OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA
(za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled)

1. OSTVARIVANJE OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	60	14				74

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

-	Razvijanje smisla za grafičku kompoziciju, sve načine izrade i funkcije na polju vizuelnih komunikacija
-	Osposobljavanje da radom na zadacima shvate da je oblikovanje grafičkih proizvoda integralni proces i da je taj deo procesa rada zavisan o procesima koji su prethodili njegovom radu i da pritom, budu u stanju da predvidi dalji proces
-	Razvijanje smisla za prenošenje informacija pismom, tipografijom, kompozicijom, izradom i funkcijom u oblasti vizuelnih komunikacija
	Osposobljavanje za sve likovno - grafičke intervencije u svim fazama rada

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Opšti pojmovi i stilovi grafičkog oblikovanja	8
Estetska načela oblikovanja	12
Likovno-grafička kompozicija - linija i površina	20
Likovno-grafička kompozicija - svetlo/tamno, ritam i valer	22
Likovno-grafička kompozocija - optičke iluzije i boja	12

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Opšti pojmovi i stilovi grafičkog oblikovanja
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o opštim pojmovima i stilovima dizajna	znati da dizajn svoje korene ima u umetnosti i raznim zanatima nekoliko hiljada godina unazad znati da razvojem industrijske proizvodnje nastaju određeni stilovi znati odlike stilova prepoznati stilove u različitim oblastima života i znati da ih primeni	istorijski koreni dizajna od praistorije do danas nastanak i razvoj dizajna stilovi: ekspresionistički, konstruktivistički, bauhaus, dada	pokazati reprodukcije različitih proizvoda od praistorije do danas analizirati postojeće proizvode i odrediti odlike nekih stilova uraditi test provere znanja i sklonosti ka pojedinim stilovima

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*					*

Naziv modula:	Estetska načela oblikovanja
Trajanje modula:	12 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o osnovnim estetskim načelima oblikovanja	znati šta je uslov skladne celine i znati da je primeni znati šta je uslov ravnoteže i simetrije i moći da je oseti i primeni znati da kontrastom ističe elemente koji su u tom odnosu znati važnost domonacije u oblikovanju znati da mora da teži jedinstvu svih elemenata celine po zakonima oblikovanja	harmonija ravnoteža i simetrija kontrast dominacija jedinstvo	koristiti primere reprodukcija iz istorije likovnih i primenjenih umetnosti napraviti šematski prikaz estetskih načela na primeru nekog umetničkog dela analizirati neki grafički proizvod u smislu primene nekih estetskih načela uraditi vežbu na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*				*

Naziv modula:	Likovno-grafička kompozicija: linija i površina
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o likovno-grafičkim elementima: tačka, linija, površina	znati da je tačka najmanji i osnovni likovno-grafički entitet znati kako nastaje linija znati kako se linije razlikuju shodno odgovarajućim kriterijumima znati kako nastaje površina znati kako se površine razlikuju prema različitim osobinama znati da koristi sve ove elemente u kreaciji	tačka i linija kao elementi grafičkog oblikovanja površina kao element grafičkog oblikovanja	uraditi vežbu nakon svakog sadržaja modula pokazati odgovarajuće grafičke radove i analizirati sve likovno-grafičke elemente na određenim grafičkim sadržajima kao primer uraditi test o međusobnoj povezanosti svih ovih elemenata

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*				*

Naziv modula:	Likovno-grafička kompozicija: svetlo - tamno, ritam i valeri
Trajanje modula:	22 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o svetlo-tamnom, ritmu i valerima, kao bitnim odnosima unutar likovno-grafičke kompozicije	znati da dinamičnosti likovno-grafičke površine doprinose svetlo-tamni odnosi znati šta je antiforma i njen značaj u likovnom i grafičkom smislu koristiti ritam kao dinamično ponavljanje likovnih elemenata u istim ili različitim intervalima znati da se ritam može izvesti po različitim principima i znati koje efekte može dobiti znati da se valerskim odnosima može dobiti različita atmosfera u oblikovanju površine i prostora	svetlo-tamno kao elemenat grafičkog oblikovanja ritam kao elemenat grafičkog oblikovanja valeri kao elementi grafičkog oblikovanja	uraditi vežbu nakon svakog sadržaja modula sadržaj ilustrovati odgovarajućim primerima iz istorije likovnih i primenjenih umetnosti sadržaje povezati sa teorijom forme i principima tipografije

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*				*

Naziv modula:	Likovno-grafička kompozicija: optičke iluzije i boja
Trajanje modula:	12 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o optičkim iluzijama i boji, kao optičkom i fizičkom fenomenu, značajnim u komponovanju likovno-grafičke celine	znati šta su optičke iluzije i kako nastaju poznavati optičke i fizičke osobine boja znati da razlikuje ton, svetlinu i zasićenost boja znati pravila komplementarnih odnosa i znati da ih koristi znati koje su tople i hladne i dinamične i statične boje i kako se koriste u grafičkom dizajnu	optičke iluzije kao element grafičkog oblikovanja boja kao element grafičkog oblikovanja	uraditi vežbu percepcije na nekom grafičkom radu nakon svakog sadržaja modula uraditi grafički rad sa zadatkom da se prikaže optička iluzija ili neki odnos boja sadržaje povezati sa fizikom (optikom) i likovnom teorijom

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*				*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

-	Grafičko oblikovanje i pismo: M. M. Nedeljković, S. Nedeljković
-	Dizajn: Milovan R. Vasiljević
-	Grafički dizajn: M. Fruht, M. Rakić, I. Rakić

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

-	Istorija umetnosti sa teorijom forme
-	Grafičko oblikovanje i pismo
-	Estetika
-	Fizika

ISTORIJA UMETNOSTI SA TEORIJOM FORME
(za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled)

1. OSTVARIVANJE OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	64	10				84

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

-	Sticanje uvida u materijalni i duhovni život, kroz istoriju civilizacije kao osnovu umetničkog stvaralaštva koje proučava istorija i teorija umetnosti
-	Dobijanje znanja iz prošlosti različitih civilizacija kroz uvid u rad, materijalna sredstva, običaje, navike, verovanja i mišljenja raznih naroda
-	Shvatanje uslova i oblika savremene civilizacije, mesta i uloge koju ima naša zemlja u tom okviru
-	Sticanje sposobnosti kritičkog prosuđivanja vrednosti umetničkog dela
-	Formiranje kriterijuma i sopstvenog odnosa prema umetnosti i kulturi
-	Formiranje estetskog odnosa i estetskih osećanja
-	Formiranje osnova za nastavak obrazovanja

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Umetnost prvobitne zajednice	8
Umetnost starih naroda	10
Umetnost antičkih naroda	20
Umetnost srednjeg veka	20
Srednjevekovna umetnost Srbije i Crne Gore	16

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Umetnost prvobitne zajednice
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o umetnosti prvobitne zajednice	znati šta je u osnovi prvobitnog izražavanja čoveka (vera - magija - religija) znati da odredi i definiše kvalitet prepoznati vezu umetnosti prvobitne zajednice i moderne umetnosti	paleolit neolit metalno doba površina i linija kao granica površine	ukazati na ekspresivnost i spontanost prvobitnog umetničkog izražavanja analizirati likovnost pećinskog slikarstva uraditi vežbu linije i površine na primeru pećinskih crteža (funkcija, dinamika, ekspresija, jednostavnost)

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*			*	*

Naziv modula:	Umetnost starih naroda
Trajanje modula:	10 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o umetnosti starih naroda	znati da je umetnost deo i produkt društvenih zbivanja znati hronološki sled arhitektonskih dostignuća upoznati osobine likovnih umetnosti na tlu starog Egipta, Tigra i Eufrata, Persije, Krita i Mikene upoznati razvoj skulpture, slikarstva i primenjene umetnosti upotrebnih predmeta starih naroda	umetnost Egipta umetnost Mesopotamije umetnost Krita i Mikene teorija forme: oblik - karakter, vrste, grupisanje vežba (linija, površina, oblik)	isticati osobenosti umetničkih dostignuća shodno geopolitičkom položaju naroda ukazati na sličnosti i prepoznati ih služiti se mnogim reprodukcijama iz istorije umetnosti, slajdovima uraditi vežbu - linija, površina, oblik, boja

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*			*	*

Naziv modula:	Umetnost antičkih naroda
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o umetnosti antičkih naroda	znati osobine i principe arhitekture, slikarstva, vajarstva i primenjene umetnosti znati likovne zakonitosti: proporcija, zlatni presek, ritam, simetrija, kompozicija prati nastanak prostornosti (perspektive: inverzna, linearna, vazdušna) znati da svetlo - senka daju iluziju trodimenzionalnosti	umetnost antičke grčke teorija forme: proporcija i zlatni presek etrurska umetnost rimska umetnost teorija forme: senka i iluzija trodimenzionalnosti vežba (proporcija, senka)	uraditi vežbu - proporcija i zlatni presek stalno koristiti reprodukcije i slajdove iz istorije likovnih i primenjenih umetnosti upoređivati sa modernom umetnošću uraditi praktičan rad na temu - proporcija i senke nekog izabranog motiva

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*			*	*

Naziv modula:	Umetnost srednjeg veka
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o umetnosti srednjeg veka	znati šta je bazilika znati osobine reljefa kao arhitektonskog elementa znati arhitektonske osobine romaničkih i gotskih građevina (crkava i katedrala) u Francuskoj, Italiji, Španiji, Hrvatskoj znati šta je: freska, enkaustika, mozaik, vitraž i tapiserija	ranohrišćanska umetnost romanska umetnost gotska umetnost vizantijska umetnost teorija forme: linija i boja u umetnosti srednjeg veka vežba (linija, boja)	koristiti modele crkava i katedrala pokazati reprodukcije iz istorije umetnosti iz ovog perioda tražiti motive srednjovekovne arhitekture u modernim građevinama ili urbanim sredinama uraditi vežbu na primeru neke freske - linija i boja srednjevekovne umetnosti

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*			*	*

Naziv modula:	Srednjovekovna umetnost Srbije i Crne Gore
Trajanje modula:	16 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o umetnosti srednjeg veka u Srbiji i Crnoj Gori	znati arhitektonske odlike crkava - Studenica, Dečani, Mileševa, Sopoćani, Gračanica, Ravanica, Manasija, Ljubostinja, Kalenić, Lazarica znati karakteristike srednjevekovnog fresko slikarstva poznavati slikarstvo ikona i minijatura shvatiti suštinu i značaj srednjovekovne umetnosti naših naroda	umetnost XII veka raška škola umetnost XIV veka moravska škola linearna perspektiva vežbe	ukazati na društvena zbivanja u Evropi od XII do XV veka posebno obraditi ikonopisanje i slikarstvo minijatura uraditi vežbu po aspektima mogućnostima linearne perspektive

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*			*	*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

-	Istorija umetnosti - Janson
-	Istorija umetnosti - Đ. Piskel
-	Umetnički spomenici - L. Trifunović
-	Istorija slikarstva M. Levi

7. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

-	Likovna kultura
-	Pismo
-	Praktična nastava
-	Oblikovanje grafičkih proizvoda

PISMO
(za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled)

1. OSTVARIVANJE OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I		74				74

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

-	Ovladavanje pisanjem i crtanjem slova kao i upoznavanje sa stilovima i karakteristikama slovnog znaka
-	Ovladavanje osnovnim principima pisanja, komponovanja i tehničke prezentacije
-	Razvijanje likovno-estetskog smisla i vizuelne vrednosti pisma u zadacima grafičkog oblikovanja
-	Upoznavanje sa mogućnostima primene pisma u savremenom dizajnu
-	Osposobljavanje za potpuno samostalno stvaranje novih rešenja u ovoj oblasti
-	Razvijanje interesovanja učenika i za dalje proučavanje mogućnosti primene pisma
-	Osposobljavanje za samostalan rad
-	Osposobljavanje da sva stečena znanja iz ove oblasti uspešno individualno ili u stručnom timu primeni u svim oblastima grafičkog dizajna

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Istorijski razvoj pisma	8
Pribor i materijal, osnovna pravila i vežbe poteza	10
Blok pismo - sistem mreže	8
Monumentalna kapitala, minuskula i majuskula	12
Unicijala i poluunicijala	16
Ćirilica	20

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Istorijski razvoj pisma
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o istorijskom razvoju pisma kao jednom od najznačajnijih vidova komunikacije	zna šta je pismo prepoznaje odnos pisma, mišljenja i govora zna koji su elementi pisma zna da se glasovno (fonetsko) pismo razvilo kroz istoriju razvojem čovekovog mišljenja koristi pismo kao likovno grafički prikaz govora i mišljenja	piktogrami ideogrami fonetsko pismo	istaći razliku između piktograma i ideograma istaći primenu piktograma i ideograma u savremenoj komunikaciji uraditi vežbu nakon svakog sadržaja modula povezati sadržaje sa jezikom i komunikacijom

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*				*

Naziv modula:	Pribor i materijal, osnvona pravila i vežbe poteza
Trajanje modula:	10 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o priboru, materijalu i pravilima pisanja sticanje veština i sposobnosti korišćenja pribora i poteza u pisanju	zna da koristi pribor i materijal za pisanje koristi osnovna pravila pri pisanju ima veštinu poteza sposoban je da formira reči i redove	pribor i materijal osnovna pravila vežbe poteza - belina i razmak između slova formiranje reči i redova	uraditi vežbu nakon svakog sadržaja modula sadržaje povezati sa jezikom vežbati preciznost i pedantnost u radu

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*				*

Naziv modula:	Blok pismo - sistem mreže
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja i veština konstrukcije slova i komponovanja teksta	zna da konstruiše slovo pomoću mreže zna da konstruiše i komponuje tekst uz poznavanje pravila o optičkom delovanju slova i njihovih međurazmaka	konstrukcija slova komponovanje teksta	uraditi vežbu nakon svakog sadržaja modula vežbati preciznost u radu sadržaje ilustrovati iz knjiga i tekstova o pismu

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*				*

Naziv modula:	Monumentalna kapitala, minuskula i majuskula
Trajanje modula:	12 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja iz elemenata monumentalne kapitale, minuskule i majuskule	zna osobine i veštinu pisanja monumentalne kapitale zna dvolinijski sistem pisanja zna četvorolinijski sistem pisanja	monumentalna kapitala dvolinijski sistem pisanja (minuskula) četvorolinijski sistem pisanja (majuskula)	uraditi vežbu nakon svakog sadržaja modula uraditi test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*				*

Naziv modula:	Unicijala i poluunicijala
Trajanje modula:	16 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja i veština pisanja slova - unicijale i poluunicijale	zna da piše unicijalnim pismom zna da piše poluunicijalnim pismom prepoznaje razlike pisama zna da piše bilo kojim datim pismom	unicijala - pisanje slova poluunicijala - pisanje slova	uraditi vežbu nakon svakog sadržaja modula uraditi test prepoznavanja pisama na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*				*

Naziv modula:	Ćirilica
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o ćiriličnom pismu	zna istorijski razvoj ćiriličnog pisma zna o uticajima i reformi ćiriličnog pisma zna koji narodi pišu ćiriličnim pismom zna da ga primeni u oblikovanju grafičkih proizvoda	razvoj ćiriličnog pisma uticaji reforma ćiriličnog pisma rukopisno i tipografsko pismo primena u dizajnu pisanje slova	povezati sadržaje sa jezikom i komunikacijama na kraju modula uraditi test o poznavanju i upotrebi u dizajnu ćiriličnog pisma

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*				*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

-	Grafičko oblikovanje i pismo: M. M. Nedeljković i S. Nedeljković
-	Grafički dizajn: M. Fruht, M. Rakić, I. Rakić

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

-	Srpski jezik i književnost
-	Oblikovanje grafičkih proizvoda

PRAKTIČNA NASTAVA
(za obrazovni profil: TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I			222			222

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

-	Sticanje znanja o elementima rukopisa i zahtevima za određene vrste štampe
-	Sticanje znanja o značaju desetoprstnog kucanja
-	Sticanje znanja o principima pravilne upotrebe fontova
-	Razvijanje sistematičnosti i urednosti u radu
-	Formiranje osnova za nastavak obrazovanja
-	Sticanje sposobnosti za primenu računara u obradi tekstova
-	Sticanje sposobnosti za primenu znanja u stručno-teoretskim predmetima

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Obrada teksta	18
Unos teksta u računar	14
Kurs slepog kucanja	150
Unošenje teksta pomoću programa za optičko prepoznavanje znakova	12
Unošenje teksta pomoću govora	4
Operativni sistemi	24

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Obrada teksta
Trajanje modula:	18 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o tipografiji teksta	biti osposobljen da tehnički obradi rukopis, da obeleži rukopis, da izvrši izbor pisma	rukopis knjige tipografsko oblikovanje tipografsko pismo izbor i upotreba pisma u tekstu	uraditi vežbu nakon svakog sadržaja modula uraditi test prepoznavanja pisama

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
					*	*	*	*

Naziv modula:	Unos teksta u računar
Trajanje modula:	14 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o elementima i vrstama rukopisa	biti osposobljen da vodi računa o nameni i čitljivosti teksta, biti osposobljen da vodi računa o odnosu štampanog sloga i margina, da vodi računa o odnosu širine redova sa gradacijom pisma i širinom proreda.	tehnika slaganja isključivanje redova isticanje u slogu	sadržaje povezati sa jezikom i komunikacijama uraditi jedan test na kraju

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
					*	*	*	*

Naziv modula:	Kurs slepog kucanja
Trajanje modula:	150 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o značaju desetoprstnog kucanja	biti osposobljen da izvršava slepo kucanje na tastaturi izvodi desetoprstno kucanje bez gledanja u tastaturu	primena 10-prstnog slepog kucanja pravopisa i pravila podele reči na slogove	primena pravilne tehnike rada vežbati precizno kucanje uraditi testove na polovini i kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
			*			*	*	*	*

Naziv modula:	Unošenje teksta pomoću programa za optičko prepoznavanje znakova
Trajanje modula:	12 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o uređajima i aparatima za optičko prepoznavanje	biti osposobljen da ostvari unošenje teksta pomoću skenera, objasni značaj izbora fonta po vrsti i nameni, objasni značaj upotrebe fontova u operativnim sistemima	izbor i upotreba pisma, tipografsko pismo programi za skeniranje	vežbati unošenje teksta pomoću skenera sadržaje povezati sa programima za skeniranje uraditi test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
			*		*	*	*	*

Naziv modula:	Unošenje teksta pomoću govora
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja iz audio programa za prepoznavanje govora	biti osposobljen da upozna i primeni programe za unošenje teksta pomoću govora	audio programi za unošenje teksta	sadržaje povezati sa audio programima uraditi jedan test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
			*		*	*	*	*

Naziv modula:	Operativni sistemi
Trajanje modula:	24 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja iz upotrebe operativnih sistema	biti osposobljen da upozna najvažnije operativne sisteme, upozna vrstu i način upotrebe grafičkih operativnih sistema	operativni sistemi	vežbati preciznu upotrebu operativnog sistema sadržaje povezati sa ostalim grafičkim programima uraditi jedan test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
					*	*	*	*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

-	Vežbe iz desetoprstnog kucanja - Rajko Filipović, grafički inženjer
-	Tehnologija tipografije - Zoran M. Urošević
-	Slog sa elementarnom tipografijom - Milan Jovanović
-	Osnovni principi obrade teksta na računaru - Zoran Urošević

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

-	Srpski jezik i književnost
-	Tehnologija grafičkih materijala
-	Osnovi grafičke tehnike
-	Tehnologija tipografije

PRAKTIČNA NASTAVA
(za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled)

1. OBLIKOVANJE OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I			222			222

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

-	Sticanje sposobnosti za procenjivanje i odabiranje pojedinih postupaka realizacije i tehnika štampe prema nameni i uslovima idejno-grafičkog projekta odnosno grafičkog proizvoda
-	Dobijanje znanja o grafičkim materijalima, mašinama, alatima, priboru i tehnološkim procesima proizvodnje
-	Osposobljavanje za uključivanje u neposrednu proizvodnju
-	Osposobljavanje za likovno estetske i tehnološke intervencije u pripremi za štampu i u samoj štampi
-	Sicanje sposobnosti za primenu računara u pripremi i realizaciji idejno-grafičkih projekata
-	Razvijanje samostalnosti u radu
-	Formiranje osnova za nastavak obrazovanja

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Crtež	18
Veličine i njihovi međusobni odnosi	30
Crtanje po prirodi	24
Crtanje geometrijskih žičanih elemenata sa upotrebnim predmetima	30
Crtanje upotrebnih predmeta	36
Crtanje upotrebnih i geometrijskih oblika	42
Crtanje upotrebnih predmeta i draperije	52

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Crtež
Trajanje modula:	18 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
ovladavanje tehnikom crtanja, postupcima i materijalima	znati da je crtež osnova svakog kreativnog procesa shvatiti odnos: gledati - videti - crtati shvatiti korelaciju, iluzije i 3-d realnosti naučiti da je studija objektivne stvarnosti polazna osnova za njenu nadgradnju (kreaciju) znati da koristi pribor i materijal za crtanje	pojam, vrsta i značaj crteža u kreativnim oblastima likovnih i primenjenih umetnosti opšta uputstva za rad na crtežu pomoćna sredstva za crtanje i njihova primena	sadržaje povezati sa primerima iz istorije likovnih i primenjenih umetnosti vežbati mogućnost pamćenja što većeg broja detalja na primerima iz prirode analizirati i porediti crteže koji su tematski, tehnički i likovno različiti pokazati mogućnosti podloge, materijala, osnovnog i pomoćnog pribora za crtanje

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Veličine i njihovi međusobni odnosi
Trajanje modula:	30 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje i primena osnovnih znanja o veličinama i njihovim međusobnim odnosima	znati da svaki objekat (prirodni ili fabrikovan) predstavlja jednu logičnu i vizuelno skladnu celinu znati da je crtež organska celina - slojevita u likovnom i estetskom smislu znati da formatira, vizira, odredi proporcije i iskonstruiše sve elemente objekta (motiva) koji crta	objekat crtanja kao celine sistematičnost i postupnost u građenju crteža prva faza - analiza: koncept i izbor motiva, materijala, priprema za crtanje druga faza - postavka, komponovanje, konstruisanje i proporcija	vežbati precizno gledanje i jasno predočavanje motiva sadržaje povezati sa primerima iz različitih perioda i oblasti likovnih i primenjenih umetnosti stalno vršiti upoređivanje i procenjivanje

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Crtanje po prirodi
Trajanje modula:	24 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih pojmova o crtanju po prirodi	znaće da je u svim nepravilnim i prirodnim elementima osnova geometrijski pravilan oblik shvata značaj (čiste) linije u građenju i definisanju forme zna da je u osnovi organizovanog crteža - stabilnost tačne konstrukcije i uočavanje karakteristike elemenata	crtanje geometrijskih žičanih elemenata analiza modela, pomoćne linije, primene konstrukcija crteža, karakteristike i konstrukcije	kroz vežbu stalno vršiti upoređivanje koristiti kao primere adekvatne crteže iz istorije likovnih i primenjenih umetnosti konstantno analizirati kvalitet linije i njene mogućnosti, individualno i u celoj grupi.

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Crtanje geometrijskih žičanih elemenata sa upotrebnim predmetima
Trajanje modula:	30 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
osposobljavanje da primenjuju konstruktivnu logiku na konkretnom zadatku	znati likovnu vrednost linije znati da je suština svakog nepravilnog (dinamičnog) zapravo geometrijski (pravilan) oblik znati da postavi i odredi težište kompozicije i svakog elementa shvatiti odnos čvrstih i fluidnih formi	složenija analiza postavljenog zadatka prostorna konstrukcija i konstruktivna logika značaj poznavanja predmeta, njegove strukture, građe, oblika i boja	analizirati postavljeni zadatak analizirati elemente posebno akcentovati osobenosti i složenosti forme, strukture i boja stalno vršiti upoređivanje i procenjivanje

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Crtanje upotrebnih predmeta
Trajanje modula:	36 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
osposobljavanje da stečena znanja uspešno primenjuje u rešavanju kreativnog zadatka uže struke	znati da analizira: liniju, oblik, boju, smer na konkretnom zadatku znati likovnu vrednost linije biti sposoban da odredi odnos unutar kompozicije moći da oseti svoju likovnu poetiku	analiza likovnih elemenata na mrtvoj prirodi: linija, oblik, smer, boja i njihova međusobna povezanost analiza linije: doživljaj linije i njena ekspresija, međusobni odnosi i dominacija konturna i strukturna linija, statička i dinamička linija	stalno isticati osobenosti predmeta i međusobnu njihovu povezanost akcentovati likovnu osobenost učenika (individualnost) koristiti kao primere adekvatne crteže i slike velikih majstora - mrtve prirode

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Crtanje upotrebnih i geometrijskih oblika
Trajanje modula:	42 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
osposobljavanje da primenjuje analitičan odnos prema vidljivom i objektivnom	znati da analizira crtež znati da odvoji likovne kvalitete na nivo apstrakcije snalaziti se u površinskom i prostornom oblikovanju	analiza linearnog crteža, analitički postupak oblik, veličina i njihova povezanost vrste oblika: prostorni i površinski oblik - konkretni, izvedeni, transponovani i apstraktni viziranje i konkretno merenje	isticati viziranje i konkretno merenje stalno analizirati odnos - oblik i veličina podsticati analitičan i samokritičan odnos izložiti radove i zajednički ih procenjivati

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

Naziv modula:	Crtanje upotrebnih predmeta i draperije
Trajanje modula:	52 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
osposobljavanje da se stvaralačka produkcija od nivoa učenja, vežbanja i reprodukcije izveznih šema, preko stilizacije šema, pretvore u apstraktno poimanje stvari (kao individualna stvaralačka produkcija)	znati da reši likovni problem, kompozicija, proporcija, ritam, kontrast, geometrijski i slobodni likovi znati da nadogradi, istakne, stavi pečat originalnog, novog, drugačijeg rada i mišljenja znati da nađe nove izvore informacija, iskustva o prirodnoj, društvenoj i kulturnoj okolini u skladu sa individualno pokazanim talentom	ostvarivanje proporcionalnosti modela: detalja i celine crteža linearna analiza forme i oblika	koristiti primere iz istorije likovnih i primenjenih umetnosti na temu - mrtve prirode ili draperije posebno koristiti radove drugih učenika kao primere za analizu postaviti zajedničku izložbu radova praviti individualne izložbe učenika

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*			*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

- Istorija umetnosti - Janson

- Istorija umetnosti Đ. Piskel

- Umeće crtanja

- Umetnost i vizuelno opažanje - R. Arnnhajn

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

- Tehničko crtanje sa nacrtnom geometrijom

- Oblikovanje grafičkih proizvoda

- Likovna kultura

- Estetika

- Istorija umetnosti sa teorijom forme

ISTORIJA
(za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled
i TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	37					37

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

-	produbljivanje interesovanja za dalje izučavanje istorije;
-	izgrađivanje istorijske svesti i istorijskog mišljenja;
-	osposobljavanje za izgrađivanje i korišćenje sistema uzročno-posledičnih veza u analizama događaja i zbivanja iz istorijske prošlosti;
-	razvijanje logičnog i kritičnog mišljenja;
-	osposobljavanje za uporednu analizu objavljene istorijske građe - njeno posmatranje sa više različitih aspekata;
-	sticanje sposobnosti za primenu računara u pravljenju sinhronističkih tablica različitog karaktera (obeležja istorijskih perioda, uporednog praćenja istorijskih događaja po vekovima i godinama u različitim zemljama istog istorijskog perioda);
-	navikavanje na sistematičnost, preciznost i objektivnost u procenjivanju istorijskih događaja i ličnosti;
-	navikavanje na sistematsko korišćenje istorijskih karata, enciklopedija, rečnika, stručne i beletrističke literature, kao i štampe, a posebno interneta u funkciji nalaženja klasifikovanja i odabira željenih istorijskih sadržaja;
-	formiranje istorijske kulture koja podrazumeva razvijenu nacionalnu i patriotsku svest, razumevanje, toleranciju saradnju i ljubav prema drugim narodima;
-	razvijanje osećanja humanosti i potrebe saradnje sa drugim ljudima i narodima sa ciljem da se sačuva ono što je do sada čovek stvorio u ime progresa i sveopšteg napretka.

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Istorija i koreni civilizacije	15
Srednji vek - putevi ka novim saznanjima	22

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Istorija i koreni civilizacije
Trajanje modula:	15 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznavanje sa različitim pristupima istoriji kao predmetu u školama i istoriji kao nauci. Sticanje znanja o osobenostima ekonomskih, društvenih, političkih i kulturnih odnosa u ljudskoj zajednici od pojave čoveka do uspostavljanja klasičnog, antičkog robovlasničkog društva.	znati da objasni kako se računalo i kako se danas računa vreme u istoriji prepoznati uzročno-posledične veze u nastanku i razvitku prvobitnih ljudskih zajednica znati šta je horda; rod, bratstvo, pleme, plemenski savez uočiti sličnosti i razlike između istočnjačkog i klasičnog, antičkog, ropstva znati da kroz sinhronistički sadržaj prikaže razvitak čoveka kroz praistoriju (posebno na prostorima Balkanskog poluostrva, kao i razvitak država starog Istoka, Grčke i Rima) znati da objasni religiju kao oblik ljudske svesti i dostignuća u kulturi kao rezultat neprekidnih promena u privredi i društvu	Istorija - nauka i predmet Istoriografija Računanje vremena u istoriji Osnovne odlike i obeležja država i društva staroga Istoka, Grčke i Rima, kao starih Ilira, Tračana i Kelta Religija i kultura antičkog sveta	Permanentno uvežbavati kartografsku pismenost Sadržaje povezati sa znanjima iz matematike, geografije, književnosti i umetnosti

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*	*		*

Naziv modula:	Srednji vek - putevi ka novim saznanjima
Trajanje modula:	22 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Razvijati sposobnosti prostornog predstavljanja na osnovu rada sa kartama istorijske sadržine i izrade sinhronističkih tablica Osposobljavanje za upoređivanje i vođenje diskusija i rasprava Proširivanje znanja iz nacionalne istorije i kulture Povezivanje nacionalne istorije sa istorijom drugih naroda i saradnje i uspostavljenih veza tokom perioda ranog i razvijenog feudalizma	uočiti uzroke propasti antičkog sveta upoznati razmeštaj naroda koji su u toku Velike seobe naroda došli iz Azije u Evropu i trajno je naselili upoznati i zapamtiti činjenice koje se odnose na na prapostojbinu privrede, život i običaje pre primanja hrišćanstva znati vreme naseljavanja Južnih Slovena na Balkanskom poluostrvu, stvaranje prvih državnih organizacija i proces hristijanizacije proširiti znanje o južnoslovenskim državama vremena razvijenog feudalizma i vladarskim rodovima Nemanjića i Kotromanića proširiti znanje o znamenitim ličnostima srednjeg veka, kao i o kulturnim dostignućima i razvitku religija	Velika seoba naroda i prve varvarske države Seobe Slovena - razmeštaj, prve države, pokrštavanje i značaj Vizantije u životu Južnih Slovena Raška i Duklja Srbija, Bosna, Dubrovnik Vizantija - od nastanka do propasti Srednjovekovna religija Srednjovekovna kultura	Sadržaje povezati sa dostignućima u oblasti srednjovekovne književnosti i umetnosti Insistirati na preciznosti i sistematičnosti u odabiranju sadržaja iz nacionalne, kulturne istorije, kao i istorije religije

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*	*		*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

-	Istorija za prvi razred četvorogodišnjih stručnih škola, Beograd, 2003 (pojedini sadržaji), Milutin Perović, Bograda Smiljević
-	Radna sveska za prvi razred gimnazije, Stari vek u istorijskim izvorima, Novi Sad, 2002 (slobodno odabrani sadržaji), Slobodan Dušanić, Žarko Petrović
-	Radna sveska iz istorije za drugi razred gimnazije, Srbija i Evropa u odabranim izvodima srednjeg veka, Novi Sad, 2003 (slobodno odabrani sadržaji), Andrija Veselinović
-	Srpske dinastije, Novi Sad - Beograd, 2001 (slobodno odabrani sadržaji), Andrija Veselinović, Radoš Ljušič
-	Pregled istorije hrišćanske crkve, Novi Sad, 2003 (slobodno odabrani sadržaji), Grigorije Mikić.

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

- Likovna kultura

- Srpski jezik i književnost

INDUSTRIJSKA GEOGRAFIJA U GRAFIČARSTVU I HEMIJI
(za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled
i TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	21	16				37

NAPOMENA: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

- Razvijanje sposobnosti prikazivanja rezultata istraživanja kroz korišćenje reči, tabela i grafika, kao i jezika geografije

- Razvijanje sposobnosti korišćenja različitih izvora informacija i samostalnog i timskog učestvovanja u istraživačkim projektima

- Primenjivanje stečenih znanja iz privredne geografije u svom poslovnom okruženju

- Razvijanje vlastitih strategija uspešnog učenja (razlikuje bitno od nebitnog, analizira podatke, samostalno zaključuje...)

- Poznavanje prirodnih resursa i njihovog razmeštaja za potrebe industrije

- Poznavanje razvoja i razmeštaja industrijske proizvodnje

- Razvijanje sposobnosti korišćenja računara za pronalaženje, obradu i prikazivanje geografskih podataka

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Kartografija	5
Faktori lokacije industrije	5
Mašinska i elektrotehnička industrija	7
Hemijska industrija	8
Drvna i industrija celuloze i papira	6
Naučno-tehnički progres i posledice	6

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Kartografija
Trajanje modula:	5 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
kartografsko opismenjavanje za samostalnu izradu i primenu geografskih karata različitih po tematici, sadržaju i razmeru	znati elemente sadržaja karte znati podelu karata prema sadržini - tematske karte umeti da se služi geografskom kartom i planom grada kao izvorom geografskih znanja i informacija umeti da primeni različite kartografske metode u samostalnoj izradi kartografskog materijala znati da koristi digitalne karte znati pojam, strukturu i primenu GIS-a	elementi sadržaja karte tematska kartografija digitalna kartografija i GIS	korišćenje savremenih elektronskih pomagala i digitalnih mapa uz postojeće analogne geografske karte i planove primena kartografskih tehnika za samostalno prezentovanje rezultata istraživanja

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Faktori lokacije industrije
Trajanje modula:	5 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
razumevanje faktora lokacije industrije	znati prirodne faktore lokacije (sirovine, vodni resursi, energetski izvori, klima) znati društvene faktore lokacije (tržište, kapital, saobraćaj, radna snaga) učenik će znati kako industrija utiče na promenu životne sredine znati pojam globalizacije razumeti uticaj procesa globalizacije na lokaciju velikih preduzeća (multinacionalne i transnacionalne kompanije)	prirodni i društveni faktori lokacije proces globalizacije i problem lokacije velikih preduzeća	korišćenje osnovne literature korišćenje informacija sa Interneta korišćenje interaktivnih metoda rada

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Mašinska i elektrotehnička industrija
Trajanje modula:	7 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
razumevanje razvoja, razmeštaja i značaja mašinske i elektrotehničke industrije	znati faktore razvoja mašinske i elektrotehničke industrije znati grane mašinske i elektrotehničke industrije razumeti privredni značaj mašinske i elektrotehničke industrije znati faktore razmeštaja mašinske i elektrotehničke industrije znati geografski razmeštaj najvećih kompanija mašinske i elektrotehničke industrije	razvoj, grane i privredni značaj mašinske i elektrotehničke industrije faktori razvoja mašinske i elektrotehničke industrije geografski razmeštaj mašinske i elektrotehničke industrije najveće kompanije elektronske industrije	korišćenje osnovne literature korišćenje informacija sa Interneta korišćenje interaktivnih metoda rada

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Hemijska industrija
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
razumevanje razvoja, razmeštaja i značaja hemijske industrije	znati nastanak i razvoj hemijske industrije znati grane hemijske industrije razumeti značaj hemijske industrije za razvoj privrede znati proizvodno-ekonomske karakteristike hemijske industrije znati faktore razmeštaja teške hemijske industrije znati faktore razmeštaja lake hemijske industrije znati razmeštaj najvažnijih regiona hemijske industrije u svetu znati najveće kompanije hemijske industrije znati kako hemijska industrija zagađuje životnu sredinu znati mere zaštite životne sredine u procesu proizvodnje hemijske industrije	razvoj, podela i značaj hemijske industrije proizvodno-ekonomske karakteristike hemijske industrije faktori razmeštaja teške (bazične) i lake (potrošačke) industrije teška hemijska industrija laka hemijska industrija najveće kompanije i glavni regioni hemijske industrije hemijska industrija kao zagađivač životne sredine zaštita životne sredine u procesu proizvodnje hemijske industrije	korišćenje osnovne literature korišćenje informacija sa Interneta korišćenje interaktivnih metoda rada

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Drvna i industrija celuloze i papira
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
razumevanje razvoja, razmeštaja i značaja drvne i industrije celuloze i papira	znati kriterijume razmeštaja drvne i industrije celuloze i papira (sirovinska baza, primarna i finalna proizvodnja, radna snaga, energetski uslovi, saobraćaj, voda, prostor, aglomerativni faktor) znati razmeštaj centara i regiona drvne i industrije celuloze i papira znati najveće kompanije drvne i industrije celuloze i papira znati zagađivače mere zaštite u procesu proizvodnje drvne i industrije celuloze i papira	kriterijumi razmeštaja drvne i industrije celuloze i papira centri i regioni drvne industrije i industrije celuloze i papira najveće kompanije drvne industrije i industrije celuloze i papira zaštita životne sredine u procesu proizvodnje	korišćenje osnovne literature korišćenje informacija sa Interneta korišćenje interaktivnih metoda rada

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Naučno-tehnički progres i posledice
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
razumevanje savremenih polarizacijskih i integracijskih procesa	razumeti tranzicione procese u Evropi i mesto naše zemlje u njima razumeti značaj naučno-tehničkog progresa za razvoj privrede znati koje su posledice naučno-tehničkog progresa (regionalne, strukturne, organizacione i lokacione) znati najvažnije integracije u svetu znati nastanak, razvoj i strukturu Evropske unije znati načine zagađivanja životne sredine industrijskom proizvodnjom znati mere zaštite životne sredine	razvijena i nerazvijena područja u svetu tranzicioni proces i mesto naše zemlje naučno-tehnički progres i posledice regionalne, strukturne, organizacione i lokacione promene integracijski procesi i Evropska unija industrija kao zagađivač životne sredine i mere zaštite	korišćenje osnovne literature korišćenje informacija sa Interneta korišćenje interaktivnih metoda rada

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

6. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

- Lješević: Urbana ekologija,

- J. Adamović: Urbana ekonomija, 2002. g.

- N. Carić: Opšta privredna geografija, 1974. g.

- N. Carić, P. Tomić: Opšta privredna geografija, 1979. g.

- P. Tomić, J. Romelić, L. Lazić: Ekonomska geografija sveta, 1996. g.

- M. Grčić: Industrijska geografija,

- M. Grčić: Politička geografija, 2002. g.

- Vresk M. (1986): Osnovi urbane geografije, "Školska knjiga", Zagreb

- Đurić V. (1980): Ekonomska geografija, "Naučna knjiga", Beograd

- Žegarac Z. (2002): Infrastruktura,

- Lješević M., Živković D. (2001): Kartografija, Geografski fakultet, Beograd

- Milićević G. (1990): Urbana ekonomika, Ekonomski fakultet, Beograd

- Petovar K. (2003): Urbana i ruralna sociologija, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad

- Piha B. (1973): Prostorno planiranje, Službeni list SFRJ, Beograd

- Pleše J. (1979): Geografske osnove gradskih regija, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad

- Tomić P., Romelić J., Lazić L. (1996): Ekonomska geografija sveta, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad

- Ćurčić S. (1996): Kartografija, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad

- Fick, J. (1998): Geography of Development,

- Šećibović Refik, Đoković Emilija: Regionalna ekonomska geografija I Ekonomski fakultet, Beograd, 2002

- Šećibović Refik: Regionalna ekonomska geografija II, Ekonomski fakultet, Beograd, 2002

- Šećibović Refik: Regionalna ekonomska geografija III, Ekonomski fakultet, Beograd, 2002

- Dinić Jovan: Ekonomska geografija, Ekonomski fakultet, Beograd, 1999.

- Grupa autora: Ekonomska geografija, "Vuk Karadžić", Beograd, 1972

7. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA

- stručni predmeti