Prethodni

I. PROGRAMI SPECIJALIZACIJA I UŽIH SPECIJALIZACIJA ZA SPECIJALNOSTI U MEDICINI

1. Interna medicina

(60 meseci)

Specijalizacija Interne medicine je obrazovni proces tokom kojeg lekar stiče teorijsko i praktično znanje iz dvanaest različitih oblasti, što mu omogućava da kao specijalista samostalno zbrine obolele od akutnih i hroničnih bolesti. Najvažnija uloga specijalizacije je da omogući sprovođenje najviših standarda prevencije, dijagnostike i lečenja bolesnika.

Trajanje specijalizacije

Specijalizacija iz Interne medicine traje 5 (pet) godina i sastoji se od:

Prva i druga godina

Teorijsko i praktično znanje iz oblasti Interne medicine specijalizant savladava na Internom odeljenju (u matičnoj ustanovi). Specijalizant se detaljnije upoznaje sa internističkim pristupom bolesniku, što uključuje anamnezu, fizički pregled, utvrđivanje plana ispitivanja kao i izbor lečenja. Vežba pri opisivanju i oceni rezultata biohemijskih, hematoloških i drugih laboratorijskih testova, rendgenskih snimaka, ehosonografskih pregleda, EKG i funkcionih ispitivanja pojedinih organa. Upoznaje se sa načinima uzimanja materijala, njihovom primenom u predanalitičkoj fazi, kao i mogućnostima i načinima laboratorijske dijagnostike u pojedinim laboratorijama.

Pod neposrednim nadzorom mentora (načelnika odeljenja) planira lečenje i kontroliše njegov tok i uspeh terapije. Upoznaje se sa štetnim efektima lekova i metodama sprečavanja istih.

Upoznaje se sa načinom vođenja medicinske dokumentacije.

Mentor vrši nadzor savladanih veština i ocenjuje uspeh.

Specijalizant radi kao u prvoj godini, ali tako da postepeno sve samostalnije obavlja dijagnostičke postupke i određuje lečenje. Mentor vrši nadzor savladanih veština i ocenjuje uspeh.

Osposobljava se za samostalni rad u hitnoj (urgentnoj) internističkoj praksi. Uključuje se u dežurnu službu i u ambulantni rad. Upoznaje se sa pojedinim užim oblastima Interne medicine, metodama i tehnikama dijagnostike, kao i specifičnog lečenja. Učestvuje u radu konzilijuma.

Druga, treća i četvrta godina obavlja se u Univerzitetskim centrima.

Program specijalizacije

Dvosemestralne nastave - 9 meseci

Pulmologija i ftiziologija - 6 meseci

Kardiologija - 7 meseci

Gastroenterologija i hepatologija - 6 meseci

Alergologija i imunologija - 4 meseca

Hematologija - 5 meseci

Endokrinologija - 5 meseci

Nefrologija - 4 meseca

Reumatologija - 3 meseca

Infektivne bolesti - 2 meseca

Radiologija - 2 meseca

Nuklearna medicina - 1 mesec

Neurologija - 2 meseca

Provera znanja - Obavezni kolokvijumi

U toku specijalističkog staža specijalizanti polažu 8 kolokvijuma:

1. Pulmologija

2. Kardiologija

3. Gastroenterohepatologija

4. Alergologija

5. Hematologija

6. Endokrinologija

7. Nefrologija

8. Reumatologija

Veštine i znanja

Oblast: (AI) Alergologija i imunologija - 4 meseca

Veština: (27) Alergološka-imunološka obrada bolesnika u stacionaru i poliklinici (3 nedelje)

Izvodi: 60

Veština: (28) Asistencija u rutinskoj i urgentnoj dijagnostici i adekvatnoj pomoći u stacionaru i poliklinici (4 nedelje)

Asistira: 10 Izvodi: 20

Veština: (29) Asistencija i učešće u proceduri dozno provokativnih testova u poliklinici i dnevnoj bolnici (1 nedelja)

Gleda: 6 Asistira: 6 Izvodi: 6

Veština: (30) Ovladavanje tehnikom izv.sternalne, pleuralne, perikardne i abdominalne punkcije i uzimanje uzoraka arterijske kr (1 ned)

Izvodi: 18

Veština: (31) Oblika aplikacije ambu maske i intubacije, traheotomije, veštačkog disanja i defibrilacije (1 nedelja)

Asistira: 10

Veština: (32) Obuka u izvođenju kožnih proba (1 nedelja)

Izvodi: 10

Veština: (33) Asistencija u izvođenju biopsija kože, potkožnog tkiva i mišića sa interpretacijom (1 nedelja)

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (34) Samostalno izvođenje i asistencija u izvođenju specifičnih testova in vivo (1 nedelja)

Asistira: 10 Izvodi: 10

Oblast: (DN) Dvosemestralna nastava - 9 meseci + 3 meseca Klinike

Veština: (1) Dvosemestralna nastava

Oblast: (EN) Endokrinologija - 5 meseci

Veština: (35) Endokrinol. obrada bolesn. u hospitalnim uslovima (os. obrada, tumačenje baznih vred. hormona, izvođenje supres. i s) (6 nedelja)

Ostalo: 220

Veština: (36) Endokrinološka obrada bolesnika u ambul. uslovima (rad u poliklinici sa nastavnikom) (3 nedelje)

Ostalo: 60

Veština: (37) Rad u jedin. inteziv. i urgentne nege (potpuno ovladav. princ. neodložne med. pomoći u dijab. komama, hipoglikemiji, ak) (2 ned)

Ostalo: 40

Veština: (38) Upoznavanje sa primenom vizualizacionih teh. u endokrinol. (ultrazvuk, nuklearna med., CT i mag. rezonanca) (1 nedelja)

Ostalo: 30

Veština: (39) Ovladavanje postupcima intenzificirane inzulinske terapije u dijabetesu (indikacije, kontraind. mere kontrole) (1 nedelja)

Ostalo: 20

Veština: (40) Upoznavanje sa indikacijom i primenom inzulinskih pulzatilnih pumpi (1 nedelja)

Ostalo: 20

Veština: (41) Ovladavanje principima supstitucijske terapije kod deficita pojedinih ili grupa hormona (1 nedelja)

Ostalo: 20

Veština: (42) Ovladavanje principima supresione terapije kod hiperfunkcije endokrinih žlezda (1 nedelja)

Ostalo: 20

Veština: (43) Upoznavanje sa laboratorijskim metodama u endokrinologiji, posebno sa RAI postupcima (1 nedelja)

Ostalo: 20

Oblast: (GA) Gastroenterologija i hepatologija - 6 meseci

Veština: (16) Gastroenterogepatološka obrada bolesnika u stacionaru i poliklinici (6 nedelja)

Izvodi: 160

Veština: (17) Asistencija u rutinskoj, urgentnoj i operativno-terapijskoj endoskopiji organa za varenje (2 nedelje)

Gleda: 30 Asistira: 30

Veština: (18) Asistencija u dijagnostičkoj i interventnoj ultrasonografiji (2 nedelje)

Gleda: 30 Asistira: 30

Veština: (19) Asistencija u laparoskopiji (1 nedelja)

Asistira: 10

Veština: (20) Punkcija abdomena i diferencijalna dijagnoza ascitesa (2 nedelje)

Izvodi: 10

Veština: (21) Slepa biopsija jetre (1 nedelja)

Asistira: 5

Veština: (22) Slepa biopsija tankog creva (1 nedelja)

Gleda: 5

Veština: (23) Asistencija u timu za litoripsiju (1 nedelja)

Gleda: 15 Asistira: 15

Veština: (24) Samostalno izvođenje i tumačenje određenih (specifičnih) ispitivanja funkcije creva, jetre i pankreasa (2 nedelje)

Asistira: 40

Veština: (25) Analiza i tumačenje određenih radioloških ispitivanja organa za varenje (2 nedelje)

Gleda: 75 Asistira: 75

Veština: (26) Asistencija u scintigrafskim i RIA ispitivanjima GIA-a (1 nedelja)

Gleda: 10 Asistira: 10

Oblast: (HE) Hematologija - 5 meseci

Veština: (44) Hematol. obrada bolesnika u hospitalnim uslovima (os. obrada, tumač. baz. vred. hematol. analiza, dopunske dijagnozne me) (3 nedelje)

Izvodi: 110

Veština: (45) Hematološka obrada bolesnika u ambulantnim uslovima (1 nedelja)

Gleda: 30

Veština: (46) Rad u jedin. intenzivne nege (ovladav. princ. neodložne med. pomoći u hemoragijskim sindromima, agranulocitozama i ak) (2 nedelje)

Izvodi: 30

Veština: (47) Upoznavanje sa dopunskim dijagnost. metodama u hematologiji (citol, citohem. analize punktata koštane srži, lab. dij. h) (1 nedelja)

Gleda: 15

Veština: (48) Upoznavanje sa načinom izvođ. punkcije koštane srži samost. izvođenje i upoznav. sa izvođenjem biops. kosti i ind) (1 nedelja)

Gleda: 5 Izvodi: 5

Veština: (49) Upoznavanje sa terapijskim procedurama (protokolima) u lečenju ak. leukemija, malignih limfoma i dr. malig. hemat. oboljenja) (1 nedelja)

Gleda: 10

Veština: (50) Upoznavanje sa indikacijama za stalne perfuzione katetere i načinom održav. istih, transfuz. ter. kod deficita poj. komp) (1 nedelja)

Gleda: 10

Veština: (51) Upoznavanje sa negom teških hematoloških bolesnika (nega usne duplje, opšta nega, antipiretska terapija i sl.) (1 nedelja)

Asistira: 5

Veština: (52) Upoznavanje sa indikacijama za citofereze i plazmofereze i način primene (0,5 nedelja)

Gleda: 5

Veština: (53) Upoznavanje sa laboratorijskim metodama u hemotelogiji i primena radioizotopa (Vek eritrocita, trombocita) (0,5 nedelja)

Gleda: 5

Veština: (54) Upoznavanje sa indikacijama obrade koštane srži za kulture ćelija (1 nedelja)

Asistira: 5

Oblast: (IB) Infektivne bolesti - 2 meseca

Veština: (70) Lumbalna punkcija, citološki pregled likvora

Gleda: 10

Veština: (71) Uzimanje materijala:hemokultura, urinokultura, gusta kap, brisevi koprokultura

Izvodi: 10

Veština: (72) Slepa biopsija jetre, laparobiopsija jetre

Gleda: 5

Veština: (73) Reanimacija vitalno ugroženih bolesnika

Gleda: 10

Veština: (74) Gastrična lavaža

Izvodi: 10

Veština: (75) Reanimacija AKI

Gleda: 5

Veština: (76) Izvođenje i čitanje testova - Elisa metod

Gleda: 10

Veština: (77) Desenzibilizacija pri davanju seruma

Gleda: 10

Oblast: (KA) Kardiologija - 7 meseci

Veština: (1) Obrada bolesnika u ehokardiografskom kabinetu (4 nedelje)

Asistira: 50

Veština: (2) Rad, odnosno praktična nastava u urgentnom centru (urgentna dijagnostika i terapija) (6 nedelja)

Ostalo: 105

Veština: (3) Rad u ergometrijskom kabinetu (indikacije, kontraindikacije, tumačenje rezultata) (2 nedelje)

Asistira: 50

Veština: (4) Kardiol. obrada bolesnika u sali za kateterizaciju (invazivna dij.). Upoznav. sa indik. kontraindik. i metod. invaz. di (4 nedelje)

Ostalo: 105

Veština: (5) Konverzija ritma primenom DC šoka (sinhronog i asinhronog) (2 nedelje)

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (6) Perikardna punkcija (1 nedelja)

Gleda: 5

Veština: (7) Merenje Venskog pritiska (1 nedelja)

Izvodi: 10

Veština: (8) Ugradnja privremenog pejsmekera (preko jugularne vene) (2 nedelje)

Gleda: 5 Asistira: 5 (0m 0d)

Veština: (9) Dopler perifernih arterija i vena (2 nedelje)

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Veština: (10) Princip kontinuiranog merenja pritiska (Holter metoda) (2 nedelje)

Asistira: 10

Oblast: (NE) Neurologija - 2 meseca

Veština: (172) Auskultacija karotidnih arterija

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 15

Veština: (173) Doppler-sonografija magistralnih sudova vrata

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (174) Kapilaroskopija

Gleda: 2 Asistira: 2

Veština: (75) Indikacije i interpretacija angiografije

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 5

Veština: (182) EEG i aktivacione tehnike

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (183) Elektromiografija (EMG)

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (186) Test repetativne stimulacije

Gleda: 3 Asistira: 3

Veština: (187) Test na latentnu tetaniju

Gleda: 2

Veština: (188) Evocirani potencijal (vizuelni, uditivni, somatosenzorni, kognitivni, motorni)

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (189) Testovi za dijagnostikovanje metaboličkih miopatija

Gleda: 2 Asistira: 1

Veština: (195) Oftalmološki pregled (FOU)

Gleda: 10 Izvodi: 10

Veština: (197) Dijagnostika, lečenje i nega kome

Gleda: 10

Veština: (198) Procena dubine kome po Glasgow score skali kome

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (200) Dijagnostika kranio-cerebralnih povreda

Gleda: 5 Asistira: 10

Oblast: (NF) Nefrologija - 4 meseca

Veština: (55) Obrada i praćenje nefroloških bolesnika. Urgentna stanja u nefrologiji (4 nedelje)

Izvodi: 15

Veština: (56) Funkcionalno ispitivanje bubrega (2 nedelje)

Izvodi: 70

Veština: (57) Upoznavanje sa ehosonografijom bubrega (1 nedelja)

Gleda: 70 Asistira: 40

Veština: (58) Upoznavanje sa biopsijom bubrega (1 nedelja)

Gleda: 15 Asistira: 5

Veština: (59) Upoznavanje sa hemodijalizom (2 nedelje)

Izvodi: 150

Veština: (60) Upoznavanje sa peritonealnom dijalizom (1 nedelja)

Gleda: 40 Asistira: 20

Veština: (61) Upoznavanje sa plazmaferezom (1 nedelja)

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (62) Upoznavanje sa pripremom za transplantaciju i lečenje bubrega (1 nedelja)

Asistira: 70

Oblast: (NM) Nuklearna medicina - 1 mesec

Veština: (150) Test fiksacije radioaktivnog joda u štitastoj žlezdi

Gleda: 10

Veština: (151) Scintigrafija štitaste žlezde pomoću 99m-Tc i J-131

Gleda: 5

Veština: (152) Perfuziona scintigrafija pluća

Gleda: 5

Veština: (153) Scintigrafija jetre

Gleda: 10

Veština: (154) Dinamička hepatobilijarna scintigrafija

Gleda: 5

Veština: (155) Radiorenografija pomoću 131-J-OIH, 99m-Tc-DTPA ili 99m-Tc-MAG 3.

Gleda: 10

Veština: (156) Radiorenografija sa određivanjem brzine glomerulske filtracije (GFR) 99m-Tc-DTPA

Gleda: 5

Veština: (157) Radiorenografija sa određivanjem efektivnog renalnog protoka plazme (ERPF)

Gleda: 5

Veština: (158) Scintigrafija skeleta (parcijalna i celog tela)

Gleda: 3

Veština: (159) Određivanje dužine života eritrocita

Gleda: 5

Veština: (160) Scintigrafija kore nadbubrežnih žlezda

Gleda: 2

Veština: (161) Scintigrafija srži nadbubrežne žlezde

Gleda: 1

Veština: (162) Scintigrafija neuroblastoma i tumora hromafinog tkiva

Gleda: 1

Veština: (163) Lečenje hipertioreoidizma radioaktivnim jodom

Gleda: 1

Veština: (164) Lečenje toksičnog adenoma štitaste žlezde radioaktivnim jodom

Gleda: 1

Veština: (165) Radionuklidna miokardiografija

Gleda: 5

Veština: (166) Ventilaciona scintigrafija pluća (133-He)

Gleda: 5

Veština: (167) Određivanje ventilaciono-perfuzionog indeksa i vremena polueliminacije He

Gleda: 5

Veština: (168) Ventilaciona scintigrafija pluća pomoću DTPA-99m-Tc aerosola

Gleda: 5

Veština: (169) Ispitivanje pražnjenja želuca

Gleda: 2

Veština: (170) Hepatička radionuklidna angiografija

Gleda: 5

Veština: (171) Ispitivanje ferokinetike

Gleda: 3

Oblast: (PF) Pulmologija i ftiziologija - 6 meseci

Veština: (11) Obrada i praćenje pulmoloških bolesnika, učestvovanje u terapiji (8 nedelja)

Asistira: 30 Izvodi: 50

Veština: (12) Obrada i praćenje bolesnika u urgentnim stanjima u intenzivnoj respiracijskoj nezi (4 nedelje)

Gleda: 10 Asistira: 15

Veština: (13) Pregledi i kontrole ambulantnih bolesnika u ambulantno-polikliničkoj službi (3 nedelje)

Asistira: 30 Izvodi: 30

Veština: (14) Funkcionalno ispitivanje pluća: ventilacija, opori, gasne analize (5 nedelja)

Gleda: 30 Asistira: 15

Veština: (15) Tumačenje rendgenoloških nalaza i scintigrafije pluća (1 nedelja)

Asistira: 50

Oblast: (RA) Radiologija - 2 meseca

Veština: (78) Standardni preseci CT lobanje

Gleda: 10

Veština: (79) Standardni preseci CT pluća i medijastinuma

Gleda: 10

Veština: (80) CT abdomena i karlice

Gleda: 20

Veština: (81) Regionalna anatomija/cervikalni, torakalni i abdominalni jednjak/putevi metastaziranja, klinika dijagnostika, TNM, komb. tre

Gleda: 5 Asistira: 3

Veština: (82) Određivanje doze: A) Radikalna terapija; B) Palijativna terapija - određivanje volumena i doze

Gleda: 5 Asistira: 1

Veština: (83) PTA: femoropoplitealna, ilijačna, renalna i akoronarna

Gleda: 20 Asistira: 10

Veština: (84) Embolizacija: u cilju hemostaze, a-V malformacija i fistula, tu krvnih sudova i varikokela

Gleda: 5

Veština: (85) Drenaže: bilijarnog trakta, abdomen urinarnog trakta, retroperitoneuma

Gleda: 10

Veština: (86) Punkcione biopsije i evakuacije

Gleda: 10

Veština: (87) Tumori bubrežnog parenhima:uopšte indik. za rt. u sklopu komb. rešenja, postop. rt, palijativna terapija

Gleda: 10 Asistira: 2

Veština: (88) Klasični snimci lobanje u dva pravca

Izvodi: 10

Veština: (89) Ciljani snimak turskog sedla

Izvodi: 50

Veština: (90) Klinička slika, uloga radioterapije u leč. karcinoma mb, TNM konzilijarne odluke, kombinovani pristupi u terapiji.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Veština: (91) Određivanje stadijuma oboljenja (TNS sistem): A) prisustvovanje radu konzilijuma

Gleda: 5 Izvodi: 10

Veština: (101) Upoznavanje sa aparatom i principima rada NMR

Gleda: 5

Veština: (102) T-1 i T-2 snimci pojedinih organa i anatomskih struktura

Gleda: 10

Veština: (103) Upoznavanje sa određenim prednostima NMR u odnosu na druge vizualizac. teh.

Veština: (104) RTG pregled jednjaka, želuca, duodenuma tankog i debelog creva

Gleda: 10

Veština: (105) Peroralna holecistografija

Gleda: 5

Veština: (106) Nativni snimak trbuha

Gleda: 100

Veština: (107) Abdominalna aortografija i selektivna angiografija

Gleda: 5

Veština: (111) Rukovanje UZ aparaturom i sondama

Gleda: 10

Veština: (112) Izvođenje pregleda jetre, ž. kesice i žučnih puteva

Gleda: 10

Veština: (113) UZ pregled pankreasa

Gleda: 5

Veština: (114) UZ pregled bubrega i nadbubrežnih žlezda

Gleda: 5

Veština: (115) UZ pregled mokraćne bešike i prostate

Gleda: 5

Veština: (116) UZ pregled ovarijuma, uterusa i jajovoda

Gleda: 10

Veština: (117) UZ pregled štitaste i paraštitaste žlezde

Gleda: 5

Veština: (119) Doppler i colour Doppler pregledi

Izvodi: 5

Veština: (122) Teleradiografija srca, aorte i plućne arterije

Gleda: 20

Veština: (123) Radioskopija srca, aorte i plućne arterije

Gleda: 10

Veština: (124) Merenje veličine srca i aorte

Gleda: 10

Veština: (125) Tumačenje RTG snimaka srca i krvnih sudova

Gleda: 20

Veština: (132) Radiografija pluća: P-A, profilna, u ležećem s. bočna i tvrdozr. tehnika

Gleda: 20

Veština: (138) Tumačenje RTG snimaka pluća

Gleda: 50

Veština: (139) Nativni snimak urotrakta

Gleda: 10

Veština: (140) Izvođenje i.v. i infuzijske urografije

Gleda: 10

Veština: (141) Retrogradna cistografija i uretrocistografija

Asistira: 10

Veština: (148) Regionalna anatomija, određivanje stadijuma bolesti: RTG pluća, eho abdomena i karlice, limfografija, CT, tum. markeri

Gleda: 3 Asistira: 3

Veština: (149) Regionalna anatomija i procena stanja bolesti (Rektalnip, cistoskopija, biman. p. karlice, limfog, scintig. kostiju, RTG, EHO, CT)

Gleda: 5 Asistira: 5

Oblast: (RE) Reumatologija - 3 meseca

Veština: (63) Samostalna obrada najmanje po jednog bolesnika iz svake grupe reumatoloških oboljenja (2 nedelje)

Izvodi: 8

Veština: (64) Samostalno vođenje istorije bolesti za najmanje 10 bolesnika (1 nedelja)

Izvodi: 10

Veština: (65) Upoznavanje sa ambulantnim radom (1 nedelja)

Gleda: 50

Veština: (66) Savlađivanje tehnike punkcije zglobova sa intraartikularnim davanjem lekova (1 nedelja)

Veština: (67) Savlađivanje tehnike lokalne primene lekova (periradikularno, periartikularno, enteze) (1 nedelja)

Izvodi: 20

Veština: (68) Ovladavanje laboratorijskom dijagnostikom reumatoloških oboljenja (1 nedelja)

Gleda: 100 Asistira: 10

Veština: (69) Ovladavanje rengenološkom dijagnostikom reumatoloških oboljenja (1 nedelja)

Gleda: 100

2. Pulmologija

(60 meseci)

Osnove specijalizacije

Specijalizacija iz pulmologije počinje posle završetka osnovnog obrazovanja iz interne medicine što omogućava povezanost sa drugim granama interne medicine.

Optimalna dužina trajanja "zajedničkih osnova" treba da je 2 godine.

Namena specijalizacije

Specijalizacija je obrazovni proces tokom kojeg lekar stiče teorijsko i praktično znanje iz iskustva iz oblasti pulmologije, što mu omogućava da kao specijalista samostalno zbrine obolele od akutnih i hroničnih plućnih bolesti. Obuhvaćeni su svi aspekti zbrinjavanja bolesnika: dijagnostika, terapija, rehabilitacija i prevencija bolesti.

Specijalista je osposobljen i za planiranje i izvođenje stručnih projekata, kao i za pružanje stručne pomoći u odgovarajućim projektima drugih autora. Pored toga, stiče odgovarajuću osnovu da svoje znanje, veštine i iskustva prenese studentima u pedagoškom procesu u dodiplomskoj i poslediplomskoj nastavi.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz pulmologije traje 5 (pet) godina.

Specijalističko znanje iz pulmologije stiče se posle osnovnog obrazovanja iz interne medicine, koje je zajedničko za sve grane medicine i zbog toga je nazvano "zajedničke osnove" i traje 2 godine. U tom periodu lekar na specijalizaciji će sticati znanja o opštim aspektima interne medicine i njenih subdisciplina, s posebnom pažnjom na lečenje akutno obolelih. Za vreme trajanja interne medicine, najmanje 6 meseci treba da provede na pulmologiji. Deo vremena može biti i u intenzivnoj nezi, ali znanja u ovoj oblasti može isto tako, sticati i tokom specijalističkog staža. Zajedničke osnove uključuju period od najmanje 4 meseca provedena na kardiologiji.

Drugi deo specijalizacije traje 3 godine, a stiče se uže pulmološko znanje. Od toga su najmanje 2 godine posvećene kliničkoj imunologiji, a ne više od 1 godine istraživačkom radu. Svaki lekar na specijalizaciji ima glavnog mentora koji prati tok njegove specijalizacije. Za nadzor nad izvođenjem pojedinih veština odgovorni su neposredni mentori veština.

PROGRAM SPECIJALIZACIJE

3.1. Zajedničke osnove

Optimalna dužina faze zajedničkih osnova je 2 godine, odnosno 22 radna meseca i 2 meseca godišnjeg odmora. Od toga na pulmologiji provodi najmanje 6 meseci i 4 meseca na kardiologiji.

Sadržaj programa

Prva godina

Sticanje teorijskih i praktičnih znanja iz različitih područja interne medicine na internističkim odeljenjima. Specijalizant se detaljno upoznaje sa internističkim pristupom bolesniku uzimanjem anamneze, objektivnim pregledom, odabirom određenih dijagnostičkih procedura i načinom lečenja. Uči se opisivanju i tumačenju sledećih pregleda: biohemijskih, hematoloških i drugih laboratorijskih testova, rendgenograma, ultrasonograma, EKG i funkcionalnih ispitivanja pojedinih organa.

Upoznaje način uzimanja, pripreme, transportovanja i dijagnostičke obrade bioloških materijala u specijalizovanim laboratorijama. Pod nadzorom mentora propisuje terapijske postupke i prati njihov učinak. Upoznaje štetna dejstva lekova i metode za njihovo sprečavanje. Uči vođenje medicinske dokumentacije.

Druga godina

Tokom druge godine upotpunjuje znanja iz oblasti interne medicine koja nisu bila obuhvaćena na prvoj godini. Lekar obavlja slične dijagnostičke i terapijske postupke kao i tokom prve godine specijalizacije, ali sa više samostalnosti. Osposobljava se za zbrinjavanje urgentnih internističkih bolesnika. Uključuje se u dežurstva u zdravstvenoj ustanovi, uz lekara specijalistu, kao mlađi dežurni lekar. Prisustvuje i učestvuje u konzilijarnim pregledima bolesnika.

Kratak opis osposobljenosti

Tokom prve godine provodi vreme kao sobni lekar pod neposrednim nadzorom mentora i/ili odeljenskog lekara specijaliste. Druge godine obavlja posao samostalnog odeljenskog lekara pod nadzorom mentora. Na kraju druge godine specijalizant treba da bude upoznat sa svim disciplinama interne medicine i da posebno bude obučen i osposobljen za dijagnostikovanje i zbrinjavanja urgentnih stanja u internoj medicini.

Druga faza specijalizacije

Trajanje

Deo specijalizacije neposredno usmeren na pulmologiju ne sme da bude kraći od 3 godine.

Kratak opis osposobljavanja i cilj

Obrazovni program treba da obezbedi lekaru na specijalizaciji sticanje znanja neophodnog da sa uspehom zbrinjava bolesnike sa akutnim i hroničnim bolestima pluća u ambulantnim i bolničkim uslovima. U toku specijalizacije lekar treba da se osposobi da samostalno proceni stanje i preuzme odgovornost za akutne i hronične bolesnike. Osnovu specijalizacije predstavlja upoznavanje s kliničkom fiziologijom i patofiziologijom pluća i njihovom korelacijom sa kliničkim poremećajima i ispitivanjem funkcije pluća. Bitan deo programa specijalizacije je i sticanje znanja iz radiologije, nuklearne medicine i specifičnih laboratorijskih postupaka za dijagnozu i lečenje plućnih bolesti. Neophodno je da lekar na specijalizaciji nauči da pravilno indukuje i primenjuje sve navedene dijagnostičke postupke u kliničkom radu.

Tokom druge faze specijalizacije lekar sve samostalnije obavlja poslove odeljenskog lekara i lekara u specijalističkoj ambulanti pod posrednim nadzorom mentora. Završetkom druge faze specijalizacije lekar treba da bude u potpunosti osposobljen za polaganje specijalističkog ispita iz pulmologije.

Sadržaj druge faze specijalizacije

Program specijalizacije treba da omogući lekaru da tokom specijalizacija stekne znanje i postigne kliničku kompetentnost u polju respiratornih bolesti.

Moraju se obezbediti prostorni uslovi i oprema za sticanje znanja i veština za široki spektar bolesti pluća uključujući navedene, ali se ne isključuju druge bolesti:

3.3.1. Astma

3.3.2. Hronična opstruktivna bolest pluća

3.3.3. Bronhiektazije

3.3.4. Tumori pluća, pleure i medijastinuma, primarni i metastatski;

3.3.5. Plućne infekcije uključujući gljivične infekcije i infekcije kod imunodeficijentnih osoba.

Posebna pažnja se poklanja zaraženim HIV virusom i respiratornim infekcijama u vezi sa ovim stanjem;

3.3.6. Tuberkuloza, plućna i vanplućna, uključujući sve aspekte lečenja, epidemiologiju i prevenciju bolesti;

3.3.7. Plućna vaskularna oboljenja, uključujući i primarnu i sekundarnu plućnu hipertenziju, vaskulitise i sindrom plućne hemoragije

3.3.8. Profesionalne plućne bolesti povezane sa aerozagađenjem, posebno bolesti usled udisanja prašine, azbesta i profesijska astma;

3.3.9. Difuzne bolesti plućnog intersticjuma;

3.3.10. Respiratorna insuficijencija, uključujući akutni respiratorni distres sindrom, akutnu i hroničnu respiratornu insuficijenciju u opstruktivnim plućnim bolestima, poremećaje neuromuskularnog pogona i respiratornu insuficijenciju usled poremećaja zida grudnog koša;

3.3.11. Bolesti pleure

3.3.12 Bolesti zida grudnog koša, respiracijskih mišića i dijafragme

3.3.13. Bolesti medijastinuma

3.3.14. Pleuro-pulmonalne manifestacije sistemskih bolesti vezivnog tkiva i bolesti s primarnim uzrokom u drugim organima;

3.3.15. Genetski i razvojni poremećaji disajnog sistema;

3.3.16. Cistična fibroza

3.3.17. Alergijske bolesti disajnih puteva, isključujući astmu

3.3.18. Poremećaj disanja u spavanju, uključujući prekid disanja u spavanju (sindrom apnoja/hipopnoja);

3.3.19. Jatrogene bolesti pluća, uključujući bolesti izazvane lekovima;

3.3.20. Akutna oštećenja pluća uključujući radijaciju, inhalaciju agresivnih noksi i traumu;

3.4. Obrazovni proces mora da omogući lekaru na specijalizaciji da stekne znanje i da se osposobi za obavljanje sledećih postupaka:

3.4.1. Testovi plućne uključujući spirometriju, pulsnu oksimetriju, telesnu pletizmografiju, merenje difuzijskog kapaciteta pluća, merenje šantova, spiroergometrijska ispitivanja, ispitivanja disajnih mišića, bronhoprovokacijske testove, merenje komplijanse pluća.

3.4.2. Invanzivne dijagnostičko.terapijske metode, uključujući torakocentezu, biopsiju plleure, perkutanu biopsiju pluća, drenažu grudnog koša. bronhološko ispitivanje pomoću fleksibilnog bronhoskopa, endotrahealnu intubaciju, perkutanu arterijsku punkciju i postavljanje centralnog venskog katetera;

3.4.3. Arteficijelna ventilacija neinvanzivna i invazivna, postavljanje i skidanje sa aparata:

3.4.4. Kateterizacija plućne arterije;

3.4.5. Pregled i interpretacija promena u sputumu, bronhoalveolarnom lavatu pleurnoj tečnosti u plućnom tkivu pomoću citoloških i histoloških pregleda - u saradnji sa specijalistima odgovarajućih grana (mikrobiologije, patologije);

Nadalje specijalizant mora da se osposobi da tumači sledeće:

3.4.6. Postupke rendgenske dijagnostike, uključujući rendgenske slike pluća, kompjuterizovane tomografije, snimke uz pomoć radionuklida, bronhograme, plućne angiograme, ultrasonograme i nativne snimke drugih metoda;

3.4.7. Ispitivanje disanja u spavanju koje uključuje procenu apnoje i bolesnike na ventilaciji u svom stanu;

3.4.8. Kožne probe (tuberkulin i alergološki testovi).

3.4.9. Složenije testove disajne funkcije, kao što su telesna pletizmografija, merenje komplijanse pluća i ispitivanja pri fizičkom naporu;

3.4.10. Neophodno je da specijalizant usvoji znanja koja su tesno povezana sa srodnim područjima medicine i kad god je to moguće stekne što više praktičnog iskustva. Ovo se posebno odnosi na:

3.5. Intenzivnu terapiju i negu.

U cilju sticanja adekvatnog iskustva specijalizant mora da provede najmanje 6 meseci na odeljenju za intenzivnu negu bolesnika. U ovo vreme može da se uračuna i deo vremena već proveden u intenzivnoj jedinici tokom zajedničkih osnova, ali ne u dužem trajanju od jednog meseca;

3.5.1. Grudnu hirurgiju

Specijalizant mora da radi u tesnoj vezi s grudnim hirurzima i da mora da stekne dovoljno znanja iz grudne hirurgije. To se posebno odnosi na postupke u preoperacijskom i posleoperacijskom periodu. Boravak na grudnoj hirurgiji bi trebalo da traje 3 meseca;

3.5.2. Radioterapiju i onkologiju

Specijalizant u tesnoj saradnji s odgovarajućim stručnjacima mora da stekne teorijsko i praktično znanje u radioterapiji i hemioterapiji raka pluća;

3.5.3. Fiziterapiju s posebnim osvrtom na plućne bolesnike; Rehabilitacija bolesnika sa plućnim bolestima, uključujući kriterijume selekcije, prihvatanje programa (intrahospitalno, ambulantno i u kući) i dugotrajno praćenje posebno bolesnika sa hroničnom respiratornom insuficijencijom (dugotrajna primena kiseonika u kućnim uslovima i potporna ventilacija);

3.5.4 Psihološki faktori i ispitivanje kvaliteta života u respiratornim bolestima

3.5.5. Prevencija bolesti pluća;

3.5.5. Epidemiologija respiratornih bolesti

3.5.6. Istraživački rad

Specijalizanti moraju da učestvuju u istraživanjima. Neophodno je obezbediti dovoljno vremena tokom boravka na odeljenjima da se specijalizant osposobi za istraživački rad. U idealnim uslovima specijalizant bi celu jednu godinu proveo radeći na naučnoistraživačkim projektima. Mentor vodi specijalizanta u istraživačkom radu i pravi odgovarajuću preraspodelu radnog vremena da se to omogući;

3.5.7. Opcioni program.

Kada je god to moguće specijalizant bi trebalo da se osposobi i za sledeće postupke:

- Torakoskopiju,

- Bronhoskopiju pomoću rigidnog bronhoskopa,

- Endobronhnu terapiju.

3.5.5.1. Poučavanje

Specijalizant mora da stekne dovoljno iskustva da svoja znanja prenese studentima i mlađim specijalizantima. Da bi se to obezbedilo uključuje se u obrazovni program ustanove u kojoj specijalizant boravi.

OBAVEZNI POSTUPCI I VEŠTINE

Specijalizant mora samostalno da uradi sledeće postupke i da za to dobije potvrdu mentora:

- 50 bronhoskopija fleksibilnim bronhoskopom tokom kojih savlada uzimanje bioloških materijala različitim metodama,

- 20 transbronhijalnih biopsija pleure,

- 20 transtorakalnih biopsija pluća

- 20 orofaringealnih intubacija,

- 20 torakocenteza sa slepom biopsijom pleure

- 15 drenaža pleurnog prostora,

- 50 bolesnika mora da zbrine na mehaničkoj ventilaciji,

- 400 funkcionalnih ispitivanja pluća, s tim da od tog broja treba da bude najmanje 30 telesnih pletizmografija, 30 merenja transfer-faktora, 200 spirometrija, 50 bronhodilatacijskih testova i loo gasnih analiza arterijske krvi, 10 ispitivanja u spavanju; 20 ispitivanja disajnih mišića, 10 merenja regulacije ventilisanja

- 30 pleurnih funkcija

- 20 bronhoprovokacijskih testiranja,

- 20 testova pod fizičkim opterećenjem,

- 20 skupljanja indukovanog sputuma

- 400 interpretacija rendgenskih snimka, uključujući i kompjuterizovane i nuklearno-magnente tomografije,

- 30 ultrazvučnih pregleda pleure,

- 50 ultrazvučnih pregleda srca s posebnim osvrtom na pregled desne komore,

- 50 bolesnika podvrgnutih rehabilitacijskim procedurama - vežbama disanja, položajnim drenažama, inhalacijama lekova.

Neophodno je da specijalizant u potpunosti ovlada navedenim metodama da bi kvalitetno interpretirao nalaze.

KOLOKVIJUMI ZA SPECIJALIZACIJU PULMOLOGIJE

1. Ispitivanje funkcije pluća (statički i dinamički volumeni pluća, otpori disajnog sistema, difuzija gasova, određivanje gasova u krvi i oksimetrija, bronhoprovokacijsko ispitivanje, test hodanja i spiroergometrija, komplijansa, procena respiratornih mišića, merenje ventilaciono-perfuzionog odnosa, određivanje šanta)

2. Bolesti disajnih puteva (akutni bronhitis i hronični bronhitis, astma, HOBP, bronhiolitis, stenoza i malacija disajnih puteva, bronhiektazije, traheo-eozofagealna fistula, bolesti, disfunkcija glasnih žica gornjih disajnih puteva, aspiracija stranog tela, gastro-ezofagealni refluks, cistična fibroza)

3. Tumori grudnog koša (karcinom pluća, metastatski tumori pluća, mezoteliom metastatski i drugi tumori pleure, benigni tumori u grudnom košu, tumori medijastinuma tumori zida grudnog koša, sarkomi, limfomi)

4. Netuberkulozne respiratorne infekcije (respiratorne infekcije gornjih i donjih disajnih puteva, pneumonije, parapneumonični izliv i empijem, apsces pluća, gljivične infekcije, parazitske infekcije, epidemijske virusne infekcije)

5. Tuberkuloza (plućna i vanplućna tuberkuloza, latentna tuberkuloza, ne-tuberkulozne mikobakterijske bolesti)

6. Difuzne parenhimske (intersticijumske) bolesti pluća (sarkoidoza, idiopatske intersticijumske pneumonije uključujući idiopatsku plućnu fibrozu (IPF), nespecifičnu intersticijumsku pneumoniju (NSIP), kriptogenu organizirajuću pneumoniju (COP), akutnu intersticijumsku pneumoniju (AIP), respiratorni bronhiolitis udružen s intersticijumskom bolešću pluća (RB-ILD), deskvamirajuću intersticijumsku pneumoniju (DIP), limfoidnu intersticijumsku pneumoniju (LIP), Kriptogena organizirajuća pneumonija (COP) nepoznate etiologije, bronhiolitis obliterans organizirajuća pneumonija (BOOP).

7. Respiratorna slabost (akutni respiratorni distres sindrom, opstruktivna bolest pluća neuromuskularne bolesti, bolesti zida grudnog koša, druge restriktivne bolesti)

8. Plućne vaskularne bolesti i Poremećaji u vezi sa spavanjem (plućna embolija, plućna hipertenzija sekundarna plućna hipertenzija vaskulitis i difuzna plućna hemoragija nenormalna a-v komunikacija, sindrom apnoje u spavanju, hipoventilacioni sindrom)

3. Program specijalizacije Endokrinologije

Specijalizacija iz Interne medicine za zvanje Internista-endokrinolog

Trajanje i struktura specijalizacije:

Specijalizacija iz Interne medicine traje 5 (pet) godina i sastoji se od:

Početnog dela (zajednički deo) koji traje dve godine

Nastavka edukacije, traje tri godine

Program specijalizacije

Specijalizant za vreme trajanja specijalizacije treba da obradi bar 1000 bolesnika sa internističkim bolestima (300 novih hospitalizovanih bolesnika i 700 ambulantnih, od toga bar 165 prvih pregleda). Na odeljenju treba da vodi od 10-20 bolesnika. U toku specijalizacije mora da obavi bar minimalan broj propisanih obaveznih obrada i zahvata odnosno da asistira u složenijim obradama i zahvatima.

POČETNI PROGRAM

Trajanje 2 (dve) godine (22 radna meseca, 2 meseca odmora)

Prva godina:

Teorijsko i praktično znanje iz oblasti Interne medicine specijalizant savladava na Internom odeljenju (u matičnoj ustanovi). Specijalizant se detaljnije upoznaje sa internističkim pristupom bolesniku, uključujući anamnezu, fizički pregled, utvrđivanje plana ispitivanja kao i izbor lečenja. Vežba pri opisivanju i oceni rezultata biohemijskih, hematoloških i drugih laboratorijskih testova, rendgenskih snimaka, ehosonografskih pregleda, EKG i funkcionih ispitivanja pojedinih organa. Upoznaje se sa načinima uzimanja materijala, njihovom primenom u predanalitičkoj fazi, kao i mogućnostima i načinima laboratorijske dijagnostike u pojedinim laboratorijama.

Pod neposrednim nadzorom mentora (načelnika odeljenja) planira lečenje i kontroliše njegov tok i uspeh terapije. Upoznaje se sa štetnim efektima lekova i metodama sprečavanja istih.

Upoznaje se sa načinom vođenja medicinske dokumentacije.

Druga godina

Specijalizant radi kao u prvoj godini, ali tako da postepeno sve samostalnije obavlja dijagnostičke postupke i određuje lečenje. Mentor vrši nadzor savladanih veština i ocenjuje uspeh.

Osposobljava se za samostalni rad u hitnoj (urgentnoj) internističkoj praksi. Uključuje se u dežurnu službu i u ambulantni rad. Upoznaje se sa pojedinim užim oblastima Interne medicine, metodama i tehnikama dijagnostike, kao i specifičnog lečenja . Učestvuje u radu konzilijuma.

NASTAVAK EDUKACIJE (SPECIJALIZACIJE)

Trajanje 3 (tri) godine (33 radna meseca, 3 meseca odmora)

Treća godina

Dvosemestralna nastava (program ranije specijalizacije iz Interne medicine) i kruženje po institutima, odnosno klinikama za (kardiologiju, pulmologiju, gastroenterologiju, hematologiju, endokrinologiju, nefrologiju i reumatologiju) od 1-2 meseca i upoznavanje sa specifičnostima u dijagnostici i lečenju u pojedinim užim oblastima specijalizacije.

Posle treće godine polaže se ispit u vidu testa iz celokupne Interne medicine.

Četvrta i peta godina

U toku ove dve godine specijalizant boravi u Klinici za endokrinologiju, vodi bolesnike i učestvuje u dijagnostici i lečenju i hospitalnih i ambulantnih pacijenata.

METODSKE JEDINICE

Klinička endokrinologija I: teme predavanja i seminara

Klinička endokrinologija II: teme predavanja i seminara

Aktuelni naučni problemi i metodološki pristupi u istraživanjima oboljenja hipofize, tireoideje, nadbubrega i ovarijuma: teme predavanja i seminara

Aktuelni naučni problemi i metodološki pristupi u istraživanjima dijabetesa i poremećaja metabolizma: teme predavanja i seminara

Endokrinologija-propedevtika

Simptomi i znaci endokrinih disfunkcija

Procena nutritivnog statusa

Procena rasta i razvoja (Procena seksualne zrelosti)

Scor hirzutizma

Pregled dojki

Endokrinološke analize

Osnovni dinamski testovi u endokrinologiji I

Specijalizant izvodi uz kontrolu mentora

endokrinologija sa tiroidologijom

11 poslednjih meseci specijalizant provodi u ustanovi tercijalnog značaja (Klinički Centar) i mentor može da bude nastavnik Medicinskog fakulteta. Radi u sledećim jedinicama:

4. Kardiologija

(60 meseci)

Cilj specijalizacije

Specijalizacija je obrazovni proces tokom kojeg lekar stiče teorijsko i praktično znanje iz oblasti kardiologije, što mu omogućava da kao specijalista samostalno zbrine obolele od akutnih i hroničnih kardioloških bolesti. Najvažnija uloga specijalizacije iz kardiologije je da omogući sprovođenje najviših standarda prevencije, dijagnostike i lečenja bolesnika sa kardiovaskularnim bolestima.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz oblasti kardiologije traje 5 (pet) godina, koja se može podeliti u 2 faze.

Prva faza podrazumeva osnovno obrazovanje iz oblasti interne medicine koje je zajedničko za sve specijalanosti interne medicine i traje 2 godine. U tom periodu lekar na specijalizaciji stiče znanja o opštim aspektima interne medicine i njenih poddisciplina, sa posebnom pažnjom na dijagnostikovanje i lečenje akutno obolelih pacijenata. Za vreme trajanje ovog dela, specijalizant će provesti najmanje 3 meseci na svim poddisciplinama interne medicine u koje spadaju pulmologija, kardiologija, gastroenterologija, nefrologija, reumatologija, endokrinologija, hematologija i infektivne bolesti.

Druga faza traje 3 godine i njome se stiče kardiološko znanje. Dodatna šesta godina se može iskoristiti za sticanje znanja iz određene oblasti subspecijalizacije iz kardiologije. Takođe, poslednja peta godina, odnosno treće godina uže specijalizacije iz kardiologije se može iskoristiti i za sticanju zvanja akademskog specijaliste kroz poseban naučno-istraživački rad. U tom slučaju je pored specijalističkog ispita, neophodna i odbrana rada iz oblasti kardiologije.

Obuka specijalista se izvodi u institucijama ili grupi institucija koje imaju mogućnost za izvođenje programa specijalizacije.

Program specijalizacije

Prva faza specijalizacije

U okviru prve faze specijalizacije koja traje 2 godine, specijalizant će da odsluša teorijska predavanja i savlada određene veštine predloženo programom koji je zajednički za sve poddiscipline interne medicine i koje će biti definisan u okviru posebne komisije. Prelazak na drugu, užu fazu specijalizacije će biti moguć po završetku ispita koji se preporučuje da bude u pismenoj formi.

Druga faza specijalizacije

Deo specijalizacije iz kardiologije traje 3 godine. Tokom specijalizacije specijalizant mora da bude osposobljen da sprovodi sledeće procedure:

- relevantno i kompetentno uzimanje istorije bolesti i klinički pregled

- relevantno i kompetentno izvodi sve dodatne specijalističke preglede i sprovodi terapiju

- da bude svestan tekućih zakonskih i etičkih pitanja

- pokaže sposobnost da uspešno funkcioniše u multidisciplinarnom timu

- demonstrira veštine, stav i znanje kao kompetentan predavač

- planira, sprovodi i analizira istraživačke projekte

Tokom užeg dela specijalizacije specijalizant treba da bude osposobljen da rešava sledeće kliničke probleme (uz teorijsku nastavu):

- bol u grudima i procena pacijenta sa bolom u grudima (prva godina)

- stabilna angina pektoris (prva godina)

- akutni koronarni sindrom i infarkt miokarda (prva godina)

- reanimacija (prva godina)

- srčana insuficijencija (prva godina)

- primarna i sekundarna prevencija kardiovaskularnih bolesti uključujući dijagnostiku i lečenje arterijske hipertenzije i hiperlipidemije (prva godina)

- kardiomiopatije (druga godina)

- pacijenti sa srčanim manama (druga godina)

- aritmije (druga godina)

- bolesti perikardna (druga godina)

- urođene srčane mane kod odraslih (druga godina)

- prevencija i lečenje infektivnog endokarditisa (druga godina)

- pre-sinkopa i sinkopa (treća godina)

- bolesti aorte (treća godina)

- tumori srca (treća godina)

- rehabilitacija srčanih bolesnika (treća godina)

- evaluacija kardiovaskularnih bolesnika pre nesrčanih operacija (treća godina)

- evaluacija bolesnika pre operacije na srcu (treća godina)

- lečenje bolesnika posle operacije na srcu (treća godina)

- lečenje hemodinamski nestabilnih i kritično bolesnih pacijenata (treća godina)

- bolesti srca u trudnoći (treća godina)

- primena i sigurnost radijacionih procedura (treća godina)

Tokom specijalizacije specijalizant treba da ovlada sledećim veštinama (specijalizant treba da izabere adekvatnu proceduru, kompetentno i relevantno interpretira i gde je potrebno samostalno izvede):

- osnovne metode

EKG, snimanje i interpretacija

Test fizičkim opterećenjem, snimanje i interpretacija (400 pregleda)

Rendgenski snimak srca i pluća

- ehokardiografski pregled (200 pregleda)

- 24-časovni Holter EKG

- osnove elektrofiziološkog ispitivanja (50 procedura)

- 24-časovni Holter krvnog pritiska

- osnove nuklearnih metoda (100 procedura)

- pajsing (30 procedura)

- osnove invazivne i interventne kardiologije (50 procedura)

- perikardiocenteza

- kardioverzija

Tokom užeg dela specijalizacije specijalizant će da polaže kolokvijume (u obliku pismenih ispita) iz sledećih oblasti:

- neinvazivna dijagnostika kardiovaskularnih bolesti (prva godina)

- koronarna bolest (prva godina)

- hipertenzija (prva godina)

- srčana insuficijencija, infektivni endokarditis, bolesti srčanog mišića i perikarda (druga godina)

- bolesti srčanih zalistaka (druga godina)

- bolesti aorte i plućne cirkulacije (plućna embolija, plućna hipertenzija i kor pulmonale) (druga godina)

- klinička elektrofiziologija i pejsmejkeri (treća godina)

- invazivna i interventna kardiologija (treća godina)

- kardiovaskularna farmakologija (treća godina)

Po završetku treće godine, odslušanim predavanjima, overenom praktičnom nastavom, potvrdom o poznavanju veština i položenim kolokvijumima, student stiče pravo za polaganje ispita (usmeni oblik).

5. Nefrologija

(60 meseci)

Cilj - specijalizacije

Specijalizacija je obrazovni proces u toku kog lekar stiče teorijsko i praktično znanje i iskustva iz oblasti nefrologije. To mu omogućava da kao specijalista samostalno zbrine obolele od akutnih i hroničnih bolesti bubrega Zbog toga su obuhvaćeni svi aspekti zbrinjavanja bolesnika: dijagnostika, terapija, rehabilitacija i prevencija bolesti.

Specijalista treba da bude osposobljen i za planiranje i izvođenje stručnih projekata, kao i za pružanje stručne pomoći u odgovarajućim projektima drugih autora.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz nefrologije traje 5 (pet) godina.

Specijalističko znanje iz nefrologije stiče se posle osnovnog obrazovanja iz interne medicine. Osnovno obrazovanje iz interne medicine je zajedničko za sve grane medicine i zbog toga je nazvano "zajedničke osnove" i traje 2 godine. U tom periodu lekar na specijalizaciji stiče znanja o opštim aspektima interne medicine i njenih disciplina, s posebnom pažnjom na lečenje akutno obolelih. Za vreme trajanja zajedničkih osnova interne medicine lekar na specijalizaciji treba da provede po 3 meseca na kardiologiji, endokrinologiji, pulmologiji, imunologiji, reumatologiji, hematologiji, gastroenterologiji. Deo vremena može biti i u intenzivnoj nezi, ali znanja u ovoj oblasti može isto tako, sticati i tokom specijalističkog staža.

Drugi deo specijalizacije traje 3 godine, a u tom periodu stiče se uže nefrološko znanje. Od toga su najmanje 2 godine posvećene kliničkoj nefrologiji, a ne više od 1 godine istraživačkom radu. Svaki lekar na specijalizaciji ima glavnog mentora koji prati tok njegove specijalizacije. Za nadzor nad izvođenjem pojedinih veština odgovorni su neposredni mentori veština.

Provera znanja u toku specijalizacije

U toku specijalizacije, specijalizant je dužan da položi kolokvijume iz sledećih oblasti:

1. Dijagnostika, lečenje i prevencija infekcija urinarnog trakta

2. Dijagnostika, lečenje i prevencija nefrolitijaze

3. Glomerulonefritisi, podela, dijagnostika i lečenje

4. Hronična insuficijencija bubrega

5. Akutna insuficijencija bubrega

6. Dijaliza - indikacije, metode, kvalitet, komplikacije

7. Metode ispitivanja funkcije bubrega

8. Hipertenzija, etiologija, ispitivanje, lečenje

9. Acidobazna regulacija‚ poremećaji, dijagnoza, lečenje

PROGRAM SPECIJALIZACIJE

Zajedničke osnove

Optimalna dužina faze zajedničkih osnova je 2 godine, odnosno 22 radna meseca i 2 meseca godišnjeg odmora. Taj period provodi na drugim, već pomenutim granama interne medicine, po 3 meseca na svakoj.

Sadržaj programa

Prva godina

Sticanje teorijskih i praktičnih znanja iz različitih područja interne medicine na internističkim odeljenjima. Specijalizant se detaljno upoznaje sa internističkim pristupom bolesniku uzimanjem anamneze, objektivnim pregledom, odabirom određenih dijagnostičkih procedura i načinom lečenja. Uči se opisivanju i tumačenju sledećih pregleda: biohemijskih, hematoloških i drugih laboratorijskih testova, rendgenograma, ultrasonograma, EKGa i funkcionalnih ispitivanja pojedinih organa.

Upoznaje način uzimanja, pripreme, transportovanja i dijagnostičke obrade bioloških materijala u specijalizovanim laboratorijama. Pod nadzorom mentora propisuje terapijske postupke i prati njihov učinak. Upoznaje štetna dejstva lekova i metode za njihovo sprečavanje. Uči vođenje medicinske dokumentacije.

Druga godina

Tokom druge godine upotpunjuje znanja iz oblasti interne medicine koja nisu bila obuhvaćena na prvoj godini. Lekar obavlja slične dijagnostičke i terapijske postupke kao i tokom prve godine specijalizacije, ali sa više samostalnosti. Osposobljava se za zbrinjavanje urgentnih internističkih bolesnika. Uključuje se u dežurstva u zdravstvenoj ustanovi, uz lekara specijalistu, kao mlađi dežurni lekar. Prisustvuje i učestvuje u konzilijarnim pregledima bolesnika.

Kratak opis osposobljenosti

Tokom prve godine provodi vreme kao sobni lekar pod neposrednim nadzorom mentora i/ili lekara specijaliste na odeljenju. Druge godine obavlja posao samostalnog lekara na odeljenju pod nadzorom mentora. Na kraju druge godine specijalizant treba da bude upoznat sa svim disciplinama interne medicine i da posebno bude obučen i osposobljen za dijagnostikovanje i zbrinjavanja urgentnih stanja u internoj medicini.

Osposobljenost nakon tri meseca boravka na nefrologiji u okviru tromesečnog staža:

NEFROLOŠKI POREMEĆAJI-teorija I

I - informisanost

R - reproducibilnost

D - dijagnoza

T - terapija

P - prevencija

Nefrologija-propedevtika

Simptomi i znaci bolesti bubrega

Procena nutritivnog statusa

Procena stepena slabosti bubrega

Nefrološke analize

Osnovni dinamski testovi u nefrologiji I

3.2. Druga faza specijalizacije

Trajanje

Deo specijalizacije neposredno usmeren na nefrologiju ne sme da bude kraći od 3 godine.

Kratak opis osposobljavanja i cilj

Obrazovni program treba da obezbedi da lekar na specijalizaciji stekne znanja neophodna da sa uspehom zbrinjava bolesnike sa akutnim i hroničnim bolestima bubrega u ambulantnim i bolničkim uslovima. U toku specijalizacije lekar treba da se osposobi da samostalno proceni stanje i preuzme odgovornost za lečenje akutnih i hroničnih bolesnika. Osnovu specijalizacije predstavlja upoznavanje s kliničkom fiziologijom i patofiziologijom bubrega i njihovom korelacijom sa kliničkim poremećajima i ispitivanjem funkcije bubrega. Bitan deo programa specijalizacije je i sticanje znanja iz radiologije, nuklearne medicine i specifičnih laboratorijskih postupaka za dijagnozu i lečenje bolesti bubrega. Neophodno je da lekar na specijalizaciji nauči da pravilno indikuje i primenjuje sve navedene dijagnostičke postupke u kliničkom radu.

Tokom druge faze specijalizacije lekar sve samostalnije obavlja poslove lekara na odeljenju i lekara u specijalističkoj ambulanti pod posrednim nadzorom mentora.

Kada završi drugu fazu specijalizacije lekar treba da bude potpuno osposobljen za polaganje specijalističkog ispita iz nefrologije.

3.3. Sadržaj druge faze specijalizacije

Program specijalizacije treba da omogući lekaru da tokom specijalizacije stekne znanje i postane klinički kompetentan u polju bolesti bubrega.

Moraju se obezbediti prostorni uslovi i oprema za sticanje znanja i veština za široki spektar bolesti bubrega uključujući navedene, ali se ne isključuju druge bolesti:

Posebna pažnja se poklanja zaraženim HIV virusom i bubrežnim problemima u vezi sa ovim stanjem;

3.3.1. Prevencija bolesti bubrega;

3.3.1.2. Rehabilitacija bolesnika sa bolestima bubrega, uključujući kriterijume selekcije, prihvatanje programa (intrahospitalno, ambulantno i u kući) i dugotrajno praćenje posebno bolesnika sa hroničnom insuficijencijom bubrega (dugotrajna primena hipoproteinske dijete u kućnim uslovima, sprovođenje nekih postupaka dijalize);

3.4. Obrazovni proces mora da omogući lekaru na specijalizaciji da stekne znanje i da se osposobi za obavljanje postupaka:

3.4.1. pregled i interpretacija promena u urinu i peritoneumskom dijalizatu, tkivu bubrega pomoću citoloških i histoloških pregleda u saradnji sa specijalistima odgovarajućih grana (mikrobiologije, patologije);

3.4.2 perkutanu arterijsku punkciju

Tokom obrazovnog procesa specijalizant može da se osposobi za

3.4.3. postavljanje centralnog venskog katetera;

Nadalje specijalizant mora da se osposobi da tumači sledeće:

3.4.4. Postupke rendgenske dijagnostike, uključujući rendgenske slike bubrega, tomografije, snimke uz pomoć radionuklida, renograme, angiograme bubrega, ultrasonograme i nativne snimke drugih metoda;

3.4.5. Složenije testove funkcije bubrega, kao što su testovi tubulske funkcije, acidifikacije i koncentracije urina, bioimpedance, procene nutritivnog statusa, procene kvaliteta dijalize

3.4.6. Neophodno je da specijalizant usvoji znanja koja su tesno povezana sa srodnim područjima medicine i kad god je to moguće stekne što više praktičnog iskustva. Ovo se posebno odnosi na:

3.5. Intenzivnu terapiju i negu.

U cilju sticanja adekvatnog iskustva specijalizant mora da provede 6 meseci na nefrološkom odeljenju za intenzivnu negu bolesnika. U ovo vreme može da se uračuna i deo vremena već proveden u intenzivnoj jedinici tokom zajedničkih osnova, ali ne u dužem trajanju od jednog meseca;

3.5.1. Urologiju

Specijalizant mora da radi u tesnoj vezi s urolozima i da stekne dovoljno znanja iz urologije. To se posebno odnosi na postupke u periodu pre operacije i posle operacije. Boravak na urologiji traje 1 mesec;

3.5.2. Radioterapiju i onkologiju

Specijalizant u tesnoj saradnji s odgovarajućim stručnjacima mora da stekne teorijsko i praktično znanje u radioterapiji i hemioterapiji raka bubrega i urotelijuma

3.5.3. Fizioterapiju s posebnim osvrtom na bubrežne bolesnike;

3.5.4. Istraživački rad

Specijalizanti moraju da učestvuju u istraživanjima. Neophodno je obezbediti dovoljno vremena tokom boravka na odeljenjima da se specijalizant osposobi za istraživački rad. U idealnim uslovima specijalizant bi celu jednu godinu proveo radeći na naučnoistraživačkim projektima. Mentor vodi specijalizanta u istraživačkom radu i pravi odgovarajuću preraspodelu radnog vremena da se to omogući;

3.5.5. Opcioni program.

3.5.5.1. Poučavanje

Specijalizant mora da stekne dovoljno iskustva da svoja znanja prenese studentima i mlađim specijalizantima. Da bi se to obezbedilo uključuje se u obrazovni program ustanove u kojoj specijalizant boravi.

NEFROLOŠKI POREMEĆAJI - teorija II

I - informisanost

R - reproducibilnost

D - dijagnoza

T - terapija

P - prevencija

4. OBAVEZNI POSTUPCI I VEŠTINE

Specijalizant mora samostalno da uradi sledeće postupke i da za to dobije potvrdu mentora:

Nefrologija-propedevtika

Simptomi i znaci bolesti bubrega

Procena nutritivnog statusa

Procena stepena slabosti bubrega

Nefrološke analize

Dinamski testovi u nefrologiji

Testovi tubulskih funkcija (10)

Procena kvaliteta dijalize (10)

Interpretacija vizelizacionih metoda u nefrologiji

Praktična obuka

Neophodno je da specijalizant u potpunosti upozna navedene metode da bi kvalitetno interpretirao nalaze.

6. Alergologija i Klinička imunologija

(60 meseci)

Osnove specijalizacije

Specijalizacija alergologije i kliničke imunologije je obrazovni proces tokom kojeg lekar stiče teorijsko i praktično znanje iz date oblasti, što mu omogućava da kao specijalista samostalno zbrine obolele od akutnih i hroničnih alergijskih i imunskih bolesti. Najvažnija uloga specijalizacije je da omogući sprovođenje najviših standarda prevencije, dijagnostike i lečenja bolesnika sa ovim bolestima. Jedan od važnih ciljeva specijalizacije je i da lekar specijalista shvati neophodnost dalje kontinuirane medicinske edukacije uz primenu svih novih naučnih i tehnoloških saznanja.

Trajanje i sadržaj specijalizacije

Specijalizacija iz oblasti alergologije i kliničke imunologije traje 5 (pet) godina i može se podeliti u dve faze. Na specijalizaciju mogu biti upisani lekari koji su proveli najmanje dve godine na opštoj ili internoj medicini.

Prva faza podrazumeva osnovno obrazovanje iz oblasti interne medicine koje je zajedničko za sve specijalnosti interne medicine i traje 2 godine. U tom periodu lekar stiče znanja o opštim aspektima interne medicine i njenih subdisciplina, sa posebnom pažnjom na dijagnostikovanje i lečenje akutno obolelih pacijenata. Za vreme trajanja ovog dela, specijalizant će provesti najmanje 3 meseca na svim subdisciplinama interne medicine: kardiologija, gastroenterologija, endokrinologija, hematologija, nefrologija, reumatologija i pulmologija.

Druga faza traje 3 godine i njome se stiče alergološko i imunološko znanje. Poslednja, peta godina se može iskoristiti i za sticanje zvanje akademskog specijaliste kroz poseban naučno-istraživački rad. U tom slučaju pored specijalističkog ispita neophodna je i odbrana rada iz oblasti alergologije i kliničke imunologije.

Obuka specijalista izvodi se u institucijama ili grupi institucija koje imaju mogućnost izvođenja celog programa specijalizacije i koje su akreditovane od strane Ministarstva zdravlja za tu vrstu poslova.

Program specijalizacije

Prva faza

Traje dve godine. U okviru prve faze specijalizant sluša teorijska predavanja i savladava određene veštine koje su predviđene programom koji je zajednički za sve subdiscipline interne medicine. Prelazak na drugu fazu biće moguć po završetku ispita koji se preporučuje u pismenoj formi.

Druga faza

Traje tri godine. Za to vreme specijalizant pohađa teorijsku nastavu u toku dva-tri semestra u toku kojih savladava znanja iz oblasti alergologije i kliničke imunologije po određenom programu nastavnih jedinica. U toku tri godine trajanja druge faze specijalizant provodi 30 meseci u ustanovi/ustanovama u kojima može dobiti adekvatnu praktičnu obuku iz oblasti alergologije i kliničke imunologije. Specijalizant mora da bude osposobljen da rešava sledeće kliničke probleme:

* Akutna urtikarija i angioedem različite geneze:

Izazvana Lekovima

Hranom

Venomima insekata

Lateksom

Infekcijama

*Hronična urtikarija i angioedem različite geneze:

Idiopatski oblik

Različiti oblici fizičke urtikarije

Dermografizam

Urtikarija na pritisak

Urtikarija na svetlo

Urtikarija i angioedem na vibracije

Urtikarija na hladnoću

Urtikarija na toplotu

Holinergička urtikarija

Adrenergička urtikarija

Kontaktna urtikarija

Naporom izazvana urtikarija

Izazvana parazitima i amebama

Udružena sa različitim oboljenjima digestivnog trakta:

ulkus, infekcija sa HP, kalkuloza ž. kese

Hereditarni angioedem

Urtikarijalni vaskulitis

*Anafilaktički šok različite geneze:

Izazvan Lekovima

Hranom

Venomima insekata

Idiopatska sistemska anafilaksa

*Alergijski i idiopatski hronični rinitis:

Senzibilizacija na polene drveća, trava i korova, kućnu prašinu i grinje

Rinitis bez komorbiditeta sa ostalim bolestima gornjih ili donjih disajnih puteva

Rinitis u komorbiditetu sa atopijskom astmom

Rinitis sa hroničnim sinusitisom

Rinitis sa nazalnim polipima

Rinitis sa učestalim infekcijama gornjih disajnih puteva, posebno sa otitis media sa efuzijama

Idiopatski hronični rinitis (vazomotorni rinitis) bez senzibilizacije na inhalacione alergene

*Atopijska bronhijalna astma:

Senzibilizacija na polene drveća, trava i korova, kućnu prašinu i grinje

*Alergijska astma izazvana alergenima radne sredine (profesijska astma)

*Aspirinom izazvana astma:

Aspirinski trijas (astma, nealergijska hipersenzitivna reakcija izazvana aspirinom i nazalna polipoza)

* Druge alergijske i imunološke bolesti pluća:

Hipersenzitivni pneumonitis (alergijski bronhioloalveolitis)

Eozinofilna pneumonija

Alergijska bronhopulmonalna aspergiloza

Eozinofilna pneumonija kod osoba sa astmom

Hronična (kriptogena)pneumonija

Hipereozinofilni sindrom

Alergijska granulomatoza i angiitis

ARDS

*Alergijske reakcije izazvane venomima insekata:

Rani tip reakcija

Sistemska anafilaksa

Anafilaktička reakcija (urtikarija, angioedem, bronhospazam)

Pozni tip reakcija

Neurološka oštećenja

Nefropatije

*Alergijske reakcije izazvane hranom

Senzibilizacija izazvana različitim nutritivnim alergenima

Oralni sindrom alergije

Izolovani orofaringealni simptomi i znaci

Udruženi orofaringealni i anafilaktički simptomi i znaci

Sistemska anafilaksa

Udružena sa fizičkim naporom

Anafilaktičke reakcije izazvane aditivima hrane i konzervansima

Tartrazin

Kalijummetabisulfit

Mononatrijumglutamat (sindrom kineskog restorana)

Natrijumbenzoat

*Alergijske reakcije izazvane lekovima:

Senzibilizacija izazvana lekovima

Penicilinski lekovi i ostali betalaktamski antibiotici

Lokalni anestetici

Miorelaksantna sredstva

Reakcije humoralnog poremećaja imuniteta:

- Anafilaktičke reakcije

- Citotoksične reakcije:

Citopenije i intersticijalni nefritis

- Imunskokompleksne reakcije:

Serumska bolest

Anafilaktoidna purpura

Sistemski eritemski lupus izazvan lekovima

Reakcije celularnog poremećaja imuniteta:

- Kontaktni dermatitis

- Oštećenja jetre:

Hepatitis

Granulomska oštećenja jetre

Holestaza

- Oštećenja pluća - fibroza posle primene citostatika

- Encefalomijelitis kao postvakcinalna reakcija IV tipa imuniteta

Nealergijska hipersenzitivna reakcija izazvana lekovima:

Nesteroidni antiinflamacioni lekovi

- ciklooksigenazni inhibitori (aspirin, ibuprofen, diklofenak)

- pirazolonski analgetici

Jodna kontrastna sredstva

Program premedikacije kod osoba sa nealergijskom hipersenzitivnom reakcijom izazvanom JKS

Opšti anestetici

Hipersenzitivni sindromi izazvani lekovima (karbamazepin, propiltiouracil i dr.)

*Alergijske reakcije izazvane lateksom

*Atopijski dermatitis u sklopu alergijskog rinitisa i atopijske bronhijalne astme

*Primarne i sekundarne imunodeficijencije

*Vaskulitisi primarno izazvani poremećajem sistema komplementa

*Primarni vaskulitisi:

Sistemski nekrotizujući vaskulitisi

Klasični nodozni poliarteritis

Alergijski angiitis i granulomatoza

Hipersenzitivni vaskulitis

Wegenerova granulomatoza

Arteritis sa džinovskim ćelijama

Temporalni arteritis

Takayasu arteritis

Behcetova bolest

*Sistemske bolesti vezivnog tkiva

Sistemski eritemski lupus (sa posebnim osvrtom na lupus nefritis i neurolupus)

Polimiozitis/Dermatomiozitis

Sistemska skleroza

Mešovita bolest vezivnog tkiva

Sjogrenov sindrom

Overlap sindromi

*Imunoterapija (alergen-specifična imunoterapija polenima i grinjama i venomima insekata)

*Supstituciona imunoterapija i.v. imunoglobulinima kod primarnih i sekundarnih imunodeficijencija

*Terapija primarnih vaskulitisa i sistemskih bolesti vezivnog tkiva (sa posebnim osvrtom na pulsnu terapiju glikokortikoidnim lekovima i drugim imunosupresivnim lekovima)

*Desenzibilizacija na lekove

*Laboratorijska dijagnostika alergijskih reakcija ranog tipa

*Laboratorijska dijagnostika autoimunskih bolesti

Tokom specijalizacije specijalizant treba da ovlada sledećim veštinama:

O = organizuje, I= izvodi, U = upoznaje

*Kožni testovi sa inhalacionim i nutritivnim alergenima:

Skarifikacioni

Prick

Prick to prick

Intradermalni

Subkutani

Patch O,I (500 procedura)

*Provokacioni testovi u dijagnostici atopijskih bolesti disajnih puteva:

Test za dokazivanje nespecifične bronhijalne reaktivnosti sa metaholinom

Test za dokazivanje specifične bronhijalne reaktivnosti sa alergenom

Rinoprovokacioni testovi sa inhalacionim alergenima (poleni, k. prašina i grinje)

kalijummetabisulfit, natrijumbenzoat, tartrazin, natrijummonoglutamat

*Kožni testovi u dijagnostici medikamentne alergiji

Doznoprovokativno testiranje u medikamentnoj alergiji

*Sprovođenje dijagnostičkih procedura sa jodnim kontrastnim sredstvima u pacijenata sa visokim rizikom i premedikacija pre primene JKS

O,I (50 procedura)

* Testiranje fizičke alergije

"ice cube" test

test imerzijom u hladnoj vodi

test naporom

test pritiskom

*Sprovođenje imunoterapije metodom hiposenzibilizacije

klasična i brza metoda

Sistemske bolesti vezivnog tkiva

Primarni vaskulitis

Organ-specifične bolesti (jetra, štitasta žlezda i dr.)

Iz svega iznetog praktično se definišu oblasti subspecijalizacije iz alergologije i kliničke imunologije:

*Atopijske bolesti disajnih puteva

*Druge alergijske i imunološke bolesti pluća

*Alergijske bolesti izazvane lekovima

*Alergijske bolesti izazvane hranom

*Imunodeficijentna stanja

*Autoimunske bolesti

*Alergen-specifična imunoterapija različitim alergenima (polenima, k. prašinom, grinjama i venomima insekata

U toku 36 meseci druge faze specijalizant je na stručnom usavršavanju iz alergologije i kliničke imunologije u toku 30 meseci, koristi tri meseca godišnjeg odmora, dva meseca je na dermatologiji, a mesec dana na ORL, što će doprineti kvalitetu edukacije.

7. Reumatologija

(60 meseci)

Opšte odredbe

Specijalizacija iz reumatologije počinje posle obavljenog staža opšteg dela interne medicine u trajanju od 2 godine.

Namena specijalizacije

Specijalizacija je obrazovni proces tokom kojeg lekar stiče teorijsko i praktično znanje i iskustva iz oblasti reumatologije, što mu omogućava da kao specijalista samostalno zbrine obolele od akutnih i hroničnih reumatskih bolesti. Obuhvaćeni su svi aspekti zbrinjavanja bolesnika: dijagnostika, terapija, rehabilitacija i prevencija bolesti.

Specijalista je osposobljen i za planiranje i izvođenje stručnih projekata, kao i za pružanje stručne pomoći u odgovarajućim projektima drugih autora.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz reumatologije traje 5 (peti) godina.

Svaki lekar na specijalizaciji ima glavnog mentora koji prati tok njegove specijalizacije. Za nadzor nad izvođenjem pojedinih veština odgovorni su neposredni mentori veština.

Završetak specijalizacije

Kada glavni mentor zaključi da je specijalizant obavio sve propisane procedure specijalizacije predlaže se da se specijalizantu odobri pristupanje specijalističkom ispitu kojim se završava specijalizacija. Po uspešno položenom specijalističkom ispitu, lekar stiče stručno zvanje specijalista reumatolog.

Program specijalizacije

Zajedničke osnove

Trajanje specijalizacije zajedničkih osnova interne medicine je 2 godine, odnosno 22 radna meseca i 2 meseca godišnjeg odmora. Od toga na reumatologiji se provodi 2 meseci.

Prva godina

Sticanje teorijskih i praktičnih znanja iz različitih područja interne medicine na internističkim odeljenjima u institucijama KCS i nastavnim bazama Medicinskog fakulteta u Beogradu. Specijalizant se detaljno upoznaje sa internističkim pristupom bolesniku uzimanjem anamneze, objektivnim pregledom, odabirom određenih dijagnostičkih procedura i načinom lečenja. Uči se opisivanju i tumačenju sledećih pregleda: biohemijskih, hematoloških i drugih laboratorijskih testova, rendgenograma, ultrasonograma, EKGa i funkcionalnih ispitivanja pojedinih organa.

Pod nadzorom mentora propisuje terapijske postupke i prati njihov učinak. Upoznaje štetna dejstva lekova i metode za njihovo sprečavanje. Uči vođenje medicinske dokumentacije.

Druga godina

Tokom druge godine upotpunjuje znanja iz oblasti interne medicine koja nisu bila obuhvaćena na prvoj godini. Lekar obavlja slične dijagnostičke i terapijske postupke kao i tokom prve godine specijalizacije, ali sa više samostalnosti. Osposobljava se za zbrinjavanje urgentnih internističkih bolesnika. Uključuje se u dežurstva u zdravstvenoj ustanovi, uz lekara specijalistu, kao mlađi dežurni lekar. Prisustvuje i učestvuje u konzilijarnim pregledima bolesnika.

Kratak opis osposobljenosti

Tokom prve godine provodi vreme kao sobni lekar pod neposrednim nadzorom mentora i/ili odeljenskog lekara specijaliste. Druge godine obavlja posao samostalnog odeljenskog lekara pod nadzorom mentora. Na kraju druge godine specijalizant treba da bude upoznat sa svim disciplinama interne medicine i da posebno bude obučen i osposobljen za dijagnostikovanje i zbrinjavanja urgentnih stanja u internoj medicini.

Druga faza specijalizacije

Opis discipline

Reumatologija je specijalizacija u medicini posvećena dijagnozi i lečenju bolesti kao i bolnih i funkcionalnih poremećaja muskuloskeletnog aparata tj. lokomotornog sistema i sistema vezivnog tkiva, kao i pratećih mekih tkiva. Ona obuhvata zapaljenske bolesti muskulo-skeletnog sistema, vezivnog tkiva i krvnih sudova; degenerativne bolesti zglobova i kičme; metaboličke poremećaje koji se manifestuju u lokomotornom aparatu; poremećaje mekog tkiva i bolesti unutrašnjih organa i nervnog sistema u smislu u kojem su u vezi sa prethodno navedenim bolestima, onako kako je navedeno u "Klasifikaciji bolesti lokomotornog aparata" (Compendia Rheumatologica Volume 4, EULAR Publishers, Basel, 1979).

Zbog svega navedenog reumatologija podrazumeva interdisciplinarno znanje, posebno interne medicine, ortopedije, neurologije i neurohirurgije, fizijatrije sa rehabilitacijom itd. Reumatolog treba da bude upoznat sa etiologijom, patogenezom i epidemiologijom relevantnih bolesti. Aktivnosti reumatologa treba da se, s jedne strane, usmere na dijagnostičke procedure, uz korišćenje ili pristup kliničkim, laboratorijskim, metodama vizuelizacije i drugim posebnim tehnikama (ECG, sonografija, artroskopija, endoskopija, elektromiografija i dr.) i sa druge strane, na terapiju i praćenje bolesti, što uz farmakološke metode uključuje i primenu lokalnih injekcija, fizioterapiju, ortopedske zahvate, radnu terapiju, ergonomske mere i psihosocijalnu negu. Reumatolog takođe treba da bude upoznat i sa prognozom, profilaksom i socio-ekonomskim značajem reumatoloških oboljenja, kao i da poseduje iskustvo u prepoznavanju indikacija za hirurške intervencije na lokomotornom aparatu.

Ciljevi specijalizacije

Poslediplomska obuka koja vodi do zvanja reumatolog-specijalista treba da kandidatu omogući sticanje znanja i veština, nakon čega postaje kompetentan u celoj oblasti reumatologije, što uključuje sledeće aktivnosti:

- obavljanje specijalističke prakse

- konsultativni rad

- saradnju sa specijalistima fizikalne terapije i rehabilitacije za primenu ovih metoda u reumatskim oboljenjima

- aktivno učestvovanje u prevenciji reumatskih bolesti i obrazovanju pacijenata

Trajanje specijalizacije

Deo specijalizacije neposredno usmeren na reumatologiju traje 4 godine odnosno 44 radna meseca i 4 meseca godišnjih odmora.

Nastavni program

OPŠTA ZNANJA, VEŠTINE I STAVOVI

Osnovna znanja

Uključuju znanja iz anatomije, biohemije, fiziologije, biomehanike, patofiziologije bola, ćelijske i molekularne biologije i genetike (relevantna za reumatske bolesti).

Poznavanje reumatskih bolesti

Široko teorijsko znanje o reumatskim bolestima (lista se nalazi u Dodatku A Opisa specijalizacije). Uključuje znanja iz epidemiologije, etiologije, patogeneze, patologije, kliničke slike, prirodne istorije i praćenja ovih bolesti.

Klinički kontakt sa pacijentima

Uključuje sposobnost specijalizanta da uzme istoriju bolesti i izvede klinički pregled pacijenta sa muskulo-skeletalnim poremećajem, uključeni su specijalni podaci i metode navedene u Programu specijalizacije.

Dijagnoza sistemske bolesti

Zahteva poznavanje specifične kliničke slike i funkcija zahvaćenih organa: npr. bubrega, pluća, očiju itd.

Izbor i interpretacija odgovarajućih laboratorijskih testova

Zahteva poznavanje hematoloških, imunoloških, biohemijskih i histopatoloških promena koje prate reumatske bolesti i bolesti kostiju.

Poznavanje uloge metode vizuelizacije tehnika u reumatološkoj dijagnostici

Zahteva poznavanje indikacija i interpretacije tehnika vizuelizacije kao što su konvenvionalna radiologija X zracima, CT, MRI i tehnike sa radio izotopima, kao i poznavanje i interpretacija rezultata kapilaroskopije.

Poznavanje uloge mernih tehnika korišćenjem metoda vizuelizacije (merenje gustine kostiju i ultrasonografija) u reumatološkoj dijagnostici

Zahteva poznavanje indikacija i interpretacije mernih tehnika kao su osteodenzitometrija i ultrasonografija u reumatološkoj dijagnostici

Razumevanje uloge neurofiziologije u dijagnostici reumatskih bolesti (za detalje videti u poglavlju Opis specijalizacije)

Demonstriranje iskustva u vezi sa reumatskim bolestima kod pacijenata svih životnih doba

(za detalje videti u poglavlju Opis specijalizacije)

Hitna stanja u reumatologiji i hitna stanja za bolesnike

Sticanje iskustva u hitnim stanjima u reumatologiji i hitnim stanjima kod bolesnika (videti listu u Opisu specijalizacije)

Razumevanje indikacija, primene i kontrole terapije lekovima koji se koriste u lečenju reumatskih bolesti

Uključuje poznavanje nesteroidnih antizapaljenskih lekova, lekova koji menjaju tok bolesti (LMTB), citotoksičnih lekova, imunosupresora, bioloških agenasa, kortikosteroida, analgetika, psihotropnih lekova, gastroprotektora i lekova za lečenje osteoporoze (za detalje videti Opis specijalizacije).

Razumevanje uloge profesija srodnih medicini u lečenju reumatskih bolesti

Uključuje razumevanje metoda koje pri lečenju bolesnika sa reumatskim bolestima koriste radni terapeuti, fizioterapeuti i specijalizovane kliničke sestre. Takođe, uključuje poznavanje kulturnih, socijalnih i psiholoških posledica ovih bolesti, kao i načine prevazilaženja invaliditeta (vožnja prilagođenih kola, kolica za nepokretne, specijalna sedišta i dr.). Poznavanje balneoterapije i njenih terapijskih mogućnosti u odgovarajućim centrima (za detalje videti u poglavlju Opis specijalizacije)

Razumevanje uloge manipulativnih i mobilizacionih tehnika

Predviđa se da se ova vrsta znanja stekne pohađanjem specifični medicinski odobrenih kurseva ili boravkom u odgovarajućim klinikama koje će u budućnosti odobriti nadležna institucija.

Razumevanje uloge pomoćnih medicinskih specijalizacija (kao što su ortopedija, anestezija i rehabilitacija)

Uključuje boravak na klinikama posvećenim ovim oblastima medicine.

Upoznavanje uloge koju u lečenju reumatskih bolesti ima obrazovanje bolesnika kao i saznanja o saradnji stručnog osoblja u lečenju bolesnika

Ovo podrazumeva znanje iz široke oblasti obrazovanja pacijenata, kao i timski pristup u njihovom lečenju.

Razumevanje socio-ekonomskih i pravnih aspekata reumatskih bolesti

Zahteva direktan kontakt sa socijalnim radnicima i drugim stručnjacima u radu sa osobama sa posebnim potrebama. Ovo obuhvata i sposobnost pisanja zvaničnih izveštaja

Upoznavanje sa pristupom nekonvencionalne (alternativne) medicine reumatskim bolestima

Specijalizant treba da bude svestan postojanja nekonvencionalnih terapija i tretmana koji su na raspolaganju bolesnicima sa reumatskim bolestima.

Razvoj istraživačkog iskustva

Podrazumeva učenje procedura analize podataka i razumevanje principa i prakse kliničkih ispitivanja, pretraživanje i korišćenje literature. U krajnjem koraku specijalizant bi trebalo da bude sposoban za samostalnu promociju, nadgledanje i izvođenje istraživanja.

Pedagoško iskustvo

Demonstriranje nastavnih sposobnosti u radu sa medicinskim i pomoćnim osobljem, i u smislu stečenog iskustva i pohađanjem specifičnih kurseva.

Specijalna znanja

1 Punkcija zglobova i aspiracija sinovijske tečnosti i analiza sinovijske tečnosti Od specijalizanta se traži da pokaže sposobnost za punkciju i davanje injekcija u zglobove korišćenjem odgovarajućih tehnika.

Od specijalizanta se očekuje da prepozna pod mikroskopom karakteristike nezapaljenske, zapaljenske, hemoragične i septičke sinovijske tečnosti i da je sposoban da prepoznaje kristale na polarizacionom svetlosnom mikroskopu (za detalje videti u poglavlju Opis specijalizacije).

2 Izvođenje biopsije sinovije iglom

Od specijalizanta se očekuje da pokaže sposobnost za izvođenje biopsije sinovije iglom za biopsiju.

3 Davanje injekcija u meka tkiva

Specijalizant treba da se osposobi za davanje injekcija u teniski/golfski lakat, karpal tunel, tenosinovitis/tetivne čvoriće fleksora, bursitis, tendinitis i plantarnu fasciju.

4 Sticanje savetodavnih i komunikativnih veština

Očekuje se da ovo bude stalno sticanje veština putem specijalističke obuke, a možda i kursevima koji uključuju video demonstracije. Trebalo bi da kulminira sposobnošću specijalizanta da savetuje pacijente, njihove rođake i svoje kolege.

5 Sticanje veština za rukovođenje reumatološkom organizacionom jedinicom

Predviđa se sticanje rukovodećih veština, pohađanjem specifičnih kurseva za koje je specijalizantu potrebno omogućiti dovoljno vremena i finansijsku podršku.

6 Prepoznavanje značaja metoda kontrole (provere) i specifičnih mera ishoda

Od specijalizanta se očekuje da pohađa i da stiče iskustva prisustvom lokalnim/regionalnim kliničkih sastancima i na specijalizovanim nacionalnim sastancima i traži se znanje i veštine merenja ishoda za određene reumatske poremećaje.

U toku specijalizacije reumatologije specijalizant je obavezan da položi osam kolokvijuma sa sledećim temama:

1. Reumatoidni artritis

2. Spondiloartropatije

3. Sistemske bolesti vezivnog tkiva

4. Giht i druga metabolička oboljenja zglobova

5. Reumatske bolesti dece

6. Degenerativna oboljenja zglobova

7. Metaboličke bolesti kostiju

8. Vanzglobna reumatska oboljenja

8. Gastroenterologije

(60 meseci)

Cilj specijalizacije

Program specijalizacije

Specijalizant za vreme trajanja specijalizacije treba da obradi bar 1000 bolesnika sa internističkim bolestima (300 novih hospitalizovanih bolesnika i 700 ambulantnih , od toga bar 165 prvih pregleda). Na odeljenju treba da vodi od 10-20 bolesnika. U toku specijalizacije mora da obavi bar minimalan broj propisanih obaveznih obrada i zahvata odnosno da asistira u složenijim obradama i zahvatima.

POČETNI PROGRAM

Trajanje 2 (dve) godine (22 radna meseca, 2 meseca odmora)

Prva godina:

Teorijsko i praktično znanje iz oblasti Interne medicine specijalizant savladava na Internom odeljenju (u matičnoj ustanovi). Specijalizant se detaljnije upoznaje sa internističkim pristupom bolesniku, uključujući anamnezu, fizički pregled, utvrđivanje plana ispitivanja kao i izbor lečenja. Vežba pri opisivanju i oceni rezultata biohemijskih, hematoloških i drugih laboratorijskih testova, rendgenskih snimaka, ehosonografskih pregleda, EKG i funkcionih ispitivanja pojedinih organa. Upoznaje se sa načinima uzimanja materijala, njihovom primenom u predanalitičkoj fazi, kao i mogućnostima i načinima laboratorijske dijagnostike u pojedinim laboratorijama.

Pod neposrednim nadzorom mentora (načelnika odeljenja) planira lečenje i kontroliše njegov tok i uspeh terapije. Upoznaje se sa štetnim efektima lekova i metodama sprečavanja istih.

Upoznaje se sa načinom vođenja medicinske dokumentacije.

Druga godina

Specijalizant radi kao u prvoj godini, ali tako da postepeno sve samostalnije obavlja dijagnostičke postupke i određuje lečenje. Mentor vrši nadzor savladanih veština i ocenjuje uspeh.

Osposobljava se za samostalni rad u hitnoj (urgentnoj) internističkoj praksi. Uključuje se u dežurnu službu i u ambulantni rad. Upoznaje se sa pojedinim užim oblastima Interne medicine, metodama i tehnikama dijagnostike, kao i specifičnog lečenja. Učestvuje u radu konzilijuma.

NASTAVAK SPECIJALIZACIJE

Trajanje 3 (tri) godine (33 radna meseca, 3 meseca odmora)

Treća godina

Specijalizant celu godinu provodi na Klinici za gastroenterohepatologiju pod nadzorom specijaliste iz uže specijalizacije iz gastroenterohepatologije. U toku treće godine organizuje se dvosemestralna nastava iz gastroenterohepatologije po navedenim metodskim jedinicama. Na kraju ove godine vrši se izbor tema za rad iz uže specijalizacije iz gastroenterohepatologije.

Četvrta i peta godina

U toku ove dve godine specijalizant se edukuje u Polikliničko-dijagnostičkom centru gde prvih šest meseci boravi u endoskopskoj jedinici obučavajući se za gastroduodenoskopiju i kolonoskopiju (dijagnostičku i terapijsku). Sledećih šest meseci provodi u specijalizovanoj endoskopskoj jedinici ERCP (endoskopska retrogradna holangio-pankreatografija) gde se, takođe, upoznaje sa dijagnostičkim i terapijskim ERCP procedurama. Tri meseca specijalizant se upoznaje sa dijagnostičkim i terapijskim procedurama u kabinetu za ultrazvučnu dijagnostiku abdomena, a sledeća tri meseca u kabinetu za endoskopsku ultrasonografiju. Dva meseca specijalizant provodi po raznim dijagnostičkim kabinetima - Rendgen, Kompjuterizovana tomografija (CT) i multislajsna kompjuterizovana tomografija (MSCT) abdomena, magnetna rezonanca (MRI), pozitronska emisiona tomografija (PET), institut za nuklearnu medicinu i jedinica za funkcionalnu dijagnostiku digestivnog sistema. Po jedan mesec specijalizant kruži u Klinici za digestivnu hirurgiju i Institutu za Onkologiju.

Tokom ove dve godine specijalizant sprovodi istraživanje u okviru teme rada.

Na kraju petogodišnjeg specijalističkog staža specijalizant polaže usmeni ispit iz gastroenterohepatologije. Posle položenog usmenog ispita specijalizant je dužan da u sledećih šest meseci odbrani rad iz uže specijalizacije iz gastroenterohepatologije.

METODSKE JEDINICE

Gastroezofagealna refluksna bolest (GERB)

Gastritisi i ulkusna bolest

Malapsorpcioni sindrom

Inflamatorne bolesti creva

Funkcionalni poremećaji digestivnog sistema (dijagnostika i lečenje)

Tumori GIT-a

Krvarenje iz GIT-a

Akutni abdomen

Hepatitisi i ciroze

Metaboličke bolesti jetre

Jetra i lekovi, alkoholna bolest jetre

Autoimune bolesti jetre

Bolesti bilijarnog sistema

Tumori jetre

Akutni i hronični pankreatitis

Tumori pankreasa

Vaskularne bolesti GIT-a

Dijagnostika oboljenja digestivnog sistema (endoskopija, patohistologija, ERCP, EHO, EUS, CT, NMR, MRCP, nuklearna medicina)

Hirurgija u digestivnom sistemu

Onkologija u gastroenterohepatologiji

VEŠTINE

Specijalizant treba da samostalno obradi i uradi, najmanje:

30 pacijenata sa krvarenjem iz GIT-a

30 pacijenata sa hepatičnom insuficijencijom

10 nazogastričnih sondi

30 rektosigmoidokopija

10 paracenteza

50 ultrazvučnih pregleda trbuha

Da asistira u najmanje:

100 gastroskopija

50 kolonoskopija

20 ERCP (dijagnostičkih)

20 ERCP (interventnih)

20 EUS

10 biopsija jetre

9. Hematologija

(60 meseci)

Cilj specijalizacije

Cilj specijalizacije iz hematologije je nastavni proces u kome specijalizant stiče teorijsko i praktično znanje iz oblasti hematologije za samostalno zbrinjavanje većine bolesnika sa akutnim i hroničnim bolestima unutrašnjih organa. Pod zbrinjavanjem sa podrazumeva znanje o prevenciji bolesti, postavljanju dijagnoze, lečenju i rehabilitacija bolesnika.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz hematologije traje 5 (pet) godina i sastoji se od:

- početnog dela (zajednički deo, jedinstven zajednički program) koji traje dve godine i

- nastavka edukacije koji traje 3 godine.

Program specijalizacija

Specijalizant za vreme trajanja specijalizacije mora da obradi bar 1000 bolesnika sa internističkim bolestima (300 novih hospitalizovanih bolesnika i 700 ambulantnih, od toga bar 165 prvih pregleda). Na odeljenju treba da vodi 10-20 bolesnika.

U toku specijalizacije mora da obavi bar minimalan broj propisanih obaveznih obrada i zahvata odnosno da asistira u složenijim obradama i zahvatima.

POČETNI PROGRAM

Trajanje 2 godine (22 radna meseca, 2 meseca odmora)

Prva godina

Teorijsko i praktično znanje iz oblasti interne medicine savladava na internom odeljenju. Specijalizant se detaljnije upoznaje sa internističkim pristupom bolesniku, računajući anamnezu fizikalni pregled, utvrđivanje plana ispitivanja kao i izbor lečenja. Vežba pri opisivanju i oceni rezultata biohemijskih, hematoloških i drugih laboratorijskih testova, rendgenskih snimaka, ehosonografskih pregleda, EKG funkcionih ispitivanja pojedinih organa. Upoznavanje sa načinima uzimanja materijala, njihovom pripremom u predanalitičkoj fazi kao i mogućnostima i načinima laboratorijske dijagnostike u pojedinim laboratorijama.

Pod neposrednim nadzorom mentora planira lečenje i kontroliše njegov tok i uspeh terapije kod pacijenata.

Upoznavanje sa štetnim učincima lekova i metodama sprečavanja istih. Upoznavanje sa načinima vođenja dokumentacija.

Druga godina

Specijalizant radi kao u prvoj godini, ali tako da postepeno sve samostalnije obavlja dijagnostičke postupke i određuje lečenje. Mentor vrši nadzor savladanih veština i ocenjuje uspeh.

Osposobljava se za samostalni rad u hitnoj (urgentnoj) internističkoj aktivnosti. Uključuje se u dežurstva. Počinje da se uključuje i u rad u ambulanti. Upoznaje se sa pojedinim užim oblastima interne medicine metodama i tehnikama dijagnostike, kao i specifičnog lečenja. Učestvuje u radu konzilijuma.

Očekivana osposobljenost

Posle prve godine, klinički lekar pod neposrednim nadzorom mentora, tj. lekara na odeljenju. Posle druge godine, samostalni klinički lekar pod nadzorom mentora.

Vlada dijagnostikom i lečenjem urgentnih stanja u internoj pod nadzorom mentora.

Nastavak edukacije

Trajanje tri godine (33 radna meseca, 3 meseca odmora)

Područja:

Endokrinologija - 3 meseca

Gastroenterologija - 4 meseca

Hematologija sa tečajem iz transfuziologije 0.5m - 3,5 meseca

Intenzivna interna medicina - 3.5 meseca

Kardiologija - 4 meseca

Angiologija - 2 meseca

Nefrologija - 3 meseca

Pulmologija i alergologija - 4 meseca

Reumatologija - 3 meseca

Urgentna interna sa toksikologijom - 2 meseca

Onkologija, infektivne bolesti - 1 mesec

Ukupno: 33 meseca

Sadržaj programa: sastavni deo programa su propisani zahvati obrade i asistencija odnosno vrednovanje pojedinih zahvata.

Očekivana osposobljenost

Stariji specijalizant koji sasvim samostalno obavlja posao kliničkog lekara, samostalnog lekara u specijalističkoj ambulanti pod posrednim nadzorom mentora.

Osposobljenost nakon 3,5 meseca boravka na hematologiji u okviru staža:

HEMATOLOŠKI POREMEĆAJI - teorija

I - informisanost

R - reproduktibilnost

D - dijagnoza

T - terapija P - prevencija

METODSKA JEDINICA

Hematološka propedevtika

Simptomi i znaci hematoloških poremećaja

Pregled limfnih žlezda, jetre i slezine

Procena i značaj kliničkog stadijuma bolesti i prognostičkih parametara

Skoring sistemi u hematološkim oboljenjima

Procena težine i značaja hemoragijskg sindroma

Procena tromboembolizma

Hematološke analize

Osnovni testovi u hematologiji

Osnovni citološki pregled sa citohemijskim bojenjima

Osnovni testovi hemostaze

Specijalizant izvodi uz kontrolu mentora

Hematologija

- 10 bolesnika sa teškom anemijom

- 10 bolesnika sa mijeloproliferativnim bolestima (AML, MPS, MDS)

- 10 bolesnika sa limfo i imunoproliferativnim bolestima ALL, NHL, MH, LLC, HCL, MM, WB

- 10 bolesnika sa urođenim i stečenim poremećajem hemostaze (hemofilija, vWB, ITP, TTP, DIK)

- 20 punkcija kostne srži

- 10 biopsija kostne srži

Specijalizant asistira

- 100 krvnih slika

- 100 testova hemostaze

- 100 bolesničkih diferencialnih krvnih slika

- 30 citoloških pregleda razmaza kostne srži

- 30 citoloških razmaza akutnih leukemija

- seminar iz citologije krvnih ćelija

11 poslednjih meseci specijalizant provodi u ustanovi tercijalnog značaja (Klinički Centar).

HEMATOLOŠKI POREMEĆAJI - teorija

I - informisanost

R - reproducibilnost

D - dijagnoza

T - terapija

P - prevencija

Metodska jedinica

Hematološka propedevtika

Simptomi i znaci hematoloških poremećaja

Pregled limfnih žlezda, jetre i slezine

Procena kliničkog stadijuma bolesti

Procena IPI skora

Procena težine i značaja hemoragijskog sindroma

Procena težine i značaja tromboembolizma

Hematološke analize

Osnovni testovi u hematologiji

Osnovni citološki pregled sa citohemijskim bojenjima

Osnovni testovi hemostaze

Specijalizant izvodi uz kontrolu mentora

Hematologija

10. Gerijatrija

(60 meseci)

Cilj specijalizacije

Cilj programa specijalizacije gerijatrije je daleko od toga da nauči specijalizante širokom spektru celokupne medicine, već je da razvije kurilikulum baziran na medicini koja se bavi činjenicama. Taj kurilikulum bi trebao da odgovori u potpunosti velikom rastu populacije starih u svetu, a posebno u Srbiji. Specijalizacija gerijatrije je po svojoj suštini multidisciplinarna i to i iskazuje u svom sistemu gerijatrijske procene ("comprehensive geriatric assessment") i multidisciplinarne rehabilitacije.

Na kraju, program specijalizacije gerijatrije mora u svojoj osnovi biti dinamičan, jer samo tako može odgovoriti brzoj demografskoj promeni stanja svetske populacije.

Trajanje, struktura specijalizacije

Specijalizacija traje 4 godine od kojih dve godine opšte interne medicine i dve godine gerijatrije. Specijalizacija je dominantno klinička i mora biti obavljena u većoj meri na klinikama, a samo delom u institucijama kućnog lečenja i ostalim ustanovama za lečenje i negu starih osoba.

Program specijalizacije obuhvata biološke, socijalne i medicinsko-psihološke osnove bolesti starih osoba.

Program:

I godina

Uvod

Opšta gerontologija i osnovi starenja

Demografski i epidemiološki aspekti starenja društva

1. Starost i starenje

2. Socijalno-medicinski pristup starenju i starosti

3. Socijalna zaštita starih ljudi

4. Zdravstveno vaspitanje u starosti

5. Savremena organizacija zaštite zdravlja starijih osoba

6. Uspešno starenje

7. Multidimenzionalna procena starih

8. Patologija funkcionalne nesposobnosti

Osnovni problemi starenja:

Nepokretnost

Inkontinencija

Nestabilnost

Intelektualne promene

1. Poremećaji homeostaze vode i soli u starijih osoba

2. Imuni sistem u starosti

3. Akcidentalna hipotermija i hipertermija

4. Padovi u starosti

5. Poremećaji funkcije debelog creva

6. Menopauza i klimakterijum

7. Osteoporoza

8. Disfagija u starosti

9. Kognitivni i afektivni poremećaji u starosti

10. Poremećaji hoda i ravnoteže

11. Demencije

Spisak veština

1. Demografska analiza populacije i izrada piramide, sa posebnim osvrtom na ostarele.

Izvodi: 1

2. Epidemiološka analiza starosti i starenja.

Izvodi: 1

3. Osnovi metologije naučnog istraživanja u gerontologiji.

Izvodi: 1

Bolesti starenja:

Prevalentne bolesti

Atipična prezentacija bolesti

Gerijatrijski sindromi

1. Srce i krvni sudovi u starosti

2. Hipertenzija starijih osoba

3. Hronična srčana insuficijencija

4. Poremećaji srčanog ritma u starih

5. Opšti principi pejsmejker terapije

6. Ishemijska bolest starih

7. Obstruktivna arterijska bolest starih

8. Urgentna stanja u populaciji starih obolelih od kardiovaskularnih obolenja

9. Serumski lipidi i arterioskleroza

10. Diabetes melitus

11. Urgentna stanja u gerijatrijskoj endokrinologiji

12. Tireoideja u fiziološkom i patološkom starenju

13. Digestivni sistem u starosti

14. Fiziološke promene i patologija usne duplje kod starijih osoba

15. Bolesti jednjaka u starosti

16. Ulkusna bolest u starosti

17. Obolenja žučne kesice, žučnih puteva i pankreasa u starosti

18. Ishemijski kolitis

19. Divertikuloza kolona

20. Maligne neoplazme digestivnog trakta u starih

21. Hitna stanja u gerijatrijskoj gastroenterologiji

22. Malnutricija starih - Ishrana u starih

23. Anemije u osoba starijeg životnog doba

24. Maligne hemopatije

25. Poremećaji hemostaze u osoba starijeg životnog doba

26. Specifičnosti u vezi sa transfuzijom kod osoba starije životne dobi

27. Plućne bolesti u starih

28. Morfologija, funkcija i bolesti bubrega tokom starenja

29. Reumatske bolesti kod starih

Spisak veština

Anamneza i objektivni pregled ostarelog bolesnika.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

2. Specifičnosti laboratorijske dijagnostike u starijih.

Gleda: 5 Asistira: 5

3. Osobenosti endoskopske dijagnostike starih bolesnika.

Gleda: 5 Asistira: 5

4. Specifičnosti ehografskog pregleda ostarelih.

Gleda: 5 Asistira: 5

5. Evaluacija mentalnog statusa stare osobe.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

6. Procena funkcionalne sposobnosti zdrave i bolesne stare osobe.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

7. Određivanje indikacija za rehabilitaciju starog pacijenta.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

8. Metodologija rehabilitacije ostarelih.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

9. Osobenosti anesteziološkog postupka u starih pacijenata.

Gleda: 5 Asistira: 5

10. Specifičnosti postoperativnog tretmana starih bolesnika.

Gleda: 5 Asistira: 5

II godina

1. KV bolesti u starih

2. Starenje kože

3. Promene u oku usled starenja i očne bolesti

4. Staračka nagluvost (presbiakusis)

5. Specifičnosti hirurškog lečenja gerijatrijskog bolesnika

6. Urološki problemi u starosti

7. Adenom prostate

8. Impotencija u starosti

9. Hirurški problemi staračkog kuka

Rehabilitacija:

Procena funkcionalne sposobnosti

Promene pokretljivosti, nepokretnost i hendikep

Multidisciplinarna rehabilitacija

Smeštaj i podrška

1. Rana rehabilitacija u gerijatriji

2. Socijalna rehabilitacija

Spisak veština

1. Osobenosti dijagnostike i lečenja onkoloških starih bolesnika.

Gleda: 5 Asistira: 5

2. Kontakt sa porodicom neizlečivog ostarelog pacijenta.

Gleda: 5 Asistira: 5

3. Saradnja sa socijalnim radnikom pri otpustu stare osobe iz bolnice.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

4. Elementi procene potrebe za smeštajem ostarelog pacijenta u Gerontološki Centar (Dom za stare).

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

5. Nega starih osoba-prevencija dekubitusa

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 2

6. Kateterizacija mokraćne bešike starih osoba

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 2

7. Osobitosti EKG-a starih osoba

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

III godina

1. Farmakologija i nutricija starenja

2. Multidisciplinarni pristup gerontologiji

3. Principi zdravstvene i socijalne zaštite

4. Organizacija zdravstvene i socijalne zaštite

5. Prevencija zdrave i patološke starosti

6. Etička pitanja

7. Pravna pitanja

8. Kvalitet i kvantitet istraživanja

9. Upravljanje ustanovama za dugo ležanje ostarelih

10. Upravljanje, razvoj i rukovođenje gerijatrijskim medicinskim službama

Spisak veština

1. Procena međunarodnih potreba za socio-medicinskom službom nege starih osoba.

Izvodi: 1

2. Procena nacionalnih potreba za socio-medicinskom službom nege starih osoba.

Izvodi: 1

3. Procena zdravstvenog stanja ostarelih na teritoriji opštine.

Izvodi: 1

4. Plan rada gerontološke i gerijatrijske ustanove.

Izvodi: 1

5. Zdravstveno vaspitanje i intervju ostarelih osoba.

Izvodi: 1

6. Razvoj baze podataka

Izvodi: 1

7. Kontrola kvaliteta prikupljenih podataka.

Izvodi: 1

8. Procena kvaliteta rada gerontološke i gerijatrijske ustanove.

Izvodi: 1

9. Utvrđivanje prioritetnih potreba starih na odgovarajućim teritorijama

Izvodi: 1

10. Napraviti dijetnu šemu zdravih i bolesnih starih osoba

Gleda: 2 Izvodi: 2

11. Održati predavanja (ponašanje i zdravlje)

Gleda: 2 Izvodi: 2

12. Održati diskusione grupe

Gleda: 2 Izvodi: 2

13. Uraditi porodičnu dijagnostiku u kojoj postoje stari članovi

Gleda: 2 Izvodi: 2

Provera znanja u toku specijalističkog kruženja

Program podrazumeva tri osnovna modula, posle kojih je predviđen kolokvijum i to:

1. Osnove gerijatrije (bazni principi biologije starenja, homeostatskih sistema, demografija starenja, epidemiologija bolesti starenja, prevencija starenja, promocija uspešnog starenja, starizam, odnos smanjene funkcionalne sposobnosti, tarosti i bolesti, principi nege i lečenja, principi palijativne nege, medicinska etika)

2. Interna medicina

3. Klinička gerijatrija (gerijatrijski sindromi, psihogerijatrija, rehabilitacija, planiranje otpusta iz bolnice, istraživanja, medicinska administracija, medicinska edukacija, razvoj gerijatrijskih servisa, kućno lečenje)

11. Infektologija

(60 meseci)

Cilj specijalizacije

Specijalizacija iz infektologije je obrazovni proces u toku kog specijalizant dobija teorijsko i praktično znanje iz područja infektologije koje ga osposobljava za samostalno lečenje bolesnika obolelih od akutnih ili hroničnih bolesti izazvanih mikroorganizmima.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija traje pet godina podeljeno na:

- dve godine zajedničke osnove za:

a) internističke specijalizacije i

b) pedijatrijske specijalizacije (za infektologe za decu)

- tri godine - opšte i specijalističko infektološko kruženje za Infektologe za odrasle ili

- tri godine - po planu i programu specijalizacije Pedijatrije za Infektologe za decu

PROGRAM SPECIJALIZACIJE

Specijalizacija infektologije može biti specijalizacija iz infektologije za odrasle i specijalizacija iz infektologije za decu.

Zajedničke osnove za internističke specijalizacije

Zajedničke osnove za internističke grane traju dve godine (22 meseca i 2 meseca odmora).

Prva godina (11 radnih meseci, 1 mesec odmora)

A. Specijalizacija iz infektologije za odrasle:

Specijalizant se detaljnije upoznaje sa internističkim pristupom bolesniku-anamneza, pregled, planiranjem i tumačenjem rezultata hematoloških, biohemijskih, radioloških, EKG-a i drugih nalaza; pod nadzorom mentora prati lečenje, tok i ishod, upoznaje se sa štetnim uticajem lekova. Upoznaje se sa vođenjem i značajem medicinske dokumentacije

B. Specijalizacija iz infektologije za decu

Specijalizant se detaljnije upoznaje sa pristupom obolelom detetu, heteroanamnezi, pregledu, planiranjem i tumačenjem rezultata hematoloških, biohemijskih, radioloških, EKG-a i drugih nalaza; pod nadzorom mentora prati lečenje, tok i ishod, upoznaje se sa štetnim uticajem lekova. Upoznaje se sa vođenjem i značajem medicinske dokumentacije

Druga godina (11 meseci rada i 1 mesec odmora)

Specijalizant obavlja zadatke kao u poslednjih 6 meseci prve godine. Sve više samostalno obavlja dijagnostičke postupke i određuje lečenje pod nadležnim nadzorom. Učestvuje u konzilijarnim pregledima.

Očekivana osposobljenost i ciljevi

- Prva godina-sobni lekar pod neposrednim nadzorom mentora ili odeljenskog lekara.

- Druga godina-samostalni sobni lekar pod nadzorom mentora

Savetuje se da u toku prve dve godine provede 6 meseci u Urgentnoj medicini. Očekuje se da savlada osnove dijagnostičkih i terapijskih postupaka hitnog zbrinjavanja bolesnika. Takođe se očekuje da ovlada znanjima osnovnih dijagnostičkih i terapijskih postupaka iz endokrinologije, gastroenterologije, onkologije, kardiologije, nefrologije, kao i interpretacije rezultata koji ukazuju na patološka stanja iz tih oblasti.

Predlaže se da provede po dve nedelje u odeljenjima radiologije, kliničke biohemije i nuklearne medicine, upozna se sa ograničenjima dijagnostičkih postupaka i mogućnostima interpretacije rezultata terapeutu.

Opšte i specijalističko infektološko kruženje

Opšte i specijalističko infektološko kruženje traje 3 godine (33 radna meseca, 3 meseca odmora)

A. Infektologija za odrasle

Specijalizant obavlja rad sobnog lekara na infektivnom odeljenju sa odraslim bolesnicima. Najmanje dva puta mesečno radi u ambulanti za prve preglede infektivnih bolesnika i najmanje dva puta mesečno u ambulanti za kontrolne preglede. Pod nadzorom mentora obavlja rad u specijalizovanim ambulantama (za HIV, lajmsku bolest, hepatitis itd.) Savladava veštinu dijagnostičkog i terapijskog pristupa bolesniku sa sumnjom na infektivnu bolest i bolesniku sa febrilnim stanjem, uči značaj tegoba koje se povezuju sa određenim organskim sistemima (CNS, respiratorni, digestivni itd.).

Pedijatrijska infektologija

Specijalizant upoznaje karakteristike i stiče znanja o etiologiji, epidemiologiji, kliničkim simptomima i znacima, lečenju i sprečavanju infektivnih bolesti dece različite starosti.

Intenzivna infektologija

Specijalizant uči prepoznavanje, dijagnostiku i lečenje akutnih infektivnih bolesti koje ugrožavaju život i zahtevaju intezivno lečenje a takođe i o pravilima higijene na ovim odeljenjima

Infektologija za decu

Nakon dve godine opšteg i specijalističkog infektološkog kruženja, specijalizanti Infektologije za decu tri godine obavljaju staž po planu i programu specijalizacije Pedijatrije.

Specijalizant obavlja rad sobnog lekara na odeljenju gde se leče deca obolela od infektivnih bolesti. Najmanje dva puta mesečno radi u ambulanti za prve preglede i dva puta mesečno u ambulanti za kontrolne preglede. Pod nadzorom mentora obavlja rad i u specijalističkim ambulantama.

Neophodno je da se upozna sa specifičnostima dijagnostičkih i terapijskih postupaka u cilju postavljanja ili isključivanja infektivne bolesti u odnosu na uzrast deteta, od novorođenčeta do adolescenta, uči značaj tegoba koje se povezuju sa određenim organskim sistemima (CNS, respiratorni, digestivni itd.).

Na dečjem odeljenju bolnice, klinike i ambulante specijalizant ovladava bazičnim znanjem pedijatrije. Na neonatološkom odeljenju u porodilištu ili (Ginekološko-akušerskoj klinici) ambulanti upoznaje se sa problematikom predporođajne i porođajne nege majke i deteta, obučava se za posao pedijatra po rođenju deteta i u kasnijim postporođajnim dobima (neonatalnom periodu). Specijalizant ovladava sledećim veštinama:

a.) bazična-osnovna kardiopulmonalna reanimacija novorođenčeta (asistirana ventilacija balonom i maskom, spoljašnja masaža srca)

b.) prvi pregled novorođenčeta i procena po Apgar metodi

U predškolskom i školskom dispanzeru osvaja znanja na području primarne preventivne delatnosti, imunizacije, zdravstvenog rada i prosećivanja, savetovanje o nezi i ishrani, uređenju radnog i životnog okruženja, sprečavanje neadekvatnih socijalnih, i drugih neželjenih uticaja na zdravlje dece i omladine koristeći stečena znanja opšte medicine. U okviru mera sekundarne prevencije ovladava merama otkrivanja i lečenja bolesne dece do navršene 19 godine starosti. Tercijarna preventivna delatnost se obavlja u okviru izvođenja ambulantne i bolničke stručne delatnosti kao i u okviru drugih specijalizovanih zavoda za zdravstvenu zaštitu gde ovladava osnovnim principima unapređenja zdravlja i rehabilitacije.

U okviru predškolskog i školskog dispanzera ovladava načelima organizacije i koordinacije sa drugim službama preventivnog zdravstvenog delovanja, kao patronažna i babička služba, služba zdravstvene nege žena i omladine, opšte medicine kao i zubno-zdravstvene zaštite.

Na kliničkom odeljenju za anesteziologiju ovladava postupcima reanimacije iz urgentne medicine, na odeljenju transfuziologije praktičnim znanjem iz transfuziologije.

U toku naredna 24 meseca, (uključujući letnji raspust), specijalizant ima status odgovornog sobnog lekara pedijatra na usmerenim (užestručnim) kliničkim odeljenjima obavljajući stručni rad pod vođstvom mentora. Specifična užestručna znanja iz drugih oblasti dobija iz specijalizovanih ustanova gde se obavlja deo specijalizacije.

Osmišljava, kreira i vodi dijagnostički i terapijski proces. Uključuje se u dežurstvo na bolničkim odeljenjima, ambulantama i dispanzerima. Obavlja rutinska ispitivanja: biohemijska, mikroskopska, bakteriološka do složenijih citoloških, histoloških, imunoloških ispitivanja u specijalizovanim laboratorijama. Ovladava osnovama radiološke dijagnostike, a upoznaje se sa osnovnim principima ultrasonografske i elektrofiziološke dijagnostike.

Tokom tromesečnog staža iz oblasti neonatologije upoznaje se sa dijagnostičko-terapijskim postupcima kod najčešćih patoloških stanja svojstvenih neonatalnom periodu, a posebno infekcijama, respiratornom patologijom i postupcima diferencijalne dijagnoze neonatalnog respiratornog distresa, neonatalnom hiperbilirubinemijom, kao i postasfiktičnim poremećajima. Upoznaje se sa principima transporta bolesnog novorođenčeta. Savladava sledeće veštine:

a.) dijagnostička lumbalna punkcija

b.) kompletan pregled novorođenčeta, uključujući i neurološki pregled

Kod pulmoloških pacijenata izvodi i interpretira mere plućne funkcije, interpretira kliničke i radiološke nalaze, ovladava kompletnim lečenjem deteta sa astmom, kao i praktičnom upotrebom lekova za astmu.

Na odeljenju za gastroenterologiju pored specifičnog pregleda gastroenterološkog pacijenta prisustvuje endoskopskim i drugim invazivnim metodama, ovladava njima, uključuje se u sva rutinska biohemijska, mikrobiološka, imunološka i histološka ispitivanja. Ovladava neinvazivnim tehnikama dijagnostike Helicobacter pylori, tumači disajne testove kao i serološke testove za celijačnu bolest.

Na nefrološkom odeljenju ovladava tehnikom pravilnog uzimanja uretralnih i drugih briseva, kateterizacije mokraćne bešike kod dece, značaja urikulta i brze dijagnostike sa test listićima.

Na alergološkom i reumatološkom odeljenju saznaje o dijagnostičkim i terapijskim mogućnostima kod bolesnika sa imunološkim deficitima, autoimunskim bolestima u razvojnom dobu. Pri težim anafilaktičkim reakcijama uči se hitnom postupku i tretmanu ovih stanja. Samostalno izvodi u bolnici alergološko kožno testiranje koristeći "Prick" intradermalne testove.

Na infektivnom odeljenju upoznaje se sa dijagnostikom i lečenjem febrilnih stanja i infektivnih bolesti dečjeg doba sa akcentom na preventivi infektivnih bolesti i posebnim delom o bolničkoj (hospitalnoj) higijeni.

Na odeljenju intenzivne nege pedijatrije i dečje hirurgije upoznaje se sa specifičnošću tretmana deteta kao hirurškog bolesnika, kao i metoda reanimacije, intenzivne urgentne terapije kod dece i omladine.

Na ortodontskom odeljenju se pod vođstvom mentora upoznaje sa problematikom ortodoncije razvojnog doba, dijagnostikom i lečenjem anomalija orofacijalne regije.

Na odeljenjima ortopedije, otorinolaringologije, oftalmologije i dermatologije upoznaje se sa dijagnostičkim i terapijskim procedurama specifičnim za dečji uzrast.

U biohemijskoj i hematološkoj laboratoriji ovladava dijagnostičkim procedurama, razlikuje normalne i patološke nalaze krvne slike pri mikroskopskom pregledu periferne krvi i drugih nalaza.

Na radiološkom odseku mora ovladati metodama RTG ispitivanja, primenu ultrazvučne dijagnostike (UZ) u pedijatriji, CT i NMR dijagnostike, kao i izotopska ispitivanja, njihov domet i indikacije kao i da nauči samostalnu interpretaciju nalaza.

Specijalizant mora učestvovati pri:

- Opisu 50 radiografija srca i pluća

- 5 ispitivanja gastro-intestinalnog trakta (3 gornjeg dela GIT-a, 2 irigografije)

- 30 UZ pregleda abdomena i 10 ostalih UZ pregleda (meka tkiva, Doppler)

- 6 MCUG

Program specijalističkog kruženja u toku 3. 4. i 5. godine specijalizacije (33 meseca kruženja i 3 meseca g.o.)

za specijalizante Infektologije za odrasle

* u pedijatrijskim odeljenjima

** uključujući 15 dana otorinolaringologije, ortopedije i oftalmologije

*** tokom ove godine sprovodi se dvosemestralna teoretska nastava

Osposobljenost i cilj

Treća godina: samostalni sobni lekar pod neposrednim nadzorom mentora.

Četvrta i peta godina: stariji specijalizant koji u sve većoj meri obavlja poslove sam, kao sobni lekar ili lekar u specijalističkoj ambulanti, a pod nadzorom mentora.

Teoretska nastava

Tokom PRVE godine boravka u Institutu za infektivne bolesti (treća godina specijalizacije) specijalizant pohađa dvosemestralnu teoretsku nastavu.

Provera znanja

Posle obavljenog staža iz svakog od pojedinih nastavnih predmeta specijalizanti polažu Kolokvijume. Predviđeno je polaganje 8 kolokvijuma:

1. AIDS i stečene imunodeficijencije

2. Osipne groznice

3. Crevne infekcije

4. Nejasna febrilna stanja

5. Antiomikrobna terapija u infektologiji

6. Infekcije centralnog nervnog sistema

7. Infekcije u trudnoći

8. Tropske (uvezene) bolesti

9. Akutni i hronični virusni hepatitisi

Tokom specijalizacije specijalizant se osposobljava za:

- samostalni specijalistički rad na infektivnim odeljenjima,

- samostalno specijalističko vođenje ambulantne službe,

- postavljanje dijagnoze i terapiju urgentnih stanja iz oblasti infektivnih bolesti

- ciljani izbor analiza i tumačenje dobijenih rezultata kod sumnje na infektivne bolesti,

- saradnju sa lekarima drugih grana medicine u cilju otkrivanja, dokazivanja, lečenja ili prevencije infektivnih bolesti i lečenja bolesnika sa temperaturom nejasne etiologije,

- saradnju sa lekarima drugih grana medicine u cilju otkrivanja, dokazivanja, lečenja ili prevencije infektivnih bolesti kod imunokompromitovnog bolesnika,

- izbor antibiotika i nadzor antibiotske terapije u skladu sa preporučenim racionalnim korišćenjem antibiotika,

- aktivno učešće u timovima za suzbijanje intrahospitalnih infekcija,

- aktivnu saradnju sa epidemiolozima, doktorima opšte prakse i drugim osobljem, pri suzbijanju infektivnih bolesti,

- saradnju sa kliničkim mikrobiologom,

- prepoznavanje, dijagnostikovanje i lečenje importovanih (uvezenih) bolesti.

3. PLAN SPECIJALIZACIJE

Specijalizant mora u toku specijalizacije uraditi za godinu dana

- obradu 200 novih bolesnika

- 500 ambulantnih pregleda od čega 200 prvih pregleda

- na odeljenju da vodi 7-10 bolesnika

Mora da savlada da samostalno izvodi, da asistira i da interpretira veštine koje su detaljno precizirane planom specijalizacije koji dobija pri upisu.

Specijalizant je dužan da vodi evidenciju o savladanim veštinama

Spisak veština za lekare na specijalizaciji iz infektologije

+ za specijalizaciju pedijatrijske infektologije provodi se 22 meseca u pedijatrijskoj ustanovi, gde se u potpunosti osposobljava za lečenje dece

U toku 3, 4. i 5. godine specijalizacije specijalizant obrađuje:

- 100 bolesnika sa bolestima CNS-a

- 100 bolesnika sa tegobama gornjih disajnih puteva

- 50 bolesnika sa tegobama donjih disajnih puteva

- 10 bolesnika sa sumnjom na endokarditis

- 50 bolesnika sa crevnim tegobama

- 50 bolesnika sa temperaturom nejasnog porekla

- 100 bolesnika sa hepatitisom

- 20 bolesnika sa sumnjom na polno prenosive bolesti

- 30 bolesnika sa lajmskom bolešću

- 100 bolesnika sa sumnjom na HIV infekciju

- 50 bolesnika sa AIDS-om

- 50 bolesnika sa sumnjom na sepsu

- 20 febrilnih bolesnika koji su imunokompromitovani

- 15 febrilnih bolesnika kojima su ugrađene plastične proteze

Prisustvuje i diskutuje

- 100 konzilijarnih pregleda

- 100 savetovanja o antibiotskom lečenju

- 10 savetovanja o značaju higijene u bolnici

**** U nedostatku specijaliste iz tropskih bolesti, infektolog je dužan da ih dijagnostikuje i leči.

12. Pedijatrija

(60 meseci)

Cilj specijalizacije

Specijalizacija iz pedijatrije je naučni i razvojni proces kojim se predviđa da specijalizant pedijatrije ovlada teoretsko i praktično znanje iz dijagnostike, lečenja, rehabilitacije kao i prevencije razboljevanja dece i omladine. Takođe, neophodno je da specijalizant ovlada i znanjima o promociji zdravlja dece i omladine kao i zdravstvene kulture koja je odgovara obimu njegovog posla i poziciji na kojoj se nalazi.

Trajanje i struktura specijalizacije

- Opšti deo - jedinstveni zajednički program koji traje 3 godine

- Specijalizovani deo - traje 2 godine i omogućava osvajanje znanja iz pojedinačnih (uže) stručnih područja

Programom specijalizacije stiče se zvanje specijaliste pedijatrije (stiče ga lekar po završetku 5-godišnje specijalizacije iz pedijatrije)

PROGRAM SPECIJALIZACIJE

Pedijatrija je medicinska disciplina koja se bavi zdravom i bolesnom decom i omladinom. Bazirana je na unitarističkom pristupu, tako da objedinjuje preventivno i kurativno, kao i socijalnu i zdravstvenu delatnost kao i rehabilitaciju razvojnog doba. Poseban deo pedijatrijske delatnosti je namenjen preventivi, pre svega sprečavanju nastanka bolesti i bolesnih stanja, kao i štetnih uticaja okoline na organizam koji raste.

Ciljevi specijalizacije iz pedijatrije

Cilj specijalizacije iz pedijatrije je da se osposobi specijalista pedijatar da organizuje i izvodi preventivne aktivnosti u ustanovama zdravstvene zaštite dece i omladine, prati rast i razvoj, otkriva razvojne nepravilnosti i iste otklanja, pravilno ocenjuje i koriguje nutriciju, otkriva uzroke bolesti dece i omladine u okviru svojih mogućnosti, samostalno izvodi dijagnostičko-terapijske procedure u okviru dispanzerke službe, samostalno radi na pedijatrijskom odeljenju bolnice ili klinike, posreduje u prenosu znanja mentorstvom, vođstvom i nadzorom stručnog razvoja medicinskog kadra u ovladavanju osnova naučno-razvojnog gradiva iz pedijatrije.

Provera znanja

U toku specijalističkog staža specijalizanti su u obavezi da polože 11 kolokvijuma. Obavezni kolokvijumi su:

- Neonatologija

- Pulmologija

- Kardiologija

- Gastroenterologija

- Ishrana i poremećaji metabolizma

- Nefrologija

- Telesni rast, razvoj i endokrinologija

- Neurologija

- Hematoonkologija

- Imunologija, alergologija i infektivne bolesti

- Dečja hirurgija

Raspored i sadržaj programa specijalizacije iz pedijatrije

Opšti deo (3 godine)

Prva godina specijalizacije (12 meseci, uključujući letnji raspust)

Specijalizant radi posao sobnog lekara na dečjem odeljenju bolnice i/ili porodilišta i dispanzerskog lekara u predškolskom i školskom dispanzeru pod vođstvom neposrednog mentora pedijatra i/ili školskog lekara. Uz bolničku postelju i u dispanzeru ovladava teoretskim i praktičnim znanjem iz pedijatrije.

Tabela 1.

Na dečjem odeljenju bolnice, klinike i ambulante specijalizant ovladava bazičnim znanjem pedijatrije. Na neonatološkom odeljenju u porodilištu ili (Ginekološko-akušerskoj klinici) ambulanti upoznaje se sa problematikom predporođajne i porođajne nege majke i deteta, obučava se za posao pedijatra po rođenju deteta i u kasnijim postporođajnim dobima (neonatalnom periodu). Specijalizant ovladava sledećim veštinama:

a.) bazična-osnovna kardiopulmonalna reanimacija novorođenčeta (asistirana ventilacija balonom i maskom, spoljašnja masaža srca)

b.) prvi pregled novorođenčeta i procena po Apgar metodi

U predškolskom i školskom dispanzeru osvaja znanja na području primarne preventivne delatnosti, imunizacije, zdravstvenog rada i prosećivanja, savetovanje o nezi i ishrani, uređenju radnog i životnog okruženja, sprečavanje neadekvatnih socijalnih, i drugih neželjenih uticaja na zdravlje dece i omladine koristeći stečena znanja opšte medicine. U okviru mera sekundarne prevencije ovladava merama otkrivanja i lečenja bolesne dece do navršene 19 godine starosti. Tercijarna preventivna delatnost se obavlja u okviru izvođenja ambulantne i bolničke stručne delatnosti kao i u okviru drugih specijalizovanih zavoda za zdravstvenu zaštitu gde ovladava osnovnim principima unapređenja zdravlja i rehabilitacije.

U okviru predškolskog i školskog dispanzera ovladava načelima organizacije i koordinacije sa drugim službama preventivnog zdravstvenog delovanja, kao patronažna i babička služba, služba zdravstvene nege žena i omladine, opšte medicine kao i zubno-zdravstvene zaštite.

Na kliničkom odeljenju za anesteziologiju ovladava postupcima reanimacije iz urgentne medicine, na odeljenju transfuziologije praktičnim znanjem iz transfuziologije.

Druga i treća godina specijalizacije (24 meseca, uključujući letnji raspust)

Specijalizant ima status odgovornog sobnog lekara pedijatra na usmerenim (užestručnim) kliničkim odeljenjima obavljajući stručni rad pod vođstvom mentora. Specifična užestručna znanja iz drugih oblasti dobija iz specijalizovanih ustanova gde se obavlja deo specijalizacije.

Osmišljava, kreira i vodi dijagnostički i terapijski proces. Uključuje se u dežurstvo na bolničkim odeljenjima, ambulantama i dispanzerima. Obavlja rutinska ispitivanja: biohemijska, mikroskopska, bakteriološka do složenijih citoloških, histoloških, imunoloških ispitivanja u specijalizovanim laboratorijama. Ovladava osnovama radiološke dijagnostike, a upoznaje se sa osnovnim principima ultrasonografske i elektrofiziološke dijagnostike.

Tabela 2.

Tokom tromesečnog staža iz oblasti neonatologije upoznaje se sa dijagnostičko-terapijskim postupcima kod najčešćih patoloških stanja svojstvenih neonatalnom periodu, a posebno infekcijama, respiratornom patologijom i postupcima diferencijalne dijagnoze neonatalnog respiratornog distresa, neonatalnom hiperbilirubinemijom, kao i postasfiktičnim poremećajima. Upoznaje se sa principima transporta bolesnog novorođenčeta. Savladava sledeće veštine:

c.) dijagnostička lumbalna punkcija

d.) kompletan pregled novorođenčeta, uključujući i neurološki pregled

Kod pulmoloških pacijenata izvodi i interpretira mere plućne funkcije, interpretira kliničke i radiološke nalaze, ovladava kompletnim lečenjem deteta sa astmom, kao i praktičnom upotrebom lekova za astmu.

Na odeljenju za gastroenterologiju pored specifičnog pregleda gastroenterološkog pacijenta prisustvuje endoskopskim i drugim invazivnim metodama, ovladava njima, uključuje se u sva rutinska biohemijska, mikrobiološka, imunološka i histološka ispitivanja. Ovladava neinvazivnim tehnikama dijagnostike Helicobacter pylori, tumači disajne testove kao i serološke testove za celijačnu bolest.

Na nefrološkom odeljenju ovladava tehnikom pravilnog uzimanja uretralnih i drugih briseva, kateterizacije mokraćne bešike kod dece, značaja urikulta i brze dijagnostike sa test listićima.

Na alergološkom i reumatološkom odeljenju saznaje o dijagnostičkim i terapijskim mogućnostima kod bolesnika sa imunološkim deficitima, autoimunskim bolestima u razvojnom dobu. Pri težim anafilaktičkim reakcijama uči se hitnom postupku i tretmanu ovih stanja. Samostalno izvodi u bolnici alergološko kožno testiranje koristeći "Prick" intradermalne testove.

Na infektivnom odeljenju upoznaje se sa dijagnostikom i lečenjem febrilnih stanja i infektivnih bolesti dečjeg doba sa akcentom na preventivi infektivnih bolesti i posebnim delom o bolničkoj (hospitalnoj) higijeni.

Na odeljenju intenzivne nege pedijatrije i dečje hirurgije upoznaje se sa specifičnošću tretmana deteta kao hirurškog bolesnika, kao i metoda reanimacije, intenzivne urgentne terapije kod dece i omladine.

Na ortodontskom odeljenju se pod vođstvom mentora upoznaje sa problematikom ortodoncije razvojnog doba, dijagnostikom i lečenjem anomalija orofacijalne regije.

Na odeljenjima ortopedije, otorinolaringologije, oftalmologije i dermatologije upoznaje se sa dijagnostičkim i terapijskim procedurama specifičnim za dečji uzrast.

U biohemijskoj i hematološkoj laboratoriji ovladava dijagnostičkim procedurama, razlikuje normalne i patološke nalaze krvne slike pri mikroskopskom pregledu periferne krvi i drugih nalaza.

Na radiološkom odseku mora ovladati metodama RTG ispitivanja, primenu ultrazvučne dijagnostike (UZ) u pedijatriji, CT i NMR dijagnostike, kao i izotopska ispitivanja, njihov domet i indikacije kao i da nauči samostalnu interpretaciju nalaza.

Specijalizant mora učestvovati pri:

- Opisu 50 radiografija srca i pluća

- 5 ispitivanja gastro-intestinalnog trakta (3 gornjeg dela GIT-a, 2 irigografije)

- 30 UZ pregleda abdomena i 10 ostalih UZ pregleda (meka tkiva, Doppler)

- 6 MCUG

Specijalizovani program specijalizacije

Četvrta godina specijalizacije

Specijalizant ima jednak status kao na 2. i 3. godini specijalizacije, program je prilagođen potrebama specijalizacije na dispanzersko (predškolski, školski) odn. hospitalno usmerenje (u zavisnosti od toga gde kandidat radi, bolnica ili DZ).

Tabela 3.

U okviru četvrte godine specijalizacije pedijatrije na odeljenju dečje neurologije specijalizant mora ovladati sledećim znanjima: poznavanje specifičnosti ciljane anamneze u dečjoj neurologiji sa posebnim akcentom na poznavanje tipova nasleđivanja najčešćih heredo-degenerativnih i neurometaboličkih bolesti, njihov početak i klinički tok. Upoznaje se sa najčešćim genetskim malformacijama i specifičnim "sindromskim" oboljenjima, specifičnim infektivnim, traumatskim, neoplastičnim i toksičnim oboljenjima CNS-a njihovom kliničkom slikom i diferencijalnom dijagnozom. U potpunosti ovladava procedurama i tehnikama neurološkog pregleda novorođenčeta, odojčeta, malog deteta, predškolskog, školskog deteta i adolescenta, procenjuje psihomotorni razvoj deteta. Boravi na neonatološkom odn. perinatološkom odeljenju upoznajući osnovne principe neurološke evaluacije rizične novorođenčadi. Upoznaje se i samostalno dijagnostikuje najčešće bolesti i stanja u dečjoj neurologiji (akutna i hronična) specifična za dečji uzrast ("sleep apnea Sy.", komisijalne i sinkopalne krize, inflamatorne i neinflamatorne bolesti mišića i nerava, bolesti prednjeg motornog neurona kao i druga različita bolna stanja). Učestvuje u neurološko-neurohirurškim konzilijumima upoznajući se sa različitim dijagnostičko-terapijskim dilemama. Upoznaje se sa osnovnim principima neurološke rehabilitacije posebno kod pacijenata sa bolestima prednjeg motoneurona, kao i kod drugih urođenih i razvojnih bolesti i stanja. Samostalno i uz superviziju mentora ovladava i sprovodi različite dijagnostičke procedure poznavajući indikaciono područje za njihovu primenu i metodologiju njihovog izvođenja. Asistira i izvodi standardni EEG uz korišćenje osnovnih aktivacionih tehnika. Upoznaje se sa tehnikom izvođenja drugih različitih neurofiziološkim procedura (SSEP, VEP, AEP, ERG, EMG) ocenjujući dobijene rezultate u sklopu kliničke slike vršeći procenu razvoja deteta i udaljenu predikciju toka bolesti. Upoznaje se i ovladava procedurama izvođenja prostigminskog testa, postavlja indikaciju i upoznaje se sa tehnikama biopsije mišića i nerva, tumačeći dobijene rezultate u sklopu kompletne kliničke slike bolesti. Upoznaje se, gleda i izvodi ultrasonografski pregled mozga, tumači kraniogram lobanje. Postavlja indikacije i tumači neuroradiografske nalaze (CT i NMR glave, kao i NMR kičmenog stuba). Uzima i u saradnji sa biohemijskom laboratorijom upoznaje se i tumači rezultate metaboličkog screeninga urina. Izvodi lumbalnu punkciju, pregledajući sediment likvora. U sklopu tretmana pacijenata sa komisijalnim krizama upoznaje se i tumači nivoe antiepileptika u krvi. U jedinici intenzivne nege izvodi neurološki pregled procenjujući dubinu kome, učestvujući, predlažući i obrazlažući svrsishodnost dijagnostičkih neuroloških, neurofizioloških i neuroradiololoških procedura. Svoja zapažanja, stavove, dijagnostičko-terapijske dileme razrešava, izlaže, obrazlaže u formi konsultacija, seminara i kolokvijuma zajedno sa mentorom.

Na kardiološkom odeljenju ovladava specifičnostima anamneze i pregleda kardioloških bolesnika, asistira, izvodi i tumači samostalno EKG nalaz. Upoznaje se sa tehnikama Holter EKG-a, ergometrije, UZ dijagnostike a posebno tamo gde je indikovano prenatalne UZ dijagnostike. Postavlja indikacije i tumači Rtg nalaz srca i pluća. Upoznaje se sa osnovnim metodama interventne kardiologije kao i sa indikacijama za njihovu primenu.

Na endokrinološkom odeljenju pored ovladavanja teoretskog pristupa i endokrinološke obrade bolesnika obučava se za sledeće veštine: kliničku procenu telesnog rastenja i razvoja na osnovu antropometrijskih pokazatelja (30 dece i adolescenata), upoznaje se i izvodi osnovne kliničke i laboratorijske postupke u dijagnostici i terapiji dece i adolescenata s poremećajima rasta i razvoja koji obuhvataju: nizak rast, visok rast, prerani pubertet, kasni pubertet, pubertetsku ginekomastiju, pothranjenost i poremećaje menstruacija (30 dece). Učestvuje u proceni koštane zrelosti (20 procena). Ovladava metodima za dijagnozu dijabetesa melitusa i hipoglikemija, posebno merenja koncentracije glukoze u kapilarnoj krvi metodom vizuelnog upoređivanja i pomoću aparata glukometra (20 merenja), merenja koncentracije glukoze i ketona u urinu pomoću test traka (10 merenja), proceni rezultata acidobaznog i elektrolitnog stanja (30 bolesnika), indikacijama, principima izvođenja i tumačenjem rezultata oralnog testa opterećenja glikozom (OGTT) (10 bolesnika). Takođe ovladava osnovnim principima terapije i praćenja bolesnika sa dijabetesom melitusom kao što su: terapija dijabetesne ketoacidoze (3 bolesnika), terapija hipoglikemijske krize (3), terapija insulinom - osnovne vrste i savremeni preparati insulina, savremeni načini primene insulina (20 bolesnika), metodi praćenja glikemijske kontrole (20 bolesnika), rano otkrivanje intermedijernih i kasnih mikroangiopatskih komplikacija (20 bolesnika). Popunjava prijavu bolesnika sa šećernom bolešću (5 prijava) i unosi u kompjutersku bazu podatke o novootkrivenim bolesnicima (10) i bolesnicima na polikliničkom praćenju (20). Upoznaje principe skrininga novorođenčadi na kongenitalni hipotiroidizam i kongenitalnu adrenalnu hiperplaziju (5 bolesnika), kao i postupak kod novorođenčadi sa poremećajem polne diferencijacije. Ovladava postupkom dijagnoze i terapije akutne adrenalne krize, hroničnih poremećaja kore nadbubrežnih žlezda i endokrinih uzroka hipertenzije. Obavlja klinički pregled bolesnika sa različitim poremećajima tiroidne žlezde i tumači rezultate osnovnih hormonskih analiza (20 bolesnika), upoznaje diferencijalno-dijagnostički postupak kod dece sa polidipsijom i poliurijom (3). Procenjuje uzroke i stepen gojaznosti (20 dece i adolescenata), sastavlja preporuke za ishranu kod gojazne dece i adolescenata (10). Upoznaje principe prenatalne i postnatalne genetske dijagnostike endokrinoloških bolesnika (5). Učestvuje u radu konzilijuma za dečiju i adolescentnu endokrinologiju i ginekologiju (3 konzilijuma). Obavlja osnovne dijagnostičke testove u endokrinologiji, pregled urina na šećer i aceton, aplikacije insulina klasično i sa injektorom (10 aplikacija), aplikacije glukagona (3 aplikacije), osnove ultrazvučnog pregleda štitnjače, urgentna stanja u endokrinologiji (DKA, hipoglikemija, adrenalna insuficijencija), osnove antropometrijskih merenja (20), procene rasta i razvoja (20), sastavljanje redukcione dijete (20), određivanje stadijuma pubertetskog razvoja (20), vođenje bolesnika sa dijabetes mellitusom i adrenalnom insuficijencijom (po 3 pacijenta).

Na hemato-onkološkom odeljenju ovladava principima dijagnostike i lečenja dece sa krvnim i malignim bolestima, ovladava tehnikama lumbalne punkcije i intratekalne aplikacije lekova, aspiracione biopsije koštane srži.

U genetskom savetovalištu ovladava kliničkim, pravnim i terapeutskim pogledima na genetsko determinisane bolesti sa posebnim akcentom na prenatalnoj dijagnostici bolesti i adekvatnom genetskom savetu.

Na odeljenju dečje psihijatrije i u psihijatrijskoj ambulanti za decu i odrasle ovladava dijagnostikom lečenje i pomoć nad zlostavljanim detetom, detetom sa duševnim i psihoosomatskim problemima, socijalnim i pravnim aspektima bolesti. Upoznaje problematiku poremećaja duševnog razvoja uključujući i autistične razvojne probleme, specifične probleme školske dece, vizuelne i auditivne probleme kod dece, hiperkinetske probleme, tikove, poremećaje hranjenja, spavanja, odvajanja, prilagođavanja i stresa, somatoformne i psihotične probleme, specifične za dečiji uzrast, probleme zloupotrebe droge i problemi zavisnosti. Posebno mora razlikovati dete sa problemima u telesnom i duševnom razvoju i uključiti ga u mrežu socijalne i mentalno-higijenske pomoći na terenu.

Peta godina specijalizacije

U programu Savetodavnog centra za decu, omladinu i roditelje specijalizant prikuplja znanja o razvojnim problemima, psihosocijalnih i psihijatrijskih razvojnih problema u detinjstvu i mladosti, njihovoj obostranoj međuzavisnosti, kao i mogućnostima za njihovu prevenciju i vrstama dostupne pomoći.

U sklopu socijalne pedijatrije specijalizant se upoznaje sa delovanjem različitih međusektorskim službi, prikuplja veštine za izvođenje ogleda i ocenu kulturnog miljea dece u predškolskim i školskim ustanovama, učestvuje i izvodi predavanja na promociji javnog zdravlja, pristupu zdravstvenim problemima i načinu njihovog rešavanja.

U programu Zavoda za rehabilitaciju invalida upoznaje se sa postupkom pravilnog tretmana invalidnog deteta i vođenjem postupka rehabilitacije.

U ginekološkoj ambulanti za decu i savetovalištu za omladinu specijalizant ovladava specifičnostima ginekološke problematike dece i omladine.

U dispanzeru za predškolsku i školsku decu specijalizant osvaja veštine u vezi kompletnog tretmana različitih problema sa svim starosnim grupama dece i omladine, njihovim roditeljima i starateljima. Promoviše primenu preventivnog pristupa u zaštiti zdravlja, podizanju opšte zdravstvene kulture, komunikaciji i planiranju, izvođenju i oceni različitih preventivnih delatnosti koje za cilj imaju unapređenje zdravlja.

U razvojnom dispanzeru osvaja znanja o tretmanu dece sa posebnim potrebama, upoznaje se sa mogućnostima i vrstama pomoći koje se nude detetu i njegovom staratelju.

U saradnji sa logopedom upoznaje se sa znanjima i postupcima neophodnim za prepoznavanje govornih i razvojnih govornih poremećaja i postupcima psihološkog i logopedskog tretmana, kao i mestu i ulozi pedijatra u zajedničkom timskom radu na otklanjanju ovih problema.

Tabela 4.

* U okviru specijalizacije u dispanzeru specijalizant osvaja znanja sa područja javnog zdravlja dece i omladine. Ovladava znanjima o naučno-razvojnom delu, strategiji promocije javnog zdravlja, zdravstveno-razvojnom delu o komunikaciji, planiranju, izvođenju i ocenjivanju učinjenih preventivnih delatnosti. Ovladava znanjem o delovanju različitih uticaja na zdravlje i zdravstvenu kulturu dece i omladine, kao i o specifičnostima organizacije zdravstvene službe dece i omladine.

Oblasti užeg usavršavanja u Pedijatriji

Posle obavljenog petogodišnjeg staža i položenog specijalističkog ispita, kandidat se može opredeliti i za uža usavršavanja u sledećim oblastima Pedijatrije:

1. Endokrinologija, metabolizam i genetika

2. Gastroenterohepatologija sa ishranom

3. Hematoonkologija

4. Imunologija sa reumatologijom

5. Infektologija u pedijatriji

6. Nefrologija

7. Neonatologija

8. Neurologija

9. Pulmologija sa alergologijom

10. Kardiologija

11. Urgentna i intenzivna terapija

Program specijalizacije Pedijatrije po oblastima i veštinama

Oblast: (AL) Alergologija-klinika/institut

Veština: (116) Alergološka obrada bolesnika

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 10

Veština: (117) Osnovni dijagnostički testovi u alergologiji

Gleda: 15 Asistira: 5

Veština: (118) Izrada kožnih proba

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Oblast: (DH) Dečja hirurgija i rehabilitacija-klinika/institut

Veština: (130) Akutni abdomen

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (131) Uklještena ingvinalna kila

Gleda: 10

Veština: (132) Obrada rane

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (133) Antitetanusna zaštita

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 10

Veština: (134) Gastrostomija/indikacije/

Gleda: 3

Veština: (135) Urođene anomalije gastrointestinalnog trakta, dijafragmalna hernija

Gleda: 10

Veština: (136) Torzija testisa

Gleda: 3

Veština: (137) Spina bifida

Gleda: 5

Veština: (138) Hidrocefalus

Gleda: 5

Veština: (139) Kraniostenioye

Gleda: 2

Veština: (140) Povreda lobanje

Gleda: 3

Veština: (141) Epiduralni i subduralni hematom

Gleda: 3

Veština: (142) Invaginacije

Gleda: 5

Veština: (143) Kolostomija

Gleda: 3

Veština: (144) Drenaža torakalne duplje

Gleda: 3

Veština: (145) Rascep usne

Gleda: 3

Veština: (146) Hemangiomi, limfangiomi, nevusi, dermoidne ciste

Gleda: 5

Veština: (147) Tretman opekotina

Gleda: 5

Veština: (148) Punkcija perikarda

Gleda: 3

Veština: (149) Pregled kukova

Gleda: 20 Asistira: 20 Izvodi: 20

Veština: (150) Principi rehabilitacije nacescih kongenitalnih malformacija

Gleda: 5

Veština: (151) Principi rehabilitacije dece sa cerebralnom paralizom

Gleda: 5

Veština: (152) Principi rehabilitacije dece sa poremećajem razvoja

Gleda: 5

Veština: (153) Principi rehabilitacije dece sa reumatskim oboljenjima

Gleda: 5

Veština: (154) Principi rehabilitacije dece nakon različitih povreda

Gleda: 10

Veština: (155) Elektrostimulacija i primena parafina

Gleda: 5

Oblast: (DI) Dispanzer

Veština: (156) Opšti ambulantni pedijatrijski pregled

Gleda: 50 Asistira: 50 Izvodi: 50

Veština: (157) Principi sprovođenja osnovnih preventivnih mera

Gleda: 20 Asistira: 20

Veština: (158) Zdravstveno prosvećivanje

Gleda: 20

Veština: (159) Princip rada u patronažnoj službi

Gleda: 10

Veština: (160) Sprovođenje imunizacije

Gleda: 30

Oblast: (DN) Dvosemestralna nastava (9m 0d)

Veština: (1) Dvosemestralna nastava

Oblast: (DS) Preventivna i dečja stomatologija

Veština: (180) Denticija i poremećaji denticije

Gleda: 10

Veština: (181) Prevencija oboljenja zuba i usne duplje

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (182) Nega zuba

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (183) Najčešća oboljenja usne duplje i zuba u dece

Gleda: 10 Asistira: 5

Oblast: (DV) Dermatovenerologija

Veština: (176) Obrada bolesnika sa dermatoyom

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (177) Osnovni laboratorijski testovi u dermatovenerologiji

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (178) Osnovni terapijski principi dermatoza

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (179) Uzimanje materijala za pregled

Gleda: 10 Asistira: 5

Oblast: (EN) Endokrinologija-klinika/institut

Veština: (62) Specifičnosti anamneze u dečjoj endokrinologiji

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Veština: (63) Endokrinološka obrada bolesnika

Gleda: 10 Asistira: 20

Veština: (64) Osnovni dijagnostički testovi u endokrinologiji

Gleda: 10 Asistira: 20

Veština: (65) Pregled urina na šećer i aceton

Gleda: 10 Asistira: 5 Izvodi: 10

Veština: (66) Farmakološki testovi određivanja hormona rasta

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (67) Vođenje bolesnika sa diabetes mellitusom

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (68) Vođenje bolesnika sa adrenalnom insuficijencijom

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (69) Urgentna stanja u endokrinologiji/ketoacidoza,. hipoglikemija, adrenalna insuficijencija/

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (70) Određivanju stadijuma puberteta po Tanneru

Gleda: 5 Asistira: 10 Izvodi: 10

Veština: (71) Savetovalište za dijabetičare, dnevna bolnica

Gleda: 20 Asistira: 20

Oblast: (GE) Genetika-klinika/institut

Veština: (126) Upoznavanje sa radom genetskog savetovališta

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (127) Tehnike za izradu kariotipa/indikacije, principi/

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (128) Pregled Barovog tela/indikacije, principi/

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (129) Izrada rodoslovnog stabla

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Oblast: (GH) Gastroenterologija i hepatologija-klinika/institut

Veština: (41) Gastrična tubaza i aspiracija želudačnog sadržaja

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Veština: (42) Plasiranje nazogastrične sonde u stanjima opstrukcije i u cilju ishrane

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Veština: (43) Plasiranje nazogastrične sonde u cilju dobijanja duodenalnog soka/Gardia, enzimi, ishrana/

Gleda: 10

Veština: (44) Biopsija tankog creva

Gleda: 10

Veština: (45) Rektalnu tuse, rektoskopija, biopsija sluznice rektuma

Gleda: 10

Veština: (46) Plasiranje rektalnog katetera

Gleda: 10 Asistira: 5 Izvodi: 5

Veština: (47) Određivanje pH stolice

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Veština: (48) Dokazivanje reduktivnih supstanci u stolici/Clini test/

Gleda: 10

Veština: (49) Doziranje lekova u hepatičnoj insuficijenciji

Gleda: 5

Veština: (50) Upoznavanje osnovnih testova za procenu funkcije jetre

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Veština: (51) Ultrazvučna dijagnostika bolesti GITa i jetre

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (52) Scintigrafija GITa i jetre/indikacije, tumačenje/

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (53) Biopsija jetre/indikacija, tehnika, tumačenje nalaza/

Gleda: 10

Veština: (54) Endoskopija/ezofagoskopija, gastroduodenoskopija, kolonoskopija/

Gleda: 10

Oblast: (HO) Hematologija i onkologija-klinika/institut

Veština: (55) Hematološka obrada bolesnika

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 20

Veština: (56) Punkcija kostne srži

Gleda: 10

Veština: (57) Citološki pregled likvora

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Veština: (58) Lokalna hemostaza

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (59) Primena krvi i krvnih derivata

Gleda: 15 Asistira: 10

Veština: (60) Upoznavanje sa protokolima za terapiju malignih bolesti

Gleda: 20

Veština: (61) Intenzivna nega hematoloških bolesnika

Gleda: 10 Asistira: 5 Izvodi: 5

Oblast: (IB) Infektivne bolesti

Veština: (172) Specifičnosti anamneze infektivnih bolesti

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 20

Veština: (173) Pristup i principi nege infektivnog bolesnika

Gleda: 20

Veština: (174) Upoznavanje sa najčešćim infektivnim oboljenjima dece

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (175) Osipne groznice

Gleda: 10 Asistira: 10

Oblast: (KA) Kardiologija-klinika/institut

Veština: (30) Specifičnosti anamneze u kardiologiji

Izvodi: 30

Veština: (31) Specifičnost pregleda u dečjoj kardiologiji

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 20

Veština: (32) EKG/tehnika izvođenja, tumačenje nalaza/

Gleda: 10 Asistira: 5 Izvodi: 5

Veština: (33) Holter EKG/indikacije, tehnika/

Gleda: 5

Veština: (34) Ultrazvučna dijagnostika srčanih mana

Gleda: 20

Veština: (35) Prenatalna ultrazvučna dijagnostika srčanih mana

Gleda: 10

Veština: (36) RTG srca/tumačenje nalaza/

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (37) Kateterizacija i angiografija srca i krvnih sudova/indikacije

Veština: (38) Interventna kardiologija

Gleda: 5

Veština: (39) Elektrokonverzija/indikacije, principi/

Gleda: 3

Veština: (40) Ergometrija/indikacije, principi/

Gleda: 3

Oblast: (NE) Neurologija-klinika/institut

Veština: (72) Specifičnosti anamneze u dečjoj neurologiji

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Veština: (73) Neurološki pregled dece

Gleda: 10 Asistira: 5 Izvodi: 20

Veština: (74) EEG i aktivacione tehnike

Gleda: 5 Asistira: 2

Veština: (75) Elektromiografija/indikacije, principi/

Gleda: 5

Veština: (76) Evocirani potencijali/VEP, AVP, SEP/

Gleda: 5

Veština: (77) Prostigminski test

Gleda: 3

Veština: (78) Biopsija mišića i nerava

Gleda: 3

Veština: (79) EHO mozga

Gleda: 10

Veština: (80) RTG glave/indikacije, tumačenje/

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (81) CT glave/indikacije, tumačenje/

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (82) NMR/indikacije, tumačenje/

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (83) Screening urina na metaboličke poremećaje

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (84) Lumbalna punkcija, pregled sedimenta likvora

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Veština: (85) Tumačenje nivoa antiepileptika u krvi

Gleda: 10

Veština: (86) Procena dubine kome

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Oblast: (NF) Nefrologija-klinika/institut

Veština: (87) Specifičnosti anamneze u dečjoj nefrologiji

Izvodi: 20

Veština: (88) Specifičnosti pregleda u dečjoj nefrologiji

Gleda: 10 Asistira: 5 Izvodi: 20

Veština: (89) Uzimanje urina za bakteriološki pregled

Gleda: 10 Asistira: 5 Izvodi: 10

Veština: (90) Uzimanje brisa sa spoljnih genitalija

Gleda: 10 Asistira: 5 Izvodi: 3

Veština: (91) Pregled urina test trakom

Gleda: 10 Izvodi: 10

Veština: (92) Određivanje pH, specifične težine i belančevina urina

Gleda: 20 Asistira: 5 Izvodi: 20

Veština: (93) Pregled sedimenta urina

Gleda: 20 Izvodi: 20

Veština: (94) Merenje TA kod dece

Gleda: 10 Izvodi: 30

Veština: (95) Ambulantni holter TA/indikacije, principi/

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (96) Suprapubična punkcija mokraćne bešike

Gleda: 3 Asistira: 1

Veština: (97) Venski kateteri/indikacije, nega/

Gleda: 3

Veština: (98) Procena rasta i razvoja bubrežnih bolesnika

Gleda: 10 Asistira: 5 Izvodi: 20

Veština: (99) Procena koštane starosti kod renalne osteodistrofije

Gleda: 5 Izvodi: 10

Veština: (100) Dijetetski principi ishrane bubrežnih bolesnika

Gleda: 5

Veština: (101) RTG ispitivanja bubrega i urotrakta/indikacije, tumačenje/

Gleda: 20 Asistira: 20

Veština: (102) EHO bubrega i urotrakta/tumačenje/

Gleda: 10 Asistira: 5 Izvodi: 5

Veština: (103) Priprema bolesnika za RTG ispitivanje

Gleda: 5

Veština: (104) Upoznavanje sa indikacijama za nefrostomiju

Gleda: 3

Veština: (105) Scintigrafija bubrega/indikacije, tumačenje/

Gleda: 3

Veština: (106) Urodinamsko ispitivanje/principi/

Gleda: 3

Veština: (107) Upoznavanje sa principima dijalize/peritonealna, CAPD, hemodijaliza/

Gleda: 10

Veština: (108) Upoznavanje sa principima playmafereze

Gleda: 3

Veština: (109) Doziranje lekova u bubrežnoj insuficijenciji

Gleda: 5

Veština: (110) Testovi opterećenja/kalcijumom, bikarbonatima, amonijum hloridom Gleda: 3

Veština: (111) Proba koncentracije urina

Gleda: 3

Veština: (112) Kaptoprilski test

Gleda: 2 Izvodi: 2

Veština: (113) Tehnika skupljanja urina

Gleda: 5

Veština: (114) Izračunavanje stepena glomerulske filtracije

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 3

Veština: (115) Formule za procenu tubulskih funkcija

Gleda: 3 Asistira: 5 Izvodi: 5

Oblast: (NN) Neonatologija-klinika/institut

Veština: (119) Specifičnosti neonatološke anamneze

Gleda: 5 Asistira: 10 Izvodi: 20

Veština: (120) Pregled novorođenčeta

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Veština: (121) Primena fototerapije

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (122) Eksangvinotransfuzija/indikacije, principi/

Gleda: 3 Asistira: 3

Veština: (123) Kardiopulmonalna reanimacija novorođenčeta

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (124) Obrada pupčane rane

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (125) Obrada kože sa piogenim lezijama

Gleda: 5 Asistira: 5

Oblast: (OF) Oftalmologija

Veština: (167) Oftalmološka anamneza

Gleda: 10

Veština: (168) Opšti oftalmološki pregled i pregled očnog dna

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (169) Određivanje oštrine vida, konvergencije

Gleda: 10

Veština: (170) Merenje ugla razrokosti

Gleda: 5

Veština: (171) Propisivanje naočara

Gleda: 10

Oblast: (OR) Otorinolaringologija

Veština: (161) Otoskopija, rinoskopija, laringoskopija

Gleda: 15

Veština: (162) Pregled zvučnom viljuškom

Gleda: 10

Veština: (163) Paracenteza, implantacija cevčica/indikacije, principi/

Gleda: 5

Veština: (164) Hemostaza epistakse

Gleda: 10

Veština: (165) Indikacije za adenoidektomiju i tonzilektomiju

Gleda: 20

Veština: (166) Traheostomija/indikacije, principi/

Gleda: 5

Oblast: (PE) Pedijatrija-klinika/institut

Veština: (1) Uzimanje anamneze

Gleda: 20 Asistira: 20 Izvodi: 150

Veština: (2) Opšti klinički pedijatrijski pregled

Gleda: 20 Asistira: 20 Izvodi: 100

Veština: (3) Priprema deteta za pregled

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (4) Procena rasta i razvoja dece, grafikon rasta

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 50

Veština: (5) Uzimanje materijala za bakteriološki pregled

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Veština: (6) Uzimanje kapilarne krvi za krvnu sliku i gasne analize

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Veština: (7) Pregled razmaza periferne krvi

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 10

Veština: (8) Intravenska punkcija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Veština: (9) Priprema i davanje leka

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 20

Veština: (10) Nega usne duplje

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Veština: (11) Analiza i tumačenje osnovnih RTG ispitivanja

Gleda: 50 Izvodi: 20

Veština: (12) Osnovna scintigrafska ispitivanja dece

Gleda: 15 Asistira: 5

Veština: (13) Upoznavanje sa ultrazvučnim ispitivanjima u pedijatriji

Gleda: 50 Asistira: 10

Veština: (14) Tumačenje gasnih analiza

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 10

Oblast: (PU) Pulmologija-klinika/institut

Veština: (24) Specifičnosti anamneze u dečjoj pulmologiji

Izvodi: 30

Veština: (25) Specifičnosti pregleda u dečjoj pulmologiji

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 20

Veština: (26) Obrada i praćenje pulmoloških bolesnika

Gleda: 10 Asistira: 20

Veština: (27) Osnovni dijagnostički testovi u pulmologiji

Gleda: 10 Asistira: 10

Veština: (28) Funkcionalno ispitivanje pluća

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (29) Punkcija pleure

Gleda: 5 Asistira: 2

Oblast: (UP) Urgentna pedijatrija-klinika/institut

Veština: (15) Priprema seta za reanimaciju

Gleda: 10 Asistira: 5 Izvodi: 10

Veština: (16) Intubacija

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (17) Oksigenoterapija

Gleda: 20 Asistira: 10

Veština: (18) Osnovni principi mehaničke ventilacije

Gleda: 10 Asistira: 5

Veština: (19) Kateterizacija mokraćne bešike

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Veština: (20) Reanimacija komatoznih bolesnika

Gleda: 5

Veština: (21) Zbrinjavanje trovanja

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (22) Terapija status epilepticusa

Gleda: 5 Asistira: 5

Veština: (23) Terapija status astmaticusa

Gleda: 5 Asistira: 5

13. Neurologija

(60 meseci)

Trajanje specijalizacije

1.1. Trajanje celokupne specijalizacije iz Neurologije: 60 meseci (5 godina).

1.2. Klinička neurolgija obuhvata 43 meseca.

Klinička neurologija obuhvata 43 meseca

Ovaj period obuhvata boravak od po 5 meseci i edukaciju na 7 kliničkih odeljenja Institute za neurologiju i Institutu za neurologiju i psihijatriju razvojnog doba:

a) odeljenju za kognitivne poremećaje i posttraumatska stanja - 5 meseci;

b) odeljenju za cerebrovaskularne poremećaje i primarne glavobolje - 5 meseci;

c) odeljenju za neuromišićne bolesti - 5 meseci;

d) odeljenju za poremećaje pokreta i degenerativne bolesti - 5 meseci;

e) odeljenju za demijelinizacione bolesti - 5 meseci;

f) odeljenju za epilepsije - 5 meseci;

g) odeljenju za urgentnu neurologiju - 5 meseci;

h) Institutu za neurologiju i psihijatriju razvojnog doba - 5 meseci,

kao i boravak i edukaciju u trajanju od 4 meseca u institutima za adultnu psihijatriju i 2 meseca u klinici za neurologiju i psihijatriju za decu i omladinu u Beogradu.

Preostalih 14 meseci se raspoređuje na sledeći način:

Neurohirurgija - 2 meseca

Infektivne bolesti - 2 meseca

Interna medicine - 2 meseca

Neurooftalmologija - 1 mesec

Neurootologija - 1 mesec

Neurogenetika - 1 mesec

Neurofiziologija - 2 meseca

Neuropatologija - 1 mesec

Neurovizuelizacione metode - 2 meseca

U ovom periodu predviđeno je da kandidati dobiju edukaciju (trening) iz subspecijalističkih oblasti: neurofiziologije, neuropatologije i neurovizuelizacionih dijagnostičkih metoda.

Neobavezna je ali se preporučuje edukacija (trening) iz subspecijalističkih oblasti:

a) neurofiziologije;

b) neurosonologije;

c) neurovizuelizacionih metoda;

d) neurooftalmologije;

e) neurootologije;

f) neurapatologije;

d) upoznavanje sa najčešćim epileptičkim sindromom i ne-epileptičkim paroksizmalnim poremećajima u detinjstvu, njihovo kliničko prepoznavanje i lečenje.

e) upoznavanje sa progresivnim degenerativnim bolestima dečijeg doba

f) osnovna znanja o najčešćim bihevioralnim poremećajima u detinjstvu: autizmu, hiperaktivnosti, obsesivno-kompulzivnim fenomenima, deficitu pažnje, itd.

g) neurohemije;

h) neurorehabilitacije;

i) neuropsihologije;

k) neuroimunologije,

l) kao i neuroloških aspekata interne medicine, trudnoće i intenzivne nege.

Posebni edukacioni kursevi iz

neuroanatomije,

neurohemije,

neurofarmakologije,

neuroimunologije,

neurogenetike

u trajanju do 200 časova (do 5 nedelja sa punim radnim vremenom od 8 h).

Provera znanja

Posle obavljenog staža iz svakog od pojedinih nastavnih oblasti specijalizanti polažu Kolokvijume. Predviđeno je polaganje 8 kolokvijuma:

1. Kognitivni poremećaji i posttraumatska stanja

2. Cerebrovaskularni poremećaji i primarne glavobolje

3. Neuromišićne bolesti

4. Poremećaji pokreta i degenerativne bolesti

5. Demijelinizacione bolesti

6. Epilepsije

7. Urgentna neurologija

8. Neurologija i psihijatrija razvojnog doba

Redosled specijalizacije

Ne zahteva se obavezni redosled specijalizacije, ali je poželjno da se prioritet da kliničkoj neurologiji.

Ciljevi specijalističke edukacije

Generalni cilj dobro dizajnirane specijalističke edukacije iz neurologije jeste dobar, kompetentan opšti neurolog sa poznavanjem svih neophodnih osobina i sposobnošću da korektno proceni, dijagnostikuje i adekvatno leči pacijenta od širokog spektra neuroloških oboljenja.

Te veštine uključuju:

1) poznavanje anatomije, fiziologije i biohemije nervnog sistema:

2) razumevanje i korektna primena specifičnih neuroradioloških, neurofizioloških i drugih pomoćnih dijagnostičkih neuroloških procedura;

3) savremeno naučno lečenje neuroloških bolesti u skladu sa medicinom zasnovanom na dokazima;

4) primenu ovih veština na nivou neurološkog odeljenja, ambulantnog rada, urgentne neurološke ambulante kao i intenzivne nege.

Najzad, dobro edukovani specijalista neurolog treba da komunicira taktično, simpatetički i a skladu sa etičkim principima kako sa pacijentima njihovom porodicom, tako i kolegama i drugim profesionalnim profilima a zdravstvu.

Specifične veštine i specijalističko znanje iz Neurologije

IV.1 Prepoznavanje glavnih simptoma i velikih sindroma iz oblasti:

glavobolje, bola, kognitivnih funkcija, spavanja, stanja izmenjene svesti i demencije, patologije kranijalnih nerava, oblasti hemisferne, cerebelarne i spinalne patologije likvora i njegovih poremećaja, cerebrovaskularnih bolesti, poremećaja pokreta, autonomnih funkcija, uro-neurologije, neuromišićnih bolesti, demijelinnizacionih bolesti, paroksizmalnih poremećaja, neuroendokrinologije, oblasti intoksikacija, sindroma nutricione deficijencije, neuro-infekcija, neuroonkologije neurotraumatologije.

Neophodan stepen poznavanja specifičnih neuroloških veština

Neurofiziologija

a) Osnovni koncept, ograničenja, tehnički problemi, fiziološki nalazi u različitim životnim dobima.

b) EEG snimanje i interpretacija, upoznavanje sa tehnikom video EEG, telemetrijom, polisotmnografijom i multiplim latencama spavanja, dubinom registrovanja i kortikalnim mapiranjem.

c) Upoznavanje sa testovima nerve sprovodljivosti

d) Elektromiografija i drugi testovi za ispitivanje neuromišićnog integriteta.

e) Evocirani potencijali

f) Magnetna stimulacija

g) Elektroretingrafija

Neurovizulizacione tehnike

a) Osnovni principi, tehničko izvođenje, dometi i ograničenja u neuroradiologiji

b) Indikacije, rizičnost pojedinih metoda, cena

c) Radiološka i vaskularna anatomija

d) CT, MRI, SPECT i PET skeniranje - upoznavanje sa osnovnim postavkama

e) Digitalna, MR i CT angiografija

f) Ekstra - i transkranijalni Dopler/Duplec

g) Interventna neuroradiologija

Neuropatologija

a) makroskopska i mikroskopska patologija

b) principi bojenja i osnovi različitih tehnika, uključujući i imunocitohemiju

c) principi elektronske mikroskopije

d) najznačajnije patološke abnormalnosti mozga, kičmene moždine, perifernih nerava i mišića, uključujući inflamatorne, infektivne, prionske, neoplastične, vaskularne i degenerativne bolesti.

e) dometi i ograničenja metode

f) osnovi forenzičke neuropatologije

Dečija neurologija

a) Upoznavanje sa osnovnim normalnim i abnormalnim razvojem deteta

b) Upoznavanje sa širokim spektrom neuroloških bolesti koje počinju u detinjstvu i traju i u adultnom periodu, sa ciljem da se obezbedi što bolja neurološka nega i praćenje ovakvih pacijenata u ranom adultno periodu.

c) Poznavanje iz dečije neurologije mora da obuhvati najčešće oblike cerebralne paralize. kliničku prezentaciju i lečenje.

Psihijatrija

a) Ovladavanje osnovima procene psihijatrijske simptomatologije

b) Ovladavanje veštinom prepoznavanja najčešćih akutnih i hroničnih psihijatrijskih sindroma, posebno onih povezanih sa prekomerno upotrebom alkohola, demencijom, epilepsijom i konfuznim stanjima.

c) Upoznavanje sa principima primene najčešćih psihoaktivnih lekova, indikacijama, kontraindikacijama i neželjenim efektima.

Neuropsihologija

Kandidati treba da se upoznaju sa osnovama kliničke procene kognitivnih funkcija. Tu spada i sposobnost interpretacije sofisticiranijih neuropsiholoških testova.

Neurohirurgija

Kandidati treba da se osposobe za prepoznavanje neurohirurške lečive patotogije, kao i sa indikacijama, mogućnostima i ograničenjima neurohirurgije.

Potrebno je da budu upoznati sa:

a) glavnim principima akutnog lečenja povreda glave i kičmene moždine, intrakranijalnim hematomima, subarahnoidnom hemoragijom, moždanim apscesima, moždanim tumorima i stanjima akutne intrakranijalne hipertenzije;

b) sa postupcima sa akutnim i hroničnim kompresivnim spinalnim sindromom;

c) indikacijama za biopsiju centralnog i perifernog nervnog sistema.

Neurološke subspecijalističke oblasti

Neurooftalmologija

Primena i interpretacija najčešćih neurooftalmoloških pregleda

Neurootologija

Upoznavanje sa odgovarajućim testovima za procenu sluha i ravnoteže i dijagnostičko - terapijskim pristupom sa pacijentom koji ima vrtoglavicu.

Neurogenetika

Upoznavanje sa principima neurogenetike, njenim tehnikama i terminologijom. Upoznavanje sa najčešćim naslednim neurološkim oboljenjima uključujući Hantingtonovi horeju, hereditarne ataksieje, neuropatije, Parkinsonovu bolest, demencije, neurofibromatozu i druge neurokutane sindrome, mitohondrijalne poremećaje, gensku terapiju i genetsko savetovanje.

Neurofarmakologija

Upoznavanje sa osnovima kliničke neurofarmakologije, farmakokinetikom, interakcijama, neurotransmiterima.

Neuroimunologija

Savladavanje osnova imunologije, bolesti vezivnih tkiva, antifosfolipidnih sindroma, sarkoidoze, primene steroida, imunosupresiava, imunoglobulina, interferona i plazmafereze.

Neurohemija

Savladavanje veštine izvođenja i interpretacije testova za ispitivanje likvora i drugih supstancija relevantnih za nervni sistem.

Neurološka intenzivna nega

Ovladavanje osnovnim veštinama neophodnim za dijagnostikovanje, monitoring i lečenje pacijenata u jedinicama intenzivne nege.

Savladavanje osnovnih znanja iz intenzivne nege i njene primene u neurologiji (održavanje prohodnosti disajnih puteva, tespiracije, gutanja, aspiracije i kardiovaskularne potpore.

Upoznavanje sa principima veštačke ishrane i mogućim problemima kao što su sindrom Wernicke ili critical care neurapatije.

Upoznavanje sa osnovnim psihološkim potrebama i problemima pacijenata u jedinici intenzivne nege.

Kandidati moraju naučiti da vešto i empatički rešavaju pitanja moždane smrti, donacije organa, kao i da taktično i strpljivo komuniciraju sa rodbinom mogućeg donatora.

Infektivne bolesti

Kandidati treba da savladaju osnovne principe dijagnostike i lečenja pacijenata sa bolestima centralnog i perifernog nervnog sistema prouzrokovanih infektivnim bolestima. Naročito je važno da steknu iskustva sa akutnim i hroničnim meningitisom, moždanim abscesom i subduralnim ernpijemom, encefaltisom, HIV, sifilisom, Lajmskom bolešću, poliomijelitisom i tropskim bolestima.

Interna medicina

Ovladavanje poznavanjem lečenja specifičnih neuroloških komplikacija sistemskih bolesti.

Upoznavanje i lečenje specifičnih neuroloških problema koji mogu nastati kod trudnica ili pacijentkinja koje koriste oralnu kontracepciju, kao i upoznavanje sa uticajem koje trudnoća i primena oralnih kontraceptiva mogu imati na neurološke bolesti i terapiju.

14. Psihijatrija

(60 meseci)

Cilj specijalizacije

Specijalizacija Psihijatrije je obrazovni i vaspitni proces tokom kojeg specijalizant stiče ona teorijska i praktična znanja iz oblasti psihijatrije, koja ga osposobljavaju za samostalno zbrinjavanje većine bolesnika sa akutnim i hroničnim psihijatrijskim poremećajima i oboljenjima. Zbrinjavanje podrazumeva dijagnostiku, lečenje, rehabilitaciju i prevenciju bolesti.

Trajanje i struktura specijalizacije

Program specijalizacije iz psihijatrije traje 5 godina.

Specijalizacija iz oblasti psihijatrije uključuje:

a). osnovni program u trajanju od 36 meseci i

b). nakon javne odbrane pismenog specijalističkog rada nastavlja se program specijalizacije u trajanju od 24 meseca.

Određeni deo specijalističkog staža može se obavljati u različitim institucijama koje su, na republičkom nivou, određene od strane Ministarstva za zdravlje. Ove institucije raspolažu potrebnim stručnim, tehničkim i kadrovskim potencijalima i obavezno imaju jedno stručno lice koje vodi brigu o specijalizantima.

Glavni deo specijalističkog staža obavlja se u nastavnim bazama Medicinskog fakulteta.

Provera znanja

Svaki specijalizant ima specijalistički indeks kao identifikacioni dokument i dnevnik rada u koji se upisuju svi izvršeni postupci i drugi rezultati kao i svoji stručni, pedagoški i istraživački doprinosi.

Tekuća provera znanja

1. U okviru pojedinačne obrazovne jedinice - odeljenja, mora biti izveden najmanje jedan prikaz bolesnika.

2. Radi omogućavanja odgovarajućeg kvaliteta specijalizacije, proverava se stečeno znanje i sposobnosti specijalizanata kroz trajni nadzor i kolokvijume.

Kolokvijumi se izvode po završenoj edukaciji na pojedinim odeljenjima.

U toku specijalizacije polaže se do šest kolokvijuma i to:

Obavezni:

1. Psihijatrijska propedevtika - Medicinska psihologija, psihopatologija i fenomenologija,

2. Psihotični poremećaji,

3. Nepsihotični poremećaji.

4. Psihoterapije,

5. Biološke terapijske metode.

Po izboru:

1. Razvoja psihijatrija,

2. Forenzička psihijatrija,

3. Psihogerijatrija,

4. Bolesti zavisnosti

5. Konsultativna psihijatrija

Program specijalizacije

Vremenski i sadržajni okvir izvođenja pojedinih delova specijalizacije

a) Osnovni program

Posle treće godine specijalizacije javno se brani pismeni specijalistički rad pred tročlanom komisijom - glavni mentor kandidata nije član ove komisije.

b) Nastavak programa

Standardi u edukaciji

1. Najmanje 80 pacijenata obrađenih dijagnostički, etiopatogenetski, prognostički i terapijski

2. 20 slučajeva psihoterapije sa supervizijom

3. 10 slučajeva sa programom psihijatrijske rehabilitacije

4. 20 slučajeva konsultativne psihijatrije

5. 20 dežurstava u urgentnoj ili stacionarnoj psihijatriji

6. 40 slučajeva obrađenih psihometrijski i skalama procene

7. Izrada najmanje jednog stručnog rada / seminarskog rada

8. Upoznavanje sa forenzičkom psihijatrijom

Tokom specijalizacije potrebno je usavršavanje u okviru 3 od navedenih oblasti: psihofarmakoterapija, psihijatrijska rehabilitacija, forenzička psihijatrija, bolesti zavisnosti, konsultativna psihijatrija, psihijatrija u gerijatriji, adolescentna psihijatrija i medicinska psihologija. Usavršavanje se potvrđuje potpisom mentora za datu oblast.

Godišnji odmor je određen zakonom i specijalizant ga može koristiti u dogovoru sa glavnim i neposrednim mentorom.

Obim znanja i veština koje specijalizant mora savladati do kraja specijalizacije

- Specijalizant upoznaje teorijske osnove struke i stiče znanja iz različitih područja psihijatrije: shizofrenija i drugi psihotični poremećaji, afektivni poremećaji, anksiozni poremećaji, somatoformni poremećaji, demencije i drugi kognitivni poremećaji, disocijativna stanja, seksualni poremećaji i poremećaji seksualnog identiteta, poremećaji ishrane, poremećaji spavanja, razvojni poremećaji, poremećaji kontrole impulsa, poremećaji prilagođavanja i reakcije stresa, poremećaji ličnosti, poremećaji povezani sa upotrebom različitih supstanci, kao i zavisnost i zloupotreba supstanci, psihički poremećaji kao posledica opšteg somatskog stanja, urgentna stanja u psihijatriji, epilepsije i granična neurološka stanja, oblast preventive i mentalne higijene;

- Specijalizant ovladava tehnikom psihijatrijskog intervjua i dijagnostičkim tehnikama, diferencijalno-dijagnostičkim postupcima iz oblasti psihijatrije i iz drugih srodnih oblasti (neurologija, oftalmologija, otorinolaringologija, interna medicina, odnosno pedijatrija);

Specijalizant će obaviti najmanje:

130 usmenih psihijatrijskih anamneza

20 neuroloških dijagnostičkih obrada odraslih

20 inrternističkih dijagnostičkih obrada odraslih

10 psihijatrijskih dijagnostičkih obrada dece i mladih

- Specijalizant se upoznaje sa metodologijom rada kliničkih psihologa, njihovih dijagnostičkih i terapijskih postupaka. Planira se konsultacija sa kliničkim psihologom u vezi najmanje 30 slučajeva;

- Specijalizant ovladava tehnikom korišćenja rezultata određenih neurofizioloških pregleda, neuropsiholoških ispitivanja i testiranja, elektroencefalografije, odgovarajućih rengenskih, nuklearno-medicinskih i magnetno-rezonantnih pregleda, kao i laboratorijskih analiza;

- Specijalizant obavlja 20 konsultacija sa odgovarajućim specijalistom i u okviru konsultativne psihijatrije.

- Specijalizant se osposobljava da vlada tehnikama biološke terapije.

- Specijalizant se upoznaje sa tehnikama psihoterapije: individualne, porodične i grupne. Pri tome obrađuje 20 slučajeva odabranom psihoterapijskom metodom, uz superviziju.

- Specijalizant se osposobljava da koristi tehnike sociodinamike i socioterapije, osposobljava se za aktivno učestvovanje u radu terapijskih zajednica, grupa u klubovima (npr. lečenih alkoholičara) i sl.

- Specijalizant se upoznaje sa metodologijom istraživačkog rada u psihijatriji. Izrađuje najmanje jedan stručni/seminarski rad.

- Specijalizant se osposobljava da prenese potrebna psihijatrijska znanja drugim članovima stručne grupe,

- Specijalizant predstavlja i učestvuje u diskusiji najmanje 20 slučajeva na vizitama ili seminarima.

- Specijalizant se osposobljava da integriše i praktično upotrebi usvojena znanja i veštine i da se osposobi za učestvovanje u timskom radu.

- Specijalizant se osposobljava za psihijatrijska veštačenja i upoznaje zakon o duševnom zdravlju.

Detaljniji sadržaj pojedinih delova specijalizacije

Stacionarna psihijatrija

Specijalizant usvaja teorijska i praktična znanja:

- iz osnova psihijatrije (psihopatologija, fenomenologija), sa klasičnim psihijatrijskim intervjuom i sa kreiranjem psihijatrijskog statusa i rezimea,

- iz dijagnostičkih postupaka i kliničkih psiholoških znanja, kao i iz diferencijalno dijagnostičkih postupaka, koji se odnose na granične medicinske oblasti,

- o osnovnoj organizaciji i šemi bolničkog lečenja psihičkih poremećaja, sa uključivanjem u timski rad, saradnjom sa rodbinom i drugim značajnim osobama iz okoline bolesnika, kao i sa seminarima i prikazima slučajeva,

- sa osnovama i specifičnostima psihofarmakoterapije i njenim biološkim osnovama;

- upoznaje se i sa drugim pomoćnim dijagnostičkim ili dodatnim biološkim terapijskim metodama.

Urgentna psihijatrija

Specijalizant usvaja osnovna i specijalna znanja iz urgentne terapije na odeljenjima gde se takva terapija primenjuje:

- iz načela i praktičnog izvođenja hospitalizacije psihijatrijskog bolesnika (kao i sa zakonskim odredbama u vezi hospitalizacije i lečenja protiv volje bolesnika),

- iz dijagnostičkih postupaka i kliničkih veština koja se odnose na urgentna stanja u psihijatriji, kao i iz diferencijalno dijagnostičkih postupaka, koji se odnose na granična stanja sa drugim medicinskim disciplinama,

- sa osnovnom organizacijom i šemom akutnog i intenzivnog bolničkog lečenja psihičkih poremećaja.

Produženo psihijatrijsko lečenje i rehabilitacija

Specijalizant usvaja teorijska i praktična znanja:

- iz produženog bolničkog lečenja, njegovih uzroka, kreira terapijske planove i krizne planove za bolesnike koji imaju česte recidive bolesti,

- za ocenu razlike između intenzivnog i produženog lečenja i specifičnosti indikacija,

- kroz prognostičku procenu bolesnika uz korišćenje kliničko-psihomertijskog znanja,

Osposobljava se za rad u grupi sa radnim terapeutima, za saradnju sa socijalnom službom bolnice i socijalne sredine, upoznaje socijalne intervencije i rešavanje socijalne problematike.

Teorijski i praktično se osposobljava za izvođenje i korišćenje psihoterapijskih metoda i postupaka u produženom lečenju.

Osposobljava se da primenjuje principe medikamentozne terapije održavanja i profilaktične terapije i druge odgovarajuće doktrinarne biološke metode.

Dodatno se upoznaje sa procesom rehabilitacije, sa početkom u bolnici i daljim izvođenjem na terenu, sa mogućnostima celovite rehabilitacije (stambene zajednice, zaštitne radionice, zapošljavanje pod posebnim uslovima).

Gerijatrijska psihijatrija

Specijalizant usvaja teorijska i praktična znanja:

- iz opštih populacionih specifičnosti i karakteristika date grupe

- iz postupaka kao što je psihijatrijski intervju i psihijatrijski status kod gerijatrijskih bolesnika kao i iz karakterističnih psihijatrijskih poremećaja. Osposobljava se da primenjuje i tumači posebne dijagnostičke postupke, koji se primenjuju kod gerijatrijske populacije, kao i za interdisciplinarni pristup (konsultacija stručnjaka iz drugih medicinskih disciplina);

- iz farmakoterapije ovog starosnog doba, kao i za primenu ostalih terapijskih tehnika i postupaka, koji se upotrebljavaju, sa klubovima starijih i ulogom psihijatrije u domovima za starija lica.

Lečenje bolesti zavisnosti

Specijalizant usvaja teorijska i praktična znanja:

- o upotrebi, zloupotrebi i zavisnosti od psihoaktivnih supstanci, o epidemiološkim podacima i istraživanjima iz te oblasti,

- o prvom pregledu, trijaži, postupcima detoksikacije, ambulantnom i bolničkom lečenju, kao i daljim lečenjem različitih tipova zloupotrebe i zavisnosti,

- sa radom u stručnom timu,

- sa radom terapijskih klubova i zajednica,

- sa zdravstveno-preventivnim i vaspitnim radom u toj oblasti.

Krizne intervencije

Specijalizant usvaja teorijska i praktična znanja:

- sa pojmom kriznih intervencija, sa oblicima i sadržajem, kao i organizacijom pomoći u krizi,

- sa medikamentoznim, psihoterapijskim i socioterapijskim metodama koje se primenjuju u stanjima kriznih intervencija, uključujući pojavu i problem samoubistva.

Ambulantno, vanbolničko psihijatrijsko lečenje

Specijalizant usvaja teorijska i praktična znanja:

- iz rada u psihijatrijskoj ambulanti, sa trijažnim postupcima, dijagnostičkim postupcima i njihovom upotrebljivošću u ambulantnoj psihijatrijskoj praksi,

- iz primene i metoda ambulantnog medikamentoznog lečenja (akutnog, produženog, terapije održavanja),

- iz ambulantnih kriznih intervencija i ambulantnog lečenja posebnih populacijskih grupa,

- iz razvojne psihijatrije u ambulantnoj praksi,

- iz praktične primene znanja iz različitih psihoterapijskih tehnika (pod vođstvom supervizora)

- iz socioterapijskih i rehabilitacijskih metoda, koje se koriste u ambulantnom i vanbolničkom lečenju,

- iz problema suicidologije, ambulantnog prijavljivanja pokušaja samoubistva i rada odgovarajućih registara o samoubistvima

- iz problema seksualnih poremećaja i poremećaja psihoseksualnog identiteta.

Forenzička psihijatrija

Specijalizant usvaja teorijska i praktična znanja:

- iz osnova i specifičnosti forenzičke psihijatrije, najčešće patologije povezane sa forenzičkom psihijatrijom,

- sa terapijskim postupcima koji su u upotrebi u forenzičkoj psihijatriji (medikamentozni, psihoterapijski, socioterapijski),

- sa rehabilitacionim postupcima u forenzičkoj psihijatriji,

- sa karakteristikama sudsko-psihijatrijskog stručnog mišljenja i sa ulogom forenzičke psihijatrije u kaznenom, civilnom i upravnom pravu (zakonodavstvu),

- sa karakteristikama psihijatrijski značajnih bezbednosnih mera i sa posebnim odlukama iz zakona o duševnom zdravlju,

- iz psihijatrijske problematike osoba u vaspitnim i kaznenim ustanovama.

Razvojna psihijatrija

Specijalizant usvaja teorijska i praktična znanja:

- iz osnova psihičkog razvoja dece i mladih,

- iz psihijatrijske anamneze i statusa u oblasti dečije i adolescentne psihijatrije,

- iz poznavanja simptoma i znakova bolesti, psihopatologije, dijagnostike i diferencijalne dijagnostike u oblasti dečije i adolescentne psihijatrije, sa dobno-specifičnom problematikom

- sa karakteristikama bolničkog lečenja,

- sa primenom terapijskih metoda (porodična terapija, druge psihoterapijske i bihejvioralne tehnike, upotrebe medikamentozne terapije u toj dobnoj grupi),

- sa organizacijom i povezanošću ustanova i službi koje se bave tretmanom dece sa psihičkim poremećajima (posebno u oblasti mentalne zaostalosti),

- sa organizacijom i povezanošću ustanova i službi koje se bave tretmanom psihičkih i ponašajnih poremećaja kod adolescenata.

Psihoterapija

Specijalizant usvaja teorijska i praktična znanja:

- iz primene psihoterapijskih metoda u praktičnom radu na odgovarajućim bolničkim odeljenjima ili u odgovarajućim ustanovama psihoterapijske orijentacije.

Neurologija

Specijalizant usvaja teorijska i praktična znanja o:

- neurološkim oboljenjima, njihovom dijagnostikom i lečenjem u smislu repetitorijuma neurologije,

- dijagnostičkim i diferencijalno dijagnostičkim problemima i vezi između psihijatrije i neurologije, posebno sa problemom epilepsije,

- upoznaje se sa terapijskim postupcima koji se upotrebljavaju u lečenju graničnih stanja između psihijatrije i neurologije i njihovom praktičnom primenom,

- upoznaje se sa neurofiziološkim dijagnostičkim postupcima i njihovom primenom u psihijatriji.

Ambulantna i stacionarna interna medicina

Specijalizant usvaja teorijska i praktična znanja:

- iz urgentnih internističkih stanja kod somatskih oboljenja,

- iz reanimacijskih postupaka,

- iz bazičnih dijagnostičkih postupaka koji se upotrebljavaju u internoj medicini,

- iz dijagnostičkih i terapijskih metoda kod bolesnika sa endokrinim i gastrointestinalnim oboljenjima, kao i kod gerijatrijskih bolesnika.

Broj potrebnih obrada tokom specijalizacije i opšti aspekti

Specijalizant mora tokom specijalizacije obraditi (tretirati) bar 340 pacijenata sa duševnim i ponašajnim poremećajima, od toga 140 "de novo" hospitalizovanih bolesnika i 200 ambulantnih pacijenata. Detaljno o minimalnom broju potrebnih obrada videti u poglavlju "Obim znanja i veština kojima mora ovladati specijalizant."

Praktični trening i supervizija

Praktični trening treba razvijati u sklopu kliničkog rada pod supervizijom. Sa napredovanjem specijalizacije treba da raste i nivo odgovornosti. Tokom trajanja specijalizacije obavezna je rotacija na različitim odeljenjima institucije i rotacija između različitih ustanova.

Obavezna je supervizija dnevnog kliničkog rada svakog kandidata. Pored kliničke i psihoterapijske supervizije, individualna supervizija (stav prema tretmanu, napredovanje u profesiji sl.) je obavezna minimalno jedan sat nedeljno, najmanje četrdeset dana godišnje.

Implementacija programa za specijalizaciju ("Dnevnik specijalizanta")

Teorijski i praktično obuku za specijalizante prati usvojeni program koji je odobren od strane ministarstva za zdravlje i fakulteta i koji je takođe usaglašen sa nacionalnim propisima, legistativom EU i preporukama Evropskog odbora za psihijatriju. Različite faze i aktivnosti tokom specijalizacije i aktivnosti specijalizanta treba da budu uvedene u "Dnevnik specijalizanta".

Specijalizantski dnevnik je lični dokument koji pomaže specijalizantu da usmeri specijalizaciju i on je vlasništvo specijalizanta. Odgovornost da dnevnik bude ažuriran specijalizant deli sa kliničkim supervizorom-mentorom. Glavna svrha dnevnika je da pruži i dokumentovanu podršku edukacionom procesu specijalizanta. U dnevniku se verifikuje ispunjenje programa specijalizacije od strane specijalizanta, mentora i ustanove gde boravi. Sam dnevnik ne može da se koristi za evaluaciju specijalizanta, već za to postoje drugi obrasci, npr. indeks specijalizanta za poslediplomske studije.

U dnevnik se unose sve aktivnosti predviđene programom specijalizacije i specifični "edukacioni" ciljevi. Napredak u savladavanju utvrđenih edukacionih ciljeva i završni nivo pojedinih aktivnosti treba da budu utvrđeni i uneti u dnevnik u određenim vremenskim intervalima.

Za svaku aktivnost tokom specijalizacije kao i za psihoterapijski trening treba u dnevnik uneti sve relevantne podatke (odeljenje, dužinu boravka, broj obrađenih i vođenih slučajeva, druge stručne aktivnosti, ime mentora, supervizora). Ovde se unose i ciljevi edukacije koji su utvrđeni između mentora i specijalizanta na početku pojedine etape specijalizacije i odgovarajuća evaluacija na kraju te etape specijalizacije.

Sledeći