenoj opremi i uređajima
-	Osposobljavanje učenika za rukovanje aparatima kao i sa njihovim čuvanjem i održavanjem
-	Sticanje osnovnih znanja o instrumentima koji se koriste u stomatološkoj praksi
-	Sticanje osnovnih znanja o materijalima i lekovima koji se koriste u stomatologiji kao i njihovom pravilnom pripremanju
-	Obučavanje učenika sa tehnikama asistiranja i tako osposobe za svakodnevni rad u ordinaciji
-	Sticanje znanja o osnovama rentgenologije
-	Razvijanje smisla za racionalnost i ekonomičnost pri radu
-	Priprema učenika za dalje učenje i uključivanje u tokove savremene stomatologije
-	Razvijanje osećanja humanosti i privrženost etičkim principima zdravstvenih radnika

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Stomatološka ordinacija	12
Osnovni instrumenti i aparati	12
Osnovni materijali i medikamenti	16
Brusni instrumenti	6
Osnovi asepse i antisepse	14
Međunarodna nomenklatura zuba	6

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Stomatološka ordinacija
Trajanje modula:	12 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o opremi i delovima stomatološke ordinacije sticanje znanja o pripremi ordinacije za rad sticanje praktičnih veština za pripremu ordinacije za rad	znati opremu i izgled stomatološke ordinacije znaće higijensko tehničke uslove rada biti obučen za pripremu ordinacije za početak rada biti obučen za sređivanje ordinacije po završetku rada	delovi stomatološke stolice i aparata uključivanje vode, struje i kompresora stomatološka stolica kompresor terapeutska stolica pomoćni radni stočić turbo i mikro kolenjak i nasadnik	praktične vežbe individualni i grupni rad interaktivna nastava

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*		*	*

Naziv modula:	Osnovni instrumenti i aparati
Trajanje modula:	12 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o osnovnom instrumentariju u stomatologiji sticanje znanja o osnovnim aparatima u stomatološkoj ordinaciji sticanje praktičnih veština o primeni aparata sticanje praktičnih znanja o primeni i pripremi osnovnog instrumentarija sticanje znanja o upotrebi kadice sa ultrazvukom	znaće da razlikuje osnovne instrumente znaće primenu osnovnih instrumenata znaće vrste aparata i njihovu upotrebu znaće da razlikuje sitne instrumente i opremu znaće primenu kadice sa ultrazvukom	instrumenti i pripremanje osnovnog pregleda priprema sitnih instrumenata špiritusna lampica, staklena pločica nosač, nabijač, koferdam guma amalgamatori helio aparati kadica sa ultrazvukom	praktične vežbe individualni i grupni rad interaktivna nastava

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*		*	*

Naziv modula:	Osnovni materijali i medikamenti
Trajanje modula:	16 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja i praktičnih veština o održavanju i podmazivanju mikrokolenjaka, turbina i nasadnika sticanje znanja vrstama alkohola, hidrogena, špiritus sticanje teoretskih znanja i praktičnih veština o pripremi različitih materijala za privremeno zatvaranje kaviteta sticanje praktičnih veština o pripremi različitih razblaženja alkohola i hidrogena	znati podmazivanje nasadnika kolenjaka i turbine znati da napravi različita razblaženja alkohola i hidrogena znati praktičnu primenu špiritusa i gorionika znati vrste materijala i praktičnu primenu materijala za privremeno zatvaranje kaviteta	upotreba spreja za čišćenje i podmazivanje nasadnih instrumenata preračunavanje potrebnog razbalačenja tipovi gorionika i špiritusnih lampica vrste i osobine materijala za privremeno zatvaranje kaviteta kawo mašinski sprej sprej pod pritiskom menzure i boce fabrički gotovi preparati za zatvaranje kaviteta	praktične vežbe individualni i grupni rad interaktivna nastava

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*		*	*

Naziv modula:	Brusni instrumenti
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
upoznavanje sa brusnim instrumentima za obradu tvrde zubne supstance sticanje znanja o primeni odgovarajućih oblika brusnih instrumenata za obradu kaviteta zuba sticanje znanja o primeni odgovarajućih oblika brusnih instrumenata za obradu tvrde zubne supstance pri izradi fiksnih zubnih nadoknada sticanje znanja o brusnim pločicama, trakama, i diskovima	razlikovati sve vrste po vrsti materijala, obliku i veličini znaće pripremu i primenu odgovarajućih brusnih instrumenata za odgovarajuće intervencije shvatati značaj sterilnosti brusnih instrumenata za rad u stomatologiji znaće pripremu i primenu odgovarajućih brusnih pločica, traka, i diskova	razvrstavanje brusnih instrumenata po vrsti materijala razvrstavanje brusnih instrumenata po obliku i veličini petrijeve šolje stalak za borere držači (mandreli) diskova i pločica, traka i diskova (karburundum, horiko, dijamantske)	praktične vežbe individualni i grupni rad interaktivna nastava

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*		*	*

Naziv modula:	Osnovi asepse i antisepse
Trajanje modula:	14 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
shvatanje značaja aseptičnog rada sticanje znanja o tipovima sterilizacije sticanje znanja o principu rada suvod terilizatora sticanje znanja o principu rada autoklava sticanje znanja o principu rada hemiklava sticanje znanja o čuvanju sterilnog materijala i instrumenata	shvatati značaj sterilnosti i aseptičkog rada u stomatologiji znaće delove svih vrsta suvih sterilizatora znaće principe rada suvih sterilizatora znaće delove i tipove autoklava znaće principe rada autoklava znaće delove, vrste i tipove hemiklava znaće principe rada hemiklava znaće principe upotrebe germicidne lampe znaće principe čuvanja sterilnog materijala znaće dužinu trajanja sterilnosti	delovi i princip rada suvog sterilizatora delovi i princip rada autoklava delovi i princip rada hemiklava princip rada germicidne lampe autoklav hemiklav suvi sterilizator Šimelbušov doboš kasete	praktične vežbe individualni i grupni rad interaktivna nastava

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*		*	*

Naziv modula:	Međunarodna nomenklatura zuba
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o različitim načinima obeležavanja zuba sticanje znanja o obeležavanju grupa zuba koordinatnim sistemom sticanje znanja o obeležavanju grupa zuba + i - sistemom sticanje znanja o obeležavanju zuba sistemom dualnim sistemom sticanje znanja o obeležavanju mlečne i stalne dentacije	imati saznanja o različitim sistemima obeležavanja stalnih i mlečnih zuba znati praktično da primeni sve tipove obeležavanja mlečnih i stalnih zuba znati da asistira kod sistematskog pregleda i uzimanje statusa zuba	različite nomenklature mlečnih i stalnih zuba tipovi stomatoloških kartona uzimanje statusa mlečnog zubika uzimanje statusa stalnog zubika	praktične vežbe individualni i grupni rad interaktivna nastava

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*		*	*

PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
-	Materijali u stomatologiji: prof. dr D. Sinobad - Stanišić
-	Materijali instrumenti u stomatologiji: prof. dr V. Filipović
-	Praktikum za ekstrakcije zuba: prof. dr N. Lučki
-	Praktikum za oralnu hirurgiju: prof. dr J. Perović sa grupom autora
-	Dečja i preventivna stomatologija: prof. dr P. Stošić sa grupom autora
-	Parodontologija i oralna medicina: prof. dr Đukanović; prof. dr O. Zelić

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA
-	Anatomija sa fiziologijom
-	Fizika
-	Hemija
-	Bolesti zuba
-	Stomatološka protetika
-	Preventivna stomatologija
-	Oralna hirurgija
-	Ortopedija vilica
-	Parodontologija i oralna medicina
-	Dečja stomatologija

MEDICINSKA GEOGRAFIJA
(za sve ogledne obrazovne profile u području rada Zdravstvo i socijalna zaštita)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	19	14				35

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

-	razvijanje osnova naučne pismenosti
-	razumevanje pojava, procesa i promena na osnovu znanja zakona, modela i teorija prirodnih nauka
-	razumevanje društvenih pojava i procesa u svrhu prevencije i zdravlja stanovništva
-	razvijanje sposobnosti za uočavanje, formulisanje i rešavanje problema
-	razvijanje sposobnosti za izvođenje istraživanja
-	ovladavanje informaciono-komunikacionim tehnologijama
-	sticanje osnovnih saznanja o procesima i proizvodima različitih tehnologija
-	sticanje znanja o prirodnim resursima i značaju očuvanja ekološke ravnoteže
-	razvijanje samosvesti, odgovorno ophođenje prema sebi i okruženju

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Delovanje vremena i klime na organizam čoveka	7
Značaj voda za zdravlje ljudi	6
Reljef, zemljište i biljni svet i njihov značaj za zdravlje ljudi	6
Socijalno-ekonomske karakteristike teritorije i uticaj na zdravlje ljudi	7
Savremene bolesti i endemična područja u našoj zemlji	7

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Delovanje vremena i klime na organizam čoveka
Trajanje modula:	7 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
razumevanje pojava, procesa i promena u atmosferi na osnovu poznavanja zakona, teorija i modela prirodnih nauka	znati vremenske i klimatske elemente koji utiču na zdravlje čoveka (insolacija, temperatura vazduha, vazdušni pritisak, vetrovi, vlažnost, oblaci i oblačnost, padavine) znati uticaj klimatskih tipova na organizam čoveka (mediteranska, planinska, kontinentalna...) znati promene u organizmu čoveka koje nastaju sa promenom boravka u različitim klimatskim oblastima umeti da prati vremenska stanja u lokalnoj sredini umeti da definiše odlike mikroklime znati osnovne karakteristike kriptoklime znati savremene promene u atmosferi i njihov uticaj na zdravlje ljudi znati svojstva direktnog i difuznog zračenja razumeti uticaj ultravioletnog zračenja na zdravlje ljudi znati zagađivače vazduha i mere zaštite znati geografski razmeštaj klimatskih lečilišta u našoj zemlji znati indikacije i kontraindikacije pojedinih klimatskih lečilišta	vremenski i klimatski elementi i njihov uticaj na organizam čoveka tipovi klime - osnovne odlike mikroklimatske i kriptoklimatske specifičnosti ultravioletno zračenje, aerozagađenost, buka i savremene atmosferske promene mere zaštite i poboljšanja kvaliteta vazduha geografski razmeštaj klimatskih lečilišta u našoj zemlji	korišćenje osnovne literature korišćenje informacija sa interneta korišćenje grafičkih priloga i geografske karte (digitalne i analogne) korišćenje interaktivnih metoda rada

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Značaj vode za zdravlje ljudi
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
razumevanje pojava, procesa i promena u hidrosferi na osnovu poznavanja zakona, teorija i modela prirodnih nauka	znati fizičko-hemijska svojstva morske vode i uticaj na zdravlje ljudi znati kretanja morske vode i njihov uticaj na zdravlje ljudi-talasoterapija znati postanak i klasifikaciju termalnih i mineralnih voda znati geografski razmeštaj termalnih i mineralnih voda znati fizička i hemijska svojstva termalnih i mineralnih voda znati zagađivače vode znati valorizaciju termalnih i mineralnih voda	jadransko more: fizičko-hemijska svojstva vode, kretanje i uticaj na zdravlje ljudi postanak termalnih i mineralnih voda i njihova fizičko-hemijska svojstva klasifikacija i geografski razmeštaj termalnih i mineralnih voda u našoj zemlji - balneoterapija problem zagađenosti voda: stepen zagađenosti, mere zaštite i prečišćavanja voda	korišćenje osnovne literature korišćenje interneta kao izvora informacija korišćenje geografskih karata statistički materijal predstavljati grafički ili tabelarno, a ne insistirati na memorisanju faktografskog materijala

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Reljef, zemljište i biljni svet i njihov značaj za zdravlje ljudi
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
razumevanje pojava, procesa i promena u litosferi na osnovu poznavanja zakona, teorija i modela prirodnih nauka	znati uticaj reljefa kroz promene nadmorske visine na zdravlje ljudi - visinska terapija i planinska bolest znati uticaj ekspozicije na izgradnju stambenih i lečilišnih objekata znati koje se bolesti javljaju kao posledica nedostatka pojedinih hemijskih elemenata u zemljištu znati da se mikroflora razlikuje u različitim klimatskim tipovima razumeti uticaj fitoncida u zaštiti zdravlja ljudi znati geografsko rasprostranjenje lekovitog bilja znati svojstva i delotvornost pojedinačnih biljnih vrsta na organizam čoveka	uticaj raščlanjenosti reljefa i ekspozicije na zdravlje ljudi medicinska geografija i geohemija predela geografska rasprostranjenost lekovitog bilja uticaj biljaka na prevenciju i zaštitu zdravlja ljudi	korišćenje osnovne literature korišćenje informacija sa interneta korišćenje geografskih karata

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Socijalno-ekonomske karakteristike teritorije i uticaj na zdravlje ljudi
Trajanje modula:	7 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
razumevanje društvenih pojava i procesa u svrhu prevencije i zaštite zdravlja stanovništva	znati probleme vezane za prirodno kretanje stanovništva naše zemlje (natalitet, mortalitet, prirodni priraštaj, natalitetna područja) razumeti uticaj migracija na psihofizičke osobine stanovništva znati biološku strukturu stanovništva za potrebe planiranja zdravstvene službe, prevencije i zaštite znati karakteristike socio-ekonomske i obrazovne strukture stanovništva u svrhu zdravstvene zaštite znati uticaj urbanih područja na zdravlje ljudi znati uticaj ruralnih područja na zdravlje ljudi znati kako lokacija industrijskih objekata utiče na zdravlje ljudi znati kako pravilan izbor lokacije stambenih objekata utiče na zdravlje ljudi	prirodno kretanje stanovništva Srbije i Crne Gore mehaničko kretanje stanovništva Srbije i Crne Gore struktura stanovništva naše zemlje perspektive razvoja stanovništva - projekcije i prognoze u demografiji urbana i ruralna naselja - savremene bolesti izbor mesta stambene i industrijske zone u gradu geografska sredina i mikroklima stana	korišćenje osnovne literature korišćenje informacija sa Interneta korišćenje grafičkih i tabelarnih priloga za predstavljanje i analizu demografskih podataka korišćenje geografskih karata

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Savremene bolesti i endemična područja u našoj zemlji
Trajanje modula:	7 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o ugroženosti zdravlja savremenog čoveka bolestima, akcidentima i načinom života	znati važnost pravilne ishrane za zdravlje ljudi znati rasprostranjenost bolesti izazvanih nepravilnom ishranom znati vrste profesionalnih oboljenja, prevenciju i zaštitu znati načine širenja i prevencije zaraznih bolesti i bolesti zavisnosti znati akcidentne pojave u svetu i u našoj zemlji znati da psihofizičke sposobnosti čoveka utiču na učestalost saobraćajnih nesreća znati razmeštaj endemičnih bolesti u našoj zemlji	savremeno društvo i načini ishrane geografski razmeštaj bolesti izazvanih nepravilnom ishranom profesionalna oboljenja vrste zaraznih bolesti i bolesti zavisnosti, njihova rasprostranjenost u svetu i u našoj zemlji prevencija od zaraznih bolesti i bolesti zavisnosti geografski razmeštaj akcidentnih pojava u svetu i kod nas endemične bolesti i njihovo rasprostranjenje u našoj zemlji	korišćenje osnovne literature korišćenje informacija sa interneta korišćenje geografskih karata

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

-	Dr Dragan Rodić: Geografija Jugoslavije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.
-	D. Dukić: Opšta hidrologija, "Naučna knjiga", 1977.
-	D. Dukić: Klima dinarskog primorja kao faktor razvoja turizma,
-	D. Dukić, T. Rakićević, D. Gavrilović: Turistički značaj i vrednosti kopnenih voda u Jugoslaviji,
-	D. Dukić: Zagađivanje voda u svetu i kod nas,
-	M. Lješević: Urbana ekologija, Geografski fakultet u Beogradu, Beograd, 2001.
-	T. Rakićević: Opšta fizička geografija, "Naučna knjiga", Beograd
-	M. Milosavljević: Klimatologija, "Naučna knjiga", Beograd, 1984.
-	M. Milosavljević: Meteorologija, "Naučna knjiga", Beograd, 1984.
-	M. Čadež: Vreme u Jugoslaviji,
-	Izveštaji RHMZ o stanju: buke, zagađenosti vazduha (količina sumpor-dioksida, čađi i taložnih materija), Beograd
-	Izveštaji Zavoda za zaštitu zdravlja ljudi
-	L. Nenadović: Sistematizacija izvora mineralne vode u Jugoslaviji,
-	T. Štraser i V. Godić: Uvod u medicinsku bioklimatologiju i osnovi balneoklimatoterapije,
-	Prof. dr Pavićević: Fizikalna medicina,
-	Prof. dr Hristina Vlajinac i grupa autora: Epidemiologija,
-	Prof. dr Viktorija Cucić: Socijalna medicina,
-	D. Breznik: Smrtnost stanovništva u Jugoslaviji prema starosti i polu, "Školska knjiga", Zagreb
-	D. Breznik: Socijalni sastav stanovništva Jugoslavije Socijalna politika,
-	Institut društvenih nauka, Centar za demografska istraživanja: Demografska kretanja i projekcije,
-	R. Njegić: Dentalitet u Istočnoj Srbiji,
-	M. Lutovac: Migracije i kolonizacije u Jugoslaviji,
-	J. Cvijić: Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje,
-	V. Dvorniković: Karakterologija Jugoslavije,
-	T. Štraser: Talasoterapija,
-	T. Štraser, B. Anić, D. Lalić: Uticaj prelaska atmosferskih frontova na smrtnost u Beogradu,
-	V. Spužić, M. Bojanić: Zlatibor i alergijske pojave,
-	A. Simić: Analiza smrtnosti od kardiovaskularnih bolesti u vezi s nekim meteorološkim elementima i pojavama, Glasnik Zavoda za zdravstvenu zaštitu, 35

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

-	stručni predmeti