Prethodni

40. Epidemiologija

(36 meseci)

Cilj specijalizacije

Epidemiolog je teorijski i praktično osposobljen za samostalno prikupljanje, analizu i tumačenje podataka o zdravlju, procenjivanju zdravstvenog stanja populacije, definisanje javnozdravstvenih prioriteta i preduzimanju odgovarajućih mera u prevenciji i suzbijanju poremećaja zdravlja. Takođe je osposobljen da formuliše i testira hipoteze o izvorima i putevima prenošenja zaraznih bolesti, kao i o faktorima rizika za nastanak bolesti nepoznate etiologije, primenom različitih epidemioloških studija. Uloga epidemiologa je i da bude pripravan u slučaju vanrednih situacija, kao što su prirodne nepogode i katastrofe, bioterorizam i pandemije novoiskrslih bolesti.

Specijalistički staž

Specijalizantu se pri upisu specijalizacije iz Epidemiologije određuje mentor koji ga prati tokom čitavog specijalističkog staža.

Specijalistički staž se smatra obavljenim kad specijalizant prođe kroz sve vidove teorijske i praktične nastave, položi kolokvijume, odbrani specijalistički rad i savlada veštine koje su programom specijalizacije predviđene.

Način provere znanja tokom dvosemestralne teorijske nastave

Posle svakog dela odslušane teorijske nastave specijalizant je obavezan da položi:

- kolokvijum iz socijalne medicine

- kolokvijum iz higijene

- kolokvijum iz medicinske statistike i informatike

- kolokvijum iz mikrobiologije

- kolokvijum iz opšte epidemiologije

- kolokvijum iz epidemiologije crevnih zaraznih bolesti

- kolokvijum iz epidemiologije respiratornih zaraznih bolesti

- kolokvijum iz epidemiologije zoonoza i vektorskih bolesti

- kolokvijum iz epidemiologije nezaraznih bolesti

- završni kolokvijum iz opšte i specijalne epidemiologije

Sadržaj specijalističkog staža iz Epidemiologije

Teorijske osnove epidemiologije (dvosemestralna nastava) - 9 meseci

Savladavanje veština iz epidemiologije - 17 meseci

Savladavanje veština iz opšte epidemiologije - 5 meseci

Savladavanje veština iz epidemiologije zaraznih bolesti - 7 meseci

Savladavanje veština iz epidemiologije nezaraznih bolesti - 5 meseci

Savladavanje veština iz drugih oblasti značajnih za epidemiologiju - 10 meseci

Mikrobiologija - 2 meseca

Higijena - 2 meseca

Infektologija - 3 meseca

Socijalna medicina - 2 meseca

Medicinska statistika i informatika - 1 mesec

VEŠTINE KOJE SPECIJALIZANT MORA DA SAVLADA U TOKU SPECIJALIZACIJE

SPECIJALIZANT JE DUŽAN DA SPECIJALIZACIJU IZ EPIDEMIOLOGIJE OBAVI:

41. Medicinska mikrobiologija

(60 meseci)

Opšte odredbe

Specijalizacija iz Medicinske mikrobiologije (MM) predstavlja nastavak osnovnog medicinskog obrazovanja stečenog na Medicinskom fakultetu. To je obrazovni proces tokom kojeg lekar na specijalizaciji stiče teorijsko, praktično i kliničko znanje iz bakteriologije, virusologije, parazitologije, mikologije, sanitarne mikrobiologije, imunologije, epidemiologije i molekularne biologije. Pošto medicinska mikrobiologija, kao kompleksna i heterogena medicinska disciplina, prožima skoro sve oblasti medicine, sticanje celovitog poznavanja zahteva posebnu i sistematsku edukaciju koja se ne može postići dopunskom edukacijom u okviru drugih specijalnosti. Specijalista medicinske mikrobiologije je stručnjak koji, na osnovu stečenih znanja i dostupnim metodama utvrđuje etiologiju infekcija, prati tok istih, ispituje osetljivost etiološkog agensa na antibiotike i/ili druge hemioterapeutike i učestvuje u timu stručnjaka prilikom izbora antimikrobnih sredstava u lečenju bolesnika. Takođe, korišćenjem stečenih znanja otkriva i prati bolničke infekcije i deo je tima koji planira, izvodi i nadzire sve postupke za sprečavanje istih.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz Medicinske mikrobiologije traje 5 godina.

Specijalističko znanje iz medicinske mikrobiologije stiče se posle osnovnog obrazovanja iz internističkih grana medicine, zajedničkog za sve specijalističke grane koje se nalaze u grupi laboratorijske medicine. Optimalno trajanje zajedničkog opšteg internističkog dela iznosi godinu dana.

Drugi deo specijalizacije traje 4 godine i čine ga teorijski i praktični deo. Teorijski deo se izvodi u skladu sa predviđenim programom. Praktični deo se izvodi u institucijama koje su ovlašćene za praktičnu nastavu, po oblastima ovih studija, a od toga najmanje polovina staža u laboratorijama i ustanovama Medicinskog fakulteta.

Tokom praktičnog dela, lekar na specijalizaciji (specijalizant) se upoznaje sa pojedinačnim oblastima struke, tako što određeno vreme radi i uči u verifikovanim institucijama, piše seminarske radove iz određenih oblasti i polaže odgovarajuće kolokvijume.

Svaki lekar na specijalizaciji ima glavnog mentora koji prati tok njegove specijalizacije. Za obavljanje i nadzor nad izvođenjem pojedinih veština odgovorni su neposredni mentori veština.

Cilj specijalizacije

Cilj specijalizacije iz Medicinske mikrobiologije je sticanje znanja i veština koje lekara specijalistu medicinske mikrobiologije osposobljavaju da u bliskoj i kontinuiranoj saradnji sa kliničarima različitih specijalnosti, obavlja sledeće aktivnosti:

- laboratorijska ispitivanja vezana za otkrivanje uzročnika infekcija, njegovu identifikaciju i karakterizaciju, a zbog pravovremenog postavljanja dijagnoze i otpočinjanja adekvatnog lečenja

- evaluacija i stručna interpretacija rezultata bakterioloških, virusoloških, parazitoloških i mikoloških laboratorijskih ispitivanja

- kvalifikovano i racionalno korišćenje metoda za dijagnostikovanje infekcija, kao i obezbeđivanje kvaliteta i standardizacije rada u mikrobiološkim laboratorijama

- usavršavanje postojećih i uvođenje novih dijagnostičkih metoda za otkrivanje infekcija i praćenje toka bolesti

- saradnja sa lekarima različitih specijalnosti u dijagnostikovanju infekcija, kao i u sprovođenju terapije i prevencije istih

Provera znanja u toku specijalizacije

U toku specijalizacije, specijalizant je dužan da napiše i prezentuje 5 seminarskih radova i položi 5 kolokvijuma iz sledećih oblasti:

1. bakteriologija,

2. virusologija,

3. parazitologija,

4. mikologija i

5. sanitarna mikrobiologija.

Priprema seminara i prezentacija se obavlja tokom dvosemestralne nastave ili u toku obavljanja specijalističkog staža iz date oblasti. Kolokvijum se polaže po završetku svake stručne celine specijalizacije.

Program specijalizacije

Program specijalizacije iz Medicinske mikrobiologije obuhvata:

- zajedničke osnove

- teorijski deo specijalizacije iz MM

- praktični deo specijalizacije iz MM

Zajedničke osnove (12 meseci)

Prva godina specijalizacije iz MM obavlja se zajedno sa drugim srodnim specijalizacijama iz grupe laboratorijske medicine za koje se organizuje opšti internistički deo.

Teorijski deo (9 meseci)

Teorijska nastava se obavlja tokom druge godine specijalizacije i obuhvata sledeće oblasti: bakteriologiju, virusologiju, parazitologiju, mikologiju, sanitarnu mikrobiologiju, imunologiju, epidemiologiju zaraznih bolesti i bolničku higijenu.

Praktični deo (39 meseci)

Praktični deo specijalizacije iz MM započinje u drugoj godini specijalizacije po završetku teorijskog dela, traje tokom preostale tri godine i obuhvata:

- osnovni laboratorijski deo

- kliničko-laboratorijski deo

Osnovni laboratorijski deo (29 meseci)

Kliničko-laboratorijski deo (10 meseci)

Bakteriologija

U ovoj fazi specijalizacije, specijalizant usvaja znanja o načinu organizacije mikrobiološke laboratorije i pravnim regulativama relevantnim za rad laboratorije. Takođe savladava metode sterilizacije i dezinfekcije, rada u aseptičnim uslovima, pripreme hranljivih podloga i nadzor nad kvalitetom i sterilnošću podloga, rastvora i drugih supstanci. Ovladava načinom uzimanja, slanja i obrade uzoraka, izolacijom i identifikacijom medicinski značajnih bakterija. Savladava mikroskopske tehnike i različite metode bojenja preparata, metode kultivisanja bakterija, biohemijske i serološke identifikacije, određivanja osetljivosti bakterija na različite antibiotike i hemioterapeutike, kao i brze metode za dokazivanje antigena bakterija i izvođenje biološkog ogleda.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Pranje i sterilizacija laboratorijskog posuđa - izvodi

- Kontrola procesa sterilizacije - izvodi

- Priprema različitih hranljivih podloga - izvodi

- Bojenja bakterija - izvodi

- Imunofluorescentne tehnike u bakteriologiji - izvodi

- Osnovni principi uzimanja, čuvanja i slanja kliničkih uzoraka za bakteriološka ispitivanja - izvodi

- Mikroskopiranje i interpretacija direktnih mikroskopskih preparata različitih kliničkih uzoraka - izvodi

- Brze metode za dokazivanje bakterijskih antigena u kliničkim uzorcima - izvodi

- Bakteriološki pregled briseva guše, nosa, oka, uha, usne duplje - izvodi

- Bakteriološki pregled sputuma, sekreta i aspirata traheje i bronha- izvodi

- Bakteriološki pregled punktata, eksudata, gnoja i briseva rana - izvodi

- Bakteriološki pregled likvora - izvodi

- Bakteriološki pregled sekreta uretre, vagine i cerviksa - izvodi

- Dijagnostika infekcija izazvanih anaerobnim bakterijama - izvodi

- Dijagnostika infekcija izazvanih mikobakterijama - izvodi

- Hemokultura - izvodi

- Urinokultura - izvodi

- Koprokultura - izvodi

- Primena seroloških tehnika u bakteriologiji - izvodi

- Dijagnostika infekcija izazvanih spiralnim bakterijama - izvodi

- Dijagnostika infekcija izazvanih striktno intracelularnim bakterijama - izvodi

- Dijagnostika infekcija izazvanih mikoplazmama - izvodi

- Kultivisanje bakterija u automatizovanim sistemima - izvodi

- Ispitivanje osetljivosti bakterija na antibiotike i hemioterapeutike in vitro - izvodi

- Ispitivanje osetljivosti mikobakterija na tuberkulostatike in vitro - izvodi

- Dokazivanje toksina bakterija in vitro - izvodi

- Biološki ogled - upoznaje se

- Molekularne tehnike koje se koriste u dijagnostici bakterijskih infekcija - upoznaje se

Virusologija

U ovoj fazi specijalizacije specijalizant usvaja znanja o načinu organizacije virusološke laboratorije i pravnim regulativama relevantnim za njen rad. Upoznaje se sa radom u virusološkoj laboratoriji u aseptičnim uslovima odgovarajućeg nivoa zaštite. Osposobljava se da vrši nadzor nad kvalitetom i sterilnošću sistema ćelija, rastvora i drugih reagenasa. Ovladava tehnikama izolovanja virusa u sistemima živih ćelija, direktnim i indirektnim metodama za njihovu identifikaciju primenom elektronske i imunoelektronske mikroskopije, primenom imunoloških tehnika imunofluorescencije i ELISA-e, odnosno dokazivanja virusa korišćenjem molekularnih tehnika: in situ hibridizacije, PCR, RT-PCR, RT-Q PCR,. genotipizacije metodom sekvenciranja virusnog genoma i molekularne rezistencije. Takođe, ovladava serološkim tehnikama za dokazivanje virusnih infekcija, tehnikom indirektne imunofluorescencije, ELISA testovima, testovima aviditeta, Western blot i RIBA tehnikom.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Izolovanje virusa na kulturi ćelija - izvodi

- Izolovanje virusa u pilećem embrionu - izvodi

- Izolovanje virusa preko laboratorijskih životinja - upoznaje se

- Dokazivanje virusa primenom tehnike elektronske i imunoelektronske mikroskopije - upoznaje se

- Dokazivanje virusnih antigena - izvodi

- Primena seroloških metoda u dijagnostici virusnih infekcija: inhibicija hemaglutinacije, reakcija vezivanja komplementa, imunoenzimski testovi - ELISA, metoda imunofluorescencije, Western blot, RIBA - izvodi

- Test neutralizacije u kulturi ćelija - izvodi

- Test neutralizacije na laboratorijskim životinjama - upoznaje se

- Primena molekularnih tehnika u virusologijskoj dijagnostici od ekstrakcije genoma do rezultata:

- hibridizacija nukleinskih kiselina, reakcija lančanog umnožavanja - PCR, RT-PCR - izvodi

- "real time" PCR, genotipizacija i ispitivanje genetske osnove rezistencije na antivirusne lekove - upoznaje se

Parazitologija

U ovoj fazi specijalizacije, specijalizant usvaja znanja o načinu organizacije parazitološke laboratorije. Takođe savladava metode sterilizacije i dezinfekcije, pripreme hranljivih podloga i nadzor nad kvalitetom i sterilnošću podloga, rastvora i drugih reagenasa. Ovladava načinom uzimanja, slanja, obrade i čuvanja uzoraka za parazitološka ispitivanja, izolacijom i/ili identifikacijom medicinski značajnih protozoa, helminata i artropoda. Savladava metode pregleda krvi, likvora, uzoraka tkiva, izlučevina i sekreta (stolice, urina i dr.) na različite protozoe i helminte morfološkim prepoznavanjem parazita, dokazivanjem antigena, primenom različitih tehnika bojenja i koncentracije parazitskih elemenata u kliničkim uzorcima, kultivisanjem, biološkim ogledom i drugim standardnim parazitološkim metodama, primenom različitih metoda serološke dijagnostike, kao i primenom metoda molekularne biologije. Takođe se upoznaje sa osnovama medicinske entomologije i morfološkim prepoznavanjem najvažnijih vektora i uzročnika bolesti. Upoznaje se sa upotrebom insekticida i njihovim učinkom. Na osnovu stečenih znanja, sarađuje sa kliničarima u pravilnom izboru kliničkih uzoraka i vrši izbor adekvatnih dijagnostičkih parazitoloških metoda.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Pripremanje i parazitološki pregled stolice na crevne protozoe i helminte (nativni preparat) - izvodi

- Pripremanje i parazitološki pregled stolice na crevne protozoe i helminte (metode koncentracije i bojenja) - izvodi

- Uzimanje i pregled perianalnog otiska na helminte - izvodi

- Pregled duodenalnog soka i žuči na crevne protozoe i helminte - izvodi

- Pregled uretralnog i vaginalnog sekreta na Trichomonas vaginalis (direktan preparat, kultivisanje) - izvodi

- Izolacija crevnih ameba i drugih protozoa - izvodi

- Izolacija ameba rodova Naegleria i Acanthamoeba - izvodi

- Pregled urina na jaja šistozoma, priprema urina (iz kolekcije) - izvodi

- Pregled histoloških preparata na parazite - izvodi

- Pregled sadržaja ehinokoknih cisti - izvodi

- Prepoznavanje makroskopskih karakteristika odraslih helminata i njihovih razvojnih oblika - izvodi

- Pregled krvi na malariju - izvodi

- Pregled krvi na mikrofilarije, tripanozome (krvni razmaz, gusta kap, koncentracija) - izvodi

- Kultivisanje lajšmanija - upoznaje se

- Tehnika biološkog ogleda - upoznaje se

- Serološka dijagnostika parazitskih oboljenja: ELISA test, test direktne agluniacije, test direktne i indirektne imunofluorescencije, ISAGA test i dr. - izvodi

- Primena molekularnih tehnika u parazitološkoj dijagnostici (PCR i dr) - upoznaje se

- Pregled preparata na Sarcoptes scabiei - izvodi

- Pregled preparata na Demodex sp. - izvodi

- Pregled preparata na Phthirius pubis - izvodi

- Pregled preparata na Pediculus capitis i corporis - izvodi

- Pregled preparata na druge artropode - upoznaje se

Mikologija

U ovoj fazi specijalizacije, specijalizant usvaja znanja o načinu organizacije mikološke laboratorije. Takođe savladava metode sterilizacije i dezinfekcije, rada u aseptičnim uslovima, pripreme hranljivih podloga, rastvora i pufera, nadzora nad kvalitetom i sterilnošću podloga, rastvora i drugih reagenasa. Ovladava načinom uzimanja, slanja, obrade i čuvanja uzoraka za mikološka ispitivanja, izolacijom i identifikacijom medicinski značajnih kvasnica, plesni i bifaznih gljiva. Savladava metode pregleda krvi, likvora, uzoraka tkiva, izlučevina i ekskreta (stolice, urina i dr.) na različite gljive morfološkim prepoznavanjem, dokazivanjem antigena, primenom različitih tehnika bojenja i koncentracije gljivičnih elemenata u kliničkim uzorcima, kultivisanjem, biološkim ogledom i drugim standardnim mikološkim metodama, primenom različitih metoda serološke dijagnostike, kao i primenom metoda molekularne biologije. Takođe savladava različite metode ispitivanja osetljivosti na antimikotike in vitro i interpretaciju rezultata. Na osnovu stečenih znanja, sarađuje sa kliničarima u pravilnom izboru kliničkih uzoraka, vrši izbor adekvatnih dijagnostičkih mikoloških metoda i učestvuje u izboru optimalne antimikotične terapije. Upoznaje se sa metodama određivanja epidemioloških markera gljiva izazivača intrahospitalnih infekcija.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Izbor, uzimanje i pregled bolesničkog materijala za mikološki pregled: dlaka, strugotine sa kože, nokatne ploče i drugih uzoraka (nativan i bojeni direktan preparat) - izvodi

- Pregled pareparata na Pnumocystis carinii

- Kultivisanje bolesničkog materijala pri sumnji na dermatofite, kvasnice, plesni, bifazne gljive - izvodi

- Identifikacija gljiva na osnovu kulturelnih i mikroskopskih karakteristika - izvodi

- Tehnika mikrokulture za identifikaciju gljiva - izvodi

- Biohemijska identifikacija kvasnica - izvodi

- Test germinacije i test produkcije hlamidospora - izvodi

- Biohemijske i druge metode (osim makro i mikroskopskih) identifikacije plesni - upoznaje se

- Dokazivanje specifičnih antigena gljiva u kliničkim uzorcima - izvodi

- Ispitivanje osetljivosti in vitro gljiva na antimikotike (dilucioni, difuzioni metod, E-test) - izvodi

- Primena molekularnih tehnika u mikološkoj dijagnostici (PCR i dr) - upoznaje se

- Određivanje epidemioloških markera gljiva izazivača intrahospitalnih infekcija - upoznaje se

Imunologija

U ovoj fazi specijalizacije specijalizant usvaja znanja o načinu organizacije imunološke laboratorije, pravnim regulativama relevantnim za njen rad i upoznaje se sa tehničkim karakteristikama laboratorijske opreme. Usvaja osnovne principe uzimanja, čuvanja i slanja kliničkih uzoraka za imunološka ispitivanja. Savladava metode ispitivanja humoralnog i ćelijskog imunskog odgovora, imunohemijske tehnike, metode separacije i identifikacije imunskih ćelija i metode molekularne biologije. Takođe savladava metode pripreme različitih antigena i seruma, kao i metode kontrole kvaliteta imunoloških testova.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Imunoaglutinacija - izvodi

- Imunodifuzija - izvodi

- Imunoelektroforeza - upoznaje se

- Nefelometrija/ turbidimetrija - upoznaje se

- ELISA testovi - izvodi

- Direktna i indirektna imunofluorescencija - izvodi

- Separacija leukocita na gustinskom gradijentu i na osnovu površinskih markera - upoznaje se

- Kvantitiranje leukocita u komori, na razmazima i protočnom citofluorimetrijom - upoznaje se

- Određivanje ukupnih i specifičnih IgE antitela in vitro - upoznaje se

- Kožne probe kasne preosetljivosti - upoznaje se

- Izolacija nukleinskih kiselina - upoznaje se

- Restrikciona digestija, elektroforeza i blotiranje nuklieinskih kiselina - upoznaje se

Epidemiologija

U ovoj fazi specijalizacije specijalizant usvaja znanja o postupcima za nadzor i sprečavanje nastanka, kao i suzbijanje zaraznih bolesti, načinu prijave zaraznih bolesti i epidemija i sa tim u vezi zakonskim odredbama. Takođe upoznaje kalendar obavezne vakcinacije, kao i mere za sprečavanje širenja infekcija kod elementarnih nepogoda, epidemija i karantinskih bolesti.

Sanitarna mikrobiologija

U ovoj fazi specijalizacije specijalizant usvaja osnovne principe uzimanja, čuvanja i slanja uzoraka za sanitarni mikrobiološki pregled hrane, pijaćih, otpadnih i bazenskih voda, vazduha, predmeta za opštu upotrebu. Savladava metode mikrobiološkog pregleda uzetih uzoraka u cilju utvrđivanja njihove ispravnosti. Takođe savladava metode za određivanje efikasnosti dezinficijenasa, kao i metode za utvrđivanje efikasnosti postupaka sterilizacije. Upoznaje se sa zakonskim odredbama i propisima koji se odnose na mikrobiološku ispravnost hrane, pijaćih, otpadnih i bazenskih voda, vazduha, predmeta za opštu upotrebu i dr.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Uzimanje uzoraka i mikrobiološki pregled namirnica - izvodi

- Uzimanje uzoraka i mikrobiološki pregled različitih vrsta voda - izvodi

- Metoda membranske filtracije vode - izvodi

- Umnožavanje faga u vodi - upoznaje se

- Brojanje bakterija i gljiva u vazduhu - izvodi

- Utvrđivanje prisustva bakterijskih toksina i mikotoksina u hrani - upoznaje se

Kliničko-laboratorijski deo

Bolničke mikrobiološke laboratorije

U toku ove faze specijalizacije specijalizant se upoznaje sa radom bolničkih mikrobioloških laboratorija. Savladava različite laboratorijske metode i tehnike koje se koriste za postavljanje dijagnoze, praćenje toka infekcija i vrši korelaciju laboratorijskog nalaza sa kliničkom slikom. Ovladava postupcima za otkrivanje, praćenje i sprečavanje širenja intrahospitalnih infekcija, metodama za određivanje osetljivosti izolovanih mikroorganizama na antibiotike i/ili hemioterapeutike in vitro i prati rezultate lečenja bolesnika. Savladava postupaka za određivanje epidemioloških markera.

Infektologija

Specijalizant ovladava metodama uzimanja različitih kliničkih uzoraka, posebno krvi za hemokulturu, krvnog razmaza i guste kapi, likvora i dr., kao i transporta kliničkih uzoraka dobijenih od pacijenata do mikrobiološke laboratorije. Osposobljava se za pravilnu interpretaciju rezultata mikrobiološkog nalaza, adekvatan izbor terapije na osnovu rezultata ispitivanja osetljivosti infektivnih agenasa na antimikrobne agense i monitoring terapije.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- uzimanje materijala od bolesnika za hemokulturu, urinokulturu, koprokulturu, bilikulturu i likvor - izvodi

- uzimanje guste kapi i krvnog razmaza od bolesnika - izvodi

- citološki pregled likvora - izvodi

Bolnička higijena

Specijalizant se upoznaje sa osnovama opšte higijene, higijenskog nadzora u bolnici, hrane, vode za piće, problemima komunalne higijene i zdravstvene ekologije. Stiče saznanja o stepenu rizika hospitalizovanih imunokompromitovanih bolesnika od nastanka bolničkih infekcija. Usvaja principe dezinfekcije u bolničkoj sredini i savetuje o primeni najadekvatnijeg dezinficijensa.

Biohemijska i hematološka laboratorija

Specijalizant se upoznaje sa osnovnim analizama u kliničkoj biohemiji i hematologiji.

Transfuziologija

U ovoj fazi specijalizacije, specijalizant savladava metode kontrole bioloških produkata i infuzionih rastvora, kao i metode za dokazivanje endotoksina. Savladava metode ispitivanja krvi na transmisivne agense. Upoznaje se sa transplantacionim imunološkim metodama.

42. Socijalna medicina

(36 meseci)

Namena specijalizacije

Specijalizant Socijalne medicine se teorijski i praktično osposobljava za samostalno procenjivanje zdravlja i kvaliteta života stanovništva i svih vulnerabilnih grupa, uključujući i faktore koji ih određuju (socijalni, ekonomski, bihevioralni, kulturni, politički i drugi); za planiranje, izvođenje i evaluaciju programa unapređenja zdravlja u zajednici i socijalnog marketinga; za procenu zdravstvenih potreba i zdravstvene zaštite prema nivoima i za vulnerabilne grupe; za procenu i unapređenje svih karakteristika sistema zdravstvene zaštite uključujući i zdravstvenu politiku, zdravstveno zakonodavstvo, finansiranje i organizaciju, zdravstvene tehnologije, efikasnost i kvalitet zdravstvene zaštite, kao i za primenu veština menadžmenta na nacionalnom i institucionalnom nivou.

Specijalistički staž

Specijalizantu se pri upisu specijalizacije iz Socijalne medicine određuje mentor koji ga prati tokom čitavog specijalističkog staža.

Specijalistički staž se smatra obavljenim kad specijalizant prođe kroz sve vidove teorijske i praktične nastave i položi kolokvijume i savlada veštine koje su programom specijalizacije predviđene.

Način provere znanja tokom dvosemestralne teorijske nastave

Posle svakog dela odslušane teorijske nastave specijalizant je obavezan da položi 10 kolokvijuma:

1. kolokvijum iz epidemiologije

2. kolokvijum iz higijene

3. kolokvijum iz medicinske statistike i informatike

4. kolokvijum iz opšteg dela socijalne medicine i javnog zdravlja

5. kolokvijum iz procene zdravlja i kvaliteta života stanovništva i faktora koji ih određuju

6. kolokvijum iz promocije zdravlja i socijalnog marketinga

7. kolokvijum iz sistema zdravstvene zaštite i ekonomike zdravstva

8. kolokvijum iz zdravstvenog zakonodavstva

9. kolokvijum iz zdravstvene politike i menadžmenta

10. završni kolokvijum iz Socijalne medicine

SADRŽAJ SPECIJALISTIČKOG STAŽA IZ SOCIJALNE MEDICINE

Savladavanje veština iz procene zdravlja, kvaliteta života i faktora koji ih određuju - 3 meseca

Savladavanje veština procene zdravstvenih potreba i organizovanja zdravstvene zaštite prema nivoima i za posebne populacione grupe - 2 meseca

Savladavanje veština iz promocije zdravlja i zdravstvenog vaspitanja - 3 meseca

Savladavanje veština planiranja i evaluacije zdravstvenih programa - 4 meseca

Savladavanje veština menadžmenta i zdravstvene ekonomike (strateško planiranje, vođenje, komuniciranje, organizovanje, upravljanje resursima) - 5 meseca

Savladavanje veština procene i unapređenja kvaliteta zdravstvene zaštite - 2 meseca

Savladavanje veština procene zdravstvene tehnologije - 2 meseca

Savladavanje veština iz drugih oblasti značajnih za soc. medicinu - 6 meseca

Epidemiologija - 2 meseca

Medicinska statistika i informatika - 2 meseca

Higijena - 2 meseca

VEŠTINE KOJE SPECIJALIZANT MORA DA SAVLADA U TOKU SPECIJALIZACIJE

USTANOVE U KOJIMA SE SPROVODI PROGRAM SPECIJALIZACIJE IZ SOCIJALNE MEDICINE NA OSNOVU PRECIZIRANIH VEŠTINA

TEORIJSKE OSNOVE SOCIJALNE MEDICINE
(DVOSEMESTRALNA NASTAVA)

Dužina trajanja: 9 meseci

Održavanje nastave: Na svim medicinskim fakultetima u Srbiji

Način izvođenja nastave: interaktivna predavanja, vežbe, seminari i individualni rad

Sadržaj nastave:

U toku izvođenja dvosemestralne (teorijske) nastave specijalizant je dužan da u dogovoru sa mentorom radi na sakupljanju i analizi podataka za svoj specijalistički rad.

43. Medicina rada

(48 meseci)

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz medicine rada traje 4 godine.

Prve tri godine specijalizacije odvijaju se kroz različite oblasti a u toku druge ili treće godine specijalizacije, kandidat pohađa teoretsku nastavu.

Poslednja godina specijalizacije predstavljena je izbornom nastavom iz oblasti za koju se kandidat odluči a koja je u vezi s njegovom budućom profesionalnom orijentacijom u okviru medicine rada; takođe, tokom ovog perioda, student određeni problem iz medicine rada rešava i praktično i pišući specijalistički rad.

Fiziologija rada s funkcionalnom dijagnostikom
Trajanje: 6 meseci

Cilj je da definiše pristup analizi radnog mesta, definiše zahteve rada i proceni način i stepen adaptacije humanog organizma na opterećenja iz rada.

U okviru fiziologije rada sprovodi se edukacija studenata iz sledećih oblasti:

I) analiza rada i radnog mesta - procena zahteva rada i opterećenja na radnom mestu, način identifikacije i postavljanje kriterijuma za priznavanje pojedinih radnih mesta za radna mesta s posebnim uslovima na radu; biće data i osnova ergonomije radnog mesta.

II) adaptiranje humanog organizma zahtevima iz rada (kardiovaskularni sistem, respiratorni sistem...), fiziologija mišićnog tkiva, energetska potrošnja pri radu, osnova ergometrijskih testova u cilju ocene fizičkog radnog kapaciteta ispitanika, analiza mišićne sile i izdržljivosti, analiza stanja periferne mikrocirkulacije; biće definisana osnova fiziologije zamora kao i osnovni koncepti ergonomije u medicini rada. Biće obrađeni i moderni stavovi u vezi humane ishrane kao i adaptacije iste potrebama iz rada kao i fiziološki problemi pri radu u smenama. Posebna tema će biti psihofiziologija rada.

III) sprovođenje i interpretacija osnovnih testova funkcionalne dijagnostike (EKG, spirometrija, rad s Ortho-raterom, ispitivanje kolornog vida, akomodacije i konvergencije, ispitivanje vidnog polja; ispitivanje stanja čula sluha sa interpetacijom audiograma, interpretacija rezultata testova neuropsiholoških i neurofizioloških metoda u medicini rada, sprovođenje i tumačenje rezultata alergološkog testiranja).

Provera znanja

Kolokvijum na kraju oblasti

EPIDEMIOLOGIJA

Trajanje: 2 meseca

Cilj je da upozna studenta s osnovnim konceptima, značajem i praktičnom implementacijom epidemiologije u MR.

U okviru epidemiologije sprovodi se edukacija studenata iz sledećih oblasti: osnova epidemiologije i ciljevi u medicini rada, mere učestalosti poremećaja zdravlja, procena ekspozicije u epidemiologiji, vrste epidemioloških studija, procena validnosti i preciznosti u epidemiološkim studijama, uzročnost u epidemiologiji. Praktični primeri iz epidemiologije u MR.

Provera znanja

Kolokvijum na kraju oblasti

IDENTIFIKACIJA I PROCENA RIZIKA

Trajanje: 3 meseci

Prevencija oštećenja zdravlja radnika počinje na radnom mestu, prepoznavanjem štetnosti, analizom uslova na radu i iznalaženjem metoda za njihovo prevazilaženje. Edukacija studenta usmerena je na upoznavanje profesionalnih štetnosti, njihovo merenje, procenu ekspozicije, razumevanje odnosa doza-efekat i postavljanje limita koncentracija ili doza štetnih materija u savremenim i budućim tehnologijama.

CILJ

Cilj edukacije je identifikacija rizika i procena ekspozicije i načina eliminacije štetnih uticaja radnog procesa.

GLAVNE TEME

* analiza radnog mesta i radne okoline

* analiza neposredne životne okoline

* snimanje - opis procesa rada

* profesionalne štetnosti: fizičke, hemijske, biološke, psihosocijalne

* kancerogene materije u radnoj i životnoj sredini

* merenja štetnosti, MDK, monitoring

* klimatski faktori

* procena ekspozicije radnika (koncentracije - intenzitet štetnosti, distanca, provedeno vreme)

* biološki markeri ekspozicije i procena bioloških efekata ekspozicije, biološki monitoring

* ergonomski problemi i rešenja

* etiološka i epidemiološka dijagnoza posledica ekspozicije

* iznalaženje adekvatnih mera zaštite - kolektivna i personalna zaštitna oprema na radu

* postavljanje validnih kriterijuma za zaštitu zdravlja radnika

* organizacija radnog procesa i povećanje produktivnosti

Provera znanja

Kolokvijum na kraju oblasti

Seminarski rad: analiza jednog radnog mesta sa opisom radnog procesa, štetnosti, merenja, procena ekspozicije. Rad bi bio praktična primena znanja stečenog i primena veština.

MENADŽMENT U MEDICINI RADA

Trajanje: 1 mesec

Prepoznavanje potrebe firme odnosno poslodavca je neophodno da se preporuči poslovni plan radi povećanja produktivnosti kroz zaštitu zdravlja radnika. Posebno kada se radi o uvođenju nove opreme i tehnologije potrebno je zaštititi radnika ali i poslodavca od konsekvenci koje bi snosio zbog oštetnih zahteva radnika. Poštovanje propisa iz zaštite na radu i zagađenja radne a naročito šire životne okoline u skladu sa novim zakonima i kontrola sprovođenja potrebnih mera zaštite.

CILJ

Ispitivanje novih tehnologija i radnih procesa sa aspekta zaštite radnika i preporuke rukovaocima i poslodavcima.

GLAVNE TEME

* komunikacija

* organizacija rada

* samozaštita

* motivacija

* profesionalna selekcija

* propisi, zakonodavstvo i etika

Veštine

- neposredno učestvovanje u sačinjavanju ugovora sa radnim organizacijama

- razmatranje zahteva i pisanje ponude

- predlog programa i ugovora

- sačinjavanje izveštaja, pisanje elaborata

- izvođenje zaključaka, pisanje predloga i preporuka

RADIOLOŠKA ZAŠTITA

Trajanje 6 nedelja

Obuhvata edukaciju iz oblasti uticaja radioaktivnosti na stanovništvo i posebno lica koja su profesionalno izložena jonizujućim zračenjima. Jonizujuće zračenje je sve veći problem obzirom na sve veću primenu u medicini, industriji u redovnom radu i u vanrednim prilikama i zahteva posebnu pažnju i zaštitu jer su njemu izloženi i radnici i pacijenti i celokupno stanovništvo a i direktan je uzrok povećanoj incidenci malignih bolesti u svetu i poseban rizik za populaciju zbog posledica i na potomstvu.

CILJ

Kontinuirano praćenja doza i posledica i blagovremena zaštita, a pre svega prevencija posledica.

Glavne teme

* Radioaktivnost u životnoj okolini

* Dozimetrija

* Radijaciona oštećenja

* Dekontaminacija

* Zaštita od zračenja

Veštine

- lična dozimetrija

- biodozimetrija

- gamaspektrometrija

- periodični pregledi i procena rizika u radnika u zoni zračenja

- ciljani pregledi lica sa kontaminiranih mesta

Provera znanja

Kolokvijum na kraju oblasti

MEDICINSKA STATISTIKA U MEDICINI RADA

Trajanje: 2 nedelje

Cilj modula je da ukaže na značaj, način primene i tumačenje najznačajnijih metoda u parametarskoj i neparametarskoj statistici u cilju obrade rezultata istraživanja kao i na način tumačenja dobijenih rezultata.

Tokom modula biće obrađeni sledeće tematske jedinice: definicija i klasifikacija statistike, osnovni statistički pojmovi, sređivanje, grupisanje, tabelarno i grafičko prikazivanje podataka. Metod statističkog opisivanja. Relativni brojevi. Mere centralne tendencije. Mere varijabiliteta. Mere oblika raspodele frekvencija. Mere korelacije, Teorijske raspodele verovatnoća. Normalna i binomna raspodela. Statistička analiza. Ocenjivanje populacionih parametara i testiranje hipoteza, Procena značajnosti razlike parametarskim metodama. Procena značajnosti razlike neparametarskim metodama (zasnovanim na rangovima). Procena značajnosti razlike neparametarskim metodama (zasnovanim na učestalostima). Statistička kontrola pridruženih faktora u tablicama kontingencije-identifikacija i kvantifikacija faktora rizika, Najčešće korišćeni kompjuterski programi za obradu teksta i slika, za statističku analizu i za prezentaciju rezultata

Provera znanja

Ispit/kolokvijum iz predmeta Medicinska statistika polaže se pismeno i usmeno pri čemu je pismeni deo ispita klasifikacioni.

PREVENCIJA PROFESIONALNE PATOLOGIJE

Trajanje: 10 meseci

Razvoj tehnologije u značajnoj meri smanjio je štetnosti kojima su radnici izloženi na svojim radnim mestima a to je rezultovalo smanjenjem broja profesionalnih oboljenja i povreda na radu. Promene u tehnologiji uzrokovale su i pojavu oboljenja koja se ranije nisu javljala pa se i ne nalaze na listama profesionalnih bolesti kao i promenu strukture bolesti u vezi sa radom. Edukacija specijalizanata medicine rada u oblasti prevencije profesionalne patologije predviđa da se posebna pažnja usmeri ka prevenciji oboljenja u vezi sa radom i profesionalnih bolesti. Pored toga, znatan fond časova biće posvećen dijagnostičkim procedurama koje omogućavaju ranu dijagnostiku i ranu rehabilitaciju ovih oboljenja i u manjoj meri njihovu terapiju.

Ciljevi prevencije profesionalne patologije

- Osposobljenost lekara za izvođenje kompletnog pregleda u službi medicine rada

- Osposobljenost lekara za samostalnu izradu programa ispitivanja prema štetnostima kojima je pacijent izložen

- Osposobljenost lekara za samostalno obavljanje rane dijagnostike profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Osposobljenost lekara za samostalno obavljanje prevencije profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Osposobljenost lekara za samostalno obavljanje ocene radne sposobnosti kod profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Informisanost o programima rehabilitacije profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Osposobljenost lekara za izradu programa rane rehabilitacije i prevencije profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

Glavne teme

- Prevencija profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Dijagnostika profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Terapija profesionalnih oboljenja

- Ocena radne sposobnosti kod profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Rehabilitacija profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu

Veštine

- Izvođenje pregleda u medicini rada sa posebnim fokusom na radnu anamnezu

- Osposobljenost za ranu dijagnostiku profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i dijagnostiku povreda na radu

- Izvođenje skrining oftalmološkog pregleda koji uključuje pregled ortorejterom, pregled očnog dna i tumačenje rezultata

- Izvođenje skrining otorinolaringološkog pregleda koji uključuje audiometriju sa tumačenjem rezultata i izračunavanjem stepena oštećenje sluha

- Izvođenje skrining neuropsihijatrijskog pregleda sa tumačenjem rezultata

- Izvođenje skrining ortopedskog pregleda sa tumačenjem rezultata

- Pravljenje programa ispitivanja prema štetnostima kojima je radnik izložen ili će biti izložen

- Uzimanje biološkog materijala za laboratorijske i toksikološke analize

- Interpretacija rezultata laboratorijskih i toksikoloških analiza

- Izrada programa prevencije profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu

- Izrada programa rane rehabilitacije u cilju prevencije nastanka profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu

- Izrada programa posebne zaštite vulnerabilnih grupa u cilju prevencije nastanka profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu

- Prepoznavanje alergoloških oboljenja povezanih sa profesionalnom ekspozicijom i prevencija njihove pojave

- Izvođenje i interpretacija elektrokardiograma i spirometrije

- Poznavanje osnova sa elektrofiziološke dijagnostike sa osnovama tumačenja rezultata

- Obučenost za terapiju profesionalnih oboljenja

- Poznavanje indikacija i principa rehabilitacije profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu.

- Izvođenje ocene radne sposobnosti profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu

Provera znanja

- Provera praktične osposobljenosti za izvođenje i tumačenje rezultata:

- Oftalmološkog

- Otorinolaringološkog,

- Neuropsihijatrijskog

- Ortopedskog pregleda

- Elektrokardiograma

- Spirometrije

- Kolokvijumi:

- Profesionalna oboljenja pluća

- Profesionalna toksikologija

- Opšta oboljenja

- Radiološka zaštita

- Profesionalna patologija

- Seminarski rad:

- Program prevencije profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu u određenoj radnoj organizaciji

- Program rane rehabilitacije u cilju prevencije nastanka profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu u određenoj radnoj organizaciji.

EKOLOGIJA RADA

Trajanje: 6 meseci

Ciljevi:

1. Identifikacija i procena profesionalnih štetnosti po zdravlje zaposlenih na radnim mestima sa povećanim rizikom;

2. Evaluacija efekata profesionalnih štetnosti na zdravlje zaposlenih;

3. Upoznavanje sa metodama lične i kolektivne zaštite od profesionalnih rizika po zdravlje zaposlenih;

4. Unapređenje kvaliteta radne sredine - eliminacija i redukcija rizika po zdravlje zaposlenih na radnim mestima;

5. Korišćenje i izrada baze podataka o prisutnim rizicima na radnim mestima u različitim granama industrije, rudarstva i uslužnih delatnosti;

6. Uticaj industrijskih izvora na životnu okolinu (sredinu).

Glavne teme:

1. Upoznavanje sa rizicima na radnim mestima u različitim granama privrede i njihovim fizičkim, hemijskim i drugim karakteristikama:

a) fizičke prirode (buka, vibracije, snižen i povišen barometarski pritisak, niska i visoka temperatura, jonizujuće, nejonizujuće zračenje i drugo);

b) hemijske prirode (metali, toksični gasovi, organski rastvarači, pesticidi i drugi)

c) biološke prirode

1. Vrste prašine, njeni efekti na organizam eksponovanih

2. Mikroklima i ocena mikroklimatskih uslova na radnom mestu;

3. Osvetljenost i vrste osvetljenosti radnog mesta

4. Monitoring rizika sa radnih mesta uključujući fizičke, hemijske, biološke i ergonomske rizike (vrste monitoringa, metode uzorkovanja);

5. Principi merenja zvuka, buke, mikroklimatska merenja, toplotnog zračenja, vibracija, jonizujućih i nejonizujućih zračenja;

6. Metode merenja prašine u radnoj i životnoj okolini (sredini);

7. Metode merenja hemijskih agenasa u radnoj i životnoj okolini (sredini) (kolorimetrijske, i fotometrijske metode, gasna, tečna, jonska, atomsko-apsorpciona spektrometrija, elektronska transmisiona mikroskopija, i druge);

8. Metode merenja bioloških agenasa (bakterija, virusa, gljivica i protozoa) u radnoj i životnoj okolini;

9. Maksimalno dozvoljene koncentracije, doze i nivoi u radnoj i životnoj sredini;

10. Procena individualne ekspozicije zaposlenog;

11. Upoznavanje sa novim tehnologijama i njihovog uticaja na radnu i životnu okolinu;

12. Higijenska ocena radnog mesta;

13. Prethodni pregledi (obim pregleda i baterija testova pri različitim ekspozicijama);

14. Periodični pregledi zaposlenih na radnim mestima sa povećanim rizikom (obim pregleda i baterija testova pri različitim ekspozicijama);

15. Drugi pregledi zaposlenih u medicini rada (ciljani i sistematski);

16. Organizacija zdravstvenog nadzora za radnike eksponovane profesionalnim rizicima;

17. Upoznavanje sa zakonskim propisima od značaja za procenu rizika i higijensku ocenu radnog mesta (zakoni Srbije i Crne Gore, međunarodni propisi, domaći i međunarodni standardi) u ovoj oblasti.

Veštine:

Mikroklimatska merenja

Učešće u verifikaciji radnih mesta sa posebnim uslovima rada

Analiza radnog mesta

Merenje osvetljenosti radnih mesta

Merenje intenziteta i frekvencije buke u radnoj sredini

Merenje zaprašenosti radne sredine

Uzimanje uzoraka atmosfere za toksikološko hemijska ispitivanja

Interpretacija rezultata higijenskih merenja radne sredine

Evaluacija uticaja uslova rada na zdravstveno stanje i radnu sposobnost

Provera znanja:

Praktični ispit - rad sa aparatima za merenje mikroklime, buke, osvetljenosti,

Usmeni kolokvijum

Tri seminarska rada: 1. Procena rizika radnog mesta u hemijskoj industriji

2. Procena rizika radnog mesta u rudarstvu

3. Evaluacija efekata profesionalnih štetnosti na zdravlje eksponovanih radnika

OCENA RADNE SPOSOBNOSTI

Trajanje: 4 meseca

Uvod:

Ocena radne sposobnosti (ORS) predstavlja proces usklađivanja fizičkih, senzornih i mentalnih kapaciteta čoveka sa uslovima rada i zahtevima radnog mesta. Ona je neophodna prilikom zasnivanja radnog odnosa, pri periodičnom pregledu radnika, pri promeni tehnologije na radnom mestu ako se novi tehnološki proces bitno razlikuje od dotadašnjeg, pri privremenoj sprečenosti za rad usled bolesti ili povrede i kod potrebe ostvarivanja nekog od prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja zaposlenih.

Osnovni princip koga se treba držati pri ORS je da je za kvalitetnu ocenu radne sposobnosti potrebno: detaljno poznavati psihofizičke i senzorne (biološke) sposobnosti radnika, kompletno poznavati uslove, rizike i zahteve radnog mesta, a zatim, uskladiti podatke iz ove dve grupe.

Ciljevi:

1. Obezbediti da se na radna mesta zaposle osobe koje nemaju kontraindikacije za rad;

2. Promena radnog mesta i prekid ekspozicije profesionalnim rizicima u slučajevima kad se kod zaposlenog radnika utvrde oštećenja zdravlja koja ga čine nesposobnim za dalji rad na sadašnjem radnom mestu

3. Ostvarivanje prava po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja u slučaju smanjenja ili gubitka radne sposobnosti

Glavne teme:

1. Prethodni pregledi - ocena radne sposobnosti za radna mesta sa povećanim rizikom;

2. Periodični pregledi - ocena radne sposobnosti zaposlenih na radnim mestima sa povećanim rizikom;

3. Ocena radne sposobnosti kod ostalih pregleda nezaposlenih

4. Ocena radne sposobnosti kod trajnog oštećenja zdravlja usled bolesti i povreda radi veštačenja i ostvarenja prava u fondu PIO

5. Ocena trajanja privremene nesposobnosti za rad

6. Ocena radne sposobnosti u ostalim slučajevima (u sudskim sporovima, sposobnost za obavljanje vojne službe, bavljenja sportom i slično)

7. Procena posledica povreda i profesionalnih oboljenja na radnu sposobnost

8. Ocena radne sposobnosti vozača motornih vozila

9. Ocena radne sposobnosti letačkog osoblja

10. Ocena radne sposobnosti zaposlenih na plovilima na vodi

11. Ocena radne sposobnosti vulnerabilnih grupa (žena u trudnoći, omladine, starijih osoba, hendikepiranih)

12. Uzroci invalidnosti

13. Kompenzacije koje se po zakonu obezbeđuju invalidima

14. Upoznavanje sa zakonskim propisima Republike Srbije od značaja za ocenu radne sposobnosti kao i međunarodnim propisima.

Veštine:

Rad u lekarskim komisijama

Obrada pacijenata obolelih od vibracione bolesti

Obrada pacijenata obolelih od drugih bolesti u vezi sa radom

Ocena radne sposobnosti kod obolelih od opštih oboljenja

Obrada pacijenata obolelih od hroničnog bronhitisa ili bronhijalne astme

Obrada pacijenata kod kojih postoji sumnja da boluju od pneumokonize

Obrada pacijenata sa drugim respiratornim oboljenjima

Ocena radne sposobnosti kod obolelih od pulmoloških oboljenja

Obrada pacijenata trovanih olovom na svojim radnim mestima

Obrada pacijenata trovanih metalnim parama i prašinom

Obrada pacijenata trovanih organskim rastvaračima

Obrada pacijenata sa sumnjom da se radi o drugim trovanjima

Ocena radne sposobnosti kod toksikoloških slučajeva

Ispitivanje vida Ortho-rater-om

Ispitivanje adaptacije na tamu

Ispitivanje kolornog vida

Audiometrija

Izračunavanje i procena oštećenja sluha i određivanje telesnog oštećenja

Ispitivanje Vestibularisa

Ocena radne sposobnosti kod neuropsihijatrijskih bolesnika

Elektroneurografske metode ispitivanja perifernog nervnog sistema

Čitanje Rtg. snimka pluća

Čitanje Rtg. snimaka koštano-zglobnog

Odabiranje materijala za pripremu specifičnih alergena sa radnog mesta

Alergološko kutano testiranje

Ocena radne sposobnosti kod obolelih od alergijskih bolesti

Ocena radne sposobnosti kod obolelih od koštano zglobnih oboljenja

Brojanje eritrocita, leukocita, trombocita, retikulocita, BPE, Heinz-tel. leukocitarne formule

Analiza urina

Određivanje koncentracije metala u biološkom materijalu

Određivanje koncentracije CO u krvi

Određivanje koncentracije bioloških indikatora ekspozicije org. rastvarač

Učešće u radu drugostepene komisije za bolovanje

Učešće u radu drugostepene komisije za upućivanje na rehabilitaciju

Evaluacija biohemijskih i toksikoloških rezultata

Lečenje akutnih oboljenja radnika

Pružanje prve pomoći kod povrede na radu

Lečenje i hirurško zbrinjavanje lakših povreda

Lečenje bolesti u vezi sa radom

Provera znanja:

Praktični ispit - obrada slučaja gde se traži ORS

Usmeni kolokvijum

Tri seminarska rada:

1. Utvrđivanje uzroka invalidnosti u nekom preduzeću srednje veličine u Srbiji

2. Trajanje morbiditetnog apsentizma

3. Evaluacija ocene radne sposobnosti nakon periodičnih pregleda radnika

PRVA POMOĆ U MEDICINI RADA

Trajanje: 2 nedelje

Imajući u vidu ekspanziju različitih tehnologija u našoj zemlji (savremenih, manje savremenih i onih koje su zastarele) sa jedne strane kao i potencijalne rizike koje nose sa sobom, cilj je edukovati lekare koji su u neposrednoj blizini takvih radnih mesta da mogu brzo i adekvatno da ukažu prvu medicinsku pomoć. U tom cilju izvršiće se teoretska edukacija kadra kao i niz vežbi na lutkama fantomima koji se odnose na CPR, principi intubacije, urgentno davanje parenteralne terapije, ali i na ljudima kao što je demonstracija koma položaja.

Glavne teme

Pružanje prve pomoći kod akutnih i hroničnih trovanja

Pružanje prve pomoći kod akutnih i hroničnih stanja respiratornog trakta

Pružanje prve pomoći kod povreda na radu

Prva pomoć kod kaustičnog i korozivnog delovanja (baze i kiseline)

Značaj i dužina observacije

Veštine

Izvođenje CPR

Principi intubacije sa demonstracijom izvođenja

Demonstracija koma položaja

Principi davanja parenteralne terapije

Načini zaustavljanja krvarenja (Esmarhova poveska)

Popunjavanje liste za Esmarhovu povesku

Provera znanja:

Praktični ispit ili kolokvijum

PROFESIONALNI TRAUMATIZAM I ZAŠTITA

Trajanje 2 nedelje

Edukacija se sastoji iz upoznavanja uzroka povreda u novim tehnološkim procesima i pri radu na savremenoj opremi i mašinama kao i razvijanja zaštitnih sredstava sa ciljem da se smanji broj izgubljenih radnih dana, odnosno izostanak sa posla i bolovanja. Zaštitu u radnom prostoru i organizaciju posla treba podići na nivo kojim će se upotreba ličnih zaštitnih sredstava smanjiti na najmanju meru, a tamo gde su neophodna, treba da imaju maksimalna ergonomska rešenja tako da ne smetaju radniku za postizanje norme a da istovremeno pružaju adekvatnu zaštitu.

Glavne teme

- uzroci povreda

- uslovi povređivanja

- zakonski propisi o zaštiti na radu i pravima radnika

- apsentizam

- praćenje učestalosti i težine povreda u pojedinim privrednim granama

- prevencija povređivanja

- tehnička zaštita

- lična zaštita

Provera znanja

Seminarski rad gde bi se primenile statističke metode izračunavanja indeksa frekvencije, težine, posledica i predlog mera zaštite.

PROMOCIJA ZDRAVLJA

Trajanje: 2 nedelje

Obuhvata edukaciju studenata kako da na najslikovitiji način sprovode zdravstveno vaspitanje pre svega radnika u radnim organizacijama radi razvijanja svesti o samozaštiti. Kako ih upoznati sa rizicima rada i kako se mogu izbeći, kako podići stepen motivacije i koncentracije za svoj posao. Takođe, vođenje "zdravog" života i van radnog vremena i napuštanje loših navika, pušenje, alkoholizma. Metode promocije zdravlja bile bi u vidu organizacije predavanja u radnim organizacijama i dispanzerima medicine rada koji će sprovoditi zdravstveno vaspitanje na terenu.

ZAŠTITA ŽENA U REPRODUKTIVNOM PERIODU

Trajanje: 2 nedelje

Posebnu pažnju obratiti na rizike kada su u pitanju žene u reproduktivnom periodu i značaj njihove zaštite obzirom na moguće posledice na potomstvu.

DVOSEMESTRALNA NASTAVA I IZRADA SPECIJALISTIČKOG RADA 12 MESECI

KOLOKVIJUMI

1. FIZIOLOGIJA RADA S FUNKCIONALNOM DIJAGNOSTIKOM

2. EPIDEMIOLOGIJA

3. IDENTIFIKACIJA I PROCENA RIZIKA

4. MEDICINSKA STATISTIKA

5. RADIOLOŠKA ZAŠTITA

6. PROFESIONALNA TOKSIKOLOGIJA

7. OCENA RADNE SPOSOBNOSTI

8. PROFESIONALNE BOLESTI

9. EKOLOGIJA RADA

10. PROFESIONALNI RAK

SEMINARI

1. Seminarski rad: analiza jednog radnog mesta sa opisom radnog procesa, štetnosti, merenja, procena ekspozicije. Rad bi bio praktična primena znanja i primena veština stečenog iz oblasti: IDENTIFIKACIJA I PROCENA RIZIKA

2. Seminarski rad PROFESIONALNI TRAUMATIZAM, POVREDE NA RADU, gde bi se primenile statističke metode izračunavanja indeksa frekvencije, težine, posledica i predlog mera zaštite.

3. Seminarski rad Utvrđivanje uzroka invalidnosti u nekom preduzeću srednje veličine u Srbiji

4. Seminarski rad Trajanje morbiditetnog apsentizma

5. Seminarski rad Evaluacija ocene radne sposobnosti nakon periodičnih pregleda radnika

6. Seminarski rad: PROFESIONALNA BOLEST - prikaz slučaja

NAPOMENA:

1. God. odmori se koriste po dogovoru sa radnom organizacijom u vreme raspusta, a dužina se odbija od oblasti koje su predviđene da traju najduže, a po dogovoru sa mentorom

2. Specijalistički rad se radi u vreme dvosemestralne nastave.

44. Opšta medicina

(48 meseci)

Cilj specijalizacije

Specijalizacija Opšte medicine treba da omogući specijalizantu sticanje znanja i veština potrebnih za prevenciju, dijagnostiku, lečenje i rehabilitaciju najčešćih oboljenja kod svih članova porodice.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija traje ukupno 4 godine (48 meseci) od čega specijalizant provodi:

- 24 meseca u okviru kliničkog dela gde se teorijski i praktično osposobljava za zbrinjavanje vodećih kliničkih entiteta, na bazi utvrđenog programa, i

- 24 meseca u okviru ambulantnog dela gde se uz neposredni nadzor mentora, specijalistu opšte medicine, obučava u Domu zdravlja, za sticanja znanja i veština potrebnih za opštu medicinu.

Praćenje i provera znanja

Kontinuiranu proveru znanja vrše nadležni rukovodilac nastave i nastavnik kliničkog premeta predviđenog programom odnosno nadležni mentori u Domu zdravlja tokom seminara, radionica i svih vidova praktične edukacije.

Provera znanja vrši se i kroz 4 obavezna kolokvijuma u pisanoj formi za problematiku iz:

1. Opšte medicine u užem smislu sa pretkliničkim disciplinama (Socijalna medicina, Higijena, Zdravstveno vaspitanje; Medicinska istraživanja, Epidemiologija) i Medicinom rada

2. Internističkih disciplina sa kliničkom farmakologijom, fizikalnom medicinom, balneoklimatologijom

3. Hirurgije, onkologije, oftalmologije, otorinolaringologije, neurologije i psihijatrije

4. Ginekologije, pedijatrije, gerijatrije sa gerontologijom, infektivnih bolesti, dermatovenerologije, Sudske medicine.

Redosled polaganja kolokvijuma je promenljiv u zavisnosti od vremena uključivanja na specijalizaciju odnosno nastavu. Uspeh se ocenjuje po istim principima kao i predispitni test (60% tačnih odgovora) a u indeks upisuje Položio/la.

Svaki specijalizant je tokom specijalizacije dužan da učestvuje na naučnim skupovima, naučno istraživačkim projektima i publikovanju barem 2 rada u časopisima ili zbornicima.

Program specijalizacije

Klinički deo

Dvosemestralna nastava

Optimalno je da i teorijska edukacija traje tokom sve 4 godine specijalizacije kroz uvodna predavanja, seminare i radionice uz aktivno učešće samih specijalizanata koji bi za sve vreme specijalizacije trebali biti oslobođeni obaveza prema matičnim ustanovama a vezani za ustanove zadužene od Fakulteta za edukaciju. U njima bi bar jedan dan nedeljno tzv. "akademski" dan, bio rezervisan za teorijsku nastavu umesto klasičnih predavanja. Dok se ne steknu uslovi, dvosemestralna nastava treba da bude tokom jedne od dve godine koje specijalizant provodi na klinikama Fakulteta uz relativno srazmerno pokrivanje svih oblasti predviđenih specijalizacijom:

Praćenje i provera znanja

Kontinuiranu proveru znanja vrše nadležni rukovodilac nastave i nastavnik kliničkog premeta predviđenog programom odnosno nadležni mentori u Domu zdravlja tokom seminara, radionica i svih vidova praktične edukacije.

Provera znanja vrši se i kroz 4 kolokvijuma u pisanoj formi za kliničke predmete i ambulantni deo specijalizacije predviđene programom.

Svaki specijalizant je tokom specijalizacije dužan da učestvuje na naučnim skupovima, naučnoistraživačkim projektima i publikovanju barem 2 rada u časopisima ili zbornicima.

Završetak specijalizacije

Mentor specijalizacije Opšte medicine zaključuje da je specijalizacija završena na osnovu dokaza o završenom specijalističkom stažu u celini po utvrđenoj strukturi i trajanju, dokaza o uspešno položena 4 kolokvijuma, dokaza o aktivnom učešću na naučnim skupovima i publikovanim radovima i na osnovu uvida u stečena znanja i veštine. Potrebne podatke mentor dobija iz indeksa specijalističkog staža. Specijalizacija se završava specijalističkim ispitom.

Program specijalizacije po oblastima i veštinama

Interna medicina

Znanja

Zastoj srca i kardiopulmonalna reanimacija

Kome

Akutni infarkt miokarda

Akutna i hronična srčana insuficijencija

Asmatični status

Krvarenje iz digestivnog trakta

Šok

Abdominalne kolike

Epileptični status

Bolni sindrom

Sinkopa

Sindrom vrtoglavice

Sindrom glavobolje

Poremećaji srčanog ritma i smetnje sprovođenja

Faktori rizika za hronične nezarazne bolesti

Esencijalna arterijska hipertenzija

Hipertenzivna kriza

Edem pluća

Koronarna bolest

Funkcionalni kardiološki testovi

Indikacije za interventnu kardiologiju

Indikacije za pejsmejkerAntikoagulantna terapija

Hemoptoje i hemoptizije

Tuberkuloza pluća

Miokardiopatije

Miokarditisi

Perikarditis

Endokarditis

Dijabetes melitus

Hronična opstruktivna bolest pluća

Hronično plućno srce

Embolija pluća

Profesionalna oboljenja pluća

Oboljenja pleure

Pleuropneumonije i pneumonije

Oboljenja štitaste žlezde

Anemije

Oboljenja krvnih sudova

Akutna i hronična oboljenja jetre i žučne kese

Oboljenja tankog i debelog creva

Akutni i hronični pankreatit

Akutna i hronična renalna insuficijencija

Kalkuloze urinarnog sistema

Opstruktivna uropatija

Urinarne infekcije

Infektivna, benigna i maligna oboljenja prostate

Atopijski poremećaji

Sistemska oboljenja vezivnog tkiva

Zdravstvena zaštita starih osoba

Oboljenja karakteristična za starost

Antimikrobno lečenje

Principi racionalne farmakoterapije

Neželjene reakcije i interakcije lekova

Najčešći sindromi u reumatologiji

Akutna stanja u reumatologiji (akutni artritisi, akutni cervikalni i lumbalni sindrom)

Zapaljenska reumatska obolenja (infekcijska reumatska obolenja, sistemske bolesti vezivnog tkiva)

Degenerativna reumatska obolenja (primarne i sekundarne artroze, degenerativna oboljenja kičme)

Metabolička reumatska oboljenja (artritis urika, hondrokalcinoza)

Vanzglobni reumatizam

Osteoporoza

Poznavanje osnovnih principa fizikalne terapije i rehabilitacije reumatskih bolesnika

Veštine

Gerijatrija i gerontologija u okviru Interne medicine

Znanja

Osnovni problemi starenja:

Nepokretnost

Inkontinencija

Nestabilnost

Intelektualne promene

Padovi u starosti

Menopauza i klimakterijum

Osteoporoza

Kognitivni i afektivni poremećaji u starosti

Bolesti starenja:

Prevaletne bolesti

Atipična prezentacija bolesti

Gerijatrijski sindromi

Veštine

Hirurgija

Znanja

Zastoj srca i disanja

Bolesnik bez svesti

Šok

Krvarenje iz digestivnog trakta

Transfuzija krvi i derivata krvi

Politrauma

Akutna i po život opasna stanja

Oboljenja jednjaka

Oboljenja želuca

Oboljenja tankog i debelog creva

Apendicitis

Oboljenja žučne kese

Akutni i hronični pankreatitis

Oboljenja rektuma

Abdominalne kolike

Ingvinalne hernije

Aneurizma abdominalne aorte

Preoperativna priprema i postoperativni tretman

Zbrinjavanje najčešćih povreda

Zbrinjavanje opekotina

Hemostaza

Metode imobilizacije

Indikacije za kardiohiruršku korekciju urođenih srčanih mana

Indikacije za kardiohiruršku korekciju stečenih srčanih mana

Indikacije za koronarni by pass

Hirurško lečenje oboljenja perifernih krvnih sudova

Indikacije za endarterektomiju

Tromboflebitis i flebotromboza

Hronični nadzor postoperativnih stanja i komplikacija

Nega gastrostome, kolostome i ureterostome

Veštine

Otorinolaringologije

Znanja

Tonzilarni problem

Indikacije za tonzilektomiju kod dece.

Akutna respiratorna insuficijencija

Traheotomija

Nagluvost i gluvoća

Vrtoglavica

Zapaljenski procesi sluznice gornjih respiratornih puteva

Krvarenja u ORL

Strana tela ORL regije

Zapaljenski procesi uha i ušnog kanala

Tumori u otorinolaringologiji

Povrede u otorinolaringologiji

Poznavanje poremećaja pljuvačnih žlezda

Veštine:

Pedijatrija

Znanja

Imunitet i vakcine kod dece

Dečije osipne groznice

Infekcije respiratornih puteva kod dece (rinitis, rinofaringitis, tonzilitis, otitis, epiglotitis, laringitis, bronitis, bronhiolitis, pneumonije)

Indikacije za tonzilektomiju kod dece

Krup

Aspiracija stranog tela

Bolesti pluća i TBC

Alergijske bolesti i astma kod dece

Rast i razvoj

Bolesti krvi kod dece

Promet vode, dehidracija i rehidracija

Ishrana i bolesti digestivnog trakta

Bubrežne bolesti, dijaliza i transplantacija bubrega

Hipertenzija u dečijem uzrastu

Kardiovaskularne bolesti u dečijem uzrastu

Urođene srčane mane

Maligne bolesti u dečijem uzrastu

Endokrinološka oboljenja i dijabetes melitus

Bolesti digestivnog trakta

Akutni abdomen

Najčešća ortopedska oboljenja

Najčešća urološka oboljenja

Neurološka oboljenja u dečijem urastu

Bolesti neonatusa

Nasledne bolesti

Imunodeficijencija

Trovanja

Meningitis i meningoencefalitis

Dečija epilepsija

Febrilne konvulzije

Najčešće dečije parazitarne bolesti

Veštine

Ginekologija

Znanja

Menstrualni ciklus i poremećaji

Pubertet

Menopauza

Hormonska supstituciona terapija

Primarni i sekundarni sterilitet

Planiranje porodice

Kontracepcija

Dijagnoza trudnoće

Genetsko savetovalište

Prekid trudnoće iz medicinskih indikacija

Zdravstvena zaštita trudnice

Praćenje normalne trudnoće

Starost ploda

Oboljenja specifična za trudnoću

Trudnoća udružena sa hroničnim oboljenjima

Trudnoća udružena sa infektivnim oboljenjima

Primena lekova i vakcina u trudnoći

Priprema za porođaj

Priprema za dojenje

Puerperijum

Procena rizika trudnoće

Patološka trudnoća

Preteći pobačaj

Eklampsija i preeklampsija

Krvarenje u trudnoći

Rh senzibilizacija

Psihosocijalni problemi u trudnoći

Indikacije za carski rez

Preoperativna priprema i tretman postoperativnih komplikacija

Normalni porođaj i vođenje normalnog porođaja

Epiziotomija

Saveti za postnatalnu zdravstvenu zaštitu i ishranu odojčeta

Benigna oboljenja ginekološke lokalizacije

Prekancerozne lezije

Maligna oboljenja ginekološke lokalizacije i mere ranog otkrivanja

Oboljenja dojki

Krvarenja ginekološke lokalizacije

Pelvična oboljenja infektivne etiologije

Akutni abdomen u ginekologiji

Psihoseksualni problemi mladih i adolescenata

Prolaps uterusa, cistokela, rektokela

Veštine

Oftalmologija

Znanja

Hitna stanja u oftalmologiji

Zapaljenja oka

Katarakta

Glaukom

Najčešći uzroci slepila

Oftalmološke komplikacije HNO

Tumori oka

Povrede oka

Sistemske bolesti u oftalmologiji

Refrakcione anomalije i njihova korekcija

Veštine

Infektivne bolesti

Znanja

Akutne respiratorne infekcije

Crevne infekcije

Infekcije CNS-a

Osipne groznice

Akutni i hronični virusni hepatitis

Akutna respiratorna insuficijencija

Sepsa

Febrilna stanja nejasne etiologije

Lajmska bolest

Aids

Epidemiologija infektivnih bolesti i imunoprofilaksa

Savremeni principi antimikrobne terapije

Veštine

Ortopedija

Znanja

Prepoznavanje urgentnih stanja ortopedske geneze i principi njihovog zbrinjavanja

Najčešća obolenja u ortopediji

Nasledne bolesti i kongenitalne anomalije u ortopediji

Primarni i sekundarni tumori kostiju

Poznavanje dijagnostičkih procedura, terapije i mogućnosti rehabilitacije ortopedskih obolenja

Veštine

Dermatologija

Znanja

Poznavanje strukture i funkcija kože

Poznavanje osnova dermatološke, histopatološke i imunopatološke dijagnostike u dermatologiji

Poznavanje osnova terapije u dermatologiji (sistemska-opšta, lokalna terapija i fizikalne metode u dermatovenerološkoj terapiji)

Eflorescencije (papulozne dermatoza, bulozne dermatoze)

Infektivne bolesti kože (virusne, bakterijske, gljivične i parazitarne bolesti kože)

Bolesti kose i nokata (trihoze i onihoze)

Bolesti sebacealnih žlezda (seboreja, akne vulgaris, itd.) i hidroze

Pruriginozne dermatoze

Reaktivni eritemi, purpure, ekcemi i eritemato-skvamozne i nodozne dermatoze

Bolesti poremećene keratinizacije

Atrofije i distrofije kože

Bolesti vezivnog tkiva

Neželjene reakcije na lekove

Alergijske manifestacije kože

Neinfektivni granulomi kože

Dermatoze izazvane fizičkim faktorima (mehanički, toplota i hladnoća, itd.)

Oboljenja perifernih arterija i vena, ulkusi donjih ekstremiteta

Benigni tumori, nevusi i neurokristopatije

Rano otkrivanje prekanceroznih dermatoza, malignih tumora, prevencija i terapija

Bolesti u dermatovenerologiji koje se prenose seksualnim kontaktom, poznavanje zakonskih odredbi koje se odnose na njih

Poznavanje i interpretiranje dijagnostičkih metoda u dermatologiji i njihove indikacije

Poznavanje uzimanja materijala za bakteriološko, mikološko, virusno, parazitološko i histološko ispitivanje

Veštine

Onkologija

Znanja

Kancerogeneza (inicijacija, promocija, progresija)

Apoptoza

Faktori rizika za maligna oboljenja

Klinički tok maligne bolesti i mehanizmi regulacije razvoja malignoma

Metastatska bolest

Hormon zavisni tumori

Specifični pristup onkološkom bolesniku

Opšta klasifikacija tumora

TNM klasifikacija

Rano otkrivanje i dijagnoza malignih oboljenja

Skrining programi

Program onkološke zaštite

Opšti principi specifičnog načina lečenja (konzilijarni način odlučivanja, standardi i protokoli lečenja)

Opšti principi palijativne terapije

Tretman preterminalnih i terminalnih bolesnika

Kvalitet života onkoloških bolesnika

Urgentna stanja u onkologiji

Dijagnoza, terapija i rehabilitacija najčešćih malignoma kod odraslih: dojke, pluća, kolorektalnog karcinoma, karcinoma želuca, grlića, tela materice, ovarijuma, prostate, limfoma i malignih hemopatija, a kod dece: leukemija, karcinoma mozga, hipernefroma, tumora kostiju itd.

Veštine

Neurologija

Znanja

Meningitis

Encefalitis

Parkinsonova bolest

Multipla skleroza

Epilepsija

Migrene

Glavobolje

Cerebrovaskularni inzult

Cerebrovaskularna insuficijencija

Atrofija mozga

Poremećaji n. trigeminusa

Poremećaji n. facijalisa

Polineuropatije

Mononeuropatije

Fantomski bolovi

Radikulopatije

Herpes zoster

Mišićne distrofije i miopatije

Miastenija gravis

Dečja cerebralna paraliza

Hemiplegije, paraplegije, kvadriplegije

Hornerov sindrom

Hidrocefalus

Toksične encefalopatije

Posttraumatske encefalopatije

Primarni i sekundarni tumori mozga

Oboljenja CNS posle medicinskih intervencija

Veštine

Psihijatrija

Znanja

Urgentna stanja u psihijatriji: akutne psihoze, delirijum, paranoidni sindrom, manija, konverzivni napad, pokušaj samoubistva, alkoholičarska halucinoza, panični poremećaj, akutna stanja u bolestima zavisnosti

Anksioznost i depresije

Neuroze

Psihoze

Bolesti zavisnosti

Psihosomatska disfunkcija

Presenilna i senilna demencija

Polna disfunkcija

Rizično ponašanje u mentalnom zdravlju i odgovarajući postupci

Tehnike površinske psihoterapije

Poznavanje simptoma porodične disfunkcije

Tehnike porodične psihoterapije

Komunikacija lekar-pacijent

Specifični dijagnostički i terapijski postupci

Farmakoterapija psihoaktivnim lekovima

Uticaj duševne bolesti na odnose u porodici

Tretman retardirane dece

Veštine

Socijalna medicina i zdravstveno vaspitane

Znanja:

Uticaj porodice na zdravlje i principi porodičnog zdravlja

Poznavanje prednosti kućnog lečenja i nege

Poznavanje pravnih okvira svog delovanja

Poznavanje uloge i značaja Opšte medicine u sistemu zdravstvene zaštite Srbije

Poznavanje ključnih elemenata i njihove uloge u sistemu zdravstvene zaštite Srbije

Poznavanje programa unapređenja zdravlja za populacione grupe sa kojima radi

Poznavanje klasifikacionih sistema koji se koriste u Opštoj medicini

Poznavanje principa vođenja medicinske dokumentacije i evidencije kao i etičke i pravne posledice

Poznavanje preventivnih programa za populacione grupe pod rizikom

Poznavanje osnova promocije zdravlja

Poznavanje načela rada i organizacije primarne zdravstvene zaštite

Poznavanje metoda za rano otkrivanje bolesti

Poznavanje mogućnosti i ograničenja preventivnih aktivnosti

Poznavanje postupaka za praćenje i procenu kvaliteta svoga rada kao i kvaliteta rada celog tima u Opštoj medicini

Veštine:

Opšta medicina

Znanja:

Opšta medicina kao posebna medicinska disciplina

Komunikacija u radu lekara opšte medicine

Usmerenost ka pojedincu, porodici i zajednici u radu lekara opšte medicine

Koordinacija u radu lekara opšte medicine

Kontinuitet u radu lekara opšte medicine

Specifičan proces donošenja odluka u opštoj medicini

Promocija zdravlja u radu lekara opšte medicine

Bio-psiho-socio-kulturalni model rešavanja zdravstvenih problema (holistički model)

Timski rad u opštoj medicini

Primarna zdravstvena zaštita. Dom zdravlja kao institucija primarne zdravstvene zaštite

Opšta medicina u zdravstvenom informacionom sistemu i Kompjuterski monitoring

Organizacija rada ambulante opšte medicine

Racionalizacija u radu lekara opšte medicine

Aktuelna zakonska regulativa u radu lekara opšte medicine

Vođenje zdravstvene dokumentacije

Zdravstveno vaspitanje i zakonska regulativa zdravstvenog vaspitanja u radu lekara opšte medicine

Programska zdravstvena zaštita

Etički problemi u radu lekara opšte medicine

Medicinske greške u radu lekara opšte medicine

Komorbiditet u radu lekara opšte medicine

Istraživanja u opštoj medicini

Medicina zasnovana na dokazima

Prevencija, rano otkrivanje i lečenje malignih bolesti kod pacijenata sa malignitetom u radu lekara opšte medicine

Palijativna terapija i suportivna terapija onkoloških bolesnika

Kućno lečenje

Veštine za ambulantni deo specijalizacije:

45. Klinička biohemija

(48 meseci)

Cilj specijalizacije

Klinička biohemija je medicinska disciplina koja omogućava sticanje i korišćenje biohemijskih znanja u cilju sagledavanja hemijske osnove normalnih i patoloških procesa u ljudi. Delatnosti u okviru kliničke biohemije uključuju analizu telesnih tečnosti, ćelija i tkiva, i interpretaciju dobijenih rezultata. Opseg kliničke biohemije varira od zemlje do zemlje zbog izraženog preklapanja sa hematologijom, imunologijom, molekularnom biologijom i mikrobiologijom.

Iako dosadašnja organizacija specijalizacija koje školuju kadrove za rad u laboratorijama u našoj zemlji, omogućava da diplomirani farmaceuti - smer medicinska biohemija, obavljaju aktivnosti u kliničko-biohemijskim laboratorijama, potrebe za specifičnim medicinskim znanjima koja se mogu steći samo u toku osnovnih studija medicine na Medicinskom fakultetu, uslovljavaju neophodnost da u svakoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji učestvuje lekar specijalista kliničke biohemije.

Specijalizacija iz kliničke biohemije bi trebalo da omogući obrazovanje kadrova koji će odgovoriti nizu potreba savremene laboratorije. Lekar specijalista kliničke biohemije mora posedovati osnovna znanja biohemije i mora biti u mogućnosti da stečena znanja u skladu sa kliničkim potrebama, na najadekvatniji način, primeni u dijagnostici oboljenja, planiranju i praćenju terapije. Osim što mora da obezbedi kompetentan laboratorijski servis, lekar specijalista kliničke biohemije dakle, mora da bude osposobljen za ulogu konsultanta ordinirajućim lekarima i da kroz saradnju sa njima učestvuje u interpretaciji laboratorijskih rezultata.

Cilj specijalizacije iz kliničke biohemije je sticanje znanja i veština koji lekara specijalistu kliničke biohemije osposobljavaju za:

I. Postavljanje indikacija za određene biohemijske procedure

II. Adekvatno sakupljanje i čuvanje uzoraka

III. Primenu odgovarajućih analitičkih tehnika i principa

IV. Metodološku evaluaciju analitičkih rezultata

V. Kliničku procenu laboratorijskih analiza

VI. Po potrebi aktivno učešće u kliničkim timovima

VII. Praćenje naučnih tokova, primenu naučnih saznanja i kontinuirani razvoj laboratorijske dijagnostike

VIII. Vođenje laboratorije i kontrolu kvaliteta

Kao rezultat ovih aktivnosti lekar specijalista kliničke biohemije bi trebalo da ima direktan i značajan uticaj na lečenje pacijenata.

Specijalizacija iz kliničke biohemije treba da obezbedi stvaranje stručnjaka koji će organizovati i nadgledati rad laboratorijskog odseka u zdravstvenoj organizaciji i koji će moći da ostvari ulogu u uspostavljanju veze između brzog razvoja laboratorijske nauke i tehnologije i rastućih znanja o karakteristikama pojedinih bolesti.

TRAJANJE I STRUKTURA SPECIJALIZACIJE

Specijalizacija iz kliničke biohemije traje 48 meseci i obuhvata:

Laboratorijski staž:

- Hemija, fizička hemija i instrumentalne analize - 1 mesec

- Uvod u praktični rad u opštoj kliničko - biohemijskoj laboratoriji - 1 mesec

- Opšta klinička biohemija - 12 meseci

- Imunologija - 3 meseca

- Radioimunološke metode - 1 mesec

- Molekularno - biološka dijagnostika - 3 meseca

- Statistika - 1 mesec

Rad u specijalizovanim laboratorijama i klinički staž na specijalizovanim odeljenjima i:

- Kardiologija - 1 mesec

- Reumatologija - 3 meseca

- Hematologija - 3 meseca

- Endokrinologija - 2 meseca

- Gastroenterologija - 1 mesec

- Nefrologija - 2 meseca

- Neurologija - 1 mesec

- Onkologija - 1 mesec

- Pedijatrija - 1 meseca

- Ginekologija i akušerstvo - 1 mesec

- Reanimacija, intenzivna terapija i parenteralna ishrana - 1 mesec

Dvosemestralna nastava - 9 meseci

Provera znanja u toku specijalističkog staža

Svaki lekar na specijalizaciji ima specijalističku knjižicu u koju se upisuju obavljene veštine i provere znanja. U knjižicu se upisuju podaci o svim drugim stručnim, pedagoškim i naučnim dostignućima specijalizanta. Lekaru na specijalizaciji se određuje glavni mentor koji će pratiti obavljanje specijalističkog staža.

Za vreme specijalizacije kontinuirano se proverava uspešnost stručnog obrazovanja lekara, i mentori neposredno i posredno nadziru sve procese sticanja znanja.

Prate se rezultati veština koje je specijalizant dužan samostalno da obavi ili da u njima učestvuje. Po završetku svake stručne celine specijalizacije polaže se odgovarajući kolokvijum. Kolokvijumi se obavljaju usmeno ili u obliku testa (što se preporučuje), ili uvidom u praktično izvođenje veštine ili određene dijagnostičke ili terapijske procedure.

Po završetku svake godine specijalizacije glavni mentor ocenjuje da li je lekar obavio sve procedure predviđene za tu godinu. Pozitivna ocena je preduslov za nastavak specijaliziranja.

Posle obavljenog staža iz svakog od pojedinih nastavnih predmeta specijalizanti polažu Kolokvijume. Predviđeno je polaganje 4 kolokvijuma:

1. Opšta biohemija

2. Klinička enzimologija

3. Bolesti metabolizma

4. Biohemijske analize telesnih tečnosti

PROGRAM SPECIJALIZACIJE IZ KLINIČKE BIOHEMIJE

Oblast: (OP) Teorijski i praktični rad iz odabranih poglavlja hemije, fizičke hemije i instrumentalnih analiza

Veština:

(1) Način rada u hemijskoj laboratoriji, zaštita pri radu, upoznavanje sa opremom

Gleda: 1

(2) Kalibracija mernih sudova

Izvodi: 10

(3) Merenje na tehničkoj i analitičkoj vagi

Izvodi: 20

(4) Pravljenje rastvora određene koncentracije

Izvodi: 20

(5) Standardizacija rastvora

Izvodi: 10

(6) Metode kvantitativnog određivanja supstanci

Gleda: 10

(7) Volumetrijske analize (acidometrija i kompleksometrija)

Izvodi: 20

(8) Pravljenje puferskih rastvora

Izvodi: 10

(9) pH-metrija

Izvodi: 20

(10) Principi pri kvalitativnom i kvantitativnom određivanju prirodnih proizvoda

Izvodi: 5

(11) Principi hromatografskih tehnika

Izvodi: 5

(12) Principi elektroforetskih tehnika

Izvodi: 1

Oblast: (UT) Uvod u praktični rad u opštoj kliničko - biohemijskoj laboratoriji

(13) Pipetiranje staklenim i automatskim pipetama, kalibracija pipeta, provera tačnosti pipeta

Izvodi: 50

(14) Pravljenje rastvora, kontrola tečnosti napravljenog rastvora

Izvodi: 1

(15) Pranje laboratorijskog posuđa

Izvodi: 2

(16) Kolorimetrija, pravljenje standardne krive

Izvodi: 3

(17) Određivanje nepoznate koncentracije proteina u uzorku plazme

Izvodi: 1

(18) Standardna kriva za PAP metodu

Izvodi: 1

(19) Određivanje koncentracije glukoze pomoću komercijalnih reagensa

Izvodi: 1

(20) Određivanje koncentracije triglicerida pomoću komercijalnih reagenasa

Izvodi: 1

(21) Određivanje koncentracije holesterola pomoću komercijalnih reagenasa

Izvodi: 1

(22) Određivanje nepoznate (patološke) koncentracije glukoze u prisustvu interferirajućih supstanci

Izvodi: 1

(23) Određivanje visokih koncentracije proteina (vrednosti van kalibracione krive)

Izvodi: 1

Oblast: (PR) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije proteina

(24) Određivanje ukupne koncentracije proteina u serumu i mokraćiIzvodi: 50

(25) Elektroforeza serumskih proteina

Izvodi: 50

(26) Određivanje koncentracije albumina u serumu

Izvodi: 25

(27) Određivanje koncentracije globulina

Izvodi: 25

(28) Određivanje koncentracije fibrinogena u plazmi

Izvodi: 50

(29) Određivanje koncentracije imunoglobulina u serumu

Izvodi: 25

(30) Određivanje koncentracije haptoglobina u serumu

Izvodi: 5

(31) Određivanje koncentracije transferina u serumu

Izvodi: 5

(32) Određivanje koncentracije ceruloplazmina u serumu

Izvodi: 5

(33) Određivanje koncentracije feritina u serumu

Izvodi: 5

(34) Određivanje koncentracije troponina u serumu

Izvodi: 5

Oblast: (AJ) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije neproteinskih azotnih jedinjenja

(35) Određivanje koncentracije uree u serumu i mokraći

Izvodi: 50

(36) Određivanje koncentracije kreatinina u serumu i mokraći

Izvodi: 50

(37) Određivanje koncentracije mokraćne kiseline u serumu

Izvodi: 50

Oblast: (UH) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije ugljenih hidrata

(38) Određivanje koncentracije glukoze u krvi

Izvodi: 100

(39) Određivanje koncentracije glukoze u mokraći

Izvodi: 100

(40) Test opterećenja glukozom

Izvodi: 20

(41) Određivanje količine glikoziliranog hemoglobina

Izvodi: 5

Oblast: (LI) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije lipida

(42) Određivanje koncentracije ukupnih lipida u serumu

Izvodi: 20

(43) Određivanje koncentracije triacilglicerola u serumu

Izvodi: 50

(44) Određivanje koncentracije holesterola u serumu

Izvodi: 50

(45) Određivanje koncentracije holesterol-estara u serumu

Izvodi: 50

(46) Određivanje količine HDL-holesterola i LDL-holesterola u serumu

Izvodi: 50

(47) Određivanje hilomikrona u serumu

Izvodi: 5

(48) Određivanje koncentracije apolipoproteina A i apolipoproteina B u serumu

Izvodi: 5

(49) Određivanje koncentracije fosfolipida u serumu

Izvodi: 5

Oblast: (EN) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje aktivnosti enzima

(50) Određivanje aktivnosti alkalne fosfataze

Izvodi: 50

(51) Određivanje aktivnosti kisele fosfataze

Izvodi: 50

(52) Određivanje aktivnosti prostatične kisele fosfataze

Izvodi: 50

(53) Određivanje aktivnosti alanin aminotransferaze

Izvodi: 50

(54) Određivanje aktivnosti aspartat aminotransferaze

Izvodi: 50

(55) Određivanje aktivnosti amilaze

Izvodi: 50

(56) Određivanje aktivnosti laktat dehidrogenaze

Izvodi: 50

(57) Određivanje aktivnosti hidroksibutirat dehidrogenaze

Izvodi: 50

(58) Određivanje aktivnosti kreatin kinaze

Izvodi: 50

(59) Određivanje kreatin kinaze MB

Izvodi: 50

(60) Određivanje aktivnosti gama-glutamil transpeptidaze

Izvodi: 50

(61) Određivanje aktivnosti holinesteraza

Izvodi: 10

Oblast: (EK) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje krvne slike

(62) Određivanje koncentracije hemoglobina

Izvodi: 50

(63) Određivanje hematokrita

Izvodi: 50

(64) Merenje sedimentacije eritrocita

Izvodi: 50

(65) Određivanje broja eritrocita

Izvodi: 50

(66) Određivanje hematoloških indeksa (MCV, MCH, MCHC)

Izvodi: 50

(67) Određivanje broja retikulocita

Izvodi: 20

(68) Određivanje broja leukocita

Izvodi: 50

(69) Određivanje leukocitarne formule

Izvodi: 50

(70) Određivanje broja trombocita

Izvodi: 50

(71) Određivanje apsolutnog broja eozinofila u komori

Izvodi: 20

(72) Određivanje vremena koagulacije

Izvodi: 20

Oblast: (HE) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje parametara hemostaze

(73) Određivanje koncentracije fibrinogena

Izvodi: 20

(74) Određivanje vremena krvarenja

Izvodi: 20

(75) Određivanje protrombinskog vremena

Izvodi: 20

(76) Određivanje parcijalnog tromboplastinskog vremena

Izvodi: 20

(77) Određivanje trombinskog vremena

Izvodi: 20

(78) Određivanje koncentracije fibrin degradacionih proizvoda (FDP)

Izvodi: 10

(79) Određivanje aktivnosti faktora koagulacije

Izvodi: 20

(80) Ispitivanje fibrinolize

Izvodi: 10

(81) Određivanje plazminogena

Izvodi: 10

(82) Određivanje antitrombina

Izvodi: 10

(83) Određivanje proteina C

Izvodi: 10

(84) Određivanje alfa 2 antiplazmina

Izvodi: 10

(85) Određivanje Von Willebrand-ovog faktora

Izvodi: 10

(86) Ispitivanje agregacije trombocita

Izvodi: 10

Oblast: (EL) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije elektrolita

(87) Određivanje koncentracije natrijuma u serumu i mokraći

Izvodi: 50

(88) Određivanje koncentracije kalijuma u serumu i mokraći

Izvodi: 50

(89) Određivanje koncentracije kalcijuma

Izvodi: 50

(90) Određivanje koncentracije jonizovanog kalcijuma

Izvodi: 15

(91) Određivanje koncentracije bakra u serumu

Izvodi: 5

(92) Određivanje koncentracije ceruloplazmina u serumu

Izvodi: 10

(93) Određivanje koncentracije magnezijuma

Izvodi: 25

(94) Određivanje koncentracije bikarbonata i hlorida u serumu i mokraći

Izvodi: 50

(95) Određivanje koncentracije neorganskog fosfora

Izvodi: 25

(96) Određivanje koncentracije gvožđa

Izvodi: 50

(97) Određivanje kapaciteta za vezivanje gvožđa (UIBC, TIBC)

Izvodi: 50

Oblast: (PJ) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije posebnih jedinjenja

(98) Određivanje koncentracije vitamina B12

Izvodi: 5

(99) Određivanje koncentracije folne kiseline

Izvodi: 5

(100) Određivanje koncentracije leptina

Izvodi: 5

(101) Određivanje sadržaja bilirubina (ukupnog i direktnog) u serumu

Izvodi: 50

(102) Određivanje porfirina u mokraći

Izvodi: 5

Oblast: (IM) Korišćenje imunoloških metoda u kliničkoj biohemiji

(103) Turbidimetrijske metode (imunoglobulini, komponente komplemenata, reumatodini faktor, C-reaktivni protein, haptoglobin, transferin)

Izvodi: 10

(104) Metode aglutinacije (antistreptolizinski titar, reumatoidni faktor)

Izvodi: 5

(105) Metoda radijalne imunodifuzije (određivanje C1 inhibitora)

Izvodi: 5

(106) Metode precipitacije za određivanje imunskih kompleksa

Gleda: 10

(107) Metode indirektne imunofluorescence (anti-nuklearna,-mitohondrijalna,-parijetalna,-neutrofilna,-mikrozomalna,-tiroglobulilnska antitela)

Gleda: 10

(108) Rukovanje materijalom uzetim od bolesnika sa zaraznim oboljenjima

Gleda: 5

(109) Imunološke metode za detekciju zaraznih oboljenja (virusnih, bakterijskih, parazitskih) i drugih oboljenja - ELISA, Western blot, PCR RNK i hemaglutinacioni testovi

Asistira: 25

Oblast: (RA) Korišćenje radioizotopskih metoda u kliničkoj biohemiji

(110) Opšti principi rada sa radioizotopima

Gleda: 1

(111) Primena radioaktivno obeleženih supstanci u dijagnostici kod ljudi

Asistira: 10

(112) Procena funkcionalnog stanja endokrinih žlezda pomoću radioaktivno obeleženih supstanci

Asistira: 15

(113) Terapijska primena radioaktivnih supstanci

Gleda: 5

Oblast (GD) Program nastave iz molekularno genetičke dijagnostike (3 meseca)

Principi izolacije i analize nukleinskih kiselina

(114) Izolovanje DNK iz različitih bioloških uzoraka (krv, bukalna sluznica, meka tkiva, čvrsta tkiva, horionske čupice, amnionska tečnost)

Izvodi: po 1-5

(115) Izolovanje RNK iz krvi

Izvodi: 5

Principi hibridizacije nukleinskih kiselina sa interpretacijom nalaza

(116) Filter hibridizacija

Izvodi: 2

(117) Hibridizacija in situ

Izvodi: 3

Principi amplifikacije nukleinskih kiselina i analize amplifikovanih produkata sa interpretacijom nalaza

(118) Mere predostrožnosti za sprečavanje kontaminacije pri radu sa humanom DNK

gleda: 1

(119) Dizajniranje PCR prajmera na osnovu sekvence pronađene u elektronskim bazama podataka

Izvodi: 1

(120) Provera prajmera iz literature

Izvodi: 5

(121) PCR

Izvodi: 5

(122) Multiplex PCR

Izvodi: 5

(123) Alel specifična amplifikacija

Izvodi: 5

(124) RT-PCR

Izvodi: 5

(125) Real Time PCR kvantifikacija

Izvodi: 5

(126) Kapilarna elektroforeza

Izvodi: 2

(127) Restrikciona analiza sa elektroforezom na gelu agaroze ili PAGE

Izvodi: 2

(128) DNK sekvenciranje

Izvodi: 2

(129) Analize vezanosti genetičkih markera

Izvodi: 10

Oblast: (KO) Interpretacije laboratorijskih nalaza u kardiološkim oboljenjima

(130) Anamneza i pregled bolesnika

Izvodi: 20

(131) Procena stanja bolesnika i efikasnost terapije kod kardiovaskularnih oboljenja na osnovu kliničko-biohemijskih parametara

Asistira: 30

Oblast: (RO) Interpretacije laboratorijskih nalaza reumatološkim oboljenjima

(132) Anamneza i pregled bolesnika

Izvodi: 50

(133) Procena stanja bolesnika i efikasnost terapije kod reumatoloških oboljenja na osnovu kliničko-biohemijskih parametara

Asistira: 100

Oblast: (HO) Interpretacije laboratorijskih nalaza u hematološkim oboljenjima

(134) Punkcija kostne srži

Izvodi: 5

(135) Punkcija limfne žlezde

Asistira: 5

(136) Punkcija slezine

Gleda: 5

(137) Određivanje broja eritrocita-automatski brojač

Izvodi: 10

(138) Određivanje procenta retikulocita mikroskopski, supravitalnim bojenjem

Izvodi: 10

(139) Pregled otiska kostne srži, slezine i limfne žlezde

Asistira: 10

(140) MGG (May-Grunvald-Gimsa)

Izvodi: 10

(141) Bojenje na peroksidazu

Izvodi: 10

(142) Bojenje PAS metodom

Izvodi: 10

(143) Bojenje sudanom B

Izvodi: 5

(144) Bojenje na kiselu fosfatazu

Izvodi: 5

(145) Bojenje na TRAP (tartarat rezistentna kisela fosfataza)

Izvodi: 5

(146) Bojenje na alkalnu fosfatazu

Izvodi: 5

(147) Bojenje na siderbolaste

Izvodi: 5

(148) Izvođenje reakcije na kisele esteraze

Izvodi: 5

(149) Priprema trajnog mikroskopskog preparata

Izvodi: 20

(150) Morfološko-citohemijska analiza punktata kostne srži kod akutnih leukemija sa FAB klasifikacijom

Asistira: 10

(151) Imunocitohemijska analiza hematopoetskih elemenata, APAAP metodom

Gleda: 5

Oblast: (EB) Interpretacije laboratorijskih nalaza u endokrinološkim oboljenjima

(152) Anamneza i pregled bolesnika

Izvodi: 5

(153) Procena stanja bolesnika i efikasnost terapije kod endokrinoloških oboljenja na osnovu kliničko-biohemijskih parametara

Asistira: 20

(154) Testovi za ispitivanje funkcije endokrinih žlezdi

Izvodi: 15

(155) Određivanje sadržaja kortizola u serumu

Izvodi: 10

(156) Određivanje sadržaja testosterona u serumu

Izvodi: 5

(157) Određivanje sadržaja progesterona u serumu

Izvodi: 5

(158) Određivanje sadržaja gonadotropina

Izvodi: 10

(159) Određivanje sadržaja prolaktina

Izvodi: 5

(160) Određivanje sadržaja insulina

Izvodi: 10

(161) Određivanje sadržaja hormona štitne žlezde (T3, T4)

Izvodi: 10

(162) Određivanje sadržaja TSH

Izvodi: 10

(163) Određivanje količine C-peptida

Izvodi: 10

(164) Određivanje sadržaja kateholamina u mokraći

Izvodi: 5

(165) Određivanje sadržaja serotononina i metabolita serotonina u mokraći

Izvodi: 10

(166) Ketonska tela

Izvodi: 50

Oblast: (GB) Interpretacije laboratorijskih nalaza u gastroenterološkim oboljenjima

(167) Anamneza i pregled bolesnika

Izvodi: 5

(168) Procena stanja bolesnika i efikasnosti tererapije kod hroničnih oboljenja jetre na osnovu kliničko-biohemijskih parametara

Asistira: 10

(169) Procena stanja bolesnika i efikasnosti terapije kod akutnih oboljenja pankreasa na osnovu kliničko-biohemijskih parametara

Asistira: 10

(170) Procena stanja bolesnika i efikasnosti terapije kod hroničnih oboljenja pankreasa na osnovu kliničko biohemijskih parametara

Asistira: 10

(171) Ureaza test (detekcija Helicobacter pylori)

Asistira: 5

Oblast: (BO) Interpretacije laboratorijskih nalaza u bubrežnim oboljenjima

(172) Anamneza i pregled bolesnika

Izvodi: 10

(173) Procena stanja bolesnika i efikasnosti terapije kod akutne bubrežne insuficijencije na osnovu biohemijskih parametara

Asistira: 10

(174) Procena stanja bolesnika i efikasnosti terapije kod hronične bubrežne insuficijencije na osnovu biohemijskih parametara

Asistira: 10

(175) Procena stanja bolesnika i efikasnosti terapije kod terapije dijalizom na osnovu kl.-biohem.parametara

Asistira: 10

(176) Opšti pregled mokraće (zapremina, izgled, boja,. miris, reakcija, specifična težina)

Izvodi: 100

(177) Pregled mokraće na sediment

Izvodi: 100

(178) Dokazivanje hemoglobina u mokraći

Izvodi: 100

(179) Ispitivanje mokraćnih kamenaca

Izvodi: 10

(180) Elektroforeza belančevina mokraće

Izvodi: 5

(181) Šećeri u mokraći

Izvodi: 100

(182) Određivanje Bence-Jones-ovih proteina u mokraći

Izvodi: 20

(183) Određivanje koncentracije azota uree u krvi (BUN)

Izvodi: 10

(184) Proba dilucije i proba koncentracije

Izvodi: 10

(185) Klirens testovi

Izvodi: 20

(186) Određivanje osmolarnosti seruma i mokraće

Izvodi: 20

(187) Priprema bolesnika za transplantaciju bubrega

Gleda: 5

(188) Tipizacija tkiva

Gleda: 5

(189) Određivanje koncentracije imunosupresivnih lekova u serumu posle transplantacije bubrega

Asistira: 5

Oblast: (NP) Interpretacije laboratorijskih nalaza u neurološkim i psihijatrijskim oboljenjima

(190) Anamneza i pregled bolesnika

Izvodi: 5

(191) Uzimanje uzorka cerebrospinalne tečnosti

Asistira: 5

(192) Semikvantitativno određivanje sadržaja proteina u cerebrospinalnoj tečnosti

Izvodi: 25

(193) Kvantitativno određivanje sadržaja proteina u cerebrospinalnoj tečnosti

Izvodi: 25

(194) Elektroforeza proteina iz cerebrospinalne tečnosti

Izvodi: 5

(195) Određivanje koncentracije glukoze u cerebrospinalnoj tečnosti

Izvodi: 50

(196) Citološka analiza cerebrospinalne tečnosti

Asistira: 5

(197) Određivanje sadržaja ceruloplazmina

Izvodi: 10

Oblast: (ON) Interpretacije laboratorijskih nalaza u onkologiji

(198) Anamneza i pregled bolesnika

(199) Procena stanja bolesnika i efikasnosti terapije na osnovu kliničko-biohemijskih parametara

(200) Određivanje tumorskih markera Izvodi: 3

(201) Određivanje parametara hemostaze

Izvodi: 3

(202) Određivanje koncentracije metotreksata

Izvodi: 3

(203) Utvrđivanje prisustva paraproteina: elektroforeza i imunofiksacija

Izvodi: 3

Oblast: (PO) Kliničko-biohemjske interpretacije u pedijatrijskim oboljenima

(204) Anamneza i pregled bolesnika

Izvodi: 5

(205) Određivanje pH u krvi

Izvodi: 20

(206) Određivanje pCO2 u krvi

Izvodi: 20

(207) Određivanje ukupnog CO2

Izvodi: 20

(208) Određivanje baznog viška

Izvodi: 20

(209) Određivanje pO2

Izvodi: 20

(210) Određivanje koncentracije bikarbonata u serumu (anaerobni uzorak)

Izvodi: 20

(211) Orijentacioni testovi kod sumnje na urođene greške u metabolizimu aminokiselina

Izvodi: 10

(212) Biohemijske analize krvi, seruma i plazme kod dece

Izvodi: 100

(213) Biohemijske analize mokraće kod dece

Izvodi: 100

(214) Znojni test (hloridi u znoju)

Izvodi: 5

(215) Određivanje osmotske rezistencije eritrocita

Izvodi: 10

(216) Određivanje koncentracije piruvata

Izvodi: 10

(217) Određivanje koncentracije laktata

Izvodi: 10

(218) Određivanje koncentracije amonijaka

Izvodi: 10

(219) Određivanje koncentracije hemoglobina F

Izvodi: 5

(220) Određivanje koncentracije mukopolisaharida

Izvodi: 5

(221) Metabolički skrining urina

Izvodi: 10

(222) Određivanje nivoa lekova (metotreksat, ciklosporin, takrolimus, sirolimus)

Izvodi: 5

(223) Određivanje mikroalbumina

Izvodi: 5

Oblast: (GA) Interpretacije laboratorijskih nalaza u ginekologiji i akušerstvu

(224) Određivanje krvne grupe i Rh-faktora

Izvodi: 10

(225) Test za rano otkrivanje trudnoće

Izvodi: 10

(226) Biohemijske analize kod trudnica

Izvodi: 10

(227) Biohemijske analize amnionske tečnosti

Izvodi: 10

(228) Biohemijske analize kod novorođenčadi

Izvodi: 10

Oblast: (US) Interpretacije laboratorijskih nalaza u urgentnim stanjima

(229) Klinička i laboratorijska obrada bolesnika u komi

Gleda: 10

(230) Klinička i laboratorijska obrada bolesnika u dijabetičnoj komi

Gleda: 10

(231) Klinička obrada i laboratorijska bolesnika u aktunom alkoholisanom stanju

Gleda: 10

(232) Klinička i laboratorijska obrada bolesnika u epileptičnom statusu

Gleda: 3

(233) Klinička i laboratorijska obrada bolesnika u stanju šoka

Gleda: 10

(234) Klinička i laboratorijska obrada bolesnika u akutnim kardiovaskularnim poremećajima

Gleda: 20

(235) Klinička i laboratorijska obrada bolesnika sa akutnim hirurškim i neurohirurškim stanjima

Gleda: 10

(236) Klinička i laboratorijska obrada bolesnika sa akutnim trovanjima

Gleda: 3

(237) Dijagnostičko-terapijski postupci, praćenje i procena stanja bolesnika na osnovu kliničko-biohemijskih parametara u pulmologiji

Gleda: 20

Oblast: (SS) Izrada specijalističkog rada

(242) Na osnovu ličnog interesovanja i potreba zdravstvene ustanove u kojoj će raditi specijalizant se, uz saglasnost Katedre, opredeljuje za izradu specijalističkog rada

46. Klinička farmakologija

(48 meseci)

Cilj specijalizacije

Cilj specijalizacije iz Kliničke farmakologije je sticanje opštih i posebnih znanja i veština za obavljanje sledećih poslova:

- ovladavanje osnovnim laboratorijskim postupcima i hirurškim procedurama za rad sa eksperimentalnim životinjama,

- evaluacija i interpretacija metoda koje su značajne za pretkliničko ispitivanje lekova

- učestvovanje u kliničkim ispitivanjima

- rad u farmaceutskoj medicini

- saradnja sa lekarima drugih specijalnosti (kardiolozi, nefrolozi, psihijatri, anesteziolozi i dr.) u toku donošenja odluke o racionalnoj farmakoterapiji (therapeutic monitoring)

- prikupljanje i evaluacija podataka o neželjenim dejstvima i interkcijama lekova, upoznavanje sa sistemom farmakovigilance

- prikupljanje i evaluacija podataka iz oblasti potrošnje lekova i farmakoekonomije

- aktivno učešće u prenosu znanja u toku dodiplomske i poslediplomske nastave, kao i u raznim vidovima kontinuirane medicinske edukacije

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz Kliničke farmakologije traje 4 godine. Plan specijalizacije podrazumeva kombinaciju dvosemestralne nastave (9 meseci), eksperimentalnih istraživanja (13 meseci) i kliničkog staža (22 meseca). Ovom broju dodati 4 meseca godišnjeg odmora..

Svaki lekar na specijalizaciji dobija svog mentora kaji prati njegov rad i napredak u savlađivanju veština tokom specijalizacije. Za izvođenje odgovarajućih veština odgovorni su pojedinačni mentori veština.

Provera znanja u toku specijalističkog kruženja

Lekar na specijalizaciji ima specijalistički indeks u koji se upisuje sve uspešno obavljanje veštine i odgovarajuće provere znanja. Nakon završenog programa iz jedne celine polaže se kolokvijum i/ili piše seminarski rad. Obavezni kolokvijumi su:

1. Cilj način i značaj eksperimentalnih istraživanja u farmakologiji

2. Farmakoterapija internističkih bolesti

3. Principi racionalne primene antibiotika

4. Specifičnosti farmakoterapije u pedijatriji

5. Profilaktička primena lekova kod hirurških pacijenata

6. Farmakoterapija urgentnih stanja

7. Farmakoterapija u psihijatriji i neurologiji

Institucije i uslovi za obavljanje specijalističkog staža

Specijalistički staž se obavlja prevashodno na Institutu za Kliničku farmakologiju, farmakologiju i toksikologiju, Medicinskog fakulteta. Pored toga, druge institucije na kojima specijalizanti obavljanju klinički deo, jesu odgovarajuće nastavne baze medicinskih fakulteta.

Program specijalizacije po oblastima i veštinama (za svaku godinu specijalističkog staža)

Prvi deo programa u trajanju od 9 (devet) meseci ima za cilj da specijalizantu obezbedi sticanje najnovijih teorijskih i praktičnih znanja iz eksperimentalne i kliničke farmakologije koja obuhvata sledeće oblasti:

- pretkliničko ispitivanje lekova (poreklo, razvoj lekova, toksikološka ispitivanja); obuka za izvođenje in vivo i in vitro eksperimenata

- dobra laboratorijska praksa (GLP)

- farmakodinamija (mehanizam dejstva lekova, receptori, jonski kanali i enzimi kao ciljna mesta dejstva lekova , doze i doziranje lekova, interakcije među lekovima, neželjena dejstva lekova, zavisnost od lekova); nove metode u praćenju dejstva lekova (farmakogenetika, farmakogenomika, proteomika i dr.)

- klinička farmakokinetika (resorpcija, distribucija, metabolizam i eliminacija lekova, farmakokinetski modeli, farmakokinetika kod pojedinih grupa pacijenata, ispitivanje bioekvivalencije)

- kliničko ispitivanje lekova - opšti principi, metode, zakonska regulativa

- statistika u kliničkim ispitivanjima

- dobra klinička praksa (GCP)

- imunofarmakologija

- farmakoekonomija i farmakoinformatika

- zakonska regulativa neophodna za registraciju leka i puštanje u promet, Agencija za lekove

- praćenje, prijavljivanje i evaluacija neželjenih dejstava lekova; farmakovigilanca

Drugi deo programa u trajanju od 13 (trinaest) meseci ima za cilj da se specijalizant obuči za izvođenje sledećih veština u okviru eksperimentalnih životinja:

- pravljenje rastvora

- rad sa eksperimentalnim životinjama (manipulacija, anestetisanje, žrtvovanje)

- planiranje eksperimenata in vivo i in vitro

- intravenska, subkutana, intraperitonealna, peroralna primena lekova

- preparisanje krvih sudova za aplikaciju lekova i registrovanje krvnog pritiska.

- Odabrani in vivo modeli:

- metode registrovanja krvnog pritiska

- metode i postupci za ispitivanje lekova u procesu ishemije i reperfuzije

- metode za ispitivanje lekova koji utiču na ponašanje eksperimentalnih životinja

- metode za ispitivanje bola kod eksperimentalnih životinja

- metode za ispitivanje uticaja lekova na procese učenja

- metode za ispitivanje uticaja lekova na procesu učenja

- analiza biohemijskih parametara vezanih za dejstvo lekova biohemijska farmakologija)

- praćenje koncentracije likvora u krvi.

- Odabrani in vitro modeli:

- metode preparisanja izolovanih krvnih sudova

- metode preparisanja izolovanih skeletnih mišića, metode električne stimulacije, parametri izometrijske kontrakcije

- farmakološka analiza receptorskih sistema i jonskih kanala

- Statistička obrada dobijenih rezultata

- Pismena i usmena prezentacija rezultata

- Izveštaj o pretkliničkim ispitivanjima lekova

Treći deo programa, u trajanju od 22 meseca, podrazumeva boravak specijalizanata na odgovarajućim klinikama. Cilj je da se specijalizant osposobi za izvođenje određenih veština iz sledećih oblasti:

Interna medicina - 10 meseci

Kardiologija - 4 meseca

- EKG srca

- Kardiopulmonalna reanimacija

- Elektrokonverzija srčanog ritma

- Dijagnostika i terapija pacijenata sa akutnim koronarnim sindromom

- Dijagnostika i terapija pacijenata sa srčanom insuficijencijom

- Dijagnostika i terapija pacijenata sa esencijalnom hipertenzijom

- Dijagnostika i terapija aritmija

- Dijagnostika i terapija edema pluća

- Dijagnostika i terapija plućne embolije

- Dijagnostika i terapija kardiomiopatija

- Dijagnostika i terapija bolesnika sa disekcijom aorte

- Terapija hipertenzije kod bubrežne insuficijencije

- Terapija hipertenzivnih kriza

- Izbor i doziranje antikoagulantne terapije

- Evaluacija terapijskih efekata lekova i neželjena dejstva, kvalitet života

- Izrada plana kliničkog ispitivanja novog leka i uključivanje u postojeća

Reumatologija - 1 mesec

- Anamneza i reumatološka obrada hospitalizovanih pacijenata

- Rendgenološka i laboratorijska dijagnostika reumatskih bolest i

- Dijagnostika i terapija sistemskih bolesti vezivnog tkiva

- Terapija reumatoidnog artritisa

- Terapija sistemskog lupusa eritematodesa i sistemske skleroze

- Terapija neuralgija, miozitisa, fibrozoitsisa

- Terapija i praćenje pacijenata sa reumatskom groznicom

- Evaluacija terapijskih efekata lekova i neželjenih dejstava, kvalitet života

- Izrada plana kliničkog ispitivanja novog leka i uključivanje u postojeća ispitivanja

Nefrologija - 1 mesec

- Anamneza i reumatološka obrada hospitalizovanih pacijenata

- Dijagnostičke i laboratorijske metode u nefrologiji

- Dijagnostika i terapija infekcija urinarnog traka

- Dijagnostika i terapija akutne bubrežne insuficijencije

- Hemodijaliza

- Evaluacija terapijskih efekata lekova i neželjenih dejstava, kvalitet života

- Izrada plana kliničkog ispitivanja novog leka i uključivanje u postojeća

Pulmologija - 1 mesec

- Anamneza i pulmološka obrada hospitalizovanih pacijenata

- Dijagnostičke i laboratorijske metode u pulmologiji

- Evaluacija terapijskih efekata lekova i neželjenih dejstava, kvalitet života

- Izrada plana kliničkog ispitivanja novog leka i uključivanje u postojeća ispitivanja

Hematologija - 1 mesec

- Anamneza i hematološka obrada hospitalizovanih pacijenata

- Dijagnostika i terapija anemija

- Terapija poremećaja hemostaze

- Terapija akutnih i hroničnih leukemija

- Terapija malignih limfoma

- Evaluacija terapijskih efekata lekova i neželjenih dejstava, kvalitet života

- Izrada plana kliničkog ispitivanja novog leka i uključivanje u postojeća ispitivanja

Gastroenterologija - 1 mesec

- Anamneza i gastroenterološka obrada hospitalizivanih pacijenata

- Radiološka i ultrazvučna dijagnostika bolesti digestivnog trakta

- Dijagnostika i terapija ulkusne bolesti

- Dijagnostika i terapija akutnih i hroničnih oboljenja jetre i pankreasa

- Dijagnostika i terapija malignih bolesti digestivnog trakta

- Dijagnostika i terapija holelitijaze

- Dijagnostika i terapija inflamatornih oboljenja creva

- Evaluacija terapijskih efekata lekova i neželjenih dejstava, kvalitet života

- Izrada plana kliničkog ispitivanja novog leka i uključivanje u postojeća ispitivanja

Psihijatrija - 2 meseca

- Anamneza i psihijatrijska obrada pacijenta

- Terapija psihijatrijskih bolesnika (farmakološke, psihijatrijske, biološke metode)

- Dijagnostika i lečenje neuroza

- Dijagnostika i lečenje psihoza

- Prevencija i terapija bolesti zavisnosti

- Procena efikasnosti dejstva lekova i neželjenih reakcija na lekove, kvalitet života

- Izrada plana kliničkog ispitivanja novog leka i uključivanje u postojeća ispitivanja

Neurologija - 1 mesec

- Anemneza i neurološka obrada pacijenta

- Dijagnostika i terapija urgentnih stanja u neurologiji

- Dijagnostika i terapija cerebrovaskularnih bolesti

- Dijagnostika i terapija neuromuskularnih bolesti

- Dijagnostika i terapija degenerativnih bolesti CNS-a

- Dijagnostika i terapija epilepsija

- Evaluacija terapijskih efekata lekova i neželjenih dejstva, kvalitet života

- Izrada plana kliničkog ispitivanja novog leka i uključivanje u postojeće ispitivanje

Infektivne bolesti - 1 mesec

- Anamneza i obrada pacijenta sa infektivnom bolešću

- Dijagnostičke i laboratorijske metode infektivnih bolesti

- Dijagnostika i terapija osipnih groznica

- Dijagnostika i terapija encefalitisa i meningitisa

- Dijagnostika i terapija respiratornih bolesti

- Dijagnostika i terapija HIV infekcije

- Dijagnostika i terapija hepatitisa

- Dijagnostika i terapija septičnih stanja

- Dijagnostika, terapija i prevencija tropskih bolesti

- Evaluacija terapijskih efekata i neželjenih dejstva lekova, kvalitet života

- Izrada plana kliničkog ispitivanja novog leka i uključivanje u postojeće ispitivanje

Pedijatrija - 2 meseca

- Anamneza i pedijatrijski pregled pacijenta

- Dijagnostičke i laboratorijske metode u pedijatriji

- Dijagnostika i terapija urgentnih stanja u pedijatriji

- Dijagnostika i terapija respiratornih oboljenja kod dece

- Dijagnostika i terapija neuroloških oboljenja dece

- Dijagnostika i terapija kardiovaskularnih oboljenja dece

- Dijagnostika i terapija urinarnih infekcija kod dece

- Dijagnostika i terapija endokrinoloških poremećaja kod dece

- Dijagnostika i terapija alergijskih bolesti kod dece

- Dijagnostika i terapija malignih procesa kod dece

- Dijagnostika i terapija trovanja

- Izbor i doziranje lekova kod dece

- Evaluacija terapijskih efekata i neželjenih dejstava lekova, kvalitet života

- Klinička ispitivanja kod dece

Opšta hirurgija - 2 meseca

- Anamneza i pregled hospitalizovanih pacijenata

- Dijagnostičke i laboratorijske metode u hirurgiji

- Preoperativna medikamentozna priprema pacijenta

- Postoperativna terapija antibioticima

- Postoperativna antikoagulantna terapija

- Postoperativna primena analgetika i antipiretika

- Evaluacija terapijskih efekata i neželjenih dejstava lekova

Onkologija - 2 meseca

- Specifičnosti primene citotoksičnih lekova

- Lečenje bola kod onkoloških bolesnika

- Evaluacija terapijskih efekata i neželjenih dejstava lekova, kvalitet života

- Izrada plana kliničkog ispitivanja novog leka i uključivanje u postojeća ispitivanja

Reanimatologija - 3 meseca

- Metode monitoringa vitalnih funkcija

- Endotrahealna intubacija i veštačko disanje

- Uvod u anesteziju

- Održavanje anestezije

- Reanimacija pacijenta

- Medikamentozna terapija kod pacijenata na intenzivnoj nezi

47. Imunologija

(60 meseci)

Cilj specijalizacije

Cilj specijalizacije iz imunologije je sticanje znanja i veština koje lekara-imunologa osposobljavaju da u bliskoj i kontinuiranoj saradnji sa kliničarima raznih specijalnosti obavlja sledeće dužnosti:

- laboratorijska ispitivanja za sledeće bolesti i stanja: imunodeficijencije, autoimunske bolesti, alergijske bolesti, limfoproliferativne bolesti, transplantaciju i terapijsku imunomodulaciju;

- evaluacija i visokostručna interpretacija rezultata imunoloških laboratorijskih ispitivanja, kvalifikovano i racionalno korišćenje metoda ispitivanja za odgovarajuće bolesti kao i obezbeđivanje kvaliteta i standardizacije laboratorijskih ispitivanja;

- usavršavanje postojećih i uvođenje novih imunoloških dijagnostičkih i terapijskih metoda;

- saradnja sa lekarima raznih specijalnosti u dijagnozi i proceni aktivnosti i toka bolesti posredovanih imunskim mehanizmima, uključujući transplantaciju tkiva i organa, kao i u sprovođenju imunoterapije i imunizacije;

- diseminacija novih saznanja iz imunologije u pedagoškom procesu u dodiplomskoj i poslediplomskoj nastavi kao i kroz organizovanje raznih oblika kontinuirane edukacije; planiranje i izvođenje stručnih projekata, kao i pružanje stručne pomoći u odgovarajućim projektima drugih autora.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz imunologije traje 5 (pet) godina.

Specijalističko znanje iz imunologije stiče se posle osnovnog obrazovanja koje je zajedničko za sve grane medicine i zbog toga je nazvano "zajedničke osnove" i traje 1 godinu. U tom periodu lekar na specijalizaciji će sticati znanja o opštim aspektima medicine i njenih subdisciplina, s posebnom pažnjom na lečenje akutno obolelih.

Drugi deo specijalizacije traje 4 godine, a stiču se teorijska i praktična znanja iz imunologije. Svaki lekar na specijalizaciji ima glavnog mentora koji prati tok njegove specijalizacije. Za nadzor nad izvođenjem pojedinih veština odgovorni su neposredni mentori veština.

Osnove specijalizacije

Specijalizacija iz Imunologije počinje posle završetka osnovnog obrazovanja iz internističkih grana medicine. Optimalna dužina trajanja "zajedničkih osnova" treba da iznosi 1 godinu.

Specijalizacija je obrazovni proces tokom kojeg lekar stiče teorijsko i praktično znanje i iskustva iz oblasti imunologije. Pošto imunologija prožima gotovo sve oblasti medicine, sticanje celovitog poznavanja ove discipline zahteva posebnu i sistematsku edukaciju koja se ne može postići dopunskom edukacijom u okviru drugih specijalnosti. Metode imunološke intervencije u dijagnostici i lečenju bolesti jesu i biće sve složeniji; racionalno korišćenje i adekvatna interpretacija rezultata dijagnostičkih postupaka, a posebno praktična primena imunomodulacije zahteva specifična znanja i umeća koja lekari u okviru drugih kliničkih i laboratorijskih specijalnosti ne stiču, pa se stoga moraju oslanjati na visokostručnu pomoć posebno obučenog specijaliste imunologa.

Provera znanja

Za vreme specijalizacije kontinuirano se proverava uspešnost stručnog obrazovanja lekara i mentori neposredno i posredno nadziru sve procese sticanja znanja.

Prate se rezultati veština koje je specijalizant dužan samostalno da obavi ili da u njima učestvuje. Po završetku svake stručne celine specijalizacije polaže se odgovarajući kolokvijum.

U toku specijalističkog staža po završetku svake stručne oblasti polaže se 6 kolokvijuma:

1. Imunološki laboratorijski metodi

2. Alergologija

3. Reumatologija

4. Hematologija

5. Nefrologija

6. Neurologija

Institucije i uslovi za obavljanje specijalističkog staža

Obuka specijalizanata se obavlja u instituciji ili grupi institucija koje imaju mogućnost za izvođenje celog programa edukacije. To podrazumeva pre svega obuku u organizovanim, specijalizovanim imunološkim laboratorijama u većim zdravstvenim centrima, u kojima je obezbeđen nužan repertoar imunoloških tehnika i metoda, njihovo kvalitetno i standardizovano izvođenje, racionalno korišćenje i kvalifikovana evaluacija imunoloških testova. Ove ustanove moraju takođe da obezbede edukaciju o primeni savremenih imunoloških saznanja u dijagnostici, terapiji i praćenju bolesnika sa imunodeficijencijama, auitoimunskim, alergijskim i limfoproliferativnim bolestima, kao i kod transplantacije tkiva i organa.

PROGRAM SPECIJALIZACIJE

Prva faza specijalizacije - Zajedničke osnove - 1 godina

Sadržaj programa

Sticanje teorijskih i praktičnih znanja iz različitih područja internističkih grana medicine. Specijalizant se detaljno upoznaje sa internističkim pristupom bolesniku uzimanjem anamneze, objektivnim pregledom, odabirom određenih dijagnostičkih procedura i načinom lečenja. Uči se opisivanju i tumačenju sledećih pregleda: biohemijskih, hematoloških i drugih laboratorijskih testova, rendgenograma, ultrasonograma, EKGa i funkcionalnih ispitivanja pojedinih organa.

Upoznaje način uzimanja, pripreme, transportovanja i dijagnostičke obrade bioloških materijala u specijalizovanim laboratorijama. Pod nadzorom mentora propisuje terapijske postupke i prati njihov učinak. Upoznaje štetna dejstva lekova i metode za njihovo sprečavanje. Uči se vođenju medicinske dokumentacije.

Druga faza specijalizacije

Deo specijalizacije neposredno usmeren na imunologiju traje 4 godine. Ovaj deo obuhvata dve faze od kojih svaka traje 2 godine.

Sadržaj programa faze II a - 24 meseca

(Kratak opis osposobljavanja i cilj)

Obrazovni program tokom prve dve godine II faze specijalizacije treba da obezbedi specijalizantu sticanje teorijskih znanja iz bazične imunologije koje obuhvataju sledeće oblasti: molekularni i celularni mehanizmi imunskog odgovora i njegova regulacija, imunodeficijencije, infekcijska, transplantacijska i tumorska imunologija, specijalna imunopatologija sa principima imunodijagnoze i imunoterapije.

U ovoj fazi lekar na specijalizaciji osposobljava se za izvođenje laboratorijskih metoda i veština i to:

- pravljenju rastvora, pufera i medijuma za kultivaciju ćelija

- sterilizaciji rastvora, instrumenata, stakla i plastike

- uzimanju, transportu, obradi, čuvanju i odlaganju krvi i drugih bioloških uzoraka

- separaciji plazme - seruma

- uspostavljanju i subkultivaciji ćelija in vitro

Specijalizant ovladava izvođenjem sledećih veština:

- Imunoaglutinacija

- Određivanje aktivnosti komplementa

- Određivanje imunskih kompleksa

- Određivanje prisustva, sastava i koncentracije krioglobulina

- Imunodifuzija

- Imunoelektroforeza

- Nefelometrija/Turbidimetrija

- Elektroimunodifuzija

- Radioimunoesej

- EIA testovi

- Direktna i indirektna imunofluorescencija

- Kvantitiranje leukocita u komori, na razmazima i protočnom citofluorimetrijom

- Separacija leukocita na gustinskom gradijentu i na osnovu površinskih markera

- Aktivacija leukocita mitogenima, superantigenima, antigenima, aloantigenima i estrima forbola

- Određivanje proliferativnog odgovora

- Određivanje citotoksičnog odgovora

- Određivanje produkcije citokina

- Određivanje apoptoze, nekroze i ćelijskog ciklusa

- Ispitivanje funkcije neutrofila i makrofaga

- Kožne probe kasne preosetljivosti nakon imunizacije i na "recall" antigene

- Određivanje krvnih grupa

- Direktni i indirektni Coombs-ov test

- Određivanje inhibitora koagulacije

- Kožne probe rane preosetljivosti

- Određivanje ukupnih i specifičnih IgE antitela in vitro

- Rinoprovokativni i bronhoprovokativni testovi

- Kožne probe kasne preosetljivosti

- Alergen specifična imunoterapija

- In vivo dozno provokativni testovi preosetljivosti na lekove

- In vivo testovi za dijagnozi fizičke i autoimunske urtikarije

- HLA tipizacija

- Izolacija nukleinskih kiselina

- Restrikciona digestija, elektroforeza i blotiranje nukleinskih kiselina

- PCR i RT-PCR

- Western blot

U ovoj fazi specijalizacije specijalizant usvaja znanja o:

- pravnoj regulativi relevantnoj za rad laboratorije

- tehničkim karakteristikama laboratorijske opreme

- medicinski relevantnim bazama podataka i njihovom korišćenju

- Dobra laboratorijska praksa (GLP) i njena primena

Sadržaj programa faze Iib - 24 meseca

Tokom završne dve godine specijalizacije specijalizant na bazi prethodno stečenih znanja i veština stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji bolesti u kojima imunski mehanizmi imaju značajnu ulogu.

1. Laboratorijska dijagnoza i terapija imunski posredovanih bolesti iz oblasti interne medicine - 12 meseci

A. Reumatologija - 3 meseca

Specijalizant stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji sledećih bolesti:

- reumatske bolesti (reumatoidni artritis, juvenilni artritis, sistemski eritemski lupus, sistemska bolest vezivnog tkiva, dermatomiozitis, polimiozitis, sistemska skleroza, Sjögren-ov sindrom),

- vaskulitisi različite etiologije (poliarteritis nodosa, Wegener-ova granulomatoza, krioglobulinemije),

- Behçet-ov sindrom, ankilozirajući spondilitis, Reiter-ov sindrom, psorijazni artritis, reumatska groznica, lajmska bolest.

Specijalizant se obučava za izvođenje i interpretaciju rezultata sledećih laboratorijskih procedura:

- detekcija i određivanje imunskih kompleksa u telesnim tečnostima i tkivima

- detekcija i određivanje krioglobulina

- detekcija i određivanje reumatoidnih faktora i drugih markera reumatoidnog artritisa

- analiza sinovijalne tečnosti

- detekcija i određivanje pojedinih komponenti i aktivnosti komplementa

- detekcija i određivanje antinuklearnih antitela i anti DNK antitela primeno, fluorescentne mikroskopije ili enzimskih imunotestova

- izvođenje i tumačenje lupus band testa (LBT)

B. Hematologija - 1 mesec

Specijalizant stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji sledećih bolesti:

- diskrazije plazma ćelija (multipli mijelom, Waldenstrom-ova makroglobulinemija, plazmocitom, bolesti teškog i lakog lanca, benigna monoklonska gamapatija)

- akutne i hronične limfocitne i mijeloidne leukemije

- limfomi (Hodgkin i non-Hodgkin),

- imunski posredovane anemije, neutropenije i trombocitopenije,

- imunski posredovani poremećaji koagulacije.

- amiloidoza,

Specijalizant se obučava za izvođenje i interpretaciju rezultata sledećih laboratorijskih procedura:

- laboratorijska dijagnostika monoklonskih gamapatija (elektroforeza, imunoelektroforeza, određivanje ukupnih imunoglobulina)

- imunofenotipizacija ćelija periferne krvi, kostne srži ili limfnog čvora primenom fluorescentne mikroskopije i citoflourimetrije ili APAAP metodom

- detekcija i određivanje antitela prema eritrocitima, neutrofilima i trombocitima

- detekcija klonalnosti metodama hibridizacije ili amplifikacije nukleinskih kiselina i praćenje minimalne rezidualne bolesti

V. Alergologija - 3 meseca

Specijalizant stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji sledećih bolesti:

- alergijske bolesti (alergijski rinitis, anafilatička reakcija, urtikarija, angioedem, alergijske gastroenteropatije, serumska bolest, alergije izazvane lekovima, hranom, ujedom insekata),

- preosetljivosti na kontrasna sredstva, lekove i anestetike.

Specijalizant se obučava za izvođenje sledećih procedura, interpretaciju i evaluaciju dobijenih rezultata:

- kožni testovi rane preosetljivosti

- određivanje ukupnog i specifičnog IgE in vitro

- određivanje histamina i drugih medijatora rane I tipa preosetljivosti u telesnim tečnostima i in vitro

- kožni testovi kasne preosetljivosti (Patch testiranje)

- Rinoprovokativni i bronhoprovokativni testovi,

- Alergen specifična imunoterapija

- In vivo dozno provokativni testovi preosetljivosti na lekove

- In vivo testovi za dijagnozi fizičke i autoimune urtikarije

- karakterizaciju ćelija nazalnog sekreta.

G. Endokrinologija - 1 mesec

Specijalizant stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji sledećih bolesti:

- organ-specifična autoimunska endokrina oboljenja (hronični tireoiditis, primarni miksedem, Hashimoto-ov tireoiditis, Graves-ova bolest, tireogastrična bolest, hronična adrenokortikalna insuficijencija, perniciozna anemija, diabetes mellitus tip I, poliendokrinopatije).

Specijalizant se obučava za izvođenje sledećih laboratorijskih procedura i interpretaciju rezultata

- detekcija i određivanje autoimunskih antitela u telesnim tečnostima i tkivima

D. Nefrologija - 1.5 mesec

Specijalizant stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji sledećih bolesti:

- glomerulonefritisa (Sindrom Goodpasture, proliferativni, mezangioproliferativni, membranozni)

- tubulointersticijskih nefritisa (izazvanih antitelima prema bazalnoj membrani, izazvanih imunskim kompleksima)

Specijalizant se obučava za izvođenje i interpretaciju rezultata sledećih laboratorijskih procedura:

- detekcija i određivanje antitela i imunokompleksa u tkivu bubrega imunofluorescentnim i imunoperoksidaznim tehnikama,

Đ. Pulmologija - 1 mesec

Specijalizant stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji sledećih bolesti:

- bronhijalna astma, hipersenzitivni penumonitis, aspergiloza, sarkoidoza, sindrom Goodpasture

Specijalizant se obučava za izvođenje i interpretaciju rezultata sledećih laboratorijskih procedura:

- karakterizaciju ćelija i uobličenih elemenata bronhijalnog alveolarnog lavata (BAL)

E. Gastroenterologija - 1 mesec

Specijalizant stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji sledećih bolesti:

- alergijske gastroenteropatije, rekurentne aftozne ulceracije, hronični atrofični gastritis, perniciozna anemija, celijakija, Chron-ova bolest, ulcerozni kolitis, hepatitis B i C, hronični aktivni hepatitis, primarna bilijarna ciroza.

Ž. Kardiologija - 15 dana

Specijalizant stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji sledećih bolesti:

- Dressler-ov sindrom, akutna reumatska groznica, autoimunski miokarditis

2. Laboratorijska dijagnoza i terapija imunodeficijentnih stanja i imunski posredovanih bolesti iz oblasti PEDIJATRIJE - 2 meseca

Specijalizant stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji sledećih bolesti:

- Imunodeficijencije (ID) sa poremećajem produkcije antitela (agamaglobulinemija sa X-vezanim tipom nasleđivanja, agamaglobulinemija sa autosomno-recesivnim tipom nasleđivanja, hipogamaglobulinemija sa raznolikim početkom, deficit potklasa serumskog IgG, prolazna hipogamaglobulinemija odojčeta, selektivna IgA deficijencija)

- Imunodeficijencije sa poremećajem ćelijskog imuniteta/kombinovane ID (teška kombinovana imunodeficijencija, Omennov sindrom, hronična mukokutana kandidijaza, ataksija-telangiektazija, Wiskott-Aldrich sindrom, hiper IgM sindrom)

- Imunodeficijencije sa poremećajem fagocitne funkcije (hronična granulomatozna bolest deficit adhezionih molekula leukocita, Chediak-Higashi sindrom, hiper IgE sindrom,

- Deficijencije komplementa

- sekundarne imunodeficijencije (pedijatrijske HIV infekcije, kod primene imunosupresivnih lekova, kod traume/opekotina, kod hemato-onkoloških bolesnika, kod autoimunskih bolesti, kod bolesnika sa splenektomijom ili asplenijom)

- atopijske i autoimunske bolesti detinjstva: (atopijski dermatitis, alergijski rinitis, reumatske bolesti kod dece, juvenilni idiopatski artritis, sistemski lupus)

Upoznaje se sa primenom terapije intravenskim imunoglobulinom, osnovama transplantacijske imunologije u pedijatrijskih bolesnika, kao i neželjenim reakcijama posle rutinskih imunizacija u detinjstvu.

Specijalizant se upoznaje i obučava za izvođenje sledećih laboratorijskih metoda, kao i za pravilno tumačenje parametara celularne i humoralne imunosti u detinjstvu:

- kožne probe kasne preosetljivosti

- proliferacijski odgovor limfocita na stimulaciju mitogenima i antigenima

- fenotipizacija limfocita periferne krvi

- određivanje koncentracija komponenti komplementa/aktivnosti komplementa

- određivanje koncentracija serumskih imunoglobulina

- specifičnih imunoglobulina nakon vakcinacije,

- određivanje aviditeta specifičnih antitela,

- određivanje fagocitne funkcije

- elektroforeza proteina

- laboratorijsko praćenje supstitucione terapije imunoglobulinom

- ispitivanje rane preosetljivosti na inhalacione i/ili nutritivne alergene

3. Imunski aspekti TRANSPLANTACIJE TKIVA I ORGANA - 2 meseca

Specijalizant stiče specijalističko znanje o:

- transplantaciji bubrega i drugih organa i tkiva kao i matične ćelije hematopoeze (indikacije za transplantaciju, selekcija davaoca, imunološka procena primaoca i davaoca),

- primeni imunosupresivne terapije i njenim komplikacijama

- odbacivanju kalema i bolesti kalema protiv domaćina.

Specijalizant se obučava za izvođenje interpretaciju rezultata sledećih laboratorijskih procedura:

- određivanje antigena glavnog histokompatibilnog kompleksa,

- mešana kultura limfocita,

- izvođenje unakrsne reakcije

- prečišćavanje matičnih ćelija hematopoeze

4. Laboratorijska dijagnoza, imunoprofilaksa i terapija ZARAZNIH BOLESTI - 2 meseca

Specijalizant stiče specijalističko znanje o:

- infekcijama koje dovode do nastanka sekundarnih imunodeficijencija i to: virusnim infekcijama (infektivna mononukleoza, hepatitis A, B i C, CMV) i parazitarnim infekcijama (toksoplazmoza, lajšmanioza),

- postinfekcijskim bolestima sa autoimunskom genezom (hronični aktivni hepatitis, postvakcinalni encefalomijelitis,

- infekcijama koje neposredno oštećuju imunski sistem (AIDS)

- primeni imunoprofilakse (aktivna i pasivna)

Specijalizant se obučava za izvođenje i interpretaciju rezultata sledećih laboratorijskih procedura:

- dokazivanje i određivanje nukleinskih kiselina i antigena infektivnih agenasa

- dokazivanje antitela na infektivne agense

5. Laboratorijska dijagnoza i imunoterapija MALIGNIH BOLESTI - 3 meseca

Specijalizant stiče specijalističko znanje o laboratorijskoj dijagnozi i imunoterapiji malignih bolesti i to:

- imunološka osnova i opravdanost primene imunoterapije kod malignih bolesti (indikacije, efekti primene)

- vidovi imunoterapije (specifična, nespecifična, sistemska, lokalna, aktivna, pasivna), tehnike primene, doze

- vrste modifikatora biološke reakcije (organski adjuvansi, sintetski adjuvansi, citokini, monoklonska antitela).

- evaluacija paraneoplastičkih sindroma

Specijalizant se obučava za izvođenje i interpretaciju rezultata sledećih laboratorijskih procedura:

- detekcija tumorskih markera i autoantitela u tumoru, tkivima nezahvaćenim tumorom i cirkulaciji

- otkrivanje mikrometastaza in vivo primenom obeleženih monoklonskih antitela

- određivanje specifične i nespecifične citotoksične aktivnosti (citotoksični T limfociti, NK ćelije, LAK ćelije)

- određivanje imunskih poremećaja kod različitih neoplazija, i njihova prognoza, procene efekata pojedinih imunomodifikatora in vitro i in vivo

- Analiza ćelijskog ciklusa i parametara apoptoze i nekroze metodama protočne citofluorimetrije ili analizom ekspresije specifičnih iRNK

6. Laboratorijska dijagnoza i terapija imunski posredovanih bolesti iz oblasti DERMATOLOGIJE - 1 mesec

Specijalizant stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji sledećih bolesti:

- alergijske bolesti sa kožnim manifestacijama (atopski dermatitis, kontaktni dermatitis, ekcemi)

- autoimunske bulozne bolesti (Pemfigus vulgaris, bulozni pemfigoid, dermatitis herpetiformis, linearna IgA bolest)

- kožne manifestacije autoimunskih sistemskih bolesti, psorijaze, neutrofilne dermatoze.

7. Laboratorijska dijagnoza i terapija imunski posredovanih bolesti iz oblasti NEUROLOGIJE - 2 meseca

Specijalizant stiče specijalističko znanje o patogenezi, laboratorijskoj dijagnozi i terapiji sledećih bolesti:

- Autoimunske demijelinizirajuće bolesti (multipla skleroza, akutni diseminovani encefalomijelitis, akutni i idiopatski polineuritis)

- Mijasteiija gravis, Sindrom Eaton-Lambert, SSPE, Subakutne spongioformne encefalopatije

Specijalizant se obučava za izvođenje i interpretaciju rezultata sledećih laboratorijskih procedura:

- Određivanje oligoklonalnosti imunoglobulina u cerebrospinalnom likvoru

48. Urgentna medicina

(60 meseci)

Opšte odredbe

Specijalizacija iz urgentne medicine počinje posle osnovnih studija medicine. Dužina trajanja specijalizacije je pet godina.

Namena specijalizacije

Specijalizacija iz urgentne medicine treba da omogući formiranje takvog profila lekara koji može da, u svim urgentnim stanjima bude od odlučujuće pomoći u uspostavljanju vitalnog stanja pacijenta.

Specijalizacija kod nas postoji dvadesetak godina i namenjena je formiranju specijaliste koji u celokupnom sistemu zdravstvene zaštite radi samostalno u jedinicama urgentne medicinske pomoći i u bolnicama u specijalizovanim ambulantama za reanimaciju i za hitan prijem.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz urgentne medicine traje pet godina. Celokupni tok kruženja deli se na dva dela.

Prvi deo podrazumeva kruženje u bolničkim jedinicama uskih specijalističkih grana.

Program kruženja je napravljen tako da se u toku kruženja od grana koje se odlikuju manje urgentnim stanjima prelazi na kruženje po granama koje se odlikuju više urgentnim stanjima. Taj deo specijalističkog kruženja traje četiri godine.

Drugi deo se odnosi na kruženje u Urgentnom centru. Taj deo traje godinu dana.

Radi postupnosti i radi pravilnog edukativnog reda, celokupni tok kruženja treba da se odvija po tačno utvrđenom redosledu koji je prikazan na tabeli.

Radno-edukativne obaveze u toku specijalizacije

Za sprovođenje medicinskih postupaka lekara na specijalizaciji odgovoran je lekar specijalista pod čijom se kontrolom sprovodi edukativni proces.

U cilju sticanja potrebnih znanja i veština, pored edukacije u toku redovnog radnog vremena, specijalizant ima obavezu i da učestvuje u dežurstvima u ustanovi u kojoj obavlja specijalistički staž. Taj stav se naročito odnosi na dežurstvo u Urgentnom centru.

Broj dežurstva ne može biti veći od jednog nedeljno.

Provera znanja

U toku specijalističkog kruženja specijalizanti iz Urgentne medicine polažu četiri kolokvijuma. Dva pismena i dva usmena. Pismeni kolokvijumi su iz internističkih i hirurških grana a usmeni - treći koji se odnosi na kolokvijum iz Urgentne medicine (Urgentni centar). Taj kolokvijum podrazumeva znanje iz ranog hospitalnog tretmana urgentnih bolesnika. Četvrti kolokvijum, takođe usmeni se polaže u Zavodu za hitnu medicinsku pomoć u Beogradu i odnosi se na tretman urgentnih bolesnika na terenu i u transportu sanitetskim kolima.

Prvi pismeni kolokvijum iz internističkih grana obuhvata sledeće oblasti:

a. Hematologija

b. Gastroenterologija

c. Infektologija

d. Nefrologija

e. Pedijatrija

f. Endokrinologija

g. Alergologija

h. Psihijatrija

i. Kardiologija

j. Pulmologija

k. Toksikologija

l. Anestezija

Drugi pismeni kolokvijum iz hirurških grana obuhvata:

m. Urologija

n. Ginekologija i akušerstvo

o. Hirurgija

p. Ortopedija

q. ORL

r. Oftalmologija

s. Neurohirurgija

Treći usmeni kolokvijum iz urgentne medicine podrazumeva:

Trauma:

t. održavanje vitalnih funkcija

u. dijagnostika traumatizovanog bolesnika

Komatozna stanja:

a. diferencijalna dijagnoza komatoznih stanja

b. lečenje koma različitog porekla

Šokna stanja:

a. diferencijalna dijagnoza šoknih stanja

b. lečenje šoknih stanja različitog porekla

c. trovanja hemijskim sredstvima i gljivama

d. diferencijalna dijagnoza intoksikacija različitog porekla

e. lečenje otrovanog

Intubacija

a. orotrahealna i nazotrahealna - tehnika

b. indikacije za intubaciju bolesnika

Respirator

Vrste respiratora

a. indikacije za postavljanje bolesnika na respirator

b. infuziona terapija

c. vrste infuzionih rastvora

d. indikacija za infuzionu terapiju

Analgezija i relaksacija

a. vrste analgetika i izbor u transportu prema indikacijama

b. vrste relaksanata i izbor u transportu prema indikacijama

Četvrti usmeni kolokvijum iz hitne medicinske pomoći podrazumeva:

Trijaža na terenu:

Da li je bolesnik za kućno lečenje ili za transport u zdravstvenu ustanovu

Koja vrsta medicinske usluge se može izvoditi u kući

Dijagnoza:

Klinička orijentacija u nejasnim stanjima (diferencijalna dijagnoza torakalnog i abdominalnog bola)

Farmakoterapija

Koje vrste lekova se smeju primenjivati na terenu

Infuziona terapija:

Koji infuzioni rastvori se mogu koristiti na terenu i kada

Trauma:

Tretman traumatizovanog bolesnika na terenu i u transportu

Teška kardiovaskularna stanja:

a. tretman bolesnika sa infarktom na terenu i u transportu

b. tretman bolesnika u hipertenzivnoj krizi na terenu i u transportu

c. tretman bolesnika sa srčanim zastojem na terenu i tretiranje stanja posle srčanog zastoja na terenu

d. tretman bolesnika sa malignom aritmijom na terenu i u transportu

e. tretman bolesnika sa disekcijom aneurizme aorte na terenu i u transportu

Teška pulmološka stanja;

a. tretman bolesnika u statusu asmaticus-u na terenu i u transportu

b. tretman bolesnika sa spontanim pneumotoraksom na terenu i u transportu

Teška endokrinološka stanja:

a. tretman bolesnika sa apopleksijom hipofize na terenu i u transportu

b. tretman bolesnika u tireotoksičnoj krizi

c. tretman bolesnika u dijabetičnoj komi na terenu i u transportu

d. tretman bolesnika u hipoglikemijskoj komi na terenu i u transportu

e. tretman bolesnice koja je imala hiperstimulaciju ovarijuma na terenu i u transportu

Teška gastroenterološka stanja:

a. tretman bolesnika sa krvarenjem iz digestivnog trakta na terenu i u transportu

b. tretman bolesnika sa perforacijom želuca i žučne kese na terenu i u transportu

c. tretman bolesnika sa ileusom na terenu i u transportu

d. tretman bolesnika s teškom malignom bolešću na terenu i u transportu

e. tretman bolesnika sa peritonitisom na terenu i u transportu

Teška hematološka oboljenja:

a. tretman bolesnika sa hemoragijskim sindromom na terenu i u transportu

b. tretman bolesnika sa hemofilijom B na terenu i u transportu

c. tretman bolesnika sa neutropenijom i agranulocitozom na terenu i u transportu

Teška bubrežna oboljenja:

a. tretman bolesnika sa akutnom bubrežnom insuficijencijom na terenu i u transportu

b. tretman bolesnika sa hroničnom bubrežnom bolešću u transportu kada se doprema na hemodijalizu

c. tretman bolesnika sa transplantiranim bubregom kome je potrebno izvršiti neku zdravstvenu intervenciju

d. tretman bolesnika sa torzijom testisa na terenu i u transportu

Teška ginekološka i akušerska stanja:

a. tretman bolesnice sa masivnim krvarenjem iz uterusa i vagine na terenu i u transportu

b. tretman bolesnice sa teškim malignomom ginekoloških organa na terenu i u transportu

c. tretman trudnice, kojoj je počeo porođaj na terenu i u transportu naročito u ruralnim sredinama

d. tretman trudnice sa komplikovanim, patološkim stanjem pri porođaju na terenu i u transportu, naročito u ruralnim sredinama

Teška ORL stanja:

a. tretman deteta sa stranim telom u larinksu na terenu i u transportu

b. tretman deteta sa stranim telom u nosu na terenu i u transportu

c. tretman bolesnika sa traumatskim oštećenjem bubne opne na terenu i u transportu

d. tretman bolesnika sa traumatskom, masivnom povredom prednjeg masiva na terenu i u transportu

e. tretman bolesnika sa traumatskom povredom maksile i mandibule na terenu i u transportu

Teška oftalmološka stanja:

a. tretman bolesnika sa traumatskom, penetrantnom povredom oka na terenu i u transportu

b. tretman bolesnika sa stranim telom u konjuktivi

c. tretman bolesnika sa "suvim očima" kod egzoftalmusa u Gravisovoj bolesti na terenu

Teška neuropsihijatrijska oboljenja

a. tretman bolesnika u epileptičnom statusu na terenu i u transportu

b. tretman bolesnika u mijasteničnoj krizi na terenu i u transportu

c. tretman bolesnika u krizi sa multiplom sklerozom

d. tretman agitiranog psihijatrijskog bolesnika na terenu i u transportu

Opekotine, udar struje, ugušenje, davljenje

a. tretman bolesnika sa masivnim opekotinama na terenu i u transportu

b. tretman bolesnika sa elektrokucijom na terenu i u transportu

c. tretman bolesnika sa ugušenjem od otrovnih para i gasova u kesonima, rudnicima i pri eksploziji u zatvorenom prostoru na terenu i u transportu

d. tretman bolesnika koji se davio u vodi na terenu i u transportu

Ubod insekta, krpelja, zmije i trovanje gljivama

a. tretman bolesnika koga je ubo insekt i tretman alergijske reakcije koji je taj ubod izazvao na terenu

b. tretman bolesnika koga je ubo krpelj na terenu

c. tretman bolesnika koga je ujela zmija na terenu i u transportu

d. tretman otrovanih bolesnika sa pečurkama na terenu i u transportu

Veštine u toku kruženja

Vreme, mesto i veštine u toku kruženja

Vreme, mesto i spisak veština koje specijalizant mora da savlada u toku kruženja prikazani su na sledećoj tabeli:

Sledeći