Meteorologija sa klimatologijom

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	35	35		12		82

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Da se učenici upoznaju sa meteorološkim i klimatskim elementima i pojavama
Da se učenici osposobe da determinišu pozitivna i negativna dejstva klimatskih faktora na prirodu i živi svet
Da učenici znaju da koriste jednostavnije meteorološke instrumente
Da učenici znaju kako čovek svojim aktivnostima utiče na promenu mikroklimatskih i klimatskih uslova
Da učenici mogu putem edukacije pozitivno delovati u smislu zaštite životne sredine i smanjenja globalnog zagrevanja

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred:

prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Uvod u meteorologiju, atmosfera, vazdušni pritisak	20
Vazdušna kretanja, oblaci, magle i padavine	18
Prognoza vremena, klima i klimatologija	22
Mikroklimatologija, vegetacija i mikroklima. Klima Balkanskog poluostrva, klima Srbije i Crne Gore	22

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Uvod u meteorologiju, atmosfera, vazdušni pritisak
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o meteorologiji atmosferi i vazdušnom pritisku	znati šta je meteorologija znati šta je vreme a šta klima znati podelu meteorologije znati šta su meteorološki elementi a šta pojave znati šta je atmosfera i podelu atmosfere znati hemijske sastojke vazduha znati pridodatke vazduha znati izvore toplote za zemlju i atmosferu znati sunčevo zračenje znati izračivanje iz zemljine površine i kontra zračenje atmosfere znati dnevno i godišnje kolebanje sunčevog zračenja poznavati instrumente za merenje sunčevog zračenja znati šta je toplota a šta temperatura znati načine zagrevanja i hlađenja kopna, vode i vazduha znati dnevno i godišnje kolebanje temperature zemljišta, vode i vazduha poznavati instrumente za merenje temperature znati da izmeri temperaturu vazduha, vode i zemljišta znati šta je vazdušni pritisak znati dnevna i godišnja kolebanja vazdušnog pritiska poznavati instrumente za merenje vazdušnog pritiska	Pojam meteorologije i podela Meteorološki elementi i pojave Pojam atmosfere i podela atmosfere Sastav vazduha Izvori zračenja i toplotne energije Sunčevo zračenje Instrumenti za merenje sunčevog zračenja Zagrevanje zemlje i atmosfere Dnevna i godišnja kolebanja kopna vode i vazduha Merenje temperature i instrumenti za merenje Vazdušni pritisak Merenje vazdušnog pritiska i instrumenti za merenje	Koristiti znanja iz prethodnog školovanja i povezati ih sa sadržajem modula Koristi informacije iz dnevnih meteoroloških vesti i biltena Povezati sadržaje materija sa aktuelnim ekološkim tendencijama (efekat staklene bašte i sl.) Uraditi test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Vazdušna kretanja, oblaci, magle i padavine
Trajanje modula:	18 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o vazdušnim kretanjima, oblacima, maglama i padavinama	znati šta su vazdušna kretanja poznavati vrste vetrova znati šta su vrtložna strujanja znati uticaj vetra na biljni svet poznavati instrumente za merenje pravca i brzine vetra znati da odredi pravac i brzinu vetra znati procese isparivanja znati dnevni i godišnji hod vlažnosti vazduha znati uticaj vlažnosti vazduha na živi svet poznavati instrumente za merenje vlažnosti vazduha znati da izmeri vlažnost vazduha znati šta su oblaci moći da odredi rodove i vrste oblaka znati šta su magle moći da odredi vidljivost znati šta su padavine znati kako se obrazuju padavine na zemljinoj površini znati kako se obrazuju padavine u oblacima znati uticaj padavina na biljni svet poznavati instrumente za merenje atmosferskih taloga znati da izmeri atmosferske taloge	Vazdušna kretanja Nastanak i vrste vetrova Vrtložna strujanja Uticaj vetra na biljni svet Instrumenti za merenje pravca i brzine vetra Isparavanje Dnevni i godišnji hod vlažnosti vazduha Merenje vlažnosti vazduha i instrumenti Oblaci, magle i vidljivost Uticaj oblaka i magli na biljni svet Padavine koje se obrazuju na zemljinoj površini Padavine koje se obrazuju u oblacima Značaj padavina za biljni svet Instrumenti za merenje atmosferskih taloga i merenje atmosferskih taloga	Koristi znanja iz prethodnog školovanja Koristiti aktuelne dnevne meteorološke izveštaje Koristiti meteorološke sajtove

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Prognoza vremena, klima i klimatologija
Trajanje modula:	22 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o sinoptičkoj meteorologiji, prognozi vremena, klimi i klimatologiji	znati šta je to sinoptička meteorologija znati šta se koristi za prognozu vremena znati tipove vremenske prognoze znati šta je klima znati šta je klimatologija znati šta su klimatološki podaci znati jednostavnu obradu klimatoloških podataka znati kišni faktor i indeks suše znati šta je solarna a šta fizička klima znati osnovne karakteristike planinske klime znati osnovne karakteristike umereno kontinentalne klime znati osnovne karakteristike mediteranske, submediteranske klime	Sinoptička meteorologija Prognoza vremena Klimatologija Obrada klimatoloških podataka Određivanje klime Solarna i fizička klima Planinska klima Umereno kontinentalna klima Mediteranska i submediteranska klima	Koristiti znanja iz prethodnog školovanja Korišćenje aktuelnih dnevnih i kratkoročnih prognoza Koristiti dostupne lokalne klimatološke podatke Koristiti sajtove sa prognozom vremena i klimatskim promenama Realizovati blok nastavu 6 časova za posetu meteorološkoj stanici

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Mikroklimatologija, vegetacija i mikroklima. Klima Balkanskog poluostrva, klima Srbije i Crne Gore
Trajanje modula:	22 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o mikroklimi, značaju mikroklime za živi svet Promene mikroklimatskih uslova Sticanje znanja o klimi Balkanskog poluostrva, klimi Srbije i Crne Gore	znati šta je mikroklima znati šta je mikroklimatologija znati šta utiče na promenu mikroklimatskih uslova znati kako mikroklima utiče na biljni svet znati kako mikroklima utiče na životinjski svet znati osnovne karakteristike klimatskih područja Balkanskog poluostrva znati osnovne karakteristike klime SCG	Mikroklimatologija Mikroklima određenih sredina Vegetacija i mikroklima Uticaj mikroklime na životinjski svet Klima Balkanskog poluostrva Klima Srbije Klima Crne Gore	Koristiti znanja iz prethodnog školovanja Koristiti dostupne podatke o klimatskim i mikroklimatskim uslovima lokalnog područja Koristiti sajtove sa klimatskim sadržajima Realizovati 6 časova blok nastave na terenu

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

I. Delijanić Meteorologija za prvi razred srednje škole
M. Milosavljević Meteorologija
B. Kolić Šumska ekoklimatologija

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Povezati sadržaje modula sa predmetom Šumska botanika, a posebno istaći uticaj sunčevog zračenja i padavina za fiziološke procese biljaka
Povezati sadržaje modula sa predmetom Osnovi geomorfologije sa hidrologijom
Povezati sadržaje modula sa predmetom Zaštita šuma i predela te istaći negativne klimatske uticaje na šumu, biljni i životinjski svet
Povezati sadržaje modula sa predmetom Uređenje predela
Povezati sadržaje modula sa predmetom Gajenje šuma
Povezati sadržaje modula sa predmetom Proizvodnja sadnog materijala

7. PREPORUČENO KORIŠĆENJE NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE MODULA

Meteorološki instrumenti za merenje osnovnih parametara

Dendrologija

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I
II	70	70		12		152

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Sticanje znanja i sposobnosti radi što sigurnije determinacije našeg drveća i žbunja koje je autohtono u zaštićenim objektima prirode
Sticanje znanja o najvažnijim biološkim i ekološkim karakteristikama autohtonog drveća i žbunja
Razvijanje svesti o izuzetnom značaju autohtone dendroflore u zaštićenim objektima prirode

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred:

drugi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Golosemenice PINOPHYTA = GYMNOSPERMAE	48
Skrivenosemenice MAGNOLIOPHYTA = ANGYSPERMAE	104

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Golosemenice PINOPHYTA = GYMNOSPERMAE
Trajanje modula:	48 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje i usvajanje znanja radi determinisanja odgovarajućih vrsta četinarskog drveća i žbunja na osnovu morfoloških karakteristika	znati da prepozna i determiniše naše najvažnije autohtone četinarske vrste drveća i žbunja znati determinisati vrstu roda Ginkgo znati determinisati autohtone vrste roda Taxus znati determinisati vrste roda Pseudotsuga znati determinisati autohtone vrste roda Abies znati determinisati autohtone vrste roda Picea znati determinisati autohtone vrste roda Pinus znati determinisati vrste roda Larix znati determinisati autohtone vrste roda Juniperus	Pojam Dendrologija Podela drvenastih vrsta po formi i visini Osnovne morfološke karakteristike drvenastih vrsta Vrste roda Ginkgo Vrste roda Taxus Vrste roda Pseudotsuga Vrste roda Abies Vrste roda Picea Vrste roda Pinus Vrste roda Larix Vrste roda Juniperus	Koristiti kabinet za Dendrologiju Koristiti Arboretum u krugu škole Koristiti deo fonda časova u vidu blok nastave Kompletirati herbarsku zbirku dendrovrstama Na kraju modula uraditi test

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Skrivenosemenice MAGNOLIOPHYTA = ANGYOSPERMAE
Trajanje modula:	104 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje i usvajanje znanja radi determinisanja autohtoni vrsta lišćarskog drveća i žbunja na osnovu morfoloških karakteristika	znati da prepozna i determiniše naše najvažnije autohtone vrste lišćarskog drveća i žbunja znati determinisati vrste rodova Betula, Corylus, Alnus, Carpinus i Ostrya znati determinisati vrste rodova Fagus, Quercus, Castanea znati determinisati vrste rodova Aesculus, Juglans, Celtis znati determinisati vrste rodova Salix, Populu znati determinisati vrste rodova Ulmus, Platanus, Tilia znati determinisati vrste rodova Acer, Fraxinus znati determinisati vrste rodova Sorbus, Rosa, Cotonaster znati determinisati vrste rodova Prunus, Pyrus, Malus, Crategus, Cornus, Ribes, Rubus znati determinisati vrste rodova Sambucus, Viburnum, Lonicera, Daphne, Ligustrum znati determinisati vrste rodova Cotinus, Syringa, Evonimus Rhamhus znati determinisati vrste Robinia Cytisus, Genista Clematis, Hedera	Osnovne morfološke karakteristike lišćara Vrste roda Betula, Corylus, Alnus, Carpinus i Ostrya Vrste roda Fagus, Quercus, Castanea Vrste roda Aesculus, Juglans, Celtis Vrste roda Salix, Populus Vrste roda Ulmus, Platanus, Tilia Vrste roda Acer, Fraxinus Vrste roda Sorbus, Rosa, Cotonaster Vrste roda Prunus, Pyrus, Malus, Crategus, Cornus, Ribes, Rubus Vrste roda Sambucus, Viburnum, Lonicera, Daphne, Ligustrum Vrste roda Cotinus, Syringa, Evonimus, Rhamhus Vrste roda Robinia Cytisus, Genista Clematis, Hedera	Koristiti kabinet za Dendrologiju Koristiti Arboretum u krugu škole Koristiti deo fonda časova u vidu blok nastave Kompletirati herbarsku zbirku dendrovrstama Na kraju modula uraditi test

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Branislav Jovanović Dendrologija sa fitocenologijom
Čedomil Šilić Atlas drveća i grmlja

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Koristiti modul Morfologija biljaka i Sistematika biljaka iz predmeta Šumska botanika
Koristiti stečena znanja iz modula Klimatologija
Koristiti znanja iz Geografije kod učenja areala pojedinačnih vrsta
Koristiti znanja i module predmeta Pedologija sa geologijom
Uključiti saznanja stečena iz predmeta fitocenologija posebno modul koji se odnosi na sintaksonomiju

7. PREPORUČENO KORIŠĆENJE NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE MODULA

Dendrološke zbirke preparata
Grančice
Cvetovi
Ilustracije vrste drveća

Mašine i uređaji

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I
II	35	35		12		82

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Upozna učenike sa specijalizovanim mašinama i uređajima, detaljnije pojasni konstruktivne i principe rada, kao i da ih osposobi za praktičan rad na njima

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred:

drugi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Ručna oruđa i alati	10
Podela mašina prema pogonskim i radnim delovima	21
Mašine uređaji i oprema koja se koristi za seču stabala i rasadničku proizvodnju	20
Transportna sredstva, vozila i oprema u turističkim i zaštićenim objektima prirode	21
Transportna sredstva na vodenim površinama	10

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Ručna oruđa i alati
Trajanje modula:	10 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznavanje sa specifičnim alatima i oruđima koji se koriste u obradi zemljišta, krčenju, održavanju zelenih površina, seči i izradi, kao i zaštiti biljaka	biti osposobljen da koristi i pravilno organizuje rad sa ručnim oruđima i alatima koji se koriste u održavanju sastojina, obradi zemljišta i zaštiti bilja umeti da održava pomenute alate i znati da određuje intervale oštrenja i podmazivanja znati tradicionalnu upotrebu oruđa i alata kao i savremena kretanja u ovoj oblasti	Istorijat oruđa, alata i njihov značaj Vrste oruđa i alata, podela prema funkciji i principima rada Oruđa za obradu zemljišta Oruđa za negu biljaka Sekire i načini oštrenja Testere i načini oštrenja	Koristiti oruđa i alate za neposredno upoznavanje i principe rada Koristiti šematske prikaze i dijagrame za pojašnjenje funkcionisanja oruđa Koristiti alate za oštrenje i održavanje radi prikaza funkcionisanja Praktičan rad sa oruđima i alatima

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*		*

Naziv modula:	Podela mašina prema pogonskim i radnim delovima
Trajanje modula:	21 čas

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznavanje sa svim oblicima mašina koji se koriste u zaštićenim objektima prirode Poznavanje funkcije pogonskih delova mašina Poznavanje funkcije radnih delova mašina Poznavanje rada na mašinama	biti osposobljen da pravilno rukuje mašinama koje se koriste u zaštićenim objektima prirode poznavanje načina održavanja mašina, prvenstveno radnih delova znati pravilne servisne intervale i biti osposobljen da ih realno raspoređuje u vremenskim intervalima	Podela prema nameni i pogonskim rešenjima Vrste pogona kod mašina Dizel i benzinski motori Elektro motori Goriva i maziva Veza između radnih i pogonskih delova mašina	Koristiti sve raspoložive tipove mašina i uređaja Principe rada objašnjavati na presecima i modelima Koristiti dokumentarne filmove o upotrebi mašina i uređaja Organizovati praktičan rad sa osnovnim tipovima mašina Organizovati demonstracije rada u svim terenskim uslovima

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*		*		*	*		*

Naziv modula:	Mašine, uređaji i oprema koji se koriste za seču stabala i rasadničku proizvodnju
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Osposobljavanje učenika za korišćenje mašina i uređaja u proizvodnji sadnica Osposobljavanje učenika za rad sa motornim testerama i opremom za održavanje Organizovanje poslova u seči stabala i izradi drvnih sortimenata	znati da pravilno upotrebljava mašine, alate i opremu koja se koristi u rasadničkoj proizvodnji zna da radi sa motornom testerom u svim radnim operacijama zna da određuje uslove za seču stabala	Mašine i uređaji koji se koriste za pripremnu obradu zemljišta Mašine i uređaji koji se koriste za osnovnu obradu zemljišta Mašine i uređaji koji se koriste za naknadnu obradu zemljišta Oprema za sakupljanje semena Uređaji za trušenje semena Automatizovani procesi u proizvodnji sadnog materijala Motorne testere, tipovi i glavni delovi Princip rada i rukovanje Tehnike rada i održavanje motorne testere Oruđa u fazi seče i obrade sortimenata Načini privlačenja, podela i vrste mašina i uređaja Vitla, skideri i žičare Traktori, tipovi i kategorizacija Pogonski i radni delovi traktora, rukovanje Priključni mehanizmi traktora Kamioni, tipovi i podela Upotreba kamiona, pogonski i radni delovi	Organizovati radove na sakupljanju semena šumskih vrsta Demonstrirati rad na proizvodnji semena i sadnica Principe funkcionisanja motornih testera pokazati na modelima Organizovati rad motornim testerama U realnim uslovima organizovati demonstracije faza seče i izrade U realnim uslovima organizovati privlačenje i transport drvnih sortimenata

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*			*

Naziv modula:	Transportna sredstva, vozila i oprema u turističkim objektima i zaštićenim objektima prirode
Trajanje modula:	21 čas

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznati rad na transportnim sredstvima koja se koriste za izletničku i turističku ponudu Prepoznavanje realnih potreba i kapaciteta uređaja za transport	znati da koristi određena transportna sredstva znati da se stara o održavanju transportnih sredstava donosi sugestije o dimenzionisanju, nabavci i upotrebi transportnih sredstava	Mašine i uređaji za transport u letnjim uslovima Mašine i uređaji za transport u zimskim uslovima Žičare, ski liftovi Motorne sanke, tabači Oprema i alati za održavanje	Upoznati učenike sa postojećim transportnim uređajima koji se koriste u našim uslovima Organizovati rukovanje motornim sankama i praktično ga sprovesti Upoznati se sa načinima održavanja transportnih sredstava

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*

Naziv modula:	Transportna sredstva na vodenim površinama
Trajanje modula:	10 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznavanje sa formama transportnih sredstava na vodenim površinama Sticanje praktičnog iskustva u upravljanju lakih čamaca Pravilno korišćenje transportnih sredstava na vodi	znati da pravilno upotrebljava vodena transportna sredstva znati da upravlja i rukuje lakim čamcima znati da održava laka transportna sredstva	Mašine i transportna sredstva za vodene površine Laki čamci sa vanbrodskim motorima Turistički čamci za prevoz putnika srednjih gabarita Oprema i uređaji za održavanje	Koristiti dokumentarne filmove za prikaz korišćenja transportnih sredstava na vodi Organizovati praktičnu upotrebu lakih čamaca Organizovati demonstracije upotrebe plovila u turističke svrhe

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*			*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Drenić M. Alati i mehanizacija u šumarstvu

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Proizvodnja sadnog materijala
Zaštita šuma i predela
Turistički objekti u nacionalnim parkovima
Uređenje predela

7. PREPORUČENO KORIŠĆENJE NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE MODULA

Sklopovi uređaja i mašina
Modeli uređaja i mašina
Traktor
Mašine za zeleni pokrivač
Motorne testere
Specijalizovana učionica

Osnovi geomorfologije sa hidrologijom

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I
II	35	35		12		82

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Sticanje znanja o najvažnijim geomorfološkim sistemima

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred:

drugi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Upoznavanje osnovnih pojmova iz geologije, hidrologije i geomorfologije	18
Geomorfologija i hidrologija u okviru šumskih i drugih ekosistema	27
Uticaj geomorfologije na vodne potencijale, kvalitet vode i vodni režim u šumskim ekosistemima	27
Sprovođenje potrebnih mera za revitalizaciju i sanaciju erozionih vodnih tokova	10

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Upoznavanje osnovnih pojmova iz geologije, hidrologije i geomorfologije
Trajanje modula:	18 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o geologiji, hidrologiji i geomorfologiji	znati šta je geologija znati šta je hidrologija znati šta je geomorfologija	osnovni pojmovi iz geologije šta je stenska masa klasifikacija i struktura stena tektonske i seizmičke pojave osnovni pojmovi iz morfologije definicija reljefa oblici reljefa osnovni pojmovi iz hidrologije atmosferske padavine - nastanak i oblici vodotoci, izvori	Koristiti znanje iz prethodnog školovanja i povezati sa sadržajem modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Geomorfologija i hidrologija u okviru šumskih i drugih ekosistema
Trajanje modula:	27 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o geomorfološkim i hidrološkim uticajima u okviru šumskih i drugih ekosistema	znati šta je šumski ekosistem zna kakav je uticaj geomorfologije u šumskim i drugim ekosistemima znati kakav je uticaj hidrologije u šumskim i drugim ekosistemima	Pojam šumskih ekosistema Uticaj geomorfoloških oblika na pojavu šumskih ekosistema Uticaj geomorfoloških oblika na raspored šumskih ekosistema Pojam i definisanje hidrologije u okviru šumskih i drugih ekosistema Osnovni pojmovi iz hidrometrije Merenje i utvrđivanje atmosferskih padavina, oteklih voda Merenje i utvrđivanje izdašnosti izvorišne vode Bilansiranje vode u slivu	Povezati sadržaje materije sa znanjem iz pedologije, meterologije, botanike, dendrologije i ekologije

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Uticaj geomorfologije na vodne potencijale, kvalitet vode i vodni režim u šumskim ekosistemima
Trajanje modula:	27 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o geološkim i morfološkim uticajima na vodne režime, potencijale i kvalitet vode u šumskim ekosistemima	znati kako da definiše vodne potencijale u slivu znati kako da definiše vodne režime znati kakav je kvalitet vode u šumskim ekosistemima znati koji faktori utiču na kvalitet vode u šumskim ekosistemima	definisanje vodnih potencijala definisanje vodnog režima uticaj orografije na vodne potencijale sastav i struktura stenske mase na kvalitet vode uticaj zemljišta na kvalitet vode uticaj vegetacije na kvalitet vode erozioni procesi i kvalitet vode aero zagađenje i kvalitet vode	Koristiti znanje iz prethodnog školovanja i povezati sa sadržajem modula koristiti informacije iz časopisa i biltena Povezati sadržaje materije sa aktuelnom ekološkom situacijom

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Sprovođenje potrebnih mera za revitalizaciju i sanaciju erozionih vodnih tokova
Trajanje modula:	10 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o merama za uređenje vodnih tokova i sprečavanja erozionih procesa u njima	znati koje su to mere za sprečavanje erozionih procesa u slivu znati kako izvršiti sanaciju klizišta u slivu znati kako da gazduje sa slivnom površinom u cilju sprečavanja erozionih procesa	sanacija izvorišta, vodozahvata sanacija klizišta u slivu uzvodna regulacija nizvodna regulacija	povezati sadržaje materije sa erozionim procesima u svetu i u našoj zemlji koristiti informacije iz raznih biltena i časopisa

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Antić M., Jović N, Avdalović V (1989) Pedologija
Potkonjak M., Milošević M., Rakićević T. Geografija, udžbenik za osnovnu školu
Herak M., Tajder M. Petrografija i geologija
Macan G. (1995) Šumska hidrologija
Macan I. (2002) Vodni potencijali sliva Gvozdačke reke na Goču i njihov uticaj na unapređenje i zaštitu životne sredine, magistarski rad
Ristić R., Macan G., Milošević R., Nikić Z., Macan I. (1998) Vodni potencijali planine Goč u funkciji održivog korišćenja Šumskih ekosistema
Jović D., Banković S., Medarević M. Planiranje gazdovanja šumama u izvorištima voda
Todorović T. Osnovi geotehnike u bujičarstvu

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Pedologija sa geologijom
Geografija
Uređenje predela
Fitocenologija
Gajenje šuma

7. PREPORUČENO KORIŠĆENJE NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE MODULA

Hidrološke i geološke karte
Osnove područja i šumsko-privredne karte

Zoologija i ekologija divljih životinja

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I
II	105	35		12		152

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Razvijanje naučnog pogleda na svet, sistematičnosti, postupnosti i preciznosti u radu,
Upoznavanje zooloških i ekoloških osobenosti i pojedinih vrsta divljih životinja relevantnih za lovstvo i zaštitu faune u zaštićenim područjima i njihovim delovima,
Podsticanje savremenog (ekološkog) pogleda na odnose između populacija divljih životinja i biocenozu u čijem su sklopu,
Upoznavanje uslova i zahteva pojedinih vrsta autohtone faune sisara, ptica i riba koji su neophodni za njihovo gajenje, zaštitu i opstanak,
Proširivanje postojećih i sticanje novih znanja iz ekologije autohtonih vrsta divljih životinja,
Razvijanje interesovanja za sticanje novih saznanja praćenjem raspoložive literature,
Povezivanje teorijskih znanja sa praksom,
Sticanje praktičnih znanja.

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred:

drugi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Osnove zoologije divljih životinja	8
Osnove ekologije i biogeografije divljih životinja	20
Osnove zoološke sistematike	8
Sistematika sisara	46
Sistematika ptica	40
Sistematika riba	30

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Osnove zoologije divljih životinja
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Proširivanje osnovnih znanja iz opšte biologije	znati šta je zoologija divljih životinja znati šta je i šta proučava: anatomija, morfologija, fiziologija, genetika, etiologija, biogeografija, ekologija i sistematika divljih životinja	Potreba i značaj izučavanja predmeta Definicija zoologije i zoologije divljih životinja Podela zoologije Problemi koje proučavaju pojedine naučne discipline	Povezati sa opisom poslova i radnih zadataka osnovnog profila Sadržaj povezati sa prethodno stečenim znanjima iz biologije i ekologije Nakon završetka uraditi test

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Osnove ekologije i biogeografije divljih životinja
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje užestručnih znanja iz ekologije divljih životinja Sticanje užestručnih znanja iz ekologije, lovnih, lovostajem zaštićenih i trajno zaštićenih vrsta faune	znati šta je predmet i problem proučavanja ekologije divljih životinja znati pojmove: životno stanište i biotop znati biotičke sisteme znati opšte zakonitosti ekoloških faktora znati ekološke faktore znati šta je populacija divljači znati strukturu populacije divljači znati primere za strukturu vezane za vrste divljih životinja koje izučava znati metode i načine za određivanje pojedinih elemenata strukture populacije divljih životinja	Definicija i problem izučavanja ekologije divljih životinja Životno stanište i pojam biotopa Biotički sistemi Ekološki faktori: opšte zakonitosti ekoloških faktora, podela i klasifikacija faktora Populacija divljači Struktura populacije Brojnost i gustina populacije Starosna struktura Polna struktura Genetička struktura Socijalna struktura Realni prirast lovnih vrsta Dinamika populacije Definicija i problem izučavanja biogeografije Životne oblasti biosfere Rasprostranjenje i karakteristike bioma Biogeografske teritorije i staništa sisara i ptica Balkanskog poluostrva Zoogeografski pregled ihtiofaune područja Srbije Hidografija Srbije	Povezati sa konkretnim klasama faune koje su predmet izučavanja Na časovima za vežbe obraditi praktično metode i načine određivanja pojedinih elemenata strukture populacije Uraditi test

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Osnove zoološke sistematike
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih potrebnih znanja iz sistematike faune	znati šta je sistematika znati šta je zoološka sistematika znati šta je taksomanija znati šta je klasifikacija znati koji se morfološki karakteri koriste u izradi ključeva znati šta je i koji cilj ima nomenklatura znati šta je vrsta uopšte kao takson znati šta je biološka koncepcija vrste znati korišćenje ključeva za indentifikaciju i sistematizaciju određenih klasa divljih životinja	Predmet i zadatak proučavanja sistematike Sistematska zoologija ili zoološka sistematika Taksonomija (biološka i lovna) Klasifikacija Nomenklatura Vrsta	Razvijanje odgovornosti za tačnost identifikacije vrsta, polne i starosne strukture divljih životinja u prirodi Na vežbama demonstrirati primenu ključeva za određivanje pripadnosti vrsta određenoj sistematskoj kategoriji Na kraju modula uraditi test

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Sistematika sisara (Klasa Mammalia)
Trajanje modula:	46 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje profesionalnih znanja o vrstama autohtone faune i alohtone faune koja se nalazi kod nas Sticanje profesionalnih znanja za identifikaciju vrsta sisara koje se nalaze kod nas, a posebno zaštićenih i u zaštićenim predelima prirode Sticanje praktičnih znanja za ocenu lovačkih trofeja	znati sistematiku sisara znati opšte biološke karakteristike sisara znati biološke karakteristike pojedinih vrsta sisara znati kategorije ugroženosti pojedinih vrsta znati kategorije zaštite znati lovnu taksonomiju pojedinih vrsta sisara znati da oceni lovački trofej pojedinih vrsta lovne divljači	Opšte biološke karakteristike sisara Red papkara /Arctiodactyla/ opšte morfološke karakteristike Jelen evropski /Cervus elaphus L./ Jelen lopatar /Dama dama L./ Srna /Capreolus capreolus L./ Divokoza /Rupicapra rupikapra L./ Alpski kozorog /Capra ibeh L./ Muflon /Ovis musimon Pallas/ Divlja svinja /Sus scrofa L./ Red zveri - mesojedi /Carinivora/ - opšte morfološke karakteristike Vuk /Canis lupus L./ Šakal /Canis aureus L./ Lisica /Vulpes vulpes L./ Rakunopas /nuctereutes procynoides Grey/ Divlja mačka /Felis silvestris Schreber/ Ris /Linx linx L./ Kuna zlatica /Martes Martes L./ Kuna belica /Martes foina Erxleben/ Tvor /Mustela putorius L./ Hermelin /Mustela erminea L./ Lasica /Mustela nivalis L./ Vidra /Lutra lutra L./ Jazavac /Males males L./ Mrki medved /Urcus arctos L./ Red dvozipci /Logomorpha/ opšte karakteristike Zec evropski - običan /Lepus europaeus Pallas/ Red glodari /Rodentia/ - opšte karakteristike Veverica /Sciurus vulgaris L./ Veliki ili sivi puh /Glis glis L./ Bizamski pacov /Ondatra zbetrhicus L./ Nutrija /Muocstor coypus Molinia/	Obradu pojedinih vrsta sisara realizovati putem demonstracije nastavnih filmova, slajdova, slika, crteža i demonstracijom određenih eksponata i preparata celih životinja ili njihovih delova Na vežbama učenike obučiti za praktičnu primenu morfometrijskih merenja delova tela sisara potrebnih za proučavanje i praćenje mikropopulacija Obradu, merenja, ocenu i obradu podataka za ocenu lovačkih trofeja U okviru nastave u bloku realizovati stručni izlet i posetu. Prirodnjačkom muzeju šumarstva i lovstva i Zoološkom vrtu u Beogradu / izlet organizovati na kraju modula ili nakon završetka modula o pticama U toku i na kraju modula uraditi test iz bionomije i to jedan test za red papkara, jedan za red zveri i jedan za red glodara Izvršiti proveru praktičnih znanja za ocenjivanje lovačkih trofeja

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*			*	*

Naziv modula:	Sistematika ptica (Klasa Aves)
Trajanje modula:	40 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje profesionalnih znanja o vrstama autohtone ornitofaune Sticanje profesionalnih znanja za identifikaciju vrsta ptica koje se nalaze kod nas, pre svega vrsta koja se nalazi u zaštićenim predelima prirode Sticanje osnovnih znanja za gajenje i zaštitu ptica	znati sistematiku ptica znati opšte biološke karakteristike ptica znati biološke karakteristike pojedinih vrsta ptica znati kategorije ugroženosti pojedinih vrsta ptica znati kategorije zaštite znati lovnu taksonomiju znati ptice pevačice	Klasa ptice /Aves/ osnovne biološke karakteristike Red koke /Galliformis/ - osnovne karakteristike Veliki tetreb /Tetrao urogallus L./ Tetreb ruževac /Lyrurus tetrix L./ Lešinarka /Tetrestes bonasia L./ Fazan /Phasianus colchicus L./ Poljska jarebica /Perdix perdix L./ Jarebica kamenjarka /Alcectoris greca Meisner/ Prepelica /Coturnix coturnix L./ Red ždralovke /Gruiformes/ Porodica droplje, potrci /Otididae/ Red patkarice ili guščarice /Anseiformes/ Potporodica labudovi /Cygninae/ Potporodica ronaca /Marginae/ Potporodica liske /Rallidae/ Red gnjurci /Podicipediformes/ Red rodarice /Ciconiformes/ Porodica rode /Ciconidae/ Porodica čaplje /Ardeidae/ Red vinčarke /Charadriformes/ Porodica vivci, šljunkarice /Charadridae/ Red grabljivice /Falconiformes/ Porodica jastrebovi /Accipitridae/ Porodica sokolovi /Falconidae/ Red veslarice /Steganopodiformes/ Familija pelikani /Pelecinidae/ Porodica kormorani /Phalacrocoracidae/ Red golubovke /Columbiformes/ Porodica golubovi /Columbidae/ Red sove /Strigiformes/ Porodica sove /Strigidae/ Red vrapčarke /Passeriformes/ Porodica vrane /Corvidae/ Red detlići /Piciformes/ Porodica detlići /Picidae/ Porodica svilorepe /Bombicilliddae/ Red ptice pevačice /Paseriforme/ Osnove bioloških karakteristika pevačica Sistematika i opis ptica pevačica	Obradu pojedinih vrsta ptica realizovati putem demonstracije nastavnih filmova, slajdova, slika, crteža i demonstracijom određenih eksponata i preparata celih životinja ili njihovih delova i jaja ptica Na vežbama učenika obučiti za praktičnu primenu morfometrijskih merenja delova tela ptica U toku i na kraju modula uraditi testove iz poznavanja bionomije vrsta Izvršiti proveru obučenosti učenika za determinaciju vrsta divljači, polova determinaciju jaja sl. Osnovati sekciju za konzerviranje i prepariranje ptica, riba i sisara.

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*				*

Naziv modula:	Sistematika riba (Klasa Osteichthyes)
Trajanje modula:	30 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Stanje profesionalnih znanja o vrstama autohtone ihtifaune Sticanje profesionalnih znanja za identifikaciju vrsta riba koje se nalaze kod nas	znati sistematiku riba znati opšte biološke karakteristike riba znati biološke karakteristike pojedinih vrsta riba znati kategorije ugroženih vrsta riba znati kategorije zaštite znati ribolovnu taksonomiju	Osnovne morfološke karakteristike riba Taksonomski karakter kod riba Čuvanje i konzerviranje uzoraka Ribe i njihova staništa Monitoring i konzerviranje riba Familija /Acipenseridae/ dunavska jesetra, kečiga/ Familija /Salmonidae/ mladica, pastrmka/ Familija /Esocidae/ štuka/ Familija Cyprindae /deverika, pliska/ uklja, sivi tostolobik, bucov, mrena, babuška, karaš, skobalj, beli amur, šaran, govedarka, krkuša, beli tostolobik /glavaš/, belica, klen, sabljarka, gaovica, crvenperka/ Familija /Silridae /som Familija Percidae / grgeč, smuđ, vretenar/	Obradu pojedinih vrsta riba realizovati putem demonstracije nastavnih filmova, slajdova, slika, crteža i demonstracijom određenih eksponata i preparata riba Na vežbama učenike obučiti za praktičnu primenu morfometrijskih merenja delova tela riba U toku i na kraju modula uraditi testove iz poznavanja bionomije vrsta Izvršiti proveru obučenosti učenika za determinaciju vrsta riba Realizovati stručni izlet do većih akvarijuma u zemlji

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*				*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Zoran Ristić, Lovstvo, udžbenik za šumarske škole ZUNS, Beograd
R. Papović, J. Šapkarev, Animalna ekologija, udžbenik, Naučna knjiga, Priština
Vukoman Šelmić i grupa autora Lovački priručnik, LS, Beograd
Grupa autora, Enciklopedija lovstva, GK, Beograd
S. D. Matvejev i R. N. Aleksandrov, Život ptica Kopaonika, Institut za ekologiju i biogeografiju SAN Beograd
Predrag Simonović, Ribe Srbije, priručnik, Biološki fakultet, Beograd
Svetlana Milošević, Ekologija divljači, skripta Šumarska škola, Kraljevo
M. M. Drenić, Planiranje i gazdovanje lovištima, skripta, Šumarska škola Kraljevo
Veljko Varćek, Ocenjivanje lovačkih trofeja, priručnik, Eurotam, Ljubljana

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Zoologija i ekologija divljih životinja koristi stečena znanja iz biologije, hemije, geografije, botanike, pedologije, meteorologije i drugih naučnih i nastavnih disciplina koje su učenici izučavali u prethodnom školovanju.
U toku realizacije nastave potrebno je voditi računa o korelaciji nastavnih sadržaja unutar pojedinih modula, tj. potrebno je voditi računa o postupnosti, odnosno redosledu obrade pojedinih metodskih jedinica iz pojedinih naučnih disciplina: opšta sistematika, anatomija i morfologija, fiziologija, biogeografija, etologija, sistematika pojedinih klasa.
U toku realizacije nastave potrebno je naznačiti i ukazati na osnove koje se izučavaju i čine neophodna predznanja za izučavanje predmeta u narednim razredima kao što je lovstvo u trećem razredu (Gajenje divljači, ishrana divljači, bolesti divljači, zaštita divljači, lov i korišćenje divljači i njenih delova, zaštitu šumskih i poljoprivrednih kultura od divljači i sl.). Planiranje gazdovanja šumama i područjem, Uređenje predela - izgradnja i održavanje objekata u području za gajenje, zaštitu i korišćenje divljači i sl.

7. PREPORUČENO KORIŠĆENJE NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE MODULA

Preparati karakterističnih vrsta divljači
Ilustracije retkih i zaštićenih vrsta divljači
Fotografije
Video materijal

Etnologija

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I
II	35					35

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Kroz etnologiju kao nauku o narodima, posebno etnologiju naroda i nacionalnih zajednica koje nastanjuju ovo podneblje upoznaju materijalnu, duhovnu i socijalnu baštinu i njeno očuvanje

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred:

drugi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Uvod u etnologiju, postanak i razvoj naroda, narodi na tlu SCG od praistorije do danas	7
Materijalna kultura	20
Duhovna kultura	8

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Uvod u etnologiju, postanak i razvoj naroda, narodi na tlu SCG od praistorije do danas
Trajanje modula:	7 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznati učenike sa etnologijom kao i sa nastankom civilizovanog društva Upoznati učenike sa narodima na prostoru SCG od praistorije do danas	znati šta je etnologija, metode istraživanja etnologije i pomoćne nauke etnologije znati o nastanku civilizovanog društva, prirodnim, istorijskim i drugim uslovima za nastanak određenih ljudskih zajednica od praistorije do savremenog doba znati osnovno o narodima na tlu SCG	Uvod u etnologiju i podela etnologije Pomoćne nauke etnologije Postanak i razvoj naroda Prirodni, istorijski i drugi uslovi za nastanak ljudskih zajednica od praistorije do savremenog doba Narodi na tlu SCG od praistorije do danas	Koristiti stečena znanja iz istorije Koristiti istorijske karte Koristiti foto-slajdove

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Materijalna kultura
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o materijalnom kulturnom nasleđu, sa posebnim osvrtom na područja zaštićenih prirodnih područja	znati o graditeljskom nasleđu u području pod režimom zaštite znati o privredi i saobraćaju kao kulturnom nasleđu znati o hrani, nakitu, oružju kao kulturnom nasleđu znati o crkvama i manastirima i drugim mestima okupljanja kao kulturnom nasleđu	Graditeljsko nasleđe i tradicija. Kuće, dvorišta, utvrđenja naselja i gradovi Privreda i saobraćaj Hrana, nakit, nošnja i oružje Crkve i manastiri centri okupljanja u prethodnom periodu	Koristiti prethodna znanja iz istorije, geografije i drugih oblasti radi bolje obrade materije Koristiti foto-slajdove, slike i slična nastavna sredstva Posetiti Etnološki muzej u Beogradu

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Duhovna kultura
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o duhovnom kulturnom nasleđu, sa posebnim osvrtom na zaštićena prirodna područja	Znati o umetnosti, igri, pesništvu, slikarstvu, muzici i ornamentici Znati o veri i tradiciji naših prostora	Umetnost, igre, pesništvo, slikarstvo, muzika, ornamentika Vera Nauka	Koristiti prethodna znanja iz istorije geografije i drugih oblasti radi bolje obrade materije Koristiti audio i video materijal i slična nastavna sredstva Posetiti neku od manifestacija duhovne kulturne baštine

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Erdeljanović: Etnologija

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Istorija
Geografija
Srpski jezik i književnost

7. PREPORUČENO KORIŠĆENJE NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE MODULA

Ilustracije etnoloških zbirki iz naših područja

Proizvodnja sadnog materijala

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I
II	35	35		12		82

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Osnovni cilj predmeta je sticanje znanja iz oblasti šumskog semenarstva i rasadničke proizvodnje.
Upoznavanje sa Prostornim planom Republike Srbije i potrebe za kvalitetnim sadnim materijalom.
Sticanje praktičnih i teorijskih znanja iz oblasti plodonošenja šumskog drveća i manipulacije šumskim semenom kao i svrhe osnivanja rasadnika i tehnologije proizvodnje sadnica.
Izgraditi stručni stav po pitanju proizvodnje kvalitetnog, genetski selekcionog sadnog materijala.

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA: Proizvodnja sadnog materijala

Razred:

drugi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Šumsko semenarstvo	30
Svrha osnivanja rasadnika, priprema zemljišta i održavanje plodnosti	16
Proizvodnja sadnica	26
Tehnologija proizvodnje važnijih vrsta šumskog drveća u rasadniku	10

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Šumsko semenarstvo
Trajanje modula:	30 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o plodonošenju biljaka, sakupljanju semena, doradi semena i manipulaciji semenom	zna pojam fizike i zrelosti tj. plodonošenja zna faktore koji utiču na učestalost i obilnost plodonošenja zna kako izvršiti procenu i prognozu uroda zna vreme sazrevanja i opadanja semena najznačajnijih vrsta šumskog drveća zna da dâ opis spoljašnih osobina semena utvrdi dobra ili loša svojstva šumskog semena zna da ispitivanjem unutrašnjih osobina odredi kvalitativna svojstva šumskog semena zna da determiniše seme važnijih vrsta šumskog drveća zna značaj i vrste semenskih objekata zna genetsku osnovu i kriterijume za izdvajanje i priznavanje semenskih objekata teoretski zna obeležavanje semenskih objekata na terenu i na karti, kao i administrativni tok zna kako se vrši selekcija tj. izdvajanje plus stabala zna način poboljšavanja tj. oplemenjivanja svojstava šumskog drveća zna teoretski-praktične metode kalemljenja zna kako se može nabaviti potrebno seme zna vreme i način sakupljanja semena zna postupak naknade dorade semena zna načine trušenja četinarskog semena zna postupak čuvanja semena zna načine dezinfekcije i dezinsekcije, stimulacije i stratifikacije zna kako se treba pakovati i vršiti transport semena	Doba fizičke zrelosti - plodonošenja Učestalost plodonošenja Obilnost plodonošenja - prognoza i procena uroda Doba sazrevanja i opadanje semena Spoljašne osobine šumskog semena Unutrašnje osobine šumskog semena Uzimanje prosečnog i radnog uzorka semena Određivanje čistoće semena Određivanje apsolutne težine semena Ispitivanje klijavosti i energije klijanja Određivanje upotrebe vrednosti i potrebne količine semena Ispitivanje zdravstvenog stanja semena Standardizacija šumskog semena Genetska osnova za izdavanje semenskih objekata Kriterijumi za ocenjivanje, izdavanje i priznavanje semenskih objekata Administrativni postupak Oplemenjivanje šumskog drveća Individualna selekcija Razmnožavanje-plus stabala kalemljenjem Nabavka semena za rad u rasadniku Sakupljanje šumskog semena Naknadno dozrevanje, sušenje i ispiranje semena Trušenje četinarskog semena Čuvanje i konzerviranje šumskog semena Dezinfekcija i dezinsekcija Stimulacija i stratifikacija semena Pakovanje i transport semena	Objasniti pojam plodonošenja, kulminacije visinskog prirasta i njihove međusobne zavisnosti Slikovito predstaviti obilnost plodonošenja Na terenu pokazati primer doba sazrevanja i opadanja pojedinih vrsta drveća Vežbanje i sistematizovanje gradiva nakon obrađenog modula Koristiti zbirke šumskog semena - semenare za determinaciju Zadužiti učenike da sakupe semenare sa određenim brojem vrsta Po završenoj obradi modula proveriti teoretsko znanje učenika i prepoznavanje semena šumskog drveća Koristiti karte na kojima su obeleženi semenski objekti Nacrtati na tabli oznake semenskih objekata na terenu Realizovati blok nastavu u semenskom objektu Pokazati uverenja o priznatim semenskim objektima Izvršiti testiranje učenika na kraju modula Usmeno objasniti značaj oplemenjivanja tj. poboljšavanja ekoloških i šumsko uzgojnih svojstava šumskog drveća Praktično i teoretski obraditi razmnožavanje kalemljenjem Na kraju modula sistematizovati gradivo Realizovati deo blok nastave u trusnicama Na kraju modula izvršiti proveru znanja

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Svrha osnivanja rasadnika, priprema zemljišta i održavanje plodnosti
Trajanje modula:	16 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Da se učenici upoznaju sa značenjem rasadničke proizvodnje Upoznavanje sa vrstama rasadnika i osnovnim pravilima uređenja Upoznavanje sa načinom obrade zemljišta i održavanjem njene plodnosti	zna svrhu osnivanja i vrste rasadnika zna uslove za podizanje rasadnika zna kako se određuje veličina rasadnika zna vrste ograda, unutrašnju podelu zna uređenje rasadnika i odeljke po vrsti proizvodnje zna način obrade zemljišta zna održavanje plodnosti zna kako izvršiti dezinfekciju zemljišta	Svrha osnivanja rasadnika i vrste rasadnika Izbor mesta za rasadnik Veličina rasadnika Oblik rasadnika Ograđivanje rasadnika Unutrašnja podela rasadnika Uređenje rasadnika Odeljci šumskog rasadnika po vrsti proizvodnje Obrada zemljišta Održavanje plodnosti zemljišta Dezinfekcija zemljišta	Šematski predstaviti izgled rasadnika, unutrašnju podelu, uređenje i odeljke po vrsti proizvodnje U školskom rasadniku pokazati i unutrašnju podelu i odeljke u rasadniku kao i ograđivanje rasadnika Izvršiti testiranje po obrađenom modulu

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Proizvodnja sadnica
Trajanje modula:	26 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznavanje sa tehnologijom i fazama u proizvodnji Upoznavanje sa načinom zaštite zasejanih površina i biljaka u rasadnicima Upoznati postupak vađenja i dalje manipulisanje sadnicama	zna faze u proizvodnji šumskih sadnica na klasičan način zna proizvodnju sadnica Duneman sistemom zna kontejnersku proizvodnju šumskih sadnica zna proizvodnju topolovih sadnica vegetativnim putem kao primarne vrste za vegetativno razmnožavanje zna kako se obeležavaju leje i polja u rasadniku zna da nacrta kartu rasadnika zna koji se podaci unose u knjigu evidencije	Faze u proizvodnji šumski sadnica na klasičan način Vreme setve Nabavka i priprema semena za setvu Pripremanje polja, leja i brazdica Dubina setve Način setve Potrebna količina semena za setvu Zaštita zasejanih površina pre klijanja semena Nega i zaštita biljaka u rasadniku Posebne mere nege u rasadniku Vađenje, sortiranje i čuvanje izvađenih sadnica do sadnje Pakovanje i transport sadnica Rasađivanje biljaka u rasadniku Proizvodnja sadnika-Duneman sistemom Kontejnerska proizvodnja šumskih sadnica Rasadnici topola Glavne metode proizvodnje topolovih sadnica Metoda "Ožilište-rastilište" Metoda "Matičnjak-ožilište" Evidencija biljaka i izvršenih radova u rasadniku	Realizovati blok nastavu u rasadniku u vreme setve Koristiti ilustracije za prikaz zasejavanja, zalivanja, zaštite od mraza i grada U rasadniku praktično pokazati vađenje, sortiranje i čuvanje sadnica Koristiti u nastavi različite vrste kontejnera Izvršiti testiranje učenika na kraju modula Učenicima pokazati ilustracije iz rasadnika topola o pripremanju reznica, trapljenju, izgledu rastilišta i sadnji Realizovati deo blok nastave u rasadniku topola Izvršiti testiranje učenika na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*

Naziv modula:	Tehnologija proizvodnje važnijih vrsta šumskog drveća u rasadnicima
Trajanje modula:	10 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznavanje sa svim značajnijim karakteristikama određene vrste šumskog drveća za proizvodnju sadnica	zna za važnije vrste lišćara i četinara, vreme sakupljanja semena, procenat klijavosti, način čuvanja semena, broj semenki u kilogramu zna vreme setve, potrebnu količinu semena po m2, način setve i tehnologiju daljeg školovanja	Proizvodnja važnijih vrsta četinara (jela, smrča, omorika, ariš, crni bor, beli bor, vajmutov bor, duglazija) Proizvodnja važnijih vrsta lišćara (lužnjak, lipa, orah, crni orah, poljski brest, pitomi kesten, divlji kesten, bagrem, gledicija, breza)	Napraviti tabelu sa potrebnim podacima za proizvodnju važnijih vrsta šumskog drveća Slikovito prikazati sadnice u različitim godinama starosti Izvršiti testiranje učenika po završenom modulu

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Bura D. Plantaže topola. Jug. polj. šum. centar, Beograd
Jovanović M. Osnovni pojmovi iz genetike i izdvajanja semenskih objekata šumskog drveća, Jug. centar za polj. i šum., Beograd, 1961.
Marić B. Šumsko semenarstvo i rasadnici. Znanje, Beograd, 1962.
Markovski K. Priručnik za vežbanje iz šumskih kultura i plantaža, Beograd, 1970.
Pataki Lj. Šumsko sjemenarstvo i rasadnici, Sarajevo, 1967.
Stilinović S. Proizvodnja sadnog materijala, Beograd, 1977.
Peno M., Popović J., Marković R., Veselinović N., Marković D., Kitić D., Mančić A. Kontejnerska proizvodnja šumskih sadnica, materijali sa savetovanja, Beograd, 1978.

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Pedologija sa geologijom, zato što proizvodnja samih biljaka zavisi od vrste zemljišta
Šumska botanika
Genetika, zbog oplemenjivanja i proizvodnje novih sorti
Meteorologija sa klimatologijom, zavisnost proizvodnje od klimatskih faktora
Dendrologija sa fitocenologijom, zbog determinacije i upoznavanja osobina vrste
Uređenje predela
Gajenje šuma, zbog uske korelacije sa potrebom obnavljanja šuma rekonstrukcije, pošumljavanja...

7. PREPORUČENO KORIŠĆENJE NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE MODULA

Zbirke semena
Rasadnik
Staklenik
Alati za proizvodnju sadnica i ispitivanje klijavosti

Dendrometrija sa geodezijom

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I
II
III	70	70		18		158

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Da se učenici upoznaju sa osnovnim pojmovima iz geodezije i dendrometrije
Da se učenici upoznaju sa radom prostijih geodetskih instrumenata (primena pri orijentaciji, kretanju u prirodi i sl.)
Da učenici nauče pojmove vezane za kartu (orijentacija karte, određivanje stajne tačke, čitanje karte - izohipse, vodotoci, komunikacije i dr.)
Da učenici steknu osnovna teorijska i praktična znanja o premeru površina - planimetrisanje
Sticanje osnovnih pojmova vezanih za pozicioniranje i GPS i osnovne pojmove računarskog sistema GIS (npr. planiranje pravca kretanja uz uštedu vremena, katastar zemljišta i objekata i sl.)
Sticanje znanja o mernim instrumentima, premeru dubećih stabala, šumskih i rezanih sortimenata
Da učenici nauče tehniku izvođenja radova i primenu metoda za određivanje zapremine stabla, pojedinih delova stabla, zapremine sortimenata i sastojine

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred:

treći

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Uvod u geodeziju, karta, razmera i razmernici, pojam mera i merenja	15
Busola i busolni instrumenti, računanje površina, padomer	30
Osnove GPS-a i GIS-a, princip rada prijemnika	14
Uvod u dendrometriju, merni instrumenti, određivanje zapremine oborenih stabala i rezanih sortimenata	47
Merenje dubećih stabala i njihovih delova, zapremina, starost i prirast dubećih stabala	20
Pojam sastojine i taksacionih elemenata, merenje elemenata zapremine sastojine, metode merenja	32

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Uvod u geodeziju, karta, razmera i razmernici, pojam mera i merenja
Trajanje modula:	15 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih pojmova o geodeziji, razmeri kao i o merenju veličina u prirodi	steći osnovna znanja o geodeziji kao naučnoj disciplini naučiti osnovne pojmove o karti (vrste karti, podela, sadržaj karti) naučiti osnovne pojmove o razmeri da zna da crta veličine u smanjujućoj i uvećavajućoj razmeri znati da prenosi veličine sa karte u prirodu i obrnuto naučiće osnovni pribor za merenje linearnih dužina znati praktično da izmeri dužine pantljikom i obradi zapisnik za merenje dužina	Uvod u geodeziju, predmet, zadaci i uloga Pojam karte (plan, skica) Razmera i razmernici Čitanje veličina u smanjujućoj i uvećavajućoj razmeri Merenje linearnih veličina u prirodi Obrada zapisnika za merenje dužina	Koristiti znanja iz prethodnih razreda i povezati ih sa sadržajem modula Koristiti nastavna sredstva: karte (opšte i posebne), pribor za merenje dužina (pantljika, metar i sl.), neophodne zapisnike i dr. Korišćenje školskog arboretuma Uraditi test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*

Naziv modula:	Busola i busolni instrumenti, računanje površina, padomer
Trajanje modula:	30 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o busoli i busolnom teodolitu, planimetrisanju, padomeru i njihovom korišćenju	steći osnovna znanja o busoli i njenim delovima naučiti praktično da koristi busolu (npr: orijentacija karte, merenje poligona busolom, kretanje u prirodi) steći osnovna znanja o azimutu pravca, protiv-pravca i korišćenje istih u prirodi upoznati delove busolnog teodolita, način rada i praktično merenje poligona naučiti pribor i metode za računanje površina (planimetrisanje) steći osnovne pojmove o padomeru i njegovoj upotrebi	Osnovni pojmovi azimuta pravca i protiv-pravca Busola, delovi, namena Orijentacija karte, kretanje po azimutu Merenje poligona busolom Busolni teodolit, delovi Upotreba busolnog teodolita, merenje Obrada zapisnika i kartiranje Pribor i metode za računanje površina Padomer i njegova upotreba	Koristiti neophodna nastavna sredstva: busola, karta, busolni teodolit, zapisnici, planimetar, padomer i dr. Korišćenje školskog arboretuma Realizovati nastavu u bloku u trajanju od 6 časova Uraditi test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*

Naziv modula:	Osnovi GPS-a i GIS-a, princip rada prijemnika
Trajanje modula:	14 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnog znanja o globalnom pozicionom sistemu i o GIS računarskom sistemu uz mogućnost praktične primene	naučiti šta je GPS saznaće kako radi GPS saznati koji su tipični izvori grešaka, šta je diferencijalni GPS naučiti šta je GIS saznati kako radi GIS znati za šta se može koristiti GIS saznati koje su standardne aktivnosti GIS-a (unos podataka, obrada, upravljanje, analize i izveštavanje)	Šta je GPS i kako radi Izvori grešaka koji se javljaju u GPS pozicioniranju Osobine prijemnika, standardni pribor Tehničke karakteristike GPS prijemnika Šta je GIS i kako radi Za šta se može koristiti GIS GIS aktivnosti - unos podataka, obrada, upravljanje, upiti i analize, izveštavanje	Koristiti sajtove sa GPS i GIS podacima Koristiti odgovarajuće baze podataka u GIS formatima Koristiti nastavna sredstva: pozicioner, gotove GIS baze podataka

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*	*

Naziv modula:	Uvod u dendrometriju, merni instrumenti, određivanje zapremine oborenih stabala i rezanih sortimenata
Trajanje modula:	47 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih pojmova o dendometriji, mernim instrumentima, primeni tih instrumenata i metodama određivanja zapremine	steći osnovna znanja o dendrometriji kao naučnoj disciplini naučiti osnovne instrumente u dendrometriji i znati praktično da ih koristi naučiti metode za određivanje zapremine oborenih stabala, rezanih sortimenata i znati da ih primeni	Uvod u dendrometriju, predmet, zadaci i uloga Instrumenti za merenje prečnika Instrumenti za merenje dužina Instrumenti za merenje visina Oblik stabla Prosta i složena Huberova formula Prosta i složena Smalijanova formula Prosta i složena Rikeova formula Složena Hoenadlova formula Određivanje zapremine trupaca i ostalog oblog drveta Određivanje zapremine rezanih sortimenata (daske, grede, letve, gredice i dr.) Određivanje zapremine poluobrađenih sortimenata Premer složenog drveta	Neophodna nastavna sredstva: prečnica (elektronska, Vilerova i dr.), pribor za merenje dužina (metar, pantljika i sl.), visinomer (Blume-Lajsov, Haga, Sunto), dendrometrijske tablice Koristiti školski arboretum Realizovati nastavu u bloku u trajanju od 6 časova Na kraju modula uraditi test

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*

Naziv modula:	Merenje dubećih stabala i njihovih delova, zapremina, starost i prirast dubećih stabala
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o načinu merenja dubećeg stabla, njegovih delova, kao i način određivanja zapremine, starosti i prirasta dubećeg stabla	naučiti da meri neophodne elemente za zapreminu dubećeg stabla znati da odredi i primeni pad prečnika naučiti da odredi zapreminu stabla naučiti da odredi starost oborenog i dubećeg stabla znati vrste prirasta i poznavati metode za utvrđivanje prirasta	Merenje prečnika i visine dubećih stabala Određivanje i primena pada prečnika Određivanje zapremine dubećeg stabla po tablicama i približnim formulama Određivanje starosti oborenog stabla Određivanje starosti dubećeg stabla Vrste prirasta Određivanje debljinskog prirasta Određivanje visinskog prirasta Određivanje zapreminskog prirasta	Koristiti nastavna sredstva: prečnica, visinomer, dendrometrijske tablice, priraštajno svrdlo Koristiti školski arboretum Na kraju modula uraditi test

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*

Naziv modula:	Pojam sastojine i taksacionih elemenata, merenje elemenata zapremine sastojine, metode merenja
Trajanje modula:	32 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o sastojini, taksacionim elementima, načinima i metodama merenja elemenata zapremine	saznati osnovne pojmove o sastojini i taksacionim elementima naučiti da meri elemente sastojine (prečnik, visina, određivanje temeljnice i dr.) savladati osnovne metode uređajne inventure šuma saznati osnovne metode za određivanje zapremine sastojine	Pojam sastojine i taksacioni elementi Uređajna inventura šuma Metod totalnog premera Metodi delimičnog premera (inventura pomoću primernih površina) Metodi za određivanje zapremine sastojine Metod srednjeg sastojinskog stabla Metod zapreminskih tablica Metod tarifa	Koristi nastavna sredstva: prečnica, visinomer, dendrometrijske tablice, odgovarajuće zapisnike, ostali pribor neophodan pri inventuri šuma Realizovati blok nastavu u trajanju od 6 časova Na kraju modula uraditi test

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

S. Kontić: Geodezija za treći i četvrti razred šumarske struke
D. Mirković - S. Banković: Dendrometrija
S. Nikolić - S. Banković: Tablice i tehničke norme u šumarstvu
Č. Milošević: Dendrometrija za treći razred šumarske struke
Grupa autora: Orijentacija - priručnik

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Povezati sadržaje modula sa predmetom Planiranje gazdovanja šumama i područjem

7. PREPORUČENO KORIŠĆENJE NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE MODULA

Instrumenti za premer drveta
Instrumenti za geodetski premer
Specijalizovana učionica

Gajenje šuma

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I
II
III	70	35		12		117

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Da učenici shvate značaj i ulogu autohtonih prirodnih šuma u zaštićenim objektima prirode
Da učenici nauče osnovne načine i tehnike obnavljanja šuma
Da učenici nauče i shvate značaj pravilnog negovanja i održavanja prirodnih sastojina u optimalnom fiziološkom stanju
Da učenici nauče, da degradirane i devastirane šume mogu da se prevedu u kvalitetniji oblik koristeći isključivo autohtone vrste
Da učenike upozna sa obnavljanjem i negovanjem konkretnih prirodnih sastojina u našim zaštićenim objektima prirode

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred:

treći

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Uvod u predmet Gajenje šuma i uslovi sredine u šumi	40
Život i razvoj drveća u šumi i sastojina	28
Prirodno obnavljanje šuma i negovanje šuma	40
Obnavljanje autohtonih prirodnih sastojina	9

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Uvod u predmet Gajenje šuma i uslovi sredine u šumi
Trajanje modula:	40 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Da upozna učenike sa ciljevima i zadacima predmeta Gajenje šuma, i uslovima sredine u šumi	znati definiciju gajenja šuma znati šta je šuma znati koji su uslovi sredine u šumi i kako utiču na šumu	Pojam, definicija i zadaci gajenja šuma Priroda i definicija pojma šume Struktura šume kao ekosistema Klimatski uslovi sredine u šumi Edafski uslovi sredine u šumi Orografski uslovi sredine u šumi Biotički uslovi sredine u šumi	Koristiti znanja stečena u predmetima Meteorologija sa klimatologijom, Pedologija sa geologijom, Botanika i Dendrologija Koristiti foto-slajdove, skice i zbirke oštećenja šumskog drveća i druga nastavna sredstva Uraditi test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Život i razvoj drveća u šumi i sastojina
Trajanje modula:	28 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o životu i razvoju drveća u šumi Sticanje znanja o sastojini kao specifičnom delu šume	znati osnovne karakteristike života i razvoja šumskog drveća od jednogodišnje biljke do vremena izumiranja znati kako se razmnožava i obnavlja šumsko drveće	osnovne karakteristike života i razvoja šumskog drveća od jednogodišnje biljke do vremena izumiranja načini razmnožavanja i obnavljanja šumskog drveća	Koristiti znanja stečena u predmetima Meteorologija sa klimatologijom, Pedologija sa geologijom, Botanika i Dendrologija Koristiti foto-slajdove, skice i zbirke oštećenja šumskog drveća i druga nastavna sredstva Uraditi test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Prirodno obnavljanje i negovanje šuma
Trajanje modula:	40 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih teoretskih znanja o prirodnom obnavljanju i negovanju šuma i njihove primene u praksi kao preduslov za pravilno izvođenje tehnike obnavljanja i negovanja šuma	znati šta su mere nege i obnavljanja šuma znati tehnike prirodnog obnavljanja šuma znati vrste seča, faze seča, i tehnike izvođenja seča kao i prednost i nedostatke različitih vrsta seča znati tehnike veštačkog podizanja šuma znati načine prirodnog obnavljanja i unapređenja degradiranih šuma	tehnike obnavljanja i negovanja šuma tehnike veštačkog podizanja šuma seče obnavljanja šuma tehnike veštačkog podizanja šuma tehnike negovanja šuma tehnike obnavljanja i unapređenja niskih degradiranih šuma	Koristiti znanja iz predmeta i modula Botanika, Dendrologija, Klimatologija, Fitocenologija Koristiti slajdove, skice i grafikone Koristiti deo fonda časova za realizaciju blok nastave na terenu

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Obnavljanje autohtonih prirodnih sastojina
Trajanje modula:	9 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o metodama i tehnikama uspešnog obnavljanja i negovanja autohtonih sastojina zastupljenih u našim zaštićenim objektima prirode	znati prirodno obnavljanje i negovanje autohtonih čistih prirodnih sastojina znati prirodno obnavljanje i negovanje autohtonih mešovitih prirodnih sastojina	Obnavljanje i negovanje čistih četinarskih sastojina Obnavljanje i negovanje čistih lišćarskih sastojina Obnavljanje i negovanje mešovitih sastojina	Koristiti znanja iz Fitocenologije Ukazati na značaj i vrednost autohtonih prirodnih sastojina Ukazati na naše najvrednije autohtone sastojine u zaštićenim objektima prirode

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Lj. Stojanović, M. Miladinović, Z. Simić: Gajenje šuma

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Šumska botanika
Meteorologija sa klimatologijom
Pedologija sa geologijom
Dendrologija
Osnovi geomorfologije sa hidrologijom
Proizvodnja sadnog materijala
Ekologija i edukacija
Fitocenologija
Zaštita šuma i područja
Planiranje i gazdovanje šumama i područjem

7. PREPORUČENO KORIŠĆENJE NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE MODULA

Fotografije sa različitim tipovima šuma
Karte šumsko-privrednih područja

Vrednovanje i korišćenje prirodnih resursa

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I
II
III	35	35		12		82

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Sticanje znanja učenika o održivom vrednovanju i korišćenju prirodnih vrednosti u zaštićenim objektima prirode
Sticanje sposobnosti sigurne determinacije važnijih vrsta gljiva i lekovitog bilja
Sticanje znanja o korišćenju ostalih bioloških vrednosti

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred:

treći

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Potencijali staništa, ekološka osnova za korišćenje pojedinih prirodnih resursa u tradicionalnoj medicini i zvaničnoj farmakopeji	21
Korišćenje gljiva	20
Korišćenje proizvoda sa stabla u industrijskoj preradi	21
Potencijali, ekonomski značaj, korišćenje i zaštita pojedinih prirodnih resursa	20

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Potencijali staništa, ekološka osnova za korišćenje pojedinih prirodnih resursa u tradicionalnoj medicini i zvaničnoj farmakopeji
Trajanje modula:	21 čas

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje i usvajanje stručnog znanja o lekovitom bilju	da zna oblike prirodnih resursa za korišćenje da zna staništa da zna primenu flore koja se može koristiti u lekovite svrhe sa naših staništa da zna osnovna pravila o sakupljanju lekovitog bilja da zna zaštićene vrste i vrste pod kontrolom korišćenja da zna klasifikaciju bilja da zna da determiniše prizemnu floru da zna da izvrši preradu	Oblici prirodnih resursa pogodnih za korišćenje u prirodi Potencijali, staništa za korišćenje prirodnih resursa Klasifikacija bilja Sakupljanje lekovitog bilja (osnovna pravila) Prerada	Korišćenje slajdova, priručnika i drugih nastavnih sredstava za uspešno realizovanje modula Uraditi test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Korišćenje gljiva
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje i usvajanje praktičnog znanja o gljivama	znati karakteristične vrste gljiva iz naših krajeva znati osnovna pravila o sakupljanju i preradi gljiva znati da prepozna najvažnije vrste otrovnih i jestivih gljiva	Biologija i ekologija gljiva (jestivih i otrovnih) Osnovna pravila sakupljanja gljiva Prerada i tehnike konzerviranja	Korišćenje fotografija, slika i slajdova lekovitog bilja i gljiva Realizovanje praktične (blok) nastave na terenu na kraju 1. i 2. modula Uraditi test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*	*

Naziv modula:	Korišćenje proizvoda sa stabla u industrijskoj preradi
Trajanje modula:	21 čas

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje i usvajanje osnovnih znanja za dobijanje pojedinih sirovina koje se koriste u industriji	da zna potencijale naših staništa da zna korišćenje aksimilacionih organa u industrijskoj preradi da zna vrste drveća koje se koriste za dobijanje štavnih materijala, smola da zna metode smolarenja da zna posledice smolarenja	Potencijali naših staništa u korišćenju asimilacionih organa za dobijanje etarskog ulja, vitamina Korišćenje pojedinih vrsta za dobijanje štavnih materija Korišćenje pojedinih vrsta za dobijanje smole Metode smolarenja Posledice smolarenja	Korišćenje slajdova, fotografija i drugih nastavnih sredstava za uspešno realizovanje modula Uraditi test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Potencijali, ekonomski značaj, korišćenje i zaštita pojedinih resursa
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje i usvajanje znanja o zaštiti pojedinih prirodnih resursa i njihovom pravilnom korišćenju	da zna o korišćenju lišćarskog i četinarskog semena u ishrani i preradi da zna koji se šumski plodovi mogu koristiti da zna o korišćenju pojedinih vrsta bezkičmenjaka i gmizavaca u ishrani, kao i mere zaštite u racionalnom korišćenju tih vrsta	Sakupljanje i korišćenje šumskog semena Šumske voćkarice Korišćenje pojedinih vrsta bezkičmenjaka, vodozemaca i gmizavaca Zaštita vrsta	Korišćenje slajdova, prospekata i fotografija zaštićenih vrsta Uraditi test na kraju modula

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

I. Jakovljević - Iskorišćavanje šuma za 3 i 4 razred srednje škole
M. Martić - Naše gljive

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Biologija
Botanika
Dendrologija
Ekologija i edukacija
Planiranje gazdovanja područjem

7. PREPORUČENO KORIŠĆENJE NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE MODULA

Uzorci gljiva i lekovitog bilja
Video materijal o korišćenju resursa

Sledeći