Prethodni

TEHNIČKO I INFORMATIČKO OBRAZOVANJE

(2 časa nedeljno, 72 časa godišnje)

Cilj i zadaci

Cilj nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja u osnovnoj školi jeste da se učenici upoznaju sa tehničko-tehnološkim razvijenim okruženjem, kroz sticanje osnovne tehničke i informatičke pismenosti, razvojem tehničkog mišljenja, tehničke kulture, radnih veština i kulture rada.

Ostali ciljevi i zadaci predmeta su da učenici:

- steknu osnovno tehničko i informatičko vaspitanje i obrazovanje,

- stiču osnovna tehničko-tehnološka znanja, umenja, veštine i osposobljavaju se za njihovu primenu u učenju, radu i svakodnevnom životu,

- shvate zakonitosti prirodnih i tehničkih nauka,

- saznaju osnovni koncept informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT), saznaju uloge ICT u različitim strukama i sferama života,

- upoznaju rad na jednom od operativnih sistema i nekoliko najčešće korišćenih korisničkih programa i steknu navike da ih koristi u svakodnevnim aktivnostima,

- nauče upotrebu računara sa gotovim programima za obradu teksta, za grafičke prikaze, interfejs i internet,

- razvijaju stvaralačko i kritičko mišljenje,

- razvijaju sposobnost praktičnog stvaranja, odnosno da realizuju sopstvene ideje prema sopstvenom planu rada i afirmišu kreativnost i originalnost,

- razvijaju psihomotorne sposobnosti,

- usvoje pretpostavke za svesnu primenu nauke u tehnici, tehnologiji i drugim oblicima društveno korisnog rada,

- savladavaju osnovne principe rukovanja različitim sredstvima rada, objektima tehnike i upravljanja tehnološkim procesima,

- razvijaju preciznost u radu, upornost i istrajnost prilikom rešavanja zadataka,

- stiču radne navike i osposobljavaju se za saradnju i timski rad,

- komuniciraju na jeziku tehnike (tehnička terminologija, crtež),

- steknu znanja za korišćenje mernih instrumenata,

- na osnovu fizičkih, hemijskih, mehaničkih i tehnoloških svojstava odaberu odgovarajući materijal za model, maketu ili sredstvo,

- prepoznaju elemente (komponente) iz oblasti građevinarstva, mašinstva, elektrotehnike, elektronike i da ih komponuju u jednostavnije funkcionalne celine (grafički i kroz modele, makete ili predmete),

- razumeju tehnološke procese i proizvode različitih tehnologija,

- prepoznaju prirodne resurse i njihovu ograničenost u korišćenju,

- prilagode dinamičke konstrukcije (modele) energetskom izvoru,

- odaberu optimalni sistem upravljanja za dinamičke konstrukcije (modele), izrade ili primene jednostavniji program za upravljanje preko računara,

- upoznaju ekonomske, socijalne, tehničko-tehnološke, ekološke i etičke aspekte rada i proizvodnje i njihov značaj na razvoj društva,

- primenjuju mere i sredstva za ličnu zaštitu pri radu,

- znaju mere zaštite i potrebu za obnovu i unapređenje životnog okruženja,

- na osnovu znanja o vrstama delatnosti i sagledavanja svojih interesovanja pravilno odaberu svoju buduću profesiju i dr.

Operativni zadaci

Učenici treba da:

- upoznaju vrste građevinskih objekata i njihove namene;

- upoznaju tehnike građenja;

- upoznaju karakteristike građevinskog tehničkog crtanja i osnovne građevinske simbole;

- nauče da čitaju i koriste jednostavnije građevinske crteže - dokumentaciju za izgradnju, adaptaciju i uređenje stana, odgovarajuće prospekte;

- nauče da koriste gotove jednostavne softverske alate za crtanje;

- nauče kako se koristi CD-rom, fleš memorija i štampač;

- upoznaju osnovne vrste, karakteristike i primenu građevinskih materijala;

- stiču navike za racionalno korišćenje materijala i energije;

- stiču i razvijaju kulturu stanovanja u savremenim uslovima;

- upoznaju funkcionisanje kućne instalacije (vodovodne, toplotne i kanalizacione);

- steknu predstavu o funkcionisanju i organizaciji saobraćaja u saobraćajnim objektima;

- steknu znanja o primeni i bitnim karakteristikama građevinskih mašina;

- upoznaju osnovne procese u poljoprivrednoj proizvodnji;

- nauče da primenjuju jednostavnije tehničke crteže u projektovanju modela ili maketa prema sopstvenom izboru: građevinskih ili saobraćajnih objekata; građevinskih ili poljoprivrednih mašina i uređaja; detalja iz uređivanja stana i dr.

SADRŽAJI PROGRAMA

UVOD U ARHITEKTURU I GRAĐEVINARSTVO (4)

Istorija arhitekture (stilovi gradnje: grčki, rimski, etrurski, renesansni...). Vrste građevinskih objekata (visokogradnja, niskogradnja, hidrogradnja). Konstruktivni elementi građevinskog objekta (temelj, zid, stub, međuspratna konstrukcija, krov, stepenice). Sistemi gradnje u građevinarstvu.

TEHNIČKO CRTANJE U GRAĐEVINARSTVU (8)

Postupci i faze u realizaciji građevinskih objekata, tehnička dokumentacija (pojam, vrste i primena projekata). Tehnički crtež kao osnov za izradu projekata - razmera, kotiranje, simboli i oznake u građevinarstvu. Grafičko predstavljanje predmeta - objekata priborom.

INFORMATIČKE TEHNOLOGIJE (16)

Program za jednostavno crtanje. Rad sa CD-om i fleš memorijom. Snimanje crteža. Rad sa štampačem. Korišćenje Interneta.

GRAĐEVINSKI MATERIJALI (4)

Podela i vrste građevinskih materijala. Prirodni građevinski materijali - svojstva i primena. Veštački građevinski materijali - svojstva i primena.

ENERGETIKA (4)

Energetika u građevinarstvu. Mere za racionalno korišćenje toplotne energije u građevinarstvu: toplotna izolacija zgrade, korišćenje sunčeve energije.

TEHNIČKA SREDSTVA U GRAĐEVINARSTVU (4)

Alati i mašine u građevinarstvu. Mere zaštite pri izvođenju objekata.

SAOBRAĆAJNI SISTEMI (2)

Građevinski objekti u saobraćaju: auto-putevi, železničke stanice, luke, aerodromi.

KULTURA STANOVANJA (4)

Etika stanovanja (ponašanje stanara u stanu, stambenoj zgradi, na ulici i na drugim javnim mestima). Izrada plana stana. Predlog za njegovo uređenje. Uređenje eksterijera i enterijera.

KONSTRUKTORSKO MODELOVANJE - MODULI (22)

Samostalan rad na sopstvenom projektu: Izrada tehničke dokumentacije, izbor materijala, obrada materijala, sastavljanje delova, oblaganje površina i površinska zaštita. Izrada modela raznih mašina i uređaja u građevinarstvu iz konstruktorskih kompleta. Izrada makete stana na osnovu plana i predlog za njegovo uređenje. Modelovanje mašina i uređaja u poljoprivrednoj proizvodnji. Popravke na kućnim instalacijama i sanitarnim uređajima. Mogućnost rada na računaru.

TEHNIČKA SREDSTVA U POLJOPRIVREDI (4)

Organizacija rada i primena savremenih sredstava u poljoprivrednoj proizvodnji. Tehnička sredstva u poljoprivredi. Mašine i uređaji u poljoprivrednoj proizvodnji. Modelovanje mašina i uređaja u poljoprivrednoj proizvodnji

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Uvod u arhitekturu i građevinarstvo. Na interesantan način, uz pomoć medija, prikazati razvoj građevinarstva i arhitekture od praistorije do danas (samo na informativnom nivou). Slikom pokazati reprezentativne objekte iz svakog perioda gradnje. Na izabranim primerima iz istorije građevinarstva učenici mogu da shvate veličinu ljudskog uma koji praktično nema granica. U delu koji se odnosi na podelu građevinarstva pojmove visokogradnje, niskogradnje i hidrogradnje objasniti pomoću karakterističnih građevinskih objekata koji su njihovi reprezenti. Na primer, za visokogradnju slikom učenicima pokazati jednu stambenu zgradu, društvenu (bioskop, pozorište, školu...) i privrednu (preduzeće, industrijsku halu). Za predstavnike niskogradnje slikom pokazati most, put, železnicu i aerodromsku pistu; a brane, luke i kanali za navodnjavanje kao ugledne primere objekata u hidrogradnji. Na jednostavnom primeru kuće (putem slajdova, makete ili putem računara u 3D prikazu) pokazati osnovne konstruktivne elemente iz kojih se sastoji građevinski objekat. Pored toga, ukazati i na ostale elemente koji čine celinu građevinskog objekta (prozori, vrata, dimnjački kanali...). Za realizaciju ove tematske celine uspostaviti korelaciju sa nastavnim predmetima istorija i likovna kultura.

Tehničko crtanje u građevinarstvu. U obradi ove nastavne teme, u uvodnom delu učenicima jasno definisati osnovne faze u realizaciji jednog građevinskog objekta. Te faze su: faza prepoznavanja potreba za gradnjom u kojoj značajnu ulogu ima investitor; faza projektovanja građevinskog objekta u kojoj se traga za funkcionalnim, konstruktivnim i estetskim rešenjima objekta i faza izvođenja objekata u kojoj se jasno prepoznaju osnovni (zidarski, tesarski, betonski...), završni (molerski, keramičarski...) i instalaterski radovi (vodovod, kanalizacija....). Posebnu pažnju treba obratiti na specifičnosti tehničkog crteža u građevinarstvu (vrste crteža, razmere koje se primenjuju, kotne strelice i kose crte, kotni brojevi, visinske kote, simboli: prikaz vrata, prozora, konstruktivnih elemenata u osnovi i preseku i prikaz elemenata nameštaja u osnovi i preseku). Kao vežbu za primenu znanja iz ovog dela učenici mogu da nacrtaju horizontalni presek - osnovu i vertikalni presek jedne prostorije (izabrana prostorija može biti radna soba učenika, učionica u okviru škole tako da sva merenja mogu da se izvrše na licu mesta i prenesu na crtež) u razmeri 1:100. Kod učenika treba insistirati da: pravilno ispisuju tekst, koriste razne vrste i debljine linija, budu strpljivi i precizni u merenju prilikom crtanja.

Informatička tehnologija. Cilj uvođenja informatičke tehnologije u šesti razred je da se ostvari kontinuitet primene računara u nastavi tehničkog obrazovanja. Ova nastavna tema se realizuje posle nastavne teme tehničko crtanje u građevinarstvu. Razlog tome je što postoje jednostavni softveri koji se mogu koristiti za crtanje i projektovanje bez programiranja (Google SketchUp, Envisioneer Express 3.0, Microsoft Office Visio 2003). Na taj način će učenici upoznavati primenu računara na konkretnim sadržajima i rad sa CD-romom, fleš memorijom i štampačem. Primenu računara prilagoditi konfiguraciji računara kojom škola raspolaže.

Građevinski materijali. Na nivou obaveštenosti proširiti znanja o materijalima koji se koriste u građevinarstvu. Ne ulaziti u detalje o proizvodnji i preradi materijala. Preporučljivo je učenicima pokazati ugledne primere građevinskih materijala koji se obrađuju (pesak, cement...) ili njihove modele (opeka, armatura...). Izlaganje potkrepiti prospektima, katalozima i pretraživanjima na Internetu. U realizaciji ove tematske celine uspostaviti korelaciju sa istorijom naročito u delu koji se odnosi na razvoj građevinskih materijala.

Energetika. Ukazati na značaj vrste izabranog materijala za gradnju građevinskih objekata, na mogućnost štednje energije i korišćenja nekonvencionalnih izvora energije, kako pri projektovanju novih objekata, tako i mogućnost dogradnje termo-izolacije na postojećim objektima.

Tehnička sredstva u građevinarstvu. Alate i mašine u građevinarstvu obraditi tako da se u prvom koraku napravi gruba podela mehanizacije i za svaku od njih nabroje karakteristični predstavnici. Izlaganja potkrepiti slikom i po mogućstvu modelima. U delu koji se odnosi na zaštitu na radu kod učenika razvijati svest o potrebi očuvanja ličnog zdravlja, ali i očuvanja životne sredine. Insistirati na poznavanju zaštitne opreme, obezbeđivanju gradilišta, kao i okoline. Ovu nastavnu temu realizovati u kontinuitetu sa nastavnom temom konstruktorsko modelovanje. Tako će učenici moći stečena znanja o mašinama u građevinarstvu primenjivati u radu sa konstruktorskim elementima. Na sličan način realizovati i nastavnu temu Tehnička sredstva u poljoprivredi.

Saobraćajni sistemi. U odnosu na prethodnu godinu, gradivo proširiti sa aspekta saobraćajnih objekata, njihove namene, funkcionisanja i organizacije saobraćaja. Za ove nastavne sadržaje koristiti aktuelne medije.

Kultura stanovanja. Uvesti učenike u ovu nastavnu jedinicu putem posmatranja i analize svojih stanova. Učenici treba da zaključe iz kojih se delova stan sastoji, koje su njihove funkcije, koji je najpovoljniji raspored prostorija sa aspekta funkcionalnosti i mogućnosti uštede i korišćenja alternativnih izvora energije. Koristeći plan stana učenici treba da nauče kako se određuje funkcija svake prostorije i kako se vrši izbor nameštaja imajući u vidu funkcionalnost i ekonomičnost prostora. Na osnovu posmatranja planova, maketa, slika naselja gradskih i seoskih, treba objasniti značaj okoline stana sa higijenskog i estetskog stanovišta.

Konstruktorsko modelovanje u građevinarstvu - moduli. Realizacija modula omogućava diferencijaciju u nastavi s obzirom da se učenici mogu opredeljivati za područje za koje imaju više afiniteta: modelovanje građevinskih objekata visokogradnje, niskogradnje, izrada modela raznih mašina i uređaja u građevinarstvu iz konstruktorskih kompleta, uređenje stana, popravke na kućnim instalacijama i sanitarnim uređajima, rad na računaru. Obaveza svih, bez obzira na izbor aktivnosti je da izrade svoj "projekat" po kome izvode modelovanje: izrada tehničke dokumentacije, izbor materijala, obrada materijala, sastavljanje delova, oblaganje površina i površinska zaštita.

Tehnička sredstva u poljoprivredi. Tehnička sredstva u poljoprivredi, Organizacija rada i primena savremenih sredstava u poljoprivrednoj proizvodnji, Mašine i uređaji u poljoprivrednoj proizvodnji. Modelovanje mašina i uređaja u poljoprivrednoj proizvodnji.

FIZIČKO VASPITANJE

(2 časa nedeljno, 72 časa godišnje)

Cilj i zadaci

Cilj fizičkog vaspitanja jeste da raznovrsnim i sistematskim motoričkim aktivnostima, u povezanosti sa ostalim vaspitno-obrazovnim područjima, doprinese integralnom razvoju ličnosti učenika (kognitivnom, afektivnom, motoričkom), razvoju motoričkih sposobnosti, sticanju, usavršavanju i primeni motoričkih umenja, navika i neophodnih teorijskih znanja u svakodnevnim i specifičnim uslovima života i rada.

Opšti operativni zadaci:

- podsticanje rasta, razvoja i uticanje na pravilno držanje tela;

- razvoj i usavršavanje motoričkih sposobnosti;

- sticanje motoričkih umenja koja su kao sadržaji utvrđeni programom fizičkog vaspitanja i sticanje teorijskih znanja neophodnih za njihovo usvajanje;

- usvajanje znanja radi razumevanja značaja i suštine fizičkog vaspitanja definisanog ciljem ovog vaspitno-obrazovnog područja;

- formiranje moralno-voljnih kvaliteta ličnosti;

- osposobljavanje učenika da stečena umenja, znanja i navike koriste u svakodnevnim uslovima života i rada;

- sticanje i razvijanje svesti o potrebi zdravlja, čuvanja zdravlja i zaštiti prirode i čovekove sredine.

Posebni operativni zadaci:

- usmereni razvoj osnovnih motoričkih sposobnosti, prvenstveno brzine i koordinacije;

- usmereno sticanje i usavršavanje motoričkih umenja i navika predviđenih programom fizičkog vaspitanja;

- primena stečenih znanja, umenja i navika u složenijim uslovima (kroz igru, takmičenje i sl.);

- zadovoljavanje socijalnih potreba za potvrđivanjem, grupnim poistovećivanjem i sl;

- estetsko izražavanje pokretom i kretanjima i doživljavanje estetskih vrednosti;

- usvajanje etičkih vrednosti i podsticanje voljnih osobina učenika.

ORGANIZACIONI OBLICI RADA

Cilj fizičkog vaspitanja ostvaruje se putem sledećih organizacionih oblika rada:

- časova fizičkog vaspitanja;

- korektivno-pedagoškog rada;

- slobodnih aktivnosti;

- kroseva;

- logorovanja;

- zimovanja;

- sportskih aktivnosti od značaja za društvenu sredinu;

- školskih i drugih sportskih takmičenja;

- priredbi i drugih društvenih aktivnosti škole na planu fizičke kulture.

SADRŽAJI PROGRAMA

Programski sadržaji ovog vaspitno-obrazovnog područja usmereni su na:

- razvijanje fizičkih sposobnosti;

- usvajanje motoričkih znanja, umenja i navika;

- teorijsko obrazovanje.

I. RAZVIJANJE FIZIČKIH SPOSOBNOSTI

Na svim časovima kao i na drugim organizacionim oblicima rada, posvećuje se pažnja:

- razvijanju fizičkih sposobnosti brzine, snage, izdržljivosti i gipkosti - u pripremnom delu časa u okviru vežbi oblikovanja ili u drugim delovima časa putem onih oblika i metoda rada koji polaze od individualnih mogućnosti učenika i primereni su deci školskog uzrasta i specifičnim materijalnim i prostornim uslovima rada u kojima se nastava fizičkog vaspitanja izvodi;

- učvršćivanju pravilnog držanja tela.

II. USVAJANJE MOTORIČKIH ZNANJA, UMENJA I NAVIKA

ATLETIKA

1. Usavršavanje tehnike sprinterskog trčanja (rad nogu i ruku, položaj trupa i glave); Tehnika niskog starta i startnog ubrzanja; Trčanje deonica do 50 m.

2. Štafetno trčanje - Izmena štafete u različitim formama (parovi, četvorke i dr.) i pri različitim brzinama kretanja (hodanje i trčanje).

3. Trčanje na srednjim distancama i krosa (učenice 1000 m, učenici 1200 m)

4. Skok u dalj - Varijanta tehnike "uvinuće"

5. Skok u vis - Prekoračna ("makaze") tehnika

6. Bacanje loptice od 200 gr. Bacanje kugle (Iz mesta i zaleta i sa rekvizitima težine do 3 kg).

VEŽBE NA SPRAVAMA I TLU

Pre realizovanja programa preporučuje se podela učenika na grupe prema nivou prethodnih umenja (diferenciran pristup). Učenici, koji nisu savladali pojedine vežbe iz programa do šestog razreda, prvo uče vežbe koje nisu usvojili. Posle toga uče program šestog razreda. Za ostale učenike predviđa se nadgradnja na sadržaje petog razreda. Sve vežbe na pojedinim spravama treba naučiti pojedinačno, a zatim ih povezivati u kombinacije.

Tlo (učenici i učenice):

1) ponoviti vežbe i kombinacije iz petog razreda; 2) premet strance uporom u obe strane; 3) dva premeta strance povezano; 4) stav na glavi uz pomoć; 5) stav na šakama uz pomoć; 6) kolut napred leteći sa izrazitijom fazom leta na sunđer strunjače; 7) pripremne vežbe za prekopit i prekopit napred na sunđer strunjače (salto napred zgrčenim telom). Za naprednije učenike i učenice: stav na šakama, kolut napred uz pomoć; učenice: stav na šakama, most napred uz pomoć.

Preskok (učenici i učenice):

Kozlić: 120 cm: raznoška i zgrčka - usavršavanje (udaljenija daska i izrazitije otvaranje u fazi drugog leta). Za naprednije učenike i učenice: kozlić, konj, švedski sanduk: pripremne vežbe za sklonku i sklonka.

Greda (učenice):

Niska greda: 1) ponoviti vežbe iz petog razreda; 2) skok sunožnim odskokom, doskok na jednu nogu, druga je u prenoženju; 3) skok sunožnim odskokom, doskok na jednu nogu, druga je u zanoženju; 4) "valcer korak" 5) "galop"; 6) u sredini grede, iz položaja bočno saskok pruženim telom sa okretom za 180°.

Visoka greda: 1) naskok u upor prednji; premah odnožno desnom (levom); 2) okret za 90° udesno, prehvat bočno (palčevi su okrenuti jedan prema drugom); 3) zamahom ili osloncem obema nogama iza tela preći u upor čučeći i spojeno čučanj, predručiti, usprav, odručiti; 4) vežbe iz programa petog razreda na niskoj gredi izvesti na srednjoj ili visokoj gredi; 5) vaga pretklonom i zanoženjem.

Učenici: hodanjem, trčanjem, okretima i izdržajima u određenom položaju treba da razvijaju osećaj za ravnotežu. Hodanje na visokoj gredi i saskok pruženim telom sa okretom za 180°.

Paralelni razboj (učenici):

1) ponoviti vežbe iz petog razreda; 2) njih u potporu, prednjihom upor do seda raznožno; 3) sasedom snožiti i zanjihom saskok. Za naprednije učenike: iz seda raznožno za rukama kolut napred do seda raznožno - uz pomoć.

Vratilo (učenici):

dočelno vratilo: 1) uzmak vučenjem; 2) kovrtljaj nazad u uporu prednjem 3) premah odnožno desnom (levom); 4) spad nazad zavesom o potkoleno i spojeno naupor jašući;

doskočno vratilo: njihanje sa povećanim amplitudama i spojeno saskok u zanjihu.

Za naprednije učenike kovrtljaj napred u uporu jašućem.

Dvovisinski razboj - ili neka druga sprava za vežbe u visu i uporu

1) ponoviti vežbe iz petog razreda;

vežbe u uporu: 2) zaletom i sunožnim odskokom naskok u upor prednji; 3) kovrtljaj nazad u uporu prednjem; 4) upor prednji, premah odnožno desnom /levom/ do seda jašućeg; premah odnožno levom /desnom/ do upora stražnjeg; 4) upor stražnji: zamahom nogama unapred saskok - uz pomoć.

vežbe u visu: 5) klimom uspostaviti njih, njihanje sa većom amplitudom i sp. saskok u zanjihu; 2) klim i /ukoliko škola ima dvovoisinaki razboj/ trećim klimom premah raznožno

Za naprednije učenice: kovrtljaj napred u uporu jašućem.

Krugovi

dohvatni krugovi (učenici i učenice): prednjihom vis uzneto (uz pomoć)

doskočni krugovi (učenici): vis prednji, prednjihom zgib, njih u zgibu, opružanjem ruku njih u visu i spojeno saskok u zanjihu - uz pomoć.

Konj sa hvataljkama (učenici):

1) naskok u upor prednji; 2) premah odnožno u upor jašući (naznačiti); 3) njih u uporu jašućem; 4) iz upora jašućeg premah zanožnom u upor stražnji; 4) upor stražnji, zamahom nogama unapred saskok. Za naprednije učenike: povezati navedene vežbe bez međuzamaha i međunjihova.

Na svim spravama kombinacije vežbi iz petog dopuniti vežbama iz šestog razreda, kao i delovima iz obaveznih sastava iz sistema školskih sportskih takmičenja Srbije (program za mlađe pionire i pionirke: peti i šesti razred) - diferencirano prema sposobnostima učenika.

Organizovati međuodeljenska takmičenja prema programu stručnog veća.

KOŠARKA

Osnovni stavovi u napadu i odbrani

- Osnovni stav u napadu sa loptom (frontalno) - zauzimanje stava: u mestu; iz podbacivanja lopte napred i u stranu u jednom i dva kontakta; nakon kretanja* po prijemu lopte od dodavača; akcenat na položaj u odnosu na koš.

- Vežbe kontrole lopte (frontalno) - manipulacija loptom u mestu; u kretanju. Osnovni stav u odbrani-paralelni i dijagonalni (frontalno) - zauzimanje stava: u mestu; iz kretanja*.

* priprema za kretanja: hodanje, lagano trčanje, na znak zaustavljanje, "stepovanje" i opet trčanje. Jednonožni i sunožni poskoci.

Tehnika pivotiranja

- Pivotiranje (frontalno i grupno) - u mestu; nakon zaustavljanja (akcenat na pravilnom stavu i na ograničenja pravila igre - stajna noga); 1:1 sa zaštitom lopte; 2:1 (2:2) sa otvaranjem linije dodavanja.

Hvatanje i dodavanje lopte

- Hvatanje lopte (frontalno) - u mestu i kretanju (hvatanje lopti koje dolaze: visoko, srednje i nisko)

- Dodavanje sa dve ruke sa grudi - direktno i od pod; dodavanje sa jednom rukom ispred ramena - direktno i od pod; dodavanje sa dve ruke iznad glave (frontalno i grupno) - u mestu (u parovima, u trouglu, u četvorouglu); u mestu i nakon dodavanja sledi kretanje; u kretanju (u kolonama;u parovima i trojkama dužinom terena).

- "Igre dodavanja".

Dribling

- Dribling u mestu (frontalno) - jednom rukom u stavu; prebacivanje lopte iz ruke u ruku na različite načine (povezati sa zauzimanjem stava).

- Polazak u dribling (frontalno i grupno) - ukršteni polazak u dribling; pravolinijski dribling sa promenom ritma sa i bez zaustavljanja; prednja promena pravca

- "Igre driblinga".

Kretanje u odbrani

- Kretanje "u paralelnom stavu" (frontalno i grupno) - po širini;

- Kretanje "u dijagonalnom stavu" (frontalno i grupno) - po dubini sa promenom pravca i odstupajućim korakom; 1:1 dirigovano u cik - cak kretanju, napadač vežba dribling, odbrana kretanje.

Šutiranje

- Prodor dvokorakom sa polaganjem lopte u koš - "gornje" i donje polaganje iz prodora dvokorakom, desni i levi dvokorak (iz dodavanja i iz driblinga)

- Skok šut ili šut skok (šut sa impulsom) - iz mesta; podbacivanjem lopte; iz jednog i više driblinga; iz dodavanja (obratiti pažnju na rastojanje sa kojeg se šutira).

- "Igre sa prodorom dvokorakom" i "igre šutiranja"

Povezivanje napadačkih elemenata u akcione celine

- Polazak u dribling - dribling - prodor dvokorakom (ili šut sa distance)

- Dodavanje - kretanje bez lopte - prijem lopte u kretanju - prodor dvokorakom (ili šut sa distance)

- Dribling sa promenom pravca - prodor dvokorakom (ili šut sa distance)

- Dribling sa promenom pravca - dodavanje - utrčavanje - prijem lopte - prodor dvokorakom (ili šut sa distance)...

Kretanje bez lopte u napadu

- Tehnike promene smera i pravca u kretanju bez lopte - pravolinijsko kretanje sa promenom smera i ritma kretanja, prednja promena pravca, leđna promena pravca

- Demarkiranje - sa promenom smera kretanja; "ve" demarkiranje

Igra 1 na 1 sa i bez lopte

- Igra 1 na 1 sa loptom (grupno) - napadač koristi finte (finta prodora i finta šuta); odbrambeni korektno reaguje na finte napadača; akcenat na napadu; akcenat na odbrani, skok u odbrani. Dirigovano i situaciono. Primena u igri.

- Igra 1 na 1 bez lopte (grupno) - napadač radi demarkiranje; odbrambeni - pravilno čuvanje napadača bez lopte koji je blizu lopte; igra u situaciji: 1 na 1 + 1, dirigovano i situaciono; skok u odbrani. Primena u igri.

Kontranapad

- Kontranapad sa 2 i 3 igrača (grupno) - akcenat na skoku, na prvom dodavanju, transportu lopte dužinom terena i završnici (2 na 0; 2 na 1; 3 na 0; 3 na 1).

Pozicioni napad i odbrana

- Saradnja 2 i 3 igrača u napadu (grupno) - saradnja na principima: "dodaj i utrči" i zadržavanje rastojanja među napadačima; 2 na 0,2 na 2, 3 na 0, 3 na 3 - dirigovano i situaciono.

- Saradnja 2 i 3 igrača u odbrani (grupno) - pritisak na loptu; pritisak na prva dodavanja; odbrana od utrčavanja

- 2: 2 u pozicionoj igri.

- 3: 3 u pozicionoj igri.

RITMIČKA GIMNASTIKA, PLES I NARODNE IGRE

Osmice vijačom u bočnoj i horizontalnoj ravni. Kotrljanje lopte po telu (duž jedne ruke). Vrtenje obruča oko ruke spojeno sa bacanjem i hvatanjem. Kraći sastavi vijačom i loptom uključivanjem novonaučenih kretanja. Plesni koraci: valcerov korak (trokorak) bez i sa okretom. Narodne igre: druga varijanta igre Moravac i povezivanje sa prethodnom varijantom, Kolo vodi Vasa i jedna igra iz kraja u kojem se nalazi škola.

III. TEORIJSKO OBRAZOVANJE

Teorijsko obrazovanje podrazumeva sticanje određenih znanja putem kojih će učenici upoznati suštinu procesa vežbanja i zakonitosti razvoja mladog organizama, kao i sticanje higijenskih navika kako bi shvatili krajnji cilj koji fizičkim vaspitanjem treba da se ostvari. Sadržaji se realizuju na redovnim časovima i na vančasovnim i vanškolskim aktivnostima uz praktičan rad i za to se ne predviđaju posebni časovi. Nastavnik određuje teme shodno uzrasnom i obrazovnom nivou učenika.

Minimalni obrazovni zahtevi (provera)

Atletika:

Prikaz sprinterskog trčanja i tehnike niskog starta. Prikaz izmene štafetne palice u parovima. Prikaz tehnike skoka u dalj - varijanta "uvinuće". Prikaz tehnike skoka u vis varijanta "makaze".

Višeboj - troboj: 50 m, skok u dalj i bacanje loptice od 200 gr.

Vežbe na spravama i tlu:

Vežbe na tlu: stav na šakama uz pomoć.

Preskok: zgrčka.

Greda: skok sunožnim odskokom i doskokom na isto mesto; vaga pretklonom i zanoženjem; saskok zgrčeno (čeono ili bočno).

Vratilo- niža pritka razboja: kovrtljaj nazad u uporu prednjem.

Košarka:

3:3 u pozicionoj igri.

Ritmička gimnastika i narodni ples:

Prikaz osnovne tehniku rada vijačom i loptom. Odigrati jednu narodnu igru uz muziku.

KOREKTIVNO-PEDAGOŠKI RAD

Korektivno-pedagoški rad organizuje se sa učenicima smanjenih fizičkih sposobnosti, oslabljenog zdravlja, sa telesnim deformitetima i lošim držanjem tela, i to:

- sa učenicima smanjenih fizičkih sposobnosti radi se na savladavanju programskih sadržaja, u skladu sa propisanim programom, ali i njihovim individualnim mogućnostima, kao i na razvijanju fizičkih sposobnosti, uglavnom gipkosti, snage, brzine i izdržljivosti;

- sa učenicima oslabljenog zdravlja rad se organizuje u saradnji sa lekarom - specijalistom, koji određuje vrstu vežbe i stepen opterećenja;

- sa učenicima koji imaju loše držanje tela ili deformitete rad sprovodi nastavnik u saradnji sa lekarom-fizijatrom koji utvrđuje vrstu i stepen odstupanja od normalnog držanja tela i lakših slučajeva telesnih deformiteta i, s tim u vezi, vežbe koje treba primeniti; teži slučajevi telesnih deformiteta se tretiraju u specijalizovanim zdravstvenim ustanovama.

Svi učenici, koji se upućuju na korektivno-pedagoški rad, prema posebnom programu vežbaju na redovnim časovima i najmanje jedanput nedeljno na časovima korektivno-pedagoškog rada. Program, koji je primeren zdravstvenom stanju učenika, sačinjavaju nastavnik i lekar-specijalista. Na taj način praktično nema učenika koji su oslobođeni nastave fizičkog vaspitanja, već se njihovo vežbanje prilagođava individualnim mogućnostima.

SLOBODNE AKTIVNOSTI

Dodatni rad organizuje se za učenike koji ispoljavaju posebnu sklonost i interesovanje za sport.

Rad se odvija u sportskim sekcijama koje se formiraju prema interesovanju, sposobnostima i polu učenika. Nastavnik sačinjava poseban program, uzimajući pri tom u obzir materijalne i prostorne uslove rada, uzrasne karakteristike i sposobnosti učenika, kao i takmičarski program za školsku populaciju.

AKTIVNOSTI U PRIRODI

Iz fonda radnih dana, predviđenih zajedničkim planom, škola organizuje aktivnosti u prirodi i kursne oblike rada:

obavezni program:

- dva krosa - jesenji i prolećni (dužinu staze određuje stručno veće);

program koji se preporučuje

- zimovanje - organizuje se za vreme zimskog raspusta: obuka smučanja, klizanja, kraći izleti na smučkama ili sankama

KURSNI OBLICI

Iz fonda časova za zajednički programski sadržaja i radnih dana predviđenih zajedničkim planom, škola organizuje aktivnosti u časovnoj, školskoj, vančasovnoj i vanškolskoj organizaciji rada.

Kurs skijanja

U šestom razredu organizuje se jedan kurs skijanja u trajanju od najmanje sedam dana od ukupnog fonda planiranih radnih dana.

SPORTSKA AKTIVNOST OD ZNAČAJA ZA DRUŠTVENU SREDINU

Iz ukupnog fonda časova za zajednički programski sadržaj škola može da, kao kursni oblik rada, planira 12 časova za onu sportsku aktivnost koja nije obuhvaćena ovim zajedničkim programom, a za koju sredina u kojoj škola radi ima interesovanja (stoni tenis, borilački sportovi, veslanje i kajakarenje i drugo).

ŠKOLSKA I DRUGA TAKMIČENJA

Škola organizuje i sprovodi sportska takmičenja kao integralni deo procesa fizičkog vaspitanja, prema planu stručnog veća i to:

Obavezna unutarškolska i međuodeljenska takmičenja u:

- gimnastici (u zimskom periodu),

- atletici (u prolećnom periodu),

- najmanje u jednoj sportskoj igri (u toku godine).

Stručno veće sačinjava plan i program unutar-školskih i sportskih takmičenja učenika Srbije, kao mogući deo plana rada škole, na početku školske godine i sprovodi ga tokom cele godine, u skladu sa materijalnim i prostornim uslovima rada.

Plan i program vančasovnih i vanškolskih aktivnosti se, na predlog stručnog veća, usvaja kao deo godišnjeg programa rada škole.

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

I. OSNOVNE KARAKTERISTIKE PROGRAMA

- Programska koncepcija fizičkog vaspitanja u osnovnoj školi zasniva se na jedinstvu nastavnih, vančasovnih i vanškolskih organizacionih oblika rada, kao osnovne pretpostavke za ostvarivanje cilja fizičkog vaspitanja.

- Program fizičkog vaspitanja pretpostavlja da se kroz razvijanje fizičkih sposobnosti i sticanje mnoštva raznovrsnih znanja i umenja, učenici osposobljavaju za zadovoljavanje individualnih potreba i sklonosti, u krajnjem, za korišćenje fizičkog vežbanja u svakodnevnom životu. Iz tih razloga, u programu su precizirani operativni zadaci s obzirom na pol i uzrast učenika, a program se ostvaruje kroz sledeće etape: utvrđivanje stanja; određivanje radnih zadataka za pojedince i grupe učenika; utvrđivanje sredstava i metoda za ostvarivanje radnih zadataka; ostvarivanje vaspitnih zadataka; praćenje i vrednovanje efekata rada; ocenjivanje.

- Programski zadaci ostvaruju se, osim na redovnim časovima, i kroz vančasovne i vanškolske organizacione oblike rada, kao što su izlet, kros, kursni oblici, slobodne aktivnosti, takmičenja, korektivno-pedagoški rad, dani sporta, priredbe i javni nastupi.

- Da bi fizičko vaspitanje bilo primereno individualnim razlikama učenika, koji se uzimaju kao kriterijum u diferenciranom pristupu, nastavnik će svakog učenika ili grupe učenika, usmeravati na smanjene ili proširene sadržaje, koji su predviđeni nastavnim planom i programom, u časovnoj vančasovnoj i vanškolskoj organizaciji rada.

- Program polazi od činjenice da se cilj fizičkog vaspitanja ne može ostvariti bez aktivnog i svesnog učešća učenika u nastavnim i drugim oblicima rada, te se predviđa sticanje određenih teorijskih znanja, koja omogućavaju učeniku da shvati zakonitosti procesa na kojima se zasniva fizičko vežbanje. Teorijsko obrazovanje treba da bude usklađeno sa nivoom intelektualne zrelosti i znanjima koje su učenici stekli u drugim nastavnim predmetima. Za obradu pojedinih tema ne predviđaju se posebni časovi, već se koriste razne mogućnosti da se u toku vežbanja učenicima pružaju potrebne informacije u vezi sa konkretnim zadatkom.

- Učenicima koji, usled oslabljenog zdravlja, smanjenih fizičkih ili funkcionalnih sposobnosti, lošeg držanja tela i telesnih deformiteta, ne mogu da prate obavezni program obezbeđen je i korektivno-pedagoški rad, koji se realizuje u saradnji sa odgovarajućom zdravstvenom ustanovom.

- Programski sadržaji odnose se na one vežbe i motoričke aktivnosti koje čine osnov za sticanje trajnih navika za vežbanje i za koje škola ima najviše uslova da iz realizuje (prirodni oblici kretanja, vežbe oblikovanja, atletika, vežbe na tlu i spravama, ritmička gimnastika, igre). Kako su za ostvarivanje postavljenog cilja pogodne i one motoričke aktivnosti koje nisu obuhvaćene obaveznim programom, predviđaju se kursni oblici nastave. To su skijanje, plivanje, klizanje, veslanje, kao i one aktivnosti za koje je zainteresovana sredina u kojoj škola živi i radi.

- Radi ostvarivanja postavljenih programskih zadataka, određenim zakonskim regulativima, precizira se obaveza škole da obezbedi sve prostorne i materijalne uslove rada za uspešno ostvarivanje vrlo složenih društvenih interesa u školskom fizičkom vaspitanju.

II. ORGANIZACIJA VASPITNO-OBRAZOVNOG RADA

Proces fizičkog vaspitanja usmeren je na:

- razvijanje fizičkih sposobnosti,

- usvajanje motoričkih znanja, umenja i navika,

- teorijsko obrazovanje.

Ove komponente čine jedinstven i veoma složen proces fizičkog vaspitanja, a u praksi svi ti zadaci prožimaju se i povezuju sa situacijama koje nastaju u toku rada.

U cilju razvijanja fizičkih sposobnosti - gipkosti, snage, brzine, izdržljivosti, okretnosti i preciznosti na svim časovima, vančasovnim i vanškolskim oblicima rada, sprovodi se niz postupaka (metoda) i oblika rada putem kojih se postižu optimalne vrednosti ovih sposobnosti, kao osnov za uspešno sticanje motoričkih znanja, umenja, navika i formiranja pravilnog držanja tela.

Program za razvijanje fizičkih sposobnosti sačinjava nastavnik. Ovaj program se izvodi putem vežbi oblikovanja, frontalno, najčešće u pripremnom delu časa. U toku rada nastavnik treba postepeno da usmerava učenike na samostalno izvođenje vežbi kako bi njegova pažnja bila usmerena na ispravljanje grešaka. U ovom delu časa mogu se, takođe, koristiti i vežbe koje, kao delovi biomehaničke strukture osnovnog zadatka na glavnom delu časa, služe za obuku i uvežbavanje konkretnog programskog zadatka. Učenicima, koji iz zdravstvenih razloga izvode posebno odabrane vežbe, potrebno je obezbediti mesto za vežbanje u ovom delu časa. Zatim, program treba da bude u funkciji razvijanja, pre svega, gipkosti, snage, brzine i izdržljivosti. Nastavnik, za svakog učenika, sačinjava radni karton, sa programom vežbi i individualnim opterećenjem za svaku vežbu.

Nastavnik može da koristi i druge metode koje su poznate u teoriji i praksi.

Programske sadržaje, gde je to potrebno, treba realizovati odvojeno prema polu. Akcenat se stavlja na one motoričke aktivnosti kojima se najuspešnije može suprotstaviti posledicama svakodnevne hipokinezije i na one koje su u našoj sredini najrazvijenije i za koje ima interesovanja u pojedinim sredinama.

U programu su dati samo ključni programski sadržaji, ali ne i veći izbor vežbi pomoću kojih treba da se ostvare. To je učinjeno radi toga da bi nastavnik fizičkog vaspitanja mogao slobodno i kreativno da iznalazi efikasna rešenja i bira vežbe pomoću kojih će tok fizičkog vežbanja da prilagođava individualnim mogućnostima učenika (diferencirani pristup) i prostornim i materijalnim uslovima rada.

Programom se predviđaju aktivnosti koje su od interesa za sredinu u kojoj škola živi i radi (stoni tenis, veslanje, borilački sportovi i druge). Ove aktivnosti se smatraju integralnim delom obaveznog nastavnog programa i, s obzirom na to da su za njihovu realizaciju potrebni specifični materijalni uslovi, ova nastava se organizuje na poseban način: na časovima u rasporedu redovne nastave (stoni tenis, borilački sportovi....) u drugim objektima, ali u suprotnoj smeni od redovne nastave.

Od organizacionih oblika rada koji treba da doprinesu usvajanju umenja i navika koje su od značaja za svakodnevni život, program se realizuje u vančasovnoj i vanškolskoj organizaciji rada i predviđa:

- upućivanje učenika na samostalno vežbanje;

- korektivno-pedagoški rad;

- slobodne aktivnosti;

- krosevi;

- zimovanja;

- takmičenja.

Predmetni nastavnik treba da upućuju učenike da, u slobodno vreme, samostalno vežbaju. Iako se programski sadržaji, u najvećoj meri, savladavaju na časovima fizičkog vaspitanja, za razvoj motoričkih sposobnosti potreban je obim rada, koji se ne može postići samo na časovima fizičkog vaspitanja. Zbog toga se uputstva na samostalan rad odnose, kako na učenike čije motoričke sposobnosti nisu na potrebnom nivou, tako i na ostale učenike, kako bi stekli trajnu naviku za vežbanje. U tom smislu, tokom časova fizičkog vaspitanja, nastavnik treba da učenicima prikaže i objasni vežbe koje oni treba kod svojih kuća, samostalno, ili uz pomoć drugih, da savladaju za određeno vreme. Posle izvesnog perioda nastavnik na redovnim časovima kontroliše rezultate učenika

Korektivno-pedagoški rad organizuje se sa učenicima koji imaju loše držanje tela (posturalni poremećaji). Rad sprovodi nastavnik u saradnji sa lekarom ili fizijatrom koji utvrđuje vrstu i stepen deformiteta i, s tim u vezi, vežbe koje treba primeniti. Teži slučajevi telesnih deformiteta tretiraju se u specijalizovanim zdravstvenim ustanovama.

Svi učenici, koji se upućuju i na korektivno-pedagoški rad, uz ograničenja, vežbaju na redovnim časovima i najmanje jednom nedeljno na časovima korektivno-pedagoškog rada. Program sačinjavaju nastavnik i lekar specijalista, i on treba da je primeren zdravstvenom stanju učenika.

Kursni oblici rada. Program kursnih oblika smatra se integralnim delom obaveznog nastavnog programa. S obzirom na to da se za njihovu realizaciju traže specifični materijalni uslovi, ovu nastavu treba organizovati na poseban način: na časovima u rasporedu redovne nastave, u drugim objektima, u suprotnoj smeni od redovne nastave (plivanje) i na drugim objektima, a u za to planirane dane.

Sportska aktivnost od značaja za društvenu sredinu Iz fonda časova za zajednički programski sadržaja i radnih dana predviđenih zajedničkim planom, škola organizuje aktivnosti u časovnoj, školskoj, vančasovnoj i vanškolskoj organizaciji rada, kao i obavezan stručno-instruktivni rad. U šestom razredu organizuje se jedan kurs skijanja u trajanju od najmanje sedam dana od ukupnog fonda planiranih radnih dana. Programom se predviđa aktivnosti koja je od interesa za sredinu kojoj škola živi i radi.

Izleti se mogu organizovati po odeljenjima ili sa više odeljenja, a njihove operativne zadatke, kao i lokaciju, utvrđuju razredna veća. U četvrtom razredu organizuju se dva poludnevna izleta sa obaveznim pešačenjem od 6 kilometara u oba pravca. Izleti se organizuju u radne dane ili subotom.

Krosevi se održavaju dva puta godišnje za sve učenike. Organizacija ovog zadatka zbog velikog broja učesnika, osim što pripada nastavniku fizičkog vaspitanja, zadatak je i svih nastavnika škole. Održavanje kroseva pretpostavlja blagovremene i dobre pripreme učenika. Kros se održava u okviru radnih dana, planiranih za ovu aktivnost. Aktiv nastavnika utvrđuje mesto održavanja i dužinu staze, kao i celokupnu organizaciju.

Takmičenja učenika čine integralnu komponentnu procesa fizičkog vaspitanja na kojima učenik proverava rezultat svoga rada. Škola je obavezna da stvori materijalne, organizacione i druge uslove kako bi školska takmičenja bila dostupna svim učenicima. Aktiv nastavnika na početku školske godine sačinjava plan takmičenja (propozicije, vreme...). Obavezna su unutarodeljenska i međuodeljenska takmičenja iz atletike, vežbi na tlu i spravama i jedne sportske igre. Učenici učestvuju i na onim takmičenjima koja su u programu Ministarstva prosvete i sporta.

Zimovanje se organizuje od najmanje sedam dana. U okviru ovih oblika rada organizuju se one aktivnosti koje se mogu ostvariti za vreme redovnih časova (skijanje, klizanje), a koje doprinose aktivnom odmoru i jačanju zdravlja i navikavanju na kolektivni život. Stručno veće sačinjava konkretan plan i program aktivnosti, koje se sprovode na zimovanju. Svaki učenik za vreme osnovne škole treba da bar jednom boravi na zimovanju.

Slobodne aktivnosti - sekcije organizuju se najmanje jednom nedeljno prema planu rada koji sačinjavaju stručno veće i nastavnik fizičkog vaspitanja koji vodi određenu sekciju. Na početku školske godine, učenici se opredeljuju za jednu od aktivnosti za koje škola ima uslova da ih organizuje. Časovi slobodnih aktivnosti organizuju se za više sportskih grana.

Zahtev da se cilj fizičkog vaspitanja ostvaruje i preko onih organizacionih oblika rada koji se ostvaruju u vančasovno i vanškolsko vreme, podrazumeva i prilagođavanje celokupne organizacije i režima rada škole, te će se u koncipiranju godišnjeg programa rada vaspitno-obrazovno delovanje proširiti i na ove organizacione oblike rada i za njihovu realizaciju obezbediti potreban broj dana i neophodni materijalni uslovi za rad. Na taj način, čitav proces fizičkog vaspitanja u časovnoj, vančasovnoj i vanškolskoj organizaciji rada biće jedinstven i pod kontrolnom ulogom škole, kao najodgovornijeg i najstručnijeg društveno-vaspitnog faktora kako bi se sačuvala osnovna programska koncepcija nastave fizičkog vaspitanja.

Teorijsko obrazovanje podrazumeva sticanje određenih znanja putem kojih će učenici upoznati suštinu procesa vežbanja i zakonitosti razvoja mladog organizma, kao i sticanje higijenskih navika, znanja o zdravlju, kako bi shvatili krajnji cilj koji fizičkim vaspitanjem treba da se ostvari. Sadržaji se realizuju na redovnim časovima, na vančasovnim i vanškolskim aktivnostima, uz praktičan rad i za to se ne predviđaju posebni časovi.

ČASOVI FIZIČKOG VASPITANJA - ORGANIZACIJA I OSNOVNI DIDAKTIČKO-METODIČKI ELEMENTI

Osnovne karakteristike časova fizičkog vaspitanja treba da budu: jasnoća nastavnog sadržaja; optimalno korišćenje raspoloživog prostora, sprava i rekvizita; izbor racionalnih oblika i metoda rada; izbor vežbi optimalne obrazovne vrednosti; funkcionalna povezanost svih delova časa - unutar jednog i više uzastopnih časova jedne nastavne teme; puna vedrina i aktivnost učenika tokom časa - motorička i misaona; vizualizacija pomoću savremenih tehničkih sredstava.

Časovi se moraju dobro organizovati, kako u pogledu jasnih i preciznih oblika i metoda rada, tako i u pogledu stvaranja radne i vedre atmosfere. U didaktičkoj četvorodelnoj podeli treba da budu sadržaji predviđeni nastavnim programom. Zatim, predmetni nastavnik treba da prati tok rada i ukazuje na greške. Od metoda preovladava metod žive reči, praktični prikazi zadatka od strane nastavnika, kao i prikazi prigodnih sadržaja putem slika, skica i video-tehnike. Na kraju časa, predmetni nastavnik, prigodnim rečima treba da da ocenu rada tokom proteklog časa i učenike upozna sa narednim sadržajem.

Prilikom izbora oblika rada, predmetni nastavnik treba da uzmu u obzir prostorne uslove rada, broj učenika na času, broj sprava i rekvizita, dinamiku obučavanja i uvežbavanja nastavnog zadatka, što znači da prednost ima onaj oblik rada (frontalni, grupni, individualni) koji se pravovremeno primenjuje. Frontalni rad se obično primenjuje u početnoj fazi obučavanja i kada je obezbeđen dovoljan prostor i broj rekvizita u odnosu na broj učenika (trčanje, vežbe na tlu, elementi timskih igara); grupni rad sa različitim zadacima primenjuje se u fazi uvežbavanja i to tako da su grupe stalne za jednu tematsku oblast, sastavljene prema individualnim sposobnostima učenika (homogenizirane), a koje i čine osnov u diferenciranom pristupu izboru sadržaja u odnosu na te individualne sposobnosti. Radna mesta u grupnom radu, osim glavnog zadatka, treba da sadrže i pomoćne sprave za uvežbavanje delova biomehaničke strukture glavne vežbe (predvežbe), kao i one vežbe koje se odnose na razvijanje one sposobnosti koja je relevantna za izvođenje glavne vežbe (najviše tri vežbe). Radno mesto je po sadržaju konzistentno u odnosu na glavni zadatak, što je u skladu sa principima intenzivno organizovane nastave. Individualan rad primenjuje se za učenike manjih sposobnosti, kao i za učenike natprosečnih sposobnosti.

Prilikom izbora metodskih postupaka obučavanja i uvežbavanje motoričkih zadataka, nastavnik treba da odabere vežbe takve obrazovne vrednosti koje će za raspoloživ broj časova obezbediti optimalno usvajanje tog zadatka.

Demonstracija zadatka mora da bude jasna i precizna uz korišćenje savremenih audio-vizuelnih sredstava.

III. PLANIRANJE OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA

Nastava fizičkog vaspitanja organizuje se sa po 2 časa nedeljno. Nastavnik treba da izradi:

- opšti globalni plan rada, koji sadrži sve organizacione oblike rada u časovnoj, vančasovnoj i vanškolskoj organizaciji rada sa operativnim elementima za konkretnu školu;

- opšti globalni plan po razredima, koji sadrži organizacione oblike rada koji su predviđeni za konkretan razred i njihovu distribuciju po ciklusima; ovaj plan rada sadrži distribuciju nastavnog sadržaja i broj časova po ciklusima i služi kao osnova za izradu operativnog plana rada po ciklusima;

- plan rada po ciklusima sadrži obrazovno-vaspitne zadatke, sve organizacione oblike rada koji se realizuju u konkretnom ciklusu, raspored nastavnog sadržaja sa vremenskom artikulacijom (mesec, broj časova i redni broj časova) i metodske napomene.

Nastavno gradivo podeljeno je u tri ciklusa ili u četiri ukoliko se za taj razred predviđa kursni oblik. To su:

- jedan ciklus za atletiku,

- jedan ciklus za vežbe na tlu i spravama,

- jedan ciklus za timsku igru,

- jedan ciklus za kursni oblik.

Ukoliko se organizuje kursni oblik za aktivnost u časovnoj organizaciji rada, onda se planira četvrti ciklus, tako što se po četiri časa oduzimaju od prva tri ciklusa.

Nastavno gradivo po ciklusima može da se ostvaruje u kontinuitetu za jedan vremenski period (npr. atletika u jesenjem, vežbe na tlu i spravama u zimskom i timska igra u prolećnom) ili u dva perioda (npr. trčanje i skokovi iz atletike u jesenjem, a bacanje u prolećnom periodu).

IV. PRAĆENJE I OCENJIVANJE

Ocenjivanje se vrši brojčano, na osnovu ostvarivanja operativnih zadataka i minimalnih obrazovnih zahteva.

Praćenje napretka učenika obavlja se sukcesivno u toku cele školske godine, na osnovu jedinstvene metodologije koja predviđa sledeće tematske celine:

- Stanje motoričkih sposobnosti.

- Usvojene zdravstveno-higijenske navike.

- Dostignuti nivo savladanosti motornih znanja, umenja i navika u skladu sa individualnim mogućnostima.

- Odnos prema radu.

Praćenje i vrednovanje motoričkih sposobnosti vrši se na osnovu savladanosti programskog sadržaja kojim se podstiče razvoj onih fizičkih sposobnosti za koje je ovaj uzrast kritičan period zbog njihove transformacije pod uticajem fizičkih aktivnosti - koordinacija, gipkost, ravnoteža, brzina, snaga i izdržljivost.

Usvojenost zdravstveno-higijenskih navika prati se na osnovu utvrđivanja nivoa pravilnog držanja tela i održavanja lične i kolektivne higijene, a takođe i na osnovu usvojenosti i primene znanja iz oblasti zdravlja.

Stepen savladanosti motoričkih znanja i umenja sprovodi se na osnovu minimalnih programskih zahteva, koji je utvrđen na kraju navođenja programskih sadržaja.

Odnos prema radu vrednuje se na osnovu redovnog i aktivnog učestvovanja u nastavnom procesu, takmičenjima i vanškolskim aktivnostima.

Ocenjivanje učenika u okviru praćenja i vrednovanja nastavnog procesa, vrši se na osnovu pravilnika o ocenjivanju učenika osnovne škole i na osnovu savremenog didaktičko-metodičkih pristupa.

V. PEDAGOŠKA DOKUMENTACIJA I DIDAKTIČKI MATERIJAL

Obavezna pedagoška dokumentacija je:

Dnevnik rada: struktura i sadržaj utvrđuje se na republičkom nivou, i odobrava ga ministar, a nastavniku se ostavlja mogućnost da ga dopuni onim materijalom za koje ima još potrebe.

Planovi rada: godišnji, po razredima i ciklusima, plan stručnog aktiva, plan vančasovnih i vanškolskih aktivnosti i praćenje njihove realizacije.

Pisane pripreme nastavnik sačinjava za pojedine nastavne teme koje sadrže: vremensku artikulaciju ostvarivanja nastavne teme (ukupan i redni broj časova, vreme realizacije), konzistentnu didaktičku strukturu časova (oblike rada, metodičke postupke obučavanja i uvežbavanja).

Radni karton: treba da ima svaki učenik sa programom vežbaonog sadržaja koji sačinjava učitelj ili predmetni nastavnik, a koji je prilagođen konkretnim uslovima rada.

Formulari za obradu podataka za: stanje fizičkih sposobnosti, realizaciju programskih sadržaja u časovnoj i vančasovnoj organizaciji rada.

Očigledna sredstva: prikazi na CD i video kasetama uz adekvatne snimljene komentare ili komentare nastavnika, crteži, konturogrami, tablice orijentacionih vrednosti motoričkih sposobnosti, raznovrsna obeležavanja radnih mesta i drugi pisani materijali koji upućuju učenike na lakše razumevanje radnih zadataka.

OBAVEZNI IZBORNI NASTAVNI PREDMETI

VERSKA NASTAVA

Cilj i zadaci

Cilj verske nastave jeste da se njome posvedoče sadržaj vere i duhovno iskustvo tradicionalnih crkava i religijskih zajednica koje žive i deluju na našem životnom prostoru, da se učenicima pruži celovit religijski pogled na svet i život i da im se omogući slobodno usvajanje duhovnih i životnih vrednosti crkve ili zajednice kojoj istorijski pripadaju, odnosno čuvanje i negovanje sopstvenog verskog i kulturnog identiteta. Učenici treba da upoznaju veru i duhovne vrednosti sopstvene, istorijski date crkve ili verske zajednice u otvorenom i tolerantnom dijalogu, uz uvažavanje drugih religijskih iskustava i filozofskih pogleda, kao i naučnih saznanja i svih pozitivnih iskustava i dostignuća čovečanstva.

Zadaci verske nastave su da kod učenika:

- razvija otvorenost i odnos prema Bogu, drugačijim i savršenom u odnosu na nas, kao i otvorenost i odnos prema drugim ličnostima, prema ljudima kao bližnjima, a time se budi i razvija svest o zajednici sa Bogom i sa ljudima i posredno se suzbija ekstremni individualizam i egocentrizam;

- razvija sposobnost za postavljanje pitanja o celini i konačnom smislu postojanja čoveka i sveta, o ljudskoj slobodi, o životu u zajednici, o fenomenu smrti, o odnosu sa prirodom koja nas okružuje, kao i o sopstvenoj odgovornosti za druge, za svet kao tvorevinu Božju i za sebe;

- razvija težnju ka odgovornom oblikovanju zajedničkog života sa drugim ljudima iz sopstvenog naroda i sopstvene crkve ili verske zajednice, kao i sa ljudima, narodima, verskim zajednicama i kulturama drugačijim od sopstvene, ka iznalaženju ravnoteže između zajednice i vlastite ličnosti i ka ostvarivanju susreta sa svetom, sa prirodom, i pre i posle svega, sa Bogom;

- izgradi sposobnost za dublje razumevanje i vrednovanje kulture i civilizacije u kojoj žive, istorije čovečanstva i ljudskog stvaralaštva u nauci i drugim oblastima;

- izgradi svest i uverenje da svet i život imaju večni smisao, kao i sposobnost za razumevanje i preispitivanje sopstvenog odnosa prema Bogu, ljudima i prirodi.

PRAVOSLAVNI KATIHIZIS

(1 čas nedeljno, 36 časova godišnje)

Operativni zadaci:

Učenici treba da:

- uoče da je sloboda ključni elemenat u razumevanju Tajne Hristove;

- nauče da se sloboda poistovećuje s ličnošću, odnosno da se ličnost poistovećuje s ljubavlju prema drugoj ličnosti;

- zapaze razliku između prikazivanja života Hristovog u pravoslavnoj ikonografiji i zapadnoj renesansnoj umetnosti.

SADRŽAJI PROGRAMA

UVOD

Upoznavanje sa sadržajima programa i načinom rada.

TAJNA HRISTOVA - JEDINSTVO BOGA I ČOVEKA (LITURGIJA KAO TAJNA HRISTOVA)

Nemogućnost sveta i čoveka da postoje večno bez zajednice sa Bogom.

Tajna Hristova - istiniti Bog i istiniti Čovek.

Tajna Hristova kao Liturgija.

ROĐENJE HRISTOVO "OD DUHA SVETOG I MARIJE DJEVE" (ULOGA SLOBODE MARIJE DJEVE U ROĐENJU SPASITELJA: DEVIČANSTVO BOGORODICE)

Rođenje Hristovo (biblijska pripovest).

Rođenje Hristovo - značaj čovekove slobode za njegovo večno postojanje i Bogorodičinog slobodnog pristanka da rodi Hrista.

HRISTOS JE SIN BOŽJI KOJI JE POSTAO ČOVEK, NOVI ADAM, DA BI SJEDINIO STVORENU PRIRODU S BOGOM (ODLUKE 1. I 4. VAS. SABORA; SIMVOL VERE)

Simvol vere (istorijat nastanka).

Simvol vere (tumačenje prva četiri člana).

Simvol vere (tumačenje ostalih članova).

Simvol vere (proširenje tumačenja biblijskim i svetootačkim navodima).

ULOGA BOGA U SPASENJU SVETA (SVET NE MOŽE DA POSTOJI BEZ ZAJEDNICE S BOGOM, ALI BOG NE VRŠI NASILJE NAD ČOVEKOM)

Hristos - savršeni Čovek i savršeni Bog (tumačenje odluke Halkidonskog sabora).

Bog - Spasitelj sveta.

Bog ne vrši nasilje nad slobodom čovekovom.

ULOGA ČOVEKA U SPASENJU SVETA (SLOBODA ČOVEKA JE PRESUDNA ZA SPASENJE SVETA; OSVRT NA PRVOG ADAMA I NJEGOVU ULOGU U SPASENJU SVETA; ODNOS ČOVEKA PREMA PRIRODI)

Značaj čovekove slobode za spasenje sveta.

Uloga prvosazdanih u spasenju sveta.

HRISTOVO STRADANJE I VASKRSENJE

Hristovo stradanje i vaskrsenje.

Značaj Hristovog stradanja i vaskrsenja za spasenje sveta.

Liturgijski život u Hristu kao izraz slobode čovekove.

HRISTOV ŽIVOT U PRAVOSLAVNOJ IKONOGRAFIJI

Hristov život u pravoslavnoj ikonografiji (prikaz i objašnjenje ikona Gospodnjih praznika.

Hristov život u pravoslavnoj ikonografiji (prikaz i objašnjenje najznačajnijih srpskih ikona).

"Zagledani u ikone"... (razgovor o pravoslavnoj ikonografiji).

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Cilj nastave u 6. razredu jeste da se pokaže da je Sin Božji postao novi Adam, preko koga se ostvaruje jedinstvo stvorene prirode i Boga. U kontekstu događaja vezanih za Hrista treba učenicima skrenuti pažnju na slobodu kako Boga, tako i čoveka, kao ključnog elementa u ostvarenju jedinstva Boga i tvarne prirode u kome stvorena priroda prevazilazi smrt. Treba naglasiti, takođe, da se u slučaju Hrista sloboda čoveka u odnosu na Boga izražava kao vera u Boga oca i njegovo obećanje, odnosno kao ljubav prema Bogu ocu koja kroz liturgiju čini prisutnim u istoriji ono što nam je Bog obećao da će se desiti na kraju, a to je Carstvo Božje. To treba dovesti u vezu sa definicijom vere kod ap. Pavla (Jev. 11,1 i dalje), koju on poistovećuje s ljubavlju, odnosno sa liturgijskom zajednicom (1 Kor. 12-13).

Teme: Tajna Hristova..., Hristos je Sin Božji koji je postao čovek... treba realizovati kroz opis Hristovog života zabeleženog u jevanđeljima i odlukama 1. i 4. vaseljenskog sabora, ali viđenog, protumačenog iz liturgijske perspektive. Time se pokazuje da je događaj "Hristos" istovremeno jedinstvo mnogih preko jednog prvog s Bogom, kao i to da je Isus Hristos konkretna ličnost u kojoj je ponovo ostvarena zajednica stvorene prirode s Bogom, zbog čega je Isus Hristos jedini spasitelj sveta, prisutan u događaju zajedništva s Bogom i s ljudima. Na ovaj zaključak nas upućuje liturgijsko viđenje Hrista. Na ovaj način Hristos prestaje da bude individua, i postaje ono što jeste - ličnost koja da bi postojala pretpostavlja zajednicu s Bogom, s drugim ljudima i s prirodom, na šta ukazuje liturgijski događaj.

Teme: Rođenje Hristovo..., Uloga Boga u spasenju..., Uloga čoveka u spasenju... i Hristovo stradanje i vaskrsenje treba, takođe, realizovati na osnovu svedočanstava zabeleženih u Novom zavetu, a zatim i na osnovu svetootačkih tumačenja, uz naglašavanje da je ključni elemenat u Tajni Hristovoj sloboda, kako Boga, tako i čoveka, i to sloboda koja se izražava kao ljubav prema drugom.

Začeće Gospoda Isusa Hrista od Duha Svetog i Marije Devojke ukazuje na to da je ovaj događaj akt slobode, kako Boga, tako i čoveka. Marija je na inicijativu Boga oca slobodno pristala da rodi Sina Božjeg kao čoveka (v. Lk. 1, 34-38). To je posebno važno napomenuti zbog toga što se i ovde uočava da Bog, prilikom sjedinjenja stvorene prirode sa njim u Hristu, poštuje čovekovu slobodu (u ovom slučaju to je bila Marija Djeva), kao što je poštovao i slobodu prvog čoveka Adama. Dok je prvi čovek Adam svoju slobodu izrazio kao odbijanje zajednice s Bogom, Bogorodica je slobodno prihvatila tu zajednicu.

Rođenje Isusa Hrista vraća nas na događaj stvaranja prvog čoveka Adama. Bog je stvorio čoveka i obdario ga slobodom i tako je nastao prvi čovek Adam kao ličnost, kao biće zajednice s Bogom. Kod rođenja novog Adama, Hrista, Sina Božjeg, druga ličnost Sv. trojice uzela je ljudsku prirodu od Marije Djeve. Hristos je, dakle, postao čovek bez učešća muža, što ukazuje da je On, od samog rođenja, kao čovek biće zajednice slobode Boga s čovekom. Zato je Hristos Bogočovek, potpuni Bog i potpuni čovek, i jedino u njemu i preko njega ljudi mogu doći u jedinstvo s Bogom. Isus Hristos je, dakle, novi Adam i jedini spasitelj sveta zato što je u Njemu stvorena priroda ponovo sjedinjena s Bogom.

Za razliku od prvog čoveka Adama, koji je slobodno odbio da ostane u zajednici s Bogom (u čemu je i suština prvorodnog greha), novi Adam, Hristos, od početka do kraja ostao je u zajednici sa Bogom i pored svih iskušenja. Na to ukazuje čitav zemaljski život Isusa Hrista - počevši od kušanja u pustinji, pa sve do njegovog stradanja na krstu i smrti.

Stradanje Hrista kao Sina Božjeg i čoveka jeste izraz njegove slobode kao ljubavi prema Bogu Ocu. Jer, Hristos kao čovek slobodno, iz ljubavi prema Bogu Ocu, ide u smrt. Ovde treba naglasiti ulogu ličnosti (čoveka) u spasenju prirode od smrti.

Vaskrsenje Hristovo iz mrtvih je izraz slobode, ljubavi Boga Oca prema Hristu. To je iskazano tvrdnjom apostola da je Bog Otac Duhom Svetim vaskrsao Isusa iz mrtvih, da ga je vaskrsao slobodno, iz ljubavi.

Međutim, u kontekstu vaskrsenja Hristovog treba posebno skrenuti pažnju učenicima na to da Hristos ne vaskrsava sam, već da njega vaskrsava Bog Otac. Iz toga treba izvesti zaključak da vaskrsenje, odnosno večni život stvorene prirode, nije stvar prirode, nego ličnosti, i to Hristove ličnosti. Vaskrsenje Hristovo je zalog sveopšteg vaskrsenja da će nas Bog Otac Duhom svetim na kraju sve vaskrsnuti u Hristu i radi Hrista.

Dakle, Tajna Hristova, u kojoj je sjedinjena tvarna priroda s Bogom i tako spasena od smrti, jeste jedinstvo Boga i čoveka utemeljeno na slobodi.

Da bismo ukazali na sličnosti i razlike između Hrista kao novog Adama i starog Adama, treba iz Starog Zaveta koristiti opis stvaranja i života prvog čoveka Adama, kao i liturgijsko viđenje uloge Boga i čoveka u spasenju sveta.

Na primerima pravoslavne ikonografije koji pokazuju Hristov život treba ukazati na navedene činjenice da je Hristos i Bog i čovek i da je Hristos kao ličnost vezan za Boga Oca. (Na primer, u sceni rođenja Hristovog jasno se vidi da Hristos nije obično dete, već Sin Božji; Hristos u naručju Bogorodice, za razliku od renesansnog prikazivanja ove scene, gde se Hristos nimalo ne razlikuje od obične novorođenčadi, prikazuje se kao onaj koji blagosilja i od koga zavisi postojanje svih nas, pa i Bogorodice, a ne obrnuto itd.).

ISLAMSKA VERONAUKA (ILMUDIN)

(1 čas nedeljno, 36 časova godišnje)

Cilj i zadaci

Cilj nastave islamske vjeronauke u osnovnom obrazovanju i vaspitanju je da pruži učeniku osnovni vjernički pogled na svet, sa posebnim naglaskom na vjernički praktični deo, a takođe i budući vječni život.

Izlaganje vjerskog viđenja i postojanja sveta obavlja se u otvorenom i tolerantnom dijalogu sa ostalim naukama i teorijama.

Način pristupa je islamsko viđenje koje obuhvata sva pozitivna iskustva ljudi, bez obzira na njihovu nacionalnu pripadnost i vjersko obrazovanje.

Zadaci nastave islamska vjeronauke:

- poznavanje osnovnih principa vjere islama;

- poznavanje vrijednosti molitve;

- poznavanje sastavnih dijelova molitve;

- upoznavanje međusobnih prava i dužnosti pojedinca i zajednice;

- razvijanje svijesti o Bogu kao Stvoritelju i odnos prema ljudima kao najsavršenijim božjim stvorenjima,

- razvijanje sposobnosti (na način primjeren uzrastu učenika) za postavljanje pitanja o cjelini i najdubljem smislu postojanja čovjeka i svijeta, o ljudskoj slobodi, životu u zajednici, smrti, odnosu s prirodom koja nas okružuje, kao i za razmišljanje o tim pitanjima u svijetlu vjere islama,

- razvijanje sposobnosti za odgovorno oblikovanje zajedničkog života sa drugima, za nalaženje ravnoteže između vlastite ličnosti i zajednice, za ostvarivanje susreta sa svijetom (sa ljudima različitih kultura, religija, pogleda na svijet, s društvom, prirodom) i s Bogom, u izgrađivanje uvjerenja da je čovekov život na ovom svijetu samo priprema za vječnost, da su svi stvoreni da budu sudionici vječnog života, da se iz te perspektive, kod učenika razvija sposobnost razumijevanja, preispitivanja i vrijednovanja vlastitog odnosa prema drugom čovjeku kao božjem stvorenju i izgradi spremnost za pokajanje.

SADRŽAJI PROGRAMA

ISLAM

- značenje riječi islam

- suština islama

- neka od načela islamskog vjerovanja

- cilj islama

- priroda nevjerstva

- blagodati islama

- vjera, šta to znači

- vjera u nevidljivo i nepoznato

VRIJEDNOST NAMAZA (molitve)

zašto obavljamo namaz

vanjska forma namaza

vrijednost dženaze namaza (namaz koji se klanja umrloj osobi)

vrijednost džume namaza (sedmične molitve koja se obavlja petkom)

vrijednost dobrovoljnih namaza

vrijednost teravih namaza (namaz koji se klanja u toku mjeseca ramazana)

SVRHA NAMAZA

- namaz čovjeka čini srećnim

- namaz je brana na putu loših djela

- namaz pojačava ljubav prema drugome

- namazom nastojimo zaslužiti Božiju pomoć

RAMAZANSKI POST

- kako treba provesti mjesec ramazan

- neki propisi o postu

- post kao stroga vjerska dužnost

- važnost i koristi ramazanskog posta

- post kao moralni faktor

- post kao socijalni faktor

- post kao zdravstveni faktor

- materijalna davanja vezana za mjesec ramazan - sadekatu-l-fitr

- posebni ibadeti (Allahu dž.š. draga djela) u ramazanu - i’tikaf

RAMAZANSKI OBIČAJI

- doček ramazana

- oglašavanje početka i završetka posta

- učenje Kur’na (mukabela)

- ramazanski dersovi

- učenje salevata i ilahija

- ramazanski iftari i sijela

NEKE OD OSOBINA VJERNIKA

- vjernik čuva emanet (izvršava povjerene obaveze)

- vjernik vodi brigu o svojim postupcima

- vjernik je strpljiv u teškoćama

- vjernik je skroman i umjeren

- vjernik se bogati znanjem

- vjernik kao supružnik i roditelj

- odnos vjernika prema roditeljima i rodbini

- odnos vjernika prema komšijama i zajednici

POSLANSTVO

- historijat i svrha poslanstva

- Muhamed a.s. kao Poslanik

- konačnost Muhamedovog a.s. poslanstva

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Vjerska nastava je zajedničko djelo vjeroučitelja i učenika. Polazište je konkretna stvarnost. Iz doživljenih iskustava prelazi se na istine iz kojih se potom vraća na njihovu svakodnevnu primjenu. Ovakav način saznanja ima svoj red: upoznavanje (obrada novih sadržaja), ponavljanje, primjena i provjeravanje, sređivanje (sistematizacija).

Vjeroučitelj će ukupan broj predviđenih časova za vjeronauku (36) iskoristiti tako što će svaki čas predvideti kratko ponavljanje sadržaja sa prethodnog časa, a zatim preći na temu planiranu za aktuelni čas, uz obavezni međusobni razgovor nakon obrade date teme, iz kojeg će se zaključiti da li su sadržaj učenici usvojili i da li je našao mjesto u njihovom praktičnom životu.

NAPOMENA: Vjeroučitelj će prema svojoj procjeni, a shodno potrebama, na svakom času izdvojiti određeno vrijeme za provjeru usvojenosti pređenog gradiva, ili u potpunosti posvetiti čas provjeri znanja i ocjenjivanju učenika.

LITERATURA: Udžbenik islamske vjeronauke za 6. razred osnovne škole autora Mensura Ćatovića, koji je uredila Vjersko-prosvjetna služba Mešihata IZ-e Sandžaka.

KATOLIČKI VJERONAUK

(1 čas nedeljno, 36 časova godišnje)

Cilj i zadaci

Cilj nastave vjeronauka je upoznavanje osobe Isusa Krista. Istina da je cjelokupni dosadašnji vjeronauk besmislen ako u svakom godištu ne bi bio u središtu promatranja Isus Krist. Međutim učenik šestoga razreda mora već nositi u sebi težnju pokušati Isusa i nasljedovati. Stoga smo izabrali one teme iz Isusova života koje nadahnjuju i potiču na nasljedovanje. Građa je tako raspoređena da Isusa promatra u raznim situacijama života i gleda se kakav je stav prema pojedinim datostima zauzeo Isus. Oslanjajući se na njegov primjer i riječ, želimo ga u tome i nasljedovati. Zato je misao vodilja: nasljedovanje.

Dakle, misao vodilja nastave vjeronauka šestog razreda osnovne škole su one vjerske istine koje vode učenika po Isusovom životnom putu da ga nasljeduje.

SADRŽAJI PROGRAMA

NOVI ČOVJEK
OSTVARENJE ISUSA KRISTA
(NASLJEDOVANJE KRISTA)

UVOD

Upoznavanje učenika sa sadržajima programa katoličkog vjeronauka za VI. razred.

ISUS KRIST - SIN BOŽJI - POSTAJE BRAT ČOVJEKU

Početak boljega svijeta (Pouzdajmo se u Boga, koji je prijatelj ljudi).

Bog koji je čovjekom postao (Poštujem Mariju, kao posrednicu spasenja).

Bog stupa u našu povijest (Radostan sam što je Bog postao prijatelj - čovjek).

Susret s Ocem (Vjerujem da mi je Božji Sin prijatelj).

Isus Nazarećanin (Uzor mi je Isus iz Nazareta).

Isusa priznaju sve kršćanske Crkve svojim Gospodinom - ekumenska tema

Ponavljanje.

ISUS JE VRHOVNI UČITELJ VJERE

Glas vapijućeg u pustinji (Bit ću svjedok Isusov).

Očevo svjedočanstvo o Isusu (Zahvalnost za krštenje, po kojem sam brat i dijete Božje).

U ime Božje (Bit ću marljiv u vršenju svojih dužnosti).

Kristova riječ čini čovjeka novim (Održat ću Isusovu nauku).

Isus poučava u prispodobama (Bit ću poslušan Božjim nadahnućima).

"Vi ste svjetlo svijeta" (Pomoći ću svakom da upozna Isusovu nauku).

Zajedničko naučavanje o Isusu kod svih kršćanskih Crkava - ekumenska tema.

Ponavljanje.

Zaključivanje ocjena.

ISUS POMAŽE LJUDIMA

Isus je gospodar prirode (Kako je veliki moj prijatelj, u svemu mu se pokoravam).

"Žao mi je naroda" (Pomoći ću bolesnicima).

Kod Boga nije ništa nemoguće (Vjerujem u Božje kraljevstvo).

Ponavljanje.

ISUS JE ZA NAS UMRO I USKRSNUO - NAJVEĆI ČIN LJUBAVI

Sam se predao za nas (Divim se Isusovoj ljubavi).

"Žalosna je duša moja do smrti" (Neću očajavati u nevoljama).

"Ubrojen bi među razbojnike" (I u nevoljama ću se pouzdavati u Isusa).

"Ženo, evo ti sina" (Pouzdanje u Mariju).

"Svršeno je..." (Tako ću živjeti da mogu i ja reći ovu riječ).

Pobijedio je smrt (Znam da smrću nije sve završeno).

Isus je živ (Vjerujem u život vječni i uskrsnuće).

Isus je Prorok i u vjeri Islama - ekumenska tema.

ISUS I DANAS MEĐU NAMA DJELUJE SNAGOM SVOJEGA DUHA

Nebeski Otac je proslavio Isusa (Znam da ću Isusa vidjeti).

Poslušni Duhu (Ne zanimaju me samo materijalna, nego i duhovna dobra).

Isusov drugi dolazak (Nastojat ću biti Isusu s desne strane).

Kristovi svjedoci u svijetu (Papa, biskupi i svećenici su predstavnici).

Kristovi vjernici u svijetu (Bit ću vjeran Isusu).

Crkva i Crkve, jedinstvo u različitosti.

Ponavljanje.

Zaključivanje ocjena.

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Vjerska pouka je zajedničko djelo katehete (vjeroučitelja) i katehizanata (vjeroučenika). Polazište je konkretna stvarnost - ovaj puta zapisana u svetim knjigama - Bibliji. Iz doživljenih iskustava sa čitanja Biblije prelazi se na istine, iz kojih se potom vraća na svakodnevnu njihovu primjenu. Ovakav način spoznaje ima vlastiti red: upoznavanje (obrada novih sadržaja), sređivanje (sistematizacija), ponavljanje, primjena i provjeravanje. To je makro struktura ovakvog načina spoznaje. Međutim, i ovi dijelovi imaju svoju mikro strukturu. Tako na primjer: način spoznaje posjeduje slijedeće stupnjeve: postavljanje cilja, motiviranje, obrada novih nastavnih sadržaja, učenje, induktivni i deduktivni zaključci, izravni i neizravni dokazi, formuliranje zapamćenih činjenica... Ili, sadržaj primjene ima ove dijelove: problem, postavljanje cilja, biblijski lik iz ovoga ciklusa, zadaća, upoznavanje prilika i uvježbavanje. Kod spoznavanja treba imati pred očima fizionomiju grupe i pojedinaca, no u okviru sata pod kojim se obrađuju novi nastavni sadržaji vrši se primjena, ponavljanje i vrednovanje obrađenoga gradiva.

OPĆE NAPOMENE

Imajući na umu gore istaknuto, pojedini sat vjeronauka bi trebao izgledati ovako: kratko ponavljanje sadržaja prethodnog sata, i posebno osvjetljavanje onoga što će poslužiti kao temelj za aktualni sat. Nakon postavljanja cilja (što? i kako?), prelazi se na obradu novih nastavnih sadržaja (npr. kod petog razreda, svaka tematska cjelina), gdje se zapravo objašnjava učeniku da nam Bog govori ne samo u pouci nego i u primjerima života. To je osobito za mlade nadahnuće i želja za nasljedovanjem. Zaključci se mogu istaći na ploči. Nakon ovoga se već poznati sadržaji produbljuju, uče, tj. razgovara se o pomirenju (što?, kako? i zašto?). Ovako usvojeno gradivo, u skladu sa odgojnim ciljem, mora naći svoju primjenu u životu učenika. Razgovara se zašto i kako treba zahvaliti Bogu za roditelje, braću i prijatelje. Ovakva spoznaja i dječje iskustvo se oslanjaju na njegov doživljaj i na ponovljeni tekst Svetog Pisma.

Prozivku i domaću zadaću obavimo u prikladno vrijeme.

EVANGELIČKO-LUTERANSKI VJERONAUK SLOVAČKE EVANGELIČKE CRKVE A.V.

(1 čas nedeljno, 36 časova godišnje)

Cilj i zadaci

- Razumevanje i razvijanje pojmova i ovladavanje sistemom znanja vezanih za veru u Boga;

- Usvajanje složenih znanja o Bogu na osnovu temeljnijeg proučavanja Biblije;

- Razvijanje svesti o tome da postoje vrednosti koje su dostupne isključivo na osnovu vere;

- Rast u spoznaji Boga koja se odnosi ne samo na Božje osobine, već naročito na spoznaju živog Boga.

POLAZNE TAČKE VERSKE NASTAVE U ŠESTOM RAZREDU

Cilj verske nastave je da učenici steknu osnovne pojmove o značaju Biblije, da usvoje Bibliju kao Božju reč, koja ih vodi prema veri u Boga.

Upoznavajući Bibliju kao Knjigu svih knjiga učenici saznaju da:

kroz Bibliju upoznajemo našu budućnost, jer cilj našeg putovanja kroz život jeste večni život;

Biblija daje logične odgovore - svet i naše postojanje su delo Tvorca;

Biblija otkriva tajnu dobra i zla - zlo je primamljivo i lako mu se predajemo;

Biblija menja naše živote - od okova zla nas je izbavio Isus naš Izbavitelj;

Biblija je jedinstvena - sadrži jedinstvenu poruku;

Biblija daje smisao životu - uči nas da je smisao života ljubav koja služi drugima;

Biblija je udžbenik života - daje nam uzor pravog čoveka;

Biblija je neuništiva i širi se po celoj zemlji, jer, mada proganjana, ostaje najviše čitana knjiga na svetu.

Stečena svest i spoznaja Gospoda Boga pomaže da se lična vera i poverenje u Boga uvećava.

SADRŽAJI PROGRAMA

Gradivo verske nastave Slovačke evangeličke a. v. crkve za šesti razred osnovne škole sastoji se od osnovne teme BIBLIJA I NJENA VEST, odnosno od osam podtema:

1. Biblija - kako je postala (Prevodi Biblije i njeno širenje, Značaj Biblije, Kako koristiti Bibliju i pomoćna literatura za njeno korišćenje);

2. Starozavetno svedočenje o Bogu, svetu i čoveku (Greh poziva Božji sud i Božju kaznu, Noje i njegovo potomstvo, Avram - veliki praotac, Isak, Jakov, Josif, Izrailjevci u Egiptu - oslobođenje i putovanje);

3. Sudije, carevi (Knjiga Isusa Navina, Knjiga o sudijama, Knjiga o Ruti, Dve knjige Samuilove, Dve knjige o carevima, Dve knjige dnevnika, Knjiga Jezdrina, Knjiga Nemijina, Knjiga o Jestiri);

4. Proroci (Knjige proroka - priprema Novog veka, Neka predskazanja o Isusovom dolasku u knjigama proroka);

5. Približilo se carstvo Božje, nebesko (Tako je Bog voleo svet da je svog Sina dao...);

6. Silazak Svetoga duha - život prvih hrišćana;

7. Crkva, koja se uči (Psalmi, Priče Solomunove, Knjiga propovednikova, Poslanice apostola);

8. Crkva, koja čeka (Otkrivenje Jovanovo).

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Za realizaciju programa polazište je uvek prethodno znanje koje su učenici stekli u prethodnim razredima. Sadržaji ne treba da budu sami sebi cilj, već treba da vode ka razvoju očekivanih znanja, stavova i vrednosti kod učenika. Pored navedenih osnovnih sadržaja, veroučitelj pravi adekvatan izbor drugih sadržaja i uvodi ih u nastavu.

U izvođenju verske nastave potrebno je koristiti razne metode i osmišljeno ih birati, a pre svega one koje omogućavaju učenicima da budu aktivni i da uspešno međusobno sarađuju. Učitelju verske nastave su na raspolaganju mnoge i raznovrsne nastavne metode:

- osnovna i najstarija metoda nastave je pričanje; pričanjem treba dotaći osećanja učenika; pričanje, naročito biblijskog teksta, mora da bude jasno, sažeto, mora se paziti da se u tekst Biblije ne unesu informacije kojih tamo nema;

- razni oblici interaktivnih (kooperativnih) metoda - učenje u grupi, u parovima;

- razne forme učenja putem rešavanja problema, traganje za odgovorima na pitanja koja postavljaju sami učenici;

- iskustveno učenje kroz razgovore i grupne diskusije učenika o realnim svakodnevnim iskustvima, problemima.

Pri izboru metoda nastave i kroz aktivnosti učenika neophodno je uvažiti princip raznovrsnosti i razvojnosti.

Ono što je najvažnije i što je osnovni cilj verske nastave jeste, da učenici stečenu svest o spoznaji živog Boga tvorca, Izbavitelja i Prosvetitelja, prenesu u lični život kao hrišćansko ponašanje koje je spoljni izraz duhovnog života vernika u odnosu prema Bogu i ljudima.

Za realizaciju programa verske nastave slovačke evangeličke a. v. crkve treba koristiti:

Bibliju - Stari i Novi Zavet (bilo bi dobro da svaki učenik ima svoj primerak Biblije).

VERSKO VASPITANJE REFORMATSKE HRIŠĆANSKE CRKVE

(1 čas nedeljno, 36 časova godišnje)

Cilj i zadaci

Cilj nastave verskog vaspitanja Reformatske hrišćanske crkve jeste vrednovanje verskih i socijalnih datosti u hrišćanstvu i ljudskoj zajednici sa naglaskom na odgovornom stvaranju boljeg sveta. Mlade vodimo onim stavovima i istinama koje naučava Katehizam katoličke crkve.

Zadaci nastave verskog vaspitanja Reformatske hrišćanske crkve jesu: da misao vodilja verske nastave jeste izgradnja kompletne i odgovorne osobe u odnosu prema sebi, prema vjerskim vrednotama, prema drugim ljudima i konačno da se oseća pozvanim da te vrednote ne samo spoznaje i govori nego i potvrđuje životom.

SADRŽAJI PROGRAMA

HRIŠĆANSKA ETIKA EVANGELIČKE HRIŠĆANSKE CRKVE A.V.

(1 čas nedeljno, 36 časova godišnje)

"Stari Zavet"

Predgovor

Stari zavet je prvi veći deo Biblije. U njega stane Novi zavet čak tri puta po svome obimu. Stari zavet sadrži u sebi 39 knjiga. Ti spisi su nastali otprilike pre hiljadu godina. Nastajali su u raznim godinama i životnim prilikama. Zbog toga je i njihov sadržaj različit. Ipak, u suštini se uglavnom poklapaju: svaka knjiga prosleđuje Božju reč, njegovu volju i moć njegove ljubavi.

U Starozavetnom udžbeniku i čitanci za 6. razred osnovne škole biće reči o jednom delu te divne biblioteke starih spisa: o većem delu Starog zaveta. U vreme našeg upoznavanja sa njime, vratićemo vreme par stotina godina unazad, da bismo ispravno upoznali Starozavetnu poruku. Za vreme učenja suočićemo se ne samo sa prošlom istorijom i sa starozavetnim ljudima, već i sa Bogom: sa njegovom spasavajućom ljubavlju i njegovom voljom.

Otkrićemo da nam šalje poruku iz hiljade godina udaljenosti, da nas traži da bismo i mi njega našli, i radi njega i radi sebe.

O čemu ćemo čitati, šta ćemo učiti?

O svemu, što i vas, dragi učenici, interesuje. Gde je početak života? Šta je uloga čoveka u svetu? Kakve opasnosti, kakva iskušenja ga čekaju? Ko mu pomaže u neprilikama? Kakvo nasledstvo će čovek ostavljati svojim potomcima?

Kakav udžbenik ćemo koristiti?

Starozavetni udžbenik i Starozavetnu čitanku.

Nešto o nazivu "Stari zavet"

Reč "stari" ne znači zastareo ili starinski, već ima značenje plemenitog, kao recimo "staro vino" koje je najcenjenije među vinama.

U Starom zavetu se pojavljuju jednostavni tragači za Bogom, velikani molitve, trpeći proroci, više i manje slavni kraljevi, očajnici, nadajući, razočarani i optimistički raspoloženi ljudi. Takođe, ljudi verujući i ljudi sumnje. Ali ipak, svi su učesnici velike Božje ljubavi, koja nadmašuje sav ljudski razum.

Krenućemo na veliki put Božje ljubavi. Naravno, nismo u mogućnosti da upoznamo svaki detalj. Ipak biće dovoljno ako dopustimo da nas sam Bog vodi ka cilju. Započnimo od početka, tamo, gde počinje Božja priča sa svetom i sa čovekom.

Sretno putovanje svima, dragi učenici!

SADRŽAJI PROGRAMA

Upoznavanje

Na prvom času veronauke potrebno je utemeljiti pravu atmosferu između učenika i nastavnika (veroučitelja). Potrebno je odrediti okvir nastave. Bitno je, da su učenici upoznati sa svime što je potrebno za časove.

- Starozavetni udžbenik i Starozavetna čitanka -

Pedagoška metoda upotrebljena u udžbeniku

1. Priča

Veroučitelj, ali i učenici mogu lako pasti u zamku kada biblijska priča postane pripovetka. Zato se cilj mora konkretno i tačno naznačiti. Da priča postane autentična potrebno je precizno znanje odgovarajućeg teksta. Nove ili tuđe izraze potrebno je unapred razjasniti. Na primer: BETESDA = kuća milosrđa. Dalje, važno je kazivati priču tako, da učenik "vidi" to što čuje.

2. Razgovor (Dijalozi)

Razgovor između učenika, i između učenika i veroučitelja je vrlo važan deo časa veronauke. Ova metoda daje mogućnost učeniku da sam pokuša da sastavi i kaže svoje mišljenje i tako postavi razna pitanja. Ili obrnuto, da na veroučiteljevo formulisano pitanje daje odgovor vlastitim rečima. Kao pomoć mogu poslužiti slike, crteži, pitanja, koji se nalaze u udžbeniku. Takođe, tome služe i pripremljeni zadaci, koji se oslanjaju na maštu i ideje učenika.

3. Pitanja

Udžbenik daje prednost egzistencijalnim pitanjima, koja se oslanjaju na vlastite doživljaje učenika u vezi sa Bogom, koji im se predstavio i njih lično oslovio preko biblijskog teksta.

4. Samostalan rad učenika sa biblijskim tekstom

Učenike treba polako navesti da samostalno osvajaju znanje biblijskog teksta pomoću čitanja. Čitanje teksta ima različite faze: doslovno značenje, preneseno značenje i kritično značenje. Svakako treba omogućiti učenicima slobodan izbor mišljenja, a time i mogućnost pogrešaka (grešaka).

5. Obrada gradiva na drugi način

U priručniku za veroučitelje je data i "druga mogućnost" za obradu gradiva. Ova metoda se oslanja na prikazivanje priče. Igranje likova iz priče nije pozorišna izvedba, već posredovanje osećaja, upoznavanje hrišćanskog života punog pitanja. Pokušaj identifikacije sa tim životom.

6. Očigledna nastava

Pored priče i tekstova neizbežno je korišćenje crteža, slika, kratkih video-filmova sa odgovarajućom tematikom (ne dužim od 10 min.). Ova očigledna nastava pomaže pamćenju, pokreće diskusiju, privlači pažnju. Zato se preporučuje da se koristi na kraju časa, kao očigledan rezime.

7. Omladinska pesmarica

Učenici već dobro poznaju evangeličku omladinsku pesmaricu iz tradicionalnih svakogodišnjih omladinskih susreta. Zato skoro na svakom času možemo koristiti i birati pesmu koja je u skladu sa samim gradivom. Veliku pomoć znače i CD ploče i kasete.

VERONAUKA - JUDAIZAM

(1 čas nedeljno, 36 časova godišnje)

Cilj nastave jevrejske veronauke je da učenici steknu osnovna znanja iz bogatog nasleđa jevrejske biblijske književnosti, istorije, rabinske književnosti i etike, kao i da se upoznaju sa jevrejskim praznicima, običajima i simbolima.

Zadatak iz predmeta jevrejske veronauke za šesti razred osnovne škole je da se učenici upoznaju sa jevrejskim svetim knjigama i sa počecima jevrejske istorije.

SADRŽAJI PROGRAMA

Nastavne celine i jedinice:

1. JEVREJSKE SVETE KNJIGE: Tora, Midraš, Mišna, Gemara, Mišne Tora, Šulhan Aruh.

2. BIBLIJSKO RAZDOBLJE: Epoha patrijarha, Mojsije i Izlazak iz Egipta, Osvajanje Kanaana i epoha Sudija, Šaul, Davidovo carstvo, Solomon, Rascep jedinstvenog carstva, Epoha dvaju carstava, Pad Samarije, Judeja posle pada Izraela, Judeja pod vavilonskom vlašću i pad Jerusalima, Proročka književnost, Vavilonsko ropstvo i "povratak u Cion", Razdoblje persijske vladavine.

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA (UPUTSTVO)

Koristiti sledeće knjige: Istorija jevrejskog naroda, grupa autora (Ginko, Beograd 1996), Kratka istorija jevrejskog naroda, Simon Dubnov (Izdanje Saveza jevrejskih opština Jugoslavije).

Opšte napomene

Istorijsko pamćenje i istorijska perspektiva je od velikog značaja za razumevanje identiteta i sudbine jevrejskog naroda.

GRAĐANSKO VASPITANJE

(1 čas nedeljno, 36 časova godišnje)

Cilj i zadaci

Opšti cilj predmeta je osposobljavanje učenika za aktivno učešće u životu škole i lokalne zajednice proširivanjem znanja o demokratiji, njenim principima i vrednostima kroz praktično delovanje.

Operativni zadaci:

- podsticanje i osposobljavanje za aktivno učešće u životu lokalne zajednice;

- razumevanje funkcionisanja nivoa i organa vlasti;

- upoznavanje mera vlasti;

- upoznavanje prava i odgovornosti građana na nivou zajednice;

- razvijanje komunikacijskih veština neophodnih za saradničko ponašanje, argumentovanje stavova i izražavanje mišljenja;

- obučavanje za timski način rada;

- razvijanje sposobnosti kritičkog rasuđivanja i odgovornog odlučivanja i delanja.

SADRŽAJ PROGRAMA

UPOZNAVANJE OSNOVNIH ELEMENATA PROGRAMA (6)

- Uvod u program: predstavljanje ciljeva, zadatka i sadržaja programa i upoznavanje učenika sa načinom rada.

- Upoznavanje sa najznačajnijim pojmovima iz programa.

- Mere i rešenja: proučavanje uvodnog teksta, razmena mišljenja, uočavanje problema u zajednici, predlozi mogućih rešenja određenih problema.

- Pravila i zahtevi timskog rada: upoznavanje učenika sa karakteristikama i pravilima timskog rada.

- Upoznavanje sa koracima kroz koje se realizuje program.

- Studija odeljenja: upoznavanje učenika sa izradom razredne studije, načinom prikupljanja materijala i priloga za prezentaciju i dokumentaciju za četiri dela studije.

PRVI KORAK - UOČAVANJE PROBLEMA U ZAJEDNICI (4)

- Uočavanje problema u društvenoj zajednici: učenici kroz diskusiju identifikuju česte probleme zajednice i u grupama popunjavaju "Upitnik za uočavanje i analizu problema".

- Podela učenika u grupe za prikupljanje podataka o pojedinim problemima i upućivanje u način korišćenja "Upitnika za prikupljanje podataka".

- Prikupljanje podataka:

- razgovor sa roditeljima, nastavnicima i drugim članovima zajednice,

- korišćenje štampanih izvora i informacija iz medija.

- Izveštavanje i diskusija o prikupljenim podacima svake grupe.

DRUGI KORAK - IZBOR PROBLEMA (1)

- Procenjivanje prikupljenih podataka, diskusija o problemima i izbor zajedničkog problema.

TREĆI KORAK - SAKUPLJANJE PODATAKA O IZABRANOM PROBLEMU (8)

- Identifikovanje izvora informacija: upoznavanje sa izvorima podataka.

- Upoznavanje sa tehnikama i postupcima prikupljanja informacija: razmatranje sa učenicima "Uputstava za dobijanje i dokumentovanje podataka", sadržaja upitnika i drugih postupaka prikupljanja podataka na terenu (posete bibliotekama, telefoniranje, zakazivanje sastanaka, pisanje zahteva...).

- Podela na istraživačke timove i priprema potrebnih materijala: priprema učenika za prethodnu najavu posete osobama u organizacijama i institucijama kojima će postaviti pitanja iz "dokumentacionih upitnika".

- Sakupljanje podataka o izabranom problemu (može i kao domaći zadatak): posete učenika različitim organizacijama i institucijama i organizovanje gostovanja osoba iz organizacija ili institucija koje se bave rešavanjem izabranog problema.

- Razgovor o prikupljenim podacima.

ČETVRTI KORAK - IZRADA STUDIJE (12)

- Podela učenika na četiri studijske grupe: upoznavanje sa delovima studije i zadacima studijskih grupa na osnovu "Uputstava za studijske grupe".

- Razvrstavanje i klasifikovanje sakupljenih materijala prema zahtevima delova studije.

- Kriterijumi za izradu studije: upoznavanje učenika sa merilima za izradu i procenu studije.

- Izrada studije: učenici rade na dva dela studije - pokazni deo (pano) i dokumentacioni deo.

- Priprema za javnu prezentaciju: učenici se upoznaju sa ciljevima javnog predstavljanja i pripremaju prezentaciju u skladu sa uputstvom (simulacija prezentacije).

PETI KORAK - JAVNA PREZENTACIJA STUDIJE (1)

- Javno predstavljanje razredne studije: učenici pred žirijem i publikom predstavljaju svoje delove razredne studije i odgovaraju na pitanja.

ŠESTI KORAK - OSVRT NA NAUČENO (4)

- Razgovor o tome šta su učenici i kako naučili: učenici samostalno procenjuju iskustva i veštine koje su stekli tokom programa.

- Izrada kratkog pisanog osvrta na naučeno kao deo dokumentacije: učenici beleže utiske o ličnom i zajedničkom radu i napredovanju.

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Cilj programa građanskog vaspitanja za VI razred je osposobljavanje učenika za aktivno i odgovorno učešće u životu društva, proširivanjem praktičnih znanja o demokratiji, njenim principima i vrednostima. Fokus programa građanskog vaspitanja usmeren je na lokalnu sredinu i donošenje odluka od značaja za život zajednice u kojoj učenici žive.

Programske sadržaje bi trebalo realizovati tako da se učenicima omoguće: sloboda izražavanja mišljenja i stavova o otvorenim pitanjima i problemima koje su sami identifikovali kao značajne; razumevanje i razmatranje različitih mera koje se u školi/lokalnoj zajednici preduzimaju u cilju rešavanja problema; unapređenje veština komunikacije u različitim socijalnim situacijama (u školi, na nivou vršnjačke grupe i sa nastavnicima, kao i van škole, sa predstavnicima javnih institucija, organizacija i drugim učesnicima u životu lokalne zajednice); razvijanje sposobnosti kritičkog mišljenja, argumentovanja i zalaganja za sopstvene stavove; povezivanje vlastitog iskustva sa potrebama školske/lokalne zajednice i aktivno angažovanje.

Realizacija programa se zasniva na korišćenju interaktivnih i istraživačkih metoda rada.

Interaktivno učenje podrazumeva složen postupak koji teži da imitira proces saznavanja kakav se odvija u autentičnim životnim okolnostima, i vodi jednom celovitom iskustvenom doživljaju, upotrebljivom i trajnom. U interaktivnom procesu učenja ostvaruje se saradnja između nastavnika i učenika i to u obliku zajedničke konstrukcije novih znanja i u vidu aktivnosti nastavnika i učenika koje su komplementarne, odnosno koje se dopunjuju. Kod ovog načina rada to se postiže kroz planirano, vođeno i vremenski skraćeno prolaženje ključnih faza ovakvog učenja:

- učenici se najpre uvode u kontekst teme kojom želimo da se bavimo;

- kreira se situacija koja svima omogućava da aktivno učestvuju u istraživanju i iznalaženju rešenja za postavljeni problem;

- kroz diskusiju se razmenjuje, objašnjava, precizira i uobličuje iskustvo;

- uspostavlja se veza sa postojećim znanjima i prave se različite generalizacije.

Osnovna teza koje bi nastavnici sve vreme trebalo da se pridržavaju je da učenike učimo ne šta da misle, nego kako da misle. Učenici aktivno i ravnopravno učestvuju u svim aktivnostima. Uloga nastavnika je da inicira i održava dvosmernu komunikaciju sa učenicima, da podstiče iznošenje njihovih zapažanja, mišljenja i pogleda na probleme, kao i da kreira atmosferu na času pogodnu za razmenu i argumentovanje ideja i mišljenja među učenicima. U tom smislu, interaktivni metod rada bi trebalo da se odvija kroz sledeće forme: kooperativni rad nastavnik-učenici; kooperativni rad u malim grupama učenika; timski rad.

Kooperativni rad nastavnik- učenici polazi od pretpostavke da učenici poseduju određena znanja iz vanškolskog životnog iskustva i da kroz partnersku interakciju sa nastavnikom, kao osobom sa većim iskustvom i kognitivnom zrelošću, izgrađuju nova znanja. Glavne aktivnosti nastavnika u ovoj formi rada su: osmišljavanje celine situacije učenja kod uvođenja novih pojmova, kao što su, na primer, pojam mere vlasti; planiranje toka časa; kreiranje problemske situacije za učenike; organizovanje grupe učenika.

Kooperativni rad u malim grupama učenika je potrebno koristiti da bi se u procesu učenja iskoristile prednosti različitosti među učenicima u nivou, kvalitetu i vrsti znanja i nivou saznajne razvijenosti. Učenike je potrebno podeliti u male radne grupe tako da u svakoj od grupa bude zastupljeno što više postojećih različitosti jer to omogućava da se dođe do produktivnog saznajnog konflikta i da se ispolji komlementarnost saznanja kao uslov za unapređenje znanja cele grupe.

Timski rad je poseban oblik rada u malim grupama čija je specifičnost podela uloga među članovima tima, tako da svako obavlja samo određeni vid aktivnosti, a svi zajedno doprinose rešenju problema na kome tim radi. Aktivnosti nastavnika su da organizuje, nenametljivo usmerava proces rada i da bude partner u diskusiji o identifikovanim problemima, potencijalnim prioritetima u školskoj/lokalnoj zajednici, prikupljenim podacima itd.

Najpogodnije tehnike za postizanje interaktivnosti u procesu učenja su: "mozgalica" ili "moždana oluja", različiti oblici grupne diskusije, simulacija i igranje uloga. "Mozgalica" ili "moždana oluja" je tehnika pomoću koje se stimuliše osmišljavanje novih ideja. Kod primene ove tehnike važno je da se poštuju pravila koja podstiču nastajanje novih ideja: svako od učesnika slobodno iznosi ideje i predlaže rešenje problema; ne dozvoljava se kritika u toku iznošenja ideja; sve iznete ideje se beleže onako kako su saopštene. Ova tehnika je prvenstveno vezana za tematska područja sa otvorenim pitanjima, kontroverzama, većim brojem mogućih rešenja, stvaranjem planova, na početku grupnog rada pre diskusije.

Grupna diskusija bi trebalo da se vodi o temama ili problemima koji su najavljeni ili zadani u nekom prikladnom obliku, koji upućuje na proradu i pripremu za temu npr. prikupljanje informacija na terenu putem upitnika za građansko vaspitanje; traganje za podacima u odgovarajućoj dokumentaciji u lokalnoj sredini; pregled i prikupljanje informacija iz medijskih zapisa itd. Poželjno je da diskusiju vodi nastavnik, da usmerava, ali da pri tom nema glavnu ulogu u iznošenju mišljenja, već da podstiče učenike da iznose svoja saznanja i mišljenja. Važni zadaci nastavnika su da svakom diskutantu osigura nesmetano saopštavanje gledišta, ali da vodi računa o vremenu, kako bi i drugi koji to žele mogli da diskutuju i da na kraju diskusije napravi kratak rezime. U procesu diskusije trebalo bi insistirati na argumentovanom iznošenju stavova i ne stvarati atmosferu pobednika i pobeđenih.

Simulacija i igranje uloga su veoma korisne tehnike za pripremanje učenika za različite situacije sa kojima ranije nisu imali priliku da se suoče, kao što su razgovori sa predstavnicima škola, različitih organizacija, institucija i lokalne vlasti, javne prezentacije i odgovaranje na pitanja prisutnih na prezentaciji. Na času, u bezbednoj školskoj situaciji, učenici dobijaju opis situacije koju bi trebalo da simuliraju, pravi se podela uloga prema ključnim akterima u toj situaciji i učenici to odglume. Ove tehnike su korisne za bolje razumevanje novih i nepoznatih situacija i za ublažavanje straha od nepoznatog, kao ometajućeg faktora u različitim prilikama javnog nastupa

Istraživački metod podrazumeva da učenici dobijaju odgovarajuće instrukcije, kako bi samostalno, u parovima ili malim grupama u učionici i van nje, u školi kao neposrednom okruženju ili u širem lokalnom okruženju, prikupljali različite informacije neophodne za izradu njihovog projekta. Aktivnosti nastavnika su presudne u pripremnoj fazi u kojoj bi on trebalo da korišćenjem odgovarajućih interaktivnih tehnika rada uputi učenike gde i kako da tragaju za podacima i kako da komuniciraju sa relevantnim osobama od kojih mogu da dobiju podatke ili pomoć. Učenici samostalno prikupljaju podatke iz različitih izvora, beleže, grupišu i dolaze da na času prezentuju prikupljeno. U toku prezentacije nastavnik bi trebalo da na kraju, posle komentara svih ostalih učenika, daje svoje komentare koji su pozitivno intonirani, analitični, sa naglaskom na onome što su učenici dobro uradili i ukazivanjem na ono što bi u budućem radu bilo potrebno popraviti i na koje načine.

U toku rada uloga nastavnika je da:

- motiviše učenike za rad tako što će razvijati i održavati njihova interesovanja za život i rad u školi/lokalnoj zajednici i davati lični primer pozitivne zainteresovanosti za sva pitanja koja su važna za unapređenje kvaliteta života;

- organizuje nastavu tako što će postaviti ciljeve rada, planirati sadržaje, sredstva i opremu, nastavne oblike i metode rada, kao i vreme potrebno za realizaciju;

- razvija i održava partnersku komunikaciju sa učenicima, tako što će postavljati pitanja, zahteve, davati svoje mišljenje, podsticati učenike da oni iznose svoja gledišta, podsticati interakciju, pružati povratnu informaciju itd.;

- uvažava i reaguje na potrebe grupe i pojedinaca, deli odgovornost, demokratski upravlja razredom.

Posebno je važno da nastavnik kontroliše svoju procenjivačku ulogu, da ne bude previše ili premalo kritičan prema učenicima i da svojom ukupnom komunikacijom doprinosi podsticanju svesti o pravima i mogućnostima učenika da aktivno učestvuju u menjanju svog okruženja.

Prostor u kojem se izvodi nastava, učionica opšte namene, treba da pruža mogućnost za sedenje u krug i rad u odvojenim manjim grupama (od 4 do 6 učenika). Poželjno je da se za nastavu ovog predmeta koristi posebna prostorija i/ili da se materijali i produkti rada učenika čuvaju na jednom mestu i da se mogu izložiti u učionici.

Za realizaciju predmeta potreban je priručnik za nastavnike i učenike, četvorodelna tabla dimenzija 100x80 za izradu razredne studije, a od potrošnih materijala: flomasteri, bojice, selotejp, lepak, makaze, listovi A4 formata beli i u boji.

STRANI JEZIK

Druga godina učenja

(2 časa nedeljno, 72 časa godišnje)

Cilj

Cilj nastave stranog jezika u osnovnom obrazovanju zasniva se na potrebama učenika koje se ostvaruju ovladavanjem komunikativnih veština i razvijanjem sposobnosti i metoda učenja stranog jezika.

Cilj nastave stranog jezika u osnovnom obrazovanju stoga jeste: razvijanje saznajnih i intelektualnih sposobnosti učenika, njegovih humanističkih, moralnih i estetskih stavova, sticanje pozitivnog odnosa prema drugim jezicima i kulturama, kao i prema sopstvenom jeziku i kulturnom nasleđu, uz uvažavanje različitosti i navikavanje na otvorenost u komunikaciji, sticanje svesti i saznanja o funkcionisanju stranog i maternjeg jezika. Tokom osnovnog obrazovanja, učenik treba da usvoji osnovna znanja iz stranog jezika koja će mu omogućiti da se u jednostavnoj usmenoj i pisanoj komunikaciji sporazumeva sa ljudima iz drugih zemalja, usvoji norme verbalne i neverbalne komunikacije u skladu sa specifičnostima jezika koji uči, kao i da nastavi, na višem nivou obrazovanja i samostalno, učenje istog ili drugih stranih jezika na različite načine i u svim okolnostima koje život stvori.

Učenje drugog stranog jezika, oslanjajući se na iskustva i znanja stečena učenjem prvog stranog jezika, pospešuje sticanje višejezičke i višekulturne kompetencije i razvijanje svesti o jezičkom bogatstvu užeg i šireg okruženja.

Kroz nastavu stranih jezika učenik bogati sebe upoznajući drugog, stiče svest o značaju sopstvenog jezika i kulture u kontaktu sa drugim jezicima i kulturama. Učenik razvija radoznalost, istraživački duh i otvorenost prema komunikaciji sa govornicima drugih jezika. Pored toga, učenik uočava značaj ličnog zalaganja u procesu učenja stranog jezika.

Standardi

Razumevanje govora

Učenik razume jednostavnu usmenu poruku iskazanu savremenim jezikom, ne dužu od dve do tri minute; i to na nivou globalnog razumevanja (osnovno obaveštenje iz poruke), na nivou selektivnog razumevanja (pronalaženje tražene informacije). Razumevanje treba da se odnosi na različite vrste usmenih poruka (monolog, kraći razgovor, kratka informacija).

Razumevanje pisanog teksta

Učenik čita sa razumevanjem kraće pisane i ilustrovane tekstove u vezi sa poznatim temama, sadržajima i komunikativnim funkcijama.

Usmeno izražavanje

U okviru programom predviđene jezičke građe, učenik je u stanju da iskaže jednostavnu usmenu poruku, ispriča lični doživljaj, sadržaj razgovora ili narativnog teksta, samostalno ili uz pomoć nastavnika.

Pismeno izražavanje

U okviru programom predviđene jezičke građe, učenik piše poruke i kratke tekstove.

Interakcija

Učenik ostvaruje komunikaciju i razmenjuje sa sagovornicima kratke informacije u vezi sa poznatim temama, sadržajima i komunikativnim funkcijama.

Znanja o jeziku

Prepoznaje osnovne principe gramatičke i sociolongvističke kompetencije.

Operativni zadaci na nivou jezičkih veština

Razumevanje govora

Na kraju šestog razreda, učenik treba da:

- razume izraze koje nastavnik upotrebljava tokom časa da bi dao uputstva za rad i drugo;

- razume kratke dijaloge i monološka izlaganja do osam rečenica, koje nastavnik iskazuje prirodnim tempom, drugi učenici ili ih čuje preko zvučnog materijala, a koji sadrže isključivo jezičku građu obrađenu tokom petog i šestog razreda;

- razume jednostavne pesme u vezi sa obrađenom tematikom;

- razume i reaguje na odgovarajući način na kratke usmene poruke u vezi sa ličnim iskustvom i sa aktivnostima na času.

Razumevanje pisanog teksta

Učenik treba da:

- upozna i, kada je u pitanju poznata jezička građa, savlada tehnike čitanja u sebi i glasnog čitanja;

- dalje upoznaje pravila grafije i ortografije;

- razume uputstva za izradu vežbanja u udžbeniku i radnim listovima;

- razume smisao kraćih pisanih poruka i ilustrovanih tekstova o poznatim temama (oko 70 reči);

- izdvaja osnovne informacije iz kraćeg prilagođenog teksta u vezi sa nekom osobom ili događajem (ko, šta, gde, kada...).

Usmeno izražavanje

Učenik treba da:

- razgovetno izgovara glasove, posebno one koje naš jezik ne poznaje, akcentuje reči, poštuje ritam i intonaciju pri spontanom govoru i čitanju;

- stupi u dijalog i u okviru šest - sedam replika, postavljanjem i odgovaranjem na pitanja, vodi razgovor u okvirima komunikativnih funkcija i leksike obrađenih tokom petog i šestog razreda;

- monološki, bez prethodne pripreme, ali uz nastavnikov podsticaj, u desetak rečenica predstavi sebe ili drugoga, uz pomoć pitanja saopšti sadržaj dijaloga ili narativnog teksta, ili opiše sliku, lice, predmet, životinju i situaciju;

- interpretira kratke, tematski prilagođene pesme i recitacije.

Interakcija

Učenik treba da:

- reaguje verbalno ili neverbalno na uputstva i postavljena pitanja u vezi sa konkretnom situacijom;

- postavlja jednostavna pitanja i odgovara na njih;

- izražava dopadanje ili nedopadanje;

- učestvuje u komunikaciji na času (u paru, u grupi, itd.);

- traži razjašnjenja kada nešto ne razume.

Pismeno izražavanje

Učenik treba da:

- dalje upoznaje pravila grafije, ortografije i interpunkcije;

- dopunjava i piše reči i kratke rečenice na osnovu datog modela, slike ili drugog vizuelnog podsticaja;

- piše prigodne čestitke, poruke i elektronska pisma koristeći model;

- piše svoje lične podatke i podatke drugih osoba (ime, prezime i adresu);

- odgovori na jednostavna pitanja (ko, šta, gde) koja se odnose na obrađene teme, situacije u razredu ili njega lično;

- pravi spiskove s različitim namenama (kupovina, proslave rođendana, obaveze u toku dana...).

Znanja o jeziku

- prepoznaje šta je novo naučio;

- shvata značaj poznavanja jezika;

- uviđa mogućnosti pozitivnog transfera znanja i strategija stečenih učenjem prvog stranog jezika;

- koristi jezik u skladu sa nivoom formalnosti komunikativne situacije (npr. forme učtivosti);

- razume vezu između sopstvenog zalaganja i postignuća u jezičkim aktivnostima.

Teme i situacije po domenima upotrebe jezika

Teme obrađene u petom razredu dalje se proširuju.

- školski prostor i pribor, aktivnosti i obaveze, izleti

- druženje

- sport

- uža i šira porodica, susedi i prijatelji

- kućni ljubimci i obaveze prema njima

- Božić, Nova godina, Uskrs i drugi važni praznici

Moj dom:

- prostorije u kući, obaveze u kući

Ishrana:

- obroci, omiljena hrana, zdrava hrana

- navike u ishrani u zemlji čiji se jezik uči

- odevni predmeti

- prikladno odevanje

- mesto i ulica gde stanujem

- važne ustanove u okruženju (bioskop, škola, pozorište, pošta, muzej, banka, bolnica)

- godišnja doba, meseci, dani u nedelji i delovi dana,

- iskazivanje vremena (meteorološko i hronološko - puni sati i pola sata)

- osnovni podaci o zemlji/zemljama čiji se jezik uči

KOMUNIKATIVNE FUNKCIJE

SADRŽAJI PROGRAMA

Svi gramatički sadržaji uvode se sa što manje gramatičkih objašnjenja osim ukoliko učenici na njima ne insistiraju, a njihovo poznavanje se evaluira i ocenjuje na osnovu upotrebe u odgovarajućem komunikativnom kontekstu, bez insistiranja na eksplicitnom poznavanju gramatičkih pravila.

Morfosintaksički i fonetski sadržaji sa primerima

Engleski jezik

1. Imenice

a) Brojive i nebrojive imenice

b) Pravilna množina imenica (množina na - s, -es); najčešći primeri nepravilne množine (man, woman, child).

v) Izražavanje pripadanja i svojine (sa imenicom u jednini):

- Sintetički genitiv: Mary's book, the dog's tail

- Analitički genitiv: the colour of the book.

2. Član

a) neodređeni član

- u prvom pominjanju nekoga ili nečega: There's a book on the table.

- u značenju broja jedan: Can I get an orange, please?

- uz nazive zanimanja: He's a teacher.

- generička upotreba: A cat is an animal.

b) određeni član

- uz zajedničke imenice u jednini i množini:

The apple is for you. / The apples are for you.

- ispred superlativa i rednih brojeva:

It is the tallest building in London. January is the first month of the year.

- u izrazima sa delovima dana: in the morning, in the evening.

v) nulti član

- uz nebrojive imenice i brojive imenice u množini

I like to drink milk. He likes apples.

- uz nazive dana u nedelji, meseca, godišnjih doba: Friday, March, summer

- uz nazive obeda: breakfast, lunch, dinner

- uz praznike: New Year, Christmas

- uz nazive sportova i dečijih igara: football, hopscotch

- u izrazima: be at home/go home; be at school/ go to school; go to bed; have breakfast/ dinner

3. Zamenice

a) Lične zamenice u jednini i množini, u funkciji subjekta i objekta:

We like to play football. I like him. Give me the book.

b) Pokazne zamenice u jednini i množini this/these; that/those.

v) Upitne zamenice who, what u funkciji subjekta

4. Determinatori

a) Pokazni determinatori this/these; that/those.

b) Prisvojni determinatori.

v) Neodređeni determinatori some, any, uz brojive i nebrojive imenice.

5. Pridevi

a) Sintetički komparativ i superlativ osnovnih jednosložnih prideva

She is taller than her sister. Is this the biggest building in your town?

b) analitički komparativ i superlativ: more expensive, the most dangerous;

v) nepravilno poređenje prideva (good/ bad; much/many).

6. Brojevi

Prosti brojevi do 100. Redni brojevi do 10.

7. Kvantifikatori brojivih i nebrojivih imenica: much/ many; a lot of

8. Glagoli

a) The Simple Present Tense za izražavanje uobičajene radnje ili pojave: He goes to bed at nine. It rains a lot in winter.

b) The Present Continuous Tense za izražavanje radnje koja se događa u trenutku govora: He's sleeping now.

v) razlika između The Present Simple Tense i The Present Continuous Tense.

g) The Simple Past Tense pravilnih glagola i najčešćih nepravilnih glagola, potvrdni, upitni i odrični oblici, receptivno i produktivno.

d) Going to, potvrdni, upitni i odrični oblici, receptivno i produktivno.

g) Modalni glagoli

d) Imperativ - pozivanje, davanje predloga: let's go out, let's go to the movies

d) Glagoli za izražavanje dopadanja i nedopadanja: like, dislike doing something.

9. Prilozi i priloške odredbe.

a) građenje priloga od prideva: slow - slowly

10. Predlozi: at, in, on, under, behind, from, by.

11. Veznici: and, or, but, because, so.

12. Rečenica

a) Red reči u prostoj rečenici.

b) YES/NO pitanja i kratki potvrdni i odrični odgovori.

v) WH pitanja (What, Who, Whose, Why, Where)

g) Pitanja: How long, how far, how high?

What is she like?

d) Izražavanje namere uz infinitiv.

Italijanski jezik

1. Imenice

Vlastite imenice i zajedničke, odgovarajući rod i broj: Maria, Giovanni, Belgrado, Roma, Signor Rossi, Signora Rossi, i miei genitori, il nostro paese, questa casa itd.

2. Član

Oblici određenog i neodređenog člana. Osnovna upotreba.

Slaganje određenog i neodređenog člana sa imenicom ili pridevom.

Član spojen s predlozima di, a, da, in, su i con.

Određeni član ispred datuma: Oggi è il 25 novembre. Ispred imena dana u nedelji Abbiamo lezioni di lingua italiana il lunedì e il giovedi.

Partitivni član kao supletivni oblik množine neodređenog člana (C’è un libro: Ci sono dei libri).

Upotreba člana uz prisvojni pridev i imenice koje iskazuju blisko srodstvo (Mia sorella si chiama Ada. Domani andiamo a Roma con i nostri nonni).

Položaj člana i predloga uz neodređeni pridev tutto.

Partitivni član. Mangio delle mele. Izostavljanje u negaciji. Non mangio pane. Upotreba predloga di uz izraze koji izražavaju određenu količinu. Prendo un bicchiere d’acqua minerale.

3. Zamenice

Lične zamenice u službi subjekta: io, tu, lui, lei, Lei, noi, voi, loro.

Naglašene lične zamenice u službi objekta: me, te, lui, lei, Lei, noi, voi, loro.

Naglašene lične zamenice u službi direktnog objekta complemento oggetto: mi, ti, lo, la, La, ci, vi, li, le

Prisvojne zamenice (mio, tuo, suo, nostro, vostro, loro). Pokazne zamenice (questo, quello).

Upitne zamenice chi? i che?/ che cosa?

4. Pridevi

Opisni pridevi, slaganje prideva i imenice u rodu i broju. Opisni pridevi buono i bello; neodređeni pridev tutto.

Komparacija prideva, komparativ: Maria è più alta di Marta. Noi siamo più veloci di voi.

Prisvojni pridevi: mio, tuo, suo, nostro, vostro, loro. Upotreba člana uz prisvojne prideve.

Pokazni pridevi: questo, quello.

Naziv boja, morfološke osobenosti prideva viola, rosa, blu, arancione.

Glavni brojevi (preko 1000) i redni (do 20)

5. Predlozi

Prosti predlozi di, a, da, in, con, su, per, tra, fra i njihova osnovna upotreba.

Predlozi dentro, fuori, sotto, sopra, davanti dietro.

Upotreba predloga di (Marco finisce di fare i compiti. La mamma dice di non fare tardi), a (Vado a giocare. Sei bravo a pattinare. Usciamo a giocare con gli amici.).

6. Glagoli

Sadašnje vreme (Presente Indicativo) triju konjugacija. Sadašnje vreme nepravilnih glagola: essere, avere, andare, fare, bere, venire, stare, uscire, dire.

Sadašnje vreme modalnih glagola volere, dovere, potere, sapere.

Imperativ (Imperativo), zapovedni način, bez oblika za treće lice množine).

Povratni glagoli.

Upotreba glagola piacere.

Perfekt (Passato Prossimo) - samo određeni broj najfrekventnijih glagola: Ho finito. Ho dimenticato il mio quaderno. Sono andato da mia nonna. Perfekt modalnih glagola volere, dovere, potere, sapere. Sono dovuto andare dal dentista. Ho potuto leggere i titoli in italiano.

Kondicional prezenta (Condizionale Presente) glagola potere i volere: Vorrei un chilo di mele, per favore! Potresti prestarmi il tuo libro di italiano?

Futur pravilnih glagola. Noi tormeremo a casa alle cinque.

7. Prilozi

Potvrdni, određeni (si, no). Osnovni prilozi bene, male, molto, poco, troppo, meno, più i priloški izrazi za određivanje vremena (prima, durante, dopo) i prostora. a destra, a sinistra, dritto, davanti, dietro, sotto, sopra, su, giù

Upitni prilozi: quando?, come?, perché? dove?

Rečce

8. Rečca ci (s priloškom vrednošću).

9. Veznici: e, o, ma.

10. Rečenica:

Prosta i proširena rečenica u potvrdnom i u odričnom obliku.

Subjekat i predikat i jedan od dodataka. Primeri: Marco legge, Marco legge un libro. Il libro è sul tavolo.

Upitna rečenica:

s konstrukcijom izjavne rečenice potvrdnog oblika i upitnom intonacijom (Leggete? Scrivete bene?);

s konstrukcijom izjavne rečenice u odričnom obliku i upitnom intonacijom (Non leggete? Non scrivete?).

Red reči u rečenici.

Strukture vezane za svakodnevne situacije u razredu

Chi e assente. Presenti tutti? Cancella la lavagna, per favore! Vieni qua/qui! Vieni alla lavagna! Va' al tuo posto! Ascoltate la cassetta! Ascoltate bene! Attenzione! (Fate) silenzio! Lavorate in gruppo/ in coppia! Scrivete la data!

Ascoltate e ripetete! Siete pronti? Fa' la domanda a Pietro! Domanda a Pietro! Rispondi! Apri/Chiudi la finestra/ porta Ascoltate bene! Attenti alla consegna! Dagli/dalle il tuo libro! Dagli/dalle la penna! Prendi il tuo libro! Apri a pagina... Vogliamo giocare? Giochiamo? Che gioco volete fare? Con che cosa volete giocare? Chi ha vinto? Vince/ Ha vinto... Cantiamo? Cantiamo tutti insieme!

Nemački jezik

Imenice (zajedničke, vlastite)

Receptivno usvajanje roda, broja i padeža pomoću člana, nastavaka i determinativa. Produktivno korišćenje nominativa, dativa i akuzativa jednine i nominativa i akuzativa množine, sa odgovarajućim predlozima i bez predloga u govornim situacijama koje su predviđene tematikom. Saksonski genitiv.

Ich lese den Roman "Emil und Detektive". Hilfst du deiner Mutter? Hilfst du Michaelas Mutter?

Član

Receptivno i produktivno usvajanje određenog i neodređenog člana uz imenice u navedenim padežima. Sažimanje člana im, am, ins (receptivno). Nulti član uz gradivne imenice (receptivno i produktivno). Prisvojni determinativi u nominativu, dativu i akuzativu jednine i množine (receptivno).

Ich liege im Bett. Dort steht ein Computer. Der Computer ist neu. Ich trinke gern Milch. Zeig mir dein Foto!

Negacija

Kein u nominativu i akuzativu. Nein, nicht.

Nein, das weiß ich nicht. Ich habe keine Ahnung.

Zamenice

Lične zamenice u nominativu (produktivno), dativu i akuzativu jednine i množine (receptivno).

Er heißt Peter. Wann besuchst du uns?

Pridevi

Opisni pridevi u sastavu imenskog predikata, a samo izuzetno u atributivnoj funkciji (receptivno).

Sie ist Lehrerin. Du bist nicht da. Er ist groß.

Predlozi

Dativ - bei, mit, aus, vor; akuzativ - für; dativ/akuzativ - in, an, auf. Uvežbavaju se receptivno uz imenice u odgovarajućim padežima (receptivno).

Susi ist bei Christian. Ist das ein Geschenk für mich? Ich bin im Park/ auf dem Spielplatz.

Prilozi

Najfrekventniji prilozi i priloške fraze: links, rechts, hier, dort, da, heute, morgen, jetzt, morgen nach dem Frühstück.

Glagoli

Prezent najfrekventnijih slabih i jakih glagola - prostih i glagola sa naglašenim ili nenaglašenim prefiksom, pomoćnih glagola sein i haben, modalnih glagola wollen, sollen, müssen i dürfen (receptivno), kao i können i möchten (receptivno i produktivno) u potvrdnom, odričnom i upitnom obliku jednine i množine. Prezent sa značenjem buduće radnje; preterit glagola sein i haben (receptivno i produktivno). Najfrekventniji refleksivni glagoli i imperativ jakih i slabih glagola (receptivno).

Ich heiße Peter. Gibst du mir deine Telefonnummmer? Ich stehe immer um 7 Uhr auf. Sie fährt gern Rad. Kannst du schwimmen? Ich fahre im Sommer nach Österreich. Wo warst du gestern? Möchtest du Basketball spielen? Maria war krank, sie hatte Grippe.

Brojevi

Osnovni do 100.

Kazivanje vremena po časovniku (u neformalnoj upotrebi).

Rečenica

Osnovne rečenične strukture u potvrdnom, odričnom i upitnom obliku. Proširivanje osnovnih rečeničnih struktura (subjekat - predikat - objekat) podacima o propratnim okolnostima. Produktivno korišćenje negacija nicht i kein. Upitne rečenice uvedene upitnom rečju. Neuvedene upitne rečenice.

Peter liest. Peter liest ein Buch. Peter liest heute ein Buch. Peter liest nicht. Peter liest keine Zeitung. Liest Peter ein Buch? Was liest er?

Sledeći